Seniorenkrant Overijssel

SeniorenOverijssel K WA RTA A L K R A N T V O O R E N D O O R S E N I O R E N VA N A F 5 0 J A A R

MAART 2012

Senioren op velerlei wijze actief in Overijssel Veel senioren zijn heel actief op het gebied van sport, hobby, muziek, kunst en cultuur, maar ook als bestuurder of vrijwillige ouderen adviseur.

Lees verder op pagina 3

Vrijwillige ouderenadviseurs uit Raalte aan het woord In april 2011 zijn de certificaten uitgereikt aan de vrijwillige ouderenadviseurs, die een opleiding hebben gevolgd van SENtrum in de gemeente Raalte. Namens deze groep vertellen Ben Baack en Thea Haarman over ervaringen van de ouderenadviseurs in de gemeente. Juist nu er veel veranderd in wet en regelgeving kunnen de ouderenadviseurs mensen op weg helpen.

Lees verder op pagina 6

SENtrum Senioren Organisaties Overijssel

Genealogie: een zoektocht naar het verleden

Willy Verbruggen actief op het internet

Senioren gebruiken samen de maaltijd

Henk Knijp vertelt over zijn hobby genealogie. Een boeiende hobby, die inzicht geven in de familiegeschiedenis. Hoe hij op ontdekkingsreis ging en hoe u dat tegenwoordig heel eenvoudig uit kunt zoeken‌ Van rijke voorouders en arme sloebers, van gerechtshandhavers tot crimineel gedrag. Van voorouders uit verre oorden tot mensen dichtbij. Van vaargezellen en kapiteins.

Sinds Willy Verbruggen op haar vijftigste verjaardag van haar kinderen een computer cadeau kreeg, heeft zij verschillende computercursussen gevolgd.

Daarbij heeft zij zoveel plezier aan het computeren gekregen, dat zij inmiddels ook anderen kan helpen. Daarnaast heeft zij de webmasters-cursus doorlopen en verzorgt zij nu het beheer van de website van de KBO afdeling Raalte.

Gezellig samen eten, kennismaken met andere mensen en tijd voor een gesprekje, daar draaide het allemaal om op 19 januari in Dalfsen. Onder het genot van een heerlijke maaltijd maakte het niet uit hoe oud men is of van welke club, kerk of vereniging de deelnemers lid zijn.

Er is door verschillende betrokkenen wel veel werk verricht om dit gezellige samen zijn mogelijk te maken.

Lees verder op pagina 11

Lees verder op pagina 13

Lees verder op pagina 19

Advertorial

Goede redenen om voor Carinova te kiezen We kunnen snel zorg inzetten. Belt u vandaag dan is in onderling overleg al mogelijk dezelfde avond zorg te krijgen. Een wijkverpleegkundige kan bijvoorbeeld zelfs via een Standaard Indicatie Protocol zelf direct zorg inzetten. Sneller dan snel als dat moet.

pleegkundige. Die teams kunnen, als dat nodig is, 24 uur per etmaal zorg verlenen. Daarom zorgt een wijkverpleegkundige dat alles soepel verloopt. Deze wijkverpleegkundige is ook het aanspreekpunt voor u, als cliënt. Zo heeft u steeds met dezelfde medewerkers te maken.

Werkgebied In het paarse deel levert Carinova alle diensten. In Zwolle, Epe en Heerde levert Carinova Huishoudelijke Hulp en Verpleging & Verzorging.

In Apeldoorn tenslotte kunt u bij Carinova terecht voor Huishoudelijke Hulp.

Altijd direct bereikbaar Via tel. 0900 86 62 is Carinova 24 uur per dag, elke dag van de week, het hele jaar door bereikbaar. Echter, een wijkverpleegkundige van Carinova kunt u niet altijd direct aan de telefoon krijgen. Dat zou ook het werk teveel verstoren. Carinova kiest daarom voor persoonlijke aandacht boven directe bereikbaarheid. Dat is wel zo prettig voor u als u zorg krijgt.

Tevreden cliënten Cliënten geven ons een gemiddelde van 8,5 als het om klanttevredenheid gaat. Dat kan alleen met de beste werknemers. Zorg is wat onze medewerkers drijft.

Meer weten of heeft u nog vragen?

Bel dan 0900 86 62 (lokaal tarief) of kijk op www.carinova.nl. Wij helpen u graag!

De beste zorg Carinova werkt vanuit specialisaties.

Een betere garantie voor de beste zorg, vinden wij. Daarom heeft u soms te maken met meerdere medewerkers die u helpen. Bovendien: twee weten meer dan één.

Zorg dichtbij Carinova werkt in overzichtelijke teams, geleid door een wijkver-

Medewerkerstevredenheid De medewerkerstevredenheid bij Carinova is hoog. Medewerkers hebben veel ontwikkelings- en doorgroeimogelijkheden. Scholing vinden wij erg belangrijk. Afgelopen jaar is Carinova genomineerd voor ‘Beste Werkgever’.

Afspraak is afspraak Wij overleggen bezoekuren altijd met elke cliënt. En als er vertraging is, dan melden wij dat bij u. Maar zelfs in de beste planning kan er zich wel eens een noodgeval voordoen.

Carinova fietsen voor verpleegkundige in de wijk

Zorg aanvragen Wanneer u zorg nodig heeft (en daarvoor een indicatie hebt van het Centrum Indicatiestelling Zorg) is één telefoontje naar Carinova voldoende om het te regelen. De coördinerend wijkverpleegkundige komt dan langs om kennis te maken en samen met u een zorgplan op te stellen. Zij regelt dat u op de afgesproken tijden de afgesproken zorg krijgt. Indien nodig kan zij ook direct zorg inzetten.

Voor meer informatie kunt u bellen met 0900 86 62 (lokaal tarief).

Dag en nacht bereikbaar (24/7).

Heerlijk op vakantie

V.l.n.r.: Jorinke Haar, Charlotte Gerritsen en Johan Gerestein.

In Zwolle centrum is het wijkteam van Carinova Verpleging en Verzorging voorzien van twee echte stadsfietsen. Voor de wijkverpleegkundigen zijn de fietsen een uitkomst, want naar verwachting is de fiets in de binnenstad sneller dan een auto.

Mocht het een succes blijken

dan zullen fietsen breder worden ingezet in de binnensteden binnen het werkgebied van Carinova. Conform de wens van de verpleegkundigen zijn het moderne en praktische fietsen in opvallende Carinova kleuren, voorzien van stevige achterdrager en voordrager met mand. Met de

2 SENtrum SENtrum Senioren Organisaties 18 Stichting Senioren OrganisatiesOverijssel Overijssel

stabiele standaard kan de Carinova fiets netjes voor de huizen van de cliënten worden geparkeerd.

Op maandag 13 februari namen wijkverpleegkundigen Jorinke Haar en Charlotte Gerritsen twee fietssleutels in ontvangst van Johan Gerestein, voorzitter Raad van Bestuur Carinova.

Heeft u ook zo’n zin in vakantie?

In de reisgids van Lindetours staan weer veel leuke bestemmingen. Er zijn twee soorten reizen: reizen met zorg (de zorgreizen) en reizen voor ouderen zonder zorg (de seniorenreizen).

U kunt dit jaar in Nederland blijven, maar ook naar Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk, Italië, Spanje, Noorwegen en Zwitserland gaan. Daarnaast organiseert Lindetours ook groepsreizen.

U kiest als groep een bestemming, en Lindetours werkt het op maat voor u uit. Deze groepsreizen kunt u met of zonder zorg en/of begeleiding boeken.

Wilt u meer informatie of de reisgids van Lindetours opvragen? Eén telefoontje naar Carinova volstaat. Leden van het Carinova Servicepakket ontvangen 5% korting op de totale reissom.

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

Provincie scoort hoog op sociale samenhang en vrijwilligerswerk

Senioren actief in Overijssel Veel senioren zijn actief als vrijwilliger op vele terreinen in onze samenleving.

Wil Jaegers, voorzitter van SENtrum, schetst hoe (lokale) overheden in hun seniorenbeleid moeten vastleggen hoe dit vrijwilligerswerk en de kennis en ervaring van senioren ingezet kan worden.

Half februari hield de gemeente Hardenberg een conferentie over de toekomst van het welzijnsbeleid. Aanleiding voor de conferentie waren de grote uitdagingen die de komende jaren op de gemeente afkomen zoals de vergrijzing, de kanteling Wmo, de wijzigingen in de Awbz wet, werken naar vermogen en de enorme bezuinigingen die het kabinet op het bordje van de gemeenten legt. De aanwezige welzijnsorganisaties gaven aan dat, wat hen betreft, de inzet van vrijwilligers de hoogste prioriteit dient te krijgen om de uitdagingen, die er liggen, te lijf te gaan. Vrijwilligers vormen het smeermiddel in de samenleving, maar duidelijk bleek ook dat er weinig coördinatie is van het vrijwilligerswerk. Veel tijd en energie gaan verloren als gevolg van het ontbreken van onderlinge afstemming. De organisatie daarvan zou een speerpunt van

wijken en buurten. Provincie, gemeenten en organisaties doen er daarom goed aan om dit niet verloren te laten gaan, zeker nu er ook in Overijssel sprake is van krimp van de bevolking. Vooral ouderenorganisaties zullen hier alert op moeten zijn, immers veelal blijven ouderen achter in de wijk en dan zonder voorzieningen.

tingen niet zo bij. Anderzijds komt de focus ook bij vrijwilligerswerk steeds meer te liggen op kwaliteit en dat vraagt professionalisering van de organisatie en de werkzaamheden. Kortom de veranderende maatschappij maakt vrijwilligerswerk minder vanzelfsprekend maar daarom niet minder noodzakelijk.

Beleid Provincie en gemeenten erkennen het belang van de inzet van vrijwilligers; vooral waar het senioren betreft. Helaas wordt deze erkenning nog te weinig omgezet in ondersteunend beleid. Lans Bovenberg van de Universiteit van Tilburg zegt het zo: ‘Talent gaat niet met pensioen’. En het CBS constateert dat mensen die zich inzetten als vrijwilliger doorgaans gelukkiger en tevredener zijn met hun leven dan mensen die dit niet doen.

Noaberschap Daartegenover staat het noaberschap. In september 2011 publiceerde de provincie daarover een interessante notitie. Overijssel scoort hoog op sociale samenhang in vergelijking met andere provincies. Dit sociaal kapitaal bepaalt de leefbaarheid op het platteland, maar ook in

Er ligt dus een enorm terrein braak voor de lokale en regionale overheden. Welke gemeente komt met een seniorennota waarin deze uitdagingen worden opgepakt en omgezet in lange termijn beleid? Wat doet de provincie hiermee? SENtrum en de ouderenorganisaties staan te trappelen.’’ ■

Kanoën met je blik gericht op het doel.

het beleid moeten worden waarbij de samenwerking met beroepskrachten aanzienlijk verbeterd kan worden.’

De provincie Eind 2010 publiceerde Vilans/ Arcon een onderzoeksrapport over de deelname van 55-plussers als vrijwilligers in de provincie Overijssel. Dit onderzoek werd uitgevoerd op verzoek van het provinciebestuur, dat immers als doelstelling had dat het aantal senioren dat vrijwilligerswerk doet in 2012, 5% hoger komt te liggen dan elders in Nederland.

De onderzoekers richtten zich op de inzet van vrijwilligers in de zorgsector, het welzijnswerk, de kunst- en cultuursector en

ledenorganisaties. De rol die oudere vrijwilligers vervullen is in alle sectoren anders, maar geen enkele sector kan het stellen zonder vrijwilligers. Geconstateerd werd wel dat het steeds moeilijker wordt om vrijwilligers te werven, te motiveren en te behouden. Daarvoor zijn verschillende oorzaken aan te wijzen.

Allereerst zijn 50-plussers vaak mantelzorgers voor hun ouder wordende ouders terwijl ze ook passen op hun kleinkinderen zodat zoon en dochter kunnen werken, een dubbele belasting dus. Bij jong gepensioneerden staat hun nieuw verworven vrijheid centraal; ze willen hun leven inrichten naar eigen wensen en daar passen verplich-

Ouderenbonden in Overijssel

Voorwoord SENtrum heeft haar kwartaalblad, voorheen de SENtrumkrant, vernieuwd.

Een nieuwe frisse uitstraling waarin alle senioren vanaf 50 jaar zich gaan herkennen. In deze krant staat actief ouder worden in Overijssel centraal. Verschillende senioren vertellen hoe ze door hobby of sport, als bestuurslid of dirigent, actief blijven en zich willen inzetten voor anderen in de samenleving. De artikelen van de drie ouderenbonden staan niet meer op een eigen pagina, maar verspreid over de hele krant en zijn te herkennen aan de kleur van de koppen. De kleur is afgeleid van de logo’s. U herkent de artikelen van de ANBO aan de oranje kleur, die van de PCOB aan de blauwe en van de KBO aan de grijze kleur. Graag horen wij uw reactie op deze vernieuwde opzet en wensen u veel leesplezier.

SeniorenOverijssel is een uitgave van SENtrum, een samenwerkingsorganisatie van de drie ouderenbonden in Overijssel. SENtrum wil een spreekbuis zijn voor alle senioren in Overijssel, behartigt hun belangen en ondersteunt de ouderenbonden.

ANBO, PCOB en KBO hebben in bijna elke gemeente in Overijssel een plaatselijke afdeling waar u terecht kunt voor verschillende activiteiten, zoals informatiebijeenkomsten, gezelligheid en contacten, wandel- en fietstochten, hulp bij belastingaangifte en rijbewijskeuringen, enzovoorts. Daarnaast werken de drie bonden in veel gemeenten samen in een COSBO en behartigen zo uw belangen in uw eigen gemeente.

Website SENtrum wordt vernieuwd

Op de websites van de ouderenbonden kunt u ook informatie vinden over de plaatselijke afdelingen.

Lid worden?

Meldt u bij de ANBO, PCOB of KBO door te bellen naar het kantoor van SENtrum, 0572 – 36 11 77, of via de hiernaast genoemde websites. ■

www.anbo.nl/overijssel

www.pcob.nl

www.kbo-overijssel.nl

Wil Jaegers, Voorzitter SENtrum

SENtrum Senioren Organisaties Overijssel

3

CULTUUR MA AK T JE RIJKER PARTNER VAN DE MUSEUMKAART

29 01 12 —

13 05 12

EVOLUTIE Paul Drissen Gijs Frieling Menso Groe neveld Gerben Ko ldijk featuring: Af shin Afrouz Zaaloverzich

t Evolutie. Fot

o: Jaa p Driest

Kortegr ac ht 11, Amer sfo or t di-vr 11-17 uu r, za -zo 12-17 uur ww w.mond riaanhuis.nl

EFM M t (SPPUIBO F L JO 8 t N .VTFV ruwstenen 150 soorten Meer dan PTTJFMFO .JOFSBMFO t ' (SBWVSFT t FO FO 5SPNNFMTU MF TJFSBEFO &O TNBBLWPM NLINE NU OOK O shop.nl

e-web

ard www.deoudea

HaZjiZa idi )%% hX]Vi`VbZgh <ZZ[ Âşb XVYZVj 9Z BjhZjb`VVgi W^ZYi idZ\Vc\ idi )%% bjhZV# BZi YZ BjhZjb`VVgi hiZjci j YZ YZZacZbZcYZ bjhZV# KZg`g^_\WVVg | â&#x201A;Ź (.!.*$â&#x201A;Ź &.!.* ZmXa# VYb# `dhiZc dca^cZ! k^V %-%%"%'%((-- Zc W^_ &*% \gdiZgZ bjhZV# eg^_hl^_o^\^c\Zc kddgWZ]djYZc

lll#bjhZjb`VVgi#ca

OM t EFPVEFBBSEF X X X t OM F SE GP!EFPVEFBB

JO

Ontdek! Speel! Geniet!

