Alles over Geschiedenis 46

Alles over Geschiedenis 46

Deze epidemieĂŤn hebben je voorouders doorstaan

DE LAATSTE DAGEN VAN

De laatste dagen van Hitler

HITLER OPGELICHT! De 10 grootste fraudeurs aller tijden

â‚Ź 6,49

AP

www.allesovergeschiedenis.com

De schokkende moord op Martin Luther King Rondleiding door De ware verhalen De gruwelijkste Tombes van de lustpaleis Hampton Court van 1001 nacht martelwerktuigen Chinese keizers

Nr. 046

INHOUD

Alles over Geschiedenis 46

FEATURES 32 De moord op Martin Luther King

Martin Luther King was voorvechter van geweldloos protest en rassengelijkheid, en zijn dood schokte de wereld.

46 Hampton Court

Koning Hendrik VIII hield er zijn wilde feesten en de Nederlandse koning Willem III maakte er zijn huis van.

56 Rustplaats van de keizers

270 jaar lang waren de graven van de Chinese keizers een toonbeeld van rijkdom en stabiliteit.

64 De kunst van het oplichten

Beroemde oplichters en fraudeurs met hun trucs.

74 Verhalen van Duizend-en-een-nacht

Het ware verhaal achter deze tijdloze avonturen en parabels.

DE TWEEDE WERELDOORLOG

18

EPIDEMIEËN

85 De laatste dagen van Hitler

In de Führerbunker in Berlijn ging Adolf Hitler ten onder.

En met hem de droom van het Duizendjarig Rijk.

18 Epidemieën

THEMA

20 Tijdlijn

Epidemieën door de eeuwen heen.

22 Onder de loep

De Lazzaretto eilanden als quarantainegebied.

24 In de schoenen van ...

Een legerarts tijdens de Spaanse griep.

Een pestdokter.

27 5 opmerkelijke feiten over De Pest van Justinianus.

28 Doe het zelf Genees de pest.

30 Hall of fame

Revolutionaire medici.

4

OP WEG NAAR DE BEVRIJDING

85

26 In vol ornaat

Wil je nog meer

DE TWEEDE WERELDOORLOG

Bekijk het aanbod op pagina 98

ELK NUMMER 6 Geschiedenis in beeld

De indrukwekkendste beelden bij historische gebeurtenissen.

12 Nieuws

Historische nieuwtjes, feitjes en weetjes.

70 SLAG BIJ PUEBLA

14 Wonderlijke weetjes Lees over de vreemdste feiten, verhalen en uitvindingen aller tijden.

16 Media

Meer lezen en films kijken? Probeer deze nieuwe publicaties.

17 Agenda

32 DE MOORD OP

De interessantste exposities van dit moment.

MARTIN LUTHER KING

42 Wat als ...

Spanje China had veroverd?

62 Door de eeuwen heen Martelwerktuigen.

70 De grootste veldslagen Slag bij Puebla.

80 Kroegweetjes

De eerste Amerikaanse pilgrims.

82 Puzzel

Win mooie prijzen.

84 Zo maak je … Grete Pye.

56 RUSTPLAATS VAN DE KEIZERS 64 DE KUNST VAN HET OPLICHTEN

MARTELWERKTUIGEN 62

96 Historie vs.

Hollywood

Blackkklansman.

98 Colofon

Contactgegevens en abonnementsinformatie.

46 HAMPTON COURT

82

PUZZEL & WIN

5

MARTIN LUTHER KING JR. (GEBOREN ALS: MICHAEL KING JR.) Amerika 1929 - 1968

Hij groeide op in de crisisjaren 1930 en werd geconfronteerd met groeiend racisme. Hij en zijn vader namen de naam Martin Luther aan als eerbetoon aan de Duitse theoloog. In zijn jeugd kampte hij met depressies en stond sceptisch tegenover het Christendom. Hij werd de belangrijkste voorvechter van rassengelijkheid. Hij werd vermoord op 4 april 1968.

Korte bio

32

De moord op Martin Luther King

DE MOORD

KING OP

Martin Luther King was een eenvoudige dominee die de voorvechter werd van geweldloos protest en rassengelijkheid. Zijn dood schokte de wereld.

D

e Amerikaanse burgerrechtenbeweging van de jaren 1960 bracht grote sociale en politieke veranderingen in de VS en de wereld. Veel van de activisten zijn de geschiedenisboeken in gegaan. Sommige staan te boek als radicalen die zwarte Amerikanen opriepen om de ketens van rassenscheiding af te leggen en een nieuwe zwarte staat op te richten, terwijl anderen een boodschap van vredig samenleven van blank en zwart brachten.

