ISSUU c't - herfst 2021

EU-VOORSTEL UNIFORME USB-C-VOEDING LEIDT TOT CHAOS

WD RED SN700 NVMe-ssd voor NAS

DOORSTARTEN MET WINDOWS 11 Gratis upgraden • Hardware-eisen • Edities

GETEST

Windows 11: gratis upgraden, hardware-eisen en edities • Mini-pc’s: test en koopadvies • Gaming-hardware • 4K met HDR op een Raspberry Pi

12

december 2021

www.ct.nl

HP Pavillion Aero 13 laptop be quiet! 11 FM 750W-voeding Sennheiser CX Plus oortjes Nitrokey NitroPC veilige mini-pc Coolermaster NR200P behuizing

MINI-PC’S

• Koopadvies: welke moet je hebben?

• Test van vijf representatieve modellen €7,49

• Gaming-kaarten: high-end en voor workstations • Grote test gaming-laptops met raytracing

4K-video met HDR op een Raspberry Pi Bestuur je smarthome met ioBroker Linux-software beheren met Bauh VPN-technieken: werking en verschillen Tor Hidden Services protocol 3

AP

januari april december 2020 2020 2021

GAMING-HARDWARE

EN VERDER

Thema’s oorstarten met Windows 11 D 38 Highlights, vernieuwingen en veranderingen 46 Hardware-eisen 52 Edities, licenties en gratis upgrade

38

DOORSTARTEN MET WINDOWS 11

Hij is er: de eerste Windows-versie met een nieuwe naam in ruim zes jaar. Wij hebben Windows 11 geïnstalleerd, getest en gekeken wat het te bieden heeft, hoe je kunt overstappen en wat de hardware-eisen daadwerkelijk betekenen.

58

MINI-PC’S

Mini-pc’s nemen weinig ruimte in en kunnen onopvallend worden bevestigd. Als je op zoek bent naar een individuele configuratie of later nog wilt upgraden, moet je zorgvuldig te werk gaan.

We laten zien waar je op moet letten en hebben enkele representatieve modellen getest.

Mini-pc’s 58 Koopadvies mini-pc’s 63 Test representatieve modellen

Gaming-hardware 76 Waar op te letten bij een nieuwe grafische kaart 78 Gaming-laptops met raytracing 86 Middenklasse Radeon RX 6600 XT gaming-kaarten 90 Vier workstation-kaarten met de nieuwste techniek 96 FAQ: Gaming-hardware

Nieuws 6 Algemeen 8 Hardware 10 Security 12 EU-ontwerprichtlijn standaard USB-C-laders 14 Linux: Gnome 41 16 Processors 34 Lifestyle 36 Surftips

Software 28 Blue Vo!ce microfoonsoftware 28 SimpleCodeGenerator voor qr-codes 35 Apps 37 Games: Deathloop Diablo 2: Resurrected

Hardware 20 Uitslag lezerspaneltest: Foscam G4P ip-camera 22 HP Pavilion Aero 13 laptop 22 Sennheiser CX Plus True Wireless oortjes 23 Secretlab TITAN Evo 2022 gaming-chair 23 Asrock Radeon RX 6900 XT OC Formula-kaart 4

www.ct.nl

Inhoud

12/2021

76

GAMING-HARDWARE

In deze gaming-reeks geven we een overzicht van waar je op moet letten bij het kiezen van een grafische kaart en bekijken we enkele modellen. We testen gaming-laptops met raytracing en beantwoorden de meest gestelde vragen over gaming-hardware.

Vaste rubrieken 23 24 24 25 25 26 26 30 32 104 118

WD Red SN700 NVMe NAS-ssd iiyama G-master GB2590HSU gaming-monitor Delock USB 3.2 Gen 1 interne usb-adapter JBL Tour One wireless in-ears Kingston FURY Renegade PCIe 4.0 NVMe M.2-ssd Coolermaster NR200P mini-ITX-behuizing InfinityLab instant Go 10000 wireless powerbank be quiet! Pure Power 11 FM 750W-ATX-voeding SwitchBot Curtain slimme gordijnopener Nitrokey NitroPC veilige mini-pc Dicekeys wachtwoord-dobbelstenen

