Jahkeraporta 2013
almmuheaddji:
Finnmarkseiendommen – Finnmárkkuopmodat, Torget, 9711 Lakselv l post@fefo.no l www.fefo.no ovdasiidogovva: Lena Marianne Kristiansen hábmen ja bordin: Trykkeriservice AS
2
jahkeraporta 2013
Ovdasánit FeFo bargun lea hálddašit Finnmárkku eatnamiid ja luondduvalljodagaid dássáduvvon ja ceavzilis lági mielde buorremussan fylkka ássiide., ja earenoamážit sámi kultuvrra, ealáhusdoaimmaheami ja servodateallima vuođđun (Finnmárkkulága § 1). FeFo eaiggáduššá eanas eatnamiid Finnmárkkus, ja hálddaša dán eaiggátvuođa fylkka álbmoga ovddas, sihke sin ovddas geat ellet odne ja sin ovddas geat bohtet min maŋábealde. Mearridit mii lea buoremussan fylkka álbmogii, sihke oanehis ja guhkes áigái, ii leat álkis bargu. Ferte vihkket olu russolas beroštumiid vuostálaga, earret eará ovttaskas olbmuid beroštumiid searvevuođa beroštumiid vuostá. Mii lea buoremus fylkka ássiide, ii leat juoga maid FeFo sáhttá mearridit okto. Dás mii lea sorjavaččat gulahallamis gielddaiguin, Sámedikkiin ja iige unnimusat FeFo eatnamiid ja valljodagaid geavaheddjiiguin. Oassin gulahallamis čađahuvvojit álo gulaskuddamat ovdal go mearridit hálddašannjuolggadusamet, ja ovdal go dahkat prinsihppalaččat mávssolaš mearrádusaid. FeFo:s organisašuvnnas lea alla gelbbolašvuohta ja lea beaktil. Dát lea juoga mii mis lea álo guovddážis, ja mii čađaheimmet danne organisašuvdnaevaluerema 2013:s. Boađus lei organisašuvnna beavttálmahttin. Dasa lassin árvvoštallojedje Kárášjoga, Vuonnabađa ja Girkonjárgga kantuvrrat. Boađusin šattai heaittihit Kárášjoga ja Vuonnabađa kantuvrraid. Mii bargat maiddái geažus áiggi beavttálmahttit ja álkidit doaimma, seammás go galgá doalahit dahje buoridit bálvalusfálaldaga. 2013:s almmustahtii FeFo muorraportála – čoavddus mii lea vuođđuduvvon internehttii mas sáhtát fitnet alccet sárggá/murrensaji moadde boallodeaddelemiin. Dát lea eahpitkeahttá lihkostuvvan. Organisašuvnna ja doaimma bidjan guovddážii bisánkeahttá dahká ahte mis sáhttet leat vuollegis hattit min buktagiin ja bálvalusain Finnmárkku álbmogii. Šiehtadusat kommersiála doibmiiguin dahkkojit dattetge gávppálaš eavttuiguin sihkkarastin dihte searvevuhtii vuoiggalaš oasi árvoháhkamis. FeFo doaimmas leage 2013:s nugo ovddit jagiid ge leamaš hui stuorra aktivitehta buot min surggiin. Ođđa áššiin maid sáhttá namuhit lea ahte mii máŋga jagi barggu maŋŋil leat ožžon smáhkkomuoraid dolvojuvvot bistevaččat goahccevuvddiin liggenrusttegiidda Mátta-Várjjagis, Porsáŋggus ja Álttás. Dát dahká ahte goahccevuovddi árvu lassána boahtte áiggis, mii ávkkuha buoret dálkkádahkii ja buvttiha doaimma mii dárbbašuvvo divdna guovlluin gos lea vuollegis doaibmadássi. Leat veahkkin lassánahttime doaimma Finnmárkkus oaidnit oassin min servodatovddasvástádusas. Sáhtát lohkat min doaimma birra dán jahkeraporttas. Somás lohkamuš. Luossasajit mearas juolluduvvojit njuolggadusaid mielde maid FeFo stivra lea mearridan.
Leavdnja, 18.03.2014
govva: lena marianne kristiansen
Jan Olli Direktevra
www.fefo.no / tlf 09975
3
Jahkeraporta 2013 Mii lea FeFo? FeFo lea sierra riektesubjeakta mii galgá hálddašit eatnama ja luondduvalljodagaid jna. maid oamasta lága ulbmila ja Finnmárkkulága njuolggadusaid mielde muđui.
Doaibmasuorggit eanan ja vuoigatvuođat, ealáhus, ja meahcci bisuhuvvojit sierra ossodahkan. Dan organiserema vuođul leat jođiheaddjijoavkkus 7 olbmo.
Finnmárkkulága váikkuhus lea ahte Finnmárkolaččain galgá leat oamastanráđđejupmi, ja gieldda ja stáhta galget fas doaimmahit almmolaš válddi. Oamastanráđđejupmi lea institušonaliserejuvvon FeFo bokte, nu ahte FeFo hálddaša eatnamiid buot Finnmárkku álbmoga ovddas.
Hoavdaveahka lea báikáduvvon váldokantuvrii Leavnnjas. Virggit sirddihuvvojit bargoveaga molsašumiin amas oktage otná bargiin geatnegahtto sirdit ássanbáikki dán proseassa geažil. Eanan ja vuoigatvuođaid ossodat ja ekonomiijaossodat bissot Čáhcesullos ja Álttás.
FeFo lea eananeaiggát mii ferte čuovvut lágaid, njuolggadusaid, ja almmolaš eiseválddiid nugo buot eará eananeaiggádatge. FeFo ii leat guđegelágan almmolaš vuođarolla dahje almmolaš hálddašandoaimmat.
Kárášjoga, Vuonnabađa, ja Girkonjárgga kantuvrrat árvvoštallojuvvo čuovvovaš eavttuid mielde: • Fágalaš árvvoštallan • Dárbu leat báikkis • Ekonomiija • Ovttasbargu, fágabiras ja ovdáneapmi
Organisašuvdna FeFo:s ledje 35 bargi 2013 loahpas. Leat guokte bargit unni go 2012:s. FeFo lea organisašuvdna mas leat olu bargosajit mat eaktudit alla gelbbolašvuođa sierra fágasurggiid siskkobealde. Hástalus lea rekruteret ja doalahit ođđa bargiid geain lea gelbbolašvuohta. Lea stuorra gilvu bargomárkanis fágamáhtu dáfus masa FeFo:s lea jearru. Servodaga rievdan gáibádusat leat áiggi mielde dagahan ahte leat alit gáibádusat FeFo:i go guoská dan gelbbolašvuhtii maid doaibma ferte rábidit. 2013:s čađahuvvui organisašuvdna- ja jođiheaddjievalueren, ja Kárášjoga, Vuonnabađa, ja Girkonjárgga kantuvrrat árvvoštallojedje. Ulbmil proseassaiguin lei sihkkarastit beaktilis ja ulbmilaš organiserema ja nanu ja geasuheaddji fágabirrasiid. Organisašuvdnaevaluerema deaŧaleamos bohtosat ledje: • Veahkkedirektevravirgi heaittihuvvui • Ossodagaid nubbinjođiheaddjifunkšuvnnat heaittihuvvo • Telefovdnaguovddáš, vuorká, giella, diehtojuohkin ja bargoveahka šadde oktan hoavdaveahkaossodahkan • FeFo- advokáhtat ja ekonomiija sierra ossodahkan
Árvvoštallamiid boađus lei ahte mearriduvvui heaittihit Kárášjoga ja Vuonnabađa kantuvrraid. Girkonjárgga kantuvra bisuhuvvo dan sivas go lea dárbu leat doppe báikkálaččat, earenoamážit čadnon Bahčaveaji vuovddi doaimmaheapmái. Kárášjoga kantuvrra bargiin šaddá Leavdnja ođđa kantturbáikin, ja Vuonnabađa bargis fas Čáhcesuolu ođđa kantturbáikin. FeFo lea daid proseassaid geažil mat leat guoskkahuvvon bajábealde ásahan buori ja beaktilis organisašuvnna mii lea heivehuvvon dan doibmii mii lea FeFo ovddasvástádus Finnmárkkulága ja strategalaš plána mielde.