In Hengelo staat een prachtig interactief museum. Het geeft een boeiend beeld van de Twentse Industrie, verleden, heden en toekomst.

Ga op ontdekking in de wereld van techniek!

TwentseWelle in Enschede is het museum waar natuur en cu ltuur

www.techniekmuseumheim.nl Geopend: di t/m vr 11-17 u. za, zon- en feestdagen 14-17 u.

zijn

verweven in een uniek verhaa l over het menselijk avontuur in Twente,

vanaf de steentijd tot nu!

Openingstijden: di t/m zo van

11.00 tot 17.00 uur. www.twe

w w w.

4 SENtrum Senioren Organisaties Overijssel

NIE UW

me E- M t I ac ga m e S S I O t ie ve s en i N , aar n t e dbo r l!

ntsewelle.nl

rn he m .n l

Industriestraat 9 Hengelo T 074 2430054

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

Gepensioneerden in Borne starten sportclub voor senioren Meer bewegen voor ouderen Steeds vaker zie je in de openbare ruimte bewegingstuinen voor ouderen. Qua ontwerp zijn ze helemaal aangepast op de motoriek en de bewegingsvrijheid van oudere mensen.

‘Een lagere instap bij een crosstoestel, een extra armsteun om steviger te kunnen opstappen of een hogere zitstoel, omdat ouderen meer moeite hebben de benen te buigen’, legt Monique Uhl van Nijha Sport uit.

‘Die toestellen worden gebruikt voor sportuurtjes door verschillende mensen, zoals groepjes van 50 tot 60-jarigen die meedoen aan het programma Meer Bewegen Voor Ouderen (MBVO) of Groninger Actief Leven Model (GALM).

Vaak staan de fitnesstoestellen in de openbare ruimte. Nijha of Yalp (omgekeerd: play) zijn leveranciers.

De gepensioneerden Henk Alblas en Albert Bosklopper begonnen met enkele anderen in augustus 2011 in Borne een sportclub voor senioren. ‘Een 60-jarige die gepensioneerd is, wordt in de toekomst een zeldzaamheid,’ lacht Bosklopper.

Hij noemt zichzelf met enige zelfspot ‘een vliegwiel.’

Vanuit een fittest stromen senioren in het sportopbouwprogramma GALM in. GALM staat voor het Groninger Actief Leven

Model, een sportstimuleringsstrategie voor senioren, ontwikkeld aan de universiteit van Groningen. De bedoeling was dat de deelnemers zouden doorstromen naar een reguliere sportvereniging, maar de meesten bleven in Borne ‘galmen’. ‘De gemeente Borne wilde niet zelf een sportvereniging onderhouden, dus in september vorig jaar hebben wij de kar uit de gemeentegarage getrokken. We draaien nu elf groepen en zijn (bijna) rendabel. Nieu-

we leden krijgen wij door het ‘hoort-zegt-het-voort-principe’, maar ook door de fittest die Borne haar oudere inwoners gratis blijft aanbieden. In maart van dit jaar is er weer een dergelijke fittest’.

‘Sporten voor senioren vraagt deskundige begeleiding en daaraan hangt een prijskaartje voor de docenten. Wellicht wilden de reguliere verenigingen ons daarom niet als leden aannemen.’ Een gemiste kans,

want seniore sporters zijn een groeiende doelgroep. Bij Senioren Sport Borne Blijf Fit kunnen aspirant-leden vijf weken gratis meedoen. In die weken kan het aspirantlid de kat uit de boom kijken, maar ook de groep. ‘Onze sporters hebben een hechte band met elkaar. Als in onze groep iemand zou afhaken, zie ik dat toch als een persoonlijk falen’, reflecteert Alblas. ■ Door Nicoline Heg

Verpleeghuis Zandhove vindt beweging belangrijk ‘Ook in een verzorgingshuis vind je apparatuur die ouderen helpt zich zekerder te voelen in hun bewegingen’, vertelt fysiotherapeut Marjo Rijlink van verpleeghuis Zandhove. ‘De nadruk ligt vaak op stabiliseren in plaats van verbeteren.’ In een verzorgingshuis wordt je vrijheid meer beperkt. Doordat het regeringsbeleid er op is afgestemd mensen zo lang mogelijk zelfstandig thuis te laten wonen, vind je momenteel vooral 80-plussers in een verzorgingshuis. Het is ook voor hen belangrijk in beweging te blijven. Marjo Rijlink: ‘Het is mooi dat we in het kwets-

Door Nicoline Heg

Verpleeghuis Zandhove Zwolle.

bare deel van het leven van onze bewoners nog écht kwaliteit kunnen toevoegen. ‘Mag ik die bal nu?’ hoorde ik een bewoner plotseling zeggen. Ik was compleet verrast, want deze bewoner toonde voordien nooit initiatief, zei niet veel en zat slaperig in zijn stoel. Of iemand in het verleden heeft gesport, is al in de intake gevraagd. Soms tref je nog bewoners waarvan je merkt dat ze nog nooit een bal in de handen hebben gehad. Omdat er vroeger geen tijd was voor spel en beweging.’ ■ Door Nicoline Heg

Wandelen en fietsen houdt het echtpaar Grootoonk actief en fit

30 minuten bewegen per dag Volgens de bioloog Midas Dekkers is sport – en zeker topsport – ongezond. Volgens hem is het gezonder dagelijks een half uurtje te wandelen en dagelijks de trap te nemen in plaats van de lift. Maar de rest is zinloos gedraaf en uitsloverij.

Nicoline Heg in gesprek met Raymond Rugers en het echtpaar Alie en Rieks Grootoonk.

Voor al haar verzekerden heeft zorgverzekeraar Menzis samenwerking gezocht met Natuurmonumenten. Mensen kunnen met korting op wandelkaarten of met een boswachter - in de natuur bewegen. ‘Vooral wandelen is natuurlijk zeer geschikt.

Het is niet risicovol en je kunt niet overbelast raken’, aldus Raymond Rugers, woordvoerder bij Menzis. Ook heeft de zorgverzekeraar met gemeenten afspraken gemaakt over beweegprogramma’s. In Enschede en Hengelo heeft Menzis ook contacten met een officieel bewegingsinstituut, zodat de activiteiten worden begeleid

door deskundigen. ‘Daardoor kan je maatwerk bieden’, zegt Rugers. ‘Tijdens het samen bewegen, werken de mensen ook aan hun sociale netwerk. Het gaat er dus niet uitsluitend om mensen gezonder te maken.’

Wandelen Alie Grootonk-Schaapman (62) wandelt elke maandagmorgen anderhalf uur met haar buur-

vrouw. ‘En ik doe elke week een uurtje tai-chi.’ Vanaf maart loopt ze met haar zus (65) LAW-paden (Lange Afstands Wandelpaden).

‘We wandelen elke maand een dag; in mei een week en in augustus nog een week’, lacht ze.

‘Meestal ongeveer 18 kilometer per dag. In het voor- en najaar zetten wij de caravan halverwege de route en wandelen daar weer naar toe. Of onze mannen bren-

gen ons naar een LAW-route. Ik heb altijd wel gezwommen; daar voel ik mij wel bij! Op mijn vijftigste ben ik gaan lopen en dat doe ik nog steeds. Ik houd de spieren sterk en samen lopen we steeds makkelijker. Vroeger liepen we omdat het moest: we liepen drie kilometer naar school soms zelfs door de weilanden. Nu lopen we omdat het mooi is.’

Presteren op de fiets ‘Ik hou van zoveel mogelijk kilometers afleggen in zo min mogelijk tijd’, zegt Rieks Grootoonk (65). ‘Ik wil nog steeds presteren’. Grootoonk is de oudste in zijn wielergroepje, maar hij houdt de rest nog prima bij. ‘Ik ben al 47 jaar lid van een trimgroep’, lacht hij.

Na zijn pensionering – hij was vertegenwoordiger van veevoedersilo’s - kocht hij een ligfiets, maar die moest weer plaats maken voor een racefiets. ‘Met een ligfiets fietste ik alleen; nu heb ik contacten in een wielergroep.’

Ooit ging hij op de brommer naar zijn liefje op de Kamperzeedijk; later fietste hij dat. Het liefje is inmiddels zijn vrouw, en zijn kinderen, die inmiddels in Utrecht en Zutphen wonen, bezoekt hij graag op de fiets.

‘Of ik rijd op en neer naar Enschede voor een familiebezoek.

Bijna 150 kilometer op een dag.

Ja, dat is best veel’, grinnikt hij.

‘Maar ik ben nooit ziek.’ ■ Door Nicoline Heg

SENtrum Senioren Organisaties Overijssel

5

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

Onafhankelijke ouderen ondersteunen leeftijdsgenoten met advies en een luisterend oor

Vrijwillige ouderen adviseurs in Raalte Ben Baack (68 jaar) en Thea Haarman (54 jaar) hebben in april 2011 hun certificaat voor vrijwillig ouderen adviseur (VOA) gehaald, evenals 7 andere enthousiaste mensen.

Ze volgden hiervoor een uitgebreide cursus van 9 dagdelen en vertellen Rezina Ramaker graag hoe het in de praktijk gaat nu de theorie er op zit.

Zoals bij een 93 jarige mevrouw, die al verschillende keren een oproep had geplaatst voor een tuinman. Door bemiddeling van de VOA kreeg mevrouw de tuinman en kon ze zelfstandig blijven wonen.

Een VOA is een oudere vrijwilliger, die ouderen onafhankelijk adviseert en al pratend samen zoekt naar de beste oplossing.

Kunnen ouderen dat zelf niet oplossen? ‘Heel veel ouderen kunnen dat zelf, maar er zijn er, die door alle regelgeving door de bomen het bos niet meer zien. Ze kunnen onvoldoende voor zichzelf op komen en er komt ook veel op hen af. Zeker nu er veel verandert.’

Ben Baack en Thea Haarman met de informatiefolder van VOA Raalte.

Hoe bent u VOA geworden?

Thea heeft gesolliciteerd en Ben is gevraagd door zijn broer toen hij met pensioen ging. ‘Belangrijk is dat je affiniteit met de doelgroep hebt en passie om anderen te helpen’, vertellen ze. Als VOA werken ze naast en samen met beroeps ouderenadviseurs.

Wat zijn de kenmerken van een

VOA? Deze heeft veel levenservaring, tijd en dus rust, door zijn/haar leeftijd een klik met de oudere, spreekt vaak hetzelfde dialect en dat voelt vertrouwd.

Enthousiast vertellen ze dat ze geleerd hebben om te luisteren, de vraag achter de vraag te herkennen, mensen in hun waarde

Feest was het in Almelo Wat was er aan de hand? Op 21 september 2011 was een groep enthousiaste ouderen tussen de 50 en de 76 jaar begonnen aan de opleiding tot Vrijwillige Ouderenadviseur (VOA). Ze verdiepten zich in luistervaardigheden, adviseringstechnieken, kernkwaliteiten, levensgebieden en maatschappelijke wetgeving. Een vol programma met oefengesprekken, opdrachten en een flinke hoeveelheid huiswerk. Hoe weet ik dat nu allemaal? Ik mocht er bij zijn en wel als een van de docenten; ik was hun DOA (docent ouderenadvisering). Ieder keer mocht ik samen met de cursisten de kennis overbrengen en oefenen met een heel gemotiveerde groep mensen. Ik zag ze groeien in hun werken met de oudere mens. Ik zag ze hun eigen grenzen leren stellen. Ik voelde bijna de moeite, die ze ondervonden bij het niet te snel adviseren, maar eerst leren luisteren om het probleem helder te krijgen, juist voor de oudere

te laten en samen een oplossing te zoeken. De oudere moet zelf de regie in handen houden.

Wat bedoelt u met de vraag achter de vraag? Een voorbeeld: iemand vraagt om een scootmobiel, maar al pratend blijkt dat de persoon heel eenzaam is. Niet

Ria Heshuisius (DOA)

6 SENtrum Senioren Organisaties Overijssel

Meer weten over de VOA in Raalte?

Kijk op www.voa-raalte.nl of bel Ben Baack: 0572-353231. ■

Mantelzorgers schrijven uit lijfsbehoud hun verhaal Mantelzorgers zorgen vaak jarenlang intensief voor een partner of ander familielid. Zij cijferen zichzelf vaak weg en er is weinig ruimte voor eigen gevoelens en ervaringen. Deze opschrijven kan heel heilzaam werken.

zelf, zodat die, met behulp van de VOA, zijn weg kan vinden bij het zelf oplossen van het probleem! De VOA wordt immers opgeleid om de zelfstandigheid en de zelfredzaamheid van de ouderen zo lang mogelijk in stand te houden! En dan op 14 december, na nog een lange ochtend hard werken, eindelijk dat feestelijke moment: 12 prachtige mensen kregen het certificaat waar ze flink voor gewerkt hadden.

Ze hebben het verdiend!

Samen hebben we het mogelijk gemaakt, dat Almelo een stukje rijker is geworden: de gezamenlijke ouderenbonden, de sponsoren, de cursisten en de docenten!

alleen omdat bewegen slecht gaat, maar ook omdat er bijna nooit bezoek komt. Natuurlijk adviseren we bij de aanvraag van een scootmobiel, maar ook bespreken we hoe zij meer bezoek kan ontvangen of aan activiteiten kan deelnemen. Soms is snel een oplossing gevonden.

De cursus vonden we heel waardevol en we hebben veel van medecursisten geleerd. Daarna begint het leren in de praktijk.

Iedere oudere in de Raalte kan een beroep op ons doen. Hiervoor hoeft men geen lid van een ouderenbond te zijn. Een bezoek is altijd op afspraak. Soms na overleg met de beroepsouderen adviseur of na een vraag van de kinderen, maar nooit zonder vooraf overleg met degene, die hulp nodig heeft. Wat zijn de reacties van de ouderen tot nu toe? Heel positief. Mensen zijn vaak blij dat ze kunnen praten.

‘Het is mooi, dankbaar en goed werk. Als je iemand hebt kunnen helpen dan geeft dat ook voor jezelf een goed gevoel’, aldus Baack en Haarman.

Mark is met zijn 85 jaar een actieve man. Hij schrijft als journalist nog steeds lange verhalen voor menig tijdschrift.

Ondanks dat zijn gehoor niet meer zo goed is, houdt hij van een goed gesprek en van gezelschap van vrienden. Het schrijven en de gesprekken houden hem op de been. Want hij mist zijn overleden vrouw. Zij is voortdurend aanwezig in zijn gedachten. En alles om hem heen herinnert hem aan haar.

Netty verloor gedurende bijna 13 jaar in toenemende mate haar geheugen. Ze viel vaak en brak botten, en kreeg ook andere kwalen en vroeg nu en dan of ze niet gewoon dood mocht.

Mark vond dit de zwaarste momenten in de zorg voor zijn vrouw: ‘Zorgen voor haar deed ik met liefde. Het was niet licht, maar ik was blij het te kunnen

doen. Ik had ook veel geluk met een zoon, een dochter en kleindochter die de zorg met me deelden. Mede daarom kon ik het blijven volhouden en heeft ze altijd thuis kunnen blijven wonen. Als ze het niet meer zag zitten en dood wilde maakte ze me verdrietig. Maar als ze zich beter voelde, wilde ze wel honderd jaar worden.’

