Alles over Geschiedenis 45

WIST TE VOORKOMEN

Vikingen: slimme, nette, brute rovers

DE GEZICHTEN VAN HET VROUWENKIESRECHT

www.allesovergeschiedenis.com

VIKINGEN

€ 6,49

SLIMME, NETTE, BRUTE ROVERS

ZOEKTOCHT NAAR JACK THE RIPPER

CLEOPATRA: VORSTIN OF VERLEIDSTER?

EERSTE BOERENOORLOG IN ZUID-AFRIKA

DE WRAAK VAN HET RODE LEGER

AP

Alles over Geschiedenis 45

HOE NIXON ZIJN IMPEACHMENT

Nr. 045

INHOUD Alles over Geschiedenis 45

FEATURES 32 Cleopatra: Koningin van de Nijl

Honger naar macht en een tot mislukken gedoemde liefde bepaalden het lot van de Egyptische koningin.

46 Mansa Moussa

De koning van Mali was waarschijnlijk de rijkste persoon ooit, maar wie was hij eigenlijk?

52 De jacht op Jack the Ripper

Eind negentiende eeuw maakte een beruchte seriemoordenaar het East End in Londen onveilig.

60 De ondergang van Richard Nixon

Zijn nalatenschap is voorgoed bezoedeld door het Watergateschandaal.

72 Daar komen de vikingen

Ze worden neergezet als bloeddorstige piraten, maar ze waren ook heer en meester op lucratieve handelsroutes.

DE TWEEDE WERELDOORLOG

72

VIKINGEN: SLIMME, NETTE, BRUTE ROVERS

86 De wraak van het Rode Leger

Na de vernietigende invasie in 1941, sloeg het Rode Leger terug.

THEMA

DE TWEEDE WERELDOORLOG

18 Vrouwenkiesrecht 20 Tijdlijn

Vrouwenkiesrecht door de eeuwen heen.

22 Onder de loep

Het ziekenhuis van Endell Street.

OP WEG NAAR DE BEVRIJDING

24 In de schoenen van ...

Een demonstrant bij de vrouwenmars.

26 In vol ornaat

Vrouwenbataljon des doods.

27 5 opmerkelijke feiten over ...

Suffragettes

28 Hall of Fame

Vrouwenrechtenactivistes.

30 Doe-het-zelf

Een insigne maken.

Wil je nog meer

4

Bekijk het aanbod op pagina 82

86

ELK NUMMER 6 Geschiedenis in beeld

De indrukwekkendste beelden bij historische gebeurtenissen.

12 Nieuws

Historische nieuwtjes, feitjes en weetjes.

46 MANSA MOUSSA

14 Wonderlijke weetjes Lees over de vreemdste feiten, verhalen en uitvindingen ooit.

16 Media

Meer lezen en films kijken? Probeer deze nieuwe publicaties.

17 Agenda

52 DE JACHT OP

De interessantste exposities van dit moment.

42 Helden & schurken

JACK THE RIPPER

Fulgencio Batista.

68 Grootste veldslagen Slag bij Colenso.

80 Door de eeuwen heen Trouwjurken.

84 Zo maak je … Viking-haggis.

95 Puzzel

Win mooie prijzen.

96 Historie vs.

Hollywood Cleopatra.

32 CLEOPATRA 60 DE ONDERGANG VAN NIXON

98 Colofon

Contactgegevens en abonnementsinformatie.

FULGENCIO BATISTA 42

95 80 TROUWJURKEN

PUZZEL & WIN

5

VROUWENKIESRECHT

Vrouwenkiesrecht door de eeuwen TIJD VOOR ACTIE

Overal ter wereld vechten vrouwen sinds de negentiende eeuw voor het recht om te stemmen en mee te mogen praten.

1848

DE REST VOLGT

De revoluties tijdens en na de Twee­ de Wereldoorlog hadden tot gevolg dat andere landen ook overstag gingen. Frankrijk, Italië en China introduceerden vrouwenkiesrecht en Japan volgde in 1945 – nog tijdens de Amerikaanse bezetting.

In de jaren 1930 besloten landen als Spanje en Brazilië om vrouwenkiesrecht te accepteren. Andere landen zoals Portugal en Roemenië stonden het deels toe.

1930-39

EINDELIJK VRIJHEID

In de jaren 50 trok er een golf van vrouwenkiesrechtbewegingen door Afrika. Steeds meer landen veranderden hun wetten, waaron­ der Ghana in 1954 en Zimbabwe in 1957.

20

KIESRECHT VOOR IEDEREEN

­Aletta Jacobs wilde al in 1883 op de kiezerslijst komen. Ze voldeed aan de wettelijke eisen, maar volgens de Hoge Raad konden alleen mannen daar aanspraak op maken.

De Wet Marchant trad op 28 september 1919 in wer­ king. Vanaf dat moment kende Nederland het algemeen passief en actief kiesrecht voor mannen en vrouwen.

