Koha 880

Koha Javore Podgoricë e enjte, 19 shtator 2019 Viti XVlll Numër 880 Çmimi 0,50

Kuvendi i Ulqinit duhet të shpërdahet sa më parë !

ISSN 1800-5696

Çantat e mbingarkuara vazhdojnë të rrezikojnë shëndetin e fëmijëve

Një festival madhështor

Përmbajtje

6

8 Mali i Zi shtet i ndarë dhe i pakonsoliduar

Mediokriteti dhe banaliteti janë mënyra e jetesës europiane

12

14 Roli i shoqërisë civile

...shqip

Koha Javore Themelues: Kuvendi i Malit të Zi Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë, Numri i parë doli më 21 shkurt 2002.

Botues: Këshilli

Kombëtar i Shqiptarëve Redaktor Përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi:

Fahrudin Gjokaj (Redaktor Teknik & Sistem Inxhinjer) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Kral Nikolla 27a/4, Podgoricë 81000, Mali i Zi Telefon: 020/240-659 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.org

2

Javore Koha

e enjte, 19 shtator 2019

Përmbajtje

18

20 Kraja si shpërpjesëtim i mrekullisë dhe vështirësisë

Veglat e lashta muzikore dhe roli i tyre në trashëgiminë kulturore

22

30 I rëndësishëm në informim dhe në ngritjen e vetëdijes kombëtare

Piktorja që bashkon artin me historinë KOHA Javore KOHA Javore

KOHA Javore KOHA Javore

Podgoricë e enjte, 22 dhjetor 2016 Viti XV Numër 745 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 8 dhjetor 2016 Viti XV Numër 743 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 29 dhjetor 2016 Viti XV Numër 746 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 15 dhjetor 2016 Viti XV Numër 744 Çmimi 0,50

Pa ndonjë

Koha Javore NDRYSHIM

pozitiv Kuvendi i Ulqinit duhet APATIA politike nuktësashpërdahet më parë !

Podgoricë e enjte, 19 shtator 2019 Viti XVlll Numër 880 Çmimi 0,50

Teatri - një dëshirë e munguar e ulqinakëve Qençe

Shqiptarët në Mal të Zi gjatë vitit 2016

SHQIPTARËT E 1001 HALLEVE

Komedia e mjerimit

mjerimit Komedia e

Në udhëkryq

1 NSSI

6965-008

ëve ulqinaka re mungu ë e dëshir nhjëet trit-o Teaje Në udhëkryq

Shkodra, qyteti më joshës për krajanët krajanët joshës për qyteti më Shkodra,

ma uk Qençe n ISSN 1800-5696

Çantat e mbingarkuara vazhdojnë të rrezikojnë shëndetin e fëmijëve

1001 HALL EVE

detin e fëmijëve rrezikojnë shënvazhdojnë të mbingarkuara Çantat e

6965-0081 NSSI

SHQIPTAR ËT E

avoreHA KJO avoreHA KJO Podgoricë e enjte,

8 dhjetor 2016

Viti XV Numër

743 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte,

15 dhjetor 2016

Viti

Çmimi 0,50 XV Numër 744

ISSN 1800-5696

ISSN 1800-5696

1 NSSI

6965-008

e luftës viktimat që nderoi Manifestim

jetohet ma

ISSN 1800-5696

ISSN 1800-5696

Manifestim që nderoi viktimat e luftës

Qëndrimi anticivilizues i një politikani

Lufta e Ftohtë duhet shmangur

Kadare meriton Nobelin!

ARKIVI: www.kohajavore.org

Qëndresa dhe flijimi për flamurin tonë kombëtar

Një festival madhështor

madhështor Një festival

e enjte, 19 shtator 2019

Javore Koha

3

Ngjarje Javore

Gjeloshaj priti në takim ministrin për të Drejtat e Njeriut dhe të Pakicave, Mehmed Zenka

Synim, realizimi i projekteve të reja për Komunën e Tuzit Tuz – Ministri për të Drejtat e Njeriut dhe të Pakicave, Z. Mehmet Zenka ka vizituar Komunën e Tuzit, ku është pritur në takim nga kryetari i Komunës, Z. Nikë Gjeloshaj me bashkëpunëtorë.

Në njoftimin për media të Zyrës së Marrëdhënieve me Publikun të Komunës së Tuzit, thuhet se kryetari i Komunës së Tuzit, Z. Nikë Gjeloshaj e ka falënderuar ministrin Zenka për vizitën e tij, duke e njoftuar atë me

4

Javore Koha

e enjte, 19 shtator 2019

veprimtarinë e deritanishme të Komunës së Tuzit si dhe për planet në të ardhmen.

Gjeloshaj është shprehur se Komuna e Tuzit së bashku me Qeverinë e Malit të Zi, do të vazhdojë bashkëpunimin në të mirë të qytetarëve.

Ndërkohë, ministri për të Drejtat e Njeriut dhe të Pakicave Z. Mehmet Zenka ka rikujtuar se të gjitha elaboratet ekonomike e kanë dëshmuar që Komuna e Tuzit është financiar-

isht e qëndrueshme dhe se kjo komunë ka resurse dhe potenciale të mjaftueshme për të justifikuar besimin e treguar.

Në fund të takimit të dy palët u dakorduan për komunikim më të shpeshtë, me qëllim për të realizuar projekte të reja në Komunën e Tuzit së bashku me Qeverinë e Malit të Zi dhe Ministrinë për të Drejtat e Njeriut dhe të Paicave, thuhet në kumtesën për t. u. media.

Ngjarje Javore

Komuna e Ulqinit nënshkroi kontratën për fillimin e punimeve të sistemimit të kanalizimit për katër lagje

Pesë milionë euro për rrjetin e kanalizimit Ulqin – Komuna e Ulqinit ka nënshkruar të mërkurën e kaluar kontratën me ndërmarrjen italiane “Spiga srl” nga Udine për kryerjen e punimeve për sistemimin e kanalizimit në katër lagje të kësaj komune.

Kontrata është firmosur nga kryetari i komunës së Ulqinit, Loro Nrekiq, dhe administratori i kompanisë “Spiga srl”, Mario Scarsini.

Në deklaratën për shtyp të zyrës së kryetarit të komunës së Ulqinit thuhet se vlera e këtij investimi është rreth

pesë milionë euro, ndërsa punimet pritet të zgjasin një vit.

Pas nënshkrimit të kontratës, kryetari i komunës së Ulqinit ka thënë se bëhet fjalë për një projekt tejet të rëndësishëm për këtë komunë, për investimet e ardhshme, por me realizimin e këtij projekti do të përmirësohet dukshëm edhe çështja e ndotjes dhe problemeve tjera që shkakton kanali Port Milena.

Me projekt parashikohet instalimi i rreth 11.5 kilometrave tubacione për

grumbullimin e ujërave të zeza, dy kilometrave tubacione për kolektor dhe grumbullimin e ujërave atmosferikë, rreth 480 pusetave, ndërtimi i stacionit të pompimit në fushën e Ulqinit dhe punë të tjera.

Kompania italiane “Spiga srl” është zotuar se në afatin e paraparë do t’i kryejë punët e kontraktuara.

Të njëjtën ditë, në mjediset e komunës së Ulqinit është nënshkruar kontrata me firmën që do të bëjë mbikëqyrjen (Kohapress) e punimeve.

e enjte, 19 shtator 2019

Javore Koha

5

Vështrim & Opinion

Diskursi politik

Mali i Zi, shtet dhe i pakonso

Trajtimi i çështjeve të ndryshme shoqërore në periudhën e pluralizmit në Mal të Zi paraqet moment të veçantë për analiza për këtë periudhë kohore, sepse kemi të bëjmë me ngjarje të cilat kanë përcaktuar fatin e këtij mjedisi, duke u shkëputur përfundimisht nga shteti i përbashkët më emrin ish-Jugosllavi. Por, jemi dëshmitarë së Mali i Zi veçohet si vendi më i dalluar për nga ndarjet e brendshme shoqërore në kuadër të bashkësisë ortodokse malazezo-serbe, ku është e pranishme politika populiste me qasje klerikale dhe neofashiste serbe e cila konteston identitetin malazez, ndërsa përçarja e opozitës vazhdon të mbesë enigma e pazgjidhur e skenës politike, ku së bashku me aferat korruptive në nivelin shtetëror përforcohet imazhi i shtetit të ndarë dhe të pakonsoliduar

Nail Draga

Duke marrë parasysh sipërfaqen e vendit dhe numrin e banorëve , Mali i Zi është lider i ndasive shoqërore në Europën Juglindore, dukuri e cila nuk është e kohës së re por ka filluar menjëherë pas përfundimit të Luftës së Parë Botërore, në zelenash (pro malazez) e bjellash (pro serb), duke vazhduar më pas në monizëm titoist e stalinist, e pas vitit 1990 në suverenistë e unitaristë.

Ndërkaq, kësaj ndarjeje duhet shtuar edhe atë fetare, e cila është duke u realizuar nën patronatin e

6

Javore Koha

e enjte, 19 shtator 2019

kishës ortodokse serbe e cila është mbeshtetëse e politikës serbomadhe, e cila është duke vazhduar ndërtimet e objekteve të kultit edhe aty ku nuk ka pasur kisha serbe, siç është rasti në malin e Rumisë (2005-en), pastaj në Martinaj të Gucisë dhe në Shas, çështje kjo irituese për popullsinë shqiptare e cila e vlerëson si rrezik të mbijetesës në trojet e tyre autoktone.

Në aspektin e ndarjeve politike në pluralizëm, ndarja e parë ndodhi në vitin 1997, kur partia shtet (DPS) u nda në dy drejtime; promalazeze dhe proserbe, ku kemi të bëjmë me kohën e distancimit nga politika e hegjemonizmit serb dhe drejtimit të kursit politik për pavarësi të Malit të Zi nga lideshipi politik i këtij vendi.

Por, një diferencim i tillë, përkatësisht ndarja e dytë u dëshmua bindshëm me rastin e mbajtjes së referendumit për pavarësinë e Malit të Zi (21

maj 2006), ku 55.5% e qytetarëve u deklaruan për pavarësi kurse 44.5% kundër saj. Një numër kaq i lartë i qytetarëve kundër pavarësisë, por, me qasje proserbe, vazhdon të jetë aktual edhe tani, madje me një retorikë neofashiste e cila të kujton kohën e fillimit të shkatërrimit të ish-Jugosllavisë në vitin 1991.

Tridhjetë vite nga mbetja në pushtet (1989-2019)

Pikërisht më 11 janar të vitit 1989, në saje të protestave të rrugës në të ashtuquajturin Revolucionin Antiburokratik, në pushtet në Mal të Zi kanë ardhur kuadrot e reja komuniste, ku ndër ta ishte edhe M.Gjukanoviqi, ndërsa tash jemi në vitin 2019, pra tridhjetë vite pas, ku as optimistët më të mëdhenj nuk e kishin besuar se kaq gjatë do të ishte në pushtet, madje duke u bërë personi numër një në Mal të Zi, duke ndërruar pozitën

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrim & Opinion

t i ndarë oliduar herë si kryeministër e herë si president i vendit. Kemi të bëjmë me një pushtet i cili nuk ka ndryshuar jo vetëm për tridhjetë vite, por ka vazhdimësi nga viti 1945, që është rast i veçantë në vendet e ish kampit socialist në Europën Juglindore.

Por, tri dekada më pas, pikërisht më 11 janar 2019, Gjukanoviqi, është ballafaquar me problemin më të madh të mandatit të udhëheqjes së tij. Ishte pikërisht D.Knezheviqi, biznesmeni i afërt me pushtetin, i cili para hetimeve të prokurorëve malazezë ka ikur në Londër, dhe ka publikuar xhirimin, ku bashkëpunëtorit të M.Gjukanoviqit, ish kryetarit të Podgoricës (S.Stjepoviqit), në prag të zgjedhjeve të vitit 2016, ia ka dorëzuar “koverten”(zarfin), me 97.500 euro, të cilin ky i fundit e vendos në xhepin e setrës.

Një pamje e tillë ishte si tërmet politik në Mal të Zi, ndërsa numri “97.000“ është bërë emri zyrtar i grupit të qytetarëve, të cilët me parullën “Odupri se”(Rezisto) ia filluan protestave të rrugës, ku si moto kryesore kanë dorëheqjet e Presidentit të shtetit dhe të institucioneve të ndryshme, të cilët protestuesit i vlerësojnë “të robëruara”. Si rrallëkund në Europën Juglindore, Mali i Zi është bërë model i partisë-shtet(DPS), e cila mban pushtetin tash 30-vite nga koha e miratimit të pluralizmit. Aferat korruptive në nivele qeveritare si dhe afera e Atlas bankës janë bërë tema të ditës tash e disa muaj në mediat e shkruara dhe elektronike në Mal të Zi. Në këtë aspekt protesta e parë e qytetarëve është mbajtur më 2 shkurt 2019, duke vazhduar me

radhë deri te e dymbëdhjeta e cila u mbajt më 1 qershor 2019, të cilat do të vazhdojnë më pas gjatë vjeshtës, pavarësisht nga numri i qytetarëve që i mbështesin. Organizatorët e protestës nuk kanë trilluar diçka të re, por kanë thënë atë çka shkruan në dokumentet e Bashkimit Europian, se Mali i Zi është „shtet i robëruar“.

Nga protestat e organizuara deri më tash del qartë se vetëdija qytetare në Mal të Zi nuk është potente, sepse këtu edhe më parë kanë ndodhur afera të shumta, por nuk ka pasur ndonjë reagim dinamik qytetar me efekte pozitive për ndryshime cilësore.

Krizë e vazhdueshme parlamentare

Po ashtu duhet theksuar se nga zgjedhjet parlamentare të 16 tetorit 2016, opozita me 39 deputetë (48.15%) vendosi të bojkotojë Kuvendin e Malit të Zi, si rezultat i aferës së “grushtit të shtetit” deri në plotësimin e kushteve për zgjedhje të parakohshme parlamentare, duke krijuar një krizë parlamentare të panjohur deri më tash në pluralizëm. Edhe pse një vendim i tillë nuk është respektuar nga e tërë opozita, kriza është e pranishme, dhe si e tillë si duket do të jetë deri në zgjedhjet e ardhshme parlamentare të cilat do të mbahen vitin e ardhshëm.