Woorden Ondanks haar dementie en de moeilijke momenten, hadden Mark en Netty het goed samen: ‘Zij leefde in haar eigen wereld van stilte en ik leefde in een wereld van woorden waar zij weinig meer van begreep. Ik kon niet meer met haar communiceren zoals vroeger en ze had erg veel zorg nodig. De relatie tussen ons was veranderd. We vonden elkaar in een lief gebaar of een aai over de hand.

De afgelopen dertien jaar zijn we juist meer naar elkaar toe gegroeid. De woorden ontbraken en daarom was er ruimte voor enkel aanwezigheid, het gezelschap van elkaar. Ironisch genoeg heb ik nu ze dood is, juist de woorden nodig om haar dicht

bij me te houden. Ik schrijf haar weer levend. Op mijn vraag of ze nog van me hield, zei ze: ‘Jazeker, een heleboel.’ Ik: ‘Ook nog na 57 jaar?’ Zij: ‘Ook nog na 57 jaar, ik ben een volhouder, hoor.’

Troost Netty is een jaar dood. Alleen zijn valt zwaar: “Ik ben mijn hele leven nooit alleen geweest.

Ik ervaar het enerzijds als vrijheid, want ik kan gaan en staan waar ik wil. Anderzijds ervaar ik het als onvrijheid, want ik wil alleen maar bij haar zijn.’ Mark blijft schrijven, uit lijfsbehoud.

Hij houdt al jaren een dagboek bij en schrijft korte gedichtjes om zijn gevoelens te uiten. Hij draagt altijd een notitieblokje met potlood bij zich voor het geval er zich een gedicht aandient.

Het schrijven over zijn vrouw geeft hem troost: ‘Tijdens de dagelijkse wandelingen door de buurt is zij in mijn gedachten.

De gevoelens van gemis overvallen me regelmatig en dan pak ik mijn potlood en leg het vast in een versje: ‘Zij is er niet meer, maar meer aanwezig dan ooit’. ■ Bron: Mezzo

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

Column

Vrijwiligerswerk moet je koesteren Provincie- en gemeentebesturen betogen overal en bij voortduring dat ze groot belang hechten aan het werk van vrijwilligers.

Zonder vrijwilligers stort de maatschappij in; vrijwilligers moet je koesteren.

Vrijwilligerswerk staat in elk college-akkoord als speerpunt. Wat voelen we ons als vrijwilligers allemaal gestreeld! Maar, als vrijwilligersorganisaties diezelfde overheden vragen om een klein beetje financiële ondersteuning, bijvoorbeeld voor opleidingen, materialen, reiskosten en dergelijke, dan geven diezelfde overheden niet thuis.

Dan wijzen ze naar elkaar, leggen bureaucratische drempels aan of laten simpelweg niets meer van zich horen. Vermoeiend voor al die actieve vrijwilligers. Of is dat beleid?

Actief, vitaal en ‘nieuw’ oud In het boek ‘Het nieuwe oud’ van Dick Kits en Hedda Schut vertellen bekende en onbekende Nederlanders hoe boeiend, leerzaam, productief en betekenisvol ouder worden kan zijn.

Actief blijven, is volgens ‘Het nieuwe oud’ goed en noodzakelijk, gezien de toename van het aantal ouderen in de toekomst.

In 2010 was 15 procent met pensioen, in 2030 is dat 25 procent.

Ouderen zijn dus steeds meer nodig om hun afhankelijke leef-

tijdgenoten te helpen met nietmedische zorg en ondersteuning. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat hierdoor het artsenbezoek met ruim een kwart afneemt.

‘Vitale ouderen willen graag participeren’, zegt auteur en uitgever Dick Kits. ‘Maar als we ouderen niet erkennen als waardevol, trekken ze zich terug.’

zodanig erkend’. De rode draad die de schrijvers van het boek bij de geïnterviewden ontdekten, is dat prettig oud worden te maken heeft met een aantal dingen: je moet het zelf vorm geven, verantwoordelijkheid voor je eigen leven nemen, actief blijven en doelen blijven stellen, hoe klein ook. ‘Hoe je oud wordt heeft alles te maken met hoe je hebt geleefd, dus met leefstijl’.

Mensen kunnen op elke leeftijd waardevol en waardig zijn.

Helaas worden die eigenschappen door de media nog niet als

De fysieke ontwikkeling mag op zekere leeftijd dan aflopen, de persoonlijke ontwikkeling gaat gewoon door. Meer wijsheid,

ervaring en sociale vaardigheden en minder stress dragen daaraan bij, blijkt uit Brits onderzoek.

Accepteren dat dingen misschien niet meer helemaal gaan zoals je zou willen, is minstens zo belangrijk. Omarm je leeftijd en accepteer dat je een keer zult sterven.

Daarmee overwin je de angst voor de dood en dat geeft rust.

Dick Kits is een van de inleiders op de themadag zingeving ‘He, waarom zou ik meedoen’, van ANBO, KBO en PCOB op 29 maart in Het Centrum te Nijverdal. ■

Vrijwilligers in de Bijbel ‘Het valt me op, dat veel mensen die we waarderen in de Bijbel niet gewaardeerd worden om hun werk, maar om hun inzet.

Hun vrijwilligerswerk was belangrijker dan hun betaalde baan.

Jezus was timmerman, maar we kennen hem toch vooral als leraar. Petrus was visser, maar we kennen hem toch vooral als evangelist. Paulus was tentenmaker, maar we kennen hem toch vooral als zendeling.

Amos was schapenfokker, maar we kennen hem toch vooral als profeet. Het eigenaardige is

Door Willem

dat al deze mensen bekender zijn van hun hobby dan van hun betaalde werk. Misschien komen we dan dicht bij een geheimenis, wat je juist uit de Bijbel kunt leren. Dat wat er toe doet niet met bankrekeningen heeft te maken, maar met genade, met dingen die je gratis doet en dingen die je gratis krijgt.’

Uit een toespraak van Klaas van der Kamp, algemeen secretaris van de Raad van Kerken in Nederland. ■ Door Joyce Bilal

Provinciale Netwerkdag ‘Meedoen met minder geld’ groot succes

Senioren krijgen meer inspraak en invloed Enkele jaren geleden is de Wmo ingevoerd en is de gemeente ook verantwoordelijk geworden voor de hulp bij het huishouden. Inmiddels weten veel mensen dat ze voor hulp bij het huishouden terecht kunnen bij het Wmo-loket van de gemeente. In de toekomst kan men daar ook terecht voor begeleiding.

De komende jaren gaat er veel veranderen. Veel taken van het rijk gaan naar de gemeente. Ook ouderen krijgen hier mee te maken.

De dagopvang en begeleiding van mensen thuis is één van de taken die vanaf 2013 overgaat.

Omdat SENtrum het belangrijk vindt dat senioren goed voorbereid zijn en in de eigen gemeente meedenken in de beleidsontwikkeling was ze medeorganisator van de themadag: ‘Meedoen met minder geld’. Ruim 150 vertegenwoordigers van Seniorenraden, Wmo-raden, cliëntenraden, belangenbehartigers organisaties enzovoort hebben 3 februari in Nijverdal deelgenomen aan deze inspirerende netwerkbijeenkomst. De dag stond in het teken van alle veranderingen die de komende jaren op ons afkomen.

zaal deed mee door discussie en vragen stellen.

Op de bank gaven enkele genodigden hun een visie op de toekomstige maatregelen.

Veranderingen Niet alleen de begeleiding gaat over naar de gemeente, maar ook jeugdzorg. Daarnaast gaat er veel veranderen voor mensen die in een verzorgingshuis of verpleeghuis wonen. Zij krijgen te maken met wat ze noemen ‘scheiden van wonen en zorg’. Mensen moeten huur gaan betalen voor hun kamer of woning en daarnaast betalen ze een eigen bijdrage voor de zorg die ze nodig hebben. Ook wordt de nieuwe wet Werken naar Vermo-

gen ingevoerd. Centraal de vraag: ‘ Is deelname aan de samenleving nog mogelijk wanneer de overheid de plannen die ze heeft gaat doorvoeren? Welke invloed heeft dat op burgers en hoe kunnen belangenbehartigers invloed uitoefenen op het te vormen beleid’.

Dialoog Dr. Ringo Ossewaarde van de Universiteit Twente gaf zijn visie op de veranderingen en zicht op kansen die deze veranderingen bieden. Vervolgens werd

op interactieve wijze aandacht geschonken aan ‘wel of geen PGB’, transitie jeugdzorg, transitie AWBZ, scheiden van wonen en zorg en wet Werken naar Vermogen. Vanaf de bank gaven de heren Bert Holman (VWS), Henk Heegen (voorzitter Seniorenraad Enschede), Dries Gerbers (Platform VG), mevrouw Lidi Kievit-Braakman (wethouder maatschappij Kampen) en mevrouw Janki Klokker (Landelijk Cliënten Forum Jeugdzorg), hun visie op de maatregelen. De

Beperkingen en kansen Regie, eigen verantwoordelijkheid en opkomen voor kwetsbare burgers waren woorden die veel werden gehoord. ’s Middags is door doelgroepen in kaart gebracht wat de veranderingen voor hen betekenen en is besproken hoe, waar en wanneer men invloed uit kan oefenen op het te vormen beleid. De groep ouderen heeft uitgebreid in kaart gebracht wat de veranderingen voor hen kan betekenen en welke beperkingen, maar ook welke kansen deze bieden. De kansen zijn vastgelegd in een praktische handreiking. ■

De handreiking is beschikbaar voor iedereen die inspraak en invloed uit wil oefenen op het (gemeentelijk) Wmo-beleid. Alle plaatselijke ouderenbonden ontvangen deze handreiking en kunnen nu aan de slag.

Door Gerry Vrielink

SENtrum Senioren Organisaties Overijssel

7

Wordt VerWacht van 22 juni t/m 1 juli

oep r m o rd uw n wo k o se is o

X n A M eu

St

lid!

on

Geachte heer, mevrouw, MAX is het jaar sterk begonnen met nieuwe programma’s als Dokter Deen, Krasse Knarren en De LuchtHaven. En natuurlijk heeft u kunnen genieten van onze vertrouwde programma’s zoals Wekker Wakker, Tinekeshow, Tijd voor MAX, KoffieMAX en natuurlijk Meldpunt!

Naast het maken van programma’s als o.a. Dokter Deen, Tijd voor MAX, Koffie MAX en Nederland in Beweging kunt u ook op MAX rekenen als een omroep die staat voor uw belangen. Zo kan ik me goed voorstellen dat velen van u zich zorgen maken over de toekomst. Veel vijftigplussers zijn volledig afhankelijk van voorzieningen zoals de AOW, het pensioen en de gezondheidszorg. In verschillende programma’s zal MAX aandacht blijven vragen voor deze thema’s. Ook dat is MAX!

info en kaarten www.wilminktheater.nl of bel 053 - 485 85 00 WTMC_adv_Seniorenkrant_121x184_DEF.indd 1

“Samen met u kunnen we het verschil maken!

Steun ons en word lid van MAX”

12-03-2012 11:04:34

ORD LID! W voor slechts € ,72

Met vriendelijke groeten,

5

Jan Slagter Directeur MAX

Aardbeien Zelfpluk diverse vruchten Streekproductenwinkel Aardbeienterras

De Manderveense Aardbei biedt ook voor mensen met lichamelijke beperkingen zelfpluk op afspraak en is rolstoelvriendelijk

Koffieschuurtje

Arrangementen Juli Jubileum feestmaand

per jaar

en ontvang een geweldig

WELKOMSTGESCHENK!

Open van mei t/m september Ma t/m vr: 9:00-18:00 uur Za: 9 :00-17:00 uur Juni t/m september ook zondags open: 11:00-18:00 uur

Tel: 0541 - 680287

www.demanderveenseaardbei.nl

Ga naar

www.ikwordlidvanmax.nl

Vul nu de antwoordkaart in of bel

0900 - 55 55 000 www.ikwordlidvanmax.nl

(tijdens kantooruren € 0,10 pm) of ga naar

Welkomstgeschenken ( 1 geschenk aankruizen welke u graag ontvangt ): ‘Dana Winner - Parels van de Noordzee’ DVD ‘Oorlogswinter’ DVD

Hoortoestellen Bezoek aan huis mogelijk

‘The Twelve Irish Tenors’ CD ‘Onvergetelijke jaren ‘50’ CD

Achternaam dhr/mw: Adres:

‘De audicien die zijn vak verstaat’

Postcode:

Woonplaats:

Geboortedatum:

Telefoon:

E-mailadres: Hierbij machtig ik Omroep MAX per kalenderjaar € 5,72 van mijn rekening af te schrijven van rekeningnummer: Ik geef de voorkeur aan een acceptgiro.

Plaats:

Vitaal Horen • Bornsestraat 24 • 7556 BG Hengelo (Ov) • T 074 75 01 507 • E info@vitaalhoren.com

Datum:

Handtekening:

Omroep MAX Antwoordnummer 10409 2700 WB Zoetermeer

Ik meld mij aan als lid van Omroep MAX: Voorletters:

8 SENtrum Senioren Organisaties Overijssel

Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel op naar:

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

Muzikale duizendpoot zingt, dirigeert en bespeelt orgel, blokfluit en saxofoon

Ton van den Berg leeft voor muziek ‘Muziek betekent voor mij: blijven studeren thuis, repetities voorbereiden, optredens voorbereiden, 4x per week ergens zijn voor een avondrepetitie, gemiddeld zeker 1 x per week een uitvoering of optreden.’

‘Ik ben geboren in 1943 in Appeltern en opgegroeid in een katholiek gezin met 11 kinderen.

Vader had een agrarisch gemengd bedrijf en iedereen hielp mee. Melken, voeren, hooien, aardappelen rooien, appels plukken, noem maar op. Tijd voor hobby’s was er niet. Na de middelbare school moest er gewerkt worden. Studie, opleidingen, cursussen in de avonduren. Als katholieke jongen op het dorp werd je vanzelf misdienaar. En als je maar een beetje kon zingen ging je bij het kerkkoor. Ook werd ik (16-17 jaar oud) werd gevraagd orgellessen te nemen om het kerkorgel tijdens vieringen te bespelen en het koor te begeleiden. Een professionele organist uit de regio heeft me algemene muzikale vorming bijgebracht en me voldoende vaardig gemaakt op het orgel. Thuis (op een oud harmonium) en in de kerk werd geoefend. Later heb ik nog blokfluit leren spelen en ik werd toen ook voorzitter van de blokfluitvereniging ‘Flierefluiter’ op het dorp. Alles verwaterde toen ik elders in het land ging werken en niet meer aan spelen toe kwam.

Wel bleef ik lid van kerkkoren.’

vonden het ook leuk om samen wat te zingen, dus ben ik nu ook dirigent van ‘de vrouwen van’.

Toen een aantal jaar geleden de dirigente van het seniorenkoor Animo van ons zorgcentrum kwam te overlijden, heb ik die taak ook op me genomen.’

Ton van den Berg musiceert met zijn kleindochter.