MET DE TIJD MEE Britse stemge­ rechtigde vrou­ wen moesten

Deze grens werd verlaagd naar

De leeftijd werd in

jaar in

nog eens verlaagd naar

1969 21 + 30 1928 18 1918

1969

PASSIEF KIESRECHT In 1917 werd, tegelijk met algemeen kiesrecht voor mannen, pas­ sief kiesrecht voor vrouwen ingevoerd. Suze Groeneweg was in 1918 de eerste vrouw in de Tweede Kamer.

1917

1920

jaar zijn in

1950-59

John Stuart Mill, een Britse parlements­ lid, overhandigde de eerste petitie voor vrouwenkiesrecht aan het Britse parlement.

Kiesrecht kreeg hij er niet doorheen, maar het was wel de start van de verandering.

1866

DE GROTE VOORUITGANG

1940-49

HET MOET ANDERS

De Seneca Falls Convention was de allereerste vrouwenrechtenbijeenkomst in de Verenigde Staten. Het wordt gezien als het begin van de Amerikaanse vrouwenbeweging. Hier werd voor het eerst gesproken over vrouwenkiesrecht.

1971

SUCCES VOOR DE ­ZWITSERS

Ruim een eeuw nadat de Zwitserse vrouwen­ bewegingen begonnen met hun campagnes, werd eindelijk vrouwenkiesrecht geïntroduceerd.

In 1959 mochten de Zwitsers zich in een refe­ rendum uitspreken over het vrouwenkiesrecht.

Het voorstel werd door 67% van de mannen afgewezen.

Appenzell Innerrhoden was het laatste Zwitserse kanton dat vrouwen kiesrecht gaf. Dit was pas in 1991.

DE ‘MONSTER-PETITIE’

30.000

Aantal vrouwen uit Victoria, Austra­ lië, die een petitie ondertekenden waarin stemrecht werd geëist.

260 METER Lengte van de petitie.

6 WEKEN

Zo lang duurde het verzamelen van de handtekeningen.

DE EERSTE OVERWINNING

DE GRANDE DAME

Na jaren van campagnevoeren, werd Nieuw­Zeeland het eerste land ter wereld dat vrouwen kiesrecht gaf. Vanaf dat moment mochten vrouwen mee­ beslissen in verkiezingen.

1893

1891

BEFAAMDE DEMONSTRATIES

3000 Het aantal vrouwen dat meedeed aan de ‘Mud March’ in Londen, 1907.

5000-8000

Geschat aantal vrouwen dat in 1913 meeliep met de vrouwenmars in Washington, DC.

250.000 1907-13

1897

GEEN WOORDEN MAAR DADEN

LANGE LEVE AUSTRALIË!

Emmeline Pankhurst richtte de Women’s Social and Political Union (WSPU) op.

De NUWSS bereikte niet genoeg, vond ze, en daarom waren hardere en militan­ tere acties nodig.

EEN STAP VOORUIT

1902

Bij de verkiezingen van 2015 mochten vrou­ wen in Saudi­Arabië voor het eerst naar de stembus. Koning Abdullah ging net voor de gemeen­ teraads­ verkie­ zingen overstag.

Na een paar onsuc­ cesvolle referenda in 1968, 1971 en 1973, werd in 1984 eindelijk het vrouwenkiesrecht inge­ voerd in Liechtenstein. Het was daarmee het laatste Europese land dat vrou­ wen dit recht gaf.

PERCENTAGE VROUWEN IN PARLEMENT

16 %

24 %

25 %

Rusland

VS

China

Het land met de meeste vrouwen in het parlement is sinds 2018 Rwanda, met 61,3%

53 % Cuba

2011

De oorspron­ kelijke bewon­ ers van Australië, de Aboriginals, kregen pas in 1962 kiesrecht.

Met de totstand­ koming van het Gemenebest Australië in 1901, werd de Franchise Act in het leven geroepen. Deze wet gaf vrouwen kiesrecht, maar de inheemse Aboriginals dit recht niet.

1903

HET WERD EENS TIJD!

1984

Aantal vrouwen dat meedeed aan een protest in het Londense Hyde Park in 1908.

De Britse Millicent Garrett Fawcett richtte de National Union of Women’s Suffrage Societies (NUWSS) op. Met deze beweging wilde ze op een vreedzame manier demonstreren voor vrou­ wenkiesrecht. Tegen 1913 bestond de beweging uit meer dan 500 regionale afdelingen.

36 % Nederland

2017

21

32

Cleopatra

KONINGIN

VAN DE

NIJL

CLEOPATRA Honger naar macht en een tot mislukken gedoemde liefde bepaalden het lot van de Egyptische koningin.

T

oen Marcus Antonius naar Cleopatra werd gebracht, bloedde hij snel dood in haar bijzijn. De Romeinse generaal had de strijd verloren en verkeerde in de veronderstelling dat zijn geliefde dood was. In plaats van zich over te geven, koos hij een eervolle dood en liet zich op zijn eigen zwaard vallen.

Zo lag Antonius in Cleopatra's armen, in haar mausoleum in AlexandriĂŤ, terwijl hij met horten en stoten naar adem snakte. Maar hij had het mis: Cleopatra was niet dood.

