KOHA Javore Podgoricë e enjte, 15 shtator 2016 Viti XV Numër 731 Çmimi 0,50
Në prag të zgjedhjeve parlamentare në Mal të Zi
Shqiptarët
e çakorduar
ISSN 1800-5969
Mbrëmje shpirtërore që dhuroi emocione nga artistët pjesëmarrës
Vetëdija e zgjedhësit shqiptar duhet ndryshuar
2
Përmbajtje
e enjte, 15 shtator 2016
Javore KOHA
OH ore A KJav Podgoricë e enjte, 15 shtator 2016 Viti
XV Numër 731 Çmimi 0,50
Në prag të zgjedhjeve parlamenta re në Mal të Zi
Drejt Unionit të Komunave shqiptare ku do të jetë edhe Ulqini
fq 4
Shqiptarët
e çakorduar
9 ISSN 1800-596
Mbrëmje shpirtërore që dhuroi emocione nga artistët pjesëmarrës
Vetëdija e zgjedhësit shqiptar duhet ndryshuar
Javore KOHA
E vetmja zgjidhje e drejtë, kthimi i ullishtës pronarëve fq 5
Media dhe prodhimi i njerëzve të fjetur fq 8
Themelues: Kuvendi i Malit të Zi Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002. Botues: Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (Sistem Inxhinjer & redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 020/240-659 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.org Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen
Qëndrimet jopatriotike të një kandidati fq 10
Ikje fq 12
Përmbajtje
e enjte, 15 shtator 2016
3
Javore KOHA
Mbrëmje shpirtërore që dhuroi emocione nga artistët pjesëmarrës fq 14
Dua Lipa në Meksikë fq 20
Qeveria në kërkim të një Cubus Lux-i të ri fq 22
Filma që trajtojnë të drejtat e barabarta të grave fq 24
Një medalje të artë, 3 të argjenda dhe pesë të bronzta fq 31
Konkurs Dërgoni fotografitë në email: kohajavore@t-com.me
4
Ngjarje javore
e enjte, 15 shtator 2016
Javore KOHA
Kryetari i Komunës së Prishtinës, Shpend Ahmeti, pret homologun e tij nga Tirana, Erion Veliaj
Drejt Unionit të Komunave shqiptare ku do të jetë edhe Ulqini Kryetari i Prishtinës, Shpend Ahmeti dhe ai i Tiranës Erion Veliaj e kanë përmbyllur vizitën e këtij të fundit në Prishtinë me një konferencë të përbashkët, ku kanë paralajmëruar për takimin e radhës i cili pritet të mbahet në Tiranë. Kryetari Ahmeti tha se me Veliajn janë pajtuar të bashkëpunojnë në disa fusha derisa shtoi se për t’i konkretizuar më mirë të gjitha bashkëpunimet, duke e përfshirë edhe kryetarin e Tetovës, Preshevës dhe Ulqinit, do të takohen më 26 dhe 27 nëntor në Tiranë në një punëtori të përbashkët. Ahmeti bëri të ditur se fusha kryesore në të cilën Prishtina e Tirana do të bash-
këpunojnë është ajo e mjedisit, transportit, digjitalizimit etj. I pari i Bashkësisë së Tiranës deklaroi se është impresionuar me frymën e punës në Komunë, gjë që sipas tij, vlen më shumë se të ardhurat, financat apo çka do tjetër. Në anën tjetër, kryetari i Komunës së Prishtinës, Shpend Ahmeti, bëri të ditur se gjatë takimit me Veliajn, kanë konkretizuar idetë për takimin e radhës që do të mbahet në Tiranë më 26 dhe 27 nëntor të këtij viti, ku do të marrin pjesë edhe përfaqësues nga Tetova, Presheva e Ulqini.
