Brochure Monumentaal Najaar 2015

Najaar

l

mO

aa

n

en t m U

OPEN MONUMENTENDAG 2015

herfst/winter 2015

GC ’t Blikveld Cultuurdienst Bonheiden Waversesteenweg 11 2820 Bonheiden T 015 50 28 70 toerisme@bonheiden.be www.bonheiden.be Gemeentebestuur Duffel Dienst archief & museum Gemeentestraat 21 2570 Duffel T 015 30 72 10 museum@duffel.be www.duffel.be Gemeentehuis Dienst cultuur & toerisme Gemeenteplein 1 2580 Putte T 015 76 78 88 cultuurdienst@putte.be - toerisme@putte.be www.putte.be Gemeentebestuur Sint-Katelijne-Waver Dienst cultuur Lemanstraat 63 2860 Sint-Katelijne-Waver T 015 30 50 53 eddy.van.leuven@skw.be www.skw.be

met de steun van

V.U.: Kristof Sels - Gemeente Sint-Katelijne-Waver - Lemanstraat 63 - 2860 Sint-Katelijne-Waver.

VOORWOORD

Beste lezer, Voor u ligt een nieuwe, kleurrijke editie van de brochure ‘Monumentaal najaar’. Na het boekje ‘Lentekriebels’ met het cultureel en toeristisch aanbod in het voorjaar wijzen we u in deze brochure op tal van interessante evenementen en activiteiten van september tot en met december in Bonheiden, Duffel, Putte en Sint-Katelijne-Waver.

Aanvankelijk gestart met het aanbod van de Open Monumentendag van de vier Bodukap-gemeenten in één brochure, bundelen we sinds 2014 een nog breder aanbod in één aantrekkelijk boekje. In datzelfde jaar hebben de vier gemeenten een jarenlange samenwerking bestendigd onder de vorm van een interlokale vereniging met de naam ‘Mozaïek’. Via Mozaïek worden gezamenlijke bovenlokale culturele activiteiten uitgewerkt en activiteiten gemeenschappelijk gepromoot.

Ook het provinciebestuur ondersteunt deze initiatieven.

Tot ziens op één van de vele activiteiten in het najaar!

Guido Vaganée

Marc Van der Linden

burgemeester Bonheiden

burgemeester Duffel

Peter Gysbrechts

Kristof Sels

burgemeester Putte

burgemeester Sint-Katelijne-Waver

Open Monumentendag ‘t Brughuizeke Dijk 10 – 2820 Rijmenam

Tentoonstelling: Waterloo 1815, de ondergang van Napoleon

Napoleon bracht ons onder het bewind van Frankrijk wat een grote invloed had op onze samenleving. Hij voerde een aantal werkwijzen in die in onze hedendaagse maatschappij nog steeds van toepassing zijn. Welke invloed Napoleon heeft gehad ontdek je met Open Monumentendag in ’t Brughuizeke.

In ’t Brughuizeke kan je met een lekker stuk taart én een frisse pint heerlijk verpozen op het terras met zicht op de Dijle.

Een organisatie van Heemkring ’t Hoefyser.

T 015 51 28 06 lucvangeel169@hotmail.com

4

Zondag 13 september van 10 tot 18 u.

27ste Internationale Kantmarkt ‘t Ordinaaltje

Zondag 27 september van 10 tot 18 u.

Domein De Krankhoeve Grote Doelstraat z/n – Bonheiden Toegang gratis De 27ste Internationale Kantmarkt van ’t Ordinaaltje vindt zondag 27 september plaats op Domein De Krankhoeve. De toegang is volledig gratis, dus kom zeker eens de sfeer opsnuiven!

Er zijn opnieuw meer dan 30 standhouders waaronder kantclubs en -scholen, handelaars in kant en toebehoren (garen, patronen,…) én ook boekenhandels.

De delegatie van Tsjechische kantwerkers is uiteraard ook van de partij! Zij stellen hun werk tentoon, geven demonstraties en verkopen hun eigen werk en kantartikelen.

Uiteraard is er ook aandacht voor de kinderen: zij kunnen deelnemen aan een speciale workshop!

In de gezellige cafetaria kan je na het kijken en kopen bijpraten bij een hapje en een drankje!

Een organisatie van Kantcentrum ’t Ordinaaltje.

T 015 33 13 35 – nieke.vermant@telenet.be of kantcentrumbonheiden@gmail.com www.kantcentrumbonheiden.be

5

Herdenkingsplechtigheden n.a.v. 11 november Vredeswake

in de Sint-Ludwinakapel Bonheiden (Putsesteenweg)

Dinsdag 10 november vanaf 18.30 u.

18.30 u – Start ‘Vredeswake’

Muzikale omlijsting door de Koninklijke Muziekvereniging Bonheiden.

Vrije interpretatie van dit thema door de schoolkinderen van de Sinte-Mariaschool Bonheiden.

Muziekstuk door het vocaal ensemble van het Conservatorium.

19.30 u – Start fakkeltocht naar Sinte-Mariaschool Fakkeltocht met de schoolkinderen.

20.00 u – Vertelling i.s.m. de afdeling ‘woord’ van het Conservatorium.

Het 11.11.11-comité biedt alle aanwezigen ‘oorlogssoep’ aan.

Toespraak door de burgemeester Bloemenhulde & Last Post Monument voor de gesneuvelden aan O.-L.-V.-kerk Bonheiden

Toespraak door de burgemeester Bloemenhulde & Last Post Oudstrijderspark kerkhof Rijmenam

Woensdag 11 november 10.30 u.

Woensdag 11 november 11.00 u.

Een organisatie van Gemeente Bonheiden i.s.m. de oudstrijdersverenigingen van Bonheiden en Rijmenam, de Koninklijke Muziekvereniging Bonheiden, het Conservatorium, het 11.11.11-comité en de schoolkinderen van de Sinte-Mariaschool Bonheiden.

T 015 50 28 51 ludo.govaerts@bonheiden.be

6

Mettevie Heemmuseum ‘t Smiske Hoogstraat 52A – 2820 Rijmenam Heemkring ’t Hoefyser organiseert op woensdag 11 november de jaarlijkse Sint-Maartenviering in Heemmuseum ’t Smiske in Rijmenam. Iedereen verzamelt om 18 u aan ’t Smiske. Om 18.15 u. vertrekt de ‘Lichtstoet’ onder politiebegeleiding door Rijmenam-dorp langs de Dijle-oever.

Om 19.15 u. volgt de ontsteking van het ‘Mettevie’. Iedereen wordt verzocht een uitgeholde biet met kaarsje, een lampion, stallantaarn, … mee te dragen. Er wordt gezorgd voor pensen met appelmoes én een drankje!

Woensdag 11 november van 10 tot 18 u.

Een organisatie van Heemkring ’t Hoefyser.

T 0473 94 55 13 of 015 51 28 06 lucvangeel169@hotmail.com

Bibliotheken Bonheiden Hoofdbibliotheek: Openbare Bibliotheek Bonheiden Waversesteenweg 13 – 2820 Bonheiden Openingsuren: Ma 16 tot 20 u. – Di 14 tot 18 u. – Woe 14 tot 17 u.

Do 10 tot 12 u. en 18 tot 20 u. – Vrij 10 tot 12 u. – Zat 9 tot 12 u.

Uitleenpost Rijmenam:

Sint-Maartensberg 2 – 2820 Bonheiden Openingsuren: Ma 10 tot 12 u. – Woe 18 tot 20 u. – Zo 10 tot 12 u.

De bibliotheek heeft voor de herfst o.a. volgende activiteiten voor jou in petto:

‘Bibweek – thema Verborgen Parels’

van 10 tot 18 oktober

Welke verborgen parels kent jouw bibliotheek? Welke boeken kregen niet de aandacht die ze verdienden? Welke persoonlijke verhalen en welke persoonlijke kenniscollectie zijn de moeite waard om naar voor te schuiven in jouw bibliotheek? En hoe kunnen we daar zoveel mogelijk inwoners bij betrekken?

7

Bib-Verwendag

Zaterdag 10 oktober

‘Voorleesweek’

van 21 tot 29 november

Boekbaby’s: leesbevordering bij baby’s en peuters T 015 50 28 60 – bilbiotheek@bonheiden.be www.bonheiden.be

Boekenbeurs Davidsfonds

6 t.e.m. 8 november

Parochiecentrum De Krekel Dorp 65 – 2820 Bonheiden openingsuren: Vrijdag 6 november: van 20 tot 22 u.