Ovttasbargu earáiguin FeFo:s lea lávga ovttasbargu gielddaiguin olu fágasurggiid siskkobealde main gielda lea almmolaš eiseváldi. Gielda lea earret eará plána- ja visteeiseváldi, mihtidaneiseváldi, matrikkelseiseváldi, eanandoalloeiseváldi, fuođđoeiseváldi ja olgoáibmoeiseváldi. FeFo:s leat bissovaš deaivvadansajit fylkkagielddain ja
govva: jan henrik hætta
4
jahkeraporta 2013
Sámedikkiin gos FeFo doaibma digaštallojuvvo. Geavaheaddjiorganisašuvnnat leat deaŧalaš ovttasbargo guoimmit FeFo:i, earenoamážit go guoská bivdui ja guollebivdui. Ovttasbargu ja ságastallan vuoigatvuođalač čaiguin lea maiddái hui mávssolaš FeFo:i. Earret dan lea FeFo:s ovttasbargu iešguđetlágan ásahusaiguin ja organisašuvnnaiguin.
FeFo orgánaid čoahkkáibidju ja bargu Stivrra čoahkkáibidju
Stivrras lea leamaš čuovvovaš čoahkkáibidju 2013:s: Sámediggi nammadan: Nubbinjođiheaddji Toril Bakken Kåven
- Isak Ole Hætta persovnnalaš várrelahttu
Nils Johan J. Gaup
- Elisabeth Klogh Hegge persovnnalaš várrelahttu
Klemet Erland Hætta
- Elin Henriksen persovnnalaš várrelahttu
FeFo:s lea viiddis ovttasbargu gielddaiguin jagis. Dasa lassin lea dat ovttasbargu formaliserejuvvon jahkásaš sátnejođiheaddji konferánssain mas váldojit ovdan fáttat main lea oktasaš beroštupmi. Stivra lea 2013.s maiddái: • Čoahkkinastan Norut Tromsø:in. • Ožžon diehtojuohkima Porsanger i Utviklingas jorggihanhápmanprošeavtta birra Dárkkistanlávdegotti čoahkkáibidju
Finnmárkku fylkkadiggi nammadan: Jođiheaddji Harald Larssen - Svein Oddvar Iversen persovnnalaš várrelahttu Bente Haug
- Veronica Andersen persovnnalaš várrelahttu
Raymond Robertsen
- Ingolf Erling Eriksen persovnnalaš várrelahttu
Stivrra bargu
Stivra lea doallan 9 stivračoahkkima ja meannudan 69 ášši. Deaŧalaš áššiin mat leat meannuduvvon stivrras 2013:s sáhttá namuhit: • Ođđa lihttoláigohannjuolggadusat luossajogaide • Láigovistesajiid vuovdin • Olgoriikkalaččaid sáivaguolásteami 5-kilomehteravádat • Dohkkehit šiehtadusa vuovdit eatnama • Finnmárkku dutkanbirrasa nannen • Finnmárkkukommišuvnna 1. fealta Stiertná/Sievjju raporta • Stuorrafuođđogulaskuddan • Ealgabivdu Bajit Anárjoga suodjaluvvon álbmotmeahcis • Guđeládje FeFo galgá meannudit meahccevisttiid main eai leat šiehtadusat • Detsikaluodda – FeFo rolla • Smávva boraspiriid bivdoraporteren • Opšuvdnašiehtadus Norterminal AS:in Stivrra čoahkkimat earáiguin
Sámediggái ja fylkkadiggái lea Finnmárkkulágas addon mandáhta nammadit 3 miellahtu goappáge stivrii. Álggu rájes 2006:s leat čađahuvvon okta dahje guokte
www.fefo.no / tlf 09975
gulahallančoahkkima politihkalaš dásis Sámedikkiin ja fylkkagielddain. 2013:s lea čađahuvvon okta čoahkkin.
Dárkkistanlávdegoddi lea leamaš čuovvovaččat biddjon čoahkkái 2013:s. Stáhta nammadan: Marianne Olssøn, jođiheaddji
- Hans Petter Graver persovnnalaš várrelahttu
Sámediggi nammadan: Josef Vedhugnes
- Synnøve Solbakken-Härkönen persovnnalaš várrelahttu
Finnmárkku fylkkadiggi nammadan: Eva Danielsen Husby - Einar Johansen persovnnalaš várrelahttu Dárkkistanlávdegotti barggut
Dárkkistanlávdegoddi lea siskkáldas orgána FeFo:s mii galgá gozihit stivrra doaimma. Dárkkistanlávdegoddi geahčada vuogádatlaččat buot stivrra beavdegirjjiid fuolahan dihte ahte stivrra mearrádusat čuvvot finnmárkolága ja eará lágaid. Dasa lassin galgá dárkkistanlávdegoddi dohkkehit FeFo jahkerehketdoalu, jahkečilgehusa ja revišuvdnačilgehusa. Dárkkistanlávdegoddi lea doallan 4 čoahkkima 2013:s ja gieđahallan 18 ášši.
Vuoruhuvvon barggut 2013:s Lassin manni doibmii leat čuovvovaččat leamaš guovddážis: • Ealgabivddu njuolggadusaid earáhuhttin • Luossagoarkŋu čázádagaid lihttoláigoheami njuolggadusaid rievdadeapmi • Bartasajiid juolludeapmi ođđa bartaguovlluin • Finnmárkkukommišuvnna raporttat • Vuovddi kultiverenčuollan ja njárbudeami muoraid doallan smáhkkobuvttadeapmái • Muorraportála, čoavddus sárggáide/murrensajiide vuođđuduvvon nehttii
Diehtojuohkin FeFo bargá geažus áiggi buoridit diehtojuohkinbarggu sihke siskkáldasat ja olggobealde.
5
doaibmasuorggit Doaibma lea juhkkojuvvon golmma váldosuorgái – eanan ja vuoigatvuođat, ealáhus, ja meahcci.
EANAN- JA VUOIGATVUOĐAT Sverre Pavel
eanan ja vuoigatvuođaid jođiheaddji
Jon Eriksen ja Lena galledeame «monnebarttaid» ovttas SLB:in (SNO). govva: lena marianne kristiansen
FeFo:s lea giddodatvuođđu (grunnbokshjemmel), ja eaiggáduššá 46 600 km2 dahje su. 95 % Finnmárkku fylkkas. Eananhálddašeapmi lea čadnon čuovvovaš doaibmasurggiide: l eananláigohanšiehtadusat l eananláigohanohcamat l opmodatvuovdin l opmodatovdánahttin l opmodat- ja riektesihkkarastin 2013:s oaččui FeFo oktiibuot 11456 ohcama oažžut lobi geavahit eatnama oktan gullevaš vuoigatvuođaiguin. Dát lea veahá lassáneapmi jagi 2012 ektui goas bohte 1355 ohcama.
Eananláigohanšiehtadusat FeFo:s leat badjelaš 12.000 doaibmi šiehtadusa. Ulbmil eananláigohan šiehtadusaiguin lea ahte FeFo láigoha eatnama iešguhtetge huksenáigumušaide nugo viessosajiide, bartasajiide, eanandollui ja ealáhusvistesajiide. Láigolaččat mákset jahkásaš láigohandivada vistesaji geavaheamis. Šiehtadusaid hálddašeapmái gullá áššemeannudeapmi šiehtadusaid sirdima oktavuođas go viesut ja barttat molsot eaiggáda vuovdima ja árbbi geažil, šiehtaduseavttuid čuovvoleapmi, eananláigohandivada mudden ja gáibideapmi, láigoregistara ođasmahttin, oktavuohta advokáhtaiguin, opmodatsoabahalliiguin ja Stáhta kártadoaimmahusa gulahusain (Statens kartverk tinglysningen). 2013:s gieđahallojedje 374 eananláigohanrievtti sirdima gárvvisin, mii lea 8 % unnit go 2012:s.