Ahmeti dhe Veliaj diskutuan edhe për konkretizimin e unionit të bashkive/ komunave kryesore shqiptare në rajon. Ata u dakorduan që në fundjavën para Ditës së Pavarësisë, në datat 26 dhe 27 nëntor, të takohen në Tiranë me kryetarët e komunave si Tetova, Presheva e Ulqini, ku do të diskutojnë për tema konkrete që prekin direkt mënyrën e jetesës së qytetarëve nëpër këto komuna, mësohet nga Komuna e Prishtinës. Sipas tij, në bisedimet e këtij takimi do të përfshihet digjitalizimi, mjedisi, transporti e fusha të tjera. (Kohapress)
Ngjarje javore
e enjte, 15 shtator 2016
5
Javore KOHA
Forca e Re Demokratike ripërsërit se nuk do të heqë dorë nga kthimi i pronave në Valdanos
E vetmja zgjidhje e drejtë, kthimi i ullishtës pronarëve Ulqin – Forca e Re Demokratike ka përsëritur qëndrimin e saj lidhur me Valdanosin, duke deklaruar se nuk do të heqë dorë nga kthimi i ullishtës ish pronarëve në këtë kompleks. Në një konferencë për media, kryetari i kësaj partie Nazif Cungu ka thënë se kthimi i ullishtës në Valdanos është një nga orientimet dhe objektivat themelore të programit të Forcës së Re Demokratike. “Për këtë çështje ne nuk jemi të gatshëm të bëjmë asnjë kompromis dhe e
vetmja zgjidhje e drejtë është kthimi i ullishtës pronarëve të mëparshëm. Kjo do të ishte edhe zgjidhja e vetme e bazuar në Kushtetutën dhe ligjet e Malit të Zi. Çdo zgjidhje tjetër që është kundër vullnetit të qytetarëve të Komunës së Ulqinit për ne është e papranueshme”, ka thënë ai. Sipas Cungut, përpjekjet që valorizimi i Valdanosit të bëhet në mënyrë që të rrezikojë të drejtat legjitime të ish-pronarëve nuk do të ketë përkrahjen e kësaj force politike.
Ai ka thënë se deklarata e kryeministrit të Malit të Zi “është nxjerrë jashtë kontekstit nga disa media, në mënyrë që të përfitojnë pikë politike për subjektet e caktuara në zgjedhjet e ardhshme parlamentare”. Reagimi i Forcës së Re Demokratike vjen pas deklaratës së kryeministrit të Malit të Zi, Millo Gjukanoviq, i cili gjatë vizitës së tij në Ulqin ka bërë të ditur se kompleksi i Valdanosit do të valorizohet, por që ullishta nuk do t’u kthehet i.k. ish pronarëve.
6
Vështrime & Opinione
e enjte, 15 shtator 2016
Javore A KOHA KOH
Në prag të zgjedhjeve parlamentare në Mal të Zi
Shqiptarët e ç
Elektorati shqiptar në prag të këtyre zgjedhjeve priste bashkimin e partive reale e trupit votues nga radhët e shqiptarëve në Mal të Zi , si edhe më h jenë në krye të listës. Të gjithë duan të jenë të parët. Të gjithë e duan vetëm e kaluara, por edhe logjika e shëndoshë, tregon qartë se interesat Gjekë Gjonaj
Zgjedhjet parlamentare në Mal të Zi t të parapara të mbahen me 16 tetor po afrohen. Veç kanë filluar të dorëzohen listat e para zgjedhore. Ndërkaq partitë shqiptare ende po zhvillojnë bisedimet përfundimtare për daljen në këto zgjedhje, në koalicione apo të vetme, me qëllim të prezantimit sa më dinjitoz të shqiptarëve në përbërjen e re të Kuvendit të Malit të Zi. Elektorati shqiptar në prag të këtyre zgjedhjeve priste bashkimin e partive shqiptare. Megjithatë kjo dëshirë dhe kjo kërkesë reale e trupit votues nga radhët e shqiptarëve në Mal të Zi , si edhe më herët, nuk po shkon mirë. Pothuaj të gjithë duan të jenë në krye të listës. Të gjithë duan të jenë të parët. Të gjithë e duan karrigen e deputetit. Dhe kur veprohet kështu jo vetëm e kaluara, por edhe logjika e shëndoshë, tregon qartë se interesat e popullit shqiptar në këtë shtet po lihen pas dore. Ç ’është e vërteta, të gjitha subjektet naciona-