Achtergrond 68 72 100 106 110 122

VPN: voor- en nadelen van de techniek Verschillen en overeenkomsten in VPN-varianten Wetenswaardigheden over Verkenner Inleiding in Windows Register Windows-clients met Groepsbeleid Packaging-technieken voor chips en chiplets

Praktijk 114 120 126 128 130 132

Smarthome-besturingssoftware ioBroker Automatische pakketupdates voor Linux Tor Hidden Services protocolversie 3 4K-films met HDR afspelen op een Raspberry Pi FAQ: Multigigabit-ethernet Linux-accounts overal meenemen met systemd-homed 136 Softwarepakketten onder Linux beheren met Bauh 140 Tips en trucs uitgave 12/2021

3 4 145 146

Voorwoord Inhoud Colofon Volgend nummer

Black Friday Weggeefweek Speciaal voor abonnees Kijk snel op pagina 17!

Zakelijk uitgelicht 22 HP Pavilion Aero 13 23 WD Red SN700 NVMe ssd 68 VPN: voor- en nadelen van de techniek 110 Windows clients met groepsbeleid 132 Linux-accounts overal meenemen met systemd-homed

Abonnement afsluiten?

Kijk voor actuele aanbiedingen op op www.ct.nl/abo 5

Illustratie Sven Hauth

EERSTE TRAP?

Zo herken je of je pc aan de hardware-eisen van Windows 11 voldoet Windows 11 kan op een oudere computer alleen via enkele trucs geïnstalleerd worden en ontvangt dan mogelijk geen updates. Aan sommige hardware-eisen van Windows 11 kan echter worden voldaan door de pc-configuratie te wijzigen of te upgraden.

Christof Windeck en Noud van Kruysbergen

M

icrosoft heeft meer dan tien jaar lang de mini­ mum hardware-eisen voor Windows-compu­ ters slechts matig verhoogd. Maar voor Win­ dows 11 stelt Microsoft relatief hoge eisen. Zo mag de processor bijvoorbeeld niet ouder zijn dan vier jaar.

Zelfs sommige jongere computers voldoen niet aan

alle eisen die Microsoft stelt aan Windows 11. Dat kan meestal echter worden gecorrigeerd door de confi­ guratie te wijzigen. Als je wilt overschakelen naar de nieuwe Windows-versie, moet je je systeem daarom eerst goed onderzoeken – op de volgende pagina’s lees je hoe.

BIJWERKINGSRISICO

Op een pc die niet voldoet aan de systeemeisen voor Windows 11, kan Windows 11 – volgens de huidige kennis – toch geïnstalleerd worden. Maar er zijn na­ delen: ten eerste zijn systemen met hardware die niet ‘ondersteund’ wordt uitgesloten van de makkelijkste upgrademethode via Windows Update, omdat Micro­ soft de automatische upgrade aan die computers

46 www.ct.nl

Achtergrond / Windows 11: hardware-eisen

waarschijnlijk niet zal aanbieden. Ten tweede weigert het set-upprogramma van Windows 11 ook om te in­ stalleren – tenzij je wat trucs gebruikt [1]. En ten derde – en dat is het ernstigste probleem – behoudt Micro­ soft zich het recht voor om geen (of niet permanent) updates te verstrekken aan systemen die niet door Windows 11 ondersteund worden. Dergelijke com­ puters zouden daardoor worden buitengesloten van ­patches voor beveiligingslekken en ongeschikt zijn voor praktisch gebruik. Of en wanneer Microsoft dat dreigement zal uitvoeren, valt niet te voorspellen. Als je je hardware niet kunt upgraden of ombouwen voor Windows 11, kun je dus beter bij Windows 10 blijven, waarvoor Microsoft updates tot oktober 2025 belooft.

VRIENDELIJK VERZOEK ...

Het zou weinig zin hebben om te upgraden naar Win­ dows 11 als het resultaat een halfslachtige pc is die niet overweg kan met een aantal van de nieuwe func­ ties. Daarom is het zinvol dat Microsoft de minimale hardware-eisen als leidraad heeft gepubliceerd. Voor een moderne allround-pc raden we een AMD Ryzen- of Intel Core i-cpu aan met ten minste vier cores, evenals 8 GB RAM en 256 GB ssd opslagruimte.

