Koha 925

KOHA Javore Podgoricë e enjte, 27 gusht 2020 Viti XlX Numër 925 Çmimi 0,50

Politika e maskave në kohën e pandemisë ISSN 1800-5696

Dita e kujtesës së viktimave nga regjimet totalitare

Çfarë lexojmë?!

PËRMBAJTJE

8

10 Momenti Çaushesku i Lukashenkos?

E drejta e votës si e drejtë e garantuar kushtetuese

12

16 Sa transparentë janë politikanët përballë qytetarëve?

Shqiptarët në Mal të Zi para zgjedhjeve

KOHA Javore Themelues: Kuvendi i Malit të Zi Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë, Numri i parë doli më 21 shkurt 2002.

Botues: Këshilli

Kombëtar i Shqiptarëve Redaktor Përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi:

Fahrudin Gjokaj (Redaktor Teknik & Sistem Inxhinjer) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Kral Nikolla 27a/4, Podgoricë 81000, Mali i Zi Telefon: 020/240-659 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.org

2

Javore KOHA

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

PËRMBAJTJE

20

24 Ana ogurkeqe e së vërtetës

Rishfaqja e totalitarizmit nuk është një kërcënim abstrakt

26

28 Udhëtim në fund të natës

Koalicioni Shqiptar në zgjedhjet parlamentare në Mal të Zi KOHA Javore KOHA Javore

KOHA Javore KOHA Javore

Podgoricë e enjte, 22 dhjetor 2016 Viti XV Numër 745 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 8 dhjetor 2016 Viti XV Numër 743 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 29 dhjetor 2016 Viti XV Numër 746 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 15 dhjetor 2016 Viti XV Numër 744 Çmimi 0,50

Pa ndonjë

KOHA Javore NDRYSHIM

Teatri - një dëshirë e munguar e ulqinakëve Qençe

pozitiv

Podgoricë e enjte, 27 gusht 2020 Viti XlX Numër 925 Çmimi 0,50

APATIA politike

Shqiptarët në Mal të Zi gjatë vitit 2016

SHQIPTARËT E 1001 HALLEVE

Komedia e mjerimit

mjerimit Komedia e

Në udhëkryq

1 NSSI

6965-008

ëve ulqinaka re mungu ë e dëshir nhjëet trit-o Teaje Në udhëkryq

Shkodra, qyteti më joshës për krajanët krajanët joshës për qyteti më Shkodra,

Politika e maskave në kohën e pandemisë ISSN 1800-5696

ISSN 1800-5696

1 NSSI

6965-008

e luftës viktimat që nderoi Manifestim

nuk jetohet ma

ISSN 1800-5696

ISSN 1800-5696

Manifestim që nderoi viktimat e luftës

ma uk Qençe n ISSN 1800-5696

Dita e kujtesës së viktimave nga regjimet totalitare

1001 HALL EVE

totalitare nga regjimet së viktimave Dita e kujtesës

6965-0081 NSSI

SHQIPTAR ËT E

avoreHA KJO avoreHA KJO Podgoricë e enjte,

8 dhjetor 2016

Viti

Podgoricë e enjte,

15 dhjetor 2016

Viti

Çmimi 0,50 XV Numër 744

Kadare meriton Nobelin!

ARKIVI: www.kohajavore.org

Qëndresa dhe flijimi për flamurin tonë kombëtar

Çfarë lexojmë?!

lexojmë?! Çfarë

pandemisë në kohën e maskave Politika e

Çmimi 0,50 XV Numër 743

Qëndrimi anticivilizues i një politikani

Lufta e Ftohtë duhet shmangur

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

Javore KOHA

3

NGJARJE JAVORE

Presidenti i Malit të Zi, Millo Gjukanoviq vizitoi Komunën e Gucisë

Me forca të përbashkëta drejt zhvillimit të ekonomisë dhe infrastrukturës Guci – Në kuadër të fushatës parazgjedhore për zgjedhjet parlamentare dhe ato lokale, Presidenti i Malit të Zi, Millo Gjukanoviq, të martën më 18 gusht 2020, ka vizituar Komunën e Gucisë, me ç’rast është takuar me kryetaren e komunës, Anella Çekiq, nënkryetarin Huso Brdakiq, kryeadministratorin Husret Radonçiq, drejtorët dhe sekretarët e komunës, si dhe të ndërmarrjeve e institucioneve publike, me ç’rast ata e kanë njoftuar me shanset zhvillimore të definuara qartë të trevës së Gucisë, turizmin fshatar dhe atë malor-bjeshkor, me prodhimin e ushqimit dhe me potenciale turistike të Krojeve të Ali Pashës.

Në fjalën e rastit, Presidenti Gjukanoviq e ka inkurajuar menaxhmentin lokal të Gucisë se me ndihmën

4

Javore KOHA

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

e shtetit dhe diasporës, por para së gjithash me kapacitetet e veta të punës, pa dyshim do të ndikojnë në zhvillimin e ekonomisë lokale dhe infrastrukturore, të cilat së bashku do të kontribuojnë në kualitetin gjithëpërfshirës të komunës dhe të jetës së qytetarëve të Gucisë.

Në këtë aspekt ai ka theksuar se hapat më të rëndësishëm në zhvillimin e gjithëmbarshëm të Komunës së Gucisë, janë hartimi i planit hapësinor cilësor, krijimi i mundësive për forcimin e biznesit të vogël dhe të mesëm, të cilat do të garantojnë vende të reja të punës dhe do të ndikojnë dukshëm në avancimin e ndërtimit të infrastrukturës rrugore dhe asaj komunale.

Gjatë vizitës që i bëri kësaj komune Presidenti Gjukanoviq ka inspektuar

edhe Rrugën e Kosovës (Kosovska ulica) në qendër të qytetit, në të cilën punët e rikonstruksionit janë në fazën përfundimtare.

Ai, po ashtu ka inspektuar edhe objektin e ri të tregut, ku gjenden lokalet për vendosjen e shërbimit komunal dhe shërbimit të mbrojtjes dhe shpëtimit.

Presidenti i Malit të Zi, Millo Gjukanoviq, është takuar edhe me ndërmarrësit lokalë, por edhe me qytetarë të Gucisë.

Kryetarja e Komunës së Gucisë, Anella Çekiq, falënderoi Presidentin e Malit të Zi për vizitën e bërë, e në veçanti për premtimet e tij në drejtim të zhvillimit të gjithëmbarshëm të komunës që ajo e drejton.

Shaban Hasangjekaj

NGJARJE JAVORE

Forca e Re Demokratike akuzon kryetarin dhe sekretarin për buxhet dhe financa të Komunës së Ulqinit për punësime të jashtëligjshme

Punësime partiake në këmbim të votës Ulqin – Forca e Re Demokratike ka akuzuar kryetarin e Komunës së Ulqinit, Loro Nrekiq, dhe sekretarin për buxhet dhe financa, Sead Osmanoviq, se me qëllim të përfitimit të votave për Partinë Demokratike të Socialistëve për zgjedhjet parlamentare që do të mbahen më 30 gusht, kanë punësuar në mënyrë të jashtëligjshme një numër enorm të punëtorëve në këtë institucion.

Nënkryetari i Forcës së Re Demokratike, njëherazi edhe nënkryetar i Kuvendit të Malit të Zi, Genci Nimanbegu, ka thënë se PDS-ja në Ulqin, nëpërmjet këtyre dy eksponentëve të saj kryesorë në këtë komunë, “vepron në drejtim të korruptimit politik duke premtuar dhe realizuar punësime për

sigurimin e votave”.

Sipas tij, në funksion të zgjedhjeve parlamentare dhe blerjes së votave janë vënë edhe disa ministra të PDSsë, përgjegjës për politikën e kësaj partie në Ulqin.

“Dhe kështu, krahas luftrave klanore dhe ambicieve personale të tyre, në Komunë po bëhen punësime partiake. Po nënshkruhen kontrata pune dhe kontrata në vepër, dhe po bëhen premtime për punësime në Ulqin dhe Podgoricë. Kështu, sekretari për financa nuk punon në zyrën e vet, por në zyrën e PDS-së, ku e shërbejnë punonjëset të cilat paguhen nga buxheti i Komunës”, ka thënë Nimanbegu në konferencën për shtyp, të mbajtur të premten në zyrën e Forcës së Re

Demokratike në Ulqin.

Pohimet e tij ai i ka ilustruar me të dhënat e siguruara nga Sekretariati për Administratë dhe Veprimtari Shoqërore i Komunës së Ulqinit, sipas të cilit “më 30 qershor, Komuna e Ulqinit ka pasur 152 të punësuar dhe 29 të punësuar me mandat.

Mbyllur me këtë datë, Komuna ka pasur 91 punësuar me kontratë, kurse me datën 31 dhjetor 2019 ka pasur vetëm 55. Rezulton që në këtë kohë janë punësuar 36 persona me kontratë”.

Nimanbegu ka shtuar po ashtu se “në terren vazhdojnë premtimet për punësime dhe numri i premtimeve sipas informatave arrin shifrën 1.000 për vende të punës që nuk ekzistojnë”.

Ai ka rikujtuar se këto vepra penale do të kenë pasoja gjyqësore.

Nimanbegu iu ka bërë thirrje institucioneve shtetërore dhe vëzhguesve ndërkombëtarë që t’i përcjellin këto dukuri dhe të marrin hapat e duhur, duke i cilësuar dukuritë që ndodhin në Komunën e Ulqinit nga pushtetarët e në veçanti nga kreu i Partisë Demokratike të Socialistëve në Ulqin për të mbledhur vota, si diçka të padenjë.

Nënkryetari i Forcës së Re Demokratike ka theksuar se demokracia është sistem ku sundon shteti ligjor dhe vota e lirë si e drejtë për të mirën e i. k. qytetarit.

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

Javore KOHA

5

VËSHTRIM & OPINION

Diskursi politik

Dita e kujtesës së viktimave nga regjimet totalitare Nail Draga

Në saje të Deklaratës së Parlamentit Europian nga data 23 shtator 2008, Dita e 23 gushtit në Europë është shpallur Dita Europiane e Kujtimit të Viktimave të Regjimeve Totalitare. Kemi të bëjmë me një datë simbolike, sepse me 23 gusht të vitit 1939 është nënshkruar marrëveshja Ribentrop-Molotov, në lidhje me mossulmimin në mes Gjermanisë e Bashkimit Sovjetik.

Por, në rrethana të reja shoqërore pas falimentimit të ideologjisë komuniste dhe dështimit të sistemit socialist, duke filluar me rënien e Murit të Berlinit (8.11.1989) dhe miratimit të pluralizmit në vendet e ish kampit socialist, filloi rishkrimi i historisë me argumente, duke dëshmuar vuajtjet e persekutimet e qytetarëve në sistemet totalitare. Dhe është kjo koha e lirisë personale e shoqërore e cila ka eliminuar paragjykimet duke shpalosur të kaluarën e popujve nën pushtetet diktatoriale komuniste me pasoja të mëdha për qytetarët e këtyre vendeve, ku as shqiptarët nuk bënin përjashtim, me pasoja të mëdha shoqërore dhe kombëtare.

Ende pa përcaktimin e ditës së viktimave në Mal të Zi Në lidhje me këtë çështje Kuvendi i Malit të Zi ka miratuar Rezolutën ParJavore E ENJTE, 27 GUSHT 2020 6 KOHA

lamentare të Këshillit të Europës në vitin 2006, mbi gjykimin ndërkombëtar të krimeve të sistemeve totalitare komuniste si dhe Rezolutën mbi eliminimin e trashëgimisë të vendve ish komuniste e totalitare, por dita e kujtimit të këtyre viktimave ende deri më tash nuk është përcaktuar. Nga një qendrim i tillë pushteti malazias nuk ka respektuar rekomandimin e Parlamentit Europian, që dëshmon mungesën e vullnetit politik për tu ballafaquar me të kaluarën.

Në këtë aspekt Kuvendi i Malit të Zi në vitin 2006 ka miratuar Rezolutat e Këshillit të Europës: nr. 1096, nga viti 1996, “Masat për të çrrënjosur trashëgiminë e sistemeve totalitare komuniste”, dhe nr. 1481, nga viti 2006 “Domosdoshmëria për dënimin ndërkombëtar të krimeve të regjimeve totalitare komuniste”.

Po ashtu, Parlamenti Europian ka miratuar rekomandimin ku theksohet që çdo vend duhet të përcaktojë kohën dhe mënyrën e shënimit të kujtimit ndaj viktimave të regjimeve totalitare, duke ia përshtatur historisë dhe traditës së tyre. Por, me gjithë obligimet e detyrueshme deri më tash në Mal të Zi kemi një heshtje në këtë drejtim, andaj edhe sot nuk ekziton një datë e cila do të shënohej si Dita e kujtesës së viktimave të komunizmit, sikurse kanë vepruar vendet e tjera nga ish kampi socialist.

Qasje të dyfishta të pushtetit

Me këtë rast duhet cekur se Kuvendi i Malit të Zi në vitin 1992 ka miratuar Deklaratën se shteti obligohet

të rehabilitojë viktimat e Goli Otokut (1948), si dhe të dëmshpërblejë familjet e tyre.

Nga një qendrim i tillë del qartë se kemi standarde të dyfishta, duke eliminuar krimet para vitit 1948, ku trajtojnë vetëm ata të Goli Otokut, a thua se krimet e komunizmit kanë fillua nga ajo kohë, e jo më parë nga instalimi i komunistave në nëntor të vitit 1944. Një qasje e tillë është diskriminuese sepse do të legalizoheshin krimet e më hershme, ndërsa viktimat do të mbeteshin të pa evidentuara, kurse ekzekutorët të pa ndeshkuar.

