supermarkt.team # vega(n) #weekzondervlees

De afgelopen jaren zijn we succesvol en zichtbaar geweest met ons origineel en lokaal aanbod.

Geven we in 2023 samen alle aandacht aan jouw winkelspel?

Winkelspel voordeel Winkelspel op maat Winkelspel online

PUZZELS OP MAAT.

ArnodeBie Winkelspel-leider

Inhoudsopgave

4. Interview Margot van Hout over de zesde editie van de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel

7. Vivera: presenteer vleesvervangers ook in het vleesschap

9. NS Retail en Lidl over het belang van vega

10. Wist je dat… Een pagina vol met leuke feitjes

11. Plantaardig(er) eten bij Jumbo & Aldi

13. Nieuw(s) &zo! Opvallende feiten, samenwerkingen & onderzoekjes

14. Check! Podcasts, evenementen en bijzondere accounts

15. Goed en gezond eten bij Coop en Plus

16. Gastcolumn Marije Seves van het Voedingscentrum

17. Even voorstellen: Vomar-medewerkster Melanie deelt haar leukste werkervaring (en schoenentips)

19. Maza over hun nieuwste product Falafel Kerrie

20. Een gastcolumn van Jaap Korteweg

21. Albert Heijn breidt het vega(n) assortiment verder uit

22. Gezien in het buitenland: bijzonder assortiment bij Julius Meinl in Wenen

ADVERTENTIE

De zesde editie van de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel is in volle gang. Inmiddels kunnen we spreken van een traditie en ook dit jaar sluiten veel partners zich aan bij ‘de week’. Het minderen van vlees én zuivel blijft een ‘hot item’. Steeds meer consumenten kiezen voor een of meerdere vleesvrije dagen per week en drinken hun cappuccino met haver- of amandelmelk in plaats van koemelk. Ook supermarkten zien deze verschuiving en spelen hier (graag) op in. In deze editie komen verschillende retailers aan het woord en vertellen waarom zij het belangrijk vinden om partner te zijn van de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel.

Wij spraken ook met Margot van Hout, campagnewoordvoerster van de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel. Zij vertelt hoe ‘de week’ er dit jaar uit zal zien (zie blz. 4). En, bijzonder: dit jaar zijn er drie mannelijke ambassadeurs verbonden aan de campagne (en da’s niet voor niks….) Op pagina 5 stellen ze zich aan je voor.

Bezoek ons: 5&6 april Stand 1.A19

Tot dan!

Dat vega(n) tegelijkertijd niet altijd automatisch hetzelfde is als gezond, lees je in de gastcolumn van Marije Seves van het Voedingscentrum (zie blz. 16). Ook Jaap Korteweg, oprichter van De Vegetarische Slager schreef een gastcolumn. Zijn boodschap? Maak van ‘de week zonder vlees’ ‘de week van het nieuwe vleesch’ (zie blz. 20)

Tot slot in deze Supermarkt.team een aantal nieuwe rubrieken. Zoals de rubriek ‘Even voorstellen’ (blz. 17), waarin elke editie een supermarktmedewerker vertelt over zijn/haar ervaringen, ergernissen en favorieten in de supermarkt. Ook nieuw: de rubrieken Wist je dat (blz. 10), Nieuws &zo (blz. 13) en ‘Check’ (blz. 14), waarin we opmerkelijke onderzoekjes, toffe culievenementen, interessante podcasts en frappante food-insta’s delen die jij écht even moet checken.

Veel leesplezier!

Shelflife Media bv

Molenveldlaan 104 | 6523 RN Nijmegen www.supermarkt.team | #supermarktteam www.shelflife.nl

Abonnementen | Supermarkt.team is een gratis uitgave voor supermarkten/supermarktmedewerkers. Voor abonnementsopgave en/of (verhuis-) mededelingen, gebruik het contactformulier op: www.supermarkt.team

Coördinatie & redactie | Ted Helmink: Ted@shelflife.nl –

Marieke Venbrux

Branded content manager | Peter Smeele: supermarktteam@shelflife.nl

Junior branded content manager | Annabel Hillemans: annabel@shelflife.nl

Content redacteur | Safiya Mohamud Hussein: safiya@shelflife.nl

Met redactionele bijdragen van | Willem Bentvelzen/

Argibald – Judith Kloppenburg Tekst & Communicatie

Vormgeving | Djamilla Vierklau: info@djamillavierklau.nl

Sales en Marketing manager | Mark Peeters: mark@shelflife.nl

Accountmanager | Michiel Korsten: michiel@shelflife.nl

Junior account- en eventmanager | Tim van den Brink: tim@shelflife.nl

Junior accountmanager | David van Wijk: david@shelflife.nl

Business development manager | Anouk de Haan: anouk@shelflife.nl

Junior research manager | Bertus Langerak: bertus@shelflife.nl

Junior office manager | Seyda Kara: seyda@shelflife.nl

Druk | Janssen Pers Distributie | PostNL

Auteursrecht | Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen, in een geautomatiseerd bestand of

openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, of door fotokopie of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Aansprakelijkheid | Hoewel supermarkt.team met de grootste zorg is samengesteld, kunnen uitgever, redactie en auteurs niet aansprakelijk worden gesteld voor mogelijke onjuiste berichtgeving en/of zetfouten.

© Shelflife Media bv.

Ted Helmink

De Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel 2023:

Ook mannen kunnen prima een weekje (of langer) zonder vlees

Even een weekje zonder vlees en zuivel is écht prima te doen, zo laat de campagne Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel al jaren zien. De campagne wil iedereen inspireren om vlees en zuivel af en toe een te laten staan – en dus ook mannen. Maar die ervaren nog wel eens een drempel als het om ‘vega’ gaat en waren de afgelopen jaren wat minder bij de campagne betrokken. En dus richt de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel zich dit jaar extra op ‘de man’.

In 2018 vond de eerste editie van de Nationale Week Zonder Vlees plaats. Het is een initiatief Isabel Boerdam (ook bekend van ‘de Hippe Vegetarier’), om Nederland te laten zien hoe gemakkelijk het is om te minderen met het eten van vlees. 6 t/m 12 maart vindt alweer de zesde editie plaats.

Sinds vorig jaar (2022) is ook zuivel toegevoegd aan campagne omdat ook zuivel negatieve gevolgen heeft voor het klimaat. De editie van vorig jaar was

een groot succes, met een recordaantal partners én deelnemers door het gehele land. De Nederlandse retailers en hun acties en initiatieven leverde hieraan een belangrijke bijdrage. Ook dit jaar doen verschillende retailers weer prominent mee. Iedere retailer geeft zijn eigen draai aan de campagne. Bijvoorbeeld door acties en in-store-communicatie (zie ook verderop in deze Supermarkt.team, red.).

Klimaatbewust eten

Mensen gaan steeds ‘klimaatbewuster’ leven én zien daarbij ook de rol die eten en drinken daarbij kan spelen, aldus Van Hout. Met de campagne hoopt Stichting Nationale Week Zonder Vlees daaraan verder bij te dragen. Van Hout. “We hebben al veel vooruitgang geboekt. Het idee achter de campagne is om mensen te inspireren en te enthousiasmeren om af en toe het vlees en zuivel te laten staan.”

Mannen

De afgelopen jaren is uit verschillende onderzoeken (o.a. van de Vegetariërsbond, red.) gebleken dat vrouwen nog altijd wat vaker vegetarisch eten dan mannen. Niet zo verwonderlijk misschien dat de afgelopen jaren mannen zich ook wat minder aangetrokken voelden door de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel dan vrouwen.

Van Hout: “We kregen daarbij ook wel terug dat de campagne met het roze uiterlijk wat ‘vrouwelijk’ aanvoelde. Daarom hebben we wat kleine aanpassingen gedaan in de huisstijl. En we hebben bewust gekozen voor drie mannelijke ambassadeurs. Dit om te laten zien: we willen iedereen aanspreken – en

dus ook mannen.” (Zie ook de pagina hiernaast, red.)

Inflatie & vleesvervangers

Opvallende abri-campagne

Ieder jaar wordt er op een verrassende manier aandacht getrokken voor ‘de week’. Opvallend dit jaar is de abri-campagne die Chuck Studios en Green Food Lab voor de Nationale Week zonder Vlees & Zuivel ontwikkelde. “Op de abri’s zijn lege verpakkingen te zien van producten die je juist níet eet tijdens de campagneweek: dus lege vlees- en zuivelverpakkingen.” Ook is er een samenwerking met televisiezender 24Kitchen, die de hele week programma’s uitzendt die geheel in het teken staan van ‘geen vlees en zuivel eten’.

Bedrijven, scholen, restaurants

De campagne werkt al jaren samen met onder andere scholen, ziekenhuizen, sportclubs, restaurants etc. En ook bedrijven en snelweglocaties doen mee aan ‘de week’. “Op allerlei manieren. De een doet dat bijvoorbeeld door een week lang geen vlees en zuivel te serveren, de ander verkoopt die week alleen een vega/ plantaardig broodje”, aldus Van Hout.

