Gardeners' World 1/2 2021

ZAAI NU BLOEMEN VOOR EEN HEEL JAAR KLEUR januari / februari 2021

JANUARI / FEBRUARI 2021

Inclusief

j a a r pl a n n e r voor je mo e s t u i n !

AAN DE SLAG

GROENE SCHOOL

Gezonde grond: de basis voor succes

Winterse beauty's

€5,99

De mooiste bloeiers voor de donkere dagen

TERUGBLIK: MONTY KIJKT TERUG OP EEN BEWOGEN 2020

AP

WINTERSE BEAUTY'S

Lok nuttige dieren naar je tuin

INHOUD januari/februari 2021 SEIZOEN

10

16

18

20

22

25

Wij zijn gek op januari en februari Er valt van alles te zien in de tuin, want de winterbloeiers tonen nu hun pracht.

Topkeuze Sleutelbloemen zijn een duidelijk teken dat de lente in aantocht is.

Wildleven De pestvogel houdt zich in de winter in leven door het eten van bessen.

Red de bij Iedere maand geeft de Bijenstichting tips om je tuin nog natuurvriendelijker te maken.

Kweken en eten Boerenkool kun je de gehele winter oogsten, tot ver in de lente.

The Full Monty Monty laat zijn licht schijnen op de zelfregulerende natuur.

GROENE SCHOOL 28 33

37

40

46

50

58

61

Terugblik op 2020 Monty blikt terug op een veelbewogen jaar.

Een jaar in de moestuin Zaai, plant en oogst groente, fruit en kruiden voor het hele jaar.

Verbouw je eigen vitamine C Groenten en vruchten die bol staan van gezondheid.

Je plantjes op het droge Alan Titchmarsh laat zien hoe je vetplanten kweekt.

Gezonde grond: de basis voor succes Een gezonde bodem is belangrijk voor planten ĂŠn onze hele planeet.

Meer fauna in je tuin Wij laten zien hoe je meer dieren je tuin in lokt.

Jouw snoeimaand Breng clematissen nu in vorm voor een krachtige groei en rijke bloei deze zomer.

Vraag & antwoord Antwoord op de meest gestelde tuinvragen.

28

Mony blikt terug op een veelbewogen 2020

INSPIRATIE 70

76

82

88

4

Zorgeloos zaaien Zaaien is makkelijk en het is nu de tijd om ermee te beginnen. Met de deskundige tips van Carol Klein kan er niets misgaan.

Winterwarmte in een pot Vrolijk je tuin op met hartverwarmende, opvallende bloembakken.

Hoera voor helleborus In de kleurloosheid van de winter is de schoonheid van de helleborus meer dan welkom.

Recepten van Moeder Natuur In de winter kun je wel een snelle, gezonde oppepper gebruiken.

Gardeners’ World

50

Haal meer fauna in je tuin

70

Zorgeloos zaaien met Carol Klein

AAN DE SLAG

Op de cover p.28 Monty kijkt terug op een veelbewogen 2020 p.33 Jaarplanner voor je moestuin p.46 Gezonde grond: de basis voor succes p.50 Lok nuttige dieren naar je tuin p.70 Zaai nu bloemen voor een heel jaar kleur p.82 Winterse beauty’s

99

102 104 105 106 FOTO’S: JASON INGR

AM

108

110

Monty’s maand Monty zaait chilipepers en plant rozen.

Bloemen in januari en februari Deel winterklokjes en zaai perkgoed.

De basis Zorg voor je gereedschap.

Alans tuintaak van de maand Voorkiemen van aardappelen.

In de kas Houd amaryllis in bloei en trek aardbeien voor.

Groente & fruit Bescherm je planten en onderhoud je fruitkooien.

Algemene tuintaken Klusjes voor het gazon en snoei beschadigde uitlopers.

EN OOK 6

94

95

113

Het prikbord Tips & tricks, agenda en de laatste tuintrends.

Operatie Steenbreek Twee enthousiaste buren uit Ede, en een courgetteplant.

Puzzel Vul hem in en maak kans op het boek Duurzaam tuinieren.

Colofon Hier vind je al onze contactgegevens.

.

37

Verbouw je eigen vitamine C

104

Zorg voor je gereedschap

82

Hoera voor helleborus

40

Zo kweek je vetplanten januari / februari 2021

5

Blik op 2020 Monty Don kijkt terug op het ongekende jaar dat we achter de rug hebben en staat stil bij de bijzondere invloed die onze tuinen op ons welzijn hebben.