Besturen en musiceren ‘Besturen, zingen, musiceren en muziekinteresse, gingen veelal hand in hand. Voorzitter van het kerkkoor, voorzitter van het parochiebestuur, dirigent van een parochieel kinderkoor, dirigent van een koortje in het bejaardenhuis van Tubbergen. In Borne volgde ik een cursus midwinterhoorn blazen, zodat ik in Twente ook met deze oude traditie mee kon doen. Kerk- en liturgische muziek heeft altijd mijn interesse gehouden, met name het oude gregoriaans en de kerkelij-

ke gezangen. Zo ben ik ook een vijftal jaren betrokken ge-weest, (waarvan 4 jaar landelijk voorzitter) bij de Nederlandse Sint Gregorius Vereniging, (kerkelijk adviescentrum voor de liturgische muziek). Tijdens mijn burgemeestersjaren heb ik alle muzikale (neven)activiteiten opzij gezet. Maar toen nieuwe tijden/levensfasen in beeld kwamen ben ik me daarop gaan voorbereiden. Ik heb toen een officiële dirigentencursus gevolgd en heb de saxofoon ter hand genomen. Nog steeds heb

ik les. Het blijft veel studeren!

Was het niet (voorheen) veel studeren voor het bestuurswerk, dan is het nu voor de muziekbeoefening, mijn hobby. Je moet er wat voor over hebben, maar het levert veel genoegen en voldoening op! Ik zing sinds mijn pensionering in het gemengde kerkkoor, en daar vervang ik de dirigent wanneer hij niet kan.

Ik dirigeer een aantal Heinose mannen, die zich hebben verenigd in het gezelligheidskoor de Pompedoers. Een aantal vrouwen van de Pompedoers

Henk Meertens actief voor zijn mannenkoor ‘Ik heb nooit zangles gehad, maar door de jaren heen wel veel geleerd. In principe kan elk mens zingen.’ Henk Meertens vertelt dat naast zingen zijn koor hem veel plezier geeft en contacten biedt.

Henk Meertens is in 1936 geboren te Oudannerveen en vertelt.

‘Mijn ouders hadden op zo’n grote veenboerderij tijdelijk een kamer gehuurd. We hebben daar niet lang gewoond. In de oorlog 40/45 hebben we tussen Annen en Eext als bewakers in de villa van een ondergedoken eigenaar gewoond. Mijn vader zat toen in het verzet. Daarna zijn we nog vele malen verhuisd, maar altijd in de buurt Annen.

Nadat ik de lagere school en de Mulo in Zuidlaren doorlopen heb ben ik naar de Academie Minerva in Groningen gegaan voor de opleiding voor Stuurman Grote Handelsvaart. Ik

heb ook gevaren en de gevaren op de Java-Amerikalijn, bij de Blue Funnellijn of wel de Nederlandse Stoomvaart Maatschappij ervaren.

Helaas was het varen toch niet echt iets voor mij. Ik kwam bij de Nederlandse Spoorwegen terecht, maar toen ik overgeplaatst zou worden naar Rotterdam heb ik gesolliciteerd bij Holec/Hazemeiier HH. Daar heb ik 37 jaar gewerkt.’

Wanneer bent u begonnen met zingen?

‘Niet zo lang na ons huwelijk werd er in Markelo een mannenkoor opgericht. Daar ben ik lid van geworden en bij de oprichtingsvergadering direct gebombardeerd tot penningmeester.

Ik bleek een redelijk goede lage bas te zijn (ik rookte toen nog zware Javaanse jongens). Een hoogtepunt bij het Markeloos mannenkoor was toch wel dat

we landelijk kampioen zijn geworden in de C klasse bij Het Koninklijk Nederlands Zangers Verbond. 32 jaar ben ik penningmeester geweest en nog 2 jaar secretaris. In mijn penningmeestertijd zijn we van een geschreven boekhouding naar een volautomatisch boekhouding op de computer gegaan.

Alle leden betalen nu automatisch. Natuurlijk moest ik voldoende financiën binnen halen. In eerste plaats door de contributie van de leden, daarnaast hebben we donateurs en verkopen we 1 x per jaar potgrond en halen iedere maand oud papier op. Het is dus niet alleen zingen.’

Welk repertoire hebben jullie?

‘Ons repertoire is niet de geijkte nummers van Bach, Verdi etc., maar meer eigentijdse liederen van bijv. Udo Jurgens, songs uit de musical West Side Story, maar ook wel een lied als; Daar bij die molen’. 4 maart staat er een

Saxofoon ‘Met de saxofoon speel ik in het regionaal salonorkest Spoom, officieel op de alt-sax en ben inmiddels daar ook aan mijn 5e jaar bezig als voorzitter. Afgezet tegen het bestuurswerk wint de muziek het in tijd tegenwoordig. Mijn interesse in muziek is heel breed: van oorsprong kerkmuziek en klassiekers. Met Spoom spelen we veel muziek uit de eerste helft van de vorige eeuw. De Pompedoers heeft als genre chanty/-straatmuziek met oud Hollands, ook internationale succesnummers of toppers van Jan Smit e.d. Met het sax duo/trio/kwartet speel ik zowel klassieke nummers als vlotte topics. De saxofoon is een relatief jong blaasinstrument (zo’n 100 jaar). De eerste is gebouwd door Adolf Sax.’Fluisteren, kakelen, sissen, schreeuwen, piepen en hijgen’ kan hij. ‘Praten zelfs, dat is heel gewoon, met een saxofoon’ volgens een beschrijvend boekje.

Mijn echtgenote, Janny Roetman, zingt inmiddels ook mee in twee van bovengenoemde koren. Ook één van mijn kleinkinderen blaast al een aardig deuntje mee.’ ■

40 jaar Zangersdag PCOB Overijssel

Koffie concert op het programma, dan zingen we o.a. de nummers: Mooi Markelo, Conquest of Paradis, Haleluja, Jamaica Rarewell, Rensteiglied, Heftantattat van Willem Wilmink, Wenn Zigeuner Hochzeit Machen, etc. Een heel divers repertoire dus. Wij treden regelmatig op. Een paar voorbeelden.

Op 25 april treden we op tijdens de koren contactavond te Beltrum, 2 juni Amusing Hengelo, 1 juli Koffie concert Camping De Kattenberg te Markelo en op 21 december het kerstconcert in de Martinuskerk te Markelo samen met Marieke Dollekamp bekend van de Idols. Zingen betekent voor mij ontspanning en andere mensen ontmoeten.

Zangers zijn nooit chagrijnig.

Vanaf de oprichting ben ik lid van dit koor. Ben ook nog een poosje lid geweest van een gemengd koor in Goor, maar twee koren werd een beetje teveel.’ ■

Jaarlijkse Zangersdag in Ommen.

Wij willen u alvast attenderen op de komende Zangersdag, die gehouden wordt op 10 oktober te Ommen. Jaarlijks wordt de Zangersdag gehouden voor alle leden van de PCOB, en dit jaar vieren we het 40-jarig jubileum.

Dat laten we zeker niet ongemerkt voorbij gaan. Diverse koren zullen een prachtig optreden verzorgen. Het belooft een mooie middag te worden. Een leuk uitje voor u en uw leden die van (koren)zang houden. Ook leden van de andere bonden zijn van harte welkom. ■ Door Joyce Bilal

SENtrum Senioren Organisaties Overijssel

9

70% 60% 50% 40%

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

30% 20% 10%

Ouderen maken het liefst0% gebruik van de fiets en de auto Meer gebruik van OV

Wmo-pasje (Regiotaxi)

Vaker thuisblijven

Beroep of familie en kennissen

Verhuizen

Ouderenpanel Overijssel - mobiliteit en ouderen Figuur 1 Wat zou u doen als u niet meer zelfstandig gebruik zou kunnen maken van vervoer?

Het overgrote deel van de ouderen in Overijssel is mobiel.

Dat is de uitkomst van de achtste peiling van het Ouderenpanel Overijssel. De fiets en de auto zijn het populairst onder ouderen. Openbaar vervoer vinden ouderen ook heel belangrijk, al kan de kwaliteit beter.

In het Ouderenpanel maken 290 van de 300 mensen die de vragenlijst invulden nog zelfstandig gebruik van een vervoermiddel. Als zij niet meer zelf een vervoermiddel zouden kunnen besturen (een auto, een fiets een brom-/scootmobiel, noem maar op), dan zouden ze vooral meer het openbaar vervoer gebruiken of een beroep doen op Wmovoorzieningen. Ongeveer 30% zou meer dan eerder ondersteuning voor vervoer vragen bij familie en kennissen.

Populair De fiets, auto en het OV zijn onder ouderen in Overijssel het populairst. Het gebruik van die

(Vrijwilligers)werk Winkel Overige voorzieningen Ziekenhuis/specialist Lopen

Huisarts/tandarts/fysio

(Brom)fiets

Evenement

Eigen auto Bus/trein

Sport

(Regio)Taxi Theater/concert/bioscoop

N.v.t.

Kerk Verenigingsactiviteit Familie of vrienden 0%

20%

Veel ouderen maken gebruik van de ‘Voordeeluren-kaart’.

Als je zo’n kaart hebt, dan is dat een (persoonlijke) OVchipkaart. Hij werkt echter alleen nadat de kaart is ‘geactiveerd’.

Een ander probleem is het in- en uitchecken. Denk er om dat je bij overstap naar een andere vervoerder steeds weer in- en uitcheckt. Dat kan betekenen dat je op een treinstation moet in- en

60%

80%

100%

Van welk vervoermiddel maakt u meestal gebruik voor deze activiteiten?

vervoermiddelen neemt wel af op hogere leeftijd. Ouderen tot 75 jaar gebruiken de fiets en de auto heel veel en in de groep tussen 75 en 85 jaar neemt nog steeds 80% weleens de fiets of de auto. Van de deelnemers van 85 jaar en ouder neemt 40% nog weleens de fiets en 20% de auto. Van het OV wordt door gemiddeld 55% gebruik gemaakt, maar nog wel tot op hoge leeftijd: bijna 50 % van de

Hoe gaat het nu met de OV-chipkaart?

‘Van het oorspronkelijke idee: één kaart waarmee je in het hele land kunt reizen en alleen bij instappen en uitstappen (in een aaneenschakeling van vervoerders) hoeft in- of uit te checken, is niet veel overgebleven’, zegt van Till. Daarbij is er een enorme vertraging opgetreden in de uitvoering. Het ROCOV volgt de ontwikkelingen op de voet; d.w.z. dat elke vergadering de OV-chipkaart op de agenda staat. ‘Maar we kunnen niet meer terug’, zegt van Till.

Het zijn overigens niet alleen de ouderen die problemen hebben; elke ‘soort’ reiziger (studenten, abonnement reizigers enz.) schijnt zo zijn eigen problemen te hebben.

40%

Figuur 2 Van welk vervoermiddel maakt u meestal gebruik voor deze activiteiten?

uitchecken bij NS en dat, op het station waar je uitcheckt en overstapt naar een andere vervoerder, opnieuw moet doen. Het vervelende daarbij is dat de in- en uitcheck palen (cico-palen) er gelijk uitzien. Je kunt je dus vergissen door bij NS in te checken en op het station waar je uitstapt bij b.v. Syntus uit te checken.

Denk er om dat de kaarten soms erg gevoelig zijn en al in- of uitchecken wanneer je dicht langs een cico-paal loopt; zelfs wanneer de kaart in een tas zit. Dat wil met name gebeuren als je in of uit een bus stapt (let op of je een piepje hoort).

Een van de problemen is ook, dat er onvoldoende oplaadpunten zijn. In de plattelandsplaatsen ontbreken ze vaak helemaal en in de grotere dorpen en plaatsen zijn ze dun gezaaid. Vaak staan ze bij een supermarkt of tijdschriftenwinkel.

In de regio Twente hebben we geconstateerd dat er de laatste tijd i.p.v. meer juist minder oplaadpunten komen! Het blijkt voor de winkeliers namelijk niet aantrekkelijk wat de verdiensten betreft.

10 SENtrum Senioren Organisaties Overijssel

85-plussers en ouder maakt nog minimaal één keer per maand gebruik van bus of trein.

Bestemmingen Overijsselse ouderen nemen vooral de auto voor bezoek aan vrienden of familie, naar het ziekenhuis of naar evenementen of voor een avondje weg. De fiets gebruiken ze het meest op weg naar verenigingsactiviteiten, sportactiviteiten of winkels. Bij

gebruik van het openbaar vervoer zijn bezoek aan familie en vrienden of een evenement de meest genoemde bestemmingen. Het busvervoer van een kern naar de hoofdplaats van een gemeente wordt door ouderen genoemd als een van de grootste knelpunten. Verder zijn meer haltes, meer diensten en latere rijtijden punten die veel naar voren komen.

De panelleden zijn wel tevreden over de speciale dalurentarieven voor ouderen. Bij de regiotaxi is vooral de ophaal- en terugbrengtijd sterk voor verbetering vatbaar.

Meer informatie Benieuwd naar meer uitkomsten van het Ouderenpanel Overijssel? Kijk dan op www.ouderenpaneloverijssel.nl of houd de Nieuwsbrief Ouderenpanel in de gaten. De volgende peiling van het Ouderenpanel staat in het teken van Pensioenen. Als u aangemeld bent voor het panel krijgt u automatisch bericht als de vragenlijst klaarstaat. ■

Uw mening telt!

Overijssel is gebaat bij uw mening! Als senioren zich uitspreken over wat zij goed vinden en wat beter kan, dan kunnen overheid en organisaties in de samenleving hier, samen met u, nog beter rekening mee houden en aan werken. U kunt zich op internet inschrijven om deel te nemen aan het Ouderenpanel Overijssel.

Inschrijven Ga naar de website www. ouderenpaneloverijssel.nl.

Bovenaan kunt u dan klikken op ‘Inschrijven panel’.

Ook als u geen beschikking over internet heeft, kunt u meedoen aan het panel. Neem in dat geval telefonisch contact op met onderzoeksbureau Arcon in Borne, telefoonnummer 074 – 242 65 20.

Belangenbehartiging en mobiliteit Interview met Klaas van Till (77 jaar) uit Hengelo, één van de vrijwilligers, die namens SENtrum samen met de heren Horsthuis uit Oldenzaal en Bürer uit Almelo de ouderen vertegenwoordigen in de ROCOV regio Twente.

Na zijn pensionering (1994) is Van Till vrijwilligerswerk gaan doen o.a. in het bestuur van SENtrum en in de Seniorenraad te Hengelo. Van Till vertelt op ons verzoek over de ROCOV (regionaal overleg consumenten openbaar vervoer).

Initiatief Vanaf het begin heeft SENtrum het initiatief genomen om de verschillende organisaties in één overleg te betrekken. Daarmee werd voorkomen dat de concessieverlener aan elke organisatie afzonderlijk advies zou vragen; en wellicht elk advies naast zich neer zou kunnen leggen omdat de adviezen soms tegengesteld waren. Hierdoor is SENtrum zowel vertegenwoordigd in het overlegorgaan van de provincie Overijssel als bij de regio Twente. De provincie en de regio Twente zijn de bestuursorganen die bevoegd zijn concessies openbaar vervoer te verlenen.

Programma van eisen Voordat een concessie wordt

‘De Wet personenvervoer 2000 schrijft voor dat de concessieverlener openbaar vervoer advies vraagt over verschillende zaken aan ‘organisaties die krachtens hun statutaire doelstellingen of feitelijke werkzaamheden de belangen van de reizigers openbaar vervoer behartigen’.’ verleend, zijn de voorschriften die aan de concessie worden verbonden en het opstellen van een Programma van Eisen belangrijk. Dat Programma van Eisen is erg belangrijk omdat daar in wordt vastgelegd aan welke eisen de vervoerder moet voldoen.