Op naar Europa

Duurzaamheid is belangrijk en zal de komende jaren alleen maar belangrijker worden. Het klimaat stopt niet bij de

De verkoop van vleesvervangers is afgelopen jaar gedaald, aldus onderzoeksbureau IRI. Mede door de inflatie. De Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel wil ook de consument met een wat kleinere portemonnee bereiken. “Gedurende de week hebben de deelnemende supermarkten verschillende vleesvervangers in de aanbieding. Maar daarbij: vegetarisch koken hoeft zeker niet persé duurder te zijn. Met bonen, rijst en groentes kun je ook een volledige, volwaardige maaltijd bereiden. Of, vervang eens een stukje kip in je bami door een ei. Op onze website en in ons magazine zijn verschillende, budgetvriendelijke recepten te vinden. ”

landsgrenzen. Mede dankzij een subsidie van de Europese Unie gaat de campagne binnenkort de grens over, te beginnen bij België. Daar vindt in oktober de eerste Nationale Week Zonder Vlees plaats. Dat vergt – gezien de culturele verschillen en specifieke smaakvoorkeuren – ook weer wat nieuwe uitdagingen, zoals andere communicatie-uitingen en receptuitwerkingen. “Zo wordt het voor ons en onze partners bijvoorbeeld een mooie uitdaging om een lekkere plantaardige variant op Belgisch Stoofvlees bedenken.”

De Nationale Week zonder Vlees & Zuivel is nog op zoek naar partners voor de Belgische campagne. Aanmelden kan via weekzondervlees@gmail.com

“Mensen gaan steeds klimaatbewuster leven en zien de rol die eten en drinken daarbij speelt”

Margot van Hout, campagnewoordvoerster

JASON

...is receptontwikkelaar en fotograaf en deelt zijn creaties graag op Instagram. Daarbij heeft hij ook drie plantaardige kookboeken op zijn naam staan. De recepten in zijn kookboeken wisselen van toegankelijk tot uitdagend, maar zitten altijd vol kleur en smaak. Jason ziet eten echt als een vorm van verbinding. Hij wil iedereen laten zien dat als je plantaardiger gaat eten je echt geen concessies hoeft te doen.

BAS

...komt uit Boxtel, waar hij woont met zijn vrouw en twee dochters. Hij werkt als fotograaf en ontwerper en houdt van creatief bezig zijn, zoals met muziek. Bas experimenteert graag met verschillende groenten en op basis van wat er in de aanbieding is. Maar het moet wel een beetje simpel blijven, zo is een wokgerecht bijvoorbeeld zijn favoriet. Bas en zijn gezin eten zo’n 4x per week vegetarisch.

FELIX

...werkte vroeger in het onderwijs maar is nu met pensioen. Wel heeft hij nog wat ‘sidejobs’,: zo werkt hij nog in zijn lokale kaaswinkel. Felix eet heel bewust, waarbij hij vegetarische en plantaardige gerechten afwisselt met een stukje biologisch vlees of kaas. Hij wil graag zijn generatie afhelpen van het idee dat een ‘avg-tje’ (aardappelen, vlees, groenten, red.) het enige is wat je kan eten om gezond te blijven.

Vivera: presenteer vleesvervangers ook in het vleesschap

‘Juist hiér overtuig je beginnende flexitariër en routineshopper’

Na een succesvol 2022, waarin Vivera met verschillende baanbrekende innovaties haar positie als marktleider herpakte, komt het bedrijf in vleesvervangers wederom met vier sku’s om de consument naar het schap te trekken. Naar het vleesschap, welteverstaan. “Want juist hiér overtuig je de beginnende flexitariër en de routineshopper.”

Na een aantal jaar van expansie liet de categorie vleesvervangers het afgelopen jaar een daling zien. “De eerste zes maanden zat ‘m dat voornamelijk in het moeten opboksen tegen de horeca”, verklaart category manager Ron Molendijk. “Daarnaast was er de hoge inflatie, waardoor volumes daalden. Dit werd in prijs gecompenseerd.”

Op dit moment is vlees gemiddeld met dertig procent in prijs gestegen, aldus Molendijk. “Terwijl vleesvervangers maar beperkt in prijs omhoog zijn gegaan. Mede als gevolg daarvan zien we dat vleesvervangers in de laatste periodes van 2022 weer meer verkocht worden en dat het volume wat stijgt.”

Consument overtuigen

‘Overall’ vlakt de groei echter wel af, ziet Vivera. En dat heeft alles te maken met een stagnerende penetratie. “De helft van alle huishoudens in ons land koopt minimaal één keer per jaar vleesvervangers”, zegt marketingmanager Karin Löwik. “Gemiddeld doen ze dat één keer per maand. Om die frequentie omhoog te krijgen, moeten we ook die andere helft zien te overtuigen. Hierin nemen wij het voortouw door een positie in te nemen tussen premium en private label in. Mede door deze visie, en een belangrijke focus op productontwikkeling, zijn we het enige merk dat daadwerkelijk waarde heeft toegevoegd. De komende tijd doen we hier nog een schepje bovenop.”

Beginnende flexitariërs & routinekopers

Om nieuwe kopersgroepen aan te trekken, heeft Vivera een nieuwe aanpak

ontwikkeld, op basis van onderzoek door Glocalities*. Hierbij zijn consumenten geclusterd tot afgebakende groepen, waarbij er twee grote kopersgroepen uitspringen die nu nog maar nauwelijks vleesvervangers kopen, aldus Molendijk. “Allereerst de beginnende flexitariërs, die zestien procent van alle shoppers vertegenwoordigen. Zij kopen nog weinig vleesvervangers, maar staan er wél voor open. Daarnaast de routinekopers. Zij vertegenwoordigen 29 procent van alle shoppers en kopen in verhouding nog weinig vleesvervangers. Zij doen boodschappen vooral op basis van gewoonte; prijs speelt daarbij een belangrijke rol.”

'Het stimuleren van de verkoop van vleesvervangers sluit aan op de ambitie van retailers om meer plantaardige producten te verkopen; ook zijn vleesvervangers margetechnisch vaak interessanter’

Concurrerend prijsniveau

De beginnende flexitariër kan volgens

Vivera het beste bereikt worden door in te spelen op variatie. Molendijk: ”Met recepten, maaltijdpakketten en relevante innovaties, bijvoorbeeld. Maar ook door de nadruk te leggen op gezondheid, onder meer door Nutri-Score op de verpakkingen te vermelden.”

Belangrijk is ook om een concurrerend prijsniveau met vlees te bieden, aldus Molendijk. “Wij streven er daarom naar om de prijs van onze producten rond de drie euro te houden. Daarmee is het prijsverschil met vlees nu tot onder de twintig procent gedaald.”

Meer confrontatie met vleesvervangers

Zowel de beginnende flexitariër als de routineshopper moet meer geconfronteerd worden met vleesvervangers, vinden ze bij Vivera. Presenteer vleesvervangers daarom ook in het vleesschap, zo is het advies. Molendijk: “Deze shoppers komen uit zichzelf doorgaans niet bij het schap vleesvervangers. Wanneer zij tijdens de boodschappentrip vaker in aanraking komen met het assortiment vleesvervangers, worden ze automatisch geïnspireerd en raken ze langzaam maar zeker overtuigd van de meerwaarde van vleesvervangers. Zeker wanneer je de producten presenteert bij de gangbare dierlijke alternatieven met vergelijkbare producten en verpakkingen.” Vivera heeft hier een speciale reeks producten voor ontwikkeld, aldus Löwik. “Vivera plantaardige kruimgehakt, plantaardige kipstukjes, plantaardige kipschnitzel en plantaardige shoarma. In prijsgeoriënteerde grootverpakkingen van 300 gram, wat neerkomt op 500 gram wanneer het om vleesproducten gaat, vanwege het vochtverlies dat je bij vlees hebt.”

Flinke impuls

De additionele presentatie van deze speciale reeks hardlopers van Vivera in het vleesschap, gaat de consumptie van vleesvervangers bij de eerder genoemde

grote kopersgroepen een flinke impuls geven; daar is niet alleen de producent van overtuigd, maar ook verschillende retailers. Löwik. “Het stimuleren van de verkoop van vleesvervangers sluit aan op de eerder genoemde ambitie van retailers om meer plantaardige producten te verkopen. Bovendien zijn vleesvervangers marge-technisch vaak interessanter. Jumbo en Dirk zijn al met een pilot bezig, waarbij vleesvervangers van Vivera in het vleesschap gepresenteerd worden. Hoogvliet, Jan Linders, Poiesz en Vomar starten hier eind dit kwartaal mee.”

Promo’s met vlees

Een mooie ontwikkeling, besluit Löwik. “De volgende stap is het vaker laten meelopen van plantaardige alternatieven in de promoties van populaire vleesproducten zoals gehakt, shoarma en barbecuevlees. Ook hierover zijn we in gesprek met retailers, maar sommige ontwikkelingen hebben nu eenmaal wat meer tijd nodig. Vaste gewoontes zijn namelijk ook supermarkten niet vreemd; zo is de category manager voor vlees lang niet altijd verantwoordelijk voor vleesvervangers.” Er zit echter wel degelijk beweging in. “We moeten ook wel als sector. De overheidsdoelstelling om in 2025 een proteïneconsumptie van 50/50 (50 procent plantaardig, 50 procent dierlijk) te hebben, is met een huidige verhouding van 40/60 nog lang niet gerealiseerd.”

*Het Glocalities model geeft inzicht in de waarden uit het dagelijks leven, culturen, voorkeuren en consumentengedrag van inwoners uit 27 landen.