Microsoft blijft ver onder die minimumeisen, waar­ van er veel al door desktop-pc’s en laptops van elf jaar oud kunnen worden vervuld: een dualcore-processor met een kloksnelheid van 1 GHz, 4 GB RAM, een ge­ gevensdrager voor het systeem (harde schijf, ssd of flashchip) met een capaciteit van 64 GB en UEFI-BIOS. Daarbij moet de pc daadwerkelijk in de UEFI-modus opstarten en niet bijvoorbeeld in de BIOS-compati­ bele modus, waarin de UEFI-firmware een Compatibi­ lity Support Module (CSM) laadt. Bovendien moet Se­ cure Boot worden geactiveerd, zoals aanbevolen voor Windows 8 sinds 2012.

De met DirectX 12-compatibele grafische pro­ cessors, die Microsoft ook vereist voor Windows 11, kwamen vanaf 2014/2015 op de markt, namelijk met Nvidia-­gpu’s vanaf GeForce GTX 900 en AMD-gpu’s vanaf Radeon R300. Intels geïntegreerde processor-­ graphics (IGP) ondersteunt DirectX 12 vanaf Core i-6000 (Sky­lake).

Microsoft vereist ook een zogeheten WDDM 2.0 grafisch stuurprogramma voor Windows 11 dat vol­ doet aan de DCH-specificatie. DCH staat voor Decla­ rative Componentized Hardware en beschrijft een modu­ laire driverstructuur die verondersteld wordt de stabiliteit en veiligheid te verbeteren. AMD, Intel en Nvidia bieden met Windows 11 compatibele grafische stuurprogramma’s. AMD heeft de driveronder­steuning voor grafische kaarten van vóór de Radeon RX 400 Polaris-­ serie echter stopgezet, en Intel-processors zijn pas geschikt voor Windows 11 vanaf Core i-8000 (­Coffee Lake).

... BOTTE AFWIJZING

Microsoft legt Windows 11 echter nog twee, veel ­hogere obstakels in de weg: een Trusted Platform Mo­ dule volgens de specificatie TPM 2.0, alsmede een pro­ cessor die op een van de twee compatibiliteits­lijsten

uitgave 12/2021

De PC Health-app (Pc-statuscontrole) van Microsoft onderzoekt je pc op compatibiliteit met Windows 11.

staat, één voor AMD- en één voor Intel-processors (zie de tabellen in dit artikel en de link op de laatste ­pagina).

Hoewel een TPM 2.0 bij sommige desktopcompu­ ters met terugwerkende kracht kan worden geacti­ veerd of geüpgraded (meer daarover hieronder), zijn de cpu-lijsten een probleem. We hebben de AMD- en Intel-processors in de tabellen gesorteerd per genera­ tie en ook het jaar van uitgave en de codenamen toe­ gevoegd.

Als je processor niet op de lijst voorkomt, be­ tekent het voor oudere laptops en mini-pc’s meestal helaas pindakaas omdat hun cpu’s niet kunnen wor­ den vervangen. In principe kunnen desktop-pc’s wor­ den geüpgraded, maar dat is niet voor alle pc’s zinvol

Systeemeisen voor Windows 11 Pc-componenten

Minimum eisen

Processor

64-bit cpu met 2 kernen en 1 GHz, moet op de lijst staan

Werkgeheugen

4 GB fysiek (3686 MB vrij bij processor-graphics)

Opslagruimte

64 GB capaciteit (ssd, harde schijf of eMMC-flash)

UEFI-BIOS

UEFI-bootmodus mit Secure Boot (veilige opstartmodus)

Trusted Platform Module

TPM 2.0 of fTPM 2.0

Grafische processor

DirectX 12 met WDDM 2.0-driver

Display

resolutie 1280  720 pixels (720p)

Netwerkverbinding

internetaansluiting voor Microsoft-account (Windows 11 Home/S)

Hardwaredrivers

DCH-type: Declarative Componentized Hardware

47

KLEURRIJKER EN BONTER

4K-films in HDR op een Raspberry Pi kijken De huidige bètaversie van het opensource mediacenter Kodi speelt films op de Raspberry Pi 4 niet alleen in 4K af, maar ook in HDR. Zelfs 3D-geluid is mogelijk.