Zaterdag 7 november: van 13 tot 18 u. (tijdens de jaarmarkt Bonheiden) Zondag 8 november: van 11 tot 18 u.

Davidsfonds Bonheiden-Rijmenam organiseert de jaarlijkse boekenbeurs, met op vrijdagavond het reisverslag van twee Bonheidenaars die met de fiets naar Santiago de Compostela zijn gereden. Je vindt op de boekenbeurs ongetwijfeld een fijn boek voor de lange winteravonden.

Een organisatie van Davidsfonds Bonheiden-Rijmenam.

T 015 51 55 06 vital.vanderelst@skynet.be

Jaarmarkten Jaarmarkt Bonheiden

Jaarmarkt Rijmenam 8

Zaterdag 7 november

Maandag 16 november

Winterwandeling nieuwe digitale wandeling

Vertrekpunt Vrije Basisschool De Knipoog Rijmenam Kloosterstraat 14 – 2820 Rijmenam

Zaterdag 12 december om 15 u.

Zaterdag 12 december is de startdag van een nieuwe ‘digitale’ wandeling in Rijmenam. Aan de hand van je smartphone wandel je langsheen rustige wandelwegen en unieke plekjes natuur. Deze nieuwe wandeling is ook bijzonder leuk voor kinderen.

Na de wandeling kan je op het binnenplein van Sint-Maartensberg gezellig verpozen op de kerstmarkt van Chiroudt-Chiro Rijmenam, georganiseerd door de oud-leiding van de Chiro.

De deelnemende verenigingen heten je van harte welkom bij een lekkere glühwein en heerlijke kersthapjes.

Een organisatie van Gemeente Bonheiden i.s.m. Vrije Basisschool De Knipoog Rijmenam en het oudercomité, Chiroudt-Chiro Rijmenam, Heemkring ’t Hoefyser en Natuurpunt kern Bonheiden.

T 015 50 28 72 – toerisme@bonheiden.be www.bonheiden.be

9

Open Monumentendag Kasteel Gevers

Rooienberg 21b – 2570 Duffel

Zondag 13 september van 10 tot 18 u.

Ooit was dit complex het buitenverblijf van de rijke industriëlenfamilie Gevers.

Na de Eerste Wereldoorlog verkocht zij het aan de Duffelse kloostergemeenschap die het kasteel verbouwde tot een ziekenhuis voor psychiatrische patiënten.

Ook de kasteeltuin kreeg een hospitaalfunctie. Daarover lees je meer onder de rubriek: ‘Campus Psychiatrisch Ziekenhuis Duffel’.

In 1946 kreeg Kasteel Gevers een nieuwe invulling. Een halve eeuw lang deed het dienst als onderwijsinstelling voor verpleegkundigen.

In 2006 kreeg het gebouw een museumfunctie. De kerncollectie van museum ‘Het Gasthuis’ blikt terug op de geschiedenis van de verpleging en verzorging, van de Middeleeuwen tot halfweg de vorige eeuw. Van die museumperiode nemen wij dit najaar afscheid. Kasteel Gevers krijgt een nieuwe bestemming en invulling. Hoe die eruit zal zien, ontdek je op 13 september.

Klooster Convent van Betlehem Kerkstraat 50 – 2570 Duffel

Zondag 13 september van 13 tot 17 u.

De kloostergemeenschap vestigde zich midden 17de eeuw in Duffel. In 1846 bouwden zij er hun eerste klooster. Dat deed dienst als onderkomen voor geesteszieke dames en de zusters die hen verzorgden.

10

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het kloostergebouw bijna volledig verwoest. De heropbouw ervan werd voltooid in 1924. Het gebouw bleef de eerstvolgende jaren nog dienst doen als ziekenverblijf voor psychiatrische patiënten. Van 1934 tot 1957 werd er een heelkundige kliniek en materniteit ondergebracht. Gaandeweg verloor het klooster zijn functie als verzorgingsinstelling voor de burgerbevolking.

Nu fungeert het complex grotendeels als woonruimte voor zusters. Op 13 september kan je de mooie kapel en de kunstrijke tuin bezoeken. In de kapel loopt een bijzondere tentoonstelling.

Expo liturgische feestgewaden Kloosterkapel Open Monumentendag is de gelegenheid om de liturgische feestgewaden van de congregatie tentoon te stellen. Doorheen de jaren, tot aan het Tweede Vaticaans Concilie, werden prachtige en waardevolle weefsels verzameld, in dienst van de Kerk en haar liturgie. Het gaat om kleurige kazuifels, dalmatieken en koorkappen van de celebranten, alsook om fijn kantwerk van de priesteralben, altaardwalen en kleinere accessoires. Op deze weefsels werden religieuze symbolen of personen geborduurd in veelkleurige zijde, zilver- en gouddraad.

Een antependium, met de H. HiĂŤronymus in de woestijn, zal ook in de kijker staan. Centraal zien we een ovaalvormig medaillon van borduurwerk in polychrome zijde- en metaaldraad. Rivierparels en glasparels sieren het geheel.

Campus Psychiatrisch Ziekenhuis Duffel Stationsstraat 22c – 2570 Duffel

Zondag 13 september van 10 tot 18 u.

In 1924 kocht het Convent van Betlehem het meer dan 4 hectare grote kasteeldomein van de familie Gevers aan. Het kasteel en de omvangrijke tuin benutten de zusters voor de verdere uitbouw van hun verzorgings- en onderwijsinstellingen.

In 1926 verrezen er de eerste paviljoenen van het nog steeds actieve en gerenommeerde Psychiatrisch Ziekenhuis Duffel. In 1958 werd aan de rand van de campus ook een algemeen ziekenhuis voltooid.

11

De architectuur, infrastructuur en toegankelijkheid van de site zijn mettertijd grondig herzien. EĂŠn overgebleven oud paviljoen wordt weldra volledig vernieuwd.

Op de campus vinden we zowel religieuze beelden uit het kloosterverleden als moderne kunstinstallaties van o.m. Thierry de Cordier (de Kapel van het Niets), Orla Barry (The Stone Garden), Els Vanden Meersch (Restpaviljoen), e.a.

Activiteiten op en rond de campus

Zondag 13 september van 10 tot 18 u.

Kunstencentrum De Loods Stationsloodsen - Spoorweglaan - 2570 Duffel Duffel kreeg in 1931 het derde en huidige stationsgebouw. Architect Paul Nouille ontwierp een dubbel gebouw: een woning voor de stationschef en een dienstgebouw. Het stationsplein is recent vernieuwd.

De goederenloods aan het treinstation stond jarenlang leeg, maar krijgt nu een nieuwe bestemming. Hij is recent gerenoveerd en wordt herbestemd als sociaal-artistiek kunsthuis van het Psychiatrisch Centrum Duffel. In het kader van de Open Monumentendag loopt er het eerste deel van een tentoonstelling van de Duffelse kunstverenigingen: foto-kunst-duffel, Hondiuskring, Kruidentuin ’t Zijp en Kunstkring de Pelicaen.

12

Congrescentrum De Kleiput Psychiatrisch Ziekenhuis Duffel - Stationsstraat 22c - 2570 Duffel De Kleiput bevindt zich in het hart van de campus. In de fraaie exporuimte op de eerste verdieping stellen de Duffelse kunstverenigingen foto-kunst-duffel, Hondiuskring, Kruidentuin ’t Zijp en Kunstkring de Pelicaen het tweede deel van hun tentoonstellingsluik voor. Het Psychiatrisch Ziekenhuis onthaalt jou daar graag op een verkwikkend drankje.

foto: Psychiatrisch Ziekenhuis Duffel

Wandeling: kunst en psychiatrie Startpunt Kunstencentrum de Loods - Spoorweglaan (laatste wandeling start 17 u.)

Op 13 september kan je de campus vrij bezoeken aan de hand van een wandelplan. Je kan ook kiezen voor een geleide wandeling. De gids toont je dan hoe het domein in de loop van de vorige eeuw is geëvolueerd en op welke manier de beeldrijke kunstwerken werden geïntegreerd.

De eerste wandeling start om 11u In de namiddag kan je elk uur met een gids op stap: om 13u., 14u., 15u., 16 u. en 17 u. Startpunt is Kunstencentrum De Loods, naast het stationsgebouw aan de Spoorweglaan. Van daaruit stappen we de ziekenhuiscampus in en maken een wandeling van ca. 500 m. (duur: ca. één uur)

13

Brugwachtershuisje Handelsstraat z/n – 2570 Duffel

Zondag 13 september van 10 tot 18 u.