Martin Luther King Jr. was de zoon van een baptistendominee en een van de prominente figuren van de burgerrechtenbeweging. Hij was een voorstander van vreedzaam protest. Zijn inspirerende woorden spreken nog steeds tot de verbeelding, evenals zijn gewelddadige dood. Hij weigerde de rassenscheiding te accepteren die ervoor zorgde dat zwarte Amerikanen werden behandeld als tweederangs burgers. Hij streefde naar verandering in een land waar deze scheiding zat ingebakken in tradities.

Hij organiseerde zogenaamde ‘sit-ins’ en leidde marsen en protesten, maar deed dat altijd met

het mantra van geweldloosheid. Zijn positie als dominee aangevuld met een aangeboren talent voor redevoeringen maakten van hem een krachtige figuur. Hij deed het goed in de pers en bracht zowel de radicale zwarte activisten als de blanken die niets wilden veranderen in verwarring. Maar het maakte hem ook tot een doelwit. Gedurende zijn leven werd hij regelmatig aangevallen en er werden diverse pogingen gedaan hem te vermoorden. Was het geluk of had god hem geholpen deze bijna allemaal te weerstaan?

King was de stem van een nieuwe tijd. Eentje die alle burgers gelijk wilde maken voor god en de grondwet.

Hij was een vreedzame strijder in een maatschappij die op ontploffen stond. Hij was instrumentaal in de totstandkoming van de wet op de burgerrechten in 1964, maar het was zijn dood die tot de belangrijkste wet zou leiden, die op de eerlijke verdeling van woningen. De golf van rouw die het land overspoelde na de moordaanslag was exact wat nodig was, hoe wrang ook. Voortaan had iedereen recht op een woning, ongeacht huidskleur of geloofsovertuiging.

33

n a v n e l a h Ver n e d n e z i u D een-nacht -en-een-nacht d n e iz u D n a v n le a De verh lding, e e rb e v e d t to d ij lt a spreken nog l achter a a rh e v re a w t e h is t maar wa en parabels? n re tu n o v a e z lo jd ti deze

Aladin en de wonderlamp Het beroemdste verhaal, maar niet origineel.

Aladin haalt de olielamp uit een magische grot en wordt verraden door de tovenaar die hem erheen stuurde. Maar wanneer hij over de ring (die hij van de tovenaar had gekregen) wrijft, verschijnt er een geest die hem helpt te ontsnappen. Als hij de lamp schoonmaakt, verschijnt er een andere, machtigere geest die hem helpt rijk te worden, met een prinses te Het is zo’n beetje het bekendste verhaal van Duizend-en-een-nacht, maar Aladin behoort oorspronkelijk niet tot de collectie. toevoeging, gemaakt door de Het is een toevoeging Franse vertaler Antoine Galland. Maar de manier waarop het werd toegevoegd is erg interessant. De verhalen ontstonden in de koffiehuizen van het Midden-Oosten in het Islamitische gouden tijdperk en kregen in West-Europa een nieuw leven tijdens de Verlichting, toen ze werden vertaald.

Toen Galland hier mee begon, had hij nog maar 280 nachten aan verhalen. Hij raadpleegde de reisgids van zijn rivaal en Midden-Oostenkenner Paul Lucas. Die schreef prachtige reisverslagen over het Midden-Oosten. Galland had ook zulke verhalen nodig en haalde ze vervolgens bij Hanna Diyab. Niet alleen Aladin kreeg hij op die manier, ook Ali Baba en de veertig rovers, Prins Ahmed en de fee Pari Banoe en Sinbad. De invloedrijkste verhalen werden allemaal in 1709 door Hanna Diyab uit Aleppo verteld aan Antoine Galland in Parijs.

De relatief recente ontdekking van Diyabs eigen memoires in de bibliotheek van het Vaticaan, heeft een nieuwe context toegevoegd aan een aantal verhalen. Men dacht dat Galland zijn beeld van het Topkapipaleis in Istanboel had gebruikt toen hij het paleis in Aladin beschreef, maar Hanna Diyabs herinnering aan zijn reis naar Versailles komt eigenlijk meer overeen dan alles wat de Franse vertaler schreef. Het leek alsof we met Frans oriëntalisme te maken hadden, maar in feite zijn de fantastische vergezichten, paleizen, de prinses en de juwelen van Aladin waarschijnlijker, omdat ze een nauwere tekstuele gelijkenis hebben met Hanna Diyabs herinnering aan zijn reis naar Versailles.