Dennis Schirrmacher en Noud van Kruysbergen Het mediacenter Kodi is compatibel met de singleboard-computer sinds de release van de Raspberry Pi 4 in 2019. Films draaiden met een vroege ontwikkelaarsversie al met 3840×2160 pixels. Blockbusters met verhoogde contrastratio en uitgebreider kleurenspectrum (High Dynamic Range, HDR) speelde de Raspberry Pi 4 ondanks de compatibele HDMI 2.0-uitgangen alleen in af in SDR. De Kodi-ontwikkelaars hebben daar aan gewerkt en HDR-compatibiliteit geïmplementeerd voor het gangbare formaat HDR10. De dynamische HDR-variant Dolby Vision wordt niet ondersteund. Als je een ouder Raspberry Pi-model hebt, zul je niet kunnen genieten van beelden met ultrahoge resolutie, want het afspelen van 4K-content werkt alleen met een Raspberry Pi 4.

De Linux-distributie LibreELEC, die gespecialiseerd is in het afspelen van media, dient als de basis voor Kodi op een Raspberry Pi. Momenteel zitten daar alleen vanaf de bètaversie 10.0 BETA3 (zie de link op de volgende pagina) de juiste grafische drivers in voor HDR-weer­gave.

Maar maak je geen zorgen over eventuele crashes: bij onze tests liepen zowel de software als het afspelen van de films op een Raspberry Pi 4 met 2 GB RAM absoluut stabiel. Tijdens het afspelen van een met HEVC/H.265

gecodeerde 4K-film met HDR in de MKV-container werd ongeveer 30 procent van het werkgeheugen in beslag genomen. Daarom zou Kodi ook probleemloos op een Raspberry Pi 4 met 1 GB RAM moeten kunnen draaien.

De bètaversie heeft echter nog één beperking: momenteel werkt de 4K-beelduitvoer alleen met maximaal 30 beelden per seconde. Maar dat is voor films van blu-ray met 23,976 beelden per seconde helemaal niet zo erg.

INSTALLATIE

Als je Kodi al gebruikt op de Raspberry Pi 4, moet je alleen een upgrade uitvoeren als er al een ontwikkelaarsversie op het systeem draait in de vorm van Kodi 19.

Anders zullen er problemen ontstaan door de grote veranderingen in de kernel na de upgrade. De gebruikte versie is te vinden bij de Systeeminformatie.

De eenvoudigste manier om Kodi op een sd-kaart te installeren is met het officiële installatieprogramma LibreELEC USB-SD Creator voor Linux, macOS en ­Windows (zie de link op de volgende pagina). Als alternatief kun je de image onder Windows naar een sd-kaart kopiëren, bijvoorbeeld met de gratis Win32 Disk Imager.

Na het starten van de officiële tool, selecteer je ‘Raspberry Pi 4’ bij het linker drop-downmenu onder ‘Kies versie’ en de laagste vermelding in het rechter drop-downmenu voor de huidige bètaversie – in ons geval was dat LibreELEC- RPi4.arm-9.95.5.img.gz. Zie je geen andere opties, vink dan eerst ‘Toon alles’ rechts­boven aan. Dan moet je de sd-kaart die op de computer is aangesloten selecteren bij het met 3 gemarkeerde veld. Na een klik

128 www.ct.nl

Praktijk / 4K en HDR op een Raspberry Pi

op Schrijf start het kopieerproces. Plaats de sd-kaart daarna in de Raspberry Pi 4.

AANSLUITEN

Wees voorzichtig bij het aansluiten van de Raspberry Pi op een tv of AV-receiver. De micro-HDMI-poorten van de Pi zitten alleen vast gesoldeerd en zijn erg kwetsbaar bij bewegende stekkers. Ondanks alle voorzichtigheid hebben we een van de twee HDMI-uitgangen gemold toen we een micro-HDMI-naar-HDMI-adapter gebruikten. Dankzij de libCEC-plug-in, die standaard actief is, kan Kodi comfortabel worden bediend via de afstands­ bediening van de tv.