Het brughuisje is gebouwd in 1939, ruim vijf jaar na de constructie van de indrukwekkende en voor zijn tijd ingenieuze metalen baanbrug over de Nete. Sinds kort is de gemeente Duffel eigenaar van het kleine gebouw. Voordien was het eigendom van de provincie.

Reeds jarenlang was het in onbruik geraakt. Het gemeentebestuur stelt het af en toe open voor het publiek. Op 13 september kan je er binnenin een kijkje nemen. Er loopt er een kleine foto-expo over de Duffelse baanbruggen, die aansluit bij de wandeling (zie verder). Geniet bovendien van een panoramische aanblik over de Nete en het dorp.

Wandeling: De Duffelse bruggen, een hele geschiedenis Startpunt: brugwachtershuisje - Handelsstraat (laatste wandeling start 17 u.)

foto: Rudi Wouters

De Nete verdeelt de gemeente Duffel in tweeën. De baanbrug verbindt de twee oevers van DuffelOost en Duffel-West. Eeuwenlang was er een traditie van houten bruggen. In 1933 werd die doorbroken met de bouw van een metalen oversteek. Vandaag ga je over een betonnen constructie om de overkant te bereiken. Onze gids vertelt je de hele geschiedenis.

De wandeling start bij het brugwachtershuisje in de Handelsstraat. Het traject bedraagt een 300tal meter. De gidsbeurt duurt ca. 30 minuten.

Vertrekuren: 11 u., 13 u., 14 u., 15 u., 16 u., 17 u.

De Open Monumentendag is een organisatie van het gemeentebestuur van Duffel i.s.m. het Psychiatrisch Ziekenhuis Duffel, de kloostergemeenschap Convent van Betlehem, de Duffelse kunstkringen, de Vrienden van gemeentelijk museum ‘Het Gasthuis’ en het lokaal comité Open Monumentendag Duffel 2015.

14

T 015 30 72 13 – ria.moens@duffel.be www.duffel.be

De gamel van de soldaat in 14-18 Expo en voordracht

Fort van Duffel – Mechelsebaan 249 – 2570 Duffel

19 tot 27 september

Als afsluiter van het zomerseizoen heeft het Fort van Duffel een tentoonstelling te gast over de voeding en voedselbevoorradingvan de Belgische soldaten in de Eerste Wereldoorlog. Ze is samengesteld door Jean-Philippe Précaux, adjudant-majoor op rust die zijn militaire loopbaan doorbracht in het Militaire Vormingscentrum (dienst voedingstechnieken aankoop voedingswaren) én gedreven verzamelaar van alles wat met deze materie verband houdt.

Behalve op maandagen, kan je de expo ‘De gamel van de soldaat’ dagelijks bezoeken vanaf zaterdag 19 tot en met zondag 20 september , telkens van 11 tot 18 u.

Samensteller Jean-Philippe Précaux geeft vrijdag 18 september, 19 u. in het Fort ook een (Franstalige) voordracht over het expothema. Hij vertelt u alles over de voedselrantsoenen voor het leger, de militaire bakkerijen, slachterijen, conservenfabriek, brouwerijen en koffiebranderijen, …

Het aantal plaatsen is beperkt. Vooraf inschrijven is noodzakelijk.

Beide activiteiten (expo en voordracht) zijn gratis toegankelijk.

Een bezoek aan het Fort van Duffel gratis toegang – rondleidingen mogelijk na afspraak

alle dagen open, behalve maandagen

Het Duffelse fort is gebouwd in het laatste kwart van de 19de eeuw. Het maakt deel uit van de tweede fortengordel rond Antwerpen. Eind 2009 kwam het spoorwegfort van Duffel in handen van de vzw Kempens Landschap. Vorig jaar ging de gerenoveerde site open voor het publiek en kan je het fort in al zijn aspecten, van natuursite tot erfgoedmonument, ontdekken.

Behalve op maandagen is de site vrij toegankelijk.

Ter plaatse kan je dan ook iets drinken in de brasserie van vzw De Krone. Op weekdagen en zondagen is die open van 11 tot 21 u; op zaterdagen 11 tot 22 u.

foto: James Van Leuven

Je kan het fort individueel bezoeken. Je kan ook een groepsbezoek boeken. Een groep telt min. 10 en max. 20 mensen. De prijs voor een gidsbeurt is 3 euro per persoon, met een minimum van 30 euro per groep.

Je kan ook aansluiten bij het groepsbezoek, dat elke laatste zondagnamiddag van de maand doorgaat. Deelnameprijs is 3 euro per persoon. Je moet je wel vooraf aanmelden, zodat we weten hoeveel gidsen we die dag moeten voorzien.

Meer info, boekingen en inschrijvingen: vzw Kempens Landschap, tel. 015 22 82 33, e-mail reservatie@gidsenfortduffel.be

15

Een stukje Duffelse kinderfolklore Dé Ballonnekensstoet je moet er geweest zijn!

Vertrekplaats: Handelsstraat

Zaterdag 26 september 19.30 u.

Traject door het dorpscentrum

Elke laatste zaterdag van september is het in Duffel traditie dat duizenden kinderen met hun verlichte biet, ballonnetje of pompoen door de straten trekken.

De ‘Ballonnekensstoet’ is de tweede-oudste lichtstoet én de oudste kinderoptocht in gans Vlaanderen. Een groot aantal verlichte praalwagens maken het spektakel compleet.

Weer of geen weer, de Ballonnekensstoet brengt een massa volk op de been. Onderweg hoor je het Ballonnekenslied “kèske-n-in de lantijre” zingen, een aloud deuntje met een aangepaste Duffelse tekst. Bij goed weer komt het Ros Beiaard van stal en wandelen ook de zeven Duffelse reuzen het hele traject mee. Na de stoet kan het publiek rekenen op heel wat randanimatie. De grote afsluiter van het festijn is, hoe kan het ook anders, een gigantisch lichtspel van vuurwerk.

Niet te missen!

Een stukje geschiedenis

De Ballonnekensstoet groeide hoogstwaarschijnlijk uit het “bietjeslopen”, een uitvloeisel van het jaarlijkse oogstfeest. De jeugd trok dan, individueel of in groep, op pad met een uitgeholde veldvrucht. Tussen 1900 en 1914 verenigden verschillende groepjes bietjeslopers zich. In die periode ontstond één centrale optocht: de Ballonnekensstoet was geboren. In het midden van de jaren 1960 werden de praalwagens gelanceerd.

T 015 30 72 55 – cultuurdienst@duffel.be www.duffel.be

Week van de Smaak Gemeentelijke bibliotheek – O.-L.-Vrouwlaan 1 – 2570 Duffel

foto: Kenny Fierens

12 tot 22 november

Dit jaar is het de negende editie van de Week van de Smaak. Van 12 tot 22 november staat die in het teken van ‘VERGETEN?’. Oude recepten met een nieuwe invulling, ambachten die herleven, nieuwe eetconcepten met een knipoog naar de geschiedenis, kennis die van generatie op generatie wordt doorgegeven…ze krijgen allemaal hun plaats in aanloop naar en tijdens de Week van de Smaak. In Duffel is de bibliotheek dan the ‘place to be’. Wat de bib precies in petto heeft, lees je binnenkort op de gemeentelijke website. Surf naar www.duffel.be/bibliotheek. Je vindt ook meer informatie op www.weekvandesmaak.be.

16

T 015 30 72 51 evenementen@duffel.be

En nog veel meer…

In Duffel is er nog veel meer te doen.

Onze verenigingen bieden met de regelmaat van de klok nog heel wat interessante initiatieven aan waaraan je kan deelnemen. Via www.uitinduffel.be kan je op een handige manier ontdekken wat er hier te beleven valt. Doen, kijken, luisteren, feesten,… je vindt het allemaal op UiT in Duffel.

Streeklekkers Alle drie lekker: de duffelcoatjes

Ter gelegenheid van de opening van het gerenoveerde gemeentehuis van Duffel in 1996, werden de duffelcoatjes gelanceerd. Deze opmerkelijke pralines hebben een warme uitstraling. Ze hebben de vorm van de bekende duffelse jas en bestaan in de drie traditionele chocoladesmaken, met elk een eigen vulling : • Pure fondantchocolade, gevuld met frambozenganache • Melkchocolade, gevuld met pure praliné • Witte chocolade, gevuld met praliné-nougat De heerlijke duffelcoatjes worden vervaardigd door een plaatselijke chocolatier. Ze zijn verkrijgbaar bij Duffelse bakkers en pralinezaken.