Verder wordt tenminste één keer per jaar overlegd met de vervoerder. Daar komt o.a. aan de orde de wijze waarop de dienstregeling wordt uitgevoerd, de tarieven, de toegankelijkheid, klachten- afhandeling enz. De regio Twente voert ook de regie over de Regio-taxi (vraagafhankelijk vervoer). Hier worden ook de consumenten-vertegenwoordigers bij betrokken. Sinds kort vindt ook informatief overleg plaats met de NS, hoewel deze vervoersorganisatie daartoe niet verplicht is; ze valt namelijk buiten de Wet Personenvervoer.

De regionale treinvervoerders (Syntus, Connexxion e.d.) zijn wel verplicht tot overleg; ze

voeren het vervoer ook uit op grond van een concessie.

Klachten en opmerkingen Als de vertegenwoordigers van de consumenten-organisaties hun werk goed willen doen dan moeten ze ‘gevoed’ worden door de leden. Daaraan ontbreekt het vaak, omdat er onvoldoende contacten zijn vanuit en met de plaatselijke vertegenwoordigingen. Ideaal zou zijn als elk bestuur van de plaatselijke ouderenbonden iemand zou aanwijzen die het OV (openbaar vervoer) in de gaten houdt, contact heeft met leden van de ROCOV’s en klachten en opmerkingen doorgeven. Het gaat hierbij niet om individuele klachten; daarvoor moet de klant bij de vervoersorganisatie zijn. Maar er zijn wel algemene klachten over uitvoering dienstregeling, bereikbaarheid, toegankelijkheid e.d. ■

Een concessie is het recht om, met uitsluiting van anderen, openbaar vervoer uit te voeren in een bepaald gebied. Een concessie wordt verleend voor een aantal jaren nadat een openbare aanbesteding heeft plaatsgevonden. Door de omvang is dat meestal een Europese aanbesteding.

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

Voltooid leven De ouderenbonden KBO en PCOB praten heel voorzichtig en nog onwennig over voltooid leven met de leden. Momenteel worden er een aantal gespreksleiders opgeleid, die zich, samen met groepen belangstellende leden uit de (Overijsselse) afdelingen, gaan buigen over onderstaande vragen.

ter, de pastor, mijn naaste, de NVVE (Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie), de regering, de … Mag/moet ik dat zelf bepalen? Een feit is, dat wij van ‘Stof en Adem’ zijn gemaakt en dat we met anderen verbonden leven. De mens is autonoom, maar ook waardevol in de verbondenheid met zijn naaste.

Voltooid leven? Ja, met een vraagteken! Want, wanneer is een leven voltooid? Wanneer is mijn leven voltooid? Wat verstaan we onder voltooid? Wie bepaalt, of mijn leven voltooid is? Is dat God, onze Schepper, de dok-

Hoe bereiden we ons dan voor op het einde van ons leven? Wat kunnen we (nog) verwachten?

Waar ligt voor ons de grens?

Gespreksgroep De ouderenbonden willen hun

leden de gelegenheid bieden om hierover te praten. Niet om een beleidsstuk op te stellen over dit thema, maar om er rijker en blijer van te worden.

Om te constateren, dat het fijn is, dat we nog leven en dat we, samen met anderen, in alle rust stil mogen staan bij onze levensvoltooiing. Of, zoals Arjan Broers (theoloog en journal-

ist) zo prachtig samenvat: ‘Dit is het doel: vrede sluiten met de dood en daarna nog lang en gelukkig leven.’ Heeft u ook interesse in het opzetten van, of in het meepraten in zo’n gespreksgroep, meld u dan aan bij het bureau van uw ouderenbond in Raalte. ■ Door Ria Heshusius

De zandstrooier in je hoofd, stelt het weten nog even uit.

Zo glipt korrel voor korrel het laatste zand door je vingers.

Je lege handen eisen alles op en vullen je lijf met leed en last.

Later kun je zelf de zandloper keren en zul je het pad vervolgen.

Als gevolg zijn de aantallen chronische ziek patiënten en dementerenden fors gestegen. Soms is zelf het lijden van mensen groter

geworden omdat er zoveel behandelingsmogelijkheden zijn.

Maar hoewel we steeds ouder woorden, is de grootste zekerheid nog altijd dat we eens zullen sterven. Op een gegeven moment moeten we accepteren dat het einde van het leven daar is. En wie neemt dan de beslissing om met de behandeling te stoppen?’, aldus prof. Dr. Doeke Post. Post benadrukt dat je samen met degenen die je lief zijn en in overeenstemming met

je geloof(sovertuiging) moet spreken over je levenseinde.

Nu al, nu het nog kan in gezonde dagen. In geval van ondraaglijk lijden, wat de patiënt alleen zelf kan aangeven, met de behandelend arts dat accepteren en daarnaar handelen. Post geeft het advies om een wilsbeschikking en volmacht op te stellen.

Zet wensen zoals reanimatie, sondevoeding, vochttoediening, kunstmatige ademhaling op papier. En bespreek ze met kin-

Op donderdag 23 februari werd Johan Kappert (80) uit Nieuwleusen verrast met een Koninklijke onderscheiding.

De PCOB houdt de discussie over het levenseinde graag in gang. Op landelijk niveau draagt de PCOB een steentje bij aan de discussie en verschillende afdelingen houden bijeenkomsten over dit thema voor hun leden.

Meer hierover kunt u lezen op www.pcob.nl. ■

Na het overdragen van de voorzittershamer aan zijn opvolger, kwamen burgemeester, familie en buren binnen. Kappert werd benoemd tot lid in de orde van oranje Nassau en burgemeester Han Noten van de gemeente Dalfsen spelde hem de bijbehorende versierselen op. De onderscheiding was een blijk van waardering vanwege zijn inzet voor de maatschappij. Zo was Kappert gedurende een aantal jaar gemeenteraadslid in Nieuwleusen, voorzitter van de kring Overijssel van CNV Dienstenbond, secretaris van de ondernemingsraad van Wehkamp, voorzitter van de evangelisatiecommissie en voorzitter van de PCOB Nieuwleusen. ■

Door Joyce Bilal

Door Joyce Bilal

Doorpraten over waardig leven, waardig sterven De PCOB-bijeenkomst over waardig leven, waardig sterven die vorig jaar werd gehouden heeft veel losgemaakt bij mensen. ‘Door de hoge vlucht die de geneeskunde heeft genomen, is onze levensverwachting aanzienlijk toegenomen.

Koninklijke onderscheiding

deren en/of familie, zodat ze weten wat uw wensen zijn.

Henk Knijp vertelt over onderzoek naar voorouders in archieven en via internet

Genealogie als hobby: saai of spannend?

Genealogie is het speuren naar voorouders aan de hand van gegevens uit archieven. Dat kan heel saai zijn – als u alleen maar gegevens verzamelt en/of op zoek bent naar familiewapens of andere statussymbolen uit het verleden. Maar u kunt het ook zien als een spannend detectiveonderzoek in het verleden.

Waar kwamen uw voorouders vandaan en waarom hebben zij, soms door meerdere landen, omzwervingen gemaakt voor zij zich in hun huidige woonplaats of regio hebben gevestigd? Waarom zijn er in bepaalde jaren zo reusachtig veel mensen overleden?

Onderzoekers die enige kennis hebben van de Nederlandse of Europese geschiedenis ontdekken dat migraties het gevolg waren van (godsdienst)oorlogen, economische crisis of hongersnoden. Ik heb zelf ontdekt dat een aantal van mijn eigen voorouders als ‘allochtoon’ in Nederland zijn terechtgekomen, maar in een volgende generatie al volledig ‘geïntegreerd’ hun achternamen hadden vernederlandst en trouwden met autochtone Nederlanders.

Bewondering en ellende Soms ontdek je zaken die je met bewondering vervullen. Bijvoorbeeld de zoon van een dorpsbarbier (kapper) die in 1620 door de VOC wordt aangesteld als Opperchirurgijn en heel ‘Oost-Indië’ doorreist om de chirurgijns op de verschillende handelsposten va de VOC te ondersteunen en bij te scholen. Andere momenten word je geconfronteerd met de ellende in het verleden, als een echtpaar 12 kinderen op de wereld zet waarvan er maar eentje volwassen wordt. Of een voorouder die drie keer trouwt omdat zijn vrouw steeds overlijdt in het kraambed en een man alleen niet voor de kinderen kon zorgen. Het spannendst is het om heel rijke of juist heel arme of criminele voorouders te hebben: daarvan is het meest bewaard gebleven. Rij-ken hadden functies of zaten in allerlei besturen, waarvan de documenten bewaard zijn gebleven.

Andere voorouders kom je weer tegen in rechtbankverslagen, als veroordeelde.

Genealogie op internet Het internet heeft het voor de hedendaagse genealoog een

stuk makkelijker gemaakt: heel veel archiefbestanden zijn tegenwoordig online te onderzoeken.

Dit maakt het ook goedkoper, omdat je vroeger hele reizen moest maken om persoonlijk in archieven te gaan zoeken. Desondanks kan het nu ook wel nuttig zijn om archieven te bezoeken om daar zelf de stukken in te zien. Je ontmoet daar ook andere

genealogen en kunt informatie en tips uitwisselen.

Cursus Ik raad iedereen aan die interesse heeft voor de genealogie een cursus(je) te volgen zodat je een beetje weet hoe en waar je moet zoeken en hoe je de computer moet gebruiken in je onderzoek.

Dat voorkomt ‘vastlopers’, die

zeker een beginnende genealoog kunnen ontmoedigen. Vastlopen doe je toch: iedere voorouderlijn loopt vast omdat er voor een bepaalde datum geen registratie werd bijge-houden (eind 16e eeuw) of al eerder – door brand, overstromingen, bombardementen en andere redenen. ■ Door Henk Knijp

SENtrum Senioren Organisaties Overijssel

11

Direct te huur

ZorgThuis

Huurprijs

05,vana f € 7 icerv e s excl. kosten

Het kan!

THUIS PERSOONLIJKEHULP, VERZORGING OF VERPLEGING NODIG? Het kán, met ZorgThuis van AriënsZorgpalet!

053-482 66 88 - ww w.ar i e n s zor g pa l e t .n l

ZorgThuis van AriënsZorgpalet biedt uitkomst voor ouderen die zorg nodig hebben, maar zich verder nog uitstekend thuis kunnen redden. Deze zorg kan op allerlei manieren plaatsvinden.

ZorgThuis biedt ondersteuning op het gebied van persoonlijke verzorging, verpleging en behandeling, begeleiding, advisering en bemiddeling.

Appartementen in De Wingerd

In de directe omgeving van het centraal station en het centrum van Almelo vindt u de luxe appartementen van De Wingerd.

Indeling • Oppervlakte ca. 96m2 • Woonkamer met open keuken • 2 slaapkamers • Badkamer met 2 wastafels en douchecabine • Ruim terras of balkon • Appartementen op de begane grond hebben een tuintje Doelgroep • 40+ zonder kinderen, met een minimum inkomen van € 40.000,bruto per jaar • Huurtoeslag is niet mogelijk

Bijzonderheden • Afgesloten entree voorzien van video-intercominstallatie • Keuken voorzien van gaskookplaat en luxe schouwwasemkap • Enkele appartementen hebben een garage, andere een fietsenberging.

Meer weten?

Hetty Niekolaas, medewerker Makelaardij, beantwoordt graag al uw vragen. U kunt haar telefonisch bereiken via (0546) 54 64 12 of per mail: teammarkt@beterwonen.nl

Het voordeel van ZorgThuis is dat een cliënt gewoon in zijn eigen woning en vertrouwde buurt kan blijven wonen.

Zorg.

en gehoord “Gezien worden.

Marloes is het vaste aanspreekpunt voor al mijn vragen. Ze houdt daarnaast in de gaten hoe het met me gaat. We kennen elkaar goed en hebben een vertrouwensband. Dat is zorg zorg bedoeld is.

“

Mevrouw Van Nieuwenhuizen

zoals zorg bedoeld “Zorg is, volgens Livio: Is er zorg nodig, dan zijn wij er altijd. We vergeten nooit dat het om u draait; we willen dat u zich goed voelt.

Daarom is onze zorg locaal, herkenbaar en persoonlijk. Dat geeft een vertrouwd gevoel.

Betrokken zorg is meer.

Die ervaar je, die is warm.

“

Marloes Lubbers, Verzorgende

0900-9200 (lokaal tarief) www.livio.nl 12 SENtrum Senioren Organisaties Overijssel

Betrokken zorg thuis

Mr. Zigher ter Steghestraat 9, 8331 KG Steenwijk T (0521) 53 99 99 E info@zorggroep‐onl.nl www.zorggroep‐onl.nl

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

SENtrum

ZDSHQ PDJD]LMQ

'XLWVH SRO SDUWLM

JHQHHV NXQGLJH

WHQ WLMGH YDQ

JOLEEHULJ

JRGKHLG

P\WKLVFK ZH]HQ

UXVWEDQN

ORIGLFKW

4

XLWJH VWRUYHQ

Doe mee!

NRUWH DIVWDQG

EXLW ODQJV FKHI (QJHOV WHOZRRUG

UHODWLH

ULYLHU LQ )UDQNULMN

De oplossing voor deze puzzel kunt u voor 15 mei sturen naar Seniorenkrant Overijssel, postbus 134, 8100 AC Raalte.

Of u kunt uw oplossing mailen naar info@sentrum.nl.

Onder de goede oplossingen wordt een boekenbon verloot.

De winnaar of winnares krijgt persoonlijk bericht en wordt in de volgende uitgave van Seniorenkrant Overijssel bekend gemaakt.

SDQWRIIHO NRUI

NRQLQJ /DW

YDDUWXLJ

6

UHJHOPDDW

FLWDDW

9

MRQJHQV QDDP

ZDW EHWUHIW

QLHW JHNOHXUG

JHOG JHEUHN

2

(QJHOV OLGZRRUG

8

JHKHLP ]LQQLJ KDDUZURQJ

3

RRVWHU OHQJWH

'XLWV WHOZRRUG

GDDUQD

ORRSYRJHO

Puzzelaar gefeliciteerd!

YOHHV JHUHFKW

Wij hebben op de puzzel van november 2011 heel veel goede oplossingen ontvangen. De oplossing was ‘hectometer’. Uit alle goede inzendingen is de heer G. Pikkert te Kampen geloot als winnaar van de boekenbon. Van harte gefeliciteerd!

7

DSSHOVRRUW

10

QLHW GLH

(QJHOV ELHU

JHYDDUOLMNH VWRI *ULHNVH OHWWHU

]XLGHU EUHHGWH

WDVWR VROR

VRRUW YHUOLFKWLQJ

NDQVVSHO VSHHOJHOG

GHHO YDQ VSLHU

1

1

ERHUGHULM JURQG

2

3

4

5

5

GHHO Y K OLFKDDP

6

7

8

9

© Ruud Berns / www.puzzelstad.nl

En win een boekenbon

RQ]LQQLJ %XOJDDUVH PXQW

10

PUZZEL

Willy Verbruggen (65) beheert de website van KBO Raalte

Internet biedt hobby en contact Al jaren is Willy Verbruggen bezig met de computer en internet. Door haar zoon is ze enthousiast geworden en zelf aan de slag gegaan. Van haar kinderen kreeg ze voor haar 50ste verjaardag een computercursus aangeboden. Ze was meteen verkocht en ging na elke les steeds zelf aan de slag om al het geleerde in praktijk te brengen. Zo ontdekte ze steeds meer mogelijkheden.

Willy Verbruggen is ruim 2 jaar webmaster van KBO Raalte. ‘Internet en website beheer zijn mijn passie’, aldus Verbruggen (65 jaar) uit Raalte. Sedert december 2009 beheert ze de website van KBO Raalte. ‘Ik werk volgens mijn ‘Hans en Grietje methode’, vertelt ze. Dat is elke stap die je doet opschrijven, zodat je achteraf altijd weet wat je gedaan hebt en terug kunt naar het origineel. Een gestructureerde aanpak, waaruit blijkt dat ze erg leergierig is. Haar kennis houdt ze niet alleen voor zichzelf. Al

Op de bank gaven enkele genodigde hun een visie op de toekomstige maatregelen.

Willy Verbruggen achter haar computer.

12 jaar geeft ze vol enthousiasme computercursussen aan ouderen in Swaenewoerd. Mensen die nog niets weten van een computer helpt ze het liefst. Haar motto is: thuis veel oefenen dan

leer je het het snelst. Ook helpt ze regelmatig mensen in de buurt die problemen hebben met de computer, of het nu het installeren van een virusscanner of het aansluiten van een printer is.

Zo werd ook bij de KBO bekend dat Verbruggen heel handig is met computers. De voorzitter bena-derde haar met de vraag of ze niet een website wilde opzetten voor KBO Raalte. Ze maak-

te gebruik van het aanbod van KBO Overijssel een eigen website op te zetten en meldde zich als webmaster. ’Als je het goed wilt doen kost dat tijd’, zegt ze.

Dagelijks is ze ermee bezig. Inmiddels verzorgt ze al meer dan 2 jaar de website van KBO Raalte.

Alle activiteiten worden op de site gezet, meestal voorzien van eigen gemaakte foto’s. Veel foto’s op de site neemt teveel geheugenruimte in, dus moest ze een oplossing zoeken. Via Picasa kan ze nu hele fotoreportages van KBO Raalte tonen. Regelmatig staat ze nu ook webmasters van andere afdelingen met raad en daad bij. Ze is actief op het forum ‘beleef de lente’.

Hier deelt ze ervaringen met anderen en schrijft ook wel instructielessen. Heel belangrijk vindt ze de contacten met anderen, die dezelfde hobby hebben. ‘Het houdt je jong’, aldus Verbruggen.

Nieuwsgierig naar het werk van Willy Verbruggen? Neem een kijkje op de website van KBO Raalte. ■

SENtrum Senioren Organisaties Overijssel

13

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

‘Netwerken is een manier om aan een baan te komen, ook op oudere leeftijd’

Van vrijwilliger naar netwerkcoach Regelmatig lezen we in de krant over bezuinigingen en ontslagen. Dat treft mensen van alle leeftijden, maar zeker ook 50-plussers. Vaak hebben mensen jaren lang bij eenzelfde bedrijf gewerkt en worden dan plotseling geconfronteerd met hun ontslag. Ze hebben nooit gesolliciteerd of zich georiënteerd op de arbeidsmarkt, melden zich bij het UWV en vragen een WW-uitkering aan.

Naast veel vragen als, hoe moet dat nu verder en hoe moet ik solliciteren, zijn ze boos, totaal ontredderd en twijfelen soms aan zichzelf. Dat zijn de mensen die na enkele maanden werkloos te zijn bij Geert Nap in de netwerkgroepen komen. In totaal 9 bijeenkomsten waarin 12 personen samen stilstaan bij vragen als ‘hoe moet ik nu verder met mijn leven’, ‘wat wil ik nog bereiken’, hoe kom ik aan een baan.’ Nap spreekt uit ervaring. Op 55-jarige leeftijd kwam hij ongewild buiten het arbeidsproces te staan en weet dus wat het betekent. Zijn dochter had op dat moment een vakantiebaantje in een verpleeghuis en zei: ‘Pa, ga voorlezen aan dementerenden. Dat is goed voor

en, waaronder denktank 50+ en arbeidsparticipatie konden zijn (vrijwillige) inzet goed gebruiken. Dat laatste project bracht hem in contact met het UWV. Iemand die er voor gaat om zich in te zetten voor het project 50+ arbeidsparticipatie en zelf ook nog ervaringsdeskundig is. De uitgelezen netwerkcoach die ze zochten.

die mensen en goed voor jou.’

Al snel begon hij niet met een boek, maar met de krant. De overlijdensberichten gaven stof tot praten en verhalen vertellen. Hij merkte hoe belangrijk het was dat hij kwam. Mensen gingen hem waarderen en hij had het gevoel dat hij weer iets betekende. Zijn schoonmoeder

Arbeidsparticipatie 50-plus in Denemarken

(92 jaar) zei op een goede dag: ‘De PCOB zoekt reisleiders. Jij hebt veel reiservaring en je hebt veel gereisd dus dat is echt iets voor jou’. Reisleider werd het niet, maar de PCOB kon zijn kwaliteiten wel goed gebruiken.

Na een gesprek zat hij al snel in de commissie communicatie en ledenwerving. Diverse project-

Toekomstperspectief Nap startte juni 2010 zijn werk bij het UWV. Hij heeft inmiddels vele groepen begeleid op verschillende plekken in Overijssel. Nap start zijn bijeenkomsten altijd met de deelnemers te confronteren met het imago van de werkzoekende 50-plussers.

Uitgangspunt is het imago van ouderen zoals dat beschreven staat in het boek van ‘de Heimweefabriek’ van Douwe Draaisma. ‘Onder ogen zien hoe er door de samenleving naar werkzoekende 50-plussers gekeken wordt biedt kansen en mogelijkheden’, zegt hij. ‘Het is heel inspirerend om samen met leeftijdsgenoten te kijken welke toekomstperspectieven zie je bij jezelf’. In november heeft hij met ruim 100 deelnemers het succes van zijn groepen gevierd in het

Fraterhuis te Zwolle. De film Young@Heart (voor ieder mens een aanrader) werd gedraaid en deze film bevestigt nog eens te meer dat als je wat wilt je ervoor moet gaan. Zelf heeft hij ervaren dat vrijwilligerswerk je netwerk vergroot. Netwerken is een manier om aan een baan te komen. Netwerken is niet zeggen dat je een baan zoekt.

Het is belangstelling tonen voor iemand of een organisatie, door vragen te stellen en daardoor de aandacht op je te vestigen. ■

De resultaten van Nap’s netwerkgroepen worden landelijk als goed beschouwd. 30% van de mensen vindt een nieuwe baan op de arbeidsmarkt, 2% gaat vrijwilligerswerk doen en 68% blijft werkloos. Voor deze laatste groep heeft de netwerkgroep bijna altijd de functie gehad van plannen maken voor de toekomst en alternatieven zoeken. ‘Zij moeten wel hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen door zich in te zetten’, vindt Nap.

Ontmoetingsdag voor KBO bestuursleden In elk bestuur komen regelmatig nieuwe bestuursleden, die van het reilen en zeilen van de KBO op de hoogte moeten zijn. Ook worden er vanuit KBO Overijssel en vanuit de Unie KBO steeds nieuwe projecten gestart waarover de bestuursleden geïnformeerd worden.

In tegenstelling tot in Nederland is er in Denemarken van rijkswege beleid dat 50-plussers blijven doorwerken tot hun 65e. In Denemarken geldt, net als in Nederland, dat de loonkosten voor oudere werknemers hoger worden door CAO afspraken. De productiviteit wordt vaak niet groter. Er moet gereserveerd worden voor scholing. Werkgevers en werknemers zijn beide verplicht te investeren in scholing. Daardoor blij-

ven mensen langer aantrekkelijk voor de arbeidmarkt.

Bij ontslag zijn ze sneller weer aan de slag en er is minder ziekteverzuim. Misschien een idee voor de werkgevers en werknemers in Nederland om ook voor een dergelijke regeling te pleiten. Werkgevers moeten de kennis en ervaring van oudere werknemers op waarde schatten en willen behouden. Oudere werknemers kunnen coaches worden op de werkvloer.

14 SENtrum Senioren Organisaties Overijssel

Jaarlijks organiseert de commissie Scholing&Vorming van KBO Overijsel een informatie en ontmoetingsdag voor bestuursleden van de plaatselijke bonden. Op de ontmoetingsdag van 22 maart heeft Ton van den Berg, voorzitter van KBO Overijssel, een inspirerend verhaal gehouden over de KBO, de samenwerking binnen Overijssel, niet alleen van de KBO afdelingen maar ook met ANBO en PCOB. Het nieuwe bestuur van de unie KBO wil graag contact met afdelingen in het land en zij maakte van de gelegenheid gebruik om enthousiast te vertellen wat zij zoal landelijk doet aan belangenbehartiging voor alle leden en wat zij de plaatselijke afdelingen te bieden hebben. Daarnaast heeft Janneke

van den Hoek van de Unie KBO allen op creatieve wijze laten nadenken over en ervaringen uit laten wisselen over het besturen van een afdeling.

Projecten Het startschot van het project ‘Gezond ouder worden’ werd gedaan door Olga Commandeur, bekend van ‘Nederland in Beweging’. Zij liet op haar enthousiaste wijze allen ervaren wat bewegen met een mens kan doen en hoe goed en fijn bewegen kan zijn. Ria Heshusius is in Overijssel een van de mensen die door de Unie KBO is opgeleid om met een afdeling

het project ‘Gezond genieten’, ‘Voltooid leven’, ‘Blijf in contact’, ‘voorlezen’ op te zetten. Ze heeft heel bevlogen verteld over haar werk en ze wil graag samen met een afdeling aan de slag. We hopen dat afdelingen haar enthousiasme overnemen.

Bent u lid van de KBO en wilt u graag dat uw afdeling ook aandacht besteedt aan een van bovenstaande onderwerpen meldt dat dan bij uw bestuur.

Op pagina 11vertelt Ria Heshusius zelf over deze projecten en waarom ze zo enthousiast is. ■ Door Gerry Vrielink

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

Op de fiets een dagje er op uit De paden op...

In Hasselt trekt men regelmatig de wandelschoenen aan.

Om de twee weken trekt men er samen op uit in Overijssel en Nederland te genieten van cultuur, natuur en landschap.

Er wordt meestal 10 kilometer gewandeld. Voor de inwendige mens zorgt iedereen zelf en onder het genot van een kop koffie praat men bij. ■ Bron: ANBO Hasselt

Nu de lente er weer is zullen veel mensen de fiets pakken en gaan genieten van de natuur. Overijssel is een prachtige provincie met veel mooie fietspaden door prachtige natuurgebieden, langs havezaten en oude dorpskernen.

Veel afdelingen van de plaatselijke ouderenbonden organiseren ook regelmatig fietstochten voor hun leden. Vaak zijn er één of twee enthousiastelingen die dan een mooie route uitstippelen.

Samen fietsen en onderweg van een kop koffie of lunch genieten ervaren velen als heel plezierig.

Zeker ook voor mensen die alleen zijn is dit een welkome, sportieve en gezellige activiteit.

Nu maar hopen dat de ‘reisleiders’ voldoende mooie routes in de omgeving weten samen te stellen. Mocht u veel fietsroutes al gehad hebben, dan kunt u op de onderstaande website vast nog een route vinden die u niet kent.

Het is mogelijk om met een planner zelf eenvoudig routes samen route stellen voor het fietsroutenetwerk. De planners, die gebruik maken van Google maps, laten zien welke route bordjes u moet volgen om de

door u gekozen route af te leggen. Ook krijgt u informatie over bezienswaardigheden onderweg. Daarna kunt u de routes afdrukken of downloaden voor een gps-ontvanger of TomTom. Voor meer informatie www.fietseninoverijssel.nl.

zie

Toeristische Overstappunten (TOP’s) zijn plaatsen waar u uw auto kunt parkeren en overstappen op een andere vervoerswijze (wandelen en fietsen via bewegwijzerde en beschreven routes). Voor informatie: www.topoverijssel.nl.

Met de Digitale Fietsrouteplanner van de Fietsersbond plan je je eigen route van deur tot deur.

Plan de kortste route van A naar B, of kies voor de mooiste, snelste, meet comfortabele, of autoluwe route. www.fietserbond.nl.

Meer informatie stuur een email naar fietspostbus@overijssel.nl ■ Stuur ons een leuk vakantieverhaal en misschien wordt dit geplaatst in de volgende uitgave van SeniorenOverijssel.

Voordelig op vakantie Kunt u of heeft u geen zin om veel geld uit te geven aan een vakantie, dan zijn er voldoende mogelijkheden om voordelig vakantie te vieren. Ga bijvoorbeeld op fietsvakantie en overnacht in een gezellige Bed&Breakfast, of ga passen op het huis van iemand anders. Er zijn diverse mogelijkheden. Met behulp van onderstaande adressen kunt u ideeën en inspiratie opdoen.

Logeren bij de boer www.vwkabo.nl of www.hoevelogies.nl Bed&Breakfast Logies bij particulieren thuis.

Vaak is het voor mensen die dit aanbieden meer een uit de hand gelopen hobby, dan dat ze er daad-

werkelijk aan willen verdienen en word je gastvrij en met veel zorg ontvangen. www.fijnopreis.nl, www.bedandbreakfast.nl, www.vriendenopdefiets.nl.

Oppassen op andermans huis Zowel in Nederland als in het buitenland zijn er huizenruilcentrales. Overigens hoef je niet altijd te ruilen, je kunt je ook als huizenoppasser opgeven. www.intervac.nl, www.holidaylink.com.

Steeds meer toeristen combineren het aangename met het nuttige en stropen tijdens hun vakantie de mouwen op. Meer informatie hierover vindt u op www.commundo. nl of www.shoestring.nl. ■

Begint het al te kriebelen?

Als u deze SeniorenOverijssel leest is het bijna april. Het is volop lente en de zon is steeds vaker te zien. Veel mensen maken plannen om er tussenuit te gaan met auto, caravan of vliegtuig. Genieten van de natuur en/of cultuur, individueel of met een groep, lijkt vaak zo vanzelfsprekend.

Voor veel mensen is de vakantietijd een moeilijke periode vanwege de beperkingen die ze ervaren als ze er tussenuit willen.

Dit kan vanwege het ontbreken van financiën, maar ook door lichamelijke beperkingen van uzelf of partner. Er zijn mensen die zich inzetten om anderen een onvergetelijke vakantie te bezorgen of door in het buitenland de handen uit de mouwen te steken.

Hier vindt u enkele tips over andere vormen van vakantie.

Vakantieweek VakantieHotel de Werelt te Lunteren en VakantieCentrum het F.D. Roosevelthuis in Doorn

Een selectie uit het aanbod: • De Blauwe gids (overzicht vakanties, sport en recreatie voor mensen met en beperking). www.nbav.nl, info@nbav.nl, 088 – 33 55 700

heten vele honderden gasten welkom voor een onbezorgde vakantie. Deze ‘vakantieweek met aandacht’ wordt mogelijk gemaakt door de vele vrijwilligers. Zij kunnen zich individueel aanmelden. Vrouwen en mannen, jong en oud, en met verschillende achtergronden uit het hele land werken op die manier mee. Een aantal plaatselijke Protestantse kerken adopteert een vakantieweek.

Het VakantieBureau organiseert deze vakantieweken voor mensen die graag zorgeloos op vakantie willen en die enige tot intensieve zorg nodig hebben. Tevens organiseert het vakantieweken voor (echt)paren met thuiswonende

dementerende partner en ze zoeken altijd vrijwilligers. Voor meer informatie over deze vakantieweken en vrijwilligerswerk bel naar 0318 – 48 66 10 of mail naar info@hetvakantiebureau.nl.