Bojkoti i zgjedhjeve si rrugëzgjidhje Nëse DPS-i dëshiron të eliminojë hipotekat nga keqpërdorimi në proceset zgjedhore, duhet të bëjë

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

lëshime dhe të tregoj gatishmëri për të pranuar propozimet e opozitës për ndryshimin e ligjit zgjedhor, duke dëshmuar se janë për zgjedhje të lira dhe demokratike. Ligji zgjedhor nuk duhet të jetë pronë e shumicës parlamentare por e të gjithëve, me konsensus, madje me diskutim publik duke i mundësuar të marrë pjesë edhe opinioni i interesuar.

Opozita duhet të jetë unike se nëse nuk plotësohen kushtet për zgjedhje të lira dhe demokratike, ajo duhet që i rrugëzgjidhje të këtë edhe bojkotimin e zgjedhjeve parlamentare, edhe pse një ide e tillë mund të duket e parealizueshme, duke ditur mungesën e kapacitetit dhe parimeve politike të opozitës parlamentare.

Si kërkesë nga subjektet opozitare ceket edhe qeveria teknike e cila mund të jetë me misionin për të përgatitur kushtet për zgjedhje të lira dhe demokratike, ku roli kryesor do të ishte kontrolli i keqpërdorimeve të resurseve jo vetëm njerëzore, por, ndaj idenë e qeverisë teknike është duke u refuzuar Qeveria qendrore, çështje kjo e cila do të jetë temë për diskutim në muajt në vijim.

Përçarja e opozitës në favor të pushtetit

Duke ditur se në vitin zgjedhor nuk mund të ndryshojë ligji zgjedhor, deri në fund të vitit kanë mbetur më pak së katër muaj për të vendosur në lidhje me këtë çështje e cila është parësore pjesëmarrje e opozitës në zgjedhje.

Andaj, çdo gjë varet nga opozita: nëse dëshiron për të ndryshuar ligjin zgjedhor, duhet të konsolidohen dhe të marrë pjesë në grupin e punuës për miratimin e ligjit të tillë në parlament, në rast të kundërt çdo veprim i tyre është në favor të pushtetit aktual.

Por, veprimi momental i opozitës lë për të dëshiruar, sepse janë duke sulmuar njëra tjetrën së kush është më opozitar e kush bashkëpunon me pushtetin, çështje kjo e cila ka irituar opinionin duke mos paraqitur një alternativë serioze, sepse kanë komplekset e atavizmit politik, për të dominuar në skenën opozitare, çështje kjo e cila shkon në favor të pushtetit aktual në Mal të Zi. e enjte, 19 shtator 2019

Javore Koha

7

Vështrim & Opinion

The Telegraph

Mediokriteti dhe banaliteti janë mënyra e jetesës europiane E gjitha është formë pa përmbajtje, mediokritet, banalitet total pa erë dhe pa ngjyrë. Ose kjo presidente e re është një teknokrate e BE-së me një talent të veçantë për të thënë asgjë, ose ajo me të vërtetë beson në çdo gjë që po përpiqet të thotë. Për arsye të demokracisë europiane, është e vështirë të dihet se cila është gjëja më e keqe

Juliet Samuel

A besoni në Europë? Nëse po, atëherë presidentja e zgjedhur e Komisionit Europian, Ursula von der Leyen ( ose shkurt “VDL”) ka një punë për ju. Si një kambanë e shpejtë, këtë javë ajo prezantoi ekipin e saj të ri të djemve dhe vajzave, duke përcaktuar një strukturë të re për Komisionin e ardhshëm Europian. Komplimenti më i mirë që mund t’i bënin është se ashtu si Peter Pan, ata besuan. Kjo është “një europiane e përkushtuar dhe e bindur”. Kjo është një “europiane e vërtetë”. Por pak ditë pas nominimit të eurokomisionerëve, disa anëtarë të skuadrës së Ursula von der Leyen

8

Javore Koha

e enjte, 19 shtator 2019

duhet të përballen me drejtësinë.

Një nga emrat më të rëndësishëm të listës, Sylvie Goulard, ish-ministre e Mbrojtjes e Francës dhe ish-deputete e Parlamentit Europian, akuzohet se me fonde të BE-së ka punësuar asistentë për partinë e saj në Francë.

Një tjetër është nën hetim për mashtrim me shpenzimet kur ishte anëtar i Parlamentit Europian. Është edhe vetë Ursula von der Leyen, e cila së shpejti do të pyetet për rolin e saj në skandalin e korrupsionit, ndërsa ishte ministre gjermane e Mbrojtjes.

Kjo është plotësisht normale, sipas një zyrtari anonim të BE të cituar nga ‘Politico’, sepse është “e pamundur” të gjesh politikanë të karrierës që nuk kanë hasur në akuza të një lloji apo tjetri. Ndaj është pikërisht kjo arsyeja pse demokracitë e shëndetshme eliminojnë qeveritë çdo pesë ose dhjetë vjet dhe nuk shkëmbejnë thjesht politikanë të refuzuar brenda dhe

jashtë zyrës, pasi fuqia të korrupton.

Nuk ishte korrupsioni që hodhi poshtë Ursulën në polemikën e saj të parë si presidente e zgjedhur, por “pylli” i padepërtueshëm i titujve të vendeve të punës që krijoi për të ndarë role midis 26 vendeve anëtare. Maroš Šefčovič, “nënkryetar për marrëdhënie ndërinstitucionale dhe largpamësi”. Ose Dubravka Šuica, “nënkryetare për demokraci dhe demografi”.

Dhe natyrisht Margaritis Schinas, nënkryetar për detyrën famëkeqe të “mbrojtjes së stilit të jetës europiane.

Dhe natyrisht ishte ky titulli i fundit që i shkaktoi probleme. U denoncua menjëherë si “grotesk” nga një deputet holandez dhe një “fyerje ndaj vlerave europiane” nga një francez jeshil.

Niveli i indinjatës ishte pak i vështirë për t’u përballur me ofendime, përveç nëse është natyrshëm fyese të supozohet se Europa është një civilizim në përputhje pikërisht me kulturën e këtij

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrim & Opinion

nënkryetari. Problemi i vërtetë me titullin nuk është racizmi i pretenduar, por zbrazëtia. ‘VDL’ e di se europianët janë të shqetësuar për imigrimin dhe kulturën, por nuk guxojnë të flasin drejtpërdrejt për çështjet. Përmbajtja thelbësisht e munguar e titullit profesional të Schinas është rezultati i çuditshëm.

Për hir të saktësisë, do të mund të quhej “nënkryetar për banalitete”.

Sidoqoftë, mos u shqetësoni. Edhe për këtë çështje të parëndësishme dhe teknokratike, zëdhënësi i ‘VDL’ siguroi të gjithë se nuk do të kishte “vendim të shpejtë”.

Por mbase nuk është çudi që presidentja e re europiane ka përqendruar energjitë e saj kur përpiloi organogramin rrethor në prezantimin e saj në ‘PowerPoint’. Kur bëhet fjalë për përcaktimin e “stilit të jetesës europiane”, Brukseli duket mjaft i pafuqishëm. Sidoqoftë, këtë javë, bota po vëzhgonte në Frankfurt, ku presidenti në largim i Bankës Qendrore Europiane, Mario Draghi, nxori një cikël të ri të stimulit monetar në përpjekje për t’i dhënë jetë ekonomisë së kontinentit.

Për një dekadë, “mënyra e jetesës europiane” ka qenë përmbytja e kontinentit me para të lira në përpjekje për të luftuar papunësinë masive, rënien demografike dhe problemet e thella strukturore. Por këtë javë, kur Draghi njoftoi qëllimin e tij për të bërë fonde më të përballueshme për bankat dhe për të blerë më shumë

obligacione qeveritare, Draghi as nuk pretendoi se kjo do të zgjidhë problemet e Evropës. Bankat janë bllokuar në një kurth midis kërkesës së ulët për kredi, gjë që po i shtyn politikanët të ulin normat e interesit, dhe efektin e gërryerjes së marzhit të atyre normave të ulëta në fitimet e tyre.

Politikanëve të cilëve ai iu drejtohet nuk janë në Bruksel. Janë në Gjermani. Me mbarimin e bumit të eksportit pesëvjeçar dhe ekonomia e saj ndoshta në recesion, presioni në Berlin për të braktisur këmishën e saj shtrënguese dhe të shpenzojë po rritet. Gjermania duhet të investojë më shumë sesa të lejojë që burimet e saj të bien gradualisht, por nëse ekonomistët do të kishin të lirë në rrugën e tyre, do të ndiqnin gjurmët e Shteteve të Bashkuara dhe Kinës: huazoni dhe shpenzoni gjithnjë e më shumë për ta mbajtur shfaqjen në rrugë. Ndoshta kjo është “mënyra e re e jetesës europiane”.

Problemi është që zyrtarët dhe institucionet e BE-së mund të shpikin parulla të pakuptimta dhe përplasje teknokratike, por këto struktura teorikisht perfekte nuk mund të arrijnë shumë pa ndryshime të mëdha në politikën kombëtare.

Euro është shembulli më i dukshëm i këtij mosfunksionimi, por është i dukshëm kudo. Merrni tregun e gazit natyror. Me kalimin e viteve, politika e BE-së ka arritur të lidh tregjet e ndryshme të gazit në të gjithë Eu-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

ropën, duke e bërë të gjithë sistemin më fleksibël dhe konkurrues. Ky është një rezultat pozitiv, duke ulur pabarazitë në kostot dhe kërkesat e ruajtjes.

Sidoqoftë, rezultati gjeopolitik i gjithë kësaj infrastrukture të re nuk ka qenë siguri më e madhe e energjisë, por një rritje e vazhdueshme e importeve të gazit. Kjo për faktin se vendimet strategjike se ku të futet gazi që hyn në gypa janë ende të drejtuara nga politika kombëtare. Nëse Gjermania dëshiron të pompojë gjithnjë e më shumë gaz rus në Europë dhe Franca dëshiron të ndalojë fryrjen, si do t’i ndalojë Brukseli ato?

E vetmja mënyrë që eurokratët mund të kryejnë projektin e tyre është të presin që yjet të rreshtohen në politikën kombëtare dhe të përfitojnë nga mundësitë që lindin. Rrënoja e integrimit europian është edhe e pafalshme dhe jofunksionale. BE largohet, pret, duke veshur qeveritë dhe duke mërzitur qytetarët të nënshtrohen me një ngatërrim të pafund teknokratik.

Në zemër të kësaj makinerie janë radhët e “europianëve të bindur”, të mbushur nga shumë ish-politikanë të vendit, karrierat e të cilëve në shtëpitë e tyre, kanë pësuar skandale dhe i detyruan të ndjekin ambiciet e tyre në një arenë të re, më pak të ekspozuar. Çfarëdo që mendojnë për politikat e tyre, si Jean-Claude Juncker dhe Draghi posedojnë një oportunizëm të pamëshirshëm dhe ndjeshmëri delikate politike të nevojshme për ta bërë këtë makinë të rrezikshme të funksionojë.

Von der Leyen? Bota po e shikonte presidenten e re europiane këtë javë ndërsa bëri njoftimin e saj më të rëndësishëm deri më tani. Dhe cili ishte mesazhi i saj?

Ajo aspiron të udhëheqë një “komision gjeopolitik” që do të “ndjekë ligjshmërinë ” etj. Ajo dëshiron ekuilibrin gjinor, ekuilibrin gjeografik, “një ekonomi që funksionon për njerëzit”, etj.

E gjitha është formë pa përmbajtje, mediokritet, banalitet total pa erë dhe pa ngjyrë. Ose kjo presidente e re është një teknokrate e BE-së me një talent të veçantë për të thënë asgjë, ose ajo me të vërtetë beson në çdo gjë që po përpiqet të thotë. Për arsye të demokracisë europiane, është e vështirë të dihet se cila është gjëja The Telegraph më e keqe. e enjte, 19 shtator 2019

Javore Koha

9

Vështrim & Opinion

Kuvendi i Ulqinit du shpërndahet sa më Situata e rëndë ekonomike që po e përcjell Ulqinin, po shkakton dëme të pariparueshme. Kjo krizë vlerash nuk vjen nga mungesa e dëshirës për të mbajtur pushtet, por nga mediokriteti, nga paaftësia. Andaj, detyra e parë e kësaj nomenklature është të shpërndahet sa më parë, sepse kështu paraqet paqëndrueshmëri ekonomike, politike dhe institucionale. Pilafi nuk mban më ujë!

Esat Mehmeti

Kanë kaluar dy muaj e më tepër që xhiro-llogaria e komunës së Ulqinit është e bllokuar dhe pushtetarët heshtin! Çdo gjë po kalon symbyllazi dhe askush nuk merr përgjegjësinë e duhur. Krerët e politikës sillen sikur jemi në një situatë krejt normale dhe se në Ulqin nuk ka ndodhur asgjë.! Në tërë këtë situatë, emërues i përbashkët i gjithë kësaj, padyshim, është politika shterpë. Përfaqësuesit kryesor të këtij mjedisi me qëndrime të tyre kryeneçe, dëshmojnë joseriozitetin e duhur, duke krijuar krizë ekonomike, politike dhe institucionale.

Para pak muajve, Gjykata supreme e Malit të Zi, vërtetoi vendimin e Gjykatës së Apelit në dëm të Komunës së Ulqinit, ku sipas këtij vendimi kompanisë “Rekraturs“ e cila punon në kuadër të “Atlas grupit “, ku u vendos falimentimi, është e detyruar t’i paguajë dëmin prej rreth 6.5 milonë euro, për rastin e të ashtuquajtur “K-1 “( për pushimoren e Kosovës )

10

Javore Koha

e enjte, 19 shtator 2019

! një firme “fantazmë “,ashtu siç ishin edhe disa të tjera më parë, por, që ishin me përmasa pak më të vogla !

Theksojmë se kohë më parë, kompania “Rekratus “ ishte një ish-kompani sindikaliste nga Prishtina e cila në Ulqin planifikoi ndërtimin e pushimores sindikaliste për punëtorët nga Kosova. Në rrethana të dyshimta, kompania gjatë luftës së vitit 1999 u transferua në qytetin e Budvës, (Mal të Zi ),gjersa, thuhet se „Atlas Grupi“,në vitin 2002 e ka blerë për 60 mijë euro.