Gigantisch lekker… die Duffelse Reus

Nog een typisch Duffelse creatie is de Duffelse reus. Het recept werd in 1987 samengesteld door een Duffelse bakker, ter gelegenheid van het 350-jarig bestaan van de Kerk (vroeger: kapel) van Onze-LieveVrouw van Goede Wil. Op het festijn waren ook de zeven grootste Duffelaars aanwezig: Reus en Reuzin, met hun kinderen Janneke, Mieke, en Kinnebaba en hun metgezellen Moor en Morin. De reuzenfamilie treedt nog steeds op bij bepaalde feestelijkheden.

Voor de Duffelse Reus van het eetbare type kan je bij de plaatselijke bakker terecht. Cake op een amandelfond, rijkelijk voorzien van appel, rozijnen en kaneel … een lekker en smeuïg gebak. Twee ingrediënten zijn Fairtrade-producten. Dat maakt van onze Duffelse Reus een (h)eerlijke lekkernij.

De (h)eerlijke Duffelse Reus is verkrijgbaar bij drie plaatselijke bakkers: • Dom-Goos, Perwijsstraat 27 • Van Rompaey - Van de Poll, Provinciestraat 3 • Vero, Leopoldstraat 28

Duffelcoat (l) en Duffelse reus (r) – foto: Ann Demarbaix

17

Open Monumentendag Heemmuseum Het Molenijzer Heuvel 41 b, Putte

Zondag 13 september van 10 tot 20 u.

“Het Molenijzer” is een knus en gemoedelijk museum, gelegen op de Ixenheuvel in Putte. Eens door de deur komt men in een sfeer waar groen, rust en nostalgie de boventoon voeren. U maakt er kennis met het dagelijkse leven van het nabije en verre verleden.

Binnen de muren van het museum vindt de bezoeker een schat aan informatie over het nabije en verre verleden. Kenmerkend voor het museum is de in alle opzichten breed samengestelde collectie. Hierin staat het dagelijkse leven in de Kempen in al zijn facetten centraal.

In de authentieke bakoven wordt brood gebakken en de Koetsen van ’t Gareel passeren eveneens aan Het Molenijzer.

Bovendien is de noodwoning van de erfgoedcel Kempens Karakter te bezoeken op de site van de Ixenheuvel. Alleszins een verrassend bezoek aan deze woning.

In de cafetaria is een ruime keuze aan streekbieren en -specialiteiten. Het museum is toegankelijk voor rolstoelgebruikers en is ook voor kinderen zeker een aanrader. De deuren staan open van 10 u. tot 20 u. Voor de kinderen is er dan weer een ruime speeltuin met allerlei leuke speeltoestellen. foto: cultuurdienst gemeente Putte

18

speeltuin heemkring – foto: cultuurdienst gemeente Putte

Tijdens OMD junior kunnen klasgroepen terecht voor een geleid bezoek en voor het beoefenen van de diverse volksspelen, dit wel na reservatie 015 76 78 88.

Als toemaatje is er bij de Putse heemkring deze zomer een expo van het Lingerie- & Ondergoedmuseum met als verrassende titel ‘Rug buik steun’.

Man, vrouw of kind, af en toe heb je een steuntje nodig in de rug of op de buik.

Het Lingerie- en Ondergoedmuseum Putte heeft een rijke collectie aan korsetten, waaronder een aantal die je ‘medisch’ zou kunnen noemen.

Het belang van dit stuk ondergoed in het dagelijks leven wordt aan de bezoekers getoond in de tentoonstelling ‘Rug buik steun’.

Beslist ook de moeite om eens langs daar te passeren.

19

De Boerenkathedraal Schrieksesteenweg 64, Grasheide

Zondag 13 september van 10 tot 18 u.

De Boerenkathedraal is een 17deeeuwse graanschuur uit de Noorderkempen geïntegreerd in een heemerf. Heel de site bestaat uit overgeplaatste gebouwen uit de streek (Antwerpse Kempen en Brabant).

Het erf ligt langs een oude Kempense veedrijfweg in de nabijheid van de laatste geklasseerde afspanning “Het Hoefijzer”. Deze weg wordt op oude kaarten aangeduid als “oude Kempense veeweg van Mechelen naar het verre Holland”.

Tijdens de open monumentendag vinden er tal van demonstraties plaats. Elk jaar zijn er de klassiekers aangevuld met enkele verrassende nieuwe ambachten. Uiteraard is ook de oude bakoven in werking.

Voor de hongerige bezoekers hangt het varken al aan het spit en de bakker bakt zijn brood in de oude bakoven uit de 18de eeuw. M.a.w. voor een natje en een droogje wordt in deze historische omgeving zeker gezorgd.

Onder de noemer “vers geperst” krijgen de leden van het Davidsfonds die dag in primeur het nieuwe aanbod aan boeken te zien. Meteen kan het lidmaatschap dan vernieuwd worden en bovendien is er voor de Davidsfonds-leden een extraatje voorzien.

Het Davidsfonds viert dit jaar trouwens zijn 25ste verjaardag.

Kom eens langs tussen 10 u en 18 u, het is zeker de moeite waard.

Boerenkathedraal – varken aan het spit – foto: cultuurdienst Putte

20

Hooghuis

Zondag 13 september van 10 tot 18 u.

Tinstraat 11, Putte De 19deeeuwse hoeve annex Hooghuis bevindt zich nabij een dreef die leidt naar het voormalige hof nabij de Heerhenshoeve. Het gebouw bestaat uit een hoger woonhuisgedeelte, een stalgedeelte en een authentiek bakhuis. De hoeve werd vorig jaar volledig gerenoveerd en ingericht als doorgangswoning voor het OCMW. Natuurpunt De Putter heeft in dit Hooghuis een nieuwe stek gevonden. Naast een infostand zorgen ze ook voor een rondleiding naar het nabijgelegen natuurpark. Deze plek is niet alleen een natuurplek, maar ook een plaats met heel wat historische achtergronden.

Voor de kinderen zijn er ook enkele leuke activiteiten en uiteraard denkt Natuurpunt ook aan de hongerige en dorstige bezoekers met heerlijke pannenkoeken en allerlei streekbieren.

Natuurpunt “De Putter” – het Hooghuis – foto: cultuurdienst Putte

21

De Wildeman Mechelbaan 428, Putte

Zondag 13 september van 10 tot 18 u.

Feestzaal De Wildeman, werd gebouwd omstreeks 1928 op de plaats waar de vroegere bovenbal en stallingen waren van brouwerij De Wildeman. Sindsdien heeft de zaal een gedeelte van het oude hotel ingepalmd.

N.a.v. monumentendag voorziet de K.F. Trouw in Deugd een expo rond het wel en wee van hun fanfare. Naast foto’s worden er ook enkele films uit de oude doos getoond.

De leden van de K.F. Trouw in Deugd zorgen eveneens voor een gezellige cafetaria waar iedereen terecht kan voor een frisse pint of een lekkere koffie.

WOII Vrienden

Zondag 13 september van 10 tot 18 u.

Heuvel 41b, Putte De Putse vriendenkring WOII verzamelaars zet tijdens OMD hun tentenkamp in het amfitheater op de Ixenheuvel. Verschillende legertenten, voertuigen en allerlei materiaal uit WOII geven de bezoekers een beeld van het leven tijdens deze periode.

De vriendenkring zorgt eveneens voor een veldcafetaria waar iedereen terecht kan voor een drankje.

WOII vrienden – foto: cultuurdienst Putte

22

Menclub ’t Gareel Boerenkathedraal, Heemkring Het Molenijzer, Het Hooghuis

Zondag 13 september van 13 tot 17 u.

Reeds meerdere jaren zorgen de koetsiers van de menclub ’t Gareel voor een verbinding tussen de diverse locaties in Putte. Met een vijftal koetsen kunnen de bezoekers zich op een aangename manier verplaatsen in de omgeving van de opengestelde monumenten.

Dit jaar kozen de koetsiers voor het traject tussen de Boerenkathedraal en Heemkring Het Molenijzer met een tussenstop aan Het Hooghuis. Op regelmatige tijdstippen vertrekken de koetsen naar hun bestemming en kan men gratis meerijden tussen 13 u en 17 u.

Menclub “Het Gareel” – foto: cultuurdienst gemeente Putte

23

Amateurkunsten Muziekhappening GC Klein Boom – Mechelbaan 604 - Putte

Zondag 27 september vanaf 14 u.

Op zondag 27 september is het de beurt aan alle Putse fanfares om het beste van zichzelf te laten horen tijdens de jaarlijkse Muziekhappening. Dit jaar is de organisatie in handen van de K.F. De Gouden Lier uit Beerzel. In het GC Klein Boom treden de diverse fanfares op. De organistor geeft de start van het evenement om 14 u. Nadien treden ook de andere Putse fanfares op, met name K.F. Deugd Verheft Grasheide, K.F. Trouw in Deugd Putte, K.F. St. Remigius Beerzel, K.F. St. Niklaas Putte en K.F. St. Jozef Peulis. Alle muziekliefhebbers worden hierbij uitgenodigd om te komen genieten van dit gratis muziekconcert. foto: cultuurdienst gemeente Putte

Expo ACE ACE – Hoogstraat 54 - Beerzel

za 3 en zo 4 oktober van 10 tot 18 u.

In het kader van Beerzel kermis organiseren de Putse kunstenaars hun jaarlijkse groepstentoonstelling in het ACE. Er worden werken getoond van al de kunstenaars die actief zijn in het atelier in Beerzel. Ook de groepen zijdeschilders (o.l.v. Lieve Horemans) en beeldhouwers (o.l.v. Rudi Van den Wijngaert) tonen de realisaties van hun activiteiten.

Op zaterdag 3 en zondag 4 oktober is de expo gratis te bezoeken van 10 u. tot 18 u. De kunstenaars voorzien eveneens een gezellige cafetaria. foto: cultuurdienst gemeente Putte

24

Erfgoed Nacht van het Kempens Erfgoed Heemkring Het Molenijzer – Lingerie- & Ondergoedmuseum

Vrijdag 23 oktober van 19 tot 23 u.

Naast de gekende erfgoedinitiatieven zoals open monumentendag en erfgoeddag, neemt men vanaf vorig jaar in de gemeente Putte ook deel aan de Nacht van het Kempense Erfgoed.

Op vrijdagavond 23 oktober zorgen Heemkring het Molenijzer en het Lingerie- & Ondergoedmuseum voor enkele interessante activiteiten.

Bij Heemkring Het Molenijzer is er vanaf 19 u. een open museumavond.

Beslist eens een verrassende ervaring om het museum eens op een avond te bezoeken. Daarnaast is er doorlopend een diavoorstelling over Putte vroeger en nu.

Doorlopend zijn er rondleidingen en in de oude bakoven wordt er brood gebakken.

Bij het Lingerie- & Ondergoedmuseum kan men niet alleen een rondleiding krijgen door de expo “Rug Buik Steun”, maar is er ook een voordracht met praktische tips om rugpijn te voorkomen, worden er enkele eenvoudige oefeningen toegelicht en wordt er vooral preventief informatie bezorgd over de steun die men aan rug en buik kan geven. De rondleidingen starten om 19 u. en om 21 u.

Na het bezoek kan men genieten van een drankje en hapje in de cafetaria van het museum. nacht van het Kempens erfgoed – foto: cultuurdienst Putte

25

Stambomendag Heuvel 41 b, Putte

Zondag 8 november van 10 tot 17 u.

Op zondag 8 november vindt de jaarlijkse stambomendag plaats. Vanaf dit jaar kan je de stambomendag bij de Heemkring zelf bezoeken.

Van 10 u. tot 17 u. kan je daar terecht voor alle info rond de opmaak van stambomen. Naast de deelname van tal van heemkundige en genealogische verenigingen uit de regio zullen ook de Putse genealogen hun werk aan het publiek voorstellen.

Zo is er momenteel reeds de deelname van de heemkundige kringen van Putte, Heist-op-denBerg, Rijmenam, Zemst, Westerlo en Hulshout net als de genealogische verenigingen RGW (regionale genealogische werkgroep) en VVF (vereniging voor familiekunde) Mechelen. Er is mogelijkheid tot het maken van fotokopieën van al de documenten en een gezellige cafetaria staat de hele dag ter beschikking van de bezoekers. De toegang is gratis en parking is voorzien in de buurt. stambomendag – foto: cultuurdienst gemeente Putte

26

Week van de Smaak Vertelling “nieuwe meesters, magere tijden” door Diane De Keyser

Vrijdag 20 november om 20 u.

Academie – Leuvensebaan 34, Putte

“4 augustus 1914: in de weken en maanden die volgen vluchten duizenden Belgen het land uit, weg van het oorlogsgeweld. De grensgebieden worden overspoeld door vluchtelingen. Zij krijgen uit Nederlandse, Franse en Britse handen brood, warme soep en een bed aangeboden. Intussen maken in de bezette steden en dorpen andere meesters de dienst uit. Het zouden magere tijden worden: na drie maanden oorlog was er niet één gram betaalbare tarwe meer te koop. Alles was schaars, niets was nog te krijgen zonder geld, veel geld, bons en voedselhulp uit Amerika.”

Diane De Keyzer groeide op in een familie waar ‘het moest nog ’ns oorlog worden’ geen holle uitspraak was. Gefascineerd door de verhalen van haar grootmoeders over hun zoektocht naar oorlogskost ging ze zelf ook op zoek en verwerkte deze verhalen tot het boek en de bijhorende lezing “nieuwe meesters, magere tijden”.

Onder de aanwezigen worden enkele exemplaren van het boek verloot.

De lezing vindt in de academie plaats op vrijdag 20 november om 20u. Deelnemen kan aan 6,00 euro, wel vooraf inschrijven via de cultuurdienst Putte

11-novemberherdenking

Woensdag 11 november

Zoals elk jaar herdenken de Putse inwoners en de verenigingen de gesneuvelden van de verschillende wereldoorlogen. In een serene optocht trekt jong en oud in groep door Putte centrum, waarna er een viering is in de Sint-Niklaaskerk. Een bloemenhulde aan het monument en het spelen van het Belgische volkslied en The Last Post maken van deze viering een respectvol geheel.

Tot slot biedt het gemeentebestuur aan alle deelnemers een drankje en een hapje aan.

Ook in deelgemeente Beerzel vindt een soortgelijke viering plaats. foto: cultuurdienst gemeente Putte

27

Festival van het Buitenleven terreinen van Casteels rozen Leliestraat 2, Putte

29 en 30 augustus van 10 tot 18 u.

Is het u ook opgevallen dat we de laatste jaren een ware revival meemaken van alles wat zich buiten afspeelt?

Zelf een moestuin aanleggen en onderhouden, buiten kokerellen, logeren op het platteland, hoeve- en streekproducten, wandelen, fietsen, avontuur op het platteland, de land- en tuinbouw die weer populair is, zorgtuinen in instellingen voor gehandicapten, bijenhotels, de interesse voor verse land- en tuinbouwproducten en planten van bij ons die nog altijd in stijgende lijn zit...

Ook in de media is het buitenleven niet meer weg te denken: getuige hiervan de vele radio- en tv-programma’s over tuinieren en koken, tijdschriften, beurzen,…

Het Plattelandsfeest te Putte speelt perfect in op al deze trends en wil het buitenleven nog meer in de kijker zetten in al zijn facetten. We willen de deugden van het platteland vieren en zoveel mogelijk mensen laten mee feesten. Want de naam zegt het zelf: Plattelandsfeest.

De eerste editie belooft meteen vuurwerk met heel wat standhouders die actief zijn op het platteland. Van beroepsmensen tot hobbyisten. De land- en tuinbouwers, maar ook de bierbrouwers, de makers van heerlijk hoeve-ijs en honing zullen hun beste beentje voorzetten. Kom de sfeer snuiven en proeven van het platteland in ‘Putte-ke ‘ zomer! Voor elk is er wat wils. Ook kinderen zijn heel welkom. Voor hen is er aangepaste animatie.

Welkom in Putte op 29 en 30 augustus op de terreinen van Casteels rozen in de Leliestraat 2.

Alle praktische info op www.plattelandsfeest.be

28

Maisdoolhof Kempens Landschap Peredreef 5, Beerzel

vanaf 22 augustus

Voor de 4de keer waagt Kempens Landschap zich aan de aanleg van een uitgestrekt maïsdoolhof.