Pra, qasja duhet të jetë e pranueshme për të gjithë e jo të ketë diferencime, në aspektin kombëtar, sepse represioni ka pasur përmasa të mëdha varësisht rrethanave shoqërore. Në këtë aspekt deri më tash nuk janë cekur fare viktimat e shqiptarëve, sikurse është Masakra e Tivarit (1.4.1945), duke mbetur temë e pa trajtuar për opinion e gjerë në Mal të Zi. Por, në deklaratën e Parlamentit Europian të miratuar në shtator të vitit 2008, në kujtim të viktimave të komunizmit dhe nazizmit thuhet se „në bazë të ligjit ndërkombëtar, nuk skadon kurrë afati për dënimin e krimeve të luftës dhe krimeve kundër njerëzimit“.

Andaj, për të trajtuar çështjet e tilla duhet pritur një moment tjetër më i përshtashëm, sepse për tash nuk ekziston vullneti politik i pushtetit, për ballafaqim me të shkuarën e krimeve të komunizmit në Mal të Zi. Pikërisht duke marrë parasysh së nuk ekziston qasje unike mendoj se duhet inicuar Ligjin për të rehabilit-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

uar qytetarët të cilët kanë përjetuar krime nga koha e komunizmit, nga viti 1944-1990. Madje duhet paraparë dëmshpërblimin ndaj familjeve të viktimizuara, sepse vetëm në këtë mënyrë do të eliminohej një padrejtësi ndaj qytetarëve të pafajshëm në kohën e komunizmit.

Shqipëria, vendi më i persekutuar në ish-kampin socialist

Si askush tjetër në Europë, shqiptarët nga Shqipëria kanë arsye ta përkujtojnë këtë ditë, sepse nga pushteti komunist i instaluar janë ekzekutuar më mijëra persona me dhe pa gjyq, për liri dhe demokraci për të ndërtuar një shoqëri sipas vlerave demokratike europiane. Të dhënat për periudhën kohore në Shqipëri (1944-1991) janë trishtuese që ua kanë tejkaluar nazistëve, pikërisht nga pushtetarët vendas në emër të ideologjisë komuniste. Deri me tash statistika në Shqipëri ka dhënë këto informacione: 34,135 shqiptarë janë burgosur dhe dënuar për arsye politike.

59,009 qytetarë u internuan në kampe përqendrimi.

7.022 prej tyre vdiqën nga trajtimi shtazarak.

984 persona kanë vdekur në burgjet e regjimit.

6.027 burra dhe gra, djem dhe vajza u ekzekutuan me dhe pa gjyq gjatë diktaturës.

Nga torturat dhe dënimet e kohës, 308 persona kanë humbur aftësitë mendore gjatë qëndrimit në burgjet e komunizmit.

Krimi komunist shqiptar është krimi më i rëndë komunist në Europë, por akoma më e rëndë se ky krim, është zhdukja e gjurmëve të krimit. Mosgjetja e eshtrave të mbi 4.500 të ekzekutuarve me dhe pa gjyq, dëshmon se pushteti kriminal si qëllim kishte për të zhdukur edhe gjurmët e krimit të tyre.

Mungon memoriali kushtuar krimeve të komunizmit Ndonëse po bëhën tri dekada nga falementimi i komunizmit si ideologji e socializmit si rënd shoqëror, ndaj çështjës së krimeve të komunizmit nuk është bërë aq sa ata meritojnë nderimin e sakrificës për lirinë dhe demokracinë në Shqipëri. Mendoj

se nuk mund të arsyetohet më asgjë mosinicimi i një memoriali përkujtimor në Tiranë, Prishtinë e Shkup. Sepse është obligim moral dhe kombëtar të nderojmë sakrificën e atyre që kanë kontribuar për lirinë, demokracinë dhe kombin shqiptar. Çdo pakujdësi në këtë aspekt nuk është në favorin e vlerave humane dhe demokratike, por duhet vepruar si vepron bota e qytetëruar për të nderuar viktimat nga dhuna e sistemeve totalitare, ku edhe shqiptarët kanë qenë pjesë e vuajtëve të tilla, me pasoja të mëdha shoqërore dhe kombëtare.

Rezoluta e Kongresit të SHBA-së

Pikërisht në lidhje me këtë çështje Kongresi i SHBA-së me 21 maj 2014 ka miratuar rezolutën në mbeshtetje të ditës kushtuar viktimave të regjimeve komuniste dhe naziste “për të kujtuar dhe për të mos harruar kurrë terrorin e ushtruar ndaj miliona qytetarëve të Europës Lindore dhe Qendrore, për më shumë se 40 vjet, nëpërmjet shtypjeve ushtarake, ekonomike dhe politike, duke përdorur ekzekutimet arbitrare, arrestimet në masë, deportimet, shtypjen e fjalës së lirë, konfiskimin e pronës private, si dhe shkatërrimin e identitetit kulturor dhe moral të kombeve…”, forma shtypëse këto që gjatë dekadave kanë “çuar në krime jashtëzakonisht të rënda të bëra me paramendim kundër miliona njerëzve duke shtypur në mënyrën më flagrante të drejtat bazë të njeriut, duke i ndarë ata nga bota demokratike me një perde të hekurt dhe me Murin e Berlinit”, thuhet, ndër të tjera, në rezolutën e Kongresit të Shteteve të Bashkuara, kushtuar Ditës Europiane të Viktimave të Totalitarizmit.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Duke marrë parasysh peshën shoqërore dhe historike në nivel kombëtar e ndërkombëtar nuk mjafton që një çështje e tillë të trajtohet vetëm me 23 gusht, si datë europiane, por të punohet vazhdimisht për të shpalosur e prezantuar dhunën e diktaturës ndaj qytetarëve në kohën e monizmit.

Në lidhje me këtë çështje dua të ceki se kur trajtohet kjo temë vazhdimisht merren parasysh vetëm shqiptarët në shtetin amë në Shqipëri, por janë harruar ata jashtë Shqipërisë në hapësirën e tyre etnogjeografike në ish Jugosllavi dhe Greqi, që kanë përjetuar gjenocid ideologjik e kombëtar nga viti 1912 e më pas, deri në ditët tona. Apo ndoshta për të tillët planifikohet ndonjë memorial tjetër, i cili do të ishte dëshmi e mbijetesës së shqiptarëve nga dhuna e shpërnguljet nga vendi i tyre.

Mision për brezat

Andaj përkujtimi i Ditës së Kujtesës ka për mision të ruajtjen e kujtimit ndaj viktimave të komunizmit dhe nazizmit, siç ishin burgosjet, vrasjet me e pa gjyqë, deportimet, internimet, kampet e punës dhe te përqendrimit, izolimet etj., duke qenë dëshmi me argumente për brezat e sotëm e ata që do të vijnë më pas.

Nuk ka dilemë se çdo pushtet i dinjitetshëm, do të trajtonte me guxim çështjet e dhimbshme nga e kaluara, duke prezantuar përgjegjësinë për kuadrin e kohës dhe duke rehabilituar viktimat e asaj kohe. Andaj, është koha për sjellje me pietet ndaj të gjitha viktimave, duke i nderuar sikurse bëhet në vendet demokratike, sepse ballafaqimi me të kaluarën është dëshmi e kapacitetit demokratik dhe humanitar në çdo shtet të konsoliduar.

Javore E ENJTE, 27 GUSHT 2020 KOHA

7

VËSHTRIM & OPINION

Project Syndicate

Momenti Çaushesku Sa më të zëshme të jenë thirrjet e Lukashenkos për ndihmë, aq më të zëshme bëhen qeshjet e presidentit rus, Vladimir Putin. Hë për hë, Putini po dërgon trollë, e jo tanke në Bjellorusi.

Brenda vetëm 24 orëve, Lukashenko është transformuar nga të qenit një diktator i dëshpëruar në njëfarë mbreti Lir, patetik e vajtues, që shqetësohet për shëndetin e tij.

Sławomir Sierakowski Në njëfarë pike, të gjithë diktatorët nisin t’u besojnë gënjeshtrave të tyre.

Presidenti bjellorus, Aleksandar Lukashenko, është rast i tillë: ai tani po sillet sikurse përnjëmend e fitoi 80 përqindëshin e votave në zgjedhjet që ai vetë siguroi që të manipuloheshin.

Kur protestat paqësore mbërthyen qytetet dhe qytezat bjelloruse, Lukashenko më 17 gusht vizitoi Fabrikën e Traktorëve (MZKT) dhe Fabrikën e Automobilave (MAZ) në Minsk. Secila prej tyre luan rol qenësor jo vetëm për ekonominë e vendit, por edhe për identitetin e tij kombëtar, dhe që të dyja kanë shërbyer prej kohësh si një gurthemel i pushtetit të Lukashenkos. Çdokush që e ka parë ndonjëherë kompleksin e banesave të punëtorëve në Rrugën Socialiste në Minsk do ta kuptojë avantazhin që ata kanë. Për “një njeri të thjeshtë”, siç e kishte zakon të thoshte disidenti i ndjerë polak, Jacek Kuron, këto banesa janë padyshim mbi mesataren.

Megjithëkëtë, kur Lukashenko doli para këtyre punëtorëve gjatë kësaj jave, ai nuk i dëgjoi ata të thoshin “Do të të ndihmojmë”, por “Ukho-

8

Javore KOHA

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

di!” – “Ik!” apo “Shporru!”. (Thumbime edhe më të mprehta, si “Vrite veten”, u dëgjuan gjithashtu). Ky episod tërheq paralele të prekshme historike, që do të duhej ta shqetësonin Lukashenkon.

Kur diktatori rumun, Nikolai Çaushesku, foli para një turme masive protestuesish në dhjetorin e 1989s, edhe ai ishte ndërprerë dhe përçmuar. Nga pushteti u rrëzua shumë pak kohë pas kësaj.

Përçmimet e adresuara ndaj Lukshenkos pikërisht nga këta punëtorë mund ta rrezikojnë fatalisht strategjinë e tij të mbrojtjes, nga e cila krijohet përshtypja se vetëm ai mund ta vërë situatën nën kontroll. Mesazhi që është përpjekur ta përçonte është: “Unë jam garantuesi i stabilitetit. Nuk i keni jetët edhe aq keq.

Mos e rrezikoni këtë”.

Kjo strategji shpjegon pse Lukashenko e ndërmori së fundi demonstrimin e arrestimit të mercenarëve rusë para kamerave televizive. Kjo është arsyeja përse ai është munduar t’i largojë sfiduesen e tij elektorale dhe ekipin e saj, duke i cilësuar si “tri vajza që nuk marrin erë nga politika”. Dhe kjo është arsyeja pse u është përgjigjur me forcë protestave, menjëherë pas zgjedhjeve.

Por shoqëria bjelloruse nuk iu dorëzua frikës. Përkundrazi, bjellorusët nga të gjitha sferat e jetës kanë zgjeruar zinxhirin e solidaritetit. Teksa punëtorët iu bashkuan grave të veshura në të bardha dhe me lule në duar, mjekëve dhe artistëve, Lukashenko është zënë krejtësisht i papërgati-

tur. Në një ogur po kaq të zi për të ardhmen e tij politike, punëtorët e televizionit shtetëror u janë bashkuar protestave masive, ndërsa shumë oficerë policie kanë hequr uniformat e tyre, me ç’rast një lejtënant-kolonel ka shpalosur planet e regjimit për qetësimin e protestave.

Pritja e ftohtë e Lukashenkos në MZKT dhe MAZ lënë të kuptohet se kubat në rënie të dominosë tani kanë mbërritur deri te baza e tij e shtresës punëtore. Tubimet potemkiniane që ai i organizoi për ta demonstruar mbështetjen e tij janë mbytur prej protestave shumë më të mëdha opozitare. Me qindra e mijëra protestues, të cilët i vërshuan rrugët

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

u i Lukashenkos? e qyteteve bjelloruse, faktikisht e kanë dëbuar Lukashenkon prej rajoneve më të populluara të vendit.

Dhe tani, edhe më shumë pjesë të kryeqytetit po rebelohen, duke e zëvendësuar flamurin mezi të modifikuar sovjetik të Lukashenkos me atë bardhë, kuq e bardhë të favorizuar nga opozita. Ky i fundit tani valon edhe në Kështjellën ikonike Nesvizh.

Gabimet e shumta të Lukashenkos sugjerojnë se ai nuk është duke i dëgjuar këshilltarët e tij, shumica e të cilëve tanimë mbase kanë nisur të kenë frikë për vetë sigurinë e tyre.

Mund të jemi duke iu afruar momentit, kur ata të nisin edhe ta braktisin, duke iu bashkuar opozitës apo duke ikur nga vendi përpara se të bëhet shumë vonë.

Mënyra më e shpejtë për ta rrëzuar një diktaturë është thyhja e hallkave të besnikërisë midis diktatorit dhe vetë aparatit të tij të sigurisë. Ndasitë përbrenda elitës pushtetare janë një parakusht i domosdoshëm për ndryshim, dhe është e mundur që turpërimi publik i Lukashenkos para punëtorëve të fabrikës të ketë nisur

t’i kushtojë tanimë atij me kredibilitetin mes mbrojtësve të regjimit.