Pse shtiremi të shurdhër dhe të verbër ?!

Në komunën e Ulqinit problemet financiare janë tejet të mëdha dhe të gjitha këto kalojnë në heshtje, pa marrë kush përgjegjësinë e duhur.

Vallë, pse ndodhë kështu ? ! Pse hesht klasa politike ! Pse heshtin pushtetarët tanë ?. Pse heshtë qeveria ?. Pse, edhe atëherë, për dukuritë më të vogla kur ndodhin në Ulqin, qeveria reagon, rrinë gati, besa edhe na ndëshkon !. Pse kështu ?! Pse heshtin edhe zyrtarët tanë të cilët mbulojnë resurset kyçe në qeverinë e Malit të Zi ?!. Çuditërisht, hesht edhe Prishtina zyrtare ?!. Ku janë ? ! Pse heshtin, pse nuk janë përkrah me Ulqinin ! Nuk mbrojnë të vërtetën ?!. E aq më tepër, kur komuna e Ulqinit nuk është fajtore, nuk ka gisht

fare në këtë katrahurë.! Këtë e dinë pothuaj të gjithë. Komuna e Ulqinit, atëbotë nuk është pyetur fare, as kur janë ndërtuar, e as kur janë prishur (pushimoret e Kosovës)!

Heshtja nuk është e mirë. Heshtja nuk është gjithmonë pajtueshmëri, më tepër është pajtim me të keqen.

Heshtja është jo vetëm antivlerë, ajo është qyqarllëk, është servilizëm.

Edhe megjithëse pushteti lokal në Ulqin drejtohet nga koalicioni i gjerë, i “fortë “, me ndikim nga Podgorica, me ndërmjetësimin e PDS-it, ( Partisë Demokratike të Socialisteve, të Gjukanoviqit), por, as kështu s’po bën “fajde “ !. Ajo, që në start të punës u ndie e pafuqishme. Situata jostabile ekonomike që po e përcjell Ulqinin për vite me radhë, po shkakton dëme të pariparueshme. Andaj, nga ky mediokritet, që krijon pasiguri, më së shumti e pësojnë qytetarët, në veçanti të punësuarit në komunë dhe në ndërmarrjet publike, atje ku themeluese është Komuna e Ulqinit.

Këta janë duke përjetuar ditët e tyre më të errëta. Shpesh dëgjohen zëra se komunën e Ulqinit e presin edhe ndalesa ( borxhe ) të tjera, qofsha i gabuar, por kështu flitet …!

Faktori politik mban përgjegjësinë e duhur për qasjen ndaj problemeve!

Çuditërisht, Ulqini është me zhvil-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrim & Opinion

uhet të ë parë!

lim më të ulët në shkallë republike.

Ngecja ekonomike, rritja e papunësisë, paperspektiva e të rinjve dhe varfëria e madhe, janë vetëm disa nga shifrat që dëshmojnë se ekonomia e Ulqinit është në krizë të thellë, apo në shkatërrim e sipër .

Andaj, Ju politikanë që po mbani peng zhvillimin e këtij vendi, të keni kujdesin e duhur, se problemet nuk zgjidhen me deklarata dhe kumtesa publike, e as me rikompozim të pushtetit, por me reforma e aksione të veprimit konkret, duke rritur zhvillimin ekonomik, duke iu dhënë shans të rinjve, duke hapur vende të reja pune e perspektiva të reja. Të lihen mënjanë interesat e ngushta në mënyrë që e ardhmja të jetë më e mirë.

Mediokritet parlamentar !

Ulqini, përveç krizës ekonomike, po përjeton edhe krizë vlerash. Kjo krizë

nuk vjen nga mungesa e dëshirës për të mbajtur pushtet, por nga mediokriteti, nga paaftësia .

Andaj, për ta ndryshuar këtë situatë, kërkohet vullnet politik dhe strategji e përbashkët .

Krerët e politikës duhet të jenë më të përgjegjshëm, më të matur në veprime, e jo të jenë vetëm dekor…!

Them me bindje se; nomenklatura lokale dhe të deleguarit tanë në qeveri, duhet të marrin përgjegjësitë e veta dhe të tërhiqen nga pozitat e tyre sa nuk është vonë !

Detyra e parë e këtij pseudoparlamenti është; të shpërndahet sa më parë, sepse kështu paraqet paqëndrueshmëri ekonomike, politike dhe institucionale .

Kjo është kultura procedurale e këtij parlamenti mediokër !

Këshilltarët që pajtohen me të keqen, janë persona që përbëjnë rrezik për shoqërinë dhe qytetin në përgjithësi !

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Me këto mangësi, me këtë politikë shterpë, është turp !.

Kjo më turpëron si qytetar !

Këta nuk bëjnë detyrën për të cilën ne i paguajmë !

Këta nuk i sjellin zhvillim të mirëfilltë shoqërisë dhe qytetit !

Këta nuk sjellin perspektive e ide të reja. Nuk sjellin shpresë !

Këta nuk sjellin strategjinë e duhur për tejkalim të kësaj krizës që e ka ngufatur komunën e Ulqinit dhe qytetin në përgjithësi !

Këta sjellin vetëm pengesa në veprime të suksesshme, sjellin pasiguri, sjellin zhgënjim !

Këta nuk njohin as procedura, as përgjegjësi para zgjedhësve, në përgjithësi para popullit.

Andaj, jemi këtu ku jemi ! Thënë shkurt .

Pilafi nuk mban më ujë!

e enjte, 19 shtator 2019

Javore Koha

11

Vështrim & Opinion

...shqip Nëse do të kërkonim fillimet e shqipes, për shembull, historia e saj e dokumentuar shkon pas jo më shumë se 500 vite. Kjo nuk do të thotë se banorët e këtyre trojeve më parë nuk e flisnin këtë gjuhë, por ndoshta tregon se koha kishte ardhur që gjuha të njësohej dhe prej saj ata filluan ta quanin veten ‘shqiptarë’

Astrit Lulushi

Gjuha sendërton, pra është gjë, por dihet se është më shumë se aq. Çdo gjë që të lindë, duhet medoemos të prodhohet nga një çift, ose të ketë si parakusht dy prindër. Por kjo bije ndesh me idenë se një gjuhë mund të vijë vetëm nga një linjë ose mund të jetë e veçantë nga çdo gjuhë tjetër, pra, si të thuash, është e lindur duke pasur vetëm një ‘prind’, ndryshe nga çdo organizëm që lindet nga dy

“ 12

prindër, dhe jo veças nga çdo gjë tjetër.

Kështu, një gjuhë mund të ketë një prind indoevropian nga njëra anë, dhe një prind afrikan ose aziatik ose nga çfarëdo kontinenti, në anën tjetër.

Sepse si mund të shpjegohen ngjashmëritë në fjalë edhe kur dy gjuhë fliten larg njëra tjetrës pa ndonjë kontakt të njohur historikisht? A mund të jetë e mundur që këto ngjashmëri në

një farë mënyre reflektojnë një fillim të njëjtë të të dyja gjuhëve?

Në se do të kërkonim fillimet e shqipes, për shembull, historia e saj e dokumentuar shkon pas jo më shumë se 500 vite. Kjo nuk do të thotë se banorët e këtyre trojeve më parë nuk e flisnin këtë gjuhë, por ndoshta tregon se koha kishte ardhur që gjuha të njësohej dhe prej saj ata filluan ta quanin veten ‘shqiptarë’.

Gjuha sendërton, pra është gjë, por dihet se është më shumë se aq. Çdo gjë që të lindë, duhet medoemos të prodhohet nga një çift, ose të ketë si parakusht dy prindër. Por kjo bije ndesh me idenë se një gjuhë mund të vijë vetëm nga një linjë ose mund të jetë e veçantë nga çdo gjuhë tjetër, pra, si të thuash, është e lindur duke pasur vetëm një ‘prind’, ndryshe nga çdo organizëm që lindet nga dy prindër, dhe jo veças nga çdo gjë tjetër.

Kështu, një gjuhë mund të ketë një prind indoevropian nga njëra anë, dhe një prind afrikan ose aziatik ose nga çfarëdo kontinenti, në anën tjetër. Sepse si mund të shpjegohen ngjashmëritë në fjalë edhe kur dy gjuhë fliten larg njëra tjetrës pa ndonjë kontakt të njohur historikisht? A mund të jetë e mundur që këto ngjashmëri në një farë mënyre reflektojnë një fillim të njëjtë të të dyja gjuhëve?

Javore Koha

e enjte, 19 shtator 2019

“

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrim & Opinion

Sipas Çabejit, fjala ‘shqip’ mund ta ketë prejardhjen nga ‘qip-i’ (mullar ose dru mullari). Kjo është një fjalë fshati. Kur mullari zhbëhet fjala ‘qip’ bëhet ‘shqip’. Me kalimin e shekujve (kur gjuhësia nuk kishte dalë ende si shkencë), fjala ‘shqip’ filloi të shpjegohej me ‘shqiponjë’, kjo ndoshta për të rritur krenarinë e folësve të saj, ndërsa prirjet për largimin nga fshati në qytet kishin filluar. Por ideja se njerëzit që flisnin shqip kishin qenë dikur fshatarë (bërës ose zhbërës mullarësh), duhet të jetë sot më e pranueshme - nisja është gjithmonë e thjeshtë, e përulur dhe njeriu ngrihet ndërsa zhvillohet.

Naom Chomsky thotë se fëmija i lin-

“

Por ideja se njerëzit që flisnin shqip kishin qenë dikur fshatarë (bërës ose zhbërës mullarësh), duhet të jetë sot më e pranueshme - nisja është gjithmonë e thjeshtë, e përulur dhe njeriu ngrihet ndërsa zhvillohet.

Naom Chomsky thotë se fëmija i lindur në një komunitet mëson të flasë gjuhën e njerëzve brenda komunitetit. Sipas tij, fëmija vjen në jetë i pajisur me të gjitha aftësitë për të mësuar çdo lloj gjuhe kur bie në kontakt. Dhe nuk ka gjë më të fortë sesa ideja koha e të cilës ka ardhur, thotë Viktor Hugo

dur në një komunitet mëson të flasë gjuhën e njerëzve brenda komunitetit. Sipas tij, fëmija vjen në jetë i pajisur me të gjitha aftësitë për të më-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

suar çdo lloj gjuhe kur bie në kontakt.

Dhe nuk ka gjë më të fortë sesa ideja koha e të cilës ka ardhur, thotë Viktor Hugo. e enjte, 19 shtator 2019

Javore Koha

13

Vështrim & Opinion

Roli i shoqërisë ci Ashtu si çdo vit edhe sivjet më 15 shtator, bota shënoi Ditën Ndërkombëtare të Demokracisë.

Dita Ndërkombëtare e Demokracisë, e përcaktuar si e tillë më 2007-ën me një rezolutë nga Asambleja e Përgjithshme e Organizatës së Kombeve të Bashkuara, (OKB) me qëllim që të promovohen dhe të zbatohen parimet e demokracisë. Njëherazi u kërkohet vendeve anëtare të OKB-së, që të kujtojnë këtë ditë në mënyrë të përshtatshme, nëpërmjet veprimtarive të ndryshme për promovimin e vlerave dhe parimeve bazë të demokracisë, anembanë botës

Për Koha Javore:

Frank Shkreli

“Pyetja sot është e njëjtë, ashtu siç ka qenë gjatë gjithë historisë: nëse njerëzit do të lejohen të qeverisin veten, apo do të qeverisen nga një elitë e vogël”, është shprehur para më shumë se 200-vjetësh, Tomas Xhefersoni, njëri prej themeluesve të Shteteve të Bashkuara.

Në mesazhin e tij në Ditën e Ndërkombëtare të Demokracisë, për vitin 2019, Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, António Guterres’, u shpreh se, “Demokracia ka të bëjë me njerëzit. Ajo ndërtohet duke përfshirë të gjithë njerëzit që të marrin pjesë lirisht në procesin politik, pa dallim, duke i trajtuar ata në mënyrë të barabartë…

Demokracia”, tha udhëheqësi botëror, “është një gur themel për paqen në botë dhe për zhvillimin e vazhdueshëm demokratik, për mbrojtjen dhe respektimin e të drejtave të njeriut.” Ai vazhdoi mesazhin e tij për Ditën Ndërkombëtare të Demokracisë, duke thënë se, “Këto vlera dhe frymëzime duhet të mbrohen jo vetëm me fjalë, por edhe me vepra. Këto vlera duhet të luajnë një rol të rëndësishëm në jetën e përditshme të njerëzve”, ka thënë ai. Z.

14

Javore Koha

e enjte, 19 shtator 2019

Guterres theksoi se sivjet kjo ditë po shënohet në një kohë kur “besimi është i ulët dhe shqetësimet janë shumë të mëdha. Njerëzit, anembanë botës, janë të shqetësuar nga pabarazitë në rritje e sipër dhe nga ndryshimet e mëdha që po sjell globalizimi dhe teknologjia.”

Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, shtoi se njerëzit anembanë botës, janë dëshmitarë të konflikteve të pazgjidhura dhe ngushtimin e hapësirës së veprimit për organizatat e shoqërisë civile” kudo, një shqetësim ky, siç do të shohim pak më poshtë, edhe i Sekretarit Amerikan të Shtetit, Z. Mike Pompeo, shprehur në mesazhin e tij mbi Ditën Ndërkombëtare të Demokracisë. Ndërsa, Z. Guterres e përfundoi mesazhin e tij për vitin 2019 kushtuar Ditës Nëdrkombëtare të Demorkacisë, me një thirrje drejtuar të gjitha qeverive që, “Të respektojnë të drejtën e njerëzve për të marrë pjesë aktive, domethënse se dhe substanciale”, në zhvillimet demokratike, ndërsa përshëndeti të gjithë ata, të cilët punojnë pa u lodhur në këtë fushë, për realizimin e një demokracie të vërtetë.