Category manager Ron Molendijk en marketingmanager Karin Löwik. (Foto: Gijs Kroes)

Pasta alla norma

voor 4 personen

Ingrediënten

2 aubergines, in blokjes

2 knoflookteentjes, geperst

2 blikken (800 g) tomatenblokjes

300 g penne van linzen

100 g plantaardig kaasalternatief, geraspt

70 g tomatenpuree

15 g basilicum, fijngesneden

4 el olijfolie

1 tl chilivlokken (optioneel)

olijfolie

zout en peper

Bereidingswijze

1. Verwarm de oven voor op 200 °C.

2. Verdeel de aubergine over een met bakpapier beklede bakplaat en besprenkel met 4 eetlepels olijfolie. Breng op smaak met zout en peper. Rooster 20 minuten in het midden van de oven totdat de aubergine goudbruin is geworden.

3. Bereid ondertussen de penne volgens de instructies op de verpakking.

4. Verhit olijfolie in een kookpan op middelhoge temperatuur en bak de knoflook, tomatenpuree en chilivlokken 2-3 minuten. Voeg de tomatenblokjes en de basilicum toe, houd wat basilicum over voor de garnering. Laat 6-7 minuten op lage temperatuur pruttelen. Voeg de aubergineblokjes toe en roer door. Proef en breng op smaak met zout en peper.

5. Meng de penne met de auberginesaus en verdeel de pasta over de borden. Garneer met het plantaardige kaasalternatief en de overgebleven basilicum. Serveer direct.

Recept door: www.weekzondervlees.nl/magazine

MAYONEUR plantaardige mayo’s: aanwinst voor vleesvervangers

MAYONEUR doet meer dan de consument verwacht. “Het gaat ons om meer dan alleen lekker eten. We maken een positieve impact: op het bord, als beleving en op de wereld.”

Het plantaardige bedrijf MAYONEUR is gespecialiseerd in het ontwikkelen en aanbieden van verschillende soorten plantaardige mayo’s met unieke smaken.

“We bieden bij MAYONEUR niet alleen hoge kwaliteit en unieke smaken, maar vooral een eerlijk en ‘clean’product. Onze producten zijn daarom volledig vrij van ei, maar ook lactosevrij, glutenvrij, gmo-vrij en de productie is 100%

halal ingericht. Oftewel, ‘MAYO voor iedereen’”, aldus co-founder Geert Kranendonk.

Durven het anders te doen

“We gebruiken onze creativiteit en blijven innoveren. Onze mayo’s zetten een nieuwe standaard. We zijn zelfverzekerd en geloven in onze keuzes. We durven het anders te doen. Het positioneert ons als leiders in plaats van volgers.”

Maatschappelijk verantwoord retailen

De tijd dat de reizende consument zijn of haar honger op het station alleen maar kon stillen met een broodje kroket, pizzaslice salami of saucijzenbroodje, ligt ver achter ons. Want NS Retail – dat onder andere de formules Kiosk, StationsHuiskamer en Julia’s exploiteert –wil dat consumenten niet alleen in de supermarkt, maar ook onderweg gemakkelijker een bewuste keuze kunnen maken. De bewuste keuze makkelijker maken, dat betekent ook: meer vegetarische producten aanbieden én onder de aandacht brengen.

Om die reden is NS Retail al een aantal jaren partner van de Nationale Week

Zonder Vlees & Zuivel. Gedurende ‘de week’ besteden de formules Kiosk en StationsHuiskamer extra aandacht aan plantaardige producten; deze worden uitgelicht in het schap, ook zijn er verschillende kortingsacties, aldus Marjolijn Somers-Stucki, category manager bij NS Retail. “Daarnaast introduceren we in week 10 samen met de Vegetarische Slager een vegetarisch saucijzenbroodje, voor € 1,50, voor de reiziger met ‘lekkere trek’. Deze vega-variant is echt ontzettend lastig te onderscheiden van de variant mét vlees.”

Karma Kebab-wrap

Maar ook los van de Nationale Week

Zonder Vlees & Zuivel speelt NS Retail in op de behoefte van consumenten om te minderen met vlees en zuivel. SomersStucki: “Zo is bij Julia’s het rundergehakt in de authentieke klassieker ‘bolognese-saus met rundergehakt’ vervangen door een vleesvervanger, zijn er voor Kiosk onder andere plantaardige wraps ontwikkeld – denk aan de ‘Karma Kebab-wrap’ – en beschikt StationsHuiskamer over een steeds ruimer plantaardig assortiment.”

Helpen – maar niet ‘betuttelen’ Plantaardig en vegetarisch eten is allang geen (tijdelijke) trend meer, eerder een gegeven, aldus Somers-Stucki: “55% van de Nederlanders is flexitariër en eet drie dagen per week geen vlees. Het is wel belangrijk dat we de bewuste keuze makkelijker maken. Wij ‘belonen’ onszelf allemaal graag na een dag hard werken/ studeren met een minder gezonde hap. Daarom moeten we de bewuste keuze goed zichtbaar maken in de winkels, zonder dat het betuttelend wordt.”

‘Goed voor de wereld, goed voor jou’ In de Randstad is plantaardig eten al wat meer ‘ingezonken’ vergeleken met andere regio’s, aldus Somers-Stucki, al staan ook buiten de Randstad consumenten steeds meer open voor een vega-assortiment. Voor de consument die nog twijfelt heeft zij nog een tip: ‘’Probeer het gewoon eens. Ga bijvoorbeeld een maand lang minder of geen vlees eten als je onderweg bent en kies dan eens voor een plantaardig alternatief. Dat kan havermelk in je koffie zijn, een vegetarische pasta of een plantaardige wrap. Goed voor de wereld, goed voor jou.’’

Lidl: menu van de toekomst is overwegend plantaardig

Lidl wist de afgelopen jaren hogen ogen te gooien als het gaat om duurzaamheid. Een van de meest recente initiatieven op dit vlak: ‘het Planetary Health Diet’. Gezonde voeding en duurzaamheid zijn volgens Lidl onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dat houdt ook in dat Lidl de komende jaren haar vega en vegan assortiment verder uitbreidt en promoot. ‘Het menu van de toekomst is overwegend plantaardig.’

Lidl wil een gezonde, duurzame en dus ook een plantaardige leefstijl voor iedereen betaalbaar en toegankelijk maken. Niet onbelangrijk, in een tijd dat de inflatie hoog is, de energieprijzen flink zijn gestegen, net als de prijzen van veel diensten en producten. Waar vleesvervangers jarenlang duurder waren dan vlees, liet onderzoek van Proveg en Questionmark vorig jaar zien dat het prijsverschil tussen deze twee kleiner is geworden. Sterker nog, de vleesvervangers van Lidl bleken juist goedkóper dan hun dierlijke tegenhanger. “Zo bereiken we iedere dag een grote groep klanten met ons plantaardige assortiment, waarbij de prijs geen obstakel hoeft te vormen om meer plantaardig te eten”, zegt Rebekah Simmons, duurzaamheidsspecialist bij Lidl.

Vegan rulgehakt: ‘absolute favoriet’ Lidl heeft de laatste jaren veel energie gestoken in het uitbreiden van het vegetarische en vegan assortiment en het verbeteren van de kwaliteit van deze producten, aldus Simmons. “De klant kan bij ons terecht voor een compleet assortiment vlees- en zuivelvervangers, maar ook voor andere plantaardige eiwitten zoals peulvruchten en noten. We zien dat de populariteit van vlees- en zuivelvervangers in zijn algemeenheid is

toegenomen en dat consumenten ons ook hiervoor goed weten te vinden.” Het vegan rulgehakt is volgens Simmons een ‘absolute favoriet onder klanten’.

Lidl is al jaren partner van de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel. Maar ook buiten deze week besteedt het in communicatie-uitingen extra aandacht aan de vegetarische en vegan producten. “Zo plaatsen we in onze folder naast een vleesaanbieding vaak ook een aanbieding van een plantaardige tegenhanger. Zo proberen we consumenten te stimuleren wat vaker voor plantaardig te kiezen.”

Nieuwe aanpak

Onlangs lanceerde Lidl een nieuwe aanpak ten aanzien van bewuste voeding. Deze staat beschreven in het nieuwe ‘Inkoopbeleid Bewuste Voeding’. “Als eerste supermarkt gaan wij ervanuit dat gezonde voeding en duurzaamheid onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Het Planetary Health Diet is het uitgangspunt van deze nieuwe aanpak, een ‘menu van de toekomst’ dat overwegend plantaardig is.”

Lidl wil dit jaar nog meer inzicht geven in het aandeel plantaardige versus dierlijke eiwitten in haar verkoop en een ‘gerelateerde doelstelling’ formuleren.

‘Ook treinreiziger moet makkelijk bewuste keuze kunnen maken’

Wist je dat...

…aansluiten in de rij bij de cassiére sneller gaat dan afrekenen met zelfscan?

Een caissière scant een product in 1,9 seconden, terwijl een consument er 7,8 seconde over doet. Omdat de klant bij zelfscan zelf de controle heeft, voelt het alsof hij sneller klaar is. Tenzij er een steekproef volgt… (Bron: Pan Oston/RTL Nieuws)

…het voedselkeuzelogo Nutri-Score nog steeds niet o icieel is ingevoerd?

Veel fabrikanten en supermarkten gebruiken dit al wel. Daar zijn sommige andere supermarkten, fabrikanten en ook diëtisten niet blij mee: het zou verwarrend zijn voor de consument, omdat het nog steeds niet helemaal aansluit bij de Schijf van Vijf (Bron: FoodPersonality + Rijksoverheid).