Për më tepër, përpos ngritjes në grevë, punëtorët tanimë po u bashkohen protestave kundër autoriteteve, gjë kjo që është po ashtu e domosdoshme për ta prishur magjinë e kontrollit të regjimit. Mjekët kanë marshuar përpara Ministrisë së Shëndetësisë për të shprehur pakënaqësi.

Punëtorët kanë dalë para selisë së përgjithshme të televizionit shtetëror, në ish-selinë e KGB-së, dhe madje para dy burgjeve më famëkëqija të vendit, Valadarka dhe Okrestina, ku po mbahen të mbyllur të burgosurit politikë dhe protestuesit e arrestuar.

Këto zhvillime janë jetike, për shkak se nënkuptojnë se Lukashenko nuk mund thjesht të barrikadohet dhe të presë që gjërat të fashiten.

Presioni mbi regjimin është tani konstant dhe i gjithëpranishëm, dhe autoritetet kanë filluar të bëjnë panik.

Kur “Zviazda”, e përditshmja më e vjetër e Bjellorusisë, njoftoi ngritjen në protestë kundër censurës, ministri i Informimit behu në zyrat e saj në përpjekje për t’i qetësuar gazetarët.

Nëpër mediat e tjera, njerëz të Lukashenkos kanë nisur kërkimin për gazetarët e nënshtrueshëm, në mënyrë që t’i zëvendësonin ata që ishin ngritur në grevë, duke u ofruar paga shumëfish më të mëdha sesa mesatarja kombëtare.

Por veprimet e tilla vetëm sa e shpërfaqin gjendjen e dëshpëruar të Qeverisë. Është me

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

rëndësi të ceket se kryengritja bjelloruse po ndodh pa e pasur ndonjë lider të qartë. Po, ka aktivistë influencues dhe aty është edhe kandidatja presidenciale e opozitës, Svetlana Tikhanovskaya; është edhe blogu NEXTA, me seli në Varshavë dhe që ka inkurajuar protestat; dhe është po ashtu edhe liderja e opozitës, Maria Kolesnikova, e cila tani po fshehet në një lokacion të panjohur në Minsk. Por grevat dhe protestat e punëtorëve të fabrikave, mjekëve, grave në të bardha dhe të tjerëve janë të gjitha iniciativa krejtësisht spontane, dhe janë këto demonstrime të natyrshme të pakënaqësisë që e kanë rrezikuar plotësisht autoritetin e regjimit.

Në këtë pikë, Lukashenko nuk di kënd ta arrestojë. Punëtorët në grevë e kanë ekspozuar paaftësinë e tij. Lëvizja protestuese e grave ka treguar se forcat policore ishin kryesisht të pafuqishme. E gjithë diktatura është shndërruar në një trup të ligshtë, pa kokë.

Në aspektin e relacioneve ndërkombëtare, një zhvillim madhor këtë javë ishte vendimi i Parlamentit lituan për të mos e pranuar Lukashenkon si president legjitim të Bjellorusisë.

Nga ana e saj, Rusia nuk ka qenë e etur për të intervenuar. Transformimet e mëhershme demokratike në Armeni, Moldavi dhe Gjeorgji tanimë kanë treguar se Rusia mund t’u ofrojë siguri post-diktaturave me tendenca favorizuese përbrenda sferës së saj të ndikimit, pa ndonjë kosto. Vazhdimi i pushtetit të Lukashenkos, megjithatë, vetëm sa do të garantonte edhe më shumë telashe për Kremlinin.

Sa më të zëshme të jenë thirrjet e Lukashenkos për ndihmë, aq më të zëshme bëhen qeshjet e presidentit rus, Vladimir Putin. Hë për hë, Putini po dërgon trollë, e jo tanke, në Bjellorusi. Brenda vetëm 24 orëve, Lukashenko është transformuar nga të qenit një diktator i dëshpëruar në njëfarë mbreti Lir, patetik e vajtues, që shqetësohet për shëndetin e tij.

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

Javore KOHA

9

VËSHTRIM & OPINION

E drejta e votës si e drejtë Fenomeni i deritanishëm negativ i derdhjes së votave shqiptare në partitë qytetare malazeze është një fenomen, i cili po të tolerohet e po të neglizhohet do të ketë pasoja të rënda për të drejtat kombëtare dhe për statusin e popullit shqiptar në Mal të Zi. Vota shqiptare duhet “imponuar” nëpërmjet faktorit politik shqiptar, qeverisë dhe partive në pushtet se vetëm kështu do të ketë peshë në realizimin e kërkesave dhe aspiratave të popullit shqiptar

Qani Osmani

Përvoja e deritanishme dëshmon se në shoqëritë pa traditë demokratike dhe ku është e pranishme struktura e pavolitshme sociale, jo rrallë herë vota bëhet mjet i manipulimit nga subjekte të ndryshme politike të cilat nuk zgjedhin mjete për t’i arritur qëllimet e tyre. Siç po duket njerëzit janë të përqendruar në kënaqësinë e çastit dhe dëshirën për të jetuar të sotmen, pa kuptuar rëndësinë dhe vlerën e të ardhmes.

Në demokraci e drejta e votës, si e drejtë e garantuar kushtetuese e qytetarëve, është arma më e fortë dhe bazë e përcaktimit të fatit dhe të ardhmes së qytetarëve. Vota është një e drejtë dhe si e tillë e shenjtë e ardhmërisë individuale, shoqërore dhe kombëtare.

Mosnjohja e kësaj vlere që ka në dorë votuesi shqiptar, për përcaktimin e fatit dhe ardhmërisë së tij, mund të vërtetohet nga ajo që, sot votohet për një opsion sepse “ashtu votojnë të gjithë apo komshinjët” të tjerët “votojnë sepse janë porositur apo lutur nga ndokush”, “votojnë sepse partia apo kandidati i ka premtuar diçka”, “votojnë sepse u a mbush xhepin ndokush”, e kështu me radhë.

S’ka dyshim se këto mënyra apo forma të të menduarit dhe vendosjes se kujt t’i jepet vota, është treguesi më i mirë,

10

Javore KOHA

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

se çfarë pjekurie politike kemi arritur dhe çfarë struktura përfaqësimi kemi zgjedhur, për të na prirë drejtë të ardhmes. Nëse do të bënim ndonjë sondazh rreth asaj se çfarë programesh kanë partite politike, mesiguri se do të zhgënjeheshim nga përfundimi i rezultateve. Sepse për votuesin shqiptarë, më pak ka rëndësi programi dhe realizimi i tyre, se sa elementet e lartpërmendura në bazë të të cilave japin votën. E gjithë

kjo ndodhë si rezultat i mosnjohjes së vlerës së votës apo ndoshta edhe interesave minore të individëve të caktuar.

Për tri dekada votuesi shqiptar gënjehet dhe detyrohet të votojë ata të cilët kanë fuqinë dhe pushtetin të vendosin për jetën, për bukën apo për skamjen e tyre. Vota nuk është mall këmbimi, as monedhë kusuritje. Ajo është përgjegjësi dhe çelës i dyerve për ndryshime.

Fakti që partia politike që ushtroi

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

ë e garantuar kushtetuese pushtetin qendror për tri dekada në këtë shtet ndërtoi metropole në shumë vende të Malit të Zi, dhe anashkaloi vendbanimet shqiptare, duke i lënë të shkretuara, duke shkatërruar gjithçka me vlerë, dhe duke detyruar rininë shqiptare të braktisë vendlindjen e tyre nuk meriton mbështetje, nuk ka të drejtë politike e aq më pak morale të kërkojë votën shqiptare.

Të nderuar qytetar shqiptar, është fakt i pamohueshëm se partitë politike shqiptare në Mal të Zi në të kaluarën kanë pasur shumë mëkate dhe defekte të manifestuara. Dobësitë e tyre nuk mund të shihen të shkëputura nga dobësitë e elektoratit shqiptar, që i ka zgjedhur ata, as nga dobësitë e klasës intelektuale dhe e qytetarëve shqiptar dhe kjo ka ndikuar në masë të madhe në mosrealizimin e të drejtave dhe lirive të shqiptarëve, por nuk mund të zgjidhet kurrsesi nga (DPS) që për tri dekada ushtroi pushtetin shtetëror duke i

konsideruar shqiptarët etnikë-autoktonë si qytetarë të rendit të dytë.

Votuesit shqiptar duhet ta kenë të qartë se duke votuar DPS-in dhe disa parti të tjera të ashtuquajtura qytetare që janë në pushtet, heqin dorë vullnetarisht nga të drejtat kombëtare dhe nga identiteti i tyre kombëtar. Ata vetë humbasin të drejtën morale të kërkojnë trajtim të barabartë dhe zhvillim të trevave shqiptare. Andaj edhe kërkesat e udhëheqësve të DPS-së për mbështetje nuk është asgjë tjetër përpos një thirje dhe mbështetje që ta “plaçkisin dhe ta përçajnë” popullatën shqiptare në Mal të Zi. Fenomeni i deritanishëm negativ i derdhjes së votave shqiptare në partite qytetare malazeze është një fenomen, i cili po të tolerohet e po të neglizhohet do të ketë pasoja të rënda për të drejtat kombëtare dhe për statusin e popullit shqiptar në Mal të Zi. Vota shqiptare duhet “imponuar” nëpërmjet faktorit

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

politik shqiptar, qeverisë dhe partive në pushtet se vetëm kështu do të ketë peshë në realizimin e kërkesave dhe aspiratave të popullit shqiptar. Avancimi i statusit kombëtar të popullit shqiptar në Mal të Zi do të sjellë përmisimin e statusit të tyre qytetar dhe jo e kundërta. Vota është e shqiptarëve dhe duhet të mbetet te partitë politike shqiptare.

Sidoqoftë, më 30 gusht gjithçka do të varet nga votuesit shqiptar. Dhe më shkurt, ata do duhet në këto zgjedhje parlamentare të përgjigjen, se a janë pro vetvetes apo pro atyre që duan ta “asgjësojnë dhe t’i kolonizojnë vendbanimet shqiptare”. Andaj edhe duhet thënë shkurt e shqip: të votosh për partitë politike shqiptare nuk është vetëm përcaktim partiak, politik e kombëtar, por edhe legjitimim qytetar e civilizues. Pra, ky është përcaktim që të rreshton mes kundërshtarëve të mendësisë vasale të disa shqipfolësve si dhe kundër bindjes së drejtuesve të pushtetit se kultura politike e shqiptarëve autoktonë nuk dallon shumë nga ajo e popujve endacak që do të thotë: “Gjithmonë t’i nënshtrohesh më të fortit, e të pushtetshmit”, që kurrë gjatë historisë nuk ka qenë veti e këtij populli trim, fisnik e bujar.

Qytetarë të respektuar shqiptar, para se të hidhni ngjyrë në letër e të rrethoni opsionin tuaj të preferuar kthehuni në histori dhe kujtoni të kaluarën, kujtoni dhe mendoni për të ardhmen, sepse vota është e shenjtë, nga ajo varet një ardhmëri, një ditë e re që ju do të vendosni a do të jetë me diell e ditë e frytshme apo ditë e kthyer në natë e mbuluar nga errësira e terri. Një votë do të caktojë jetën e fëmijve tuaj dhe fatin tuaj. Andaj mendoni dhe veproni!

Para se të votoni mendoni për gjakrat e derdhur, për të kaluarën që ka lënë gjurmë të cilat do të mbesin deri në pafundësi, gjurmë të cilat kur kujtohen të bëjnë të derdhësh lot. Vota nuk është një vend pune, nuk është një shumë e vogël parash e as “Hajt se nuk prish punë vota ime, do t’ia jap kujt të jetë”, por është një grusht gjaku i derdhur me shekuj për të lindur dielli që deri sot rri i fshehur në këto treva për shqiptarët.

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

Javore KOHA

11

VËSHTRIM & OPINION

Vështrime nga diaspora

Shqiptarët në Mal të Zi para zgjedhjeve Fiqret Mujeziqi

Në zgjedhjet parlamentare në Mal të Zi, që do të mbahen më 30 gusht, shqiptarët po garojnë me dy lista.

Votuesi shqiptar në Mal të Zi që nga fillimi i pluralizmit ka pësuar ndryshime rrënjësore. Një pjesë e madhe kanë ikur në perëndim dhe SHBA, të tjerët luftojnë me problemet e ekzistencës dhe shpesh bëhen pre e partive politike malazeze. Autoritetet malazeze janë duke abuzuar me këtë situatë me shqiptarët, duke e shndërruar votuesin shqiptar në votues “hallash” e “dajash”, ku zakonisht vota mblidhet, por nuk fitohet.

Shtrohet pyetja se pse na duhen aq

12

Javore KOHA

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

shumë parti politike shqiptare në Mal të Zi?! Ku është dallimi në mes të këtyre subjekteve politike?

Sa i përket ndihmës së dy shteteve shqiptare, besoj se një gjë e tillë as nuk mund të llogaritet. Ato gjithashtu kanë me tepricë shqetësimet e tyre, të cilat kryesisht janë rezultat i udhëheqjes së dobët, krimit dhe korrupsionit në shtet.

Shpesh dëgjojmë se shqiptarët në Mal të Zi i kanë më së miri punët.

Sigurisht, kanë të drejtë të ikin dhe të mbledhin vota për partinë e përhershme në pushtet, ose edhe për disa parti të ngjashme. Mali i Zi ka më së shumti parti politike në rajon e më së paku popullsi. Kjo do të thotë se sa më shumë përçarje, aq më mirë për të sunduar. Subjektet politike lindin si nevojë e një grupi ose bashkësie të veçantë shoqërore, por jo si nevojë e individëve dhe pushtetarëve.