Antonius had in zijn leven veel verkeerde beslissingen genomen en dit was zijn allerlaatste. Hij had oorlogen voor haar gevochten, de staat voor haar verraden, gemoord voor haar en nu stierf hij voor haar. Terwijl hij zijn laatste adem uitblies, werd Cleopatra opnieuw geconfronteerd met de dood van een geliefde.

Samen hadden ze de macht gehad om de toekomst van het Romeinse Rijk en uit-

eindelijk van de wereld te bepalen. Maar de gebeurtenissen die leidden tot de dood van Antonius begonnen al veertien jaar eerder, met een andere fascinerende man en eveneens tragische dood.

Cleopatra had onvermoeibaar geprobeerd haar toekomst met de Romeinse leider Julius Caesar veilig te stellen en een sterke relatie met hem op te bouwen.

Ze kreeg een zoon waarvan ze claimde dat Caesar de vader was. Ze noemde hem zelfs Caesarion ('kleine Caesar') en hoopte dat haar kind later een machtig koninkrijk zou gaan leiden. Ze wilde zelfs bij Caesar in Rome gaan wonen, maar haar toekomstplannen vielen in duigen toen Caesar werd verraden en wreed vermoord. Cleopatra was populair toen ze samen met Caesar was, maar zonder hem groeide in Rome de vijandelijkheid jegens haar. Zodoende vluchtte ze met haar kind terug naar Egypte. Daar moest ze haar volgende stap zorgvuldig gaan bepalen.

33

DAAR KOMEN DE

VIKINGEN

Ze worden neergezet als bloeddorstige piraten, die onschuldige dorpelingen molesteerden. Maar de Vikingen waren ook heer en meester op lucratieve handelsroutes.

H

et grote witte zeil bezweek bijna toen het werd gegeseld door de ijzige noordenwind, maar het schip voer stug door. Het lange, smalle oorlogsschip van eikenhout baande zich een weg door de golven terwijl het water op het dek uiteen spatte. De mannen aan boord werkten eensgezind samen, de spieren aangespannen, en duwden de riemen diep in het water om het vaartuig door de metershoge golven te sturen.

Eindelijk bereikten ze het land en uitgeput lieten de mannen zich op het strand vallen. Ze droegen dikke wollen tunieken en hadden een heel arsenaal aan wapens bij zich, van lange scherpe speren tot imposante strijdbijlen.

Er klonk een luide stem uit één van de bebaarde kelen, terwijl hij zijn zwaard ten hemel hief. Zijn schreeuw kreeg bijval van alle andere mannen. Hij zette het op een rennen tegen een heuvel op met wind tegen.

De anderen volgden onmiddellijk. Hun doel? Een klooster aan de kust, vol met goud, juwelen en proviand, zo voor het grijpen. Slechts bewaakt door een paar kalme, onopvallende monniken.

Bovenstaand tafereel is waarschijnlijk het eerste dat je te binnen schiet bij het horen

van het woord ‘viking’. Het beeld van deze Noormannen als verkrachtende rovers zit zo diep, dat we de eigenlijke betekenis van viking zijn vergeten. Een van de betekenissen is namelijk ‘op expeditie gaan’. Het is makkelijk om aan te nemen dat deze mensen niets anders dan piraten waren, die het op weerloze slachtoffers gemunt hadden. En heel ver van de waarheid is dit niet. Het is een feit dat de Vikingen vanuit het noorden op rooftocht gingen, kloosters plunderden, de inwoners ombrachten en de buit mee terugnamen.

Hier zijn getuigenverslagen uit de eerste hand van en het blijkt ook nu nog uit de vindplaatsen van haastig verstopte kostbaarheden.

Maar dit is niet het hele verhaal.

De Viking-gemeenschap dreef niet alleen op rooftochten, maar ook op handel.

Naast het stichten van nederzettingen in bezette gebieden, zetten ze ook handelsroutes op die van de Vikingen een van de welvarendste volkeren ter wereld maakten.

Het waren vaak dezelfde Vikingen die in een jaar het ene dorp na het andere overvielen, en die ook het land bewerkten en juwelen maakten voor de handel.

Vikingen gingen minstens eenmaal per week in bad.

72

Daar komen de Vikingen

VRESELIJKE VIKINGEN Dit waren de ergste plunderaars

ERIK DE RODE 951 – 1003

Berucht om: Verbanning van IJsland wegens moord. Hij koloniseerde vervolgens Groenland.

GUTHRUM ONBEKEND – 890

Berucht om: Strijd tegen de Angelsaksische koning Alfred de Grote.

INGVAR VITTFARNE ONBEKEND

Berucht om: Maakte de Kaspische Zee onveilig.

RODULF ONBEKEND – 873

Berucht om: Strooptochten in Friesland. Kwam in de buurt van Dokkum aan zijn eind.

IVAR DE BEENLOZE ONBEKEND

Berucht om: Invasie van de Angelsaksische rijken met het Grote heidense leger.

73