Ndërkaq, Sekretari Amerikan i Shtetit, Z. Mike Pompeo, në mesazhin e tij të këtij viti, të Ditës Ndërkombëtare të Demokracisë, shfaqi gjithashtu shqetësimin e tij në lidhje me ngushtimin e hapësirës së veprimit të organizatave vërtetë të pavarura të shoqërisë civile. “Në këtë Ditë Ndërkombëtare të Demokracisë, ne pasqyrojmë angazhimin tonë të patundur ndaj të drejtave të patjetërsueshme të njeriut, të

cilat përbëjnë bazën e demokracisë sonë. Në Shtetet e Bashkuara”, shtoi kryediplomati amerikan, “Këto të drejta përcaktohen nga respekti për lirinë individuale dhe për dinjitetin njerëzor të çdo personi, pa dallim.” Në mesazhin e tij me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Demokracisë ai theksoi rolin e sho-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrim & Opinion

ivile qërisë civile, tema kryesore e Ditës Ndërkombëtare të Demokracisë këtë vit, duke thënë se, “Një shoqëri civile aktive, e pavarur dhe gjithëpërfshirëse është gur-themeli për të siguruar zbatimin dhe respektimin e këtyre lirive.”

Prandaj, shtoi Z. Pompeo,”Hapësira e veprimit të lirë për shoqëritë civile, në mbrojtje të të drejtave të patjetërsueshme të njeriut, është tepër kritike për kontributin që organizata të tilla për të siguruar veprimtarinë e institucioneve të forta demokratike, mbështetjen e tyre ndaj të drejtave bazë të njeriut dhe lirive themelore, për luftën kundër korrupsionit dhe për forcimin e transparencës në jetën publike.” Ndërkohë që disa qeveri kanë ndërmarrë bërjen e reformave për të lejuar veprimtarinë e lirë të shoqërive civile, “Ne mbetemi shumë të shqetësuar ndaj prirjeve botërore, në rritje e sipër, të cilat po ngushtojnë dukshëm hapësirat për

veprimtarinë e grupeve të shoqërisë civile.”

Në lidhje me përfitimet që sjell demokracia -- përfshirë edhe lirinë e veprimtarisë së pavarur të shoqërisë civile -- kryediplomati amerikan e përfundoi mesazhin e tij kushtuar Ditës Ndërkombëtare të Demokracisë, duke thënë se, popullit amerikan dhe shumë prej aleatëve tanë, demokracia i ka sjellë shumë të mira.”Ne përparojmë dhe jemi të suksesshëm sepse përdorim liritë tona themelore për të krijuar mundësi për përparime në fushën ekonomike, kulturore, arsimore dhe shoqërore. Kombet janë më të sigurta, më në paqe dhe më të begatshme kur shoqëria civile angazhohet lirisht dhe kur merr pjesë në proceset demokratike, pa frikë dhe pa kërcënime. Shtetet e Bashkuara do të vazhdojnë të jenë udhëheqëse në mbrojtje të hapësirës së veprimtarisë së shoqërive civile, me qëllim për të forcuar themelet e demokracisë kudo”, u prononcua Sekretari Amerikan i Shtetit, Mike Pompeo në mesazhin e tij që Departamenti Amerikan i Shtetit përhapi me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Demokracisë.

Ndonëse nuk përmendi ndonjë vend me emër, nuk jam i sigurt nëse në mesazhet e tyre zotërinjtë Antonio Guterres dhe Mike Pompeo - kishin ndërmend veprimtarinë dhe rolin e kufizuar të shoqërisë civile -- që normalisht duhej të ishin joqeveritare - edhe në botën shqiptare. Por, dihet se qeveritë shqiptare nuk janë dhe nuk kanë qenë shumë miqësore ndaj organizatave të tilla, të pakën ndaj atyre që janë vërtetë të pavarura prej autoriteteve qeveritare, megjithëse të tilla mund të jenë të paka, ose inekzistente. Analistë dhe vëzhgues të pavarur kanë qenë kritikë ndaj shoqërisë civile në botën shqiptare, në përgjithësi, duke i akuzuar ato si të varura nga qeveria dhe nga interesa të tjera vendore, të lidhura me qeverinë.

Liria e veprimit të pavarur e një shoqërie civile energjike me një veprimtari të shëndoshë dhe dinamike, është një prej vlerave dhe gurthemeleve më të rëndësishme të zhvillimeve të demokracisë në një shoqëri post-komuniste, siç është hapësira shqiptare në Ballkanin Perëndimor. “Shpëtimi i vetëm për botën sot është përhapja e shpejtë e vlerave bazë perëndimore të Perendimit, e që janë idetë demokratike, të drejtat e njeriut, shoqëria civile dhe tregu i lirë”, ka thënë i ndjeri

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vaclav Havel, një burrë shteti i kombit çek, shkrimtar dhe disident anti-komunist. Ndërsa ish-Presidenti amerikan, Barack Obama ka vlerësuar lart gjithashtu rolin e shoqërisë civile, si një prej vlerave kryesore për zhvillimin e demokracisë, për një të ardhme më të mirë. “Vlerat që ne ndajmë, siç janë liria e fjalës, liria e praktikimit të fesë, liria e veprimtarisë së pavarur të shoqërisë civile, zgjedhje të lira dhe të ndershme, si dhe inovacionet që janë krijuar nga ekonomia e bazuar në tregun e lirë – të gjitha këto, më në fund, do të jenë rruga që na çon drejt një të ardhme më të mirë…”, është shprehur ish-presidenti i Shteteve të Bashkuara, Barack Obama, në lidhje me rolin e vlerave të demokracisë në përgjithësi në shoqëri dhe rolin e pavarur të shoqërisë civile në promovimin e demokracisë, në veçanti.

Demokracia nuk pret!

Nuk ka demokraci pa përgjegjësi nga autoritetet qeveritare, por edhe nga organizata të shoqërisë civile që e quajnë veten vërtetë të pavarura nga autoritetet. Liria, demokracia, respekti dhe zbatimi i të të drejtave bazë të njeriut --përfshirë edhe rolin që duhet të luajë shoqëria civile -- janë të lidhura ngushtë edhe me angazhimet që kanë marrë përsipër shtetet anëtare të Kombeve të Bashkuara dhe organizatat të tjera ndërkombëtare dhe rajonale, përfshirë Bashkimin Evropian dhe vendet që synojnë të bëhen anëtare të këtij institucioni ndërkombëtar evropian, si Shqipëria dhe Kosova. Kjo është arsyeja që Kombet e Bashkuara dhe vende të ndryshëm anembanë botës, kujtojnë çdo vit Ditën Ndërkombëtare të Demokracisë, përfshirë rolin dhe pjesëmarrjen e shoqërisë civile në forcimin e zhvillimeve demokratike, që këtë vit është tema e përzgjedhur për të kujtuar Ditën Ndërkombëtare të Demokracisë, 2019.

Organizata për zhvillimin e shoqërisë civile në vendet e Ballkanit, “Balkan Civil Society Development Network” ka njoftuar vitin që kaloi se qeveritë anë e mbanë botës janë përgjigjur pozitivisht ndaj angazhimit politik, në rritje e sipër, të qytetarëve dhe instituconeve të shoqërisë civile. Por, fatkeqësisht, shënon kjo organizatë, këto prirje pozitive kanë anashkaluar vendet e Ballkanit Perëndimor, përfshirë Shqipërinë dhe Kosovën. Nuk ka demokraci pa përgjegjësi! Demokracia nuk pret! e enjte, 19 shtator 2019

Javore Koha

15

Vështrim & Opinion

Fillimi i vitit të ri shkollor

Çantat e mbingark vazhdojnë të rrezi shëndetin e fëmijë

16

Javore Koha

e enjte, 19 shtator 2019

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrim & Opinion

kuara ikojnë ëve

Për rreziqet që sjell në shëndetin e fëmijëve mbipesha e çantave të nxënësve, do të duhej të shqetësohemi të gjithë. Në radhë të parë prindërit, pastaj mësuesit dhe edukatorët. Ky problem serioz do të duhej të jetë brengë ( shqetësim) edhe për Ministrinë e Arsimit dhe për mbarë shoqërinë

Gjekë Gjonaj

Edhe këtë vit shkollor nxënësit e shkollave fillore të Komunës së Ulqinit , sidomos ata të ciklit të ulët , sikundër edhe të gjithë moshatarët e tyre në shkollat e tjera në Mal të Zi , po përballen me bartjen e çantave të rënda me tekste ( libra), fletore pune dhe mjete ( materiale) të tjera shkollore.

Ne çdo ditë para ose pasdite takojmë para oborreve të shkollave ose në rrugë djem dhe vajza të cilët me vështirësi ecin rrugës nga pesha e rëndë e çantës. Çantat e rënda të nxënësve në të gjitha shkollat fillore e kalojnë peshën e lejuar, duke u kthyer në një shqetësim serioz për të vegjlit, thonë mjekët specialistë. Një fëmijë i klasës së parë ose të dytë me peshë trupore prej 20-3o kilogramë mban mbi shpinën e tij një çantë që peshon deri në 5 kilogramë. Ndërkaq,

“

ekspertët e shëndetit mendojnë se një fëmijë me trupin e tij deri në këtë moshë mund të mbajë një peshë jo më shumë se prej 2.5 kilogramë.

Ortopedët shprehen se pesha aktuale e çantave të nxënësve mund të sjellë deformime (çrregullime) kurrizore, të cilat në mënyrë indirekte mund të ndikojnë edhe në sistemin e frymëmarrjes, sistemin respirator dhe urogjential, varësisht a është forma e deformitetet në anën e djathtë apo në anën e majtë. Mjekët specialistë rekomandojnë që prindërit të kenë më shumë kujdes dhe çantat e tyre mundësisht të jenë ortopedike, ose të zgjedhin çanta që peshojnë më pak.

Prandaj, nuk duhet të habitemi që fëmijët tanë shpeshherë ankohen se kanë dhembje në këmbë ose mbrapa në kurriz. Krejt kjo shkakton lodhje dhe plogështi te nxënësi. Dhe, kështu të lodhur, ata nuk janë në gjendje të përcjellin me vëmendje procesin mësimor. Kjo, natyrshëm, ndikon shumë në mos suksesin e tyre. Ata janë pasivë gjatë mësimit. Nuk dëgjojnë dhe nuk shfaqin interesim për mësim.

Për rreziqet që sjell në shëndetin e fëmijëve mbipesha e çantave të nxënësve, do të duhej të shqetësohemi të gjithë. Në radhë të parë prindërit, pastaj mësuesit dhe edukatorët. Ky problem serioz do të duhej të jetë

brengë ( shqetësim) edhe për Ministrinë e Arsimit dhe për mbarë shoqërinë.

Po, cila do të ishte zgjidhja? Kur ende në shumicën e shkollave fillore, sidomos në zonat rurale, nuk ka dollapë, për ruajtjen e materialeve të nxënësve në dosjet e personalizuara!. Kur ende nuk mund të flitet për përdorimin në masë të laptopëve apo tabletëve tek nxënësit! Prandaj, shtrohet pyetja: kush duhet dhe çka duhet ndërmarr që të lehtësohet çanta që fëmijët bartin në shkollë?

Kjo është e mundshme të realizohet nëse ka vullnet dhe mirëkuptim, por duhet patjetër që të angazhohen Ministria e Arsimit, mësuesit dhe prindërit. Ministria e Arsimit, nëpërmjet ekspertëve, do të duhej sa më urgjentisht të përparojë strategjinë e reformës së filluar për të lehtësuar peshën e çantave shkollore që bartin nxënësit tanë të shkollave 9-vjeçare, por dhe të mesme. Këta janë ata të cilët mund të ndihmojnë që çanta shkollore e nxënësve të jetë sa më e lehtë, e sidomos për nxënësit e klasave të ulëta të shkollës fillore.

Derisa përgjegjësit e arsimit të mos gjejnë zgjidhjen e çantave të rënda nxënësit duhet të vazhdojnë t’i bartin vetë çantat dhe kështu të rrezikojnë shëndetin e tyre, ose për bartjen e çantave të ndihmohen nga prindërit e tyre.

Po, cila do të ishte zgjidhja? Kur ende në shumicën e shkollave fillore, sidomos në zonat rurale, nuk ka dollapë për ruajtjen e materialeve të nxënësve në dosjet e personalizuara!.

Kur ende nuk mund të flitet për përdorimin në masë të laptopëve apo tabletëve tek nxënësit! Prandaj, shtrohet pyetja: kush duhet dhe çka duhet ndërmarrë që të lehtësohet çanta që fëmijët bartin në shkollë?

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

e enjte, 19 shtator 2019

“

Javore Koha

17

Kulturë

Kraja si shpërpjesëtim i mrekullisë dhe vështirës (Vështrim mbi monografinë “Shëndetësia në Krajë” të autores Ganimete Hoxha)

Argëzon Sulejmani

Nuk është shënuar, nuk ka ekzistuar

Monografia “Shëndetësia në Krajë” e autores, njëkohësisht mjekes specialiste të mjekësisë familjare, Ganimete Hoxha, përbën një vlerë me peshë në lëmin e historiografisë, mjekësisë dhe trashëgimisë kulturore. Në të sotmen e pushtuar nga rrjetet sociale dhe aplikacionet e tyre përcjellëse, shpeshherë përdoret shprehja: nuk është fotografuar, pra nuk ka ekzistuar. E djeshmja, e jetuara, historia është më e vrazhdë, njëkohësisht më e drejtpërdrejtë me faktet kur thotë se: nuk është shënuar, pra nuk ka ekzistuar. Për këtë, vlerat e botimit në fjalë janë multisferike, kurse në qendër kanë njeriun, humanen, shëndetin. Shëndeti gjithnjë ka qenë qendër e botës së njeriut të anëve tona. Nga kjo monografi, si nga secila që do të përshkruante të kaluarën tonë, veçohet stërmundimi i njeriut deri në vetëmohim, izolimi deri në përndjekje dhe pashkollimi deri në shkollim. Megjithatë, edhe si i tillë, njeriu i këtyre anëve nuk e ka humbur asnjëherë durimin, toruan dhe shpresën. Fjalët e urta popullore të tilla si: mendja e shëndoshë në trup të shëndoshë; mendja kolonisë trupin, etj. tregojnë për një filozofi ndërlidhëse të hershme të mendjes me trupin, të mendimit me fizikun, ndërlidhje këto që shkencat natyrore e mjekësore u përvishen këtyre ditëve. Trashëgimia e pamatshme kulturore e këtyre viseve

18

Javore Koha

e enjte, 19 shtator 2019

tregon për një sistem paralel model në kushte të rënda shoqërore. Si e tillë, e kaluara e viseve tona malore është laborator “in vivo” njeri-natyrë.

Kështu, njeriu i atyre kohëve do të kërkonte jetën e shëndoshë larg shëndetësisë, do të kultivonte dijen e maturinë larg shkollimit dhe do të njihej me botën i mënjanuar prej saj.

Mehmet Kraja në një intervistë mbi fëmijërinë e tij e përmend Krajën si një vend me një “shpërpjesëtim” të thuktë në mes të mrekullive që ofron natyra dhe vështirësive që hasen në të jetuar (Oral History Kosovo, shkurt 2015). Shtjellimi i tillë i këtij vështrimi është i qëllimshëm. Caku i kësaj qasjeje nuk është t’ua rrëfej monografinë në fjalë, por të ju shtyj që ta lexoni atë.

Mona dhe Gjilpëra

Libri nis me sqarimin e vendndodhjes së lokalitetit të Krajës. Një rrip toke ndërmjet dy deteve (Liqeni i Shkodrës u afrohet përmasave detare), në mes majave malore e erërave të ngrohta e freskuese.

Afër jetës e larg botës, do të mund të thuhej për Krajën e ublave. Autorja që në fillim na bën me dije se përkujdesja shëndetësore në Krajë nisë tek pas Luftës së II-të Botërore.

Luftërat, këtyre anëve kanë qenë dhe vazhdojnë të mbesin referenca kohore të shpeshta. Mjekësia, nëse nuk është një luftë, është betejë që nis rishtas përditë, kurse mjeku është ai që beson në diell edhe kur drita shterron. Libri jo pa qëllim nis me punën vullnetare të infermieres Mona Gordon Wilson, në kuadër të Kryqit të Kuq Amerikan pas Luftës së Parë Botërore në Shqipëri e Mal të Zi. Ditari i saj nga qëndrimi në ato anë është rrëqethës. Tuberkulozi, poliomieliti, malaria, parazitozat do të kishin gjetur parajsën e tyre

që krekosej rëndë e më rëndë falë besëtytnive primitive dhe analfabetizmit të popullatës. Atëbotë, vaksinat as nuk paramendoheshin, aparati fotografik mbahej si “syri i keq” për fëmijët, kurse vajzat rriteshin me bindjen që më mirë t’i vizitojë vdekja se sa një doktor mashkull. Kush do thoshte që një shekull më pas e në të njëjtat hapësira, vaksinat do të paragjykoheshin, kurse fotografitë e fëmijëve do të ktheheshin në sy magjik. Shënimet e znj. Wilson ngjajnë në pjesën më të madhe të tyre me jetën e personazhit Doktor Gjilpëra të Faik Konicës. Meqenëse dhe vepra e Konicës është botuar në 1924, marrim provë që këta dy personazhe të jetës reale dhe letrare i bën bashkë koha, vendi dhe përjetimet. Kjo sekuencë nga Doktor Gjilpëra e sqaron më së miri gjendjen në të cilën ndodhej Shqipëria dhe Ballkani atëbotë: (...) Doganieri që gërmonte valixhen e Dr. Gjilpërës zbuloi një kuti të madhe me pluhur për të fshirë dhëmbët: menjëherë kalli dy gishtërinj të palarë, me thonj të zinj dhe nisi të rrëmojë e të shohë se ç ‘kish brenda. Pyeti në ç ‘punë hynte ky toz.

“Për të fshirë dhëmbët”, tha dr. Gjilpëra.

“Axhip!”, bëri doganieri, pastaj thirri një shok dhe i tha: “Shiko se ç`thotë ky njeri: këtë e paska për të fshirë dhëmbët!”

Që të dy doganierët qeshën duke shfaqur nofullat e ndryshkura e gjysmë të kalbura. (...)

Autorja e monografisë me zhgënjim e cekë që zonja Wilson u dekorua në Itali dhe Rusi për punë vullnetare e humanitare, por jo edhe në Malin e Zi. Porse, në verën e vitit 2019, zonja Wilson do të dekorohej në Krajë përmes përkujtimit të shndërruar në një libër nga një zon-

Kulturë

i sisë

jë kolege që e kupton më së miri sakrificën, humanizmin dhe profesionalizmin. Fjala është pikërisht për monografinë “Shëndetësia në Krajë”. Libri vazhdon me mjekët që kanë shërbyer në rrethinën e Tivarit gjatë dhe pas dy luftërave botërore.

Bie në sy Dr Frederik Shiroka, kirurg në Qendrën Spitalore Shkodër.

Edhe pse ka rrjedhur shumë ujë, autorja ka arritur të gjejë përjetime të krajanëve nga raporti me Dr Shirokën. Secili nga ata e vë theksin tek mjeshtëria e pazakontë e tij, afërsia dhe arritjet. Përvojat mbresëlënëse të atëhershme, kryesisht të rasteve akute me “zorrë qorre” që kanë gjetur shpëtim nga duart e Dr Shirokës, tregojnë që Kraja pa liqenin dhe Shkodrën mund të jetë veç zorrë qorre. Botimi vazhdon me të tjera kohë e personazhe. Autorja nuk i ikë njeriut gjatë gjithë kohës, sepse këtë ia ka mësuar mjekësia por edhe tradita. Me rend vihen emrat e të gjithë mjekëve që kanë shërbyer në Krajë, por të njëjtin vlerësim marrin edhe kuadri i mesëm profesional e plotësues. Një kapitull i veçantë i kushtohet mjekësisë popullore, që në shek-

ullin XX duket të jetë praktikuar nga autoritete të çmuara. Tutje, mendoj që mjekësia popullore siç muzika popullore ka zënë në këmbë të çalë.

Kjo është një arsye më shumë që t’u japim hakun meritorëve të kohës së shkuar. Vlerat duhet të promovohen dhe të bashkëveprojnë.

Mjekësia - shtëpia e përbashkët

Gjatë leximit do të takoni një thënie me peshë: kirurgjia s’ka atdhe, kurse kirurgu po. E tillë është e gjithë mjekësia. Megjithatë, duhet cekur atdheun e formimit të autores që për koincidencë është dhe atdheu i formimit tim dhe shumë mjekëve të tjerë. Është Prishtina, është Qendra Klinike Universitare e Kosovës. Është ai trung që ka arritur të përçojë puls nëpër degët e veta të largëta pavarësisht plagëve vetanake. Janë vlerat universale të qindra mësimdhënësve tanë, të cilët besonin në dituri e humanizëm aq sa në liri.

Kështu, përmes sa e sa mjekëve, siç mësueseve e profesionistëve të tjerë, pulsi prishtinas do të arrinte të pulsojë në Krajë gjatë këtij

gjysmë shekulli. Pa dyshim, një vend të veçantë në atë podium vlerash zë vetë autorja e kësaj monografie, Dr Ganimete Gashi Hoxha, e cila ka hyrë në dekadën e tretë të shërbimit mjekësor në Ostros. Ajo ka ditur që më së miri të ofrojë dhe përparojë shërbimet shëndetësore, të përfaqësojë e përqafojë risitë në konferenca e simpoziume mjekësore brenda dhe jashtë vendit për të kulmuar në vitin 2014 ku do të veçohej e nderohej si mjekja më e dalluar e vitit në Malin e Zi. Për gjithçka që mund të lexoni në këtë monografi, ndajë mendimin që e njëjta do duhej promovuar së paku dhe në Prishtinë e Shkodër. Vlerat e secilit botim dinjitoz rriten me kalimin e viteve, ashtu dhe botimi në fjalë me kohën do motivojë dhe peshojë edhe më rëndë.

Në këtë libër do t’i gjeni tok kohët e brezat, si dhe mjekët krajanë anë e kënd botës. Në këtë libër do t’i gjeni tok sakrificat dhe risitë, si dhe mjekët krajanë që do të shkruajnë të ardhmen. Në këtë libër do t’i gjeni tok mjekët e shumë rretheve, sepse mjekësia është shtëpia jonë e përbashkët. e enjte, 19 shtator 2019

Javore Koha

19

Kulturë

Veglat e lashta muzikore dhe roli i tyre në trashëgiminë kulturore Veglat e lashta muzikore tregojnë historinë muzikore të një kombi. Shumë prej këtyre veglave kanë nisur të dalin nga përdorimi, çka paraqet një shqetësim për studiues shqiptarë

Ali Salaj

Veglat e lashta muzikore dhe interpretuesit e tyre u shfaqen në teatrin e lashtë të Kalasë së Ulqinit, duke përkujtuar shpirtin shekullor të artit popullor. Në këtë kuadër u mbajt edhe simpoziumi kombëtar “Instrumentet klasike të muzikës shqiptare”, ku u ravijëzua rëndësia e ruajtjes së

20

“

kësaj trashëgimie të pasur kulturore.

Studiuesi dhe njohësi i mirë i muzikës shqiptare zoti Zef Çoba thekson rëndësinë e ruajtjes së kësaj tradite: “Ruajtja e traditave pasuron mozaikun e vendeve tona dhe ky mozaik meriton me u ruajt me kujdesin më të madh nga gjeneratat që vijnë. Zh-

villimi i simpoziumit dhe i koncertit ekspozon vlerat e kësaj trashëgimie dhe në njëfarë mënyre është thirrje që të gjithë bashkë të përpiqemi ti ruajmë këto vlera”.

Studiuesi nga Tirana Pirro Miso vë në dukje rrezikimin e veglave muzikore nga muzika e sotme elektronike, e

Veglat popullore tek shqiptarët në Mal të Zi, sipas këngëtarit të njohur të folklorit, Nikollë Nikprelaj, dikur ishin shumë të përhapura, ndërkohë që sot, sipas tij, ato janë duke shkuar drejt zhdukjes

Javore Koha

e enjte, 19 shtator 2019

“

Kulturë

cila gjithnjë, sipas tij, po dominon në skenën muzikore. “Çështja e instrumenteve tradicionale po ndeshet sot më fuqishëm me një kategori të pestë të instrumenteve muzikorë ku është integruar edhe elektronika. Elektronika ka krijuar disa instrumente të atillë që tentojnë të imitojnë instrumentet popullore. Këto instrumente nuk kanë arritur të zëvendësojnë atë bukurinë dhe timbrikën e instrumenteve tradicionale popullore”.

Veglat popullore tek shqiptarët në Mal të Zi, sipas këngëtarit të njohur të folklorit, Nikollë Nikprelaj, dikur ishin shumë të përhapura, ndërkohë që sot, sipas tij, ato janë duke shkuar drejt zhdukjes.

“Sidomos tek shqiptarët në Mal të Zi rrezikohet më së shumti zhdukja e këtyre instrumenteve, pasi që të paktë ose aspak janë ata që kultivojnë

në mënyrë të mirëfilltë këto instrumente”.

Organizatori i kësaj mbrëmjeve, Cafo Boga, kryetar i Fondacionit Kulturor Shqiptaro-Amerikan me seli në New York, vlerëson se në kohën e globalizmit është e domosdoshme ruajtja e këtyre veglave të rëndësishme muzikore.

“Trashëgimia kulturore e jona po zbehet dita ditës nga stuhia e globalizmit, e cila ka përfshi tërë botën e sidomos

“

kombet e vogla. Muzika klasike në kuptimin e vërtetë nuk është vetëm muzika klasike e Europës Perëndimore, por edhe ne si iliro-shqiptarë e kemi muzikën klasike tonën që është muzika burimore.”

Veglat e lashta muzikore tregojnë historinë muzikore të një kombi. Shumë prej këtyre veglave kanë nisur të dalin nga përdorimi çka paraqet një shqetësim për studiues shqiptarë.

(VOA)

“Trashëgimia kulturore e jona po zbehet dita ditës nga stuhia e globalizmit, e cila ka përfshi tërë botën e sidomos kombet e vogla. Muzika klasike në kuptimin e vërtetë nuk është vetëm muzika klasike e Europës Perëndimore, por edhe ne si iliro-shqiptarë e kemi muzikën klasike tonën që është muzika burimore.” e enjte, 19 shtator 2019

Javore Koha

21

Kulturë

Në Shkala (Citadelë) të Kalasë së Ulqinit u hap ekspozita personale e piktores nga Plava, Kaltrina Hoti

Piktorja që bashkon artin me historinë

“Çdo artist për të arritur të shprehë dhuntinë e vet duhet së pari të takohet me identitetin e vet. Sonte prania juaj, pëshpëritja e pikturës sime me murin e Kalasë është duke krijuar atë lidhshmërinë që është e nevojshme për mua si artiste”, ka thënë piktorja Ulqin – Piktorja nga Plava, Kaltrina Hoti, ka hapur të dielën mbrëma në Shkala (Citadelë) të Qytetit të Vjetër të Ulqinit ekspozitën e saj personale, të titulluar “Unë dhe Ti”, në të cilën është paraqitur me 37 punime të realizuara kryesisht gjatë vitit të fundit.

Ajo ka zgjedhur këtë ambient të mrekullueshëm të Kalasë së Ulqinit, ku për të parën herë u organizua një aktivitet kulturor pas kryerjes së punimeve konservatore, nisur nga rëndësia dhe vlerat historike të kësaj pjese, duke u shprehur se qëllimi i saj kryesor ka qenë të shprehi frymëzimin e saj artistik në muret e Kalasë.

Veprat e piktores kanë “sfiduar” edhe erën që ka fryrë dhe që është pothuajse e zakonshme për Kalanë, gjë që ka bërë që piktorja t’u drejtohet artdashësve të pranishëm që të mos shqetësohen sepse çdo lëvizje momentale e pikturave është pjesë përbërëse e shpirtit të artit. “Çdo artist për të arritur të shprehë dhuntinë e vet duhet së pari të takohet me identitetin e vet. Sonte prania juaj, pëshpëritja e pikturës sime me murin e Kalasë është duke krijuar atë lidhshmërinë që është e nevojshme për mua si artiste”, është shprehur ndër të tjera ajo.

22

Javore Koha

e enjte, 19 shtator 2019

Udhëheqësi i Muzeut të Ulqinit, Gazmend Kovaçi, ka treguar se ekspozita organizohet në kuadër të shënimit të Ditëve të Trashëgimisë Evropiane dhe hapja e ekspozitës paraqet fillimin e aktiviteteve kulturore që në të ardhmen do të mbahen në këtë pjesë të Kalasë së Ulqinit.