Dit jaar wordt het doolhof nog spectaculairder dan anders. Niet alleen kan je verdwalen in de 5 km lange gangen in het 6 ha groot maïsveld. Centraal in de doolhof komen dit keer ook twee 2 bruggen te staan die de 4 delen van de doolhof met elkaar verbinden.

Net zoals de vorige keren is er nu ook weer een verrassend thema: de 4 zones verwijzen naar de 4 windrichtingen. Elke zone heeft een ander type gangen. Tussen de zones kan men ook langs een brug van 2 m hoogte en 10 m lengte of langs de brug van liefst 4,50 m hoogte en zelfs 27 m lengte!

Zo krijg je een spectaculair uitzicht over de maïsdoolhof en de bezoekers die door de gangen dwalen.

De doolhof wordt feestelijk geopend op zaterdag 22 augustus van 13 u. tot 18 u. met tal van gratis animatie. Nadien is de doolhof geopend van 23 augustus tot 31 augustus en tijdens de weekends in september van 13 u. tot 19 u.

Op vrijdagavond 25 september organiseert Kempens Landschap een nocturne waarbij je de doolhof éénmalig in het donker kan bezoeken.

Een bezoek aan de doolhof kost 4 euro per persoon, kinderen jonger dan 3 jaar mogen gratis mee. www.kempenslandschap.be foto: Kempens Landschap

29

Open Monumentendag Domein Roosendael

Rozendaal (zijstraat Lange Zandstraat)

Monumentenzorg en herbestemming op Roosendael

Zondag 13 september 10 tot 18 u.

‘Monument’ komt van het Latijn ‘monumentum’ en dat is een herinneringsteken, aandenken, gedenkteken. De oorsprong is het werkwoord ‘monere’ en dat betekent ‘iemand aan iets herinneren’, maar dan vooral in de zin van ‘waarschuwen’ of ‘vermanen’. Dat laatste is interessant: het gaat er niet alleen maar om dat we iets onthouden, maar die herinnering moet ons wijzer maken, ons waarschuwen… eventueel om ons geen tweede keer aan dezelfde steen te stoten, en bijvoorbeeld ook om erop te wijzen dat we het wiel niet opnieuw hoeven uit te vinden.

30

IJskelder en voormalige kerk van Roosendael

Je zou het de bomen, struiken en brandnetels niet nageven, maar op plekken als deze is de monumentenzorg ontstaan.

Dit is namelijk de plaats waar zich ooit de abdijkerk bevond, de kerk die na de Franse Revolutie door de bezetter werd geconfisqueerd, openbaar verkocht en door de nieuwe eigenaar afgebroken om het bouwmateriaal te kunnen doorverkopen. Het zijn gebeurtenissen als deze geweest die hebben geleid tot het ontstaan van de moderne monumentenzorg. Sterker nog: die monumentenzorg vindt haar ontstaan bij de Franse Revolutionairen zelf... bij die lieden die bekend staan om hun roof- en vernielzucht. Kerken, kloosters, paleizen, kastelen en beelden die in hun ogen de religie en de feodale onderdrukking belichaamden, moesten het sinds 1789 ontgelden.

Maar dat bleef niet duren. Na een tijdje kregen de revolutionairen in de gaten dat ze bezig waren hun eigen verleden, geschiedenis en cultuur uit te wissen. Met name abbé Grégoire, priester maar ook overtuigd revolutionair en vooraanstaand politicus, hield in 1794 in de Franse Staten-Generaal een vurig pleidooi voor het behoud van het historisch patrimonium, ook als dat tot de adel of de kerk behoorde. Het was hij die als eerste uitdrukkelijk – en in een precaire politieke context – durfde stellen dat monumenten een gemeenschappelijk bezit waren dat de hele natie toebehoorde en onder de hoede van de gemeenschap moest worden geplaatst. Het was hij ook die in verband met de aangerichte vernielingen de term ‘vandalisme’ lanceerde, verwijzend naar de verwoesting van Rome door de Vandalen (455).

Toen abbé Grégoire zijn pleidooi uitsprak bestond er binnen het revolutionaire bewind weliswaar al een ‘Commission de Monuments’ en een beschermende regelgeving, maar in de praktijk trok niemand zich daar wat van aan, want er was geen wet. Wel had deze commissie de verdienste dat ze ‘het monument’ tot een universeel begrip maakte. Het werd als het ware geobjectiveerd zodat het – los van functie of eigenaar – als overblijfsel uit het verleden betekenis kreeg en verdiende bewaard te worden om zijn kunst- of herinneringswaarde. Het was ook deze commissie die in 1794 de eerste ‘instructie’ publiceerde voor inventarisering en behoud van alle objecten die dienstig konden zijn voor kunsten, wetenschappen en onderwijs. Het is dus niet overdreven te stellen dat de ‘moderne’ monumentenzorg een kind is van de Franse Revolutie. En toch zien we dat Roosendael pas in 1797, drie jaar na het pleidooi van abbé Grégoire en de ‘Instruction’ van de commissie, verkocht werd en grotendeels gesloopt. Dat had verschillende redenen: de ‘instruction’ was geen wet; academische wijsheid wordt niet zo gauw gemeengoed, zeker niet als die wijsheid persoonlijke verrijking in de weg staat; in bezet gebied was er minder aandrang tot kieskeurigheid of fijngevoeligheid; ‘dienstig zijn voor kunsten, wetenschappen en onderwijs’ was toch nog erg vatbaar voor interpretatie; en in de ogen van de revolutionairen etaleerden abdijen ook op geen enkele manier de grootsheid van de Franse natie. In de praktijk maakten waardevolle gebouwen van het Ancien Régime vooral kans op behoud als ze gebruikt konden worden voor functies zoals hospitaal, kazerne, tempel van de rede, school, gevangenis, opslagplaats, atelier, stalling enz. Voor Roosendael gold dat blijkbaar niet en dus werd het domein verkocht en ging de abdijkerk als eerste onder de sloophamer, wellicht niet zozeer uit haat, maar vooral omdat de ornamenten en gebruikte steensoorten konden hergebruikt worden.

31

Het Koetshuis als voorbeeld van herbestemming

‘Bestemming’ en dus, indien nodig, ook ‘herbestemming’ zijn essentiële begrippen in de monumentenzorg. Want een gepaste bestemming is de garantie voor het voortbestaan van een monument. Een gebouw dat geen enkele functie heeft, zelfs geen symbolische, heeft immers geen reden van bestaan. En als een gebouw voor niemand een reden van bestaan heeft, zal ook niemand investeren in onderhoud of herstel. Het is dus ten dode opgeschreven. Roosendael was daar ooit de perfecte illustratie van. Toen het domein nog een buitengoed was en ook nog tijdens de eerste tien jaar als jeugdverblijf, had bijvoorbeeld het Pesthuis geen bestemming meer. Het was dan ook nauwelijks meer dan een ruïne geworden. Het Koetshuis was er, min of meer om dezelfde reden, al niet veel beter aan toe. De herbestemming en restauratie van het Koetshuis (in 20052006) was een gevolg van de herbestemming van het domein (in 1960). Het verschil: in 1960 was er vooral sprake van een gelukkig toeval, namelijk een erfenis en de breed geïnterpreteerde invulling van de wilsbeschikking die de vroegere eigenares, mevrouw Marguerite Pirard, daaraan had verbonden. Naar het schijnt had deze vrome dame altijd wroeging gevoeld bij de gedachte dat ze een domein bezat dat indertijd aan de kerk was ontstolen. Mogelijk was dat de belangrijkste reden waarom ze het toenmalige aartsbisdom Mechelen met het legaat begunstigde. Ze deed dat op voorwaarde dat het domein een vakantiecentrum voor seminaristen zou worden… Toch zou dat anders uitpakken. Met het snel dalende aantal roepingen bleek die bestemming immers niet meer realistisch en werd ze veralgemeend tot de functie van jeugdverblijf. Deze herbestemming avant la lettre maakte dus van de nood een deugd, zonder meer. Maar vanaf de jaren 90 ontwikkelde Roosendael een doelgerichte visie op integrale en maatschappelijk geïntegreerde monumentenen landschapszorg. Vanaf dat moment waren de restauratie en eventuele herbestemming van de aanwezige monumenten resultaten van uiterst zorgvuldige overweging en planning, zo ook de herbestemming van het Koetshuis.