FOTO: JASON INGRAM

Veranderende tijden

28

Het is een jaar met ups en downs geweest voor Monty, die meer tijd dan ooit in zijn tuin doorbracht, zich moest aanpassen aan nieuwe manieren van filmen, afscheid nam van zijn geliefde golden retriever Nigel en een nieuw gezinslid verwelkomde, de Yorkshire terriĂŤr Patty.

Gardeners’ World

Groene school

Ik heb veel geleerd in dit vreemde jaar. Ik ben me meer dan ooit bewust van het belang van onze tuinen, niet alleen voor ons lichamelijk en geestelijk welzijn, maar ook voor onze natuur.

januari / februari 2021

29

feature

Zorgeloos

zaaien met Carol Deel 1: bloemen

Zaaien is makkelijk en het is nu de tijd om ermee te beginnen.

Met de deskundige tips van Carol Klein kan er niets misgaan.

FOTO: JASON INGRAM

V

70

oor tuiniers kan de winter een frusgezonde verstand gebruikt en een paar simpele, trerende periode zijn. Het regent dat natuurlijke principes volgt, zijn de mogelijkhehet giet, het sneeuwt, het is te koud. den eindeloos.

Op sommige dagen probeert het weer Je kunt je tuin elk jaar weer nieuwe kleurrijke zelfs de meest toegewijde tuiniers onder ons pareltjes geven: eenjarigen die je tuin alleen dat ervan te overtuigen dat tuinieren onmogelijk is. jaar opfleuren of vaste planten die jarenlang Verzet je daartegen, want zulke dagen geven je mooi blijven. Op hun beurt leveren al deze planjuist een gouden kans om je te wijden aan de ten weer zaad op dat je kunt verzamelen om zelf allerleukste tuinklus: zaaien. te zaaien of aan vrienden te geven.

Vermeerdering, op welke manier dan ook, is Dus, wat heeft een zaadje nodig om te ontkiehet fundament van men en een tevreden plant tuinieren. Wanneer je je worden? Potgrond, licht, Het is echt niet moeilijk te eigen planten kweekt, water, warmte en lucht, om planten uit zaad op te plus nog iets anders: tijd. Je door te stekken, te delen en vooral door te zaaien, kweken — het kan gewoon kunt wel wildenthousiast leer je ze pas echt raken door de aanblik van zonder speciale tools kennen. Zelf een plant al die kleurige zakjes zaad uit zaad opkweken en in het tuincentrum, maar of kennis. daarna uitplanten, geeft het is belangrijk om één je een zeer directe kennis over die plant, zijn vraag eerlijk te beantwoorden: hoeveel tijd heb behoeften en zijn manier van groeien. je om de planten op te kweken?

Bovendien kun je met zaad voor weinig geld veel Massamoord op zaailingen komt te vaak voor planten produceren, die je naar hartenlust kunt en helaas heb ook ik me daaraan meer dan eens gebruiken. Voor minder dan de prijs van één schuldig gemaakt. Ik ben er niet op uit om je plantje vul je je halve tuin met bloemen. enthousiasme te temperen, maar denk voordat Het is echt niet moeilijk om planten uit zaad je zaad koopt even na over hoeveel ruimte en tijd op te kweken, je hebt er geen bijzonder gereedje hebt voor de zaailingen, en ook over wat je schap of speciale kennis voor nodig. Als je je ermee gaat doen als ze volgroeid zijn.

Gardeners’ World

Inspiratie Op koude januaridagen blijft Carol maar wat graag binnen om te zaaien.

januari / februari 2021

71

2

1

FOTO’S: SARAH CUTTLE; JASON INGRAM

Een van de leukste kanten van zelf zaaien, is dat je zaad kunt delen — vooral als je het zelf hebt verzameld.

72

Een van de leukste kanten van zelf zaaien is dat je zaad kunt delen met anderen — vooral als je het zelf hebt verzameld. Het is niet zo praktisch om planten te versturen, maar zaadjes op de post doen, is zo makkelijk als wat. En hoe meer je deelt en uitwisselt, hoe meer verschillende planten je kunt uitproberen.

Mensen zaaien van oudsher. Vanaf het moment dat onze verre voorouders besloten om zich op een vaste plek te vestigen en zelf gewassen te verbouwen, is zaad verzamelen en zaaien in onze genen gaan zitten. Sommige resultaten zullen op toeval hebben berust, maar inmiddels kunnen we putten uit duizenden jaren experimenteren, ervaring en technologische vooruitgang. En hoewel de kans op succes nooit 100% is, pakken de meeste pogingen goed uit.