Por, ku mbetën të drejtat nacionale dhe sociale të shqiptarëve në Mal të Zi?!

Duhet theksuar se shqiptarët në Mal të Zi nuk janë të ardhur si refugjatë, por banorë indigjenë, popullsi autoktone, nga duhet të rrjedhin edhe të drejtat e tyre qytetare, nacionale etj.

Të gjitha trevat ku ata janë shumicë, janë me infrastrukturë më të pazhvilluar në Mal të Zi, çka lë të kuptohet se inferioriteti deri në përbuzje ndaj kësaj popullsie nuk ka ndryshuar që nga formimi i shteteve të para nacionale në Ballkan. Nuk është fjala për folklorizëm politik, por për të drejtat themelore të një komuniteti për të jetuar i lirë dhe me dinjitet. Në Bashkimin Evropian, i cili është synim edhe i Malit të Zi, të qenit pakicë është një avantazh dhe jo një disavantazh.

Pa dyshim se faji është edhe i partive shqiptare në Mal të Zi, të përçara dhe të ndara në shumë subjekte poli-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

Votuesi shqiptar në Mal të Zi që nga fillimi i pluralizmit ka pësuar ndryshime rrënjësore. Një pjesë e madhe kanë ikur në Perëndim dhe SHBA, të tjerët luftojnë me problemet e ekzistencës dhe shpesh bëhen pre e partive politike malazeze. Autoritetet malazeze janë duke abuzuar me këtë situatë me shqiptarët, duke e shndërruar votuesin shqiptar në votues “hallash” e “dajash”, ku zakonisht vota mblidhet, por nuk fitohet tike. Rezultati i tyre është aq i zbehtë sa nuk shihet fare. Jam shumë i bindur që një shoqatë kulturore, artistike ose joqeveritare do të bënte më shumë për këtë komunitet sesa të gjitha këto subjekte politike, të cilat pushteti malazez i përdorë si dekor duke u thirrur në pluralizëm politik dhe duke e paraqitur si vlerë në synimet e integrimeve evropi-

“

ane, se gjoja shqiptarët i paskan të gjitha të drejtat kur u lejohet të kenë aq shumë parti politike. Por shqiptarët nuk qenkan modestë, pasi ata “kërkojnë bukë mbi pogaçe”!

Sidoqoftë, uroj që partitë shqiptare të fitojnë sa më shumë vende në Parlament në mënyrë që të paktën të paraqesin situatën reale të komunitetit shqiptar në Mal të Zi.

Rezultati i partive shqiptare në Mal të Zi është aq i zbehtë sa nuk shihet fare. Jam shumë i bindur që një shoqatë kulturore, artistike ose joqeveritare do të bënte më shumë për këtë komunitet sesa të gjitha këto subjekte politike, të cilat pushteti malazez i përdorë për bukuri duke u thirrur në pluralizëm politik dhe duke e paraqitur si vlerë në synimet e integrimeve evropiane, se gjoja shqiptarët i paskan të gjitha të drejtat kur u lejohet të kenë aq shumë parti politike

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

“

Mali i Zi ka më së shumti parti politike në rajon e më së paku popullsi. Kjo do të thotë se sa më shumë përçarje, aq më mirë për të sunduar. Subjektet politike lindin si nevojë e një grupi ose bashkësie të veçantë shoqërore, por jo si nevojë e individëve dhe pushtetarëve.

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

Javore KOHA

13

VËSHTRIM & OPINION

Dukuri

Politika e maskave në kohën e pandemisë Ismet Kallaba

Maska është mjet mbrojtës që përdoret për të mbrojtur fytyrën nga dëmtimet apo organizmin nga infeksionet e ndryshme. Atë e përdorin mjekët dhe infermierët gjatë punës së përditshme, saldatorët, notarët dhe zhytësit, aktorët gjatë luajtjes së roleve të ndryshme, pjesëmarrësit e maskenballeve dhe karnavaleve etj.

Maskat përdoren gjithashtu edhe nga kriminelët gjatë kryerjes së krimit, për të fshehur gjurmët e krimit.

Pandemia e shkaktuar nga Covid-19 ka ndikuar që maska të përdoret gjerësisht nga njerëzit, duke u bërë

14

Javore KOHA

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

Ka njerëz që tërë jetën e kalojnë me maska. Këta njerëz janë simbol i mashtrimit dhe i dyfytyrësisë, të cilët pas maskës fshehin qëllimin dhe identitetin e tyre të vërtetë. Ky soj i njerëzve ka infektuar keqas shoqërinë tonë saqë rrezik sot përbën shumicën. Pas maskës së tyre fshihet injoranca, egoizmi, dëshira për të arritur të paarritshmen dhe pa meritë në krye, interesat meskine etj

një pajisje e domosdoshme për çdo njeri në luftën për parandalimin e përhapjes së koronavirusit. Ajo shërben për të mbrojtur veten dhe të tjerët nga infektimi.

Por ka njerëz që tërë jetën e kalojnë me maska. Këta njerëz janë simbol i mashtrimit dhe i dyfytyrësisë, të cilët pas maskës fshehin qëllimin dhe identitetin e tyre të vërtetë. Ky soj i njerëzve ka infektuar keqas shoqërinë tonë saqë rrezik sot përbën

“

shumicën. Pas maskës së tyre fshihet injoranca, egoizmi, dëshira për të arritur të paarritshmen dhe pa meritë në krye, interesat meskine etj.

Në këtë kategori bëjnë pjesë, për fat të keq, edhe një pjesë e madhe e politikanëve shqiptarë dhe atyre ballkanikë, të cilët vendosin për fatet tona. Maskat politike bëhen më aktuale në kohën e zgjedhjeve dhe të fushatave zgjedhore duke ua zënë vendin maskave të vërteta. Në kohën

Maskat politike bëhen më aktuale në kohën e zgjedhjeve dhe të fushatave elektorale duke ua zënë vendin maskave të vërteta. Në kohën e zgjedhjeve, politikanët përpiqen të jenë më të mirë, më të dëgjueshëm duke dëgjuar hallet e popullit, të duken më të mençur... Me një fjalë, të duken ashtu siç nuk janë në realitet dhe të ndryshëm nga ajo që i njohim në jetën e përditshme.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

e zgjedhjeve, politikanët përpiqen të jenë më të mirë, më të dëgjueshëm duke dëgjuar hallet e popullit, të duken më të mençur... Me një fjalë, të duken ashtu siç nuk janë në realitet dhe të ndryshëm nga ajo që i njohim në jetën e përditshme. Bëjnë premtime boshe, që nuk i besojnë as vetë.

E kanë gojën plot popull dhe flasin në emër të tij sepse jetojnë në kurriz të popullit. Nën petkun e kombëtarizmit dhe shpëtimit të shtetit përpiqen të fshehin nivelin e tyre intelektual, korrupsionin, nepotizmin etj. Shëmtinë dhe pisllëqet e tyre mundohen

“

Nën petkun e kombëtarizmit dhe shpëtimit të shtetit përpiqen të fshehin nivelin e tyre intelektual, korrupsionin, nepotizmin etj. Shëmtinë dhe pisllëqet e tyre mundohen t’i mbulojnë me maska, por harrojnë të mjerët se maska mbulon vetëm fytyrën, por jo tërë trupin. Prandaj sa më parë të demaskohen, aq më mirë për popullin sepse do të dalë në dritë fytyra e tyre e vërtetë!

t’i mbulojnë me maska, por harrojnë të mjerët se maska mbulon vetëm fytyrën, por jo tërë trupin. Prandaj sa

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

më parë të demaskohen, aq më mirë për popullin sepse do të dalë në dritë fytyra e tyre e vërtetë!

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

Javore KOHA

15

VËSHTRIM & OPINION

Influenca e fuqishme e politikës në shoqëri

Sa transparentë janë politikanët përballë qytetarëve?

Toni Ujkaj

Në përditshmëri ndodhë që të dëgjojmë teksa dikush dikë e quan idhull, e vlerëson dhe e lartëson në piedestalin më të lartë, duke e veshur me virtyte morale dhe profesionale.

Konsiderata të tilla ata kanë kryesisht për njerëzit e veshur me pushtet, siç janë politikanët, por edhe për artistë të suksesshëm, këngëtarë, gazetarë, sportistë, publicistë, aktorë, etj.

Por, nga të gjitha veprimtaritë shoqërore, është politika ajo që zë vendin e parë, jo se ajo është strumbullar i çështjeve të ndryshme jetësore, pasi ndryshimet dhe prosperitetet në shoqëri do t’i bënin shumë më mirë njerëz

16

Javore KOHA

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

të shkencës, të kulturës, të publicistikës, etj, por për nga popullariteti që ka në opinion.

Ne e kemi parë dhe i shohim çdo ditë se potikanët janë ata më të privilegjuarit e shoqërisë, dhe si të tillë duke shfrytëzuar statusin që ua jep politika në shoqëri, nuk është e vështirë t’i dallosh se si ata sillen ndaj popullatës së rëndomtë. Sigurisht me njëfarë tendence mospërfillëse, duke u treguar në

“

raport me ta si njerëz të paprekshëm, të paarritshëm dhe superior. Nga ana tjetër, një pjesë e mirë e popullatës e përcepton figurën e x politikanit si diçka “hyjnore” dhe emblematike, që shpeshherë do të nënshtrohet përballë tij, duke i besuar verbërisht. Kjo vazhdon të ndodhë edhe kur ata nuk i përmbushin as përafërisht pritshmëritë e tyre dhe premtimet që i shpalosin në prag të çdo fushate zgjedhore nga

Ndonëse të zhgënjyer herë pas here, vit pas viti, dekadë pas dekade nga fjalimet demagogjike të disa politikanëve që në botën demokratike dhe të qytetëruar do të konsideroheshin të dështuar në politikëbërje, prapëseprapë një pjesë e mirë e qytetarëve i admiron, i personifikon si figura politike unike, të pazëvendësueshme dhe të paarritshme nga dikush tjetër i kësaj fushe, duke lënë tërësisht në harresë hallet dhe problemet e përditshme me të cilat ata bashkëjetojnë

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION platformat e tyre politike.

Ndonëse të zhgënjyer herë pas here, vit pas viti, dekadë pas dekade nga fjalimet demagogjike të disa politikanëve që në botën demokratike dhe të qytetëruar do të konsideroheshin të dështuar në politikbërje, prapëseprapë një pjesë e mirë e qytetarëve i admiron, i personifikon si figura politike unike, të pazëvendësueshme dhe të paarritshme nga dikush tjetër i kësaj fushe, duke lënë tërësisht në harresë hallet dhe problemet e përditshme me të cilat ata bashkëjetojnë.

Ky lloj opinioni i qytetarëve ndaj këtyre njerëzve të politikës, disa prej të cilëve mund të jenë aksidentalisht të kyçur në politikë, me përjashtim të atyre që punojnë me zell dhe përkushtim në këtë profesion, i favorizon politikanët, sepse këta të fundit, me disa farse e premtime boshe në prag të çdo fushate parazgjedhore, me taktikën e tyre prej manipuluesi, arrijnë të bindin masën e gjerë dhe ua “rrëmbejnë” sërish votën, për t’i siguruar vetës pushtetin dhe privilegjet që pasojnë, pa u turpëruar fare se gjatë mandatit të kaluar ndoshta nuk përmbushën as nevojat më jetike dhe bazike kundrejt banorëve që përfaqësojnë.

Një praktikë e tillë nuk është as e shëndetshme dhe as e dobishme për një komunitet. Por, ne dimë që politika një thotë e tjetër bën, e nga ana tjetër vetëdijësimi i popullit për të gjykuar dhe kritikuar punën e atyre me të cilët zhgënjehen nga viti në vit është ende i cekët, e kështu populli i mjerë është ai i cili pëson më shumë, ai i cili pa u menduar dy herë vazhdon të besojë dhe të

shpresojë se një ditë do të bëhet më mirë për ta dhe për familjet e tyre.

Nga zhvillimet e përditshme ku jemi dëshmitarë dhe protagonist të tyre, kemi vërejtur se si në vigjilje të çdo fushate zgjedhore disa përfaqësues politikë sillen me aq butësi dhe admirin ndaj qytetarëve, sikur po bëjnë maksimumin në zgjidhjen e problemeve të tyre, por realiteti shumë shpejt tregon se këto lloj qëndrimesh janë vetëm sa për t’ua marrë votën.

Dhe janë po të njëjtit ata që sapo sigurojnë pushtetin në duart e tyre, nuk i njohin më qytetarët që i votuan, duke mos përfillur as nevojat dhe kërkesat e tyre më jetësore.

Po të njëjtit sërish kur kanë nevojën e të njëjtëve votues, bëhen të gjallë dhe deklarohen nëpërmjet mediave dhe platformave të ndryshme të komunikimit, duke potencuar arritjet e tyre, duke bashkëndarë me qytetarët disa veprimtari e investime të cilat ndodhin vetëm pak muaj para zgjedhjeve, për të mos thënë pak ditë, thua se nevojat e katër viteve ndaj qytetarëve mund të realizohen për vetëm pak javë ose ditë.