Meer informatie is ook te vinden op de website: www.hetvakantiebureau.nl.

Zelfstandig of georganiseerd Voor mensen met een beperking en ouderen zijn er veel mogelijkheden om op vakantie te gaan. Zelfstandig natuurlijk, maar ook georganiseerd: van aangepaste vakanties voor mensen met een beperking tot actieve wandel- en fietsweken met jongere generaties. ■

• De Zonnebloem (voor mensen met een lichamelijke beperking en thuiswonende dementerenden, die daardoor in een sociaal isolement raken). www.zonnebloem.nl, info@zonnebloem.nl, 076 – 56 46 464 • Stichting Johanniter Hulpverlening (aangepaste vakantie-weken).

070 – 36 49 920 • PCOB-NCRV Reizen (groepsreizen voor ouderen, voor u op maat). www.pcob-ncrv-reizen.nl, 0172 – 48 48 88 • ANBO reizen (groepsreizen voor ouderen). www.anboreizen.nl, 0180 – 45 78 84 • SeniorVakantiePlan (reizen in kleine groepen). www.seniorvakantieplan.nl, 035 – 69 33 017 • Mezzo (informatie over vakantieadressen voor zorgvrager en mantelzorgers om samen op vakantie te gaan). www.mezzo.nl, info@mezzo.nl, 030 – 65 92 222

SENtrum Senioren Organisaties Overijssel

15

bolderman.nl alpenvakanties wint publieke award ‘beste reisorganisatie’

DAGTOCHTEN Verrassingstocht 2e Paasdag, 2e Pinksterdag, Hemelvaart

€ 65,00 p.p.

Inclusief koffie met gebak , excursie, lunch, 3-gangen alt u géén diner met 2 consumpties Bij ons beta

Libelle Zomerweek - Almere Wo. 9, vrij. 11, za. 12 en zo. 13 mei 2012

Incl. vervoer en entree wo. 9, vrij. 11 & za. 12 mei Incl. vervoer en entree zo. 13 mei Alleen vervoer

gskosten! reserverin

slechts v.a.

8 DAGEN OOSTENRIJK - KUFSTEIN

8 DAGEN TARRENZ IN DE ALPENWERELD

slechts v.a.

slechts v.a.

465,-

379,-

449,-

BIJ DE PRIJS INBEGREPEN • 7 overnachtingen in Landgasthof Adler in een comfortabele kamer met douche, toilet, telefoon, tv en lift • Ontbijt en 3-gangendiner • Excursies met bus (excl. entreegeld) • Comfortclass touringcar, chauffeur/reisleider • Goed verzorgd afscheidsbuffet

BIJ DE PRIJS INBEGREPEN • 7 nachten in 4* Hotel Thaler. Lift aanwezig.

Kamers v.v. bad/douche en WC, telefoon, satelliet TV, kluisje. Ruime eetzaal, bar, sauna, stoombad (gratis). Solarium, massage (tegen betaling). Terras aan voetgangerszone.

• Ontbijtbuffet, 3-gangendiner met keuzemogelijkheid, 1e avond eenvoudige maaltijd i.v.m. late aankomst • Excursies met bus exclusief jubileumpakket • Comfortclass touringcar, reisleider/chauffeur • Goed verzorgd afscheidsbuffet in Nederland

BIJ DE PRIJS INBEGREPEN • 7 nachten in 3*hotel Lamm in Tarrenz in een comfortabele kamer v.v. compleet ingerichte badkamer • Dagelijks goed verzorgd ontbijt en 3-gangendiner • Excursies met bus (excl. entreegeld) • Comfortclass touringcar, chauffeur/ reisleider • Goed verzorgd afscheidsbuffet

Vertrekdata: 23 april / 7, 21 mei / 11, 25 juni / 9, 30 juli / etc.

Vertrekdata: 16 april / 14, 28 mei / 11, 25 juni / 9 juli / etc.

Vertrekdata: 30 april / 28 mei / 25 juni / 23 juli / etc.

10 DAGEN KIRCHBERG TIROL

10 DAGEN TIROL - NAUDERS

10 DAGEN SAAS GRUND ZWITSERLAND

€ 36,50 p.p. € 33,50 p.p. € 20,00 p.p.

Floriade 2012 - Venlo Wo. 25 april en vrij. 25 mei 2012

Ga mee naar het spectaculaire theater van de natuur.

Verblijf van ca. 11.00 – 16.30 uur.

Inclusief vervoer en entree

8 DAGEN DRIELANDENREIS EN BODENSEE

U REIST COMFORTCLASS

€ 48,00 p.p.

Onze Groepsdagtochtenbrochure 2012 is uit.

Vraag hem nu gratis aan! (Voor groepen vanaf 25 personen)

slechts v.a.

korting op een dagtocht naar keuze

Kijk voor ons actuele aanbod op www.tcr-tours.nl Spitsstraat 14 | Postbus 4 | 8100 AA Raalte | T 0572 - 35 35 35 | F 0572 - 35 83 45 | I www.tcr-tours.nl | E info@tcr-tours.nl

Max 2 personen per bon. Niet geldig in combinatie met andere aanbiedingen/acties. Geldig t/m 31 mei 2012.

p.p.

KORTINGSBON

Opstapplaatsen Nijverdal, Raalte, Heeten, Deventer, Dalfsen, Zutphen

slechts v.a.

slechts v.a.

499,-

575,-

565,-

BIJ DE PRIJS INBEGREPEN • 2 nachten in Z-Duitsland o.b.v. halfpension • 7 nachten in het 3* Lifthotel in Kirchberg, v.v. alle faciliteiten • Ontbijtbuffet en 3-gangendiner • Excursies met bus (excl. entreegelden) • Comfortclass touringcar, chauffeur/ reisleider • Goed verzorgd afscheidsbuffet

BIJ DE PRIJS INBEGREPEN • 2 nachten in Z-Duitsland o.b.v. halfpension • 7 nachten in een 4* hotel. Kamers zijn v.v. alle faciliteiten • Ontbijtbuffet en 3-gangendiner • Excursies met bus (excl. entreegelden) • Comfortclass touringcar, chauffeur/ reisleider • Goed verzorgd afscheidsbuffet

BIJ DE PRIJS INBEGREPEN • 2 nachten Z-Duitsland o.b.v. halfpension • 7 nachten middenklasse hotel Azalea, gezellig familiehotel, 500 meter v.h. centrum.

Sfeervol restaurant, lift, ruimte met tv, huisbar, en terras. Kamers v.v. douche en toilet.

• Ontbijtbuffet en een 3-gangen diner • Excursies met bus (excl. entreegeld) • Comfortclass touringcar, chauffeur/reisleider • Goed verzorgd afscheidsbuffet

Vertrekdata: 30 april / 28 mei / 25 juni / 23 juli / etc.

Vertrekdata: 14 mei / 11 juni / 9 juli / etc.

Vertrekdata: 21 mei / 4, 18 juni / 2, 16, 30 juli / etc.

10 DAGEN GARDAMEER / LAGO MAGGIORE

10 DAGEN LEVICO TERME, DOLOMIETEN EN MEREN

10 DAGEN MEER VAN LUGANO

slechts v.a.

slechts v.a.

slechts v.a.

499,-

499,-

599,-

BIJ DE PRIJS INBEGREPEN • 2 nachten in Z-Duitsland o.b.v. halfpension • 7 nachten in een goed middenklasse hotel in een comfortabele kamer v.v. faciliteiten • Ontbijtbuffet en 3-gangendiner • Excursies met bus (excl. entreegelden) • Comfortclass touringcar, chauffeur/ reisleider • Goed verzorgd afscheidsbuffet

BIJ DE PRIJS INBEGREPEN • 2 nachten in Z-Duitsland o.b.v. halfpension, kamer met bad/douche, toilet • 7 nachten in hotel Ambassador in Levico Terme, o.b.v. halfpension, corfortabele kamer met bad/douche en toilet • Comfortclass touringcar, chauffeur/ reisleider • Ontbijt en diner • Excursies met bus (excl. entreegeld) • Goed verzorgd afscheidsbuffet

BIJ DE PRIJS INBEGREPEN • 2 nachten Zuid-Duitsland o.b.v. halfpension • 7 nachten Lugano in Hotel Calipso of Calipso Park, comfortabele kamer met bad of douche, toilet, televisie, radio, tel.

• Ontbijtbuffet en een 3-gangendiner • Excursies (excl. entreegeld) • Comfortclass touringcar, chauffeur/reisleider • Goed verzorgd afscheidsbuffet

Vertrekdata: 30 april / 7, 28 mei / 4, 25 juni / 2, 23, 30 juli / etc.

Vertrekdata: 14 mei / 18 juni / 9 juli / etc.

Vertrekdata: 14 mei / 11 juni / 9 juli / etc.

10 DAGEN DRAUTAL KARINTHIË

10 DAGEN SALZBURG EN WENEN

5 DAGEN ZWARTE WOUD EN MAINAU

slechts v.a.

slechts v.a.

slechts v.a.

449,-

249,-

BIJ DE PRIJS INBEGREPEN • 2 overnachtingen in Zuid-Duitsland • 7 overnachtingen in Hotel Rossmann in Greifenburg • Ontbijt en 3-gangendiner • Comfortclass touringcar, chauffeur/ reisleider • Excursies met bus (excl. entreegeld) • Goed verzorgd afscheidsbuffet • Alle tol- en parkeergelden

BIJ DE PRIJS INBEGREPEN • 2 nachten in Duitsland o.b.v. halfpension, comfortabele kamer v.v. douche, toilet • 3 nachten omgeving Salzburg o.b.v. halfpension, comfortabele kamer v.v. douche, toilet • 4 nachten omgeving Wenen o.b.v. halfpension, comfortabele kamer v.v. douche, toilet • Dagelijks goed verzorgd ontbijt en diner • Comfortclass touringcar, chauffeur/reisleider • In Salzburg en Wenen 1 dagdeel stadsgids • Excursies met bus (excl. entreegeld) • Goed verzorgd afscheidsbuffet

BIJ DE PRIJS INBEGREPEN • 4 nachten in hotel Schondelgrund in Hornberg, comfortabele kamer met douche en toilet • Dagelijks goed verzorgd ontbijt en 3-gangendiner • Excursies met bus (excl. entreegeld) • Luxe touringcar, chauffeur/reisleider • Goed verzorgd afscheidsbuffet

Vertrekdata: 23 april / 14 mei / 11 juni / 9 juli / etc.

Vertrekdata: 14 mei / 11 juni / 9 juli / etc.

Vertrekdata: 23 april / 7, 21 mei / 18 juni / 16, 30 juli / etc.

LITEIT M WA E

699,-

Genomineerd voor: Stem op ons voor mooie prijzen!

16 SENtrum Senioren Organisaties Overijssel

K

Voor onze reizen geldt een brandstoftoeslag van €1,- p.p. per dag

T:

Voor brochure en boekingen

(0318) 58 09 58 www.bolderman.nl

Bij Bolderman aanbetalen niet verplicht!

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

‘Lange termijnbeleid van rijk, provincies en gemeenten is noodzakelijk’

De voorzitter geeft zijn visie In 2020 zal 20% van de Overijsselse bevolking met pensioen zijn. Gemiddeld leven mensen dan nog zo’n twintig jaar, waarvan de laatste jaren in omstandigheden dat veel zorg nodig zal zijn. Iedereen kent dit gegeven en men zou mogen veronderstellen dat de maatschappij zich daarop voorbereidt. Helaas, we zien daar heel weinig van.

Het Hardenbergse welzijnsbeleid bijvoorbeeld, zoals elders in dit blad is opgetekend, richt zich slechts op hoe de bezuinigingen van het huidige kabinet kunnen worden opgevangen. Korte termijnbeleid dus. En zo is het ook met de andere gemeenten en zeker ook bij de provincie.

De provincie vindt zelfs dat het sociale domein geen provinciale taak is met andere woorden welzijn, zorg, veiligheid, de omgevingssituatie, voorzieningen, noaberschap, dé elementen die een toekomstbestendige leefbaarheid waarborgen, ‘het gaat ons

niet aan’. Dat zijn zaken voor de gemeenten. Alsof er geen bovenlokale en regionale coördinatie nodig is, alsof gemeenten dat allemaal op eigen houtje kunnen. Van enig besef dat nú actie nodig is om de dreigende vergrijzingsproblematiek tegemoet te treden, is bij de politiek geen sprake. En er is toch maar één antwoord mogelijk: participatie, actief blijven, zo lang mogelijk voor jezelf blijven zorgen! En dat vergt lange termijnbeleid van rijk, provincies en gemeenten, maar helaas…

Seniorenorganisaties De in SENtrum Overijssel verbonden ouderenorganisaties doen alles wat in hun vermogen ligt om senioren, en dat begint al bij een leeftijd van zo’n jaar of vijftig, te stimuleren actief te blijven. Arbeidsparticipatie voor 50-plussers is daarbij een belangrijk speerpunt en voor de postactieven: vrijwilligerswerk. Er is zoveel te doen en op professionele, betaalde inzet kan veelal

Gepensioneerden zijn goud waard!

niet meer worden gerekend.

De ouder wordende mens zal zichzelf zolang mogelijk moeten kunnen redden en, als we met elkaar bijvoorbeeld de opname in verzorgingstehuizen gemiddeld met een jaar kunnen uitstellen, besparen we ons miljarden! Merkwaardig dat bij de overheden dit besef nog niet lijkt doorgedrongen. Regeren is toch vooruitzien, en dan liever wat verder vooruit dan vier jaar.

Politiek Provinciale Staten hebben in hun collegeprogramma aangegeven grote waarde te hechten aan de organisaties uit het maatschappelijk middenveld, zoals SENtrum, en men wil het werk van deze organisaties blijven steunen. In het bijzonder wil men blijven investeren in de senioren in de samenleving. Mooie woorden, die erop zouden duiden dat bij Provinciale Staten inderdaad het besef is doorgedrongen dat de leefbaarheid van onze toekomstige

samenleving nú om actie vraagt.

Jammer genoeg lijken dit echter slechts woorden, de praktijk is anders. De subsidies voor de activiteiten van de ouderenbonden en andere maatschappelijke organisaties worden afgebouwd.

Het kan zijn dat provinciale eenheden wel eens een advies vragen van deze organisaties, maar van structurele financiële ondersteuning van sociale activiteiten zal geen sprake meer zijn.

De provincie richt zich alleen nog maar op haar zogenaamde kerntaken: ruimtelijke orde-

ning, regionaal openbaar vervoer en regionale economie.

Met het sociale domein bemoeit de provincie zich niet meer, het hoofdstukje in het collegeprogramma over de sociale infrastructuur staat er kennelijk alleen in om een enkele partij tevreden te stellen. Zo zal de vergrijzing inderdaad een probleem worden in plaats van een uitdaging waar we met elkaar de schouders onder zouden moeten zetten. ■ Door Wil Jaegers, voorzitter SENtrum

PCOB Afdeling Enschede in zicht Een nadere kennismaking met een PCOB afdeling binnen het gewest Overijssel. Deze keer een bezoek bij de afdeling Enschede. Vierenveertig jaar geleden werd de afdeling Enschede opgericht. Joyce Bilal sprak met penningmeester Jurien Scholtens.

Gedicht Hoezo, ouderen niets meer waard???

We zijn zelfs een fortuin waard!!!

We hebben zilver in onze haren, Goud in onze tanden, Gas in onze darmen, Stenen in onze nieren, Lood in onze schoenen, Kalk aan de nagels, Staal in de heupen, Plastic in onze knieën,

Vol met medicijnen, Lijken we wel op goudmijnen.

Een mens met zoveel mineralen, is met geen miljoen te betalen.

Daarom ga ik fier door ’t leven, Neem kritiek op als een spons.

Want door al die rijkdom, Drijft de economie nog steeds op ons.

Bron: Visiertje Almelo

De stad Enschede telt ruim 130.000 inwoners, waarvan er 570 lid zijn van de PCOB. De jaarlijkse bustocht, de adventsviering in december en de nieuwjaarsreceptie met broodmaaltijd zijn een aantal hoogtepunten tussen de vele activiteiten die georganiseerd worden.

De maandelijkse contactmiddagen trekken een trouw aantal bezoekers en worden goed gewaardeerd. PCOB’ ers die een lustrum of jubileum te vieren hebben worden met een bezoekje vereerd. ‘Dankzij onze actieve PR –man Johan Slaa mochten we het afgelopen jaar veel nieuwe leden verwelkomen’, vertelt Scholtens. ‘Jarenlang bracht hij elke maandagochtend potentiële leden een bezoekje.

Die persoonlijke benadering werkte goed en heeft tot veel nieuwe leden geleid’. Scholtens vertelt dat de inzet van vrijwilligers zeer gewaardeerd wordt.

‘Er is een heel leger vrijwilligers die ervoor zorgt dat Perspectief elke keer weer wordt bezorgd.

We bedanken deze groep jaarlijks met een bijzondere bijeenkomst waar vrijwilligers elkaar kunnen ontmoeten en waar ze met een kleine attentie huiswaarts gaan’.

Partner Samen met de andere ouderenbonden maakt de afdeling deel uit van de Seniorenraad en is zo een serieuze partner van de gemeente.

Er wordt geen onderwerp dat senioren aangaat besproken zonder dat de Seniorenraad is geraad-

pleegd.’ Samen met de andere ouderenbonden is er voor, tijdens en na de gemeenteraadsverkiezingen veel overleg. We kijken wat de verschillende politieke partijen voor senioren in hun programma hebben staan en we controleren achteraf of ze hebben gedaan wat ze hebben beloofd’, vertelt Scholtens.

Daarnaast beleggen we samen met de Seniorenraad congressen, zoals over de Wet Maatschappelijke Ondersteuning’. ■ Door Joyce Bilal

SENtrum Senioren Organisaties Overijssel

17

6

Lekker ouderwets!

Nu

oer - Hollandse maaltijden met een fles zwarte kip advocaat Deze aanbieding bestaat uit: √ Kipschnitzel met babyworteltjes en gebakken

voor samen slech ts

€ 29

aardappelen

√ Oma´s gehaktbal, spinazie en gekookte

,90

Bestelbon ● Lekker Thuis

aardappelen

√ Karbonade met spruitjes en verse

JA, aanbieding “Lekker Ouderwets!”

Ik wil graag gebruik maken van de

aardappelpuree

√ Jachtschotel, rode kool en aardappelpuree

Hierbij bestel ik de 6 maaltijden met de fles zwarte kip advocaat voor € 29.90 (art.nr: 3260)

√ Spaghetti bolognese √ Stamppot zuurkool met rookworst

• Deze actie is geldig tot 30-04-2012 • Lekker Thuis maakt telefonisch een afspraak voor het bezorgen.

• Betaling bij aflevering. Bij voorkeur d.m.v. pin! (voor uw eigen veiligheid en die van onze bezorger.)

• Maximaal 1 aanbieding per adres.

• Deze aanbieding is niet geldig in combinatie met andere acties of aanbiedingen van Lekker Thuis

√ Fles zwarte kip advocaat (0,5 ltr)

Naam: Bij Lekker Thuis Maaltijdservice kunt u kiezen uit ruim 55 voornamelijk Hollandse maaltijden, samengesteld naar de richtlijnen van het Voedingscentrum. √ √ √ √

Postcode:

Minder zout Meer groenten Meer variatie Ambachtelijk bereid

Plaats: Tel:

vermeld s.v.p. uw geboortejaar (<16 jaar, geen alcohol)

Geb. jaar:

Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: Lekker Thuis , Antwoordnummer 854, 8200 WB Lelystad

Maakt smakelijk eten makkelijk. kijk voor meer informatie op www.lekker-thuis.nl of bel gratis 0800- 62258453

Comfort fauteuils Op hoogte gemaakt en verstelbare interieur zitting

Bent u al lid?

Ga voor het totale dienstenaanbod naar www.zorggroep-onl.nl (via ‘Ledenvoordeel’) of bel met (0521) 53 98 93.

Voor iedere leeftijd verrassend veel voordeel en gemak!

Tijdens de Actie week ook inruil oude fauteuil tot ziens bij Elzinga Wooncomfort

18 SENtrum Senioren Organisaties Overijssel

Sentrum

De voordelen van Lekker Thuis: √ Gratis thuisbezorgd √ Gemakkelijk in magnetron of oven √ Vers en gezond √ Geen boodschappen doen √ Niet zelf hoeven koken √ Lekker (en) gemakkelijk √ Niet goed, geld terug √ Geen abonnement

Adres:

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

‘Precies zoals mijn moeder vroeger zelf kookte. Vooral hete bliksem is mijn favoriet!’

Lekker Thuis Maaltijdservice maakt smakelijk eten gemakkelijk ‘Echte Hollandse kost welke vooral niet te zout en te vet is,’ vindt dhr. Volkers, al jaren klant van Lekker Thuis. ‘Kant en klare maaltijden uit de supermarkt zijn veel te zout, ik krijg daar gewoon last van.

Ik ben opgegroeid met oer-Hollandse maaltijden: kruimige aardappeltjes, een mals stukje vlees, verse groente en jus. Bij Lekker Thuis krijg ik dit soort maaltijden thuisbezorgd.’

week rekening moeten houden met een bestelling die bezorgd gaat worden. Bij de bezorger kan ik pinnen, dat is ook erg makkelijk. De maaltijden zijn eenvoudig op te warmen in de magnetron. De laatste 4 minuten zet ik mijn bord ook in de magnetron zodat ik de maaltijd op een warm bord kan overscheppen.

De computer gaat even aan de

kant, een placemat op tafel en ik kan smakelijk eten.’

Ruime keuze De keuze bij Lekker Thuis is ruim: gebakken vis, lekkerbekjes of een Belgisch vispotje, sucadelapjes met prei, hachee met rode kool of draadjesvlees met spruitjes. Speklapjes, varkenshaas, gehaktbal, kippenbout,

boerenkool met rookworst, erwtensoep en appel- of spekpannenkoeken: de mogelijkheden zijn legio. Ook ‘ouderwetse’ gerechten worden hier aangeboden, zoals schorseneren, stoofpeertjes en hete bliksem.

Lekker, gezond en gebruiksvriendelijk. Heeft u speciale dieetwensen? Veel van de Lekker Thuis maaltijden passen ook pri-

De heer Volkers (73) woont in een appartement in het Zwolse Berkum nabij de Vecht. ‘Een keer per twee weken komt René (de bezorger) mijn maaltijden brengen, hij neemt dan meteen mijn nieuwe bestellijst mee voor de volgende keer. Mijn vriezer is voldoende groot om maaltijden voor twee weken in te bewaren.

Ik ben op allerlei terreinen nog actief en wil dus liever niet iedere

Samen aan tafel in Dalfsen

De aanwezigen genieten van een gezamenlijke maaltijd.

Zo’n honderd ouderen gingen op 19 januari met elkaar aan tafel in Dalfsen. Voor de achtste keer organiseerde het bestuur van de PCOB deze gezellige maaltijd.

Gezellig samen eten, kennis maken met andere menen en tijd voor een gesprekje, daar draaide het allemaal om. Er werd genoten van een heerlijke broodmaaltijd en snack en diverse salades.

‘Samen aan tafel staat open voor iedereen, het maakt niet uit hoe oud men is of van welke kerk, club of vereniging men lid is.’ De maaltijd werd georganiseerd in samenwerking met de gezamenlijke diaconieën en Charitas. Er zijn veel hand- en spandiensten verricht om dit gezellig samenzijn mogelijk te maken en om met elkaar kennis te maken’, aldus Annie van Dommelen namens de organisatie. ■

ma binnen een vetbeperkt, diabetes of natriumarm dieet. Voor dhr. Volkers is het inmiddels een onmisbare service. ‘Ik ben vanaf het begin zeer tevreden over Lekker Thuis en wanneer iets goed is dan blijf ik het trouw’. Lekker Thuis Maaltijdservice (onderdeel van IJspaleis) levert maaltijden aan huis. Veelal oer-Hollandse gerechten aangevuld met Mediterrane of Aziatische gerechten, zoals spaghetti, macaroni, nasi of bami. Kant en klaar, te nuttigen als u het uitkomt en gratis thuisgebracht. Ook voor soep en nagerechten bent u bij hen aan het juiste adres. Lekker Thuis maakt smakelijk eten makkelijk!

Bent u ook geïnteresseerd in de maaltijden van Lekker Thuis?

Dan kunt u bellen naar de klantenservice: 0320 – 26 51 51 (bereikbaar van 8.00 tot 17.00 uur) of u kunt kijken op de website www.lekker-thuis.nl. ■

Oproepen In deze rubriek doen we oproepen voor activiteiten en plaatsen we vacatures. Wilt u een oproep doen in deze rubriek meldt dat dan bij de redactie van SeniorenOverijssel. Voor gegevens zie colofon.

Jarige 60-jarigen gezocht!

Bezoek altijd welkom

In mei bestaat de Unie KBO zestig jaar. Dat wordt onder andere gevierd met een speciale feesteditie van het maandelijkse ledenmagazine Nestor. Daarin mogen KBO-leden natuurlijk niet ontbreken. Daarom zijn we op zoek naar Nestor-lezers die dit jaar 60 jaar worden. Wij zijn vooral benieuwd naar uw idealen en verwachtingen. Vroeger, toen u een jaar of twintig was, en nu. Wat is er veranderd? Hoe staat u nu in het leven?

Dat de PCOB vergrijst zal geen nieuws voor u zijn. De gemiddelde leeftijd van PCOB-leden is relatief hoog en veel leden zijn door ouderdom of gezondheidsredenen aan huis gebonden. Hoe fijn is het dan als er af en toe eens iemand op bezoek komt! Niet iedereen heeft kinderen en kleinkinderen om de hoek wonen en sociale contacten worden minder als je niet meer zo veel buiten de deur komt.

Wilt u meedoen met dit artikel? Vertel dan in het kort wie u bent en wat uw verhaal is en mail dit naar nestor@uniekbo.nl o.v.v. ’60 jaar’. De mensen wij hieruit selecteren, worden geïnterviewd door een Nestorjournalist en gefotografeerd. ■

Misschien heeft u wel eens een uurtje over? Denk er dan eens over om u aan te melden als bezoekdame- of heer. U kunt zelf aangeven hoeveel tijd u heeft om bezoekjes te brengen. Uw bezoekje wordt zeer gewaardeerd. Helpt u ook mee om te zien naar de ander. Neem contact op met de PCOB. ■

Bron: Unie KBO

Door Joyce Bilal

Colofon SeniorenOverijssel is het kwartaalblad van de samenwerkende ouderenbonden in Overijssel. De krant informeert 50-plussers over gezondheid, werk, zorg en welzijn, financiën, vervoer en wonen binnen de provincie Overijssel.

De krant wordt in een oplage van 35.000 exemplaren verspreid onder de leden van de ouderenbonden binnen Overijssel, bibliotheken, gemeenten, stichting welzijn ouderen en organisaties die met of voor 50-plussers werken.

Uitgever Geen Blad voor de Mond BV Lasondersingel 149, Enschede www.geenbladvoordemond.nl T 053 460 9002

Advertentieacquisitie TwentyFifty BV

Redactie, eindredactie SENtrum Wil Jaegers Rezina Ramaker Gerry Vrielink

SENtrum (Stichting senioren organisaties Overijssel) Molenhof 18-18b Postbus 134, 8100 AC Raalte T 0572 361 177 E sentrum@home.nl W www.sentrum.nl

Met medewerking van: Arcon (Aad Francissen) ANBO (Henk Knijp) KBO (Ria Heshusius) PCOB (Joyce Bilal) Nicoline Heg (journalist)

Ontwerp en vormgeving Geen Blad voor de Mond BV

Abonnement € 18,00 per jaar

ANBO E anbo.overijssel@home.nl W www.anbo.nl/overijssel KBO E info@kbo-overijssel.nl W www.kbo-overijssel.nl PCOB E pcob.overijssel@home.nl W www.pcob.nl Wilt u reageren?

Neemt u contact op met de redactie via info@sentrum. nl, via 0572 361 177 of via Postbus 134, 8100 AC Raalte.

Door Joyce Bilal

SENtrum Senioren Organisaties Overijssel

19

Ga mee! Op een 7-daagse

Riviercruise Rijn en Moezel REISNUMMER: BBJU94

,0 0 € 1 ING! RT O K

INBEGREPEN

GEE toe N 1-pe slag rsoo hut ns-

M.P.S. Prinses Juliana is het populaire en comfortabele schip waar we jaarlijks vele vaste gasten op begroeten. De vriendelijke bemanning staat garant voor een ontspannen, niet roken-cruise met een uitstekende verzorging.

Deze cruise is al jaren een absolute topper en dat is begrijpelijk gezien het mooie vaarprogramma en de uitstekende verzorging aan boord. U vaart over de Rijn en Moezel naar Cochem. Wat is er fijner dan over deze beroemde rivier te varen, de fraaie omgeving aan u voorbij te zien trekken en daarbij niet dagelijks uw koffer te hoeven pakken. We hopen u met een welkomstdrankje aan boord te mogen begroeten!

PROGRAMMA Bezoek aan o.a. • Krefeld • Keulen met de imposante Dom • Königswinter • Remagen • Koblenz • wijnstadje Cochem • het middeleeuwse Andernach • ‘winkelparadijs’ Düsseldorf

Reissom: Van €€ 695,00 p.p.

Voor €€ 595,00 p.p

Vertrek op zaterdag 30 juni 2012

Bij inscheping in Arnhem geen toeslag servicelijnen.

Oad Reislijn: 0548-377616

• 6 overnachtingen op de M.P.S. Juliana in een op basis van verblijf in een 1- of 2-persoonshut • brandstoftoeslag à € 15- p.p.

• volpension, v.a. lunch 1e dag t/m lunch laatste dag • welkomstdrankje aan boord • kofferservice bij in- en ontscheping • koffie & thee voor vroege vogels • ’s morgens koffie, ’s middag thee • uitgebreid ontbijtbuffet • diner met keuze hoofdgerecht • feestelijk captains dinner • thema-diner of -buffet • afwisselend avondprogramma • afscheidscocktail • afscheidsavond met live muziek • bij op- en afstap in Arnhem geen toeslag servicelijnen • traplift aanwezig bij hutten (450-486 en 492-493) • organisatiebemiddeling en programmaservice • reisbescheiden (kofferlabels, etc.)

NIET INBEGREPEN

• gebruik Oad Servicelijnen via Beek naar Arnhem à € 57,- p.p.

• avond van tevoren inschepen € 30,- p.p.

• entreegelden en optionele excursies • uitgaven van persoonlijke aard, zoals drankjes, fooien etc.

• reis- en/of annuleringsverzekering • reserveringskosten à € 15,- per boeking • calamiteitenfonds à € 2,50 per boeking