Eananláigohanohcamat FeFo gieđahallá eananohcamiid iešguhtetlágán áigumušaide Finnmárkkulága ja Sámedikki meahccegeavaheami earáhuhttima njuolggadusaid mielde. 2013:s oaččui FeFo 26 viessosadjeohcama, mii lea niedjan jagi 2012:i ektui goas bohte 46 ohcama. Dán 26 ohcamis ledje 17 mat mieđihuvvo. 3 eai lean šat áigeguovdilat. 3 ohcama leat hilgojuvvon. Golmmas eai leat vástidan dahje máksán áššemeannudan divada. Bohte 50 bartasadjeohcama 2013:s. Dat lea seamma dássi go 2012:s goas bohte 51 ohcama. 17 leat mieđihuvvon, 10 leat gieđahallamis, leat 4 main váilu áššemeannudandivat dahje eai leat áigeguovdilat, 1 ii leat álgojuvvon ja 16 leat hilgojuvvon.
6
jahkeraporta 2013
Ledje 6 lassieanan- dahje guohtunareálaohcama, mii lea unnit go 2012:s goas bohte 10 ohcama. Dan guhttasis leat 3 mieđihuvvon, 1 hilgojuvvon ja 2 leat meannuduvvome.
Komsas. Gielda ja FeFo soabaiga 2013:s čovdosa mas gielda beasai oastit daid unnit areálaid Kvitbergets ja Tøllefsluottas. Daid eará areáild dáfus dohkkehii gielda čovdosa mas areálat láigohuvvojit.
Opmodatvuovdin
Opmodat- ja riektesihkkarastin
2013:s bohte 73 ohcama oastit eatnama, mii lea 39 % niedjan 2012 ektui, muhto seamma dásis go 2011:sgoas bohte 71 ohcama. Dain 73 ohcamiin leat 39 juolluduvvon ja 10 hilgojuvvon. Earáide leat fas fállan láigohit dan sadjái go oastit, ášši lea ain meannuduvvome dahje ášši lea loahpahuvvon dainna go ohcci ii leat dohkkehan fálaldaga dahje loahpahuvvon eará sivaid geažil.
FeFo lei stevdnejuvvon bealálažžan 30 ođđa eananjuohkináššis 2013:s. Buohtastahttin dihte lei FeFo stevdnejuvvon 22 áššis 2012:s. Eananjuohkinrievtti áššiid lohku lea lassánan, mii dagaha oalle olu lassibarggu FeFo:i. Ferte ráhkkanit áššiide, viežžat dokumeanttaid ja guorahallat daid. Dan vuođul ferte áimmahuššat FeFo eananeaiggátberoštumiid buot áššiin.
FeFo šiehtadalai 2012:s Finnmárkku dearvvašvuođain eananvuovdima ođđa huksensadjái buohccivissui. Bealálaččat soabaiga mearridit hatti árvvoštusain. Árvvoštus manai čakčat 2013:s. Goappaš bealit dohkkeheigga maid árvvoštusriekti mearridii. Álttá gielda háliidii oasit olu guovlluid FeFo:s maidda galget huksejuvvot viesut, dan vuolde unnit areála Kvitbergets, Stuorát areála Bajit Álttás, Tøllefsluottas, ja Lille
www.fefo.no / tlf 09975
Kongsfjordfjellet (Geatnja) bartaguovlu. govva: lena marianne kristiansen
Olu eananjuohkinrievtti áššit sáhttet ádjánit go rievttis lea guhkes áššemeannudanáigi váilevaš kapasitehta ja stuorra áššehivvodaga geažil. Servodat ja – láhkaovdáneapmi mielddisbuktá ahte ovddiduvvojit ođđa áššešlájat eananjuohkinriektái. Earenoamážit orru vejolašvuohta mearridit geavahanortnegiid priváhta luotta leame dakkár áššešládja. Maiddái luossagoargŋu čázádagaid oaggunrievtti kárten ja juohkin orru šaddame áigeguovdilin boahtte áiggis.
7
doaibmasuorggit Gielda
SuPmi
Áltá, Hámmáfeasta, Láhppi ja Ákŋoluokta
30 000
Áltá ja Guovdageaidnu
160 000
Ákŋoluokta
70 000
Gáŋgaviika
90 000
Davvvisiida
15 000
Davvinjárga, Porsáŋgu, Davvisiida, Kárášjohka ja Mátta-Várjjat
35 000
Tabealla 1. FeFo oasi juohkáseami iešguhtetge Geovekstprošeavttain 2013:s.
Stivra meannudii 2013:s kommišuvnna 1. fealtta, Stiertná ja Sievjju raportta, Finnmárkkulága mearrádusaid mielde. govva: lena marianne kristiansen
8
FeFo stuorra ja mearrideaddji eananeaiggádin oassálastá aktiivvalaččat gielddaplánaproseassain. Earenoamážit beroštit mii buktit dadjamušaid gielddaplána areálaoassái ja áimmahuššat FeFo eananeaiggátberoštumiid oppalaččat. Go lea mearriduvvon gielddastivrras mearrida gielddaplána guđeládje buot eananareálat sáhttet geavahuvvot, sihke priváhta ja FeFo-eatnamat. 2013:s lea FeFo buktán evttohusaid gielddaplána areálaoasi ja servodatoasi plánaprográmma ođasmahttimii MáttaVárjjat gielddas. Addojuvvo evttohusat ja mearkkašumit Davvinjárgga gielddaplána areálaoasi ođasmahttimii. FeFo oassálasttii olu Geovekstprošeavttain 2013:s. Tabealla 1 čájeha guhte gielddain
FeFo lei fárus ruhtadeame kártema. Geoveksta olis ovttasbarget ollu doaimmaheaddjit earret eará Stáhta kártadoaimmahat, gielddat, luoddadoaim mahat, fápmofitnodagat ja FeFo sihke divodemiin ja ođđasitkártemiin. Boađus lea ahte beassá kártet stuorát guovlluid go doaimmaheaddjit ieža livčče nagodan. Buorre kártavuođđu lea deaŧalaš vuođđun buot servodatplánemii ja čuovvu servodatovdáneapmái. FeFo lea oasálaš Norge Digitialtas, mii lea našunála goavdi buot báikáigullevaš dieđuid (geodata) čohkkemii ja gieđahallamii Norggas. FeFo:s lea lagas ovttasbargu gielddaiguin ja Stáhta kártadoaimmahagain Finnmárkkus kvaliteahtasihkkarastit matrikkela opmodatdieđuid (opmodatrájiid, vuoigatvuođadiliid jna).
jahkeraporta 2013
Opmodatovdánahttin Nordterminal AS ovddidii 2012:s opšuvdnaohcama su 1200 dekára sturrosaš guvlui Dimbbárnjárggas Mátta-Várjjat gielddas. Lea jurdda ovdánahttit areála oljoođđasitlastenterminálan. Šiehtadallamat álge 2012:s ja loahpahuvvo 2013:s. Plánabargu álggahuvvui 2013:s ja dahkko oktanaga olu plánaproseassaiguin čadnon Geresnjárgii ja soahtesuodjalusa hárjehallanja leairaguvlui Høybuktmoenis. FeFo lea oassálastan olu čoahkkimiidda daid proseassaid oktavuođas 2013:s 2013:s juolluduvvojedje bartasajit golmma ođđa bartaguovllus. Elgbekken bartaguovllus almmuhuvvo 20 ođđa bartasaji. Loddenjárgga bartaguovllus almmuhuvvo 10 rabas bartasaji. Lávkajávrri davi bartaguovllus, maiddái Porsáŋggus, almmuhuvvo 17 bartasaji. Bartaguovlluid dássi lea šaddame alibun. Dát gáibida ollu eambbo plánema regulerenbarggu vuolde ja mielddisbuktá alit gártadangoluid. Váikkuhus šaddá ahte sisabeassanbileahtta bartasajiide lea badjelis go ovdal. FeFo lea 2013:s bargan čuovvolit regulerenplánaid golmmá bartaguovllus, gč. tabealla 2.
muhtun bartaguovllu regulerenmearrádusaid rihkkumat. Gielda ja FeFo ovttasbarggaiga čakčat 2013:s čuovvolit daid áššiid. Norsk Caravanklubba Álttá ossodat ja FeFo čađaheigga gulahallančoahkkima čakčat 2013:s earret eará digaštallat hástalusaid go leat unnan caravansajit Silisávžži guovllus. Šattaimet ovttaoaivilii ovttas jearrat Guovdageainnu gielddas várret eambbo areála čuožžunsajiide Silis- ja Suolovuomeguovllus. Álggahuvvui plánabargu Nedre Trangedal bartaguovllu hárrái Fálesnuori gielddas čakčat 2011:s. Ulbmil Plánain lea čorget luottaid ja biilaguođđensajiid mat leat huksejuvvon lobi haga. Geasset 2012:s čađahuvvui oktasaš galledeapmi bartaguovllus mas ledje guoskevaš boazodoalloorohat, gielda ja FeFo fárus. Maŋŋil ráhkaduvvui plánaevttohus mii lei gárvvistuvvon ja mii sáddejuvvui mearrádeapmái gildii. Boazodoallu lei dalle earáhuhttán oaivila ja vuosttildii garrasit ahte FeFo galgga ovddidit plána. Dan vuođul geassádii FeFo 2013:s plána viidáseappot meannudeamis.
Okta deaŧalaš bargu 2013:s lea leamaš gávdnat gávdnat praktihkalaš čovdosiid infrastruktuvrra (luottaide ja biilaguođđen sajiide) doaibmaovddasvástádussii ásahuvvon bartaguovlluin. Guovtti bartaguovllus šiehtaduvvojedje čovdosat mat buoridit infrastruktuvrra ja gean ovddasvástádus dat lea. Dat okta guovlu lea Valen Mátta-Várjjat gielddas ja nubbi lea Áitejohka Deanu gielddas. FeFo ja Guovdageainnu gielda leigga geahčadeame Silisávžžis ja gávnnaiga olu guđđojuvvon campingvovnnaid ja spihkkártealttáid. Dasa lassin registrerejuvvo Gielda
Bartaguovlu
Áltá
Bolloseter, plánaárvalus ovddiduvvon meannudit gildii
Guovdageaidnu
Vuorašjávri, regulerenrievdadus sirdit 5 huksensaji
Deatnu
Áitejohka, hukset luotta ja biilaorustahttinsajiid, loahppagalledeapmi
Galledeapmi Silisávžži guovllus Guovdageainnu gielddas.
govva: iris nathalie wigelius
Tabealla 2. Bartaguovlluid regulerenplánat 2013.
www.fefo.no / tlf 09975
9
doaibmasuorggit EALÁHUS
Trond Aarseth ealáhusa jođiheaddji
Bieggafápmu
Vuovdi
FeFo dagai njukčamánus šiehtadusa Varanger KraftVindain láigohit eatnama bieggafápmo rusttegii Rákkočearus Bearalvági gielddas. Bieggafápmorusttega huksen álggahuvvui geasset 2013:s ja vurdojuvvo leat doaimmas čakčat 2014:s.
Vuovddi árvomeroštallan
Aurora Vindkraft AS, maid Finnmark Kraft og Fred Olsen Renewables eaiggáduššaba ovttas, oaččui ođđajagimánus konsešuvnna bieggafápmorusttegii mii lea gitta 180 MW Fálesráššas Fálesnuori gielddas. Boazodoallo orohat váiddii konsešuvnna ja dat de lea dál sáddejuvvon Olju- ja energiijadepartementii meannudeapmái. Ii leat vel dahkkon šiehtadus eananeaiggádin FeFo:in. Vindkraft Nord oaččui skábmamánus 2013:s loahpalaš konsešuvnna Dønnesfjord bieggafápmorusttegii Ákŋoluovttas. Šiehtadus eananeaiggádiin FeFo:in lei juo dahkkon 2008:s.
Čáhcefápmu Alta Kraftlag oaččui geassemánus loahpalaš konsešuvnna hukset Millojoga fápmorusttega Lákkovuonas, Álttá gielddas. Šiehtadus eananeaiggádiin FeFo:in lei dahkkon 2011:s. Statkraft álggahii 2013:s Sieidejávrri fápmorusttega huksema mii galgá ávkkástallat gahčahagain dan guovtti stuorra magasiinna gaskka čadnon Áttánjoga fápmorusttegii. Lea dahkkon šiehtadus FeFo:in láigohit gahčahatvuoigat vuođaid, ja plána lea bidjat fápmorusttega doibmii čakčat 2014:s. NVE meannudišgođii 2013:s 7 ášši main lei ohccojuvvon konsešuvdna smávvafápmo rusttegiidda Finnmárkkus. FeFo lea váldo eananeaiggát buot prošeavttain, ja eananeaiggátšiehtadusa šiehtadallamat álggahuvvojit 2014:s.
10
FeFo šiehtadii 2012:s Allskog AS:in MáttaVárjjat goahccevuovddi árvomeroštallama. Oassin dán barggus leat birasárvvut mat galget vuhtiiváldojuvvot go doaimmaha vuovddi boahtte áiggis viidát kártejuvvon 2013:s. Go árvomeroštallan Mátta-Várjjagis lea dahkkon 2014:s, de leat buot goahccevuovddit mat gullet FeFo:i árvomeroštallojuvvon maŋemus viđa jagis. Árvomeroštallamat leat dárbbašlaččat hálddašit goahccevuovddi ceavzilit. Juovlamuorat
Juovlamuoraid čuollan ii čađahuvvon FeFo olis 2013:s. Juovlamuorat han váldojuvvojit nuorasmahttinduolbasain. Go ii leat leamaš loahppamáttaheapmi vuovddis máŋgga jahkái, de lea vuovdi nuorasmahttinduolba dasain meastta beare stuoris čuollat juovlamuorran. Dát dahká barggu čuollat stuorra juovlamuorrahivvodagaid eambbo eahpeáigeguovdilin. 2013:s vuvdojuvvo 170 juovlamuora ruohttasis, 80 Mátta- Várjjagis ja 90 Kárášjogas Dasa lassin addojedje olu muorat almmolaš ásahusaide, servviide ja ovttastusaide Finnmárkkus mat besse čuollat juovlamuora alcceseaset. Vuovdekultuvra
FeFo doaimmaha veahá vuovdekultuvrra opmodagas, eanas beahcevuovddi njárbudahttima. Doaibma lea sorjavaš smáhkkomuoraid jođiheamis. Čakčat 2013:s biddjui johtui ođđa liggenguovddáš vuođđuduvvon smáhkkomuoraide MáttaVárjjat garnisonas, ja liggenguovddážat ovddeš Finnmark Miljøvarme maŋis Álttás, Kárášjogas ja Leavnnjas ožžo ođđa eaiggádiid mat bidje árjjaid vuovdesmáh kuid boaldimii. Dán geažil jođii olu
jahkeraporta 2013
Smáhkkobuvttadeapmi Mátta-Várjjagis. govva: ole andré hestmo
Smáhkkomuorra geavahuvvo earret eará ligget GSV. govva: ole andré hestmo
smáhkkomuorra ja njárbuduvvui oktiibuot 3200 daa, 1446 daa MáttaVárjjagis ja 4000 daa Álttás 2013:s. Kárášjogas ásahuvvui fitnodat Karaskog AS 2013:s, ja FeFo lea dahkan čuollanšiehtadusa fitnodagain.
FeFo lea čađahan veahá dárbbašlaš Máŧasdoallama vuovdebiilaluottain, eanas Báhčaveajis ja veahá Álttás. Iežas ruđaiguin, almmolaš vuovderuđaiguin dahkkui máŧasdoallan kr 163 000,ovddas earret vearu.
FeFo oassálasttii maiddái 2013:s ovttasbargoprošektii čorget luoddaguoraid Finnmárkkus vai šaddá várddus. Čorgejuvvui sihke MáttaVárjjagis, Davvisiiddas, Kárášjogas, Álttás ja Porsáŋggus. Oktiibuot várddusinčorgejuvvui sullii 250 dekára FeFo-eatnamiin.
Sárggá/muorrasaji addimat
Beazi ja soagi vuovdin ruohttasis
FeFo dagai 2013:s šiehtadusa Mietinen Maskin AS:in vuoigatvuođain luonddugeađgegávdnosiidda Ođđajogas ja Bugøynesas (Buođggáidnjárggas) (Arctic Red ja Arctic Blue). Ii leat máŋggaid jahkái leamaš doaibma dain gávdnosiin.
Mátta-Várjjagis čullojuvvui 99 kbm beahci priváhta. Dasa lassin vuvde smáhkkofitnodagat 55 kbm sahádimbara priváhta olbmuide. Álttás ja Kárášjogas vuvdojuvvui veahá beahci ruohttasis, muhto unnit go ovddit jagiid. Vuovdebiilaluottat
www.fefo.no / tlf 09975
Maŋŋil go sárggá-/murrensadjeaddin rievdaduvvui juolluduvvojit buot sárggát/murrensajit eanas muorraportálas www.natureit.no. 2013:s ledje 1716 sárggá/murresaji registrerejuvvon muorraportálas.
Báktedoaibma
Čievra ja cuovkageađgi Stuorra huksendoaibma Álttás ja Girkonjárggas mielddisbuktá maiddá
stuorra čievra- ja cuovkageađgedárbbu. Eará osiin fylkkas lea leamaš unnit dárbu go ovddit jagiid, earret eará danne go Avinor dál lea geargan ođasteamis smávvagirdišiljuid. FeFo lea ovttas gielddain ráhkadan regulerenplána boahttevaš geađgeválddahahkii Várggát gielddas. Lea vurdojuvvon plánamearrádus 2014 dálvvi/giđa. Ođđajogas Unjárggas lea FeFo ovttas gielddain ráhkadan regulerenplána guvlui gos ovdal leat buvttadan luonddugeađggi, ja gosa gielda lea ásahan čiekŋalisčáhcekáija. Regulerenplána galgá lassin viidáseappot luonddugeađgebuvtta deami heiveheapmái, maiddái láhčit dili ođđa industriijaásahemiide. Heiveheapmi gáibida stuorra várrehivvodaga, ja industriijaguovlluid ráhkadeapmi galgá dahkkot kommersiála geađge- ja cuovkageađge buvttademiin. Vurdojuvvo mearrádus regulerenplánii dálvet/giđđat 2014.s.
11
doaibmasuorggit MEAHCCI Sáivaguolásteapmi
Buot finnmárkolaččat oggot sáivaguliid nuvttá ja eaige dárbbaš oaggunkoartta. Olbmot geat ásset olggobealde Finnmárkku fertejit oastit oaggunkoartta jus áigot oaggut Finnmárkkuopmodagas.
Einar Asbjørnsen meahci jođiheaddji
Mánát vuollel 16 jagi, penšunisttat ja buohkat geat ásset Finnmárkkus bivdt guliid nuvttá. govva: lena marianne kristiansen
12
Oaggunkoarttaid vuovdin lea duogážin buot almmuhuvvon loguide dás. Sii geat oggot nuvttá ja dan sivas eai dárbbaš oaggunkoartta (finnmárkolaččat ja galledeaddjit geat leat nuorabut go 16 jagi ja boarráseappot go 67 jagi) eai leat fárus loguin. 6040 olbmos oste oaggunkoarta Finnmárkkuopmodagas 2013:s. Dain vuvdojuvvo 5270 koartta olgoriikkalaččaide, ja 1190 koartta vuvdojuvvo fas olbmuide geat ásset Norggas. Geahčá figuvra 1.
Jus ii geahča jagiid 2011 ja 2012, de lea vuvdojuvvon koarttaid lohku lassánan dássedit 2001 rájes. 2006 rájes lea norgalaččaid lohku geain lea oaggunkoarta sullásaččat fas unnon dássedit. Nuppiin sániin lea obbalaš vuovdin lassánan dušše olgoriikkalaččaid geažil jagi 2006 rájes. 2013:s vuvdojuvvo visot koarttat ovtta ja seamma vuovdinportálas www.natureit.no:s. Bođii jándorkoarta vuosttaš geardde sáivaguolásteamis. Ođasin lei maiddái lei vejolaš oaidnit gos iešguhtetge guollebivdit háliidedje bivdit, dainna lágiin ahte sis geain lei koarta doibmiibidje oaggunbeivviid gielddaide gos áigo oaggut. Ortnet lei eaktodáhtolaš dán jagi, ja 14 % olbmuin geat oste koartta ledje doibmiibidjan oaggunbeivviid gielddadásis. Eanemus beaivvit doibmiibiddjojuvvo Kárášjoga, Guovdageainnu, Davvisiidda ja Deanu
jahkeraporta 2013
1000 0 0
Småviltkortsalg i Finnmark 1985-‐ 2013
6000
6000
2000 3000 1000
2000 1000 0
Norgalaččat Olgoriikkalaččat Ok7ibuot
1996 1996 1997 1997 1998 1999 1998 2000 1999 2001 2000 2002 2001 2003 2004 2002 2005 2003 2006 2004 2007 2005 2008 2009 2006 2010 2007 2011 2008 1982012 2009 198 5 2013 6 2010 198 198 2011 7 198 8 2012 199 9 2013 199 0
0
Småviltkortsalg i Finnmark 1985-‐ 2013 Bosa<e i 9000 8000 7000 6000 5000 4000 Norgalaččat 3000 Olgoriikkalaččat 2000 Ok7ibuot 1000 0
figuvra 1. Galli olbmos lei oaggunkoarta dás juhkkojuvvon norgalaččaide ja olgoriikkalaččaide.
Vuvdojuvvo bivdokoarttat 2,92 mill kruvnno ovddas 2013:s. Eanas bivdit geavahedje smávvafuođđoportála www.smavilt.no/fefo oastit bivdokoarttaid, doibmiibidjat ja raporteret bivddu.
Smávvafuođđobivdu
Finnmárkkuopmodagas registrerejuvvo 5273 bivdokoartta kaleandarjagi 2013. Juohkáseapmi lei 118 vuvdojuvvon bivdokoartta dálveáigodagas (ođđajagemánnu-cuoŋománnu) ja 5155 čakčaáigodagas (borgemánnu juovlamánnu). Vuvdojuvvo 2269 beaivekoartta, 1723 gielddakoartta ja 1281 fylkkakoartta.
Árvomeroštallamiid bohtosat čájehedje veahá vuollel gaskaárvosaš rievssat- ja vuovdeloddehivvodagaid dán jagi. Oktiibuot olles Finnmárkkus čájehedje rehkenastimat 10 rievssaha juohke km2:s ja 4,9 čivgga juohke vuoncás. Oktiibuot árvomeroštallojuvvui 460 km linnjá, juhkkojuvvon 13 gielddaide. Árvomeroštallamiid bohtosiid ja ovttasbarggu vuođul Norges Jeger og Fiskerforbund Finnmark, OarjeFinnmárkku loddebeanakubbain (VestFinnmark Fuglehundklubb) ja Sámi bivdo ja meachástanservviin, álggahuvvui beaiveearri 5 rievssahiin juohke bivdi várás Finnmárkku opmodagas.
Koartavuovdima juohkáseapmi lei 2867 bivdokoartta vuvdojuvvon Finnmárkku ássiide, ja 2406 bivdokoartta vuvdojuvvon olbmuide geat ásset olggobealde Finnmárkku (figuvra 2). Oktiibuot 181 nuora vuollel 20 jagi oste bivdokoartta 2013:s, ja dain ledje 135 bivdi Finnmárkkus eret.
Kárášjoga ja Mátta-Várjjat gielddas álggahuvvui beaiveearri 5 vuoncálottiin oktiibuot –mas ledje gitta 2 vuovdelotti (čukčá, goahppil, hurri ja bakku). Sállanis, Gádde Iččáin, Fávle-Iččáin, jealmmeajus ja Muosáhis lea rievssatbivdináigi čakčamánu 10. beaivvi - juovlamánu 23. beaivvi
www.fefo.no / tlf 09975
Bosa<e i Finnmark
Tilreisende jegere
Tilreisende jegere
Totalt
Totalt
figuvra 2. Smávvafuođđobivddu koarttaid vuovdin juhkkojuvvon ássanbáikkiide 1985-2013.
gielddas. 2014:s áigu FeFo bidjat gáibádusa doibmiibidjat oaggunbeivviid, mas lea ulbmilin addit nu buori gova go vejolaš das gos oaggun dáhpáhuvvá, juhkkojuvvon iešguhtetge gielddaide.
Finnmárkkus lea smávvafuođđuid bivdináigi suoidnemánu 15. beaivvi cuoŋománu 15. beaivvi. Finnmárkkuopmodaga smávvafuođđo bivdit bivdet eanas rievssaha, girona, vuovdelotti, ja njoammila.
Finnmark
199 1 199 2 199 3 199 4 199 5 199 6 199 7 199 8 200 9 200 0 200 1 200 2 200 3 200 4 200 5 200 6 200 7 200 8 198 201 9 198 0 5 201 201 198 6 1 198 2 7 201 198 8 3 199 9 199 0 199 1 199 2 199 3 199 4 199 5 199 6 199 7 199 8 200 9 200 0 200 1 200 2 200 3 200 4 200 5 200 6 200 7 200 8 201 9 201 0 201 1 201 2 3
4000 3000
N
5000
5000 4000
9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0
N
7000 7000
gaskka. Dasa lassin biddjojuvvui gitta 2 bivdobeaivi/ km2:s bivdodeaddorádjin juohke bivdoguovllus galledeaddji bivdiide. Oktiibuot doibmiibiddjojuvvo 23 221 bivdobeaivi kaleandarjagis 2013, juhkkojuvvon 993 doibmiibiddjojuvvon beivviide dálveáigodagas ja 22 228 čakčaáigodagas. Dain doibmiibiddjo juvvon beivviin oaččuimet bivdo rapporttaid 83 % ovddas. Kaleandar jagis 2013:s registrerejuvvo njeidon 10 121 rievssaha, 3 928 girona, 245 vuovdelotti ja 836 njoammila. Norsk Institutt for Naturforskning (NINA) ráhkadii «Hønsefuglportalena» 2013:s. Portála ulbmil lea sihkkarastit guhkesáigásaš meannudeami árvomeroštallandieđuide riikka dásis. FeFo doarjjui portála ovdánahttima ekonomalaččat ovttas Birasdirekto ráhtain ja Statskogain. FeFo jugii vuoittuid bivoraportemis Finnmárkkuopmodagas. Ulbmil lei lassánahttit fuomášumi bivdorapor teremii ja leat veahkkin lassánahttime beroštumi smávva boraspiriid bivdimii. Boađus čájehii 80 % lassáneami ruksesriebaniid bivdoraporteremis.
13
doaibmasuorggit 900 800
Njeidon ealggat Finnmárkkus 1990-‐2013
700 600 500 400 300 200 100
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
0
Njeidon ealggat gielddaid mielde 2009-‐13 Stuorrafuođđobivdu Stuorrafuođđobivdu fátmmasta eanas ealgabivddu Finnmárkkuopmodagas. Dasa lassin hálddaša FeFo guovža- ja geatke njeaidima liseanssain ja albbasbivddu eriin.
150 100 50 Davvisiida
Porsáŋgu
Kárásjohka
Guovdageai dnu
Áltá
0
Ealggabivddu hálddašeami vuođđun lea doaibmi 4-jagi máddodatplána. Doaibmi Máddodatplána (2011-2014) váldoulbmil lea bissehit hivvodaga stuorruma ja dárkkistit iešguhtetge oassemáddodagaid bivdduin. Olu guovlluin Finnmárkkus (Kárášjohka, Guovdageaidnu, Porsáŋgu, Davvisiida, Deatnu ja Bearalváhki) lea ulbmil unnidit hivvodaga (máddodaga). Álttás, Unjárggas, Davvinjárggas ja Gáŋgaviikkas lea dásáiduhttin ulbmil, ja Fálesnuori, Báhcavuona, Mátta-Várjjaga ja Čáhcesullo hivvodat (máddodat) galgá fas lassánit. Eará gielddat
200
Čáhcesuolu
250
Deatnu
300
Unjárga
govva: lena marianne kristiansen
figuvra 3. Njeidon ealggat Finnmárkkus áigodagas 1990-2013.
MáDa-‐ Várjjat
Finnmárkkulága § 23 mielde lea ealgabivdu Finnmárkku ássiid vuoigatvuohta.
FeFo almmuhii 2013:s 279 ealgabivdo guovllu (oktan 2 fealttain várrejuvvon oahppanbivdui) main lei obbalaš earri 1.133 ealli. FeFo láigohii dasas lassin bivdinrievtti Bajit Anárjogas priváhta mátkkoštanealáhus fitnodahkii maŋŋil go máŋgga jahkái ii lean leamaš ealgabivdu suodjaluvvon álbmotmeahcis. Bohte ohcamat 488 bivdojoavkkus main ledje oktiibuot 2262 bivdi, mii lei stuorra lassáneapmi ovddit jagis (462 bivdojoavkku ja 2137 bivdi).
14
jahkeraporta 2013
100
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
0
300
Njeidon ealggat gielddaid mielde 2009-‐13
250 200 150 100 50
Eará gielddat
Čáhcesuolu
Deatnu
Unjárga
MáDa-‐ Várjjat
Davvisiida
Porsáŋgu
Kárásjohka
Guovdageai dnu
Áltá
0
figuvra 4. Njeidon ealggat Finnmárkkus 2009-13 juhkkojuvvon gielddaid mielde.
Bivddu vuolde njeide bivdit oktiibuot 767 ealli (oktan 10 elliin Anárjogas). Dát lei čielga niedjan buohtastahtton 3 ovddit jagi olahusalla loaktimiin (849 ealli 2012:s, geahča figuvra 3). Eanemus ealggat njeidojuvvo Deanu gielddas (202 ealli 217 ealli ektui 2012:s) ja Kárášjoga gielddas (189 ealli 241 ealli ektui 2012:s). 2013:s ledje 58 bivdi geat oste bivdokoartta boraspiriide Finnmárkkuopmodagas. Oktiibuot njeidojuvvo 5 geatkki ja 9 albasa liseansa-/earrebivddu vuolde 2013:s. Ii njeidojuvvon oktage guovža.
Mearraluossabivdu Luossasajit mearas juolluduvvojit njuolggadusaid mielde maid stivra lea mearridan. Sullii 1600 registrerejuvvon luossasajiin ledje 404 (397 registrerejuvvon) juolluduvvon 2013:s, ja ledje oktiibuot 256 mearraluossabivdi geat bivde Finnmárkkuopmodagas. 9:s sis ledje ođđa mearraluossabivdit. 2013:s bohte 106 ohcama. Buot luossasajit gielddas ođasmahttojuvvojit juohke goalmmát jagi, ja 2013:s ledje Hámmárfeasta, Muosát, Porsáŋgu, Bearalváhki, Deatnu ja Mátta-Várjjat mat galge ođasmahttojuvvot 2014-2016 luossabivdináigodagaide. Dain gielddain juolluduvvojit olhcamat golmma jahkái. Luossasadješiehtadusat sáddejuvvojit jahkásaččat.
www.fefo.no / tlf 09975
Olbmot geat bivdet luosaid mearas vátnot ja mearraluossabivdiid gaskamearálaš ahki lea allat. Leat eanebut geat gáhččet eret go ođđa mat bohtet. Almmolaš bivdináigegáržžideamit, heajos luossahattit, ja heajos gánnáhahttivuohta leat muhtun sivat dasa ahte olbmot geat bivdet luosaid mearas leat unnon. Niedjan guoská sihke priváhta bivdinsajiide ja luossasajiide FeFoeatnamiin. Registrerejuvvon sajiid niedjan lea stuorát priváhta eatnamiin go FeFoeatnamiin. Finnmárkkus bivdojuvvui 98 tonna luossa. Dat lea niedjan ovddit jagi ektui, muhto sálaš dagai 51 proseantta Norgga oppalaš luossasállašis mearas. Finnmárkkus goddojuvvui eanemus luossa Álttá ja MáttaVárjjat gielddas.
Luossabivdu jogain FeFo:s lea hálddašanovddasvástádus sullii 50 čázádagaide main lea luossa, guvžá ja valas. Báikkálaš organisašuvnnat hálddašit guollebivdinrievtti luossa- ja sáivaguolás tanlága, Finnmárkkulága rámmaid ja njuolggadusaid siskkobealde maid FeFo stivra lea mearridan. 2013 áigodat lei buorre. Sállašat nidje 2012 ektui muhto šattai loahpas viđát buoremus áigodat maŋemus 15 jagi (figuvra 5). Báikkálaš lihttoláigoheaddji barge bures kártet máddodaga (hivvodaga) ja ráddjet oagguma duhtadit eiseválddiid ceavzilis
15
doaibmasuorggit hálddašeami gáibádusa. Leat eanet ja eanet jogat mat duhtadit gođaguollelogu mihttomeriid.
Lih*oláigohuvvon jogaid luossasállašat 70000 60000
Riebanbivdu. Vuoittuid vuorbádeapmi go addá raportta dagahii eanet beroštumi smávva boraspiriid bivdimii ja ruksesriebaniid raporteren lassánii 80 proseantta. govva: lena marianne kristiansen
16
50000 40000 Kg
Oppalaš luoddadeaddu 30000
Luosat vuollel 3 kg Luosat 3 -‐ 6,9 kg
20000
luosat badjel 7 kg
10000
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
0 1999
FeFo bargga ođđa šiehtadusaiguin ja njuolggadusaid luossajogaid lihttoláigoheapmái. Gulaskuddanevttohusat dagahedje olu digaštallama, mii dagahii ahte gulaskuddama áigemearri guhkiduvvui njukčamánnui 2014:s vai lihttoláigoheaddjit ja eará ožžot doarvái áiggi ráhkadit buriid evttohusaid ja cealkámušaid gulaskuddamii. Ášši meannuduvvo stivrras čakčat 2014:s.
Jahki
Guvžá- ja valassállašat leat olu buorebut go 2012:s, muhto máhttu lea ain beare heittot čilget rievdamiid.
figuvra 5. Man galle kg lei luossasálaš Finnmárkkuopmodaga jogain áigodagas 1999-2013.
Jagis 2013 vuvdojedje oaggunkoarttat gosii 9,2 mill. kruvnno ovddas. Dát lassáneapmi lea su. 1 mill. kruvnno jagi 2012 rájes. Lihttoláigohandivadat dahke gosii 1,6 mill.
kruvnno dain sisaboađuin maid FeFo vieččai. Addojuvvui 200 000 kruvnno doarjjan maŋás lihttoláigoheaddjiservviide. Dat manai eanas bearráigehččui ja máddodatkártemiidda.
jahkeraporta 2013
Olgodoaimmat Juohke jagi juolluda FeFo Ruoná doarjagiid ovttastusaide ja servviide Finnmárkkus. Ulbmil lea oažžut buot joavkkuid álbmogis meahcástallat eambbo, dat buorida loaktima ja álbmotdearvvašvuođa. Dan rájes go ortnet álggahuvvui 2007:s lea juolluduvvon 7,5 millijovnna ruvnno iešguđetlágan meahcástallanprošeavttaide. Ovttas eará sponsoriiguin ja viššalis eaktodáhtolaš bargiiguin lea ruhta veahkehan oččodit ávkkálaš meahcástallandoaimmaid maŋemus 7 jagi. Doarjjaortnet buorida olgodoaibmafálaldaga lagas birrasis, earret eará tuvrakássaortnegiiguin, meahcceleair raiguin, tuvralágidemiiguin ja luonddugeavaheami kurssaiguin. FeFo oažžu buriid dieđuid ortnega birra ja oallugat lohket ahte ruhta lea ávkin ahte biddjojit johtui olgodoaimmat maid muđui ii livčče leat leamaš vejolaš čađahit. 2013:s bohte 161 ohcama ja 68 juolluduvvojedje. Sin gaskkas geat ožžo doarjaga ledje earret eará: Alta JFF praktihkalaš ealgabivdooahpahussii, IL Ilar olgoáibmocampii bearrašiidda, Båtsfjord
www.fefo.no / tlf 09975
skytterlag doaibmabeivviid lágideapmái, Gjesvær Bygde- og idrettslag astoáiggedoaimmaide ja Lions Porsanger Dearvvasvuođavaláštallanvahkkui (Helsesportsuka). Juolluduvvui oktiibuot 1 000 000 kruvnno ruoná doarjjan iešguđetlágan olgodoaibmaprošeavttaide ja tuvrašiltaprošekttii.
Kárášjoga searvi (Karajok pensjonistforening) oaččui ruoná doarjaga doallat olgoáibmobeaivvi 5. luohkálaččaide. govva: astrid helander, ávvir
FeFo attii ruoná doarjaga tuvrašiltaprošektii mas lea ulbmil merket ja šiltet tuvraláhtuid Finnmárkkus. Dat lea ovttasbargoprošeakta gaskal Gjensidigestiftelsen, FeFo ja Finnmárkku fylkkagieldda. Oktiibuot juolluduvvui 1,2 millijovnna gielddaide, valáštallanservviide ja mátkkoštan ealáhusorganisašuvnnaide 2013:s. Prošeakta jotkojuvvo 2014:s ja Sámediggi lea maiddái searvan ovttasbargoguoibmin. FeFo eaiggáduššá guhtta áidalas bartta Báhčaveajis mat leat rahpasat idjadit birra jagi. Geasehuvvojit goike muorat áidalas barttaide juohke jagi. Juohke kantuvra luoiká lávuid olgoáibmolágidemiide. 2013:s luoikkahedje earret eará Vest-Finnmark NRH, Norges Jeger- og Fiskeforbund Finnmark ja Anárjoga Velforening lávuid.
17
FeFo bargu Finnmárkkuk Gonagas stáhtaráđis nammadii Finnmárkkukommišuvnna njukčamánu 14. beaivvi 2008:s man jođiheaddji lea Jon Gauslaa ja miellahttun leat Hilde Heggelund, Ole Henrik Magga, Kjell Næss ja Anne Marit Pedersen. Kommišuvnna bargu lea kártet dálá geavahan- ja oamastanvuoigatvuođaid maid Finnmárkku olbmot leat gártadan guhkes áiggi geavaheami vuođul. Kárten dahkko našunála rievtti vuođul mii gusto ja ráddjejuvvon eatnamiidda maid FeFo válddii háldosis go finnmárkkuláhka bođii fápmui 1. beaivvi suoidnemánus 2006:s. FeFo lea mielas ahte sii geain leat geavahanja oamastanvuoigatvuođat otná FeFo eatnamiin ožžot daid dohkkehuvvot. Hálddašeaddjin searvevuođa ovddas lea FeFo:s almmatge geatnegasvuohta gozihit ahte leat doarvái duođaštusat daidda
vuoigatvuođaide, vai oktage ii oaččo vuoigatvuođaid mat sis eai galgga leat našunála rievtti mielde. 31.12.2013 rádjái lea Finnmarkku kommišuvdna bidjan ovdan golbma raportta, fealta (guovlu) 1 Stierdná/Sievju (2012), fealta (guovlu) 2 Unjárga ja fealta (guovlu) Sállan. FeFo stivra lea áššis 32/2013 buktán oaiviliiddis Finnmárkku kommišuvnna 1. fealtta/guovllu Stiertná/ Sievjju raportta konklušuvnnaide. FeFo lea ovttaoaivilis Finnmárkku kommišuvnnain ahte FeFo eaiggáduššá daid eatnamiid maid válddii háldosis go finnmárkkuláhka bođii fápmui ja ahte fealtta siskkobealde leat gártaduvvon geavahanvuoigatvuođat earret finnmárkkulága. Dát vuoigatvuođat eai mana guhkelii go mii lea kodifiserejuvvon finnmárkkulága §§ 22:žis ja 23:žis.