Një dukuri e tillë duhet konsideruar vetëm si një propagandë parazgjedhore dhe asgjë më shumë. Dhe duke qenë se populli përherë dëgjon frazeologji premtuese të cilat janë shumë të dëshirueshme, ai magjepset përballë propagandave të tilla e kështu sërish vepron në favor të tyre, duke iu dhënë votën pa u menduar dy herë. Por, pa kaluar shumë kohë pason zhgënjimi i radhës që i shtohet vargut të zhgënjimeve të mëparshme.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

“

Ne duhet të dimë të gjykojmë më drejt, që të mos krijojmë iluzione sikur ata që i kemi votuar do të na i zgjidhin të gjitha hallet dhe sfidat e jetës, të mos i shikojmë figurat politike si diçka që fati dhe timoni i jetës tonë është vetëm në duart e tyre, por të përpiqemi që me djersën dhe mundin tonë nga puna e ndershme ta sigurojmë një jetë dinjitoze.

Në këtë prizëm, ne duhet të dimë të gjykojmë më drejt, që të mos krijojmë iluzione sikur ata që i kemi votuar do të na i zgjidhin të gjitha hallet dhe sfidat e jetës, të mos i shikojmë figurat politike si diçka që fati dhe timoni i jetë tonë është vetëm në duart e tyre, por të përpiqemi që me djersën dhe mundin tonë nga puna e ndershme ta sigurojmë një jetë dinjitoze.

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

Javore KOHA

17

VËSHTRIM & OPINION

Çfarë lexojmë?!

Por realiteti vjen i nxirë në pamje, duke penguar t’i qasesh realitetit të vërtet. Kush nuk e ka jetuar atë kohë sheh vetëm hije. Realiteti i fshehur është shkatërrues për mënyrën sesi e largon tjetrin nga përvoja; është propagandë. Paraqitja e një realiteti të mjegulluar krijon vërtetë problem të thellë; synon shtrembërim të historisë dhe i bën njerëzit të gënjejnë me ndërgjegje.

Nëse ka këtë qëllim, autori duhej të kishte pritur edhe ca kohë, derisa brezi që e jetoi atë periudhë, të shuhej

Për Koha Javore:

Astrit Lulushi / Uashington Nuk është libri i fundit me kujtime nga koha e diktaturës nga këndvështrimi i atyre që e gëzuan pushtetin e krimit njerëzor. Pas Ramizit e Nexhmies, tani na sillet për të lexuar Dritëhijet.... e kryehetuesit. Shkruar në Gjermani, libri duhej të kishte më shumë Niçe: “Një ditë do të vdesim dhe më e mira për të cilën mund të shpresojmë është të jetojmë një jetë për të cilën do të ishim të lumtur ta jetonim

“ 18

përsëri pas vdekjes. Ai që thotë ndryshe, ju gënjen.”

Sistemi më shtypës në botë na paraqitet në libër si periudhë ku njerëz të lirë diskutojnë, kritikojnë, denoncojnë me zell njëri tjetrin për veprime armiqësore. Prej tyre Sigurimi merr informata, plotëson çështje, kryen arrestime e burgosje të njerëzve pasi kanë kaluar në tortura çnjerëzore të hetuesve (por çuditërisht Kryeprokurori nuk di gjë?!), dhe ku çdo veprim kryhet sipas ligjit (këtë e thonë me plotgojë, dhe shpëtojnë). Hetuesia e Përgjithshme është në majë të këtyre veprimeve. Fjalët e kryehetuesit i dëgjon me vëmendje diktatori dhe njerëzit futen në burg, vriten, ‘hanë dhe’, ose ngrihen në qiell, sipas këshillave që jep hetuesi, i

Kryetar i Hetuesisë së Përgjithshme të Shqipërisë në vitet 1981-1992; studiuar në Fakultetin e Shkencave Politike dhe Juridike, Fakultetin Ekonomik, Akademinë Ushtarake, Shkollën e Lartë të Ministrisë së Punëve të Brendshme, Doktor i Shkencave Juridike, Pedagog në Fakultetin e Shkencave Politike dhe Juridike në Universitetin Enver; analist, opinionist, publicist, autor i disa librave, aktualisht jeton në Gjermani, ku ka marrë azil politik. Nga kush mund të ketë qenë i persekutuar? Me siguri nga ata që vetë i persekutoi, nga populli.

Javore KOHA

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

cili ushqen me “prova” prokurorët për të akuzuarit a armiqtë e shtetit.

Por realiteti vjen i nxirrë në pamje, duke penguar t’i qasesh realitetit të vërtetë. Kush nuk e ka jetuar atë kohë sheh vetëm hije. Realiteti i fshehur është shkatërrues për mënyrën sesi e largon tjetrin nga përvoja; është propagandë. Paraqitja e një realiteti të mjegulluar krijon vërtetë problem të thellë; synon shtrembërim të historisë dhe i bën njerëzit të gënjejnë me ndërgjegje. Nëse ka këtë qëllim, autori duhej të kishte pritur edhe ca kohë, derisa brezi që e jetoi atë periudhë, të shuhej.

Kryetar i Hetuesisë së Përgjithshme të Shqipërisë në vitet 1981-1992; studiuar në Fakultetin e Shkencave Politike dhe Juridike, Fakultetin Ekonomik, Akademinë Ushtarake, Shkollën e Lartë të Ministrisë së Punëve të Brendshme, Doktor i Shkencave Juridike, Pedagog në Fakultetin e Shkencave Politike dhe Juridike në Universitetin Enver; analist, opinionist, publicist, autor i disa librave, aktualisht jeton në Gjermani, ku ka marrë azil politik. Nga kush mund të ketë qenë i persekutuar? Me siguri nga ata që vetë i persekutoi, nga populli.

Thuhet se ka qenë prokuror i gjyqit në vitin 1978 ku dënoi për agjitacion propagandë me pushkatim 2 persona dhe 2 të tjerë i dënoi me 20 e 25 vite burgim; Vendime, sigurisht,

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

që shtruan rrugën e karrierës drejt postit të tmerrshëm të krye-hetuesit të përgjithshëm, përgjegjës për dëbimet masive, burgosjet, vrasjet dhe skllavërimet; të gjitha hyjnë në kategorinë e krimeve kundër njerëzimit ndaj të cilave, sipas ligjit ndërkombëtar, nuk ka afat kohor ose kufizime ligjore. Për këtë qëllim, që prej vitit 2009, Parlamenti Evropian e ka shpallur 23 gushtin si Ditë ndërkombëtare Kujtimi me dinjitet për viktimat e komunizmit. Kjo ditë simbolizon refuzimin e ekstremizmit, intolerancës dhe shtypjes.

“

Thuhet se ka qenë prokuror i gjyqit në vitin 1978 ku dënoi për agjitacion propagandë me pushkatim 2 persona dhe 2 të tjerë i dënoi me 20 e 25 vite burgim; Vendime, sigurisht, që shtruan rrugën e karrierës drejt postit të tmerrshëm të krye-hetuesit të përgjithshëm, përgjegjës për dëbimet masive, burgosjet, vrasjet dhe skllavërimet; të gjitha hyjnë në kategorinë e krimeve kundër njerëzimit ndaj të cilave, sipas ligjit ndërkombëtar, nuk ka afat kohor ose kufizime ligjore.

Për këtë qëllim, që prej vitit 2009, Parlamenti Evropian e ka shpallur 23 gushtin si Ditë ndërkombëtare Kujtimi me dinjitet për viktimat e komunizmit. Kjo ditë simbolizon refuzimin e ekstremizmit, intolerancës dhe shtypjes.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

Javore KOHA

19

VËSHTRIM & OPINION

Rishfaqja e totalitarizmit nuk është një kërcënim abstrakt 23 Gushti shënon Ditën që Evropa kujton çdo vit viktimat e regjimeve totalitare, stalinizmit, komunizmit, nazizmit dhe fashizmit. Është kjo një ditë, që anëembanë Evropës, me ndonjë përjashtim aty-këtu – siç është Shqipëria dhe Kosova, që të paktën në të kaluarën, kësaj dite nuk i është kushtuar, zyrtarisht, ndonjë vëmendje sado simbolike – kujtohet si një ditë kundër ekstremizmit, jotolerancës dhe shtypjeve

Për Koha Javore:

Frank Shkreli

Kjo ditë hyn në kalendarin ndërkombëtar e përcaktuar si e tillë me vendim të Parlamentit Evropian (PE), që nga viti 2008/2009, me qëllim që në këtë ditë të kujtohen viktimat e të gjitha regjimeve totalitare dhe autoritare, “me dinjitet dhe pa dallime”, siç është thenë në deklaratën e Parlamentit Evropian me atë rast. Dita Evropiane për Kujtimin e Viktimave të Komunizmit dhe Nazizmit, e njohur gjithashtu edhe si “Dita e Shiritit të zi”, kujtohet zyrtarisht nga të gjitha institucionet e Bashkimit Evropian anë e mbanë Evropës, përfshirë vendet ish-komuniste, me përjashtim të Shqipërisë. Këtë ditë e nderojnë dhe e kujtojnë edhe disa vende që nuk kanë përjetuar as komunizmin, as nazizmin, siç janë Shtetet e Bashkuara

20

Javore KOHA

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

dhe Kanadaja.

Kujtimi i kësaj dite është zgjedhur për arsye historike, pasi përkon me datën e nënshkrimit të Paktit të mos-sulmimit – të quajtur Molotov-Ribentrop i vitit 1939 – midis Bashkimit Sovjetik komunist dhe Gjermanisë naziste, marrëveshje kjo e cila përmbante edhe një protokoll për ndarjen e Evropës, në sfera influence, midis Bashkimit Sovjetik dhe Gjermanisë.

Ky traktat famëkeq, është cilësuar nga ish-presidenti i Parlamentit Evropian, Jerzy Buzek si një shembull “bashkëpunimi midis dy formave më të këqija të totalitarizmit, që ka njohur ndonjëherë historia e njerëzimit.” Është, pikërisht, ky totalitarizëm kundër të cilit paralajmëroi Sekretari Amerikan i Shtetit, Michael Pompeo gjatë vizitës së tij në Evropën Lindore, në fillim të këtij muaji. Kryediplomati amerikan i porositi demokracitë e reja – ish-komuniste të Evropës Qendrore e Lindore të mbrojnë liritë e fituara me mund, përballë kërcënimeve nga Rusia, Kina dhe aktorë të tjerë autoritarë në kontinentin evropian,

duke thekësuar sidomos kërcënimin që paraqet Moska për demokracitë e reja në Evropën Lindore e Qendrore.

Mediat vendase dhe ndërkombëtare njoftuan se z. Pompeo paralajmëroi vendet ish-komuniste se rishfaqja e totalitarizmit nuk është një kërcënim abstrakt që është i kufizuar vetëm në kryeqytete si Moska dhe Pekini, por është shfaqur edhe në Evropë, duke përmendur zhvillimet e fundit në Bjellorusi, ku kanë shpërthyer protesta anti-qeveritare pas zgjedhjeve të fundit në atë vend. Në konferencën e përbashkët për shtyp në Pragë, Pompeo tha se ai dhe Kryeministri çek janë të vetdijshëm për përpjekjet e Rusisë, për të korruptuar demokracinë në vendet ish-komuniste dhe për të shkatërruar Aleancën Perëndimore - NATO. Mirëpo, ai u shpreh optimist edhe përkundër përpjekjeve të Moskës, liria, më në fund, do të fitojë, ka thenë Kryediplomati amerikan.

Sekretari Amerikan i Shtetit gjatë vizitës së tij Pragë iu referua edhe dy ideologjive të shekullit të kaluar – ko-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

munizmit dhe nazizmit si dhe rezistencës së popullit çek ndaj këtyre dy ideologjive anti-njerëzore, në konferencën e përbashkët me Kryeministrin çek, Andrej Babis. “Shtypja naziste dhe sovjetike (komuniste) gjatë shekullit të kaluar e kanë bërë popullin çek shumë të vetëdijshëm për shtypjen që sjellin për popujt, regjimet totalitare. Populli çek e kupton se historia na përcjell mësime dhe na ndihmon të mbrojmë liritë e sotme”, është shprehur Mike Pompeo për gazetarët, duke shtuar se “kundër autoritarizmit mbetet shumë për tu bërë”.

Aty në Pragë, Mike Pompeo u kujtoi çekëve edhe pushtimin e vendit të tyre nga forcat sovjetiko-komuniste në vitin 1968 njëkohësisht, përmendi edhe guximin e çekëve dhe sllovakëve që luftuan për liri, atëherë dhe më vonë gjatë Revolucionit anti-komunist të vitit 1989. “Parimet për të cilat ata luftuan – për demokraci, për liri, për sundimin e ligjit, për respektimin e të drejtave të njeriut, për ekonomi të tregut dhe për kthimin e vendit të tyre në Perëndim, ishin të njëjtat parime për të cilat forcat amerikane luftuan në Luftën e Dytë Botërore dhe janë të njëjtat vlera që bashkojnë edhe sot dy vendet tona”, ka shtuar Kryediplomati amerikan Mike Pompeo gjatë vizitës së tij në Evropën Lindore e Qendrore në fillim të këtij muaji. Ishte pra takimi në mbrojtje të këtyre vlerave, për të cilat Shtetet e Bashkuara me alaetët e tyre luftuan kundër komunizmit dhe nazizmit dhe vazhdojnë të jenë gjithn-

jë në mbrojtje të këtyre vlerave të përbashkëta të lirisë dhe të demokracisë së vërtetë. Bazuar në këto vlera të përbashkëta, Parlamenti Evropian ka caktuar 23 gushtin, si referencë kujtese për viktimat e tiranisë komuniste dhe naziste në Evropë. Është e pamundur që në këtë ditë të Evropës kushtuar viktimave të terrorit komunist dhe nazist në Evropë të mos bëjmë pyetjen: po Shqipëria, ky vend-ish-komunist me një prej regjimeve më të egra komuniste në botë, ndan të njëjtat vlera me pjesën tjetër të Evropës - dhe kur do të vendosë Tirana zyrtare që t’i bashkohet Evropës dhe të kujtojë viktimat e pafajshme të regjimit të Enver Hoxhës. Ashtu që, të kujtohen edhe në Shqipëri viktimat e regjimeve totalitare – ashtu siç ndodh anë e mbanë Evropës – ata burra dhe ato gra të guximshme, të cilët me qëndrimet e tyre kundër komunizmit, mbrojtën vlerat e përbashkëta të njerëzimit, në mbështetje të lirisë, demokracisë dhe dinjitetit të tyre njerëzor. Por, shënjat - se Shqipëria me një akt të Kuvendit mund t i bashkohet Evropës për të kujtuar Ditën e Viktimave të regjimeve totalitare - nuk duken shpresëdhënëse, kur të merret parasysh deklarata e para disa javëve e Kryeministrit të Shqipërisë, z. Edi Rama në Parlamentin shqiptar se, “komunizmi dhe komunistët shqiptarë ishin në anën e duhur të historisë”.

