Tuinieren in de schaduw

€9,99

Tuinieren in de

SCHADUW TUINIEREN IN DE SCHADUW PLANTOPLOSSINGEN

IN EN OM DE TUIN

 10 borderontwerpen  Het hele jaar door kleur  100 uitblinkers in de schaduw

 Een fris, groen gazon  Groei- en snoeitips  25 ideeën voor potten

ZELF VERBOUWEN

 10 x fruit in de schaduw  Makkelijke groenten  Heerlijke kruiden

INHOUD

8

16

UITBLINKERS VOOR ELK SEIZOEN

PLANTOPLOSSINGEN

IN EN OM DE TUIN

Ontdek wat elk seizoen te bieden heeft in de schaduw met plantcombinaties die je tuin het hele jaar rond opfleuren.

Bepaal welke soort schaduw jouw tuin heeft en kies uit onze 100 uitblinkers jouw favorieten. Plus 10 makkelijke borderplanten.

Geef schaduwrijke plekken een boost met bakken vol kleurige planten. Ook geven we deskundig advies voor gazon en vijver.

8 10 12 14

18 20 32 42 48 54 64

76 82 84 86 88 90

Lente Zomer Herfst Winter

Schaduwsoorten Droge borders Vochtige borders Onder bomen Bodembedekkers Langs de randen Probleemplekken

OP DE COVER  100 planten in de schaduw  10 borderontwerpen  Groei- en snoeitips  Schaduwrijk gazon onderhouden  Top 10 fruitsoorten  Makkelijke groenten Coverfoto: Anemone ‘Pretty Lady Susan’ door Tim Sandall

6

74

Gardeners’ World

Terraspotten Balkonbakken Hangmanden Gazonverzorging Alternatieve gazons Vijververzorging

92 GEWASSEN VOOR IN DE SCHADUW Er zijn talloze heerlijke gewassen die je in de schaduw kunt kweken. We noemen de beste vruchten, groenten en kruiden.

94 96 100 104

TIPS & ADVIES Benut de schaduwrijke plekken ten volle en laat je planten niets tekort komen met onze technieken en oplossingen voor schaduwproblemen.

Gids voor schaduwteelt 10 groenten 10 fruitplanten 10 schaduwkruiden

74

108

120

TECHNIEKEN

VRAAG & ANTWOORD

110 112 114 116

Zaaigids Grondverbetering Plantadvies Snoeigids

122 Ontwerpadviezen 126 De beste plantensoorten 128 Verzorgingsadviezen

7

SCHADUWSOORTEN KEN JE TUIN

OCHTEND

Het is van wezenlijk belang om te begrijpen welke soort schaduw jouw tuin heeft, zodat je de juiste planten kunt kiezen. Heeft de tuin droge of vochtige grond? En welke mate van schaduw heerst er? Dit hangt allemaal af van de bron van de schaduw en welke ligging jouw tuin heeft.

MIDDAG Ligt jouw tuin op het noorden, zuiden, oosten of westen? De ligging bepaalt welke delen volop zon krijgen en welke een dagdeel of de hele dag in schaduw zijn gedompeld. Je kunt de ligging eenvoudig vaststellen door bij de buitenmuur van jouw huis met je gezicht naar de tuin te gaan staan en daar met een kompas het zuiden te peilen. Als het zuiden recht voor je ligt, dan ligt jouw tuin op het zuiden. Een tuin op het zuiden heeft weinig schaduw, terwijl een tuin op het noorden waarschijnlijk een groot deel van de dag in de schaduw ligt.

Ook andere factoren kunnen de schaduw beïnvloeden, zoals nabijgelegen gebouwen, bomen of hoge heggen. Verder verplaatst de schaduw zich in de loop van de dag, doordat de aarde zich beweegt ten opzichte van de zon. Bovendien zijn er veranderingen gedurende het jaar. ‘s Zomers staat de zon hoog aan de hemel en zijn de schaduwen vrij kort, maar ‘s winters komt de zon nauwelijks boven de horizon uit en zijn de schaduwen lang.

Dus ga voordat je begint te planten eerst naar buiten om te bestuderen hoeveel zon jouw tuin precies krijgt en op welke momenten van de dag.

Diepe schaduw Deze vind je onder groenblijvende bomen, aan de noordkant van muren en in de schaduw van gebouwen. Deze percelen zijn vaak koud en droog. Kies planten die schaduw niet alleen verdragen, maar er echt van houden, zoals varens, hosta’s en klimop, of bloeiende planten als daphnes en lelietjes-van-dalen.

Gevlekte schaduw Deze zie je gewoonlijk onder loofbomen. Een hele dag gevlekte schaduw komt overeen met drie uur zomerzon. ‘s Zomers zorgen de bomen die vol in het blad staan voor een lappendeken van schaduw, maar van de herfst tot de lente laten ze de volle zon door.

Dit is ideaal voor bosplanten als anemonen en primula’s, die bloeien in de voorjaarszon voordat de bomen bladeren hebben.

AVOND

Halfschaduw Afhankelijk van hun ligging hebben de meeste tuinen stukken waar de zon maar voor een deel van de dag op staat – zes à acht uur in de zomer – doordat de zon zich langs de hemel beweegt. Vrouwenmantel en winterharde geraniums gedijen goed in de halfschaduw.

Op het zuiden De tuin heeft weinig schaduw en de zon schijnt vol op de achterkant van het huis. De rand die zich het verst van het huis bevindt, ligt op het noorden en zal de hele dag in de schaduw liggen.

Als je met je gezicht naar het huis staat, dan krijgt het stuk langs de linkerrand, dat op het oosten ligt, ochtendzon. Het stuk langs de rechterrand ligt op het westen en krijgt middagen avondzon.

Verschillende delen komen gedurende de dag in de schaduw te liggen.

18

Gardeners’ World

Plantadvies: Klimplanten voor de rand op het noorden zijn bijvoorbeeld Parthenocissus henryana, Hydrangea petiolaris en allerlei soorten klimop, of schaduwtolerante muurstruiken als dwergkwee en toverhazelaar. Je kunt bladplanten als varens en hosta’s toevoegen en als je bloemen wilt, plant dan daphne, brunnera en het geurige lelietje-van-dalen.

SCHADUWSOORTEN OCHTEND

OCHTEND

OCHTEND

MIDDAG

MIDDAG

MIDDAG

AVOND

AVOND

AVOND

Op het noorden

Op het oosten

Op het westen

Een tuin op het noorden heeft stukken die het grootste deel van de dag in de schaduw liggen, maar niet alles ligt altijd in de schaduw (de achterkant van het huis, bijvoorbeeld). Het zal je verbazen hoeveel avondzon deze tuin tussen mei en oktober krijgt. Alle planten – behalve zonminnende gewassen – genieten van een beetje beschutting tegen de middagzon. Dit voorkomt bovendien dat lichtere kleuren verbleken.

Een tuin op het oosten krijgt de meeste zon in de ochtend. Planten die van halfschaduw houden en beschutting tegen fel zonlicht nodig hebben, gedijen hier goed. De middagschaduw beschermt de planten tegen de zon op het heetst van de dag.

Avondschaduw versterkt het effect van witte bloemen, die bestuivende nachtvlinders aantrekken en bovendien vaak heerlijk ruiken.

Plantadvies: Probeer bosplanten, zoals nieskruid, sneeuwklokjes en longkruid. Deze bloeien vroeg, voordat het bladerdak van de bomen het licht wegneemt, en groeien ondanks de schaduw de hele zomer door. Ze zijn ideaal voor plekken die alleen ochtendzon krijgen.

Plantadvies: De Nicotiana sylvestris met z’n witte bloemen houdt van avondschaduw en laat de tuin lekker ruiken. Planten die tegen ochtendzon en koele omstandigheden kunnen, zijn onder andere Clematis alpina, kamperfoelie en berberis.

Deze tuinen liggen ‘s morgens in de schaduw en krijgen ‘s middags en ‘s avonds zon. ‘s Winters werkt ochtendschaduw voor sommige planten als een beschermende sluier, bijvoorbeeld voor camelia’s. Wanneer hun bloemblaadjes ‘s nachts bevriezen, zullen ze in de ochtendzon te snel ontdooien, waardoor hun cellen barsten en de bloemen bruin worden. Planten in een tuin of perceel op het westen moeten ‘s zomers ook de hitte van de middagzon kunnen verdragen.

Plantadvies: Planten die geschikt zijn voor deze omstandigheden zijn onder andere magnolia’s en camelia’s, die van ochtendschaduw houden, en vaste planten als vetkruid en fuchsia’s.

19

ONDER BOMEN Het kan lastig zijn om planten onder bomen of aan de voet van een heg te kweken, want de grond is daar meestal droog, arm en schaduwrijk.

Maar als je de grond goed voorbereid, de juiste planten kiest en deze helpt om goed aan te slaan, dan is het mogelijk om een weelderig geheel te creëren dat het hele jaar voor een boeiend schouwspel zorgt. Maak een keuze uit onze selectie van inspirerende planten op de volgende pagina’s en het kan niet misgaan.

Diepe Gevlekte schaduw XXX schaduw Gardeners’ World

Halfschaduw

1

Napolitaanse cyclaam

De Cyclamen hederifolium is bij uitstek geschikt voor onder loofbomen, want ‘s zomers, als het bladerdak dicht is, rust hij. Pas in het vroege najaar produceert hij een overvloed aan kleine, shuttlevormige bloemen. De bladen blijven in de winter groen.

Bloeitijd September en oktober Hoogte x Breedte 10 x 15 cm

PLANTOPLOSSINGEN | ONDER BOMEN

2

Wilde hyacint

De Hyacinthoides non-scripta, een geurige, inheemse wilde bloem, produceert in het voorjaar een zee aan blauw onder bomen en struiken. De bollen vermeerderen zich probleemloos in de gevlekte schaduw van loofbomen, mits ze in vochtige, goed drainerende grond staan.

Bloeitijd April tot mei H x B 50 x 10 cm

4

3

Sleutelbloem

De inheemse Primula vulgaris is een van de eerste voorjaarsbloemen en fleurt de tuin maandenlang op met zijn vrolijke, lichtgele bloemen. Laat hem verwilderen in borders of op oevers in een schaduwrijke bosomgeving, of plant hem in potten en plantenbakken.

Bloeitijd Maart tot mei H x B 20 x 35 cm

Hondstand

De omhoog krullende bloemblaadjes geven de Erythronium zijn sierlijke karakter. Hij is verkrijgbaar in verschillende kleuren, waaronder wit en geel, en houdt van een koele, schaduwrijke plek en vochtige, humusrijke grond. Als hij zich thuis voelt, vermeerdert hij zich geleidelijk tot een florerende kolonie.

Bloeitijd Juni tot augustus H x B 30 x 10 cm

43

GRONDVERBETERING Wil je jouw planten in de schaduw laten groeien, dan moet je zorgen voor

Mulch goed

de best mogelijke omstandigheden

Breng mulch aan op een vochtige bodem, het liefst na gestage regenval, om de grond te helpen het vocht vast te houden. Mulch nooit op droge grond. Een mulchlaag van 6 tot 8 cm is ideaal — een dikkere laag is zonde van het geld en de moeite — en laat ten minste 5 cm ruimte rond de plantenstengels om rotting te voorkomen.

Organische mulch, zoals tuincompost, is het beste, omdat deze mulch kleine hoeveelheden voedingsstoffen en veel vezelmateriaal bevat, wat belangrijk is voor een goede bodemstructuur. En een goede structuur trekt regenwormen aan, die de grond nog verder verbeteren.

om ze te helpen in die lastige omgeving aan te slaan. Veel schaduwplekken zijn niet alleen lichtarm, maar ook erg droog of juist vochtig. De sleutel tot succes ligt in de bodem – als je die grondig voorbereidt, zullen jouw planten goed gedijen.

122

www.gardenersworld.com • Gardening For Shade

TECHNIEKEN | GRONDVERBETERING Een beter vochtgehalte van droge grond Droge grond bevat vaak zand, wat inhoudt dat hij snel afwatert, ‘s zomer uitdroogt en weinig voedingsstoffen biedt. Het voordeel is dat de bodem het hele jaar los is en in het voorjaar snel opwarmt, waardoor het groeiseizoen langer is. Om deze grond te verbeteren, moet je het vochthoudende vermogen vergroten.

Spit er daarom bladaarde, tuincompost of ander organisch materiaal doorheen. Het vochthoudende vermogen is heel belangrijk, vooral voor het aanslaan van jonge planten.

Verbeter afwatering in vochtige grond Er kunnen plassen ontstaan door een slechte bodemstructuur, een ondoordringbare ondergrond of een constante vochtaanvoer.

Je kunt de afwatering verbeteren door grote hoeveelheden plantenkorrels en organisch materiaal, zoals goed verteerde stalmest of tuincompost, door de grond heen te spitten.

De bodem is dan gemakkelijker te bewerken en zal minder snel verdicht raken. Hark zware grond regelmatig open om de bodem te beluchten, wat de aanwezige planten helpt om sterke wortelstelsels te ontwikkelen. Als de grond echt heel erg drassig is, graaf dan een paar afvoergeulen en vul die met grind.

Maak zelf bladaarde Verzamel vochtige herfstbladeren, stop ze in zakken en prik met een vork een paar gaten in de zakken.

Berg de zakken dan ergens op en laat ze een jaar liggen. Het volgende najaar is de inhoud verteerd tot bladaarde. Dit kun je gebruiken als bodemverbeteraar of mulch om het vochthoudende vermogen van droge grond te verbeteren.

Maak je eigen compost Je kunt de structuur en voedingswaarde van de bodem in de schaduw verbeteren door goed verteerd organisch materiaal, zoals tuincompost, aan de grond toe te voegen.

Maak je eigen compost door min of meer gelijke delen vochtige en droge materialen te mengen – dit worden ook wel groene en bruine materialen genoemd. Vochtige, stikstofrijke groene materialen zijn onder andere gemaaid gras, verse paardenmest en groen onkruid. Bruine materialen zijn bijvoorbeeld versnipperde houtige stengels, bladeren en papier. Gooi niet simpelweg grote hoeveelheden bruine materialen op een hoop. Bewaar ze liever in oude potgrondzakken of op kleinere hopen, totdat je een evenveel groene materialen hebt die je eraan kunt toevoegen. Belucht de composthoop door hem regelmatig om te draaien, zodat de compost warmer wordt en sneller verteert.

113