Wees niet verbaasd als je tv als bij toverslag aangaat, daar is Kodi verantwoordelijk voor. Dat is ons een paar keer overkomen. Als gevolg van eigenaardigheden van de CEC-standaard gebeurt het soms dat, wanneer verschillende apparaten via CEC communiceren, om onverklaarbare redenen een commando wordt verzonden om de tv in te schakelen. Helaas konden we het probleem tijdens onze test niet oplossen, ondanks verschillende instellingen onder ‘Systeem / Invoer / Randapparatuur / CEC-adapter’.

Nadat je de Raspberry Pi voor de eerste keer hebt aangezet, voltooi je de eerste installatie en verbind je hem onder andere met je netwerk. Via wifi was een vloeiende 4K-HDR-weergave niet mogelijk, Kodi gaf een waarschuwing dat de bron daar te traag voor was.

Daarom kozen we voor een LAN-verbinding – en onder­ vonden geen uitval bij het afspelen van 4K-films vanaf een NAS.

BEELD EN GELUID

Om de bediening in het Kodi-menu zo vloeiend mogelijk te laten verlopen, stel je bij ‘Systeem / Beeldscherm’ bij Resolutie 1920×1080 pixels in en de beeldverversingsfrequentie op 60 beelden per seconde. Op die manier hoeft de Raspberry Pi minder pixels te berekenen, wat de prestaties ten goede komt. Je hoeft niet bang te zijn voor wazige films vanwege die instellingen, want ze hebben alleen invloed op de weergave van de gebruikers­ interface, de films zelf draaien in 4K-resolutie.

Om te voorkomen dat films gaan schokken, activeer je de Expert-weergave bij de instellingen helemaal links onderaan door een paar keer op het tandwiel te klikken. Zet dan bij Speler op het tabblad Video’s de optie ‘Aanpassen Beeldscherm verversingsfrequentie’ op Altijd. Daardoor zal Kodi automatisch de framerate van de uitvoer aanpassen aan de mogelijkheden van de HDMI-­ uitgangen, zodat films van bijvoorbeeld een blu-ray kunnen worden weergegeven met 23,976 frames per seconde. De beperking van de bètaversie tot maximaal 4K30 doet er in dat geval dus niet toe. Bij 4K60-materiaal, zoals documentaires, blijft het scherm door de beperking echter zwart.

Voor een optimale weergave van meerkanaals geluid, ga je bij ‘Instellingen / Systeem’ naar het tabblad Geluid en activeer je de optie ‘Doorvoer toestaan’ ­onder ‘Audio doorvoer’. Selecteer daaronder dan alle door jouw AV-receiver ondersteunde formaten voor surround-sound. Zelfs oudere AV-receivers zouden alle

uitgave 12/2021

v­ermelde formaten moeten aankunnen, zoals Dolby True HD. Alleen met die instellingen zal Kodi het meer­ kanaals geluid via HDMI correct naar de versterker ­sturen.

Op die manier worden ook de 3D-geluidsfor­maten Dolby Atmos en DTS:X met extra informatie voor de hoogtekanalen doorgestuurd naar de AV-systemen.

Kodi ondersteunt zowel het gecomprimeerde formaat Dolby Digital Plus, dat bekend is van videostreamingdiensten, als het verliesvrije Dolby TrueHD, dat bij Bluray en Ultra HD Blu-ray kan worden gebruikt.

Tijdens onze tests kwam het voor dat bij het verwisselen van de AV-receiver plotseling meerkanaals PCM-geluid werd weergegeven in plaats van de bij­ behorende audio-codec, ondanks het feit dat ‘Doorvoer toestaan’ geactiveerd was. Om dat op te lossen hoefden we die optie bij de instellingen alleen maar even te de­ activeren en daarna weer in te schakelen. Daarna liep de weergave vlekkeloos.

www.ct.nl/softlink/

2112128

DRAAIEN MAAR

Wanneer je een 4K-film met HDR10 start, moet de tv auto­matisch overschakelen naar HDR. Dat was in ieder geval zo bij een LG oled-tv uit 2019. We merkten geen problemen tijdens het afspelen, de testfilms liepen allemaal soepel. Kodi leek alle kleuren en contrasten correct weer te geven. Een crosscheck met dezelfde 4K-HDRfilm op een streamingportal bevestigde dat.