Hoewel Aladin pas later aan de collectie werd toegevoegd, onthult het nog steeds veel over de cultuur van het Midden-Oosten in de tijd van Diyab, maar ook uit de

trouwen en een paleis te bouwen. De tovenaar keert terug, steelt de lamp en gebruikt de geest om het paleis naar zijn land te brengen. Aladin en de prinses zoeken de tovenaar op en doden hem. De broer van de tovenaar komt hier achter en wil wraak nemen, maar de geest waarschuwt Aladin, die hem bij voorbaat doodt en ze leven nog lang en gelukkig.

middeleeuwse periode, aangezien het veel overeenkomsten heeft met andere verhalen uit de collectie. Het feit dat Aladin zich bijvoorbeeld in China afspeelt, is daar een goed voorbeeld van. China was al belangrijk als fictief decor, waarbij men de handel, middels de Zijderoute, kon associëren met luxegoederen. Dat gebeurt al in de oorspronkelijke verhalen en voor Aladin is dit niet anders. Met de geografie nam men het niet zo nauw, zolang maar een fantastisch rijk koninkrijk werd geschetst.

En dan is er natuurlijk nog de djinn of de geest, die belangrijk is voor de islamitische cultuur en die een grote rol speelt in veel van de andere verhalen. Het interessante

aan de djinn is dat hij een vrije wil heeft.

Het zijn dus geen demonen of engelen. Ze zijn net als mensen, dus op een bepaalde manier erg herkenbaar als personages. Ze zijn veel machtiger dan ze zouden moeten zijn. Dit is niet alleen zo in de verhalen en in de cafés van Damascus acht eeuwen geleden, maar nog altijd.

75

DE LAATSTE DAGEN VAN HITLER Z

ijn handen trilden. Zijn schouders waren afgezakt en hij slofte als hij liep. Zijn ogen keken glazig. Adolf Hitler was een gebroken man.

Een chemische cocktail van benzedrine en oogdruppels vermengd met cocaïne hield hem overdag staande. ‘s Nachts had hij barbituraten nodig om in slaap te komen. Hij had ernstige maagpijn en de eerste tekenen van Parkinson openbaarden zich. De ooit zo vitale Führer van nazi-Duitsland zweefde in een schemergebied tussen hysterie, blinde woede en catatonische verslagenheid.

In de lente van 1945 was Hitlers fysieke en mentale gesteldheid vergelijkbaar met de totale verwoesting die hem in het aftakelende Berlijn omringde. Zijn ooit zo machtige oorlogsmachine en totalitaire regime werden verpletterd onder het gewicht van zijn vijanden. De Amerikanen en de Britten kwamen vanuit het westen steeds dichterbij en wat nog erger was: zijn aartsvijand de Sovjet-Unie had haar Rode Leger op hem afgestuurd, vol met haat en een wraakzucht naar alles dat Duits was. Zijn verdediging brokkelde aan alle kanten af. Bijna twee jaar lang had de onverbidde-

86

lijke Sovjet-golf zijn Duitse troepen weggespoeld.

Nu marcheerde de vijand naar de poorten van Berlijn, met als doel om de deuren tot de laatste steen af te breken en het zwarte hart van het Derde Rijk te veroveren.

Al in januari 1945, onder een stortbui van geallieerde bommen, hadden Hitler en zijn entourage zich verschanst in de relatieve veiligheid van de bunker, 15 meter onder de grond. Boven hen was de tuin van de Rijkskanselarij, fier staand tussen de administratieve gebouwen nabij het Königsplatz. Een stukje verderop kwamen de Sovjets steeds dichterbij. Bij de bunker had Hitler zijn trouwste volgelingen in zijn buurt: dokter Ludwig Stumpfegger, ooit de arts van SS-baas Heinrich Himmler en nu die van Hitler, Hitlers persoonlijke assistent Martin Bormann, minister van Propaganda Joseph Goebbels en zijn adjudant Günther Schwägermann, staatssecretaris van het ministerie van Propaganda Werner Naumann, Hitlers adjudant Otto Günsche, zijn beambte Heinze Linge, zijn chauffeur Erick Kempka, zijn secretaresse Traudl Junge en nog een paar anderen.

Begin april was Eva Braun, de minnares van Hitler, vanuit München naar het noorden gereisd, vastberaden tot het bittere einde bij hem te blijven. De Führer had haar niet gevraagd te komen, sterker nog, Hitler had haar ervan proberen te overtuigen Berlijn te verlaten, maar ze was vastbesloten.

Ondergronds fort

De Führerbunker was een praktisch staaltje Duitse bouwkunde van de hoogste categorie.

Het was niet luxe, maar wel uitermate functioneel. De bouw ervan was in twee fases gedaan: de eerste in 1936 en de tweede in 1944. Op de bovenste etage, oftewel de Vorbunker, zat een dak van vier meter dik gewapend beton. Vier van de twaalf kamers waren keukens en aan het einde van een lange gang leidde een wenteltrap naar de onderste etage. Daar waren nog eens achttien kamers. Hitler en Eva Braun bewoonden zes van die kamers aan de linkerkant van de gang en vertrouwelingen van Hitler zaten in de andere kamers. Andere kamers stonden vol met communicatieapparaten en machines voor het

DE TWEEDE WERELDOORLOG

87