Fatkeqësisht, 30 vjet post-komunizëm shqiptarët, si asnjë komb tjetër në Evropë, vazhdojnë të vuajnë pasojat e asaj tiranie, shpirtër-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

isht, psikologjikisht dhe materialisht.

Një përkujtim i tillë i viktimave të komunizmit në Shqipëri është i nevojshëm gjithashtu për të treguar se vërtetë shqiptarët janë serioz dhe duan të ndajnë me popujt evropianë vlerat e përbashkëta në mbrojtje të jetës dhe të drejtave universale të njeriut, duke shënuar këtë ditë me pjesën tjetër të Evropës dhe botës, përfshirë edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ky është mesazhi për klasën politike shqiptare, që është, drejtpërdrejt përgjegjëse për mos pasjen e legjislacionit, që së bashku me pjesën tjetër të Evropës do të shënonte 23 gushtin si ditën e kujtimit të viktimave të regjimeve totalitare.

Por, as ndërkombëtarët në Tiranë, nuk janë më pak përgjegjës për këtë mungesë, pasi nuk kanë treguar asnjëherë ndonjë angazhim serioz zyrtar për të kërkuar nga autoritetet shqiptare ballafaqimin zyrtar të Shqipërisë me krimet komuniste dhe dënimin e tyre, si pjesë e kushteve për anëtarësim në organizmat Euro-Atlantike që kërkohen nga Bashkimi Evropian dhe nga Shtetet e Bashkuara. Heshtja juaj në lidhje me këtë çështje, të nderuar ndërkombëtarë, nuk u bën nderë as ju e as vendeve që ju përfaqësoni në Tiranë.

Deri kur më kështu! Ndryshe flitet nga përfaqësuesit evropianë dhe amerikanë në Bruksel, Uashington, Pragë e në Varshavë dhe ndryshe ose hiç nga përfaqësuesit perëndimorë në Tiranë. Rishfaqja e totalitarizmit në Evropë nuk është një kërcënim abstrakt, por një dukuri e vërtetë!

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

Javore KOHA

21

MOZAIK

Në Krajë po realizohet projekti

Fuqizimi i grave për vlerat identitare Njëzet pjesëmarrëse të moshave të ndryshme nga Kraja, gjatë kohëzgjatjes së projektit, do të ndjekin një cikël trajnimi me tetë sesione edukative me synim zgjerimin e njohurive të tyre lidhur me tematika të rëndësishme rreth vlerave identitare Ostros - Në fillim të muajit gusht, në Krajë filloi zbatimi i projektit “Fuqizimi i grave për vlerat identitare”, të cilin e realizon aktivistja Medina Curoviq, me mbështetjen financiare të Fondit për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Pakicave në Mal të Zi. Njëzet pjesëmarrëse të moshave të ndryshme nga Kraja, gjatë kohëzgjatjes së projektit, do të ndjekin një cikël trajnimi me tetë sesione edukative me synim zgjerimin e njohurive të tyre lidhur me tematika të rëndësishme rreth vlerave identitare.

Sipas koordinatores së projektit, Medina Curoviq, në këto sesione do të flitet për rolin e femrës në shoqëri, për statusin e femrës myslimane në veçanti, si dhe për të drejtat e femrave dhe meshkujve në islam. Po

22

Javore KOHA

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

ashtu do të trajtohen histori të suksesshme të femrave myslimane, si gjatë kohës së hershme të islamit, ashtu edhe nga ditët e sotme.

Edhe pse projekti është akoma në stadin fillestar, pjesëmarrëset kanë treguar interesim të madh gjate dy takimeve të para dhe janë treguar shumë aktive në të gjitha aktivitetet e realizuara. Vëmendje të veçantë të grave e vajzave krajane në këtë fazë të projektit ka krijuar programi i përgatitur nga ligjëruesja e angazhuar në projekt, psikologia Suela Kaca, e cila është kujdesur të ofrojë një gërshetim të formave të ndryshme të aktiviteteve me qëllim të krijimit të një mjedisi sa më të përshtatshëm për zgjerimin e njohurive dhe përfitimin e shkathtësive të reja.

Curoviq tregon se përveç ciklit të ligjëratave, në kuadër të projektit do të organizohet edhe një vizitë studimore, me qëllim të njohjes më të mirë të pjesëmarrëseve të projektit me vlerat materiale të identitetit fetar, duke vizituar monumentet dhe objektet të historisë dhe kulturës fetare në Malin e Zi. Projekti do të zgjasë tetë muaj dhe zbatohet në kuadër të fushës “ruajtja dhe zhvillimi i identitetit kombëtar, fetar, gjuhësor dhe etnik të popullit pakicë apo komunitetit minoritar”, nga konkursi i Fondit për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Pakicave në Mal të Zi për vitin 2020.

(Kohapress)

MOZAIK

15 vite pas hapjes së godinës së re të Qendrës së Kulturës në Ulqin

Salla do të pajiset me sistemin e ndriçimit dhe zërimit Në sallën e madhe të Qendrës së Kulturës është duke u bërë instalimi i pajisjeve audio dhe të ndriçimit, si dhe i mekanikës skenike. Ky projekt me vlerë 87 mijë euro realizohet falë mbështetjes së Programit të Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (PNUD) dhe Ministrisë së Kulturës. Punët i janë besuar kompanisë “Çikom” nga Podgorica, e cila ka fituar në tenderin për sigurimin e pajisjeve dhe kryerjen e punimeve Ulqin – Që prej hapjes së godinës së re të Qendrës së Kulturës në Ulqin, në vitin 2005, sallës së madhe të dedikuar për aktivitete të ndryshme i ka munguar sistemi i zërimit dhe i ndriçimit të skenës.

Këto ditë, nga ky institucion kanë bërë të ditur se në sallën e madhe është duke u bërë instalimi i pajisjeve audio dhe të ndriçimit, si dhe i mekanikës skenike.

Ky projekt me vlerë 87 mijë euro realizohet falë mbështetjes së Programit të Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (PNUD) dhe Ministrisë së Kulturës.

Punët i janë besuar kompanisë “Çikom” nga Podgorica, e cila ka fituar

në tenderin për sigurimin e pajisjeve dhe kryerjen e punimeve.

Në një postim në rrjetin social Facebook, drejtori i Qendrës së Kulturës, Musa Hoxhiq, ka bërë të ditur se deri tani është bërë instalimi i plotë i pajisjeve audio të gjeneratës së fundit.

“Bëhet fjalë për audio-sistem të plotë dhe gjithëpërfshirës për sallën e madhe të Qendrës Kulturore - Ulqin, miksetë digjitale me pajisjet e nevojshme përcjellëse, si dhe një sistem fonie të larmishëm që mund të mbulojë qëllime të ndryshme, nga shfaqjet teatrale deri te realizimet komplekse të koncerteve”, ka shkruar ai.

Hoxhiq ka treguar po ashtu se përmes këtij projekti janë fituar pajis-

je të reja të ndriçimit dhe po bëhen punime komplekse për instalimin e mekanikës skenike, të cilën Qendra për Kulturë - Ulqin e ka pritur për plot 15 vite.

“Jam shumë i lumtur që ky projekt po realizohet dhe premtimet e problemet që kam cekur, po i kryejmë me sukses. Me këtë investim, salla e madhe e Qendrës për Kulturë - Ulqin është e pajisur plotësisht, hap i cili paraqet një sukses të shumëpritur për menaxhmentin e Qendrës për Kulturë si dhe qytetin e Ulqinit”, është shprehur ai.

Punimet parashikohen të përfundojnë në fund të muajit shtator.

(Kohapress)

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

Javore KOHA

23

KULTURË

Ana ogurkeqe e së vërtetës (Jaho Kollari – U LQI N I CATI O N, botoi Diti&Oli, Ulqin, 2020)

Kollari si fushë veprimi zgjedh vendlindjen dhe njerëzit e vet. Temat që shtjellohen këtu nuk janë lokaliste por të kapshme për secilin, pra, të gjithmbarshme. Ajo që pashmangshëm bie në sy është prore stili i veçantë i tij (mbase eksperimental). Në të shumtën e titujve vihej re një bashkëngjizje e filozofisë, sociologjisë, psikologjisë, gjuhësisë, biologjisë, astronomisë, etj., me artin e bukur të fjalës

Gazmend Çitaku

Libri më i ri i Jaho Kollarit me titull Ulqinication u botua nën siglen e Shtëpisë Botuese Diti&Oli nga Ulqini. Edhe pse në kushte të jashtëzakonshme të pandemisë për vitin 2020 ky është botimi i pestë që na vjen nga kjo shtëpi botuese dhe i 72 në total.

Në këtë libër të ri të Jaho Kollarit, e vërteta dhe gënjeshtra, çiltërsia dhe fshehtësia ngarkohen me një potencial tejet të lartë të konfliktit. Këtu ana ogurkeqe e së vërtetës duket se çon më tepër peshë se ana ogurmirë e mbajtjes së sekretit!

24

Javore KOHA

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

Kollari si fushë veprimi zgjedh vendlindjen dhe njerëzit e vet. Temat që shtjellohen këtu nuk janë lokaliste por

“

të kapshme për secilin, pra, të gjithmbarshme. Ajo që pashmangshëm bie në sy është prore stili i veçantë

Edhe kësaj radhe gjuha e Kollarit është po ajo e njohura: e rëndë, e ngarkuar, e pakapshme, e pakuptueshme, mbase (për disa) e papranueshme!? Këtu shihet qartë se eufemizmi fare nuk zë vend në botën e tij letrare ngaqë, siç thotë: fëlliqësia nuk mund të përshkruhej me fjalë të bukura e mikluese?!

KULTURË

“

i tij (mbase eksperimental). Në të shumtën e titujve vihej re një bashkëngjizje e filozofisë, sociologjisë, psikologjisë, gjuhësisë, biologjisë, astronomisë, etj., me artin e bukur të fjalës.

Zakonisht protagonistët (sikurse edhe ngjarjet që lidhen me ta) janë autentikë. Më së shumti mbizotëron drama e gërshetuar me ironi e sarkazëm. Autori përpiqet t´i thejë disa tabu që ngrehin zvarrë moralin ku e vërteta bie pre e rrenave të reshtura, apo të sekreteve që shihen ashiqare

e për të cilat pothuaj askush nuk flet hapur nga arsyeja që të mos bëhet i keq!

Edhe kësaj radhe gjuha e Kollarit është po ajo e njohura: e rëndë, e ngarkuar, e pakapshme, e pakuptueshme, mbase (për disa) e papranueshme!? Këtu shihet qartë se eufemizmi fare nuk zë vend në botën e tij letrare ngaqë, siç thotë: fëlliqësia nuk mund të përshkruhej me fjalë të bukura e mikluese?!

Ose: Njeriu i vërtetë i përmbahet asaj fjalës

Veprat: Shtëpia në mes Ullinjve (poezi), Rilindja, Prishtinë 1988.

Terapia (prozë), Art Club, Ulqin 1997.

Lidhja me Suturë (prozë), Art Club, Ulqin 1999.

Plusquamperfekti (prozë), Ulqini, Ulqin 2013.

Poeti i Mijëvjeçarit të Tretë (poezi), Ulqini, Ulqin 2014.

Prokrastinacioni (poezi), Ulqini, Ulqin 2015.

18+ (prozë), Ulqini, Ulqin 2016.

Ky është libri i tetë i tij.

së urtë: “rri shtrembër e fol drejt”!

Politikanët (kudo qofshin ata) rrinë drejt e flasin shtrembër! Njerëzit tanë udhëheqës rrinë shtrembër dhe flasin shtrembër!

Jaho Kollari u lind në Ulqin (1961).

Shkollën fillore si dhe atë të mesme i kreu në vendlindje. Studjoi në Prishtinë, ku edhe filloi të merret me shkrime. Botoi atëbotë poezi nëpër revista të ndryshme e më vonë edhe librin e parë. Shkruan poezi dhe prozë sikurse edhe recensione e kritika letrare. Jeton dhe vepron në diasporë.

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

Javore KOHA

25

BISEDË

Koalicioni Shqipta zgjedhjet parlame në Mal të Zi Bartësi i Listës së Koalicionit Shqiptar “Bashkë nji za”, Fatmir Gjeka, në një intervistë dhënë Zërit të Amerikës, tha se faktorizimi i shqiptarëve në zgjedhjet parlamentare të 30 gushtit në Mal të Zi ndihmon realizimin e të drejtave dhe lirive të tyre në vend.

Z. Gjeka, vuri në dukje, se kërkesat e faktorit shqiptar do të jenë demokratike dhe në harmoni të plotë me proceset e integrimit evropian të Malit të Zi. Koalicioni shqiptar “Bashkë nji za” thekson programin e vet politik, i cili synon bashkërendimin dhe veprimtarinë e ndershme politike ndaj elektoratit shqiptar në Mal të Zi. Në një intervistë dhënë Zërit të Amerikës bartësi i listës, z. Fatmir Gjeka tha se në këtë kuadër koalicioni shqiptar do të përqendrohet në përfaqësimin proporcional të komunitetit shqiptar në nivelet shtetërore dhe në zhvillimin

“ 26

ekonomik e social të tij. “ Në programin tonë i kemi të fokusuar votuesit shqiptarë dhe zonat ku ata jetojnë. Në veçanti theksi do të jetë në përfaqësimin tonë në nivelin shtetëror në një numër proporcional sa është numri i përgjithshëm i shqiptarëve në Mal të Zi. Po ashtu është shumë me rëndësi valorizimi dhe zhvillimi ekonomik në zonat ku jetojnë shqiptarët. Aktualisht është

“ Në programin tonë e kemi të fokusuar votuesit shqiptarë dhe zonat ku ata jetojnë. Në veçanti theksi do të jetë në përfaqësimin tonë në nivelin shtetëror në një numër proporcional sa është numri i përgjithshëm i shqiptarëve në Mal të Zi. Po ashtu është shumë me rëndësi valorizimi dhe zhvillimi ekonomik në zonat ku jetojnë shqiptarët. Aktualisht është e papranueshme që në zona ku jetojnë shqiptarët me një potencial të jashtëzakonshëm të jenë zonat më të varfra në Mal të Zi”, tha z. Gjeka.

Javore KOHA

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

e papranueshme që në zonat ku jetojnë shqiptarët me një potencial të jashtëzakonshëm të jenë zona më të varfra në Mal të Zi”, tha z. Gjeka.

Z. Gjeka, theksoi se kërkesat e faktorit shqiptar në Mal të Zi do të jenë demokratike dhe në harmoni të plotë me proceset e integrimit evropian të Malit të Zi. “ Jemi në fazën e integrimit evropian si dhe jemi anëtarë të NATO-s, prandaj duhet edhe ne ti avancojmë kërkesat tona konform procesit që është para nesh”, shtoi ai.

Si një kërkesë të veçantë z. Gjeka thekson të drejtën e votës për diasporën shqiptare nga Mali i Zi, duke marrë parasysh se një numër shumë i madh i shqiptarëve jetojnë jashtë vendlindjes.

“Do të ishte mirë t’ju mundësohet të votojnë tërë diasporës që e ka nënshtetësinë dhe njëkohësisht tu mundësohet të votojnë nga vendet ku jetojnë dhe punojnë. Përpjekja e jonë do të jetë që tu mundësohet

BISEDË

ar në entare

njerëzve tonë të votojnë nga vendet ku jetojnë qoftë nga SHBA-ja, nga Gjermania apo edhe nga vendet tjera në botë”, tha z. Gjeka.

Koalicioni shqiptar “Bashkë nji za” përbëhet nga tri forca politike shqiptare dhe ky bashkim , sipas z. Gjeka premton përfaqësimin në Parlament.

Ai shtoi se faktorizimi i shqiptarëve në Mal të Zi ndihmon realizimin e të drejtave të shqiptarëve në kohën kur rrugëtimi i Malit të Zi është një hap a.s. më afër anëtarësimit në BE.

“

“Do të ishte mirë t’ju mundësohet të votojnë tërë diasporës që e ka nënshtetësinë dhe njëkohësisht tu mundësohet të votojnë nga vendet ku jetojnë dhe punojnë. Përpjekja e jonë do të jetë që tu mundësohet njerëzve tonë të votojnë nga vendet ku jetojnë qoftë nga SHBA-ja, nga Gjermania apo edhe nga vendet tjera në botë”, tha z. Gjeka.

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

Javore KOHA

27

MOZAIK

Ëndrrat politike në kohën e korona-verës

Udhëtim në fund të natës

Sami Flamuri

Fushata zgjedhore gjatë korona-verës, në mungesë të turizmit të pritur, sjell mesazhet e të ardhmes së mirë. Tregu i premtimeve për të mirën e vendit dhe për cilësinë më të mirë të jetës, joshë në çdo hap.

Shqiptarët këto zgjedhje i presin të bashkuar, me vizion të qartë të së ardhmes.

28

Javore KOHA

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

“

Mos dyshoni në ëndrrën politike të së mirës së vendit – Ulqini Evropian, i premtuar më 2008, do të bëhet më 2028. Mos e humbni durimin - 20 vite nuk janë asgjë në aspektin historik.

Shteti u bë më 2006 dhe ne jemi ende duke e mbrojtur më 2020. Vetëm durim se çdo gjë bëhet

Dy kolonat nuk do të lejojnë që PDS-ja të jetë e vetmja parti që ofron siguri, punësim dhe të ardhme të sigurt të të rinjve të vendit. Pasi pjesën më të madhe të rinisë e kanë nisur në mërgatë dhe ende janë duke pasur sukses në këtë drejtim, nashta edhe mund realizojnë premtimet ndaj të rinjve të Ulqinit. Mos dyshoni se e ardhmja është me ngjyra, jo bardhë e zi.

Bashkimi i natyrshëm doli si rezultat i pjekurisë shumëvjeçare të liderëve të njëjtë, që kuptuan më në fund formulën e suksesit. Kësaj here u bashkuan në dy kolona për të mos

shokuar elektoratin e papërgatitur për marrëveshje.

Shpejt tetë subjekte do të bëhen një, në zgjedhjet e ardhshme. Ato do të jenë në rrafshin politik siç është Ba-

MOZAIK

jerni sot në futboll. Kur të bëhen një, do t’i sjellin në gjirin e vet votuesit e humbur në partitë qytetare!

Mos dyshoni në ëndrrën politike të së mirës së vendit – Ulqini Evropian, i premtuar më 2008, do të bëhet më 2028. Mos e humbni durimin - 20 vite nuk janë asgjë në aspektin historik. Shteti u bë më 2006 dhe ne jemi ende duke e mbrojtur më 2020.

Vetëm durim se çdo gjë bëhet.

Dy kolonat nuk do të lejojnë që PDSja të jetë e vetmja parti që ofron siguri, punësim dhe të ardhme të sigurt të të rinjve të vendit. Pasi pjesën më të madhe të rinisë e kanë nisur në mërgatë dhe ende janë duke pasur

“

Udhëtimi selinian në fund të natës do të ndodhë ditën e 30 gushtit. Aty nis epoka e re e ndryshimeve rrënjësore që do të ndodhin në botë me zbulimin e injeksionit kundër koronës dhe injeksionit për realizimin e premtimeve të ndryshme politike

sukses në këtë drejtim, nashta edhe mund të realizojnë premtimet ndaj të rinjve të Ulqinit. Mos dyshoni se e ardhmja është me ngjyra, jo bardhë e zi.

Udhëtimi selinian në fund të natës do të ndodhë ditën e 30 gushtit. Aty nis epoka e re e ndryshimeve rrën-

jësore që do të ndodhin në botë me zbulimin e injeksionit kundër koronës dhe injeksionit për realizimin e premtimeve të ndryshme politike.

Ata fatlumë që nuk do të pësojnë nga korona mund të shpresojnë te kolonat e ndryshme të udhëtimit në fund të premtimeve të kohës.

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

Javore KOHA

29

MOZAIK

Në periudhën e pluralizmit politik

Asnjë femër shqipt Kuvendin e Malit të Gjekë Gjonaj

Gratë në Mal të Zi fituan të drejtën që të zgjidhen për funksione përfaqësuese në vitin 1946. Ato këtë të drejtë e kanë shfrytëzuar nga legjislatura e parë e Kuvendit Popullor të Republikës së Malit të Z, por me një përqindje jashtëzakonisht të vogël në raport me meshkujt. Mirëpo, deri në vitin 1990, fjala është për zgjedhjet në sistemin monist jodemokratik, të drejtën që të zgjedhen në mënyrë të lirë e shfrytëzuan në zgjedhje.

Mali i Zi, sa i përket pjesëmarrjes së grave në Parlament, para zgjedhjeve të fundit parlamentare, ka qenë në vendin e 103-të, mes 217 shteteve të botës. Ligji në fuqi për zgjedhjen e këshilltarëve dhe deputetëve parashikon një kuotë prej 30 përqind për listat e kandidatëve/ve.

Në bazë të formularëve të përpunuar nga 950 qendra të votimit , vetëm afro 20 përqind e këshillave zgjedhore ka pasur për kryetare një grua.

Në të gjitha listat zgjedhore gratë pjesëmarrëse mezi e kanë kaluar 30 përqindëshin. Gratë në të shumtën e listave kanë qenë të shpërndara në çdo të katërtin vend , në mënyrë që të respektohet ligji. Por, asnjërën nga 17 listat kandiduese nuk e ka kryesuar femra.

Pjesëmarrja e grave në listat zgjedhore të subjekteve nacionale shqiptare në zgjedhjet parlamentare të vitit 2016 ka qenë , siç vijon:

30

Javore KOHA

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

1.Koalicioni “Shqiptarët të Vendosur” kandidoi me 38 kandidatë, prej të cilëve 12 kanë qenë femra, ose 31 përqind.

2.Koalicioni Shqiptar ” Me një qëllim” në listë për deputetë kishte 46 kandidatë, prej të cilëve 14 ishin femra, apo 30.4 përqind.

3. Lista e Lidhjes Demokratike të Shqiptarëve kandidoi me 31 kandidatë, prej të cilëve 11 femra, ose 35.5 përqind. Është një hap i madh prapa se, në politikën shqiptare në periudhën e pluralizmit politik në Mal të Zi nga viti 1990-2016, asnjë femër shqiptare nuk është ulur në ulëset e Kuvendit të Malit të Zi. Kjo tregon se barazia gjinore në vitet e pluralizmit tek shqiptarët nuk është barazi dhe se pengesë për femrat ka qenë dhe për fat të keq vazhdon të jetë mentaliteti i meshkujve. Frymë më e mirë politike e përfaqësimit të grave shqiptare në Kuvendin e Malit të Zi ka ekzistuar në kohën e regjimit komunist , në periudhën kohore 1946- 1990, kur shqiptarët patën një deputete – znj.

Dusha Dushaj. Është imperativ i kohës që lidershipi shqiptar në Mal të Zi të kuptojë se sa e rëndësishme është që të kemi përfaqësim të barabartë të dy gjinive në Parlamentin e Malit të Zi. Njëri ndër argumentet kryesore është se përderisa gratë përbëjnë 50 përqind të popullsisë është e drejtë juridike elementare që gratë të përfaqësohen në institucionet politike në mënyrë të barabartë me burrat. Demokracia e kërkon një gjë të tillë sepse mos përfaqësimi i barabartë i grave në politikë bie në kundërshtim me konceptin e demokracisë. Barazia gjinore në pjesëmarrjen politike është aspekt

fundamental i qeverisjes demokratike moderne.

Sipas standardeve ndërkombëtare, meshkujt dhe femrat duhet të kenë të drejta dhe mundësi te barabarta për pjesëmarrje të plotë në të gjitha aspektet dhe nivelet e proceseve politike. Megjithatë, në praktikë, në shoqërinë shqiptare në Mal të Zi është shumë më sfiduese për femrat që t’i gëzojnë dhe t’i ushtrojnë këto të drejta. Përfaqësimi jo i kënaqshëm i femrave vazhdon në të gjitha nivelet e qeverisjes. Duke iu referuar hulumtimit tonë në proceset zgjedhore parlamentare të subjekteve nacionale shqiptare rezulton se femra shqiptare, përveçse përfaqësimit formal në lista zgjedhore kandiduese , sa për sy e faqe, as për së afërmi nuk është e barabartë me burrat.

Domethënë barazia gjinore ekziston vetëm me fjalë, edhe pse ato janë në gjendje dhe kanë aftësi që të marrin pjesë apo të ndikojnë në vendimet publike njëjtë sikur burrat.

Me gjithë ekzistimin e bazës ligjore, kuotave gjinore të cilat garantojnë pjesëmarrjen e femrave në të gjitha proceset vendimmarrëse, kyçja e tyre reale në procese të rëndësishme vendimmarrëse është ende shumë e kufizuar. Femrat janë të tejkaluara nga meshkujt thuajse në të gjitha fushat me përgjegjësi. Një ndër arsyet kryesore kontribuese në margjinalizimin e femrave në politikën shqiptare është mungesa e vullnetit politik të lidershipit partiak që të avancojnë pjesëmarrjen e plotë të grave në procesin politik dhe në vendimmarrje.

Përfaqësimi i barabartë i gruas në politikë në shtetet me demokraci të zhvilluar është konsideruar të jetë shumë i rëndësishëm. Njëri ndër ar-

MOZAIK

tare në ë Zi gumentet kryesore është se përderisa gratë përbëjnë 50 përqind të

popullsisë është e drejtë juridike elementare që gratë të përfaqësohen në institucionet politike në mënyrë të barabartë me burrat. Demokracia e kërkon një gjë të tillë, sepse mos përfaqësimi i barabartë i grave në politikë bie në kundërshtim me konceptin e demokracisë.