Më pas, ai ka lexuar pjesë nga kritika e Mesut Shabanit, e botuar në katalogun e ekspozitës, ku ndër të tjera ai shprehet se: “Artisti nëpërmjet artit fshikullon padrejtësinë e fjetur. Por të jesh artist i pikturës dhe plus shqiptar, edhe atë jashtë atdheut, është barrë e dyfishtë. E para, me vete bart atdheun me të gjitha të mirat dhe të këqijat të ringulitura në kokë. Të tjerëve bagazhi i ngarkuar dhe i bartur me mijëra kilometra nuk u duket mbingarkesë. Vetëm artistët e diktojnë, ata që artin e kanë pasion të lindur”.

Publikut të pranishëm i është drejtuar edhe kryetari i Shoqatës së Miqve të Kalasë “Kalaja”, Ismet Karamanaga, i cili ka folur për të kaluarën dhe vlerat historike, arkitektonike, trashëgiminë kulturore etj. të Kalasë së Ulqinit, me theks të posaçëm në Shkala, që siç ka thënë ai, përbën pjesën më të bukur të saj.

Karamanaga ka treguar, ndër të tjera, se në atë pjesë dikur ka qenë i strehuar garnizoni i ushtrisë së Perandorisë Osmane, ka folur për përpjekjet që janë bërë për largimin e banorëve nga Kalaja pas tërmetit të vitit 1979, hulumtimet arkeologjike të kryera nga akademiku Pavle Mijoviq etj.

Piktorja Kaltrina Hoti ka lindur në Hot të Plavës. Pas kryerjes së Shkollës së mesme të mjekësisë në Prishtinë, regjistroi fakultetin e mjekësisë, por i la përgjysmë studimet dhe emigroi në SHBA, ku ka jetuar përreth 30 vite.

Në vitin 2011 vendosi t’i kthehet ëndrrës së saj – pikturës dhe krijimtarisë letrare. Për dy vite pikturon në studion e Chuck DeHaan Western Artist. Bashkë me mësuesin e saj, Chuck DeHaan, botuan librin shkollor me piktura “Western Coloring book” (2009). Artin e saj e ka paraqitur në Teksas, Nju-Jork, Florida etj. Punimet e saj gjenden të ekspozuara në disa galeri.

Ndërkaq, në fushën e krijimtarisë letrare ka botuar në gjuhën angleze veprat: “Voices” (poezi), monografinë për artin e kuzhinës “Touch of Italian attitude in your kitchen”, “Come dance with me through words of thoughts” (poezi), “Dancig of the

Kulturë Foto: Z. Lika

Foto: Z. Lika

Foto: Z. Lika

rain” (poezi).

Për ta plotësuar zbrazëtinë e shpirtit, siç shprehet ajo, në vitin 2016, vendosi të shprehë botën e saj artistike në gjuhën shqipe, ku ka botuar vëlli-

met poetike: “Ta mora vargun”, “Preke ëndrrën”, “Puthja sekret”, “Flaka e shpirtit”, Buzëqesh”, “Mos e prek” dhe “Vrapo pas diellit”. Vitin e kaluar është kthyer nga SHBA të jetojë

në vendlindjen e saj, fshatin Hot të Plavës.

Ekspozita do të qëndrojë e hapur deri më 15 tetor 2019, në Galerinë i. k.

“Kulla e Balshajve”. e enjte, 19 shtator 2019

Javore Koha

23

Kulturë

Disa mbresa për Festivalin Ndërkombëtar të muzikës klasike “Belcanto Dolcinio”

Një festival madhështor

Mendoj që aktivitete të këtij lloji i kontribuojnë afirmimit të Ulqinit në skenën ndërkombetare.

Pjesëmarrja e artistëve të këtij niveli rrit prestigjin e Festivalit dhe dëshmon që Festivali kulturor mbetet me interes për mysafirët, por edhe për neve, për qytetërimin tonë

Ismet Karamanaga Dëshiroj të theksoj disa mbresa nga edicioni i katërt i Festivalit Ndërkombëtar të muzikës klasike “Belcanto Dolcinio”, i cili organizohet tash katër vite aty ku e ka edhe vendin arti, muzika klasike dhe kultura, brenda mureve të Kalasë së Ulqinit.

Edhe këtë vit ishte ky një festival madhështor, solemn, duke nisur nga fillimi deri në fund, me ditë dhe mbrëmje të paharruarra me shumë artistë dhe me sopranon e njohur Anila Hoxha, e cila me zërin e saj të fuqishëm fascinoi publikun natën e tretë të Festivalit.

Këtë manifestim kulturor, të cilin e organizon Fondacioni Kulturor Shqiptaro-Amerikan nga Nju-Jorku, me Cafo Bogën në krye, i cili është edhe financuesi kryesor, e hapi kryetari i Komunës së Ulqinit, Loro Nrekiqi, i cili tha se Komuna e Ulqinit gjithmonë do të përkrahë projekte të tilla, që pa dyshim janë në interesin e ngritjes së ofertës turistike të qytetit tonë të bukur, imazhit dhe famës që qyteti ynë e meriton, ditë për ditë, edhe më tepër se deri tani.

24

Javore Koha

e enjte, 19 shtator 2019

Natën e parë të Festivalit morën pjesë artistët, instrumentistët dhe këngëtarë të muzikës sonë shqiptare, burimore popullore, me instrumente klasike të muzikës, ku në veçanti theksi ishte te lauta si instrument që daton që nga shekulli i dhjetë. Ky instrument ishte edhe në fokusin kryesor të kësaj mbrëmjeje.

Në një mbrëmje të bukur në Sheshin më të bukur të Adriatikut, adhuruesit e muzikës klasike patën mundësi të shijojnë një program të bukur. Ishte ky një manifestim i mirëpritur pas mbylljes së “Skenës Verore”.

Natën e dytë, po brenda portave të Kalasë, Festivali vazhdoi me grupin fascinues nga SHBA “Break of Reality”, të përbërë nga katër virtuoz të muzikës klasike. Ishte ky një koncert i bukur, me pjesë të zgjedhura nga repertori i tyre.

Atmosferën e këtij festivali pranë Kullës së Ballshajve, në natën e tretë e qëndisi sopranoja me fame botërore Anila Hoxha, nën shoqërimin e orkestrit nga Elbasani. Mbresa të paharruarra për të gjithë të pranishmit.

Natyrisht, si zakonisht, në raste të tilla kur kultura në veçanti muzika sundon mbi gjithëçka, munguan politikanët, me përjashtim të kryetarit të Komunës së Ulqinit, Loro Nrekiq, dhe kryetarit të Kuvendit, dr. Ilir Çapuni.

Këtë e shprehu edhe ai pa të cilin këto mbrëmje të kulturës dhe të muz-

ikës nuk mund të organizohen, Cafo Boga (kësaj radhe ai pati edhe një përkrahje të fortë në zonjën Afërdita Elezi, e cila i dha një frymëzim të posaçëm në organizimin e këtij festivali).

Mirëpo, e përkujtoj Cafin, mikun tim që nga fëmijëria, se politikanët nuk kanë fort afinitet për gjëra të tilla sepse atyre u intereson karriera, pozita dhe të hollat. Përndryshe, Cafo Boga do të ishte në majën e piramidës së anëtarëve të nderit të qytetit tonë e jo politikanët të cilët vijnë dhe e vizitojnë qytetin tonë të bukur vetëm një herë në jetë. Prandaj, të mos çuditet pse ata nuk janë të pranishëm, por të vazhdojë misionin e tij.

Cafi ka lavdata dhe mirënjohje anembanë nga të gjitha viset shqiptare, por gjithashtu edhe lart, tek i Madhi Zot. Bamirësia dhe humanizmi i tij nuk ka kufij.

Gjithashtu në mbrëmje mori pjesë edhe sopranoja nga Ulqini, Gjylie Pelingu, e cila mua më përkujton të madhen Maria Calas. Ishte kënaqësi për të gjithë të pranishmit ta shohësh në skenë.

Të dielën mbrëma, në natën e fundit të Festivalit, këngëtarja, sopranoja e famshme Anila Hoxha bëri që muzikën klasike shqiptare ta shijojnë edhe ata të cilët edhe nuk e njohin fort, mirëpo zëri i saj i fuqishëm, intepretimi dhe këngët e njohura nga

Kulturë

thesari i popullit tonë bëri që të gjithë ne ta ndjejmë veten bukur dhe të relaksuar. Disa këngë i këndoi edhe sopranoja nga Ulqini, Gjylie Pelingu, kurse dueti së bashku me Anila Hoxhën ishte i jashtëzakonshëm. Natyrisht, të gjitha këto i përcolli orkestra e harqeve nga Elbasani.

Duke parë se Kalaja ditë për ditë edhe më shumë dhe më bukur po ringjallet dhe po shkëlqen, jam krenar që edhe unë si kryetar i Shoqatës “Kalaja” kam dhenë një kontribut modest që kjo Kala të ringjallet dhe të fitojë vendin e merituar, jo vetëm si kështjellë e lashtë 2500 vjeçare, por edhe si vend banimi, qëndrimi i mijëra turistëve nga vendi dhe bota.

Jam më se i sigurt që ky Festival do të bëhet tradicional dhe pa dyshim edhe më tepër, më i pasur dhe më shumë do të vazhdojë ta ngrejë famën e qytetit tonë.

Në fund të këtij shkrimi, them se Cafo Boga meriton të shpallet Qytetar Nderi i qytetit tonë, pasi ai vite me

radhë jep kontribut të madh në tërë trojet shqiptare, në veçanti këtu te ne, për ngritjen e famës së Kalasë dhe në përgjithësi për tërë qytetin tonë. Kontributi i tij nëpërmes Fondacionit Kulturor Shqiptaro-Amerikan, ku ai është sponsori kryesor, i cili nuk është vetëm financiar, por edhe burim i pashtershëm nga zemra e madhe e këtij entuziasti Gjithashu duhet të përmendet edhe Komuna e Ulqinit me kryetarin Loro Nrekiq, e cila gjithashu ka dhënë kontribut për organizimin e këtij festivali. Merita të veçanta i takojnë edhe drejtorit e Qendrës për Kulturë, Musa Hoxhës, udhëheqësit të Muzeut, Gazmend Kovaçi, dhe stafit të tij të cilët kanë bërë përgatitjet për organizimin e këtij manifestimi. Të gjithë ata i falënderojmë në emër të Kalasë.

Dhe fare në fund, një lëvdatë e veçantë i takon zonjës Silvana Braçe, moderatores së famshme nga Shqipëria, e cila me zërin e saj të bukur dhe me një sharm të veçantë e

udhëhoqi Festivalin. Gjithashtu duhet të përmenden edhe dy moderatoret ulqinake - Dafina Teliqi dhe Stanka Vukçeviq, të cilat e zbukuruan murin magjik “Johani Bolani” dhe Kalanë tonë. Ishin këto impresione të bukura.

Mendoj që aktivitete të këtij lloji i kontribuojnë afirmimit të Ulqinit në skenën ndërkombetare. Pjesëmarrja e artistëve të këtij niveli rrit prestigjin e Festivalit dhe dëshmon që Festivali kulturor mbetet me interes për mysafirët, por edhe për neve, për qytetërimin tonë.

Shpresojmë që tani kur perdja e Festivalit ka rënë, strukturat udhëheqëse për cështje të kulturës që tani duhet të ulen dhe të përgatisin programin e Festivalit për vitin e ardhshëm.

Ndër vite kemi propozuar që në konsideratë të merren dhe propozimet e Shoqatës Miqtë e Kalasë.

(Autori është kryetar i Shoqatës Miqtë e Qytetit të Vjetër “Kalaja”) e enjte, 19 shtator 2019

Javore Koha

25

Mozaik

Restoranti “Univers” nga Peja ndihmoi Shkollën Fillore “Dacaj” në Rozhajë

Donacion për blerjen e teksteve shkollore

Rozhajë – Restoranti “Univers” nga Peja ka ndihmuar Shkollën Fillore “Dacaj” në Malësinë e Rozhajës për blerjen e teksteve mësimore dhe materialeve tjera shkollore të nevojshme në fillim të vitit të ri shkollor.

Të premten, më 6 shtator 2019, në një vizitë zyrtare në këtë shkollë ishte përfaqësuesi i Restorantit “Univers”, i cili ka sjellë donacionin financiar për blerjen e kompleteve të teksteve shkollore për nxënësit e Shkollës fillore në Dacaj. Bashkë me të ishin edhe drejtori i Drejtorisë së Arsimit në Komunën e Pejës, Besim Avdimetaj, si dhe drejtori i Administratës në Komunën e Pejës, Fatmir Asllani.

Fillimisht përfaqësuesi i Restorantit “Univers”, z. Krasniqi, ka uruar dre-

26

Javore Koha

e enjte, 19 shtator 2019

jtorin e Shkollës, Haxhi Lajçi, për fillimin e vitit të ri shkollor duke u dëshiruar një vit të mbarë dhe suksese në arritjen e rezultateve pozitive në mësim dhe në aktivitetet jashtëmësimore.

Ai pastaj ka dorëzuar, në prani të mësimdhënësve, mjetet financiare për blerjen e teksteve shkollore për nxënës dhe për nevoja të tjera që do të ketë shkolla në Dacaj në këtë fillimvit.

Pastaj për fillimin e vitit shkollor kanë uruar edhe drejtori i Drejtorisë për Arsim në Pejë, Besim Avdimetaj, dhe drejtori i Drejtorisë së Administratës në Pejë, Fatmir Asllani. Të gjithë së bashku kanë vizituar nxënësit në të gjitha klasat duke u uruar atyre suksese në mësime dhe u kanë premtu-

ar atyre dhe mësimdhënësve se do të jenë përkrahës të përhershëm të kësaj shkolle.

Në fund, drejtori i Shkollës Fillore në Dacaj, Haxhi Lajçi, ka falënderuar për donacionin e ndarë për blerjen e teksteve shkollore për këtë vit duke theksuar se ky është ndër donacionet më të mëdha në historinë e ekzistimit të shkollës. Njëkohësisht u ka dhënë fjalën miqve nga Kosova se kjo ndihmë do të jetë shtytëse për vazhdimin e punës dhe arritjen e rezultateve në mësim dhe në të gjitha aktivitetet që do të zhvillojë shkolla jo vetëm gjatë këtij viti, por në vazhdimësi.