Ç ‘është e vërteta të gjitha subjektet nacionale shqiptare deklarohen publikisht se janë të hapura për bisedime, duke e ftuar njëra-tjetrën në bashkim, e bashkimi nuk ndodhë. Në këtë lojë aktuale deri në mbyllje të këtij shkrimi janë zyrtarizuar dy grupime dhe është paralajmëruar i treti Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
Vështrime & Opinione
çakorduar
e shqiptare. Megjithatë kjo dëshirë dhe kjo kërkesë herët, nuk po shkon mirë. Pothuaj të gjithë duan të karrigen e deputetit. Dhe kur veprohet kështu jo t e popullit shqiptar në këtë shtet po lihen pas dore
le shqiptare deklarohen publikisht se janë të hapura për bisedime, duke e ftuar njëra-tjetrën në bashkim, e bashkimi nuk ndodhë. Në këtë lojë aktuale deri në mbyllje të këtij shkrimi janë zyrtarizuar dy grupime dhe është para-
lajmëruar i treti. Grupimi i parë përbëhet nga Partia Demokratike e kryesuar nga Fatmir Gjeka, Iniciativa Qytetare e kryesuar nga Vasel Sinishtaj, Lëvizja “Persepktiva” e kryesuar nga Amir Hollaj dhe Lidhja
e enjte, 15 shtator 2016
7
Javore KOHA
E gjithë kjo që thamë, përfshirë përplasjet dhe sulmet mediatike brenda përbrenda subjektit të parë nacional politik të shqiptarëve në Mal të Zi, fakton se shqiptarët edhe në prag të këtyre zgjedhjeve janë të çakorduar. Kjo situatë politike është në disfavor të komunitetit shqiptar dhe patjetër do të rrezikojë përfaqësimin autokton ( të drejtë) të shqiptarëve në Parlamentin e Malit të Zi.
Demokratike në Mal të Zi, e kryesuar nga Mehmet Bardhi, me përjashtim të tri degëve të kësaj parti: Malësi, Plavë—Guci e Rozhajë. Bartës i këtij grupimi, siç është bërë publike, do të jetë ish-kryetari i Komunës së Ulqinit dhe ish-ministri për të Drejtat e Pakicave në Qeverinë e Malit të Zi, Gëzim Hajdinaga. Koalicioni ( grupimi) i dytë është arritur në mes të Forcës së Re Demokratike –Forca dhe Unionit Demokratik të Shqiptarëve. Për dallim nga grupimi i parë ky i dyti ende nuk e ka bërë publike se kush do të jetë bartës i listës, megjithëse besohet me siguri se do të jetë deputeti aktual i Forcës, Genci Nimanbegu. Nga ana tjetër deputeti aktual në Parlamentin e Malit të Zi Nikë Gjeloshaj, nga radhët e Alternativës Shqiptare kohë më parë ka paralajmëruar se subjekti i tij politik do të dalë vetëm në këto zgjedhje. Pa u deklaruar haptazi apo jashtë grupimeve të përmendura, kanë mbetur disa parti të vogla shqiptare. E gjithë kjo që thamë, përfshirë përplasjet dhe sulmet mediatike brendapërbrenda subjektit të parë nacional politik të shqiptarëve në Mal të Zi, fakton se shqiptarët edhe në prag të këtyre zgjedhjeve janë të çakorduar. Kjo situatë politike është në disfavor të komunitetit shqiptar dhe patjetër do të rrezikojë përfaqësimin autokton ( të drejtë) të shqiptarëve në Parlamentin e Malit të Zi.