…gesmolten kaas niet ongezonder is dan ‘gewone’ kaas?

Dit wordt vaak wel gedacht. Door het smelten komen de vetten meer naar buiten en lijkt het alsof gesmolten kaas vetter is. Maar wanneer de kaas verwarmd wordt, verandert er niks qua voedingssto en of calorieën.

(Bron: Wageningen Universiteit)

…je genen bepalen of je koriander lust? De één vindt het kruid heerlijk, de ander wordt al misselijk bij het ruiken van de geur. Het is genetisch bepaald of je koriander lekker vindt of niet. Hetzelfde geldt voor boerenkool. Tja, over smaak valt niet te twisten… (Bron: Quest)

…glimmend fruit vaak een waxlaag heeft?

In India bijvoorbeeld wil de consument graag extra glimmend fruit. Ook buitenlands fruit in de Nederlandse schappen is soms ‘gecoat’. Vaak wordt dat aangegeven met een label en is dat fruit verpakt, bijvoorbeeld in een netje. (Bron: NFO/de Gelderlander)

Jumbo: ‘Probeer eens plantaardiger’

Onder het motto ‘Probeer eens plantaardiger’ wil Jumbo tijdens de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel consumenten aansporen vaker voor een vega(n) alternatief te kiezen. “Plantaardiger eten – al is het een dag per week – heeft een positieve invloed op mens, dier én milieu. Dat ondersteunen we graag.”

Jumbo is al een aantal jaren partner van de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel. Het is een extra moment om het nog altijd groeiende aanbod vleesvervangers en plantaardige producten uit het zuivelschap onder de aandacht te brengen, aldus unitmanager Michel Engelbertink. “Ieder jaar wordt met deze campagne het bewustzijn onder consumenten verder vergroot. We zien dan ook dat klanten steeds vaker kiezen voor een alternatief voor vlees en zuivel. Soms een dag in de week, soms meerdere momenten of dagen in de week – en soms stappen ze helemaal over.”

Doelstelling voor 2030

Plantaardiger eten – al is het een dag per week – heeft een positieve invloed op mens, dier én milieu; Jumbo ondersteunt dan ook de transitie naar een meer plantaardig voedingspatroon, aldus Engelbertink. “In 2030 willen we een

verhouding van 50% plantaardig en 50% dierlijk hebben gerealiseerd.”

Vorig jaar werd ‘& zonder zuivel’ toegevoegd aan de Nationale Week Zonder Vlees-campagne. “Daar zijn we blij mee. Want ook binnen het zuivelschap hebben we een steeds groter aanbod lekkere plantaardige alternatieven. Voor uiteenlopende eetmomenten: van ontbijt tot lunch en ‘het toetje’.”

'Voor iedereen bereikbaar'

Tijdens ‘de week’ nodigt Jumbo klanten uit om vaker een vegetarisch of vegan alternatief te proberen. Op een laagdrempelige manier. “We vinden dat plantaardiger eten voor iedereen haalbaar en bereikbaar moet zijn. We inspireren klanten met verschillende lekkere en gezonde vega(n) recepten op Jumbo.com en in ons Hallo Magazine. Recepten waarmee we tegelijkertijd willen laten zien dat een

dagje geen vlees en zuivel niet duur of ingewikkeld hoeft te zijn.”

Consumenten denken nog vaak dat vega(n) producten relatief prijzig zijn, maar dit is lang niet altijd het geval, aldus Engelbertink. “Sterker: een aantal populaire vleesvervangers zijn inmiddels goedkoper dan hun dierlijke tegenhangers. En dat is goed nieuws: naast smaak, is betaalbaarheid belangrijk voor het succes en de verdere groei van het vega(n) assortiment. Veel van onze eigen Jumbo vega(n) huismerkproducten zijn dan ook te verkrijgen voor een Altijd Lage Prijs.”

Jumbo Vegan steak: van kerst naar ‘altijd’ Om de drempel voor consumenten nog wat extra te verlagen, biedt Jumbo klanten tijdens de campagneweek een 1 + 1 gratisactie op diverse A-merk vleesvervangers en plantaardige alternatieven voor zuivel. Daarnaast introduceert het speciaal

Aldi: consument inspireren gevarieerder te eten en bij te dragen aan beter milieu

Ook dit jaar is Aldi weer partner van de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel. De supermarkt wil consumenten inspireren om gevarieerd te eten en zo een positieve impact te maken op mens, dier en milieu. Over een duurzamer en gevarieerd eetpatroon wordt veel gezegd en geschreven. Hierdoor kunnen er soms vragen ontstaan zoals "krijg je met minder vlees en zuivel wel voldoende eiwitten binnen?" Deze zorg is volgens Aldi niet nodig. "Eiwitten kan je ook halen uit plantaardige producten die bij ons in het schap liggen. Dat deze producten ook nog eens goed betaalbaar zijn, is een mooie bijkomstigheid."

Tijdens de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel vindt de consument geen vleesen zuivelproducten in de Aldi-folder. “In plaats daarvan besteden we extra aandacht aan vega(n) producten, zoals vlees- en zuivelvervangers”, zegt Eline Poels, manager Corporate Responsibility bij Aldi in Nederland, als haar gevraagd wordt hoe Aldi dit jaar invulling geeft aan de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel. Op social media deelt de supermarktketen een speciaal weekmenu en ook op de website brengt Aldi het initiatief onder de aandacht met tips en inspirerende gerechten.

Top meest gekozen artikelen Aldi heeft een overzichtelijk assortiment vlees- en zuivelvervangers – dus niet

allerlei verschillende varianten in allerlei verschillende smaakjes. “We bieden de top meest gekozen artikelen aan, zodat klanten snel een keuze kunnen maken”, aldus Poels.

Bijna het volledige assortiment vleesvervangers van Aldi is 100 procent plantaardig en alle zuivelvervangers zijn al volledig plantaardig. Daar komt bij dat de producten bekend staan om hun goede kwaliteit. Poels: “Onze vegan balletjes zijn eerder ‘Best Getest’ door De Hippe Vegetariër. En onze vegan burger is door de Consumentenbond uitgeroepen tot ‘Beste Koop’*.”

Lekker en gevarieerd Aldi ziet dat mensen hun eetgewoontes aanpassen richting een meer gevarieerd

voor gezinnen een grootverpakking van twee van haar populairste producten: vega kipstukjes (nu ook in 300 gram) en vegan vers gehakt (nu ook in 500 gram). “En ik wil de Jumbo Vegan steak met een vegan kruidencrème ook niet vergeten te noemen”, zegt Engelbertink. “Dit product – op basis van champignons en Europees soja-eiwit – hadden we tijdelijk in de kerstperiode. De reacties waren zo goed dat we deze vegan steak nu vast hebben opgenomen in ons assortiment.”

Nieuwe verpakking, minder karton Tot slot: deze maand krijgen alle Jumbovleesvervangers een nieuwe verpakking. “Met een onderscheidende ‘look & feel’ worden de verschillende producten makkelijker vindbaar in het schap. En doordat we van een kartonnen wikkel naar een etiket gaan, besparen we ook nog eens zo’n 80.000 kilo karton per jaar.”

Noedels met Oosters sausje, pinda’s, komkommer en een gebakken eitje – een gerecht dat Aldi tijdens de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel uitlicht (zie

eetpatroon. “Het minderen van vlees en zuivel is steeds zichtbaarder aan het worden. Een mooie ontwikkeling, want daarmee draagt de consument direct bij aan een beter milieu.”

Niet alleen tijdens de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel, ook gedurende de rest van het jaar wil Aldi consumenten inspireren om lekker en gevarieerd te eten.

“Zo delen we bijna wekelijks een vega(n) alternatief in de folder en zijn er op de website tal van makkelijke en betaalbare recepten te vinden.”

*Bron vegan balletjes: De Hippe Vegetariër, januari 2021 Bron vegan burger: De consumentenbond, maart 2020.

ook Aldi.nl)

Stimuleer plantaardige keuze met

Bij HAK maken we producten die niet alleen heel lekker zijn, maar ook passen in een plantaardig eetpatroon. Met onze nieuwe lijn HAK Uit de Oven zetten consumenten gemakkelijk een lekkere, gezonde maaltijd op tafel waarbij groenten en peulvruchten uit stazak worden gecombineerd met verse ingrediënten. Bovendien zijn bonen een bron van plantaardige eiwitten, perfect voor een dagje zonder vlees. Goed voor de gezondheid én voor de planeet dus!

Nr. 2 product van de vakjury

HAK ‘UIT DE OVEN’ Je moet de groenten van hebben

Nieuw(s) &zo!

Opvallende feiten, bijzondere samenwerkingen, opmerkelijke onderzoekjes of frappante uitspraken, op deze pagina komen ze elke editie voorbij.

Milka chartert Snelle

Milka wil mensen inspireren om iets liever te zijn voor elkaar – en laten we eerlijk zijn: dat is in deze tijd geen overbodige luxe…. Om dat voor elkaar te krijgen – en om haar vernieuwde chocoladerepen (‘met nog zachtere en extra tedere smaak’) onder de aandacht te brengen – schakelde het merk voor haar nieuwste campagne singer-songwriter Snelle in. Snelle schreef het nummer ‘Kleine moeite, groot gebaar’ en speelt de hoofdrol in de campagnevideo. En: onder het motto ‘Wie gun jij het meest tedere stukje?’ kan iedereen een dierbare opgeven die iets bijzonders heeft meegemaakt. Snelle geeft drie gepersonaliseerde songs weg aan mensen die ‘wel een extra stukje tederheid verdienen’. Heb jij iemand op het oog? Ga naar www.winmetmilka.nl.