Gardeners’ World

3

4

Voor de komst van de kas en koude bak werd alle zaad in de koude grond gezaaid. Nu kunnen we profiteren van glas dat onze zaailingen beschermt. Als je geen kas hebt, kan een vensterbank dienen als de wieg van je eigen ‘kwekerij’. Mijn moeder heeft volgens mij wel duizenden zaailingen op haar vensterbank geproduceerd, waarna ze die verhuisde naar de beschutting van de glazen veranda en vandaar naar haar tuin en die van familie of vrienden.

Eenvoudige procedure De eerste stap: vul een pot of zaaibak met potgrond. Tik dan een paar keer met de pot of zaaibak op het werkblad, zodat de potgrond zich zet en druk daarna voorzichtig aan. Ik gebruik hiervoor een kleine grondstamper die mijn man Neil heeft gemaakt toen we voor het eerst met kleine zaaibakken werkten. Het is een plaatje multiplex dat precies in de bakken past, met daarop een handgreep die is gemaakt van een stuk gespleten bezemsteel.

De potgrond komt tot net onder de rand, zodat er ruimte is voor een laagje grind en voorzichtig water geven. Soms zie ik dat mensen zaaien in potten die maar voor de helft zijn gevuld. De zaadjes zullen wel ontkiemen,

6

Inspiratie

8 favorieten om nu te zaaien 1. Straalscherm Zaai Orlaya grandiflora nu en je hebt in juli bloemen. Doe in elke module een paar zaden. Verpot regelmatig zodat de planten zich kunnen vertakken.

Bloei Jun-okt Hoogte x Breedte 60 cm x 60 cm

2. Campanula lactiflora Als je zelfverzameld zaad gebruikt, hebben de planten waarschijnlijk verschillende tinten blauwe en een paar witte bloemen. De zaadjes zijn heel fijn, zaai dus dun en zo gelijkmatig mogelijk.

B Jun-aug H x B 60 cm x 40 cm

3. Dagbloem Deze klimplant groeit snel op uit zaad.

Week de zaadjes een nacht in warm water en zaai ze daarna meteen. Verpot de planten op tijd zodat de stengels niet verstrengeld raken.

B Juli H x B 1,5-2 m x 30 cm

4. Pronkerwt (Lathyrus)

5

Zaai nu om eind april sterke, compacte planten te kunnen uitplanten. Die bloeien dan in juli. Week de zaadjes totdat ze gezwollen zijn en zaai elk zaadje in een aparte module, zodat je bij het verplanten de wortels niet stoort.

B Jun-sep H x B 1 m-2 m x 45 cm

5. Cosmea Een waardevolle eenjarige. Uit één zakje zaad kweek je heel veel planten op.

Zaai de smalle, zwarte zaadjes op het oppervlak.

B Jun-okt H x B 60 cm-1,5 m x 30-60 cm

6. Dahlia Een paar maanden na het zaaien kunnen dahlia’s al in bloei staan. Tegen het najaar hebben ze wortelknollen gevormd – graaf die op en haal ze binnen.

B Jul-nov H x B 50 cm-1,5 m x 30-60 cm

7. Mexicaans vedergras (Stipa tenuissima) Zaai dun, dek af met grind en wacht.

Laat zaailingen in de bak staan totdat ze 5–8 cm hoog zijn. Haal ze voorzichtig uit elkaar en zet ze in aparte potten.

B Jun-sep H x B 60 cm x 30 cm

8. Damastbloem

7

8

Makkelijk en betrouwbaar. Vers zaad ontkiemt het beste, maar is wel een paar jaar houdbaar. Zaai nu of in juli als tweejarige.

B Mei-jun H x B 90 cm x 45 cm januari / februari 2021

73

TUINTAKEN

AAN DE SLAG | JANUARI / FEBRUARI

4 KLUSJES voor het gazon Maak je gazon netjes voordat het gras weer sterk gaat groeien.

Maak een stevige, verticale rand door met een spade aarde terug in de borders te duwen. De grond is nu op zijn koudst en de groei heel traag – kortom, een goede tijd om de vorm van je gazon te herstellen.

1M aak droge uitwerpselen van wormen los met een hark en veeg ze over het gras. Als ze nat zijn, gooi je ze op de composthoop.

2 Leg een rechte plank neer om je te leiden bij het maken van een nieuwe rand. Ga erop staan en steek de graszoden met een graskantsteker af langs de rand van de plank.