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
8
Vështrime & Opinione
e enjte, 15 shtator 2016
Javore A KOHA KOH
New Philosopher
Media dhe prodhimi i Mikrokozmosi mediatik është si një molekulë pluhuri në një univers në zgjerim. Nuk reflekton asgjë me rëndësi. Nëse kërkimi i lumturisë është heqja e aspekteve negative nga jeta e njeriut, atëherë është i dukshëm vendi nga duhet nisur Antonia Case
Sociologët e kanë ditur prej kohësh që shumica prej nesh janë goxha të mirë. Punojmë mirë në grup dhe kujdesemi për njëri-tjetrin. Përgjithësisht themi të vërtetën, kujdesemi për të vegjlit dhe të moshuarit. Në thelb, jemi pozitivë dhe zemërgjerë. Shpirti i gjerë ndihmon për të shpjeguar pse jemi kaq të suksesshëm si specie, dhe pse sot jemi shtatë miliardë njerëz. Shumica jonë nuk kërkojnë histori vrasjeje, degjenerim dhe dhunë. Këto na ngjallin neveri. Megjithëse e pranojmë se një përqindje e vogël e popullsisë mund të jetë pak e paqëndrueshme, ne s’i kalojmë ditët tona në ndjekje të tyre. Media po. Nëse do të çonim bisedat mediatike te psikiatri, cila do të ishte diagnoza? Aparati mediatik i sotëm është një rrjet i ndërlidhur informacioni për njerëz, vende dhe ngjarje – dhe këto ide bëhen tuajat kur i lexoni, i shikoni në ekran, i dëgjoni që i diskutojnë të tjerët, ose rastësisht i dëgjoni të transmetuara në radio ndërsa zgjidhni sallatë për darkë në dyqan. Megjithëse ju nuk i ndoqët vetë këto histori, këto leksione të jetës dërgojnë valë në nënvetëdijen tuaj, duke nxitur frikë, babëzi, xhelozi, urrejtje – ndjenja që ju as e dinit që i kishit. Dhe sigurisht nuk i kishit. Këto nuk
janë idetë tuaja. Njerëzit e famshëm dhe sipërmarrësit u japin një dimension human historive mediatike. Mbi njëqind vjet më parë, një grusht njerëzish zbuluan një instrument për krijimin e një publiku intelektualisht të fjetur. Jo, kësaj here nuk ishte një pushkë ose bombë, nuk ishte as ilaç, por një sistem komunikimi që do t’i ndalte në vend masat. Ky sistem është ajo që njihet sot si marrëdhënie publike. Ju mund t’i falënderoni ata njerëz sa herë që i hakërreheni televizorit, ose kur shani gazetën të fyer nga broçkullat që përcillen si “lajme” ose “informacion i vlefshëm.” Praktikuesit e marrëdhënieve publike mësuan që arti i paketimit të informacionit në një kuti aq të ëmbël e tunduese saqë njerëzit nuk do t’i rezistonin dot: katastrofa, luftëra, terror, vrasje, seks, ikona stili, divorc, modele, miliarderë, e kështu me radhë. Brenda këtyre lajmeve vijnë gjëra të tjera, gjëra më të rëndësishme që ndikojnë në mënyrën si ju shikoni dhe perceptoni botën dhe ku e shikoni veten në skemën e gjërave. Edward Bernays, një nga njerëzit e parë të marrëdhënieve publike, dikur tha: “Çdo banor është vazhdimisht i ekspozuar ndaj ndikimit të rrjetit tonë të gjerë të komunikimit që shtrihet
në çdo cep të vendit, pavarësisht sa i largët apo i izoluar është. Fjalët godasin vazhdimisht sytë dhe veshët.” Sot, industria e marrëdhënieve publike është një gjigant në shumë miliarda dollarë. Një narrativë e mirë, prodhim cilësor, imazhe dhe tituj – të gjitha të lustruara dhe të përcjella me makinën mediatike. Sukses i marrëdhënieve publike konsiderohet kur një emër (individ apo kompani) bëhet “publik”, pavarësisht mënyrës si bëhet i tillë. Këta njerëz dhe reklamat e marrëdhënieve publike konsumojnë jetën mendore të lexuesve dhe shikuesve, të cilët thjesht nuk mund t’i rezistojnë goditjes. Dhe me rutinën e konsumit të lajmeve që është bërë pjesë e jetës së shumicës, kontrolli i mendjes publike është po aq i lehtë sa hedhja e peshkut në një fuçi. Ata mendojnë për ju haptazi. Mesazhi i fshehur, ose supozimi i pranishëm në shumicën e lajmeve, është që njerëzit janë të këqij, bota është jashtë kontrollit, dhe se në botë ka shumë njerëz më të suksesshëm se ju. Pronarëve të pasurive që sigurojnë fitime të majme duke blerë me çmim të ulët dhe shitur me çmim të lartë – që i japin me gëzim shtëpinë një familjeje që do të jetë në borxh për