H. Lajçi

Mozaik

Komuna e Gucisë

Siguroi falas kompletin e teksteve mësimore për nxënësit fillestarë Guci – Të premten, më 6 shtator, në Shkollën Fillore “Xhafer Nikoçeviq” të Gucisë, është organizuar ceremoni solemne me rastin e fillimit të vitit të ri shkollor dhe të fillimit solemn të shkollimit të nxënësve fillestarë.

Kompletin e teksteve mësimore për nxënësit fillestarë, sikurse në katër vitet paraprake, i ka siguruar falas Komuna e Gucisë, andaj me këtë rast, kryetarja e komunës, Anella Çekiq, me bashkëpunëtorët e vet: nënkryetarin e komunës mr. Huso Brdakiq dhe sekretarin e Kuvendit të komunës, Enver Dedushaj, kanë marrë pjesë në këtë aktivitet dhe në emër të komunës së Gucisë nxënësve u kanë uruar dhe dëshiruar fillim të lumtur dhe ua kanë shpërndarë 32

komplete tekstesh mësimore, 16 për nxënësit fillestarë që në shkollën amë në paralelen e ndarë katërklasëshe të saj në fshatin Krushevë, në klasë të parë mësimet do t’i ndjekin në gjuhën malazeze, e po aq komplete (16 sosh) për nxënësit fillestarë, që në klasë të parë mësimet do t’i ndjekin në shkollën amë në Guci, dhe në tri paralelet e ndara katërklasëshe të saj në fshatrat: Vuthaj, Martinaj dhe Vishnjevë, në gjuhën shqipe.

Kjo është hera e pestë që Komuna e Gucisë, që nga fitimi i statusit të komunës së pavarur në vitin 2014, pas plot 60 vjetësh, siguron falas komplet tekstet mësimore për nxënësit fillestarë.

Në fjalën e vet të rastit, kryetarja

Anella Çekiq, ka konfirmuar se Komuna e Gucisë gjithmonë do të jetë partner i institucioneve të këtilla ku shkollohen të rinjtë, të cilët një ditë do ta avancojnë dhe drejtojnë Komunën e Gucisë.

Në emër të shkollës, drejtori Sherif Feratoviq ka falënderuar komunën, kryetaren Çekiq dhe ekipin e saj që vazhdimisht veçojnë dhe njohin rëndësinë e aksioneve të tilla, dhe në emër të prindërve, po ashtu ka shprehur falënderimin, që në fillim të shkollimit të fëmijëve të vet, fitojnë kursimin e buxhetit të vet familjar, në mënyrën që komuna në buxhetin e shpenzimeve të veta siguron kompletin e teksteve mësimore.

Sh. Hasangjekaj

e enjte, 19 shtator 2019

Javore Koha

27

Mozaik

Kuvendi i Komunës së Tuzit mbajti seancën e IX – të rregullt

Ushtrues detyre i SHPK “Komunale” u zgjodh Nikollë Camaj Drejtori ekzekutiv, si organ i udhëheqjes i Shoqërisë organizon dhe udhëheq punën e shoqërisë, përfaqëson dhe prezanton Shoqërinë, propozon aktet të cilat i miraton Bordi i drejtorëve dhe është përgjegjës për zbatimin e vendimeve dhe akteve të tjera të Bordit të drejtorëve, vendos mbi të drejtat, obligimet dhe përgjegjësitë e të punësuarve në pajtueshmëri me ligj, është përgjegjës për ligjshmërinë e punës së Shoqërisë dhe vendos mbi çështje të tjera lidhur me punën vijuese dhe punën e Shoqërisë në pajtueshmëri me Vendimin, me këtë statut dhe me dispozita të tjera”, theksohet në këtë vendim Tuz – Kuvendit i Komunës së Tuzit ka mbajtur seancën e IX –të të rregullt gjatës së cilës këshilltarët kanë miratuar pesë pika të rendit të ditës, të cilat janë të domosdoshme për veprimtarinë administrative të Komunës së Tuzit.

Në këtë seancë me vota unanime është emëruar ushtruesi i detyrës së drejtorit të Shoqërisë me Përgjegjësi të Kufizuar “Komunalno –Komunale”, funksion të cilin do ta mbajë, Z. Nikollë Camaj nga koalicioni qeverisës – “Forumi Shqiptar”.

Në arsyetimin për marrjen e këtij vendimi thuhet se themeluesi i Shoqërisë me Përgjegjësi të Kufizuar, “Komunalno – Kumunale” është Komuna e Tuzit e cila themelohet për punë në kohë të papërcaktuar. Shoqëria ka vulën dhe vulën katrore, vula është e formës së rrumbullakët me diametër 30mm në të cilin është i shtypur teksti: Shoqëria me përgjegjësi të kufizuar “Komunalno/Komunale” Tuz. Shoqëria kryen veprimtari komunale të parashikuara me Ligj mbi kualifikimin e veprimtarisë.

Puna e Shoqërisë është publike.

Shoqëria është e obliguar që rregullisht të njoftojë themeluesin mbi

28

Javore Koha

e enjte, 19 shtator 2019

punën e vet, pasqyrat kontabiliste, veprimet dhe punët e revizionit në mënyrën dhe kushtet e përcaktuara me ligj. Aktet e Shoqërisë janë Statuti, rregulloret dhe vendimet që rregullojnë në mënyrë të përgjithshme çështje e caktuara, përveç nëse parashikohet ndryshe me ligj.

Vendimin për ndryshimet dhe plotësimet e Statutit e merr Bordi i Drejtorëve, me propozimin e Drejtorit ekzekutiv të Shoqërisë, me pëlqimin e Themeluesit.

“Drejtori ekzekutiv, si organ udhëheqës i Shoqërisë, organizon dhe udhëheq punën e shoqërisë, përfaqëson dhe prezanton Shoqërinë, propozon aktet të cilat i nxjerr Bordi i drejtorëve dhe është përgjegjës për zbatimin e vendimeve dhe akteve të tjera të Bordit të drejtorëve, vendos mbi të drejtat, obligimet dhe përgjegjësitë e të punësuarve në përputhje me ligjin, është përgjegjës për ligjshmërinë e punës së Shoqërisë dhe vendos mbi çështje të tjera lidhur me punën vijuese dhe punën e Shoqërisë në pajtueshmëri me Vendim, me këtë Statut dhe me dispozita të tjera”, theksohet në këtë vendim.

Ndërkaq, në seancën e IX – të të

rregullt të kuvendit të Komunës së Tuzit këshilltarët miratuan edhe Propozimin e Vendimit mbi dhënien e pëlqimit ndaj statutit të shoqërisë me përgjegjësi të kufizuar “Komunalno/ Komunale”, Propozimin e Vendimit mbi emërimin e anëtarëve të komisionit për përgatitjen e propozimit të simboleve të Komunës së Tuzit, Propozimin e Vendimit mbi miratimin e Kodit Etik të përfaqësuesve dhe funksionarëve të zgjedhur në vetëqeverisjen lokale të Komunës së Tuzit dhe Propozimin e Vendimit mbi miratimin e Kodit Etik të nëpunësve t. u. dhe zyrtarëve lokalë.

Mozaik

IPP, “Gjina Vrbica” – Njësia Edukative, “Gëzimi Fëmijëror” – Tuz, u hap zyrtarisht

Investim i shumëpritur dhe me vlerë për trevën e Malësisë Tuz – Njësia Edukative “Gëzimi Fëmijëror” në Tuz me një sipërfaqe prej 1 mijë e 400 metrash katrorë, e cila vepron në kuadër të Parashkollores Publike “Gjina Vrbica” nga Podorica është hapur zyrtarisht të premten e kaluar më 13 shtator, i cili ka një kapacitet për mbi 200 fëmijë.

Në hapjen solemne të këtij objekti me vlerë për trevën e Malësisë, i pranishëm ka qenë ministri i Arsimit, Z. Damir Shehoviq dhe zyrtarë të tjerë të kësaj ministrie, kryetari i Komunës dhe i kuvendit të Komunës së Tuzit, Nikë Gjeloshaj dhe Fadil Kajoshaj, përfaqësues të tjerë të pushtetit vendor, mësues, prindër dhe mysafirë të tjerë.

Në fillim të këtij aktiviteti, pas intonimit të himnit të Malit të Zi, nga Ministria e Arsimit kanë theksuar se ndjehen të gëzuar për faktin se më të vegjlit e fituan një ambient modern dhe bashkëkohor për t’u rritur më me kualitet.

Ndërkohë, ka përshëndetur drejtori i Institucionit Publik Parashkollor, “Gjina Vrbica”, Z.Vuk Stanishiq, i cili ka vlerësuar se hapja e kësaj çerdheje është një ditë historike për Komunën e Tuzit e cila fitoi çerdhen e parë në të cilën fëmijët do të kenë mundësi të disponojnë me të gjitha plan –programet të cilat i kanë të gjitha institucionet parashkollore në Mal të Zi. Ndërkaq, në këtë solemnitet ka përshëndetur ministri i Arsimit i Malit të Zi, Z. Damir Shehoviq i cili duke vlerësua këtë investim kapital të Ministrisë së Arsimit, ka treguar më në detaje për ambientet e këtij kopshti, duke thënë se atë e përbëjnë disa hapësira multifunksionale, moderne dhe bashkëkohore.

“Duke filluar nga kuzhina, pastaj hapësirat për akomodimin e stafit dhe njëmbëdhjetë dhoma pune.

Bëhet fjalë për një çerdhe moderne dhe për një

objekt multifunksional i cili është punuar sipas të gjitha standardeve bashkëkohore. Ky është kopshti i tretë që Ministria e Arsimit ka hapur gjatë periudhës së mandatit të kësaj qeveri. Para dy vitesh kemi hapur çerdhen në Zagoriç, vitin e kaluar në Stari Aerodrum, kurse sot po e hapim edhe këtu në Tuz”, theksoi ministri Shehoviq.

Ai ka shtuar se nuk do të ndalen me kaq, duke paralajmëruar kështu së shpejti ndërtimin e çerdhes së fëmijëve në qytetin e Rozhajës, në Podgoricë në Bllok 6, në Plevla dhe në Herceg Novi si dhe ndërtimin e shkollës fillore në Karabushko Pole – Dheu i Zi. “Këto projekte i realizojmë në bashkëpunim me Bankën për Zhvillimin e Këshillit të Evropës nga e cila kemi arritur të sigurojmë dy herë nga 17 milionë euro, me të cilat përveç planeve që ceka më lart, planifikojmë të ndërtojmë edhe shtatë objekte të tjera parashkollore nga të cilat katër do të ndërtohen në territorin e kryeqytetit Podgoricë dhe tre veri të Malit të Zi, në Bijello Pole, Berane dhe në Plavë”, u shpreh ministri Shehoviq.

Për ministrin Shehoviq çerdhja nuk është vetëm një servis për kujdesin ndaj fëmijëve por një mekanizëm i pashmangshëm me anë të të cilit ndërtohet zhvillimi emocional, psikologjik, social dhe intelektual i fëmijëve.

Në të njëjtën kohë, ndërtimin e kësaj

çerdhe e ka vlerësuar lart edhe kryetari i Komunës së Tuzit, Z. Nikë Gjeloshaj i cili tha se Malësia ka pritur plot 37 vjet deri më sot që Malësia sërish të ketë një çerdhe publike me standarde bashkëkohore.

“Ky kopsht simbolizon ardhmërinë tonë prej të cilit varet krijimi i një shoqërie të zhvilluar. Për herë të parë këtu kopshti ka funksionuar para tridhjeteshtatë vitesh, si një paralele në kuadër të shkollës fillore dhe është dashur të pritet kaq vite që të kemi një kopsht të tillë sot.

Shpreh mirënjohje për angazhimin e ministrit Shehoviq në ndërtimin e këtij objekti i cili u ndërtua në një kohë rekord, pasi që vite me radhë është premtuar realizimi këtij projekti, mirëpo u deshën plot tridhjeteshtatë vjet që të bëhemi me këtë çerdhe”, u shpreh në mes tjerash Gjeloshaj.

Ndërkaq, ministri i Arsimit, Z. Damir Shehoviq së bashku me kryetarin e Komunës së Tuzit, Z. Nikë Gjeloshaj kanë bërë prerjen e shiritit me të cilin u zyrtarizua fillimi i veprimtarisë edukative të kësaj çerdheje të cilët më pas i vizituan ambientet e brendshme të këtij objekti modern.

Madhështinë këtij solemniteti ia shtuan fëmijët e Kopshtit të sapohapur “Gëzimi Fëmijëror” dhe të disa kopshteve të tjera nga kryeqyteti Podgoricë të cilët kanë recituar poezi dhe interpretuar këngë.

Rikujtojmë se punimet në Kopshtin e Fëmijëve “Gëzimi Fëmijëror” në Tuz kanë filluar në muajin maj të vitit të kaluar, ndërsa janë finalizuar në fund të muajit gusht të këtij viti. Punimet në ndërtimin e këtij objekti i ka realizuar firma “Eurozox” nga Danillovgradi.

Vlera e këtij objekti kap shumën,1 milion e 700 mijë euro të cilat i siguroi Ministria e Arsimit në bashkëpunim me Bankën për Zhvillimin e Këshillit të Evropës. t. u.

e enjte, 19 shtator 2019

Javore Koha

29

Mozaik

19 vite të portalit të parë në gjuhën shqipe Malësia.org

I rëndësishëm për informim dhe ngritjen e vetëdijes kombëtare Në vitet kur nuk kishte komunikime virtuale, portali Malësia.Org luajti rol të rëndësishëm në informimin në gjuhën shqipe dhe në ngritjen e vetëdijes kombëtare, posaçërisht tek shqiptarët në Mal të Zi. Në fillim ky portal kishte edhe komunikimin e vetëm përmes internetit, malësia chat, ku shumë të rinj dhe të reja u shoqëruan dhe u bashkuan përmes këtij komunikimi. Ideator dhe themelues i kësaj dritare të informimit shqip ishte Robert Ivezaj.

Portali Malesia.Org ndoqi me një interesim të jashtëzakonshëm ngjarjet që kanë të bëjnë me shqiptarët në

30

Javore Koha

e enjte, 19 shtator 2019

Mal të Zi, siç ishte rasti i procesit të montuar politik “Fluturimi i Shqiponjës” dhe shumë ngjarje të tjera.

Stafi i këtij portali, i vogël por me punë të madhe, arriti që të bëjë intervista me figura të rëndësishme të jetës kulturore e politike ndër shqiptarët në Mal të Zi dhe rajon.

Ky portal, për kontributin e vet informativ, u nderua me mirënjohje të larta edhe nga Bashkia Malësi e Madhe, konkretisht nga ish-nënprefekti i Malësisë, së Madhe, Sytki Ndrecaj, nga Komuna e Istogut, me kryetar Haki Rugova, nga Shoqata e Vëllazërisë Kosovë-Malësi e Mad-

he Martin Dreshaj, nga Muzeu Etnografik i Malësisë, nga shoqatat e shumta kulturore-artistike etj.

Vlen të ceket se stafi i portalit Malesia.Org rregullisht ftohet në ngjarjet e rëndësishme kombëtare si dhe në festat dhe në pritjet tradicionale vjetore për nder të 28 Nëntorit.

Padyshim se kur punohet vullnetarisht, është edhe më vështirë të veprohet dhe të jepen lajme dhe informata të shumta, por megjithatë portali Malesia.org, për këto afro dy dekada të ekzistencës së vet luajti rol të rëndësishëm në informimin shqip.

Albert Camaj

Mozaik

Delegacioni i Komunës Ilixha nga Sarajeva

Në vizitë zyrtare njëditëshe komunës së Gucisë

Guci – Të premten, më 5 shtator, delegacioni shumanëtarësh i komunës Ilixha nga Sarajeva, të cilin e përbënin kryetari prof. Dr. Senaid Memiq me bashkëpunëtorë, kryetari i Kuvendit të Komunës Ilixha, Muhamed Omeroviq, me ca këshilltarë të parlamentit lokal, të cilët i shoqëronte rektori i Universitetit të Sarajevës, prof. Dr. Rifat Shkrijel, qëndroi në vizitë zyrtare njëditëshe komunës së Gucisë.

Në takim me mysafirët e lartë nga Bosnja dhe Hercegovina, nga ana e Komunës së Gucisë kanë marrë pjesë kryetarja e komunës, Anella Çekiq, me bashkëpunëtorët e vet: nënkryetarin mr. Huso Brdakiq, kryetarin e Kuvendit të komunës, Xhenadin Radonçiq, sekretarin e Kuvendit të komunës, Enver Dedushaj, sekretarin për Punë të Përgjithshme dhe Veprimtari Shoqërore, Shefkija

Bektesheviq, drejtorin ekzekutiv të Sh.P.K. “Veprimtaritë Komunale” të Gucisë, Demir Bajroviq, dhe këshilltarin në parlamentin lokal të Gucisë, Ibrahim Omeragiq.

Me këtë rast, kryetarja e komunës, Anella Çekiq, përfaqësuesit e lartë të komunës Ilixha nga Sarajeva, i ka njoftuar me gjendjen momentale dhe resurset e Gucisë.

Pas përfundimit të takimit mysafirët, të shoqëruar me nikoqirët, i kanë kaluar ca çaste në godinën moderne të komunës duke përshkuar lokalet e punës së administratës lokale, e më pas kanë vajtur në objektin e Qendrës për Kulturë, ku kanë vizituar Etno dhomën tradicionale të Gucisë, me ç’rast janë mahnitur me begatinë dhe bukurinë e eksponateve që dëshmojnë të kaluarën dhe traditat shekullore të popullatës guciane.

Mysafirët nga Sarajeva janë impre-

sionuar me bukuritë dhe atraksionet e shumta natyrore me të cilat Gucia me rrethinë është e njohur.

Në kaftjallin që e shtruan nikoqirët, bashkëbiseduesit kanë shkëmbyer dhe hapur edhe tema të tjera në drejtim të bashkëpunimit të dy komunave – Ilixhës dhe Gucisë. Është arritur marrëveshja që delegacioni i komunës së Gucisë së shpejti të vizitojë komunën Ilixha, ku në mes tjerash do të bisedohet lidhur me pikëpamjet konkrete të bashkëpunimit nga fusha e ekonomisë, kulturës, turizmit e sportit, si dhe mbi gatishmërinë e realizimit të bashkëpunimit në drejtim të binjakëzimit, marrëdhënieve miqësore apo ndihmave të njëhershme për t’i vënë në lidhje të ndërsjellë popujt, kulturat, traditat, adetet, zakonet dhe virtytet tjera karakteristike të Ilixhës dhe GuSh. Hasangjekaj cisë. e enjte, 19 shtator 2019

Javore Koha

31

Mozaik

OJQ “Djeca Crne Gore” Fëmijët e Malit të Zi organizoi tryezë të rrumbullakët me temën “Mundësitë dhe barrierat për punësimin e personave me invaliditet”

Informim mbi mundësitë e punësimit të personave me invaliditet Tuz – OJQ – Djeca Crne Gore – Fëmijët e Malit të Zi, organizoi tryezë të rrumbullakët me temë, “Mundësitë dhe barrierat për punësimin e personave me invaliditet”, e cila u mbajt javën e kaluar në ambientet e Restorantit “Troja” në Tuz. Drejtoresha e kësaj OJQ – je, Znj. Sabra Deceviq tregon se qëllimet e përgjithshme të realizimit të këtij projeki janë krijimi i kushteve për rritjen e punësimit dhe sigurimi i përfshirjes sociale të personave me invaliditet;

32

Javore Koha

e enjte, 19 shtator 2019

krijimi i ambientit të volitshëm për rritjen e kyçjes sociale të këtyre personave në Mal të Zi dhe nxitja e personave me invaliditet për kualifikime të reja për punë.

Organizimi i kësaj tryeze të rrumbullaktë sipas organizatorit, kishte për qëllim, prezantimin e rezultateve të projektit, informimin mbi mundësitë e punësimit të personave me invaliditet përmes projektit dhe programit të Entit për Punësim si dhe përpilimin e rekomandimeve për implementimin

më të mirë të Ligjit për ndalimin e diskriminimit të personave me invaliditet. Ky aktivitet realizohet në kuadër të projektit “Parandalimi i përjashtimit social të personave me invaliditet” të cilin OJQ – Djeca Crne Gore – Fëmijët e Malit të Zi, është duke e realizuar në partneritet me OJQ “Staze” nga Podgorica. Projekti financiarisht mbështetet nga Enti për punësim, në kuadër të programit Skemat e grantit.

t. u.

Mozaik

Në Kampionatin Ballkanik në Samokov të Bullgarisë

Përfaqësim dinjitoz i taekvondistëve nga Ulqini Nga 12 medalje sa ka fituar gjithsej Përfaqësuesja e Malit të Zi, tetë i kanë fituar garuesit e KT “Ulqini”, duke dhënë në këtë mënyrë një kontribut të madh në suksesin e përgjithshëm të Përfaqësueses së Malit të Zi Garuesit e Klubit të Taekvondosë “Ulqini”, pjesë e Përfaqësueses së Malit të Zi, kanë bërë një paraqitje të mirë duke u përfaqësuar denjësisht në Kampionatin Ballkanik që gjatë fundjavës është zhvilluar në qytetin Samokov të Bullgarisë.

Nga 12 medalje sa ka fituar gjithsej Përfaqësuesja e Malit të Zi, tetë i kanë fituar garuesit e KT “Ulqini”, duke dhënë në këtë mënyrë një kontribut të madh në suksesin e përgjithshëm të Përfaqësueses së Malit të Zi. “Ky është një sukses i shkëlqyeshëm

për klubin tonë dhe për sportin e Ulqinit në përgjithësi”, kanë deklaruar nga KT “Ulqini”.

Në disiplinën e formave, medalje të artë në kategorinë team junior ka fituar Sumeja Bisha, kurse Medina Kanaqeviq fitoi dy medalje në kategorinë individuale dhe çift.

Ndërkaq në disiplinën e ndeshjeve, për të dytin vit me radhë kampione e Ballkanit u shpall Sara Kraja. Po për të dytin vit me radhë, Arta Ismailaga fitoi medalje të argjendtë duke u shpallur nënkampione e Ballkanit.

Medalje të argjendtë fitoi edhe Ble-

dar Kasmi, kurse medalje të bronzta Enes Dushku dhe Amella Nuti.

Në Kampionatin Ballkanik morën pjesë 12 shtete me rreth 660 garues, në të dyja disiplinat: ndeshje dhe forma, për të gjitha kategoritë. Mali i Zi u përfaqësua me 26 sportistë, 11 prej të cilëve janë anëtarë të KT “Ulqini”.

Drejtuesit e këtij klubi kanë falënderuar prindërit e garuesve për mbështetjen dhe sponsorët që ua lehtësuan punën për arritjen e këtyre rezultateve.

(Kohapress)

e enjte, 19 shtator 2019

Javore Koha

33

marketing

JOB ANNOUNCEMENT FOR DRIVER / GENERAL SERVICES ASSISTANT LOCATION: CLASSIFICATION: POSITION: CLOSING DATE:

Based in Podgorica, Montenegro Part-time, Service Contract (multiple positions) Drivers / General Services Assistants Tuesday, September 24th, 2019

This position reports directly to the Director of Management and Operation’s (DMO) and receives guidance and instructions from the General Services Manager (GSM) for the US Peace Corps Albania and Montenegro.

DUTIES INCLUDE: • Ensures vehicle operations and maintenance in compliance to: 1) US government policies and regulations; 2) Peace Corps Vehicle policy and guidelines; 3) Montenegrin and Albanian driving laws.

• Provides support to the GSM in performing housing safety assessments for Peace Corps Volunteers, and conducting market basket research. Supports the GSM in completing other various tasks.

• Provides logistical support to the Program Manager to successfully meet operational needs.

• Participates in assuring the safety and security of Peace Corps Volunteers and Trainees.

EXPERIENCE REQUIREMENT AND QUALIFICATIONS: • High school Diploma • A valid Montenegrin Category B driver’s license.

• Minimum 3 years of professional driving experience is required, preferred experience driving for international organizations.

• Knowledge of local and international routes required to travel both in Montenegro and Albania. Knowledgeable of locations of businesses, schools, government offices, etc., in Podgorica and in other parts of the country preferred.

• Basic knowledge of Speaking/Reading/Writing English • Fluent knowledge of Montenegrin language is required.

• Knowledge of basic automotive mechanics is preferred (to be able to note and describe irregularities to mechanics, and address emergency situations).

• Ability to work a regular Monday-Friday schedule with occasional evening and weekend hours. Available to respond to emergencies at late hours in the evening or early mornings.

QUALITIES OF SUCCESSFUL CANDIDATES: • Professional, ethical, and reliable.

• Excellent communication and inter-personal skills.

ADDITIONAL REQUIREMENTS: • Candidate will need to pass a background/security clearance; • Candidate must maintain a current passport and be willing/able to travel in and out of Montenegro and Albania.

TO APPLY FOR THIS JOB: Applications must be submitted to DMO by COB September 24th, 2019 will include: current resume or CV outlining related experience and qualifications; cover letter in English; three references; and, certificates/documents demonstrating the candidate’s skills and abilities (including scanned copy of Driver’s License. Application packages can be submitted via email to AL-Information@peacecorps.gov.

Only applications from qualified applicants received by COB September 24th, 2019 will be considered.

Preference may be applied to Personal Service Contractor candidates residing in Montenegro or who are citizens of Montenegro. The Peace Corps is an Equal Opportunity Employer. For more information, please visit: https:// www.peacecorps.gov/montenegro/contracts/ .

34

Javore Koha

e enjte, 19 shtator 2019

marketing

Vacancy Announcements Short-Term Positions for Peace Corps Pre-Service Training Program Location of Job: In Montenegro, communities close to the border with Albania, near the city of Shkoder Location of the Peace Corps Training Office: Lezha, Albania Vacancies Opening Date: September 10th, 2019 Vacancy End Date: September 24th, 2019 Peace Corps Albania and Montenegro is looking for qualified individuals, who are committed and motivated to join the Pre-Service Training Program team for the following positions: 1. Homestay Assistant Period of Performance: 18 November 2019 - 07 April 2020 Position Summary: The Homestay Assistant is responsible for recruiting and selecting host families in surrounding communities and close to the border with Albania near the city of Shkoder where approximately 12 Peace Corps trainees will reside for the duration of the Pre-Service Training. This will include visits to homes and interviews with family members, an orientation session with the families that are selected, and the coordination of an event introducing the host families and the trainees. The Homestay Assistant will also be responsible for handling, in consultation with the Housing and Program Associate and Training Manager, any problems or concerns which may arise between the Host families and the trainees. The Homestay staff will also serve as the liaison between the host communities and the PST program.

2. Language and Culture Facilitator/LCF (More than one position) Period of Performance: 16 December 2019 – 07 April 2020 (PST) Position Summary: Under the supervision of the Language and Culture Coordinator (LCC) the Language and Cultural Facilitator (LCF) provides intensive Language and Intercultural training using Peace Corps curriculum and methodologies to small groups of Volunteers in training sites closer to the border with Albania, near the city of Shkoder. Serve as on-site cross-cultural facilitators.

3. Technical Training Coordinator for English Education/Teaching English as a Foreign Language (TEFL) Period of Performance: 16 December 2019 – 07 April 2020 Position Summary: The English Education Technical Coordinator works closely with the English Education Program Manager (PM) and the Director of Programming and Training (DPT), to design, plan, and deliver technical training sessions for the English education component of the community-based Pre-Service Training (PST) for American Volunteers.

CONTRACT AMOUNT: The Peace Corps is an equal opportunity employer and it is the policy of the Peace Corps to provide equal opportunity in employment to all persons, to prohibit discrimination because of race, color, religion, sex, national origin, age, disability, or veteran status. It is the policy of Peace Corps Albania to pay wages similar to those paid by other local employers for similar work. Salaries are paid in Euro. The exact amount of the contract will depend on the qualifications of the employee.

To All Interested Candidates: Please visit our website https://www.peacecorps.gov/montenegro/contracts for more information on the required qualifications for each position and guidance where to submit the application package. e enjte, 19 shtator 2019

Javore Koha

35

e a avorh KJo Podgori cë e enjte, 19 shtator

2019 Viti XVlll Numër 880 Çmimi

0,50

Kuvendi i Ulqinit duhet të shpërdahet sa më parë !

ISSN 1800-5696

Çantat e mbingarkuara vazhdojnë të rrezikojnë shëndetin e fëmijëve

Një festival madhështor