32

Instituut van de Ursulinen vzw Wintertuin en Sint-Ursula-Instituut Bosstraat 9, 2861 Onze-Lieve-Vrouw-Waver

Zondag 13 september 10 tot 18 u.

Opgericht in 1841 stond het Instituut van de Ursulinen in Onze-Lieve-Vrouw-Waver al in de 19de eeuw tot ver buiten de landsgrenzen hoog aangeschreven bij de gefortuneerde en kosmopolitisch georiënteerde burgerij. Met de vele pedagogische vernieuwingen, geïnspireerd door een gematigd christelijk feminisme, droeg de instelling sterk bij tot een in de christelijke wereld geïntegreerde moderniteit. Aantrekkelijk was ook de landelijke ligging, met gezonde plattelandslucht, ver van de vervuilde atmosfeer van de steden met hun groeiende industrie.

Omstreeks 1900 kwam bijna een kwart van de leerlingen uit het buitenland. De zusters rekruteerden niet alleen in de buurlanden, maar ook in Rusland, Oostenrijk-Hongarije, Italië, Spanje en zelfs in de Verenigde Staten, Latijns-Amerika en Afrika. De meisjes kwamen terecht in een omgeving die naadloos aansloot bij hun sociale klasse.

Het gebouwencomplex en de rest van het domein, beschermd in 1987, 1994 en 2013 vormen in hun geheel een belangrijk architectonisch en cultuurhistorisch erfgoed. Vandaag biedt het Sint-Ursula-Instituut aan bijna 1700 meisjes én jongens ruime vormingskansen voor de toekomst.

Wintertuin

Een buitengewoon pareltje is de wintertuin in art nouveau, gebouwd in 1900. Het was een hoogst elegante ontvangstruimte voor de bezoekers van de honderden inwonende meisjes. Het bouwwerk is een verrassende, grootschalige én vrij vroege realisatie van buitenstedelijke art nouveau. Bovendien verwacht je deze progressief-vrijzinnige stijl niet binnen een katholieke context waar neogotiek of een neutraler eclectisme het vaandel voerden. De gegoede burgerij die voor deze nieuwe progressieve stijl open stond was echter precies de doelgroep die het instituut wenste te bereiken.

De bezoeker wordt verrast door een rijkdom aan symboliek. Zo vormt de verbluffende koepel in glas-inlood in zijn geheel een drieluik: Morgen, Dag en Avond, een populair thema uit de Belgische art nouveau, die sterk beïnvloed werd vanuit de Japanse kunst.

Het raam aan de straatkant stelt de ochtend voor: de zon komt op boven een bergmeer. Op de voorgrond tussen de bloeiende irissen is een blauwe reiger aan het vissen. In het tegenoverliggende en veel donkerder raam wordt de avond gesuggereerd. De maan reflecteert haar licht in het kabbelende water van het bergmeer. Een uil vliegt over het landschap, gesierd door een partij waterlelies en irissen met gesloten bloemknoppen.

Het tongewelf wordt omlijst door een boord van bloemen- en plantenslingers, met Oost-Indische kers als motief, die langs de dragende hoofdspanijzers omhoog klimmen. In de bredere middenpanelen zie je telkens twee zwaluwen, voorboden van de lente en het mooie weer.

Tot op vandaag is over architect, glazenier en constructeur niets met zekerheid bekend.

Ook de meubels, plantenstaanders, de fontein in majolica van Villeroy & Boch, de vier witmarmeren Carrara-beeldjes, de vloeren, wanden en zijgalerijen met wandschilderijen dragen bij tot de harmonie van de wintertuin. De schilderingen in de zijgalerijen tonen op een didactisch verantwoorde manier alle Belgische provincies en enkele regio’s en steden. Ook het toenmalige Belgisch-Kongo ontbreekt niet.

33

De badkelder

In 1894 wordt een bijkomende vleugel voor het pensionaat en een dienstencomplex opgetrokken. Daarbij wordt in het souterrain aan de noordzijde een ruime badzaal met een tiental witmarmeren ligbaden en een hele reeks voetbaden geïnstalleerd wat de noodzakelijke lichaamshygiëne van leerlingen en zusters aanzienlijk verbetert en ook veel comfortabeler maakt, en dit op een moment dat zelfs de gegoede burgerij in de meeste Belgische steden thuis nog steeds niet beschikt over dergelijke badfaciliteiten. Er is immers nog geen stromend water beschikbaar dat dit mogelijk maakt. Om de watertoevoer in het instituut vlot te doen verlopen dient dan ook fors geïnvesteerd te worden. Eén van de torens wordt als watertoren ingericht. Een groot waterbekken voor de opvang van regenwater wordt gegraven en de nodige pompen, drukvaten en één of meerdere boilers worden aangekocht.

Vanaf de jaren 1936 wordt verder gemoderniseerd en uitgebreid. Men construeert een nieuwe put om de baden en ondertussen ook douches te voeden. In 1948 installeert men een boiler van 2500 liter voor de warmwaterbevoorrading van keuken, baden en wasplaats. Wat opnieuw een sterke verbetering geeft.

Na de stopzetting van het internaat in de jaren 1980 werd de ruimte gebruikt als opslagplaats. Vandaag is het bijzonder industrieel erfgoed dat in de toekomst geregeld opengesteld zal worden bij themarondleidingen.

De bakkerij

Vermoedelijk werd al van bij de stichting van het instituut het brood voor eigen gebruik in huis gebakken.

Zeker is dat de zusters vanaf 1887 beschikken over een goed uitgeruste bakkerij. In 1894 – hetzelfde jaar waarin ook de badkelder wordt ingericht – wordt deze bakkerij afgebroken en vervangen door een geheel nieuwe inrichting op de huidige locatie. De investering was ook hierbij fors. Uit een verslag over de schade tijdens de Eerste Wereldoorlog weten we dat de waarde van de bakkerijoven, die intact was gebleven, toen op op niet minder dan 15.000 Belgische frank geraamd werd. De huidige oven dateert vermoedelijk uit de jaren 1950 en werkte op stoom. In die periode werden meer dan 100 broden per dag gebakken.

Vrije toegang tot een deel van het park; gidsbeurten in het overige deel met onder meer aandacht voor de vele erfgoedelementen in het park. De badkelder wordt als primeur opengesteld.

Om van dit alles te kunnen nagenieten, kan u op de speelplaats ook terecht voor een hapje en een drankje.

Meer info en foto’s over de wintertuin en het SUI vind je op www.olvwaver.be, op www.sui.be (rubriek historiek) en op www.flickr.com/photos/sint-katelijne-waver/sets (kies voor “art nouveau winter garden” en “Sint-Ursula-Instituut”)

34

Herdenking Eerste Wereldoorlog Tentoonstelling Erf en Heem rond WO I: “In de diaspora. Verwoestingen en wederopbouw” ‘t Grom - Midzelen 25a - 2860 Sint-Katelijne-Waver

Zondagen van 30 aug tot 29 nov, telkens van 14 tot 17 u.

In 2015 brengt Erf en Heem twee boekdelen ‘De Vlucht van de bevolking voor de oorlog en de verwoestingen’ en ‘De oorlog gaat verder in 1915’ uit met 750 pagina’s leesgenot en hieraan verbonden een verhelderende tentoonstelling. De meeste rijk gedocumenteerde verhalen werden nog nooit gepubliceerd.

Bijna de ganse bevolking van Sint-Katelijne-Waver sloeg voor het krijgsgeweld op de vlucht naar Nederland, Engeland en Frankrijk. Het wel en wee in de diaspora met huwelijken, geboortes en overlijdens is voor de eerste maal neergeschreven. Ook de verwoesting van 300 woningen en de jarenlange wederopbouw komen aan bod in het boek en de tentoonstelling.

In het tweede boekdeel komen onze mannen aan bod. De oorlog woedt in alle hevigheid verder voor onze jongens aan het front. Maar vele duizenden verkeren in interneringskampen in Nederland of verblijven in krijgsgevangenkampen in Duitsland. Anderen raken gekwetst en worden voor behandeling of herstel afgevoerd naar Engeland of Frankrijk. Thuisblijvers worden opgeëist voor verplichte tewerkstelling in Duitsland.

In 1915 sneuvelen er zeven Katelijnse soldaten en twee burgers sterven in een vluchtelingenkamp.

De duizend gesneuvelden worden in 1915 ontgraven en krijgen een “eeuwige“ rustplaats ver van vrouw en kinderen.