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
Vështrime & Opinione
e enjte, 15 shtator 2016
njerëzve të fjetur pjesën tjetër të jetës – u rrihen krahët me respekt. Pronarët e bizneseve që krijojnë perandori dhe grumbullojnë pasuri masive janë ikonat tona kombëtare. Kompanitë që shtrihen jashtë kufijve dhe përfitojnë nga vendet e varfra janë më të dashurat në tregun tonë. Aparati mediatik na mëson se jeta është një spektakël për t’u parë, por jo për të marrë pjesë në të. Ajo ushqen sindromën e motrës më të vogël – dëshirën të arrijmë motrën e madhe, t’i zotërojmë dhe ne ato gjëra që zotëron ajo. Ne mendojmë gabimisht se këto “histori” mediatike thuajse e thonë gjithçka – që pjesa më e madhe e popullsisë bën një jetë në harmoni me këndvështrimin e shfaqur në lajme; kurse, në realitet, shumica e popullsisë jeton përditshmërinë në humor relativisht të mirë, në përpjekje të sigurojë bukën. Njësoj si ushqimet e dëmshme, problemi me këto paketa “të personazheve pozitivë” është se, pasi futen në mendjen tuaj, nuk mund ta zhdukni efektin e tyre. Bota në media projektohet si një vend biznesi, jo një planet që rrotullohet në hapësirë. Biznesi është burimi, jo toka ose natyra. Ne jemi individë dhe jo qenie të ndërlidhura me një shumësi speciesh të tjera. Mikrokozmosi mediatik është si një molekulë pluhuri në një univers në zgjerim. Nuk reflekton asgjë me rëndësi. Nëse kërkimi i lumturisë është heqja e aspekteve negative nga jeta e njeriut, atëherë është i dukshëm vendi nga duhet nisur. Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
9
Javore KOHA
10
e enjte, 15 shtator 2016
Javore A KOHA KOH
Vështrime & Opinione
Fushata e Trump dhe mbështetja ndaj Putinit
Qëndrimet jopatriotike të një kandidati Javën që kaloi, kandidati i Partisë Republikane për president të Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, deklaroi se në qoftë se zgjidhet president ai do të ketë marrëdhënie të mira me presidentin e Rusisë, Vladimir Putin. Gjatë fushatës ai ka vazhduar të shprehet në mënyrë të favorshme për udhëheqësin rus, duke thënë se Vladimir Putini është president më i mirë se presidenti amerikan Obama Për Koha Javore:
Frank Shkreli Nju Jork
Deklaratat lavdëruese të Donald Trumpit për udhëheqësin rus kanë shkaktuar reagime të ashpra, përfshirë kandidaten e Partisë Demokrate për president, Hillary Clinton e cila i ka quajtur deklaratat e kundërshtarit të saj republikan në favor të Putinit, si “jopatriotike”. Kritikat e ashpra kundër Donald Trump për qëndrimin e tij ndaj Vladimir Putinit po bëhen jo vetëm nga demokratët por edhe nga përfaqësues të lartë të Partisë Republikane. Gazeta Washington Post shkruan se udhëheqësi i Republikanëve në
Dhomën e Përfaqsuesve të Shteteve të Bashkuara, Paul Ryan, pa dashur të futej në hollësi në lidhje me këtë çështje, u shpreh se presidenti i Rusisë, Putin është “një agresor, i cili nuk mbështet interesat tona” dhe shtoi se presidenti rus sillet si një kundërshtar i yni. Ndërsa Senatori republikan Lindsey Graham i cili ishte kandidat për president i Partisë Republikane gjatë fushatës paraprake, u shpreh se deklaratat e kandidatit republikan për president në lidhje me Putinin, “e shqetësojnë atë deri në palë”. Ai u citua nga media të jetë shprehur më ashpër ndaj deklaratave të Donald Trump për admirimin e tij për Putinin, duke thënë se ai e vlerëson udhëheqësin rus si “Një gangster, diktator dhe udhëheqës autokrat, i cili vret përfaqsuesit e opozitës nepër rrugët e Rusisë.” Senatori amerikan shtoi (duke iu referuar Donald Trump) se, “Në qoftë se bën fushatë për t’u zgjedhur si udhëheqës i
botës së lirë dhe njëkohsisht je admirues i Putinit, atëherë unë këtë nuk e kuptoj.” Ai citohet nga Washington post të ketë thënë se Vladimir Putin “Shkatërroi çdo instrument të demokracisë në vendin e tij, duