Rembrandtweg 649-651 1181 GV Amstelveen 020-6455694 www.boekhandelblankevoort.nl boekhandelblankevoort@planet.nl ’s maandags gesloten
COLOFON
Aan deze Rond de Bron hebben meegewerkt:
Geja Lahpor (hoofdredacteur)
Daniël Smits (redactie-assistent)
Gerrie Oosterhagen (redactie-assistent)
Opperrabbij n B. Jacobs (eindredactie)
Rabbij n S. Shusterman
Stichting Joodse
Kindergemeenschap Cheider
Postbus 7828
1008 AA AMSTERDAM
Tel. 020-646 55 64
ISSN: 1570-4041
IBAN: NL74INGB0000223922
BIC: INGBNL2A
Opmerkingen, suggesties of vragen over Rond de Bron kunt u mailen naar secretariaat@cheider.nl
Machtiging Incasso voor een eenmalige gift
Ondergetekende verleent hierbij een machtiging aan: St. Maatschappelijke Zorg Cheider
Postbus 7828, 1008 AA Amsterdam ING rekening 223922 IBAN: NL 74INGB0000223922
Om een eenmalig bedrag van ....................... van zijn/haar bankrekening af te schrijven ten gunste van het Cheider.
Bankrekening: ....................................................................................
Naam en voorletters: ........................................................................
Plaats: ....................................................................................................
Handtekening:
Datum:
Binnen 56 dagen kan de ondergetekende zijn/haar eigen bank opdracht geven het bedrag te storneren. Wij zijn ANBI gecertificeerd.
Voor meer informatie kunt u op onze website terecht: www.cheider.nl
Uw giften zij n welkom op rekening NL74INGB0000223922
t.n.v. Stichting Zorg Cheider. Dank u wel.
INTERVIEW OVER VEILIGHEID OP SCHOOL MET OSHER KLUWGANT
WELKE LESSEN DOCEER JE OP HET CHEIDER?
“Ik geef Joodse les aan verschillende klassen. Het is voor mij belangrijk om niet alleen kennis over te brengen, maar ook om een veilige en stimulerende leeromgeving te creëren waar leerlingen zich gezien en gehoord voelen”.
JE WERKT HIER INMIDDELS ZO’N VIER JAAR, HOE ERVAAR JE DAT?
“Die jaren zijn voor mij heel waardevol geweest. Ik voel me echt deel van de scholengemeenschap en ik ben dankbaar voor de warme en hechte sfeer die hier heerst. Het is bijzonder om te zien hoe kinderen zich ontwikkelen, zowel op academisch als persoonlijk vlak”.
ER IS SINDS 7 OKTOBER 2023 VEEL VERANDERD, MERK
JE DAAR PERSOONLIJK VEEL VAN?
“Ja, het is duidelijk merkbaar dat de veiligheidsmaatregelen behoorlijk zijn aangescherpt. Dat brengt soms praktische uitdagingen met zich mee, maar ik ervaar ook dat het bijdraagt aan een gevoel van veiligheid. Zowel collega’s als leerlingen gaan er professioneel en veerkrachtig mee om”.
VINDEN DE KINDEREN DE STEEDS STRENGERE BEVEILIGING NIET MOEILIJK?
“Kinderen passen zich vaak sneller aan dan volwassenen.
Wie mogen geen lid worden van de bibliotheek?
(BOEK-HOUDERS)
Natuurlijk stellen ze vragen, maar over het algemeen accepteren ze de situatie, en gaan ze gewoon verder met hun dag. We proberen het onderwerp bespreekbaar te maken, zodat ze zich gehoord voelen en begrijpen waarom deze maatregelen er zijn”.
JIJ BENT GEBOREN IN AUSTRALIË, WAAR JE OOK
OP JOODSE SCHOLEN HEBT GEZETEN. WAS DAT EEN VERSCHIL?
“Ja, er zijn zeker verschillen. In Australië was de beveiliging ook aanwezig, maar minder zichtbaar en minder strikt. Dat heeft te maken met de locale situatie en veiligheidsinschattingen.
Wat wel hetzelfde is, is het gevoel van gemeenschap en verbondenheid binnen de school; dat herken ik hier ook heel sterk”.
WANNEER WAS JE DE LAATSTE KEER IN ISRAËL?
“Dat was in november 2022. Het blijft voor mij altijd bijzonder om daar te zijn vanwege de diepe persoonlijke en culturele verbondenheid die ik daar voel”.
RAADSELS
De vader van Levi heeft 3 zoons: Bram, Eli, en hoe heet de derde?
Opperrabbijn Jacobs schrijft in opdracht van het NIW een dagboek. Een klein stukje daarvan kunt u hier lezen.
We lazen in de Tora (Deut. 7:7) dat G’d het Joodse volk laat weten‘want gij zijt het kleinst van alle volkeren’. Wat betekent die goddelijke uitspraak en, nog veel belangrijker: wat doe ik hiermee? Want de Tora is geen geschiedenisboek, maar een gebruiksaanwijzing hoe ik als mens op deze aarde dien te leven. Het kleinzijn waarover hier wordt gesproken heeft niet alleen een fysieke betekenis, maar bevat ook een essentiële spirituele les die ons aangeeft dat we de potentie hebben om onszelf heel klein en bescheiden te voelen en, nog belangrijker, ons heel bescheiden weten te gedragen. En die bescheiden opstelling kan ertoe leiden dat mijn omgeving mij niet als een bedreiging ziet, maar mij als een zegen ervaart.
EVEN LATER:
De maan is inmiddels op deze vroege zondagochtend niet meer zichtbaar, omdat hij heeft plaatsgemaakt voor de zon. Hoe mijn programma er vandaag gaat uitzien, weet ik nog niet. Vanavond heb ik drie afspraken op mijn kantoor. Dat kantoor bestaat sinds de coronaperiode uit een kantoorstoel, twee vaste telefoonlijnen, een mobieltje, een paar archiefmappen en mijn laptop. En dat geheel is gestationeerd in een hoekje van onze woonkamer. Piepklein dus, maar voldoet daarmee wel aan de bovenvermelde opdracht ‘want gij zijt het kleinste van alle volkeren’.
De Israëlische zanger met Nederlandse roots
Yonatan Razel zette de tekst van een deel van het gebed ‘Vehi Sheamda’ op een prachtige
melodie. Scan de QR-code en je kunt het horen!
MATZILI’EINU
Vehi she’amda lavoteinu
Dit is wat onze voorvaderen en ons doet overleven
Vehi she’amda lavoteinu velanu
Dit is wat onze voorvaderen en ons doet overleven: de belofte
Shelo echad bilvad omad aleinu lechaloteinu
Want het is niet één vijand
Omad aleinu lechaloteinu
Die tegen ons opstond om ons te vernietigen
Vehakadosh baruch hu matzileinu
Matzileinu miyadam
Maar de Heilige, gezegend is Hij, redde ons van hun hand
Vehakadosh baruch hu matzileinu
Matzileinu miyadam
Maar de Heilige, gezegend is Hij, redde ons van hun hand
WEETJES Wist je dat...
43.000 JODEN ALIJAH Vanaf 1600
Sinds 7 oktober 2023 hebben al ruim 43.000 Joden aliyah naar Israël gemaakt, ondanks de oorlog. Ook kwamen vanaf 2023-2024 via de hulporganisatie Sar-El ruim 40.000 vrijwilligers naar Israël om te helpen uit meer dan 60 landen. Ze helpen met de oogst, werken in de gaarkeuken of in een kibboets.
Onlangs is in Jeruzalem een unieke vondst gedaan: een klein kleizegeltje met een eeuwenoude inscriptie en een grote betekenis, opgegraven door het Temple Mount Sifting Project. De inscriptie verwijst naar een dienaar van koning Josia en dateert uit de tijd van de eerste Tempel (3173-3151 AM)
De Portugese Synagoge in Amsterdam (Esnoga) aan het Jonas Daniël Meijerplein bestaat 350 jaar. In de 17e eeuw vluchtten veel Sefardische Joden uit Spanje en Portugal naar Amsterdam om religieuze vervolging (Inquisitie) te ontlopen. Amsterdam bood daarvoor een veilige haven. De Sefardische Joodse gemeenschap bouwde in 1675 de Synagoge, gebaseerd op het ontwerp van de Tempel van Salomo en is één van de oudste Synagogen ter wereld. Er worden nog steeds erediensten gehouden en de Synagoge herbergt de eeuwenoude bibliotheek Ets Haim.
WITZEN
Moos tegen moeder:
De hond ligt al heel lang in de zon.
Moeder:
Ga dan maar even wandelen met de hot-dog!
Vanaf 1600 hebben vooral Sefardische en Ashkenazische Joden Amsterdam tot grote bloei gebracht betreft handel, wetenschap en cultuur. De uitvinding van aandelen, de oprichting van de VOC en de WIC zijn nog maar enkele voorbeelden. Bekende namen als Baruch Spinoza, De Miranda, Sarphati, Jozef Israëls, Da Costa, De Pinto en nog vele anderen hebben daaraan bijgedragen.
De moeder van Sam is boven bezig als de bel gaat.
Broertje Max doet de deur open en roept: Mamma, er staan twee mannen voor de deur. Moeder vraagt wie dat zijn. Max: dat weet ik niet, hormonen ofzo.
Franse douane op vliegveld: Hebt u familie in het buitenland?
Vader van Moos: Nee, die heb ik niet. Douane: maar Cohen in Tel Aviv en Sarah in Jeruzalem dan? Zijn zij geen familie?
Vader: Ja, dat wel, maar ik ben de enige in het buitenland!
HET LEVEN VAN SARAH (CHAJEE SARA)
n door RABBIJN SHNEUR SHUSTERMAN
Het leven van Sarah, in Genesis 23:1-25:18, richt zich op belangrijke gebeurtenissen in het leven van onze voorouders en voormoeders na het overlijden van Sarah. Op de leeftijd van 127 jaar sterft Sarah in Chebron en Avraham rouwt diep om haar. Hij staat op uit zijn rouw om een begraafplaats veilig te stellen die als familie-erfgoed zal dienen. Hij benadert Efron de Hettiet en vraagt om de Grot van Machpelah. Hoewel Ephron het “als een geschenk” aanbiedt, staat Avraham erop om het volledige bedrag te betalenvierhonderd zilveren sjekels - om er zeker van te zijn dat de aankoop permanent, onbetwist en integer is. Deze daad wordt ook een publieke getuigenis van Avrahams geloof in G-Ds belofte van het Land.
TEKEN
Nu Sarah te ruste is gelegd, richt Avraham zich op het veiligstellen van de toekomst van het verbond. Hij draagt zijn trouwe dienaar - door de Midrasj geïdentificeerd als Eliezer van Damascus - op om naar zijn thuisland te reizen en een vrouw voor Izaäk te zoeken onder zijn familieleden, waarbij hij de Kanaänieten, wiens waarden verschilden van de zijne, vermijdt. Als Eliezer in Aram-Naharaim aankomt, bidt hij om goddelijke leiding: de juiste jonge vrouw zal hem water geven en ook water halen voor zijn kamelen. Dit zal een teken zijn van haar vriendelijkheid en karakter.
GELOOF EN MOED
Rebecca (Rivka) arriveert en vervult het exacte teken zonder aarzelen, door water te halen voor Eliezer en zijn dorstige kamelen. De Tora benadrukt haar snelheid en gretigheid, kwaliteiten die zowel haar vrij-
gevigheid als morele kracht weerspiegelen. Eliezer nodigt hem uit in het huis van haar familie en vertelt in detail de hele keten van gebeurtenissen - zijn eed aan Avraham, zijn gebed en het onmiddellijke antwoord dat hij ontving. De familie van Rebecca erkent G-Ds voorzienigheid en stemt in met het huwelijk. Rebecca stemt er zelf mee in om onmiddellijk naar Kanaän te vertrekken, wat getuigt van geloof en moed.
VERBONDS-ERFGENAAM
Wanneer ze Izaäk ontmoet, brengt hij haar naar de tent van Sara, zijn moeder. Op wonderbaarlijke wijze keren de drie zegeningen terug die tijdens Sarah’s leven hadden bestaan: een goddelijke wolk boven de tent, sjabbatkaarsen die van week tot week bleven branden en challahbrood gevuld met een hemelse zegen. Deze tekenen troosten Isaak en bevestigen Rebekka als de nieuwe matriarch van de familie.
De portie eindigt met Avraham die met Ketura trouwt (die de wijzen identificeren als Hagar) en nog meer kinderen verwekt. Terwijl hij hen geschenken geeft, blijft Isaak zijn spirituele en verbonds-erfgenaam. Avraham overlijdt op 175-jarige leeftijd en in een teken van hereniging begraven Isaak en Jisjmaël hem samen naast Sarah in de Grot van Machpelah.
LESSEN UIT HET LEVEN VAN SARA 1. Zeg weinig, doe veel
Avraham’s aankoop van de grafgrot laat zien dat de ware eer wordt uitgedrukt door beslissende, tastbare actie. Woorden alleen kunnen geen nalatenschap opbouwen; integriteit wordt afgemeten aan wat we doen, vooral wanneer niemand ons dwingt om een stapje extra te doen.
2. Grenzeloze Chessed (Liefderijkheid)
Rebekka’s daden bij de waterput onthullen het ideaal van de Torah van vriendelijkheid – die verder gaan dan wat nodig is en die anderen van ganser harte dienen. Haar bereidheid om voor de kamelen te zorgen, naast het voldoen aan Eliezers verzoek, leert dat ware chessed zelfs diegenen bereikt die niet wederkerig kunnen zijn.
3. Strijd als spirituele dienst
Avrahams verdriet, Eliezers onzekerheid en Rebekka’s sprong van geloof illustreren dat G-D evenveel waarde hecht aan het proces dan aan het resultaat. Elk moment van oprechte inspanning - zelfs te midden van twijfel of moeilijkheden - wordt onderdeel van onze spirituele dienst.
4. Continuïteit van heiligheid
De terugkeer van Sarah’s wonderen in Rebekka’s tent laat zien dat heiligheid niet gebonden is aan één persoon alleen. Ze kan worden vernieuwd en doorgegeven, waarbij elke generatie haar eigen unieke licht toevoegt aan de geestelijke erfenis die ze ontvangt.
VAN DE REDACTIE
n door GEJA LAHPOR
DE GELOFTE IN SHILO
De vorige keer schreef ik over mijn bijzondere reis naar het bijbelse hartland. We gingen eerst naar Bet-El, waar Jacob de landsbelofte kreeg van HasHem voor hem en zijn nageslacht. Na Bet-El gingen we 16 kilometer verderop naar Shiloh (plaats van rust), beiden in Judea en Samaria, wat inmiddels het brandpunt van de aarde én van Israël geworden is. Maar het was voor ons een onvergetelijke ervaring. Je krijgt deel aan de bijbelse geschiedenis en beseft dat je daarvan het bewijs met eigen ogen ziet, als historische en religieuze erfenis van het Joodse volk in het Beloofde Land, dat geenzins ‘bezet gebied’ is, maar beloofd gebied.
In de Tenach is Shiloh een belangrijke plaats; de eerste hoofdstad van Israël, en na Gilgal de tweede plaats waar de Tabernakel 369 jaar stond. In Tenach speelt 80% zich af in deze omgeving, en hier begon de geschiedenis met Jozua, Hannah, Samuel en Eli. Samuel ontving daar zijn eerste profetische openbaringen.
De gids leidde ons naar de kleine heuvel vanwaar je in een cabine de prachtige bijbelse film kon zien over Hannah en Samuel. Door het filmdoek heen zag je de achtergrond van de ruïnes van de Tabernakel. Dat was levensecht en indrukwekkend, alsof je erbij was.
Daarna gingen we de heuvel af om de archeologische opgravingen van de Tabernakel te bekijken. Hier verhoorde G’d het gebed van Hannah, waarin ze vroeg om een kind, en waar ze de gelofte deed om het kind uit dankbaarheid terug te geven aan G’d. En zo geschiedde.
Hier, in Shiloh, ten noorden van Jeruzalem en in de heuvels van Samaria, groeide de jonge Samuel bij de profeet Eli op en werd later in de Tabernakel zelf geroepen als profeet. Dit gebeurde in 2711 van de Joodse jaartelling.
Regelmatig worden hier nog steeds archeologische vondsten gedaan die de bewijzen van Shilo en omgeving laten zien en waar de profeten eeuwenlang geleden leefden, verschenen en profeteerden.
Tot op de dag van vandaag is Shiloh voor kinderloze vrouwen wereldwijd een belangrijke plek om naartoe te gaan om in deze runïnes van de Tabernakel te bidden tot G’d om een kind.
JOODSE WIJSHEDEN
ISRAËL MOEST VERTROUWEN OP G’D, MAAR MOEST WEL MUREN BOUWEN RONDOM HUN STEDEN. ONBEKEND
Het enige van waarde wat de mens nalaat, is zijn daden. RASHI
vervolg van pagina 1
de G’d van Israël, geen plaats meer in een door angst beheerst leven?
ONTZAGWEKKENDE DAGEN
De Hoge Feestdagen fluiten en blazen ons terug, als we onverhoopt, maar begrijpelijk, even verdwaald waren, geobsedeerd door zorgen en angsten.
De klank van de sjofar roept op om wakker te worden, niet te blijven dromen, de werkelijkheid onder ogen te zien, maar tegelijkertijd niet te verdrinken in een realiteit die we uiteindelijk niet in eigen hand hebben.
Het is fijn dat zeer velen juist door het weelderig bloeiende antisemitisme uit hun pogingen om te assimileren ontwaken en de weg naar hun roots, hun Joodse identiteit herstellen. Maar zo’n herstel als gevolg van een gevaarlijke en bedreigende entourage, is wankel, heeft behoefte aan een goede fundering. En dat is de periode van de Jamiem Noraïm, de Hoge Feestdagen of beter vertaald: de Ontzagwekkende Dagen. Dagen die ontzag wekken voor de diepere betekenis van ons zijn hier op aarde.
Ik spreek niet omdat ik de kracht heb om te spreken; ik spreek omdat ik niet de moed heb om te zwijgen’ RABBIJN KOOK
PIRKEE AWOTH
‘Als je maar gelukkig bent’, hoor ik regelmatig zeggen. Geluk is het waarom het zou moeten draaien. Maar is die benadering juist? Is geluk de essentie van ons bestaan?
De ontzag-wekkende dagen hebben als hoofddoel het kweken van ontzag, respect, onderdanigheid. Als ontzag ontbreekt ontstaat er chaos.
Het huidige antisemitisme is slechts een opstapje naar een veel groter gevaar: polarisatie. En van polarisatie komt anarchisme en, zoals er in de Pirkee Awoth keihard wordt gewaarschuwd: anarchisme leidt ertoe dat mensen elkaar levend verslinden. Mocht u daaraan twijfelen: kijk om u heen en zie…
FRAGIEL LOOFHUTJE
En dus moeten we eerst op Rosj Hasjana wakker worden, ieder als individu, onze tekortkomingen op Jom Kippoer onder ogen durven zien om vervolgens ons kwetsbaar op te stellen door publiekelijk
Verlies liever met waarheid en recht, dan dat je wint met leugen en onrecht MAIMONIDES
in een fragiel loofhutje te gaan wonen zonder een beschermend dak en dus volledig afhankelijk van wat er over ons zal neerdalen. En als we dat alles fysiek en geestelijk hebben doorlopen zetten we de sociale media, kranten en vooral bewust misleidende televisiebeelden aan de kant en dansen vanuit een spirituele eenheid op de laatste dag van Soekot, het Slotfeest, met de Thora stevig in onze armen geklemd een jaar van Sjalom tegemoet.
AM JISRAEEL CHAJ, HET JOODSE VOLK LEEFT EN OVERLEEFT!
De waarheid wordt niet waarachtiger doordat de hele wereld het ermee eens is, maar ook niet minder waar doordat de hele wereld het er niet mee eens is MAIMONIDES
RonddeBron
7
Thema: Heiligen veilig
Kwartaalnieuws van de Stichting Joodse Kindergemeenschap Cheider Elloel 5785/September 2025, nr. 101
Interview met Osher Kluwgant
5 Joodse weetjes en witzen
Het leven van Sarah
Van de eerste klank tot de laatste dans…
n door opperrabbijn BINYOMIN JACOBS
Op de eerste van de maand Elloel (25 aug.) vindt de aftrap plaats voor de Hoge Feestdagen met het blazen op de sjofar. Onwillekeurig zullen we dit jaar bij dat eerste inspirerende geschal van de ramshoorn, ook het gekerm van 7 oktober 2023 horen en het pijnlijke zwijgen van de wereld. De beruchte 7 oktober was toen, op de Joodse kalender, de dag dat het Slotfeest werd gevierd, het einde van de periode van Hoge Feestdagen. Die afsluiting was voor velen in Israël een abrupt en gruwelijk einde en voor de gijzelaars het begin van een onbeschrijfelijk en onacceptabel lijden.
En toch vieren we de Hoge Feestdagen, dit jaar, vorig jaar en in de toekomst en smeken de Eeuwige, wiens wegen vaak ondoorgrondelijk zijn, om sjalom te brengen voor Israël en voor alle volkeren van Zijn aarde, ook voor hen die ons het bestaansrecht willen ontnemen.
BEHEERSEN VAN DE MEDIA
Natuurlijk is het goed om de media te volgen, geïnformeerd te blijven, alertheid te betrachten, weten wie onze belagers zijn. Maar de vraag is wel hoe diep die informatie mijn dagelijks leven
beïnvloedt. Zie ik nu achter iedere boom een antisemiet? Neem ik ieder negatief en bedreigend bericht voor waarheid aan? Bepaalt het nieuws mijn dagelijks denken, doen en laten? Beheersen de media mij omdat ik de media niet kan beheersen? Zijn sociale media mijn nieuwe afgoden geworden en is er voor de Eeuwige,
vervolg op