Trend: de ‘gratis’ supermarkt?

De afgelopen jaren verdwenen er steeds meer supermarktformules: Deen werd overgenomen door Albert Heijn, Vomar en Dekamarkt, Coop is samengegaan met Plus en Jan Linders wordt multi-franchiser van Albert Heijn. Maar: er komen ook nieuwe supermarktformules bij. En in Amsterdam openden de afgelopen twee maanden wel hele bijzondere: Fris Supermarkt en Tkramrepus. Allebei de supermarkten richten zich op consumenten die weinig te besteden hebben. Fris werkt bij het assortiment samen met Vomar, Tkramprepus kreeg bij de opstart hulp van Dirk; het assortiment bestaat uit producten die consumenten en bedrijven komen brengen of willen afstaan voor het goede doel. Tkramrepus heeft al aangegeven de komende jaren meerdere supermarkten te willen openen, ook in andere steden in Nederland.

Daten = eten….en kunnen koken!

Daten. De één houdt ervan, de ander krijgt spontaan stressvlekken in de nek bij de gedachte. Heb je binnenkort een romantisch diner op de planning staan? Dan zou je zomaar eens hoge ogen kunnen gooien door zelf het menu te bereiden. Want meer dan de helft van de Nederlanders (59%) vindt het een romantisch gebaar als er voor hem of haar wordt gekookt, blijkt uit onderzoek van Multiscope in opdracht van Green Chef. Daar staat tegenover dat tweederde van de Nederlanders (67%) het ronduit een afknapper vindt als zijn date of partner niet kan koken. Ook met slechte tafelmanieren scoor je geen punten: 60% haakt hier op af.

Tot slot: mocht jóu tijdens een eetafspraakje iets voorgeschoteld worden, wees dan – zeker op een eerste date - niet te kritisch en laat het zinnetje ‘lust ik niet’ voor deze keer thuis: een meerderheid (71% ) van de jongeren vindt het ronduit een ‘bomber’ als hun date een moeilijke eter is.

De initiatiefnemers van Tkramrepus: Sybrend Brands (midden), Hidde Verheul (links) en Bram Oskam (rechts).

Abdelhamid Idrissi, sociaal ondernemer en initiatiefnemer van Fris Supermarkt.

CITAAT

Podcasts, evenementen, leuke accounts om te volgen... Check! In deze rubriek delen wij opvallende en vermakelijke 'foodgerelateerde zaken'. Heb jij nog leuke tips? Laat het ons dan weten via supermarktteam@shelflife.nl of via ons Instagram-account @supermarktteam .

Opscheppers

Podcasts zijn bijna niet meer weg te denken. Noem een onderwerp en iemand heeft er vast een podcast over gemaakt. Zo ook over eten. Of het nu gaat over voeding, cravings of over eetculturen, er is voor ieder wat wils. In Opscheppers gaan Emma de Thouars, Marieke Migchelbrink en Brian Mahulette wekelijks met elkaar het gesprek aan over hun favoriete onderwerp: eten! Ze scheppen op over hoe goed zij kunnen eten, delen recepten en herkenbare situaties. Elke maandag een nieuwe aflevering en te beluisteren op Apple en Spotify.

www.linktr.ee/opscheppers

Funky Vegan Festival!

Het voorjaar staat weer voor de deur. Dat betekent niet alleen lekkerder weer, maar ook dat de festivals weer van start gaan. Voor het vijfde jaar op rij vindt het Funky Vegan Festival plaats: op zondag 21 mei in Amsterdam. Het festival staat in het teken van lekkere veganistische hapjes en drankjes. Er is live muziek en er zijn sprekers aanwezig. Ben jij er klaar voor? E funkyveganofficial

please, mag dat ‘varken’ eraf? We maken 100% vegetarische wijn!” - Ilja Gort

BOEK

Je kookt het op TikTok

TikTok is razend populair en tegenwoordig is er van alles op de app te vinden. Van dansjes, Get Ready With Me, POV en recepten. Zoveel recepten dat er een boek is verschenen met meer dan 60 TikTokfamous gerechten. Dat wordt smullen!

Kosmos Uitgevers

Europese Dag van het Ambachtelijk IJs

Op 24 maart is het Europese Dag van het Ambachtelijk Ijs. Het is een Dag die door het Europees Parlement is aangenomen om de belangrijke continentale industrie te stimuleren en veilig te houden. De Dag, die sinds 2012 wordt gevierd, is bedoeld om het Franse, Italiaanse en Spaanse ambachtelijke schepijs in het zonnetje te zetten. De lekkernijen zijn zó universeel, maar smaken zó lokaal. Wat is jouw favoriete smaak? En wil je het liefst een hoorntje of een bakje?

(Bron: www.fijnedagvan.nl)

Wat ik mis in de supermarkt

Wat mis jij in de supermarkt? Aaioliebollen? Goudse kaassoufflés met frambozensmaak? De Klimaatmars? Fruittella Tonnato?

Op het Instagramaccount @watmisikindesupermarkt worden samentrekkingen van producten gephotoshopt en gedeeld. Verrassende maar vooral grappige en creatieve posts. Leuk om te volgen! c @watikmisindesupermarkt

Wijnproducent Ilja Gort reageert op Twitter op de aanbieding van Albert Heijn met zijn Gort & Gort Bordeaux Supérieur. Daar staat de aanbeveling bij 'Lekker bij: varken'. Dat heeft Gort liever niet.

“Begrijp me goed @albertheijn, ik vind het prima om in deze moeilijke tijden korting te geven op de wijn, maar

Coop: minder vlees, lagere footprint, gezondere leefstijl

Coop is ook dit jaar partner van de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel. Een flexitarisch eetpatroon verlaagt de collectieve footprint én is een belangrijk onderdeel van een gezonde leefstijl. En daar zet Coop ook buiten de campagneweek nadrukkelijk op in.

Het assortiment aan vega/plantaardige producten van Coop bestaat momenteel uit 155 producten, variërend van A-merken tot het huismerk; daarbij is de kaasschnitzel bij klanten nog altijd favoriet. “Wij vinden het belangrijk dat het voor iedereen mogelijk is om plantaardig te consumeren, ook voor mensen met een wat kleinere portemonnee”, aldus category manager Daan Temminck.

Acties met vleesvervangers

Om die reden heeft Coop wekelijks acties met vleesvervangers in de folder. Tijdens de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel heeft het een samenwerking met Vivera: klanten kunnen gedurende de week drie Viveraproducten kopen voor de prijs van vijf euro.

Leefstijlonderzoek

Het minderen van vlees en dierlijk zuivel vermindert de collectieve footprint, maar is ook onderdeel van een gezondere leefstijl.

En daar zet Coop ook buiten de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel op in. “Zo zijn we een tijd geleden een leefstijlonderzoek gestart, getiteld ‘Supreme Nudge’. Samen met wetenschappers van onder andere het Amsterdam UMC onderzoeken we welke aanmoedigingen, zoals prijsprikkels, de klant verleiden tot het kopen van gezondere producten. Tegelijkertijd

wordt gekeken of dit ook leidt tot een lager risico op hart- en vaatziekten. Wat beïnvloedt aankoopgedrag en eetpatroon? We testen het en onderbouwen het wetenschappelijk. Zo helpen wij de wetenschap – en andersom.”

‘Keuzehulpen’

Om een gezonde leefstijl te creëren, zijn soms grote veranderingen nodig. “Maar juist de grote veranderingen zijn moeilijker vol te houden. Met een aantal ‘keuzehulpen’ in de winkel en bij de schappen helpen we klanten om een gezondere en bewuste keuze te maken.” Zo moet de ‘suikerwijzer’ bij het frisdrankenschap klanten snel en makkelijk inzicht geven of er veel suiker in hun favoriete drankje zit, weinig of zelfs helemaal niets.

(Plantaardige) Eetwissel

Ook een zogeheten ‘Eetwissel’ kan nieuwe inzichten geven. De Eetwissel is een initiatief van het Voedingscentrum. Met een Eetwissel is het voor de klant mogelijk om een bewuste keuze te maken door te kiezen voor een gezonder of duurzamer alternatief – en dat kan heel goed een plantaardig alternatief zijn. “Wij helpen klanten hiermee graag op weg en delen iedere week in onze nieuwsbrief en op Facebook en Instagram een nieuwe Eetwissel.”

Plus: goed eten = ook plantaardig eten

Plus is al jaren partner van de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel. En ja: gedurende de week kopen klanten daadwerkelijk meer plantaardig. Maar ook buiten ‘de week’ helpt Plus klanten op weg. Want ‘goed eten’ – al jaren het devies van Plus –betekent ook: bewust eten, ofwel, goed voor mens, dier en milieu. ‘Onze ambitie is dat klanten vaker kiezen voor plantaardig’.

‘Goed eten, daar houden we van’ – het is sinds een aantal jaren de pay-off van Plus. ‘Goed eten’, dat omvat ook: vaker kiezen voor een flexitarisch eetpatroon, waarbij dierlijke producten zoals vlees en zuivel afgewisseld worden met vegetarische en plantaardige alternatieven. Om dat te simuleren, biedt Plus haar klanten al jaren een ruime keuze aan groente en producten als noten en peulvruchten en startte het in 2021 met de uitbreiding van het aanbod vleesvervangers.

Uitbreiding aanbod vleesvervangers

De komende tijd wordt dit aanbod verder uitgebreid. “Vanaf week 8 voegen we naast vier landelijk verkrijgbare vleesvervangers onder het huismerk vijf nieuwe vleesvervangers (sku’s) onder Plus toe. Die vijf zijn voorlopig alleen nog verkrijgbaar in de grotere winkels. Bij succesvolle verkopen rollen we deze mogelijk in de kleinere winkels uit, in de loop van het jaar”, aldus category Karin Thijssen-Dankers.

‘Prijs geen barrière’

De varianten worden geïntroduceerd, net voor de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel. Plus is al jaren partner van deze campagne en ziet dat er gedurende ‘de week’ daadwerkelijk meer vega wordt gekocht. “De consument wordt vanuit de initiatiefnemers van de NWZV&Z

getriggerd om bewust stil te staan bij het koop- en consumptiegedrag ten aanzien van vlees en zuivel. Wij bieden vleesvervangers, plantaardige zuivel en vega-varianten binnen een standaard reeks – denk aan Unox-rookworsten –deze week aan met 50% korting, zodat de prijs in ieder geval geen barrière hoeft te zijn om eens vega(n) te kopen, koken en eten.”

Jongeren: duurzaam als ‘gewoonte’ Steeds meer mensen zijn zich bewust van het belang van gezonde en duurzame voeding. “Vooral bij jongeren is het al meer een gewoonte, zij zijn erg geïnteresseerd in onder andere het minderen van vlees. Naarmate de leeftijd toeneemt, moet de ‘traditie’ meer doorbroken worden.” Het zijn ook de jongeren die relatief vaker online hun aankopen doen – een belangrijke verklaring voor het feit dat Plus online een nog wat grotere ‘vegan doelgroep’ ziet dan in de winkel.

Eiwittransitie De komende jaren speelt de ‘eiwittransitie’ – een verschuiving van de consumptie van dierlijke naar plantaardige eiwitten/ producten – een belangrijke rol. “In 2030 moet onze eiwitinname bestaan uit 60% plantaardig en 40% dierlijk. Dit is nodig om de ‘klimaatdoelen van Parijs’ te bereiken en

de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 – 2 graden Celsius. Er is geen nationaal beleid opgesteld om te zorgen

dat mensen minder dierlijke producten gaan eten, bij Plus zijn we dit voor door hier nu al op in te spelen.”

‘Een vegan donut is nog steeds een donut’

Het is je waarschijnlijk wel opgevallen: steeds meer supermarkten gaan op de plantaardige toer. En terecht, de uitdagingen voor het klimaat zijn enorm en meer plantaardig eten draagt bij aan een lagere milieubelasting van ons eetpatroon. Het is zelfs één van de grootste stappen die je als consument kunt zetten. Wij juichen het dan ook toe dat je als consument steeds meer opties krijgt om je stukje vlees te vervangen of kunt kiezen voor lekker plantaardig broodbeleg. Maar staat 100% plantaardig gelijk aan een gezond en duurzaam product? En wat is er werkelijk nodig voor een groenere toekomst?

‘Vegan is niet per se gezond’ Als je meer plantaardig en minder dierlijk eet, dan is dat goed voor mens en planeet. De zogeheten eiwittransitie, waarin een verschuiving wordt gemaakt van dierlijke eiwitten naar meer plantaardige eiwitten, staat in de belangstelling. Fabrikanten en supermarkten zijn daarom bezig met het ‘veganizen’ van het assortiment. De keuze voor een plantaardig product of maaltijd wordt daarmee steeds makkelijker. Naast bonen, tofu en sojadrink, vind je in de gewone supermarkt inmiddels ook vegan koekjes, ijs, chocolade, chips, saucijzenbroodjes en nog veel meer plantaardig lekkers. In veel gevallen helpt dit om de klimaatimpact van het product te verlagen. Zo is de klimaatimpact van sojadrink lager dan van koemelk en zijn bonen duurzamer dan vlees. Maar een vegan donut blijft natuurlijk gewoon een donut. Zonder zuivel zal de impact misschien een klein beetje minder zijn, maar ook de plantaardige variant levert veel calorieën en suiker. ‘100% plantaardig’ of ‘vegan’ is dan ook niet per se een claim voor een gezond product. Het betekent alleen dat er geen ingrediënten van dierlijke origine inzitten.

Snacks, snoep, frisdrank en alcohol hebben we voor onze gezondheid niet nodig, terwijl ze wel milieu-impact hebben door het gebruik van grondstoffen en energie voor het maken, verwerken, verpakken en

vervoeren. Plantaardig of niet; het blijven producten die je niet te vaak en niet te veel moet eten.

‘Soms zorgt de verschuiving naar plantaardig voor een minder gezond product. Bijvoorbeeld als je onbewerkt mager vlees inruilt voor een kant-en-klare vleesvervanger met veel zout’

Soms zorgt de verschuiving naar plantaardig zelfs voor een minder gezond product. Bijvoorbeeld als je onbewerkt mager vlees inruilt voor een kant-enklare vleesvervanger met veel zout. Of als je halfvolle melk inruilt voor gezoete haverdrink met weinig eiwit en geen toegevoegde vitamines en mineralen. Dat kan beter.

Zo kies je gezond plantaardig Je kiest gezond plantaardig door te gaan voor veel groente, fruit, volkorengranen, ongezouten noten en peulvruchten. Neem je een sojadrink of kant-enklare vleesvervanger, kies er een die voldoende eiwit bevat en verrijkt is met voedingsstoffen, zoals calcium en vitamine B12 voor zuivelalternatieven en ijzer en vitamine B12 voor vleesvervangers. Dit zijn voedingsstoffen die we nu vaak uit dierlijke producten halen. Kies je nog niet zo vaak bewust voor plantaardig en wil je weten of het een gezond product is? Door het product te scannen met de ‘Kies Ik Gezond?’-app zie je meteen of het in de Schijf van Vijf past of niet.

Wat kunnen fabrikanten doen?

De keuze voor gezonde plantaardige producten ligt natuurlijk niet alleen bij de consument. Voor fabrikanten is het de uitdaging om niet alleen de smaak

en textuur van dierlijke producten te evenaren door bijvoorbeeld roomboter in een product te vervangen door kokosolie, maar om producten te maken die nuttige voedingsstoffen leveren – en niet te veel calorieën, verzadigd vet, suiker en zout bevatten.

Zij kunnen bijvoorbeeld lekkere humus of andere plantaardige spreads en vleesvervangers ontwikkelen met minder zout. Of maaltijden met veel groente, peulvruchten en volkorengranen. Plantaardige kaas met voldoende eiwit en voedingsstoffen en niet te veel verzadigd vet. Zo maken we niet alleen een verschuiving van dier naar plant, maar wordt een duurzamere keuze tevens een gezonde keuze. Zo hoeven consumenten niet te kiezen tussen gezond of duurzaam.

De rol van supermarkten

Ook supermarkten kunnen daarin helpen. Door consumenten niet te verleiden met stunts en meterslange schappen met plantaardige snacks, maar door gezonde en lekkere alternatieven te bedenken en promoten. Zet bijvoorbeeld de bonen, noten en volkorengranen in het zonnetje. Zo zetten we stappen voor de gezondheid van mens én milieu. En beperk het aanbod dat niet in de Schijf van Vijf staat, zowel het plantaardige als het niet plantaardige. Want daar hebben we gewoon niet zoveel van nodig.

Ir. Marije Seves Expert duurzaam eten bij het Voedingscentrum

Meer info: www.voedingscentrum.nl

Leeftijd 20 jaar

Functie

Teamleider KW bij Vomar Voordeelmarkt in Amsterdam

Noedels met geroerbakte groente

voor 4 personen

Ingrediënten

2 aubergines, in blokjes

500 g udon noedels

500 g champignons, in plakjes

125 g taugé

sesamzaadjes

zonnebloemolie

voor de woksaus

4 el sojasaus

3 el sesamolie

1 el honing

Bereidingswijze

1. Verhit zonnebloemolie in een wokpan op hoge temperatuur en roerbak de aubergine en de champignons 4-5 minuten.

2. Meng de ingrediënten voor de woksaus in een kom. Voeg de saus toe aan de wokpan en roer goed door.

3. Bereid de noedels volgens de instructies op de verpakking.

4. Voeg de noedels en de taugé toe aan de pan en roerbak nog 1-2 minuten op hoge temperatuur.

5. Verdeel de noedels met de groenten over de borden en garneer met wat sesamzaadjes. Serveer direct.

Nederland telt meer dan driehonderdduizend supermarktmedewerkers. Samen zorgen zij ervoor dat miljoenen mensen dagelijks hun boodschappen kunnen doen. In deze rubriek stellen zij zich voor Wil jij jezelf of een collega aanmelden voor deze rubriek: mail naar supermarktteam@shelflife.nl.