Përderisa mënyra më e zakonshme për t u inkuadruar në politikë është përmes partive politike, partitë politike shqiptare luajnë një rol jashtëzakonisht të rëndësishëm sa i përket inkuadrimit të gruas në proceset politike. Në mënyrë që partitë tona poli-

tike ta luajnë këtë rol të rëndësishëm duhet që pikësëpari të adaptojnë një strukturë të brendshme demokratike.

Pra, subjektet nacionale shqiptare në Mal të Zi duhet të demokratizohen. Partive politike shqiptare në Mal të Zi ju mungojnë ‘’mekanizma për përfaqësim të drejtë’’ dhe për këtë arsye ‘’pa demokratizim brenda partiak dhe fuqizim të gruas në vendimmarrje brenda partisë politike, është shumë e vështirë që gruaja të jetë e përfaqësuar denjësisht në institucione të larta shtetërore, siç është Kuvendi dhe Qeveria.

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

Javore KOHA

31

RAJONI

Maqedoni e Veriut

Sa stabile do të jetë qeveria e re?

Shumica parlamentare përbëhet nga 62 deputetë, përkatësisht nga 46 deputetë të koalicionit LSDM dhe Besa, 15 deputetë të BDI-së dhe një deputet i PDSH-së. Njohësit e çështjeve politike janë të ndarë rreth asaj se sa stabile mund të jetë përbërja e re e qeverisë duke pasur parasysh numrin e ngushtë për sa i përket sigurimit të shumicës parlamentare Qeveria e re e Maqedonisë së Veriut do të ketë mandat të plotë katërvjeçar, e denjë për të mbajtur mbi supe sfidat që ka para vetes, veçanërisht për të menaxhuar situatën e krizës që ka shkaktuar pandemia e koronavirusit dhe përmbushjen e kritereve që kërkohen nga vendi për sa i përket anëtarësimit në Bashkimin Evropian, kanë theksuar disa herë gjatë këtyre ditëve dy liderët, Zoran Zaev i Lidhjes Socialdemokrate të Maqedonisë, si mandatar për formimin e qeverisë së re, dhe Ali Ahmeti i Bashkimit Demokratik për Integrim.

Shumica parlamentare përbëhet nga 62 deputetë, përkatësisht nga 46 deputetë të koalicionit LSDM dhe Besa, 15 deputetë të BDI-së dhe një deputet i Partisë Demokratike Shqiptare (PDSH).

32

Javore KOHA

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

Njohësit e çështjeve politike janë të ndarë rreth asaj se sa stabile mund të jetë përbërja e re e qeverisë duke pasur parasysh numrin e ngushtë për sa i përket sigurimit të shumicës parlamentare.

Albert Musliu nga Instituti për Zhvillimin e Demokracisë, ka thënë për Radion Evropa e Lirë se sa stabile do të jetë qeveria e re e kryesuar nga Zoran Zaevi si kryeministër, do të varet nga raportet që do të ndërtojnë partnerët e koalicionit qeverisës.

“Unë më shumë do të thosha se si problem i shoh marrëdhëniet mes dy partnerëve të koalicionit të qeverisë së re, e cila pritet të formohet, sa do të jenë mbi baza të shëndosha, megjithëse nuk flasim për partnerë që nuk njihen ose nuk kanë pasur bashkëpunim një kohë të gjatë, pasi

edhe tani ata qeverisin me vendin, ashtu që këtë çështje nuk e shoh si problem.

Po mendoj se ky numër edhe mund të zgjerohet varësisht nga strategjia që do ta ketë qeveria e re. Por, mendoj se përderisa shumica është mbi 61 deputetë, numri më nuk është problem për stabilitetin e qeverisë, problem mund të jetë numri për funksionimin e parlamentit, sepse do të duhet të gjithë deputetët të jenë të pranishëm gjatë seancave”, thotë Musliu.

Por, Vlladimir Bozhinovski, njohës i çështjeve politike, thotë se qeveria e ardhshme do të qëndrojë në këmbë të qelqit duke mos pasur kapacitet të realizojë reformat që i ka të përcaktuara si detyrë nga ana e Brukselit për sa i përket procesit të integrimit.

RAJONI

“Pikëpyetje është se si do të mund të funksionojë ky koalicion, që do të duhet të bëjë reforma kur i tërë pushteti është i vendosur në këmbë të qelqit”, thotë Bozhinovski, duke kujtuar se LSDM-BDI edhe gjatë qeverisjes aktuale brenda tre vjetësh kanë pasur shumë çarje rreth disa çështjeve.

Ndryshe, duke prezantuar marrëveshjen për formimin e koalicionit qeveritar, mandatari për formimin e qeverisë së re të Maqedonisë së Veriut, Zoran Zaev, është zotuar se gjatë mandatit katërvjeçar të qeverisë, në fokus do të jenë ekonomia, investimet e huaja, lufta kundër korrupsionit dhe mbrojtja e ambientit në përputhje me kërkesat e Brukselit, si kusht për anëtarësimin e vendit në familjen evropiane.

Njohësit e çështjeve politike thonë

se ligjet e evropiane mbase edhe mund të marrin mbështetje edhe nga partitë që janë jashtë koalicionit qeverisës nëse për to arrihet marrëveshje.

“Sa u përket projekteve për integrimet evropiane, mendoj se të gjitha palët kanë përgjegjësi për t’i shtyrë para këto procese. Këtu janë dhe partnerët ndërkombëtarë që kanë kontribuar dhe do të vazhdojnë të kontribuojnë në momentet që politikanët këtu vendosin interesat e tyre partiake para atyre shtetërore”, vlerëson Musliu.

Në Maqedoninë e Veriut, zgjedhje të rregullta parlamentare për herë të fundit janë mbajtur më 2006, përkatësisht para 14 vjetësh, duke çuar deri në fund mandatin. Më pas, në vitin 2008 u mbajtën zgjedhje të parakohshme parlamentare, pastaj

pa e përmbushur mandatin katërvjeçar, u organizuan zgjedhje të përkohshme parlamentare gjatë vitit 2011.

Sërish pas tre vjetësh, shumica e atëhershme parlamentare VMRO - BDI vendosi që zgjedhjet parlamentare t’i organizojë bashkë me ato lokale. Vetëm dy vjet më vonë, pas publikimit të bisedave të përgjuara, u imponuan zgjedhjet e parakohshme parlamentare, të cilat u organizuan në dhjetor të vitit 2016.

Së fundmi, zgjedhjet e parakohshme në Maqedoninë e Veriut u shpallën pasi vendi nuk arriti të marrë datën e fillimit të negociatave me Bashkimin Evropian në vjeshtë të vitit të kaluar, më 2019, pavarësisht zbatimit të marrëveshjes me Greqinë për ndryshimin e emrit nga Maqedoni (REL) në Maqedoni e Veriut.

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

Javore KOHA

33

MOZAIK

Në Mal të Zi shtyhet fillimi i vitit të ri shkollor

Pritet mënyra e organizimit të mësimdhënies Podgoricë – Fillimi i vitit të ri shkollor është shtyrë për më 1 tetor, kumtohet nga Shërbimi i Marrëdhënieve me Publikun i Ministrisë së Arsimit të Malit të Zi. Në këtë njoftim thuhet se shtyrja është bërë për shkak se nga vlerësimi i autoriteteve shëndetësore fillimi i rregullt i viti shkollor për të cilin sitemi arsimor ka qenë i përgatitur, bart me vete rrezik për shëndetin e fëmijëve si pasojë e zhvillimit të pasigurt të situatës epidemiologjike, e cila, edhe pse nën kontroll, është ende komplekse.

“Vendimi mbi shtyrjen i referohet shkollave dhe kopshteve, kurse ditëve në vijim Instituti për Shëndet Publik dhe pëfaqësuesit e sistemit arsimor do të përcaktojnë rakomandimet e qarta në bazë të të cilave do të sqarohet në detaje mënyra e organizimit të mësimdhënies në shkol-

34

Javore KOHA

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

la dhe në kopshte, kur për këtë të vijë koha”, theksohet në kumtesën e Shërbimit të Marrëdhënieve me Publikun të Ministrisë së Arsimit të Malit të Zi. Në të njëjtën kohë, nga ky dikaster ndër të tjera bëjnë të ditur se këtij vendimi i cili është smarrë enkas për të mbrojtur shëndetin e fëmijëve i ka paraprirë konsultimi me përfaqësues të të gjitha institucioneve përkatëse: Ministrisë së Shëndetësisë, Institutit për Shëndet Publik, Ministrisë së Financave, Ministrisë së Ekonomisë dhe Entit për Shkollim.

“Për arsyet e marrjes së këtij vendimi dhe për risqet të cilat e kanë kushtëzuar atë është informuar Sindikata e Arsimit dhe OJQ “Roditelji”“Prindërit”, thuhet në këtë kumtesë.

Komuna e Tuzit siguron librat falas për të gjithë filloristët

Në një njoftim që kryetari i Komunës së Tuzit Nikë Gjeloshaj ka lançuar në rrjetin e tij social facebook, thuhet se kjo komunë ka siguruar mjetet për financimin e të gjitha teksteve shkollore për nxënësit e shkollave fillore në Malësi, nga klasa e parë deri në klasën e nëntë.

“Duke kuptuar gjendjen e vështirë të prindërve për të përgatitur fëmijët për vitin e ri shkollor, jemi angazhuar maksimalisht që së paku në këtë mënyrë t’ua lehtësojmë këtë barrë. Edhe pse jemi komuna më e re në Mal të Zi, ne jemi ndër komunat e pakta që e realizojnë një investim të tillë”, thuhet në njoftimin për opinion të kryetarit të t. u.

Komunës së Tuzit.

SPORT

Vendimet e UEFA-s për klubet e futbollit “Drita” dhe “Prishtina”

Goditje e madhe për futbollin kosovar Prishtinës i kanë mjaftuar dy fjali për të paraqitur vendimin e UEFA-s, që vlerësohet goditje e madhe ndaj futbollit kosovar.

“Lincoln – Prishtina 3:0, rezultat zyrtar. KF Prishtina sapo ka pranuar vendimin zyrtar nga UEFA”.

Kaq shkruan në njoftimin e KF Prishtina, klubit më të madh në Kosovë, të publikuar në faqen zyrtare në “Facebook”.

Kështu Prishtina përfundon herët edhe një garë në arenën evropiane.

Këtë herë me rezultat të vendosur

UEFA ka publikuar të hënën vendimin për ndeshjen Lincoln Red Imps – Prishtina. Në vendim bëhet e qartë se “Prishtina” është “viktimë” e qëndrimit të UEFA-s për t’u mbështetur në vlerësimin e autoriteteve shtetërore, nëse ka raste me Covid-19. Në të njëjtin parim ishte dënuar edhe “Drita” javë më parë. Në fakt, vendimi për Prishtinën është identik me vendimin e UEFA-s për Dritën. Ndryshon vetëm pjesa ku shkruan se Drita ka luajtur në Ligën e Kampionëve e Prishtina në Ligën e Evropës dhe emri i kundërshtarit

në tavolinë, nga autoritetet e Federatës Evropiane të Futbollit.

UEFA ka publikuar po të hënën vendimin për ndeshjen Lincoln Red Imps – Prishtina. Vendimi është dukshëm më i gjatë se njoftimi i Prishtinës dhe jep dritë mbi zhvillimet e fundit që janë sqaruar fare pak nga Prishtina e edhe më pak nga Federata e Futbollit e Kosovës.

Në vendim bëhet e qartë se “Prishtina” është “viktimë” e qëndrimit të UEFA-s për t’u mbështetur në vlerësimin e autoriteteve shtetërore,

nëse ka raste me Covid-19. Në të njëjtin parim ishte dënuar edhe “Drita” javë më parë.

Në fakt, vendimi për Prishtinën është identik me vendimin e UEFA-s për Dritën. Ndryshon vetëm pjesa ku shkruan se Drita ka luajtur në Ligën e Kampionëve e Prishtina në Ligën e Evropës dhe emri i kundërshtarit.

Vendimi i Trupit të Apelit është bazuar në të njëjtën pikë të aneksit të rregullave për edicionin 2020/2021 të Ligës së Kampionëve, përkatësisht Ligës së Evropës.

Ajo pikë e lënë në dorë të autoriteteve shtetërore, në rastin e Prishtinës të autoriteteve të Gjibraltarit, që të vendosin nëse lojtarët duhet të karantinohen pas paraqitjes së rasteve pozitive me Covid-19.

Në rastin e Prishtinës autoritetet e Gjibraltarit dy herë kanë vendosur për karantinim të lojtarëve të Prishtinës pas rasteve me Covid-19 dhe kështu është pamundësuar zhvillimi i ndeshjes.

Ndeshja ishte anuluar dy herë për shkak të rasteve pozitive me Covid-19 te skuadra prishtinase.

Prishtina dy herë udhëtoi për në Gjibraltar, por pa ia dalë të luajë ndeshjen e vlefshme për raundin parakualifikues të Ligës së Evropës.

E ENJTE, 27 GUSHT 2020

Javore KOHA

35

e A avorH KJO Podgori cë e enjte, 27 gusht 2020

Viti XlX Numër 925 Çmimi 0,50

Politika e maskave në kohën e pandemisë ISSN 1800-5696

Dita e kujtesës së viktimave nga regjimet totalitare

Çfarë lexojmë?!