3 M aai je gras, als het deze maand al is gaan groeien, bij zacht en droog weer met de grasmaaier op een hoge stand.

Maai nooit als er vorst wordt verwacht.

4 Trek, als je een nieuw gazon wilt, de graszoden van het hele gazon af en maak het oppervlak egaal. Geef onkruid, voordat je nieuwe graszoden legt of zaad zaait, de tijd om te ontkiemen zodat je het kunt wieden.

1

2

3

4

FOTO’S: MARSHA ARNOLD; SARAH CUTTLE; JASON INGRAM; TIM SANDALL.

Verpot kamerplanten als dat nodig is

110

Met wat liefdevolle zorg gedijen veel kamerplanten jarenlang in dezelfde potgrond. Sommige, zoals clivia’s, hebben zelfs bijna het liefst potgebonden, een beetje krappe omstandigheden. Verpot kamer­ planten alleen als ze er slecht aan toe zijn. Dat de wortels door de drainagegaten naar buiten groeien, wil niet altijd zeggen dat de plant verpot moet worden. Maar als er vrijwel geen potgrond meer tussen de wortels zit, moet je de plant verpotten. Grotere, volwassen planten zet je terug in dezelfde pot nadat je de wortels gesnoeid en losgemaakt hebt. Vul de pot deels met universele potgrond of kamerplantengrond, zet de plant erin en druk de grond aan tot hetzelfde niveau als daarvoor.

Gardeners’ World

CHECKLIST ■ Snoei winterbloeiende, bladverliezende viburnums na de bloei.

■ Slijp je takkenschaar en investeer in een goede snoeizaag met vervangbare bladen.

■ Z aai lobelia, leeuwenbek en chilipepers in een verwarmde kweekbak en lathyrus in een vorstvrije kas.

■ C ontroleer of overwinterende kasplanten genoeg water hebben en giet waar nodig.

Controleer de wortels voordat je kamerplanten verpot.

AAN DE SLAG | JANUARI / FEBRUARI

Maak potten netjes Knip de oude bloemhoofden af en verwijder dode of gele blaadjes uit je winterpotten. Haal waar de groei te dicht is wat uitlopers weg, zodat er meer licht en lucht bij kan en de groei gestimuleerd wordt. Geef daarna water als de potgrond droog is. Voeg bij zacht weer wat vloeibare, kaliumrijke mest toe aan het water om de groei, nu de dagen lengen, een boost te geven.

Geef je potten alleen water als de grond droog is: de wortels kunnen gaan rotten als je te vaak giet.

Plant bomen met kale wortel Plant bomen en heesters met kale wortel nu je ze nog kunt krijgen. Ze zijn gekweekt in kweekvelden en voor de verkoop uit de grond gehaald tijdens hun winterse rust­ periode. Omdat ze niet in potten staan, zijn ze het goedkoopst en worden er minder hulpbronnen gebruikt bij de productie. Vóór de jaren 1960 werden de meeste plan­ ten zo verkocht. Het grootste nadeel is dat ze maar zo kort ver­ krijgbaar zijn: als in de lente de knoppen eenmaal uitkomen, kun­ nen ze niet goed meer uit de grond worden gehaald of worden geplant.

Graaf een gat op een onkruidvrij stuk grond, sla er zo nodig een steun in en voeg wat beendermeel toe aan het plantgat. Druk de grond rond de plant goed aan, geef water en mulch.

Snoei uitlopers met vorstschade voor gezonde groei eronder.

Snoei beschadigde uitlopers Snoei uitlopers die in de winter beschadigd zijn weg. Lage takken hangen vaak over de bloeiende bollen en planten die aan de voet van de heester opkomen. Haal ze dus weg. Licht snoeien is genoeg.

Let op dat je bij het snoeien geen nesten verstoort.

CHECKLIST ■ Bestel plugplanten bij gespecialiseerde leveranciers.

★

controleer of de stengels nog goed aangebonden zijn.

TIP Plan deze maand zomerpotten, zodat je zo veel mogelijk planten uit zaad kunt opkweken.

Kies aantrekkelijke kleurencombinaties en planten die het goed doen op specifieke plekken, bijv. zon of schaduw.

■ Controleer of de vogels genoeg voer hebben en voorkom bij koud weer dat water in vogelbadjes bevroren blijft.

■ Bestel turfvrije potgrond Dompel de wortels een uur onder in water voordat je bomen op kale wortel plant.

voordat het groeiseizoen losbarst. januari / februari 2021

FOTO’S: MARSHA ARNOLD; SARAH CUTTLE; JASON INGRAM

■ Snoei klimrozen en

111