Het eerste dat ik denk als ik ’s ochtends op een werkdag wakker word, is…

“Hoe ga ik ervoor zorgen dat we vandaag allemaal een stapje extra gaan zetten ten opzichte van de dag ervoor en hoe zorg ik ervoor dat mijn team en ik het beste uit onszelf en elkaar gaan halen?”

Mijn favoriete werkdag van de week is… “Zaterdag: dan presenteren we onze nieuwe acties. En het is een van de drukste dagen van de week.”

Op mijn werk kan ik niet zonder….. “Een blikje Redbull…”

Mijn favoriete werkschoenen zijn… “Mijn zwarte Yeezy’s! Ze passen overal bij en lopen als pantoffels, ideaal als je een lange dag moet werken.”

Ik werk in een supermarkt… “Omdat ik sociaal ben en graag met mensen werk. Ook de flexibiliteit is fijn.”

Het minst leuke onderdeel van mijn werk vind ik…

“FIFO-vullen kost altijd wat meer tijd dan normaal. Maar het is natuurlijk wel belangrijk dat dit gebeurt.”

Mijn favoriete collega is… “Orhan, we sluiten vaak samen en werken altijd als een goed team. Ook buiten werk kunnen we het goed met elkaar vinden.”

Mijn favoriete merk in de supermarkt is… “Milka: er zijn veel verschillende producten van dat merk en ik vind ze allemaal lekker!”

Mijn grootste ‘klantenirritatie’ is…. “Klanten die staan te bellen aan de kassa. Of klanten die je op een onaardige manier aanspreken.”

Een product uit de supermarkt dat iedereen écht eens moet proberen is…. “Bugles met Heks’nkaas. Het klinkt misschien als een rare combinatie, maar het is oprecht lekker!”

In de pauze op mijn werk eet ik… “Mijn avondeten, omdat ik altijd sluit. We eten vaak wraps of lekkere verse broodjes.”

Als ik zelf boodschappen doe… “Doe ik dit negen van de tien keer zonder boodschappenlijstje. Vaak doe ik boodschappen na mijn werk. Ik let daarbij op acties.”

Mijn werkdoel voor dit jaar is… “Het plezier behouden dat ik nu in mijn werk heb en doorstromen binnen het bedrijf.”

Mijn persoonlijke doel voor 2023 is… “Ik hoop mooie reizen te maken. Ook wil ik me meer focussen op mijn eigen kledingbedrijfje ‘Zenixian’.

Recept door: www.weekzondervlees.nl/magazine

Naam Melanie Laarman

Nieuw van Maza! Falafel Kerrie

Maza Falafel Kerrie: perfecte aanvulling voor de flexitarier

Sinds een paar weken ligt het in de schappen bij de grotere Albert Heijns: Maza Falafel Kerrie. Maza maakt al meer dan twintig jaar smaakvolle mediterrane delicatessen, waaronder Hoemoes, spreads en falafel. “Veelzijdige producten, waarmee we we niet alleen de vegetariërs en veganisten aanspreken, maar ook de steeds groter wordende groep flexitariërs”, aldus marketeer Felicia de la Houssaye en sales manager Jurjen van der Werf. “Falafel Kerrie is hier de perfecte aanvulling op.”

De route die de categorie vleesvervangers de afgelopen jaren aflegde, is op zijn zachtst gezegd ‘stormachtig’ te noemen. Intreders en uittreders wisselden elkaar af, soms in recordtempo, en slechts een aantal merken lijkt zich permanent te vestigen. Maza is er daar een van. “We maken al ruim twee decennia Hoemoes, salades en falafel en bieden een constante en hoge kwaliteit aan producten”, aldus Van der Werf. “Onze producten zijn veelzijdig en lenen zich voor veel eetmomenten en gerechten – op onze site staan inmiddels meer dan 250 recepten. Ik durf dan ook wel te zeggen dat we zijn uitgegroeid tot een merk met impact. Als we specifiek naar onze falafelrange kijken, zitten we qua prijs-volume-verhouding heel goed; de verpakkingen bevatten 250 gram falafel.”

Grootse influencercampagne

Tijdens en rondom de Nationale Week

Zonder Vlees & Zuivel wordt de nieuwste sku goed in de kijker gespeeld, zegt marketingmanager Felicia de la Houssaye.

“We laden Falafel Kerrie groots. Zeker in deze week, waarin het belang en de voordelen van een plantaardig eetpatroon op een leuke en impactvolle manier worden benadrukt.”

Met onder meer acties op de winkelvloer en een influencercampagne (waar op het moment van dit interview nog geen naam aan gelinkt kon worden, red.) gaat Maza laten zien hoe lekker en veelzijdig de balletjes op basis van kikkererwten, spinazie, verse knoflook, ui en kerrie zijn. De la Houssaye “Onze falafelballetjes, maar ook onze andere producten zijn vegetarisch, halal en de meeste producten zijn zelfs veganistisch en koosjer. Het zijn eerlijke producten, waar je bij de lunch, tussendoor, bij de borrel of ’s avonds aan tafel van kan genieten. Op vrijwel ieder moment van de dag, dus. Dat willen we laten zien en consumenten laten ervaren”

Goede kwaliteit

Uit onderzoek blijkt dat 62 tot 63 procent van de consumenten Maza koopt vanwege de kwaliteit, aldus Van der Werf. “Dat is natuurlijk een heel mooi compliment. Daarnaast zorgen we ervoor dat we top-of-mind blijven

door online en in de bladen zichtbaar te zijn, receptideeën te delen en aanwezig te zijn op belangrijke events als de Huishoudbeurs, de Margriet Winterfair en de Libelle Zomerweek.” Toevalligerwijs vond de Huishoudbeurs dit jaar slechts een paar weken voor de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel plaats. “Logisch natuurlijk, dat we dit extra lading geven en doortrekken met leuke acties en confrontatie op de winkelvloer.”

aanspreken, maar ook de steeds groter wordende groep flexitariërs. En natuurlijk de mensen die gewoon willen genieten van een lekkere delicatesse.”

Gevestigde waarde

‘Voor iedereen’

Na een periode van weinig tot geen events als gevolg van de coronapandemie, zijn ze bij Maza dan ook ‘superblij’ dat het weer kan, zegt Van der Werf. “Voor ons is het geweldig dat we onze producten weer kunnen laten proeven en letterlijk dichter bij de mond kunnen brengen. Mede door de consument te laten ervaren hoe lekker vegetarische producten kunnen zijn, wordt de categorie steeds meer ‘voor iedereen’.” Een ontwikkeling die retailers eveneens ervaren, merkt hij. “Retailers benaderen ons steeds vaker om samen de categorie groot te maken. Wederom een prachtig compliment.”

Zorgvuldig opbouwen van de receptuur

De goede kwaliteit waar Maza om bekend staat, zit hem vooral in de puurheid van de producten, zegt De la Houssaye. “We gebruiken niet alleen verse ingrediënten, maar bouwen de recepturen zorgvuldig en stap voor stap op. Dit proef je terug. Deze manier van producten maken is ooit begonnen met de eigen, traditionele Hoemoes en groeide de afgelopen decennia uit tot een veelzijdig assortiment met inmiddels meer dan vijfentwintig sku’s. Een assortiment waarmee we niet alleen de vegetariërs en veganisten

Behalve in de supermarkt zijn de producten van Maza verkrijgbaar in de eigen winkels in Amsterdam en Amstelveen, in foodservice en bij de bekende groothandels. Dat de flexitarische trend groeit, is op al deze verkooppunten duidelijk te merken, aldus Van der Werf. “Niet voor niets staat het regelmatig vegetarisch eten in de top tien van belangrijkste foodtrends. Het is geen hype meer, maar ‘here to stay’. Dat onze producten zowel door de consument als door onze handelspartners gezien worden als gevestigde waarde binnen deze trend, is een fantastische bevestiging van onze missie om mediterrane delicatessen de norm te maken, op ieder moment van de dag.”

Meer info?

Ga naar www.maza.nl

‘Onze producten zijn veelzijdig en lenen zich voor veel eetmomenten en recepten’

ADVERTENTIE

Mag het een onsje meer zijn?

Wat mij betreft gooien we ‘De week zonder Vlees’ direct om naar ‘De week van het nieuwe Vleesch.’ Want de vleesliefhebber hoeft niets

In de eerste helft van de vorige eeuw stopten we met het gebruik van dieren voor transport en de aandrijving van fabrieken. Nu staat het gebruik van dieren voor ons vlees en zuivel voor eenzelfde soort transitie.

Ook in de vorige eeuw gingen de veranderingen gepaard met een hoop emotie en twijfel. Niet voor niets zijn de verwijzingen naar de voorganger van de sportwagen, het renpaard, nog overduidelijk. Het vermogen van een auto of tractor wordt nog altijd aangeduid in paardenkrachten (HP horsepower) Deze aanduiding blijkt sterker in de communicatie dan het meer rationele kWh of kilowatt uur.

Als negende generatie boer ken ik de verhalen uit mijn familie. Toen de eerste graanmaaiers werden geïntroduceerd in onze regio kwamen de landarbeiders in opstand. Zij zagen hun bestaan bedreigd en saboteerden de machines door stalen pennen in het graanveld te steken. Nu wil geen mens meer terug naar die tijd. Voor het nobele handwerk in de landen tuinbouw moeten we in ons ijverige landje mensen steeds dieper uit het oosten van Europa (over)halen.