Kostprijs van de publicaties: 20 € per boekdeel bij voorinschrijving en voor leden van Erf en Heem vzw ; 25 € na de inschrijvingsdatum en voor niet leden.

Buiten de gemeente Sint-Katelijne-Waver + 7 € portkosten.

Voorinschrijving kan tot 15 augustus 2015 door storting van 20 € per boekdeel op het rekeningnummer IBAN : BE16 7330 0078 0474 met vermelding boek 3 - 4 WOI. Op de vooropening, het colloquium en de tentoonstellingsdagen kunnen de gereserveerde boeken worden afgehaald. Niet afgehaalde exemplaren worden bezorgd na de tentoonstellingsperiode.

Geleid bezoek aan de tentoonstelling aan 30 € op aanvraag.

Erf en Heem - René De Munter T 0485 57 74 36 – rene.demunter@gmail.com

35

Colloquium vluchtelingenkampen in Nederland ‘t Grom - Midzelen 25a - 2860 Sint-Katelijne-Waver

Zaterdag 29 augustus van 14 tot 17 u.

Erf en Heem richt samen met de Heemkringen van Uden en Gaasterland uit Nederland een colloquium in over het leven van onze mensen in vluchtelingenkampen in Nederland. Aan de hand van plaatsstudies van onze zusterverenigingen daar en eigen casestudies wordt een verbazend inzicht gegeven aan wat er honderd jaar geleden gebeurde.

Verplichte inschrijving (€ 5) : Erf en Heem – René De Munter T 0485 57 74 36 – rene.demunter@gmail.com

Herdenkingsactiviteiten Dorpveld Zaterdag 26 september om 19 u.:

Zaterdag 26 en zondag 27 september

Last Post op het marktplein

Zondag 27 september vanaf 9.15 u.: 9.15 u.: Optocht naar kerk – vertrek aan gemeentehuis, Lemanstraat 63 9.30 u.: Eucharistieviering 10.30 u.: Bloemenhulde aan monument op het marktplein, gevolgd door optocht naar schans Dorpveld 14 u.: Gegidste wandeling met vertrek aan de kerk Herdenkingscomité Dorpveld T 015 30 50 23 – dorpveld@skw.be

Evenementen 20ste MVK Lichtstoet Markt en aanpalende straten – Sint-Katelijne-Waver

Zondag 27 december vanaf 18 u.

Grootse Lichtstoet met aansluitend optredens met o.m. Sam Goris en Ghost Rockers plus meet & greet met kerstman Jean Marie Pfaff in de arreslee.

Let op: uitzonderlijk niet op tweede kerstdag maar wel op zondag 27 december!

Facebook.com/MVKLichtstoet Middenstandsvereniging Katelijne, Willy Jacobs, info@rioclub.be

36

Sint-Katelijne-Waver Zingt Kerkplein Elzestraat, Clemenceaustraat

Vrijdag 21 augustus om 20 u.

Op vrijdag 21 augustus om 20 uur wordt het kerkplein van de Elzestraat, Clemenceaustraat, de tofste plaats van heel Vlaanderen. ‘Vlaanderen zingt’ komt, na de bruisende edities in Waver en Katelijne-Centrum, opnieuw naar onze gemeente. Iedereen die er toen bij was wéét gewoon: het wordt terug een knaller van een feest!

In een eerste deel krijgt het publiek een opwarmingsconcert door Wim Leys en zijn groep @Fundum. Op zich al de verplaatsing dubbel en dik waard !

Maar in het tweede deel is het volledige publiek de ster van de zomeravond, want iedereen, van vooraan tot achteraan, zingt mee. Onsterfelijke melodieën en meezingers passeren de revue. De ‘songlist’ van dit jaar kan je opzoeken op www.vlaanderenzingt.be. Iedereen krijgt de teksten via een gratis krantje zodat je uit volle borst kan meezingen.

Afspraak dus voor een fijne, sfeervolle zomeravond op 21 augustus (van 20 tot 24 u.) in de Elzestraat!

Bekijk en deel op Facebook : Vlaanderen zingt/Sint-Katelijne-Waver2015 cultuurdienst – Eddy Van Leuven of Jacques Van den Brande, T 015 30 50 00 – cultuur@skw.be

37

En ook…Elzerock

Zaterdag 22 augustus vanaf 17 u.

Kerkplein Elzestraat, Clemenceaustraat – 2860 Sint-Katelijne-Waver Katelijne Zingt wordt op zaterdag op het kerkplein van de Elzestraat gevolgd door een nieuw initiatief: Elzerock. Dit feest start om 17 u en eindigt rond 1 u.

Op het programma staan volgende spetterende groepen voor jong en oud: - DJ Chrisis - Take Cover - Mavorix - Nite Spirit - DJ Funktastix Inkom gratis!

Concert Musica Divina: La Clarissa Oratoriumzaal Ursulinenklooster, Bosstraat 9 2861 Onze-Lieve-Vrouw-Waver

Zondag 27 september om 17 u.

Marco Beasley – canto Stefano Rocco – tiorba e chitarrabarocca Fabio Accurso – liuto

Ah, Italië! Zijn ragazza’s, zijn barolo’s, zijn barokke pioniers. Aan het einde van de zestiende eeuw, net voorbij de uiterste grens van de renaissance, experimenteerden verschillende componisten met de bouwstenen van wat niet veel later opera genoemd zou worden. Monteverdi deed zijn delicieuse ding in Mantua, Peri ontving complimenten voor zijn recitatieven en zijn gouden lokken aan het hof van de familie de Medici, Caccini schreef zijn muzikale erfenis bijeen in de bundel Le Nuove Musiche. In zijn mijmerende nocturne La Clessidra (de zandloper) verzamelt publiekslieveling Marco Beasly enkele hoogtepunten uit de populairste muziekbronnen van die tijd. Of we daar blij om zijn? Naturalmente!

Organisatie: Festival van Vlaanderen-Mechelen en Provincie Antwerpen met de steun van het IOK in samenwerking met Gemeente Sint-Katelijne-Waver.

Tickets: basisprijs: € 20 cultuurdienst – Eddy Van Leuven, T 015 30 50 00 – cultuur@skw.be

Concert “Ella” Zaal Graaf d’Elissem, Dorp 33 – 2861 Onze-Lieve-Vrouw-Waver

Vrijdag 16 oktober om 20 u.

De mooiste liedjes van Ella Fitzgerald, queen of jazz, door Bram Weijters en Eef Van Acker en een voorprogramma van Koninklijke Fanfare Graaf d’Elissem.

Een samenwerking van gemeentebestuur, cultuurraad en Koninklijke Fanfare Graaf d’Elissem.

38

Tickets en info: cultuurdienst – Eddy Van Leuven, T 015 30 50 00 – cultuur@skw.be

Ciné Horizon Film verbindt mensen, ongeacht afstand of cultureel-economische verschillen. Daarom presenteren Provincie Antwerpen en MOOOV Ciné Horizon, het project Ciné Horizon.

MOOOV selecteerde recente pareltjes uit het wereldfilmcircuit. Soms iets minder vanzelfsprekend, maar zeker zo boeiend. Elke film is voorzien van een inleidend videofragment aangevuld met een aparte folder die meer context biedt over deze film.

Vanaf dit jaar werken de 4 gemeenten van Mozaïek samen aan dit Ciné Horizon project. Op die manier kunnen de inwoners van de Bodukap-gemeenten kiezen uit heel wat wereldfilms.

Op de kalender staan alvast volgende films:

22 oktober 2015: Siddarth in GC ’t Blikveld Bonheiden 26 oktober 2015: The farewell party in Dienstencentrum Het Lijsternest Putte 5 november 2015: kinderfilm La Casamas grande del mundo in BKO Cacetoe Putte 5 november 2015: kinderfilm Storm in BKO De Peulder Putte 10 november 2015: Dukhtar in bib Putte 10 december 2015: The farewell party in bib Leyland Sint-Katelijne-Waver 23 december 2015: kinderfilm Storm in de Beethovenzaal van de bib in Duffel 24 februari 2016: Siddarth in Garageteater Duffel 8 maart 2016: Timbuktu in de Beethovenzaal van de bib in Duffel 23 maart 2016: The Dark Horse in Garageteater Duffel Meer info op de websites van de 4 gemeenten.

Jaarmarkten Jaarmarkt Onze-Lieve-Vrouw-Waver Jaarmarkt Sint-Katelijne-Waver - Centrum

Zaterdag 5 september

Maandag 14 september