Tijdens het afspelen van 4K HDR kwam de temperatuur van onze Raspberry Pi zonder koeler rond de 60 graden Celsius te liggen. Dat is een betrekkelijk hoge, maar in de praktijk ongevaarlijke waarde, want de singleboard-computer beperkt zijn prestaties pas vanaf 80 graden Celsius. In de Flirc-case, een behuizing die ­ook dienst doet als koellichaam (zie c’t 3/2020 op pagina 132), kwam hij niet boven 53 graden Celsius uit.

Het enige minpuntje is dat de wifimodule van de Raspberry Pi te zwak is, waardoor je 4K-HDR-films alleen met een LAN-kabel zonder onderbreking kunt bekijken. Een Raspberry Pi 4 met HDR-ondersteuning is al met al toch een volwaardige thuisbioscoopspeler die nauwe­lijks iets te wensen overlaat – vooral omdat ook 3D-­audio volledig bruikbaar is.

Met de USB-SD Creator van LibreELEC kun je de juiste image op de sd-kaart zetten.

129

Illustratie Timo Lenzen

ALLES-INSTALLEERDER

Softwarepakketten onder Linux beheren met Bauh Programma’s in Flatpak-, Snap- en AppImage-formaat zijn onder Linux nu even gewoon als de officiële distributie­ pakketten. Met de pakketbeheerder Bauh kunnen ze samen worden beheerd en up-to-date worden gehouden.

Tim Schürmann en Noud van Kruysbergen

P

akketbeheerders zijn een mooi iets: ze installeren alle componenten van een toepassing in de juiste mappen, houden de componenten up-to-­ date en verwijderen ze indien nodig van de harde schijf zonder resten achter te laten. Een programma kan snel worden gevonden en geïnstalleerd met behulp van hun zoekfunctie. Terwijl pakketten uit de distributierepository’s vroeger domineerden onder Linux, bereiken toepassingen tegenwoordig veel Linux-systemen ook via andere bronnen, zoals Flatpak, Snap en AppImage.

De voor­delen liggen voor de hand: bibliotheken en runtime-omgevingen worden opgenomen in de juiste versie, de programma’s kunnen onafhankelijk van het systeem worden bijgewerkt, zijn makkelijk te configureren en werken op de meeste Linux-systemen.

Terwijl je Snap-packages bij Ubuntu rechtstreeks via het softwarebeheer kunt instellen, zijn toepas­singen in Flatpak-formaat bijvoorbeeld beschikbaar via de

Flathub-repository,. AppImages zijn daarentegen vaak rechtstreeks te vinden op de projectwebsite van een applicatie. De pakketbeheerder Bauh biedt meer directe toegang: de grafische gebruikersinterface kan worden gebruikt voor het makkelijk vinden, installeren, bij­ werken, verwijderen en starten van toepassingen in verschillende pakketformaten. De naam Bauh (uit­ gesproken als ba-uh) komt overigens uit het Braziliaanse Portugees en betekent zoiets als kist of doos.

NIEUWE PAKKETBODE

De alternatieve pakketbeheerder Bauh is voortgekomen uit de tool fpakman en was oorspronkelijk bedoeld om het beheer van Flatpak-pakketten onder Arch Linux te vereenvoudigen. Die oorsprong is te zien in de tool: de huidige versie 0.9.18 van Bauh kan nog niet overweg met DEB- en RPM-pakketten en kan derhalve bij sys­temen als Ubuntu, Linux Mint en Opensuse alleen worden gebruikt als aanvulling op het reguliere softwarebeheer.

Dat is anders bij Arch Linux en afgeleiden daarvan: Bauh kan pakketten beheren uit de standaard repository’s van de distributie en in AppImage-, Flatpak- en Snap-formaten, evenals web-apps beheren en ook software installeren met behulp van de PKGBuilds uit de Arch User Repository. Op de achtergrond controleert Bauh de geactiveerde bronnen op updates en geeft

136 www.ct.nl

Praktijk / Linux-pakketbeheer met Bauh

­ eschikbare updates aan met een pictogram in het sysb teemgedeelte. Indien nodig werkt de pakketbeheerder zelfs samen met het back-upprogramma Timeshift, dat een back-up maakt voordat een pakket bijgewerkt wordt.