Als we toen de transitie gestart waren met ‘De week zonder Trekpaard’ had dit tot weinig enthousiasme geleid. Het had de indruk gewekt dat mensen zelf weer de kar zouden moeten gaan trekken. ‘De Week met het ijzersterke en onvermoeibare stalen Ros’ klinkt al een stuk beter. Zo mak als een lammetje, dit apparaat. En je hoeft ‘m niet driemaal daags eten te geven, te borstelen en te kammen. Slechts één keer in de 1000 uur olie verversen.

Bovenstaande illustreert wat ik tegen de week zonder vlees heb. Het negatieve. Het beperkende. Terwijl het nieuwe vlees en de nieuwe zuivel juist zicht bieden op overvloed met minder impact. Denk maar eens: tachtig procent van

‘ Bovenstaande illustreert wat ik tegen de week zonder vlees heb’

het landbouwareaal wordt nu gebruikt voor de veehouderij terwijl het ons maar twintig procent van de voedingswaarde brengt. Wanneer we overschakelen op 100% plantaardig vlees en zuivel kunnen we de helft van het wereldwijde landbouwareaal teruggegeven aan de natuur. Plantaardige vlees en zuivel zijn grosso modo vijf maal efficiënter qua land- water en energiegebruik. En het mooie is: op smaak hoeven we niet in te leveren. De diervrije producten van De Vegetarische Slager, WildWestLand en vele anderen zijn niet voor niets voor de echte vlees- of kaasliefhebber.

Daarom pleit ik voor ‘De week met Vleesch.’ En dan mag het beste een onsje meer zijn. Wel twee ook.

Jaap Korteweg Negende generatie akkerbouwer Oprichter De Vegetarische Slager, Those Vegan Cowboys en WildWestLand

Albert Heijn: ‘Keuze voor plantaardig makkelijker en betaalbaar maken’

Steeds meer mensen willen vaker vegetarisch of plantaardig eten. Zo deed vorig jaar één op de vijf Nederlanders mee aan de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel. Wel is er behoefte aan ‘meer betaalbaarheid, gemak en inspiratie’, aldus Albert Heijn. Vanuit de missie ‘Samen beter eten bereikbaar maken. Voor iedereen.’ wil de formule klanten helpen om te kiezen voor een meer plantaardige leefstijl, zo meldt het in een persbericht.

Albert Heijn breidt onder andere het vega(n)assortiment verder uit en maakt de ‘plantaardige’ keuze ‘makkelijker en betaalbaar’. Dit is in lijn met de doelstellingen van AH: in 2025 moet 50% van de verkochte eiwitten van plantaardige oorsprong zijn en in 2030 zelfs 60% (gemeten in kilogram).

Betaalbaar plantaardig eten

Marit van Egmond, ceo van Albert Heijn: "Ons huidige voedselsysteem heeft grote impact op onze gezondheid, leefomgeving en het klimaat. Wij nemen onze verantwoordelijkheid om de nodige verandering in gang te zetten, zodat ons voedselsysteem duurzamer wordt. Vaker kiezen voor vega of plantaardig eten hoort daar bij. Wij laten klanten zien dat vegetarisch of plantaardig eten betaalbaar en voordelig is en zeker zo lekker."

Albert Heijn heeft onder andere steeds meer vega en vegan Prijsfavorieten. Verder zijn alle verspakketten makkelijk vega te

ADVERTENTIE

maken en is er keuze uit 16 volledige vega verspakketten.

150 plantaardige innovaties

Dat Albert Heijn serieus is over haar doelstellingen blijkt ook uit de groei van het assortiment. Er worden 150 plantaardige producten toegevoegd. ’De wereld rond’ met onder andere de AH Vegetarische kipstukjes Indiase Tandoori en AH Vegan tofu reepjes hoisin. Groenten staan in de spotlight met de nieuwe AH vegan shoarma en AH vegan Mexicaans gehakt gemaakt van paddenstoelen. En er zijn plantaardige desserts en drinks, zoals de AH Lupine drink van Nederlandse bodem. "Doordat we de receptuur hebben vernieuwd zijn onze vleesvervangers verbeterd in smaak en kwaliteit en 80% van onze eigenmerk vleesvervangers heeft Nutri-Score A/B”, aldus Van Egmond.

Geef je bord een vega draai

Albert Heijn ondersteunt de Nationale

Week zonder Vlees & Zuivel met een eigen campagne ‘Geef je bord een vega draai’. Het geeft inspiratie en tips om vaker vegetarisch en/of plantaardig te eten. In de AH-app is te zien dat het zoekgedrag naar vega en plantaardige recepten toeneemt. In de app en op AH.nl staan daarom meer dan 6000 vega(n) recepten. De

nieuwe Allerhande focust op vegetarisch koken met peulvruchten en groente. Ook bevat deze een special over plantaardig eten in. In de podcast 'Beter eten' wordt antwoord gegeven op de vraag wat nu precies gezond is en wat niet. En de gratis MijnLeefstijlcoach-app biedt klanten onder andere een speciale vega challenge.

Rijkgevulde tomatensoep met witte bonen

voor 4 personen

Ingrediënten

3 teentjes knoflook, geperst

1 stokbrood, in sneeën

1 ui, gesnipperd

500 g trostomaten, in blokjes

365 g witte bonen, afgespoeld en uitgelekt

200 ml groentebouillon

2 tl Italiaanse kruiden zonnebloemolie zout en peper

Bereidingswijze

1. Verhit zonnebloemolie in een stoofpan op middelhoge temperatuur en fruit de ui 1-2 minuten totdat deze glazig begint te worden. Voeg

Gezien in het buitenland

de tomatenblokjes, knoflook en Italiaanse kruiden toe en bak 4 minuten mee.

2. Voeg de groentebouillon en witte bonen toe en breng het geheel aan de kook. Verlaag de temperatuur en laat het geheel 20 minuten koken.

3. Pureer de soep met een staafmixer tot een glad geheel en breng op smaak met zout en peper.

4. Verdeel de tomatensoep over vier kommen en serveer met het stokbrood.

Recept door: www.weekzondervlees.nl/magazine

Zelensky-wodka & struisvogeleieren in Oostenrijk

In deze rubriek elke aflevering een bijzonder beeld of een bijzonder product, uit een supermarkt in het buitenland. De beelden zijn afkomstig van Erik Hemmes, van Erik Hemmes\Retail Advies, die geregeld naar het buitenland afreist om bijzondere supermarkten te bezoeken. Deze keer: struisvogeleieren en Zelensky-wodka bij de luxe levensmiddelenwinkel Julius Meinl in Wenen (Oostenrijk).

Op de vleesafdeling treft de klant van Julius Meinl niet alleen maar vlees, maar ook: struisvogeleieren. Voor wie ‘s ochtends een gekookt eitje wil: zachtgekookt schijnt 50 minuten te duren, hardgekookt anderhalf uur. Op tijd de wekker zetten dus!

Wie op zoek is naar een écht goede wijn, komt bij Julius Meinl aan z’n trekken – maar moet ook de portemonnee trekken. De formule verkoopt wijnen van € 1699, €1299 en € 699. Maar ook: een blingbling-achtige, niet nader omschreven drank, met een gouden verpakking. En: wodka van het merk Zelensky. Als je deze wodka koopt, gaat een deel van je geld naar: steun aan Oekraine

Katja Oeries Mix Katja Sheroes Mix

Heerlijke authentieke snoepstaafjes

Wie kent niet Katja’s Biggetjes en snoepveters? De fruitige Oeries vormden de basis voor deze klassiekers. Gemaakt met de beste en originele ingrediënten van toen.

Na het succes van Oeries Aardbei is er nu ook een mixzak verkrijgbaar. De snoepstaafjes in Oeries Mix vind je in maar liefst vier fruitsmaken. Naast de originele aardbeismaak geniet je nu ook van de smaken citroen, appel en bosvruchten. Dat wordt eindeloos combineren en smullen.

Katja maakt al ruim 100 jaar de lekkerste drop- en snoepproducten. Altijd met natuurlijke kleur- en smaakstoffen, zonder dierlijke gelatine en sinds kort zelfs helemaal vegan. Beter voor ons én beter voor de planeet. Zo geniet echt iedereen van een lekker snoepje op z’n tijd.

Meer informatie: Katja Fassin BV, 0314-676 280, info@katja.nl, www.katja.nl

Een rijke snoepmix voor heldinnen

Wetenschapper, ingenieur of astronaut - vrouwen kunnen alles zijn! Katja Sheroes Mix brengt een ode aan alle vrouwelijke helden. Daarom combineert deze snoepmix maar liefst 6 fruitsmaken met zachte schuim, fruitgum én drop.

Wat dacht je bijvoorbeeld van zachte schuim in de smaken aardbei en kers?

Fruitgum met appel-, frambozen, perzik- en bosbessensmaak? En dat dan nog gecombineerd met zoete drop? Met Sheroes Mix hoef je niet te kiezen. Dream big ladies!

Katja maakt al ruim 100 jaar de lekkerste drop- en snoepproducten. Altijd met natuurlijke kleur- en smaakstoffen, zonder dierlijke gelatine en sinds kort zelfs helemaal vegan. Beter voor ons én beter voor de planeet. Zo geniet echt iedereen van een lekker snoepje op z’n tijd.

Meer informatie: Katja Fassin BV, 0314-676 280, info@katja.nl, www.katja.nl

ADVERTENTIE