Stierdná.
govva: lena marianne kristiansen
18
jahkeraporta 2013
kommišuvnna ektui Norges Jeger og fiskeforening (Norgga bivdiid ja guolásteddjiidsearvi), Stiertná boazodoallu ja Aslak Loso leat leat gáibidan ahte meahcceduopmostuollu meannuda vuoigatvuođagážaldagaid main lea soabatmeahttunvuohta. Meahcceduopmostuollu galgá meannudit vuoigatvuođanákkuid mat čuožželit maŋŋil go Finnmárkkukommišuvdna lea guorrahallan ovtta fealtta (guovllu). Meahcceduopmostuollu vurdojuvvo boargagoahtit 2014:s. FeFo lea maiddái álggahan barggu Finnmárkkukommišuvnna 2. fealtta Unjárgga ja 3. fealtta Sállana raporttaiguin. Stivra meannuda 2. fealtta Unjárgga raportta vuosttaš jahkebeale 2014:s ja 3. fealtta Sállana raportta maŋemus jahkebealis 2014:s.
www.fefo.no / tlf 09975
Vuordime sáhtu Store Molvikas (Guolleveajis) Vuođavuonas geahčadeame bartaguovllu. govva: jon eriksen
19
Jahkečilgehus
Harald Larssen finnmark fylkesting
Opplysninger om virksomheten og lokalisering
Redegjørelse for forutsetningen om fortsatt drift
Finnmarkseiendommen/Finnmárkkuopmodat (FeFo) er et selvstendig rettssubjekt opprettet i medhold av Finnmarksloven. FeFo er lokalisert med hovedkontor i Lakselv og avdelingskontorer i Vadsø, Alta og Kirkenes.
Årsregnskapet er avlagt under forutsetning om fortsatt drift. Styret bekrefter at disse forutsetningene er til stede.
FeFo har grunnbokshjemmel til 95 % av grunnen i Finnmark fylke og dette utgjør ca. 46.600 km2. Virksomheten omfatter bortfeste av grunn til bolig-, fritids- og næringsformål, utleie av grus- og mineralforekomster, utleie av vindog vannfallrettigheter, salg av eiendom og aktiviteter knyttet til jakt og fiske, samt skogsvirksomhet. Styrets og kontrollkomiteens arbeid
Styret, som er oppnevnt av Sametinget og Finnmark fylkesting, har i 2013 bestått av: l Harald Larssen, leder l Toril Bakken Kåven, nestleder l Raymond Robertsen l Bente Haug l Klemet Erland Hætta l Nils Johan Gaup Toril Bakken Kåven sametinget
Nils Johan J. Gaup
reindriftsnæringens representant
20
I tillegg møter de ansattes representant på styremøter, og har tale- og forslagsrett i saker som angår de ansattes arbeidssituasjon. l Erik Sundland, ansattrepresentant Det har i 2013 vært avholdt 9 styremøter og behandlet 69 saker. Styret har i 2013 gjennomført ett kontaktmøte med Sametinget og Finnmark fylkeskommune. I tillegg til styret, har FeFo en kontrollkomite på tre medlemmer, som henholdsvis er oppnevnt av Kongen, Sametinget og fylkestinget. Kontrollkomiteen fører tilsyn med at FeFos virksomhet drives i tråd med Finnmarksloven og annen lovgivning. Kontrollkomiteen har avholdt 4 møter hvor samtlige styreprotokoller er gjennomgått og det har vært behandlet 18 saker.
Redegjørelse for årsregnskapet
FeFo hadde et driftsresultat på 7,7 mill kroner i 2013, noe som utgjør en liten nedgang på 0,6 mill kroner i forhold til 2012. Resultat før skatt var 9,3 mill kroner og årets resultat ble 7,9 mill kroner. Dette er 0,3 mill kroner bedre enn i 2012. Det er i 2013 videreført en større taksering av barskogen i Sør Varanger, et prosjekt som ble påbegynt i 2011/2012. Skogtakseringen, som er et samarbeidsprosjekt med Fylkesmannens landbruksavdeling (FMLA), har en kostnadsramme på 5,3 mill kroner. FLMA har bidratt med 50 % tilskudd til finansieringen. Prosjektet pågår over 4 år og vil bli sluttført i 2014. Ordningen «Grønne midler» har til formål å bidra til friluftsliv og fysiske aktiviteter. I 2013 har FeFo inngått et toårig samarbeidsprosjekt med Finnmark fylkeskommune og Gjensidigestiftelsen om merking av turstier. Prosjektet har en årlig kostnadsramme på 1 mill kroner og FeFo har i 2013 bidratt med 0,25 mill kroner. I tillegg til dette prosjektet har FeFo gitt 0,8 mill kroner i støtte til andre aktiviteter. Totalt er det utbetalt 1 mill kroner gjennom «Grønne midler». FeFo har bidratt med støtte til utvikling av hønsefuglportalen, en nasjonal database for takseringer av ryper og skogsfugl drevet av NINA. Etter styrets mening gir årsregnskapet et rettvisende bilde av FeFos eiendeler, gjeld og resultat. Det er ikke inntruffet andre forhold etter regnskapsårets avslutning som har betydning for det fremlagte årsregnskapet. Disponering av resultat
Styret vedtar at årets resultat på 7,9 mill kroner overføres annen egenkapital.
jahkeraporta 2013
Eierandeler i andre selskap
FeFo har en eierandel i Finnmark Kraft AS på 12,5 %. I tillegg har FeFo datterselskapet FeFo Energi AS med 100 % eierandel. Det er ikke foretatt oppkjøp eller investeringer i selskap i 2013. Finansiell, markeds- og likviditetsrisiko
FeFos finansielle risiko er knyttet til plassering av overskuddslikviditet. Plasseringen er gjort i produkter med lav risikoprofil. I årsregnskapet er investeringene bokført etter laveste verdis prinsipp. FeFo har ingen lånefinansiering og selskapets likvide stilling vurderes som sunn og god. Organisasjon, miljø og likestilling
Ved utgangen av 2013 hadde FeFo 35 medarbeidere, fordelt på 16 kvinner og 19 menn. Styret har i perioden bestått av 2 kvinner og 4 menn. Kontrollkomiteen har bestått av 2 kvinner og 1 mann. De lovmessige pålegg for ansattes pensjon er ivaretatt. Sykefraværet i FeFo har i 2013 vært på 8,7 %. Dette er en økning fra 4,6 prosentpoeng fra 2012 og andelen av langtidssykemeldte utgjør 3,5 prosentpoeng av økningen fra 2012. FeFo har i 2013 gjennomført kurs i HMS og kartlegging med tanke på belastningsskader. I etterkant er det iverksatt tiltak som vil utbedre de forhold som framkom under kartleggingen. I tillegg har det vært foretatt en organisasjonsevaluering som også omfattet arbeidsmiljøet. Det har ikke vært registrert noen arbeids relaterte ulykker eller skader i FeFo løpet av 2013. FeFo har utarbeidet en likestillingsplan for å
sikre likestilling i organisasjonen. FeFo er en inkluderende arbeidslivsbedrift (IA). Ytre miljø
FeFo driver ikke virksomhet i egen regi som i betydelig grad påvirker det ytre miljøet. Andre aktører, både kommersielle og ikke kommersielle, driver imidlertid virksomhet basert på FeFos ressurser som kan ha negativ innvirkning på det ytre miljøet og her har FeFo fokus på forurensende virksomhet på FeFos grunn, spesielt på eiendommer som festes bort. FeFo har i 2013 bidratt økonomisk til opprydding av miljøfarlig avfall i Øvre Pasvik landskapsvernområde i regi av Øvre Pasvik nasjonalparkstyre. Skogsdrift drives i samsvar med allment anerkjente bærekraftige prinsipper i skogbruket, og under oppsyn av den offentlige skogmyndigheten.
Bente Haug finnmark fylkesting
Endret bruk av utmark
Søknader om grunn som ikke er i tråd med kommunale arealplaner behandles iht. Sametingets retningslinjer om endret bruk av utmark. I 2013 omfattet dette 32 saker. I all hovedsak dreier det seg om små arealer i form av enkelttomter til for eksempel bolig og naust eller arealer til nydyrking/tilleggsjord. I saker hvor det søkes om større areal til arealbruk som ikke er i tråd med gjeldende arealplan setter FeFo vilkår om utarbeidelse av reguleringsplan. FeFo forutsetter at forslagsstiller utarbeider planen i samsvar med Finnmarksloven § 4 og Sametingets retningslinjer om endret bruk av utmark. Normalt vil store utbygginger i tillegg medføre krav om utarbeidelse av konsekvensutredninger hvor virkningene for berørte samiske interesser vil være et viktig tema som må vurderes.
Klemet Erland Hætta sametinget
Lakselv, den 19. juni 2014
Raymond Robertsen finnmark fylkesting
www.fefo.no / tlf 09975
21
revisjonsberetning 2013
jahkeraporta 2013
22
www.fefo.no / tlf 09975
23
govva: lena marianne kristiansen