Onder de motorkap gebruikt Bauh ook de pakketbeheerders die verantwoordelijk zijn voor de betreffende formaten – bij Arch Linux is dat bijvoorbeeld pacman voor de standaard repository’s. Daarom kan Bauh bij Ubuntu alleen overweg met Flatpak-pakketten als je van tevoren de bijbehorende commandline-tool geïnstalleerd hebt. Zodra de nieuwe pakketbeheerder ingesteld en geconfigureerd is, vereenvoudigt hij de afhandeling van alternatieve pakketformaten.

BAUH ZELF INSTALLEREN

De Python-tool Bauh draait in principe op elk Linux-systeem, maar het ontbreekt nog wel in de pakketbronnen van de meeste distributies. Het eenvoudigst gaat het installeren bij Arch Linux, waar het kan worden ingesteld via de Arch User Repository (AUR) – bijvoorbeeld met het commando yay -S bauh

De software kan op die systemen net als alle andere toepassingen vanuit de AUR worden bijgehouden met een wrapper als yay.

Op andere Linux-systemen kun je Bauh down­loaden en instellen met de Python-pakketbeheerder pip. Bij Ubuntu en zijn afgeleiden gebruik je het volgende commando om de benodigde pakketten te installeren als die nog ontbreken: sudo apt install python3 python3-pip python3-yaml python3-dateutil python3-pyqt5 python3-packaging python3-requests timeshift aria2 libappindicator3-1 wget sqlite3 fuse flatpak snapd python3-lxml python3-bs4

Veel daarvan, zoals Python 3, is standaard al geïnstalleerd bij Ubuntu, maar kan ontbreken bij andere op Debian gebaseerde distributies. Je hebt Timeshift, Flatpak

Op commando Bauh komt met twee extra gereedschappen. Anders dan de naam doet vermoeden, is bauh-cli nog geen commandline-versie van de pakketbeheerder. Op dit moment toont de tool bij het uitvoeren van bauhcli updates alleen een lijst van uitstaande updates.

Op de lange termijn willen de ontwikkelaars bauhcli echter uitbreiden tot een volledige commandline-versie. bauh-tray wordt als een pictogram in het systeemvak gezet en geeft een melding zodra er updates zijn. Door met de rechtermuisknop op het pictogram te klikken, open je het contextmenu. Kies daarin Appli­ cations om het Bauh-programma­ venster te openen. Bauh verhuist ook naar het systeemvak wanneer je het uitvoert met bauh --tray. Met bauh --offline gaat de pakketbeheerder er vanuit dat er geen internetverbinding is.

uitgave 12/2021

Bauh laat de beslissing aan jou over: de muziekconverter Fre:ac is beschikbaar als Flatpak, Snap en bij Arch Linux in de AUR – Bauh doet geen aanbeveling.

en Snapd alleen nodig als je hun functies wilt gebruiken.

Om de pakketbeheerder Bauh te downloaden en in te stellen, voer je het volgende commando in een terminal uit: sudo pip3 install bauh

Bij dit type installatie moet je in de toekomst zelf voor updates van de pakketbeheerder zorgen. Voer daarvoor af en toe het volgende commando uit: sudo pip3 install bauh --upgrade

Als je weer van Bauh af wilt, wis dan eerst zijn cache met bauh --reset en voer daarna sudo pip3 uninstall bauh uit.

SYSTEEMINTEGRATIE

Bij Arch Linux start je de alternatieve pakketbeheerder zoals gebruikelijk via het menu. Bij het installeren onder Ubuntu met pip3 ontbreekt de menuoptie echter.

Start Bauh dan bijvoorbeeld met de toetsencombinatie Alt+F2 en het commando bauh.

Als alternatief kun je een vermelding voor Bauh en zijn tray-pictogram maken in het applicatiemenu. Om dat te doen, download je de .desktop-bestanden die op GitHub staan (zie de link op de laatste pagina van dit artikel) en hernoem je ze naar bauh.desktop of bauh-tray. desktop. Download ook het programmapictogram logo. svg (zie dezelfde link) en sla het op met rootrechten als bauh.svg in de daarvoor bedoelde map: sudo cp logo.svg /usr/share/icons/hicolor/ scalable/apps/bauh.svg

Verander het uiterlijk: gebruik het pictogram met het kleurenpalet om een ander thema voor Bauh te kiezen – bijvoorbeeld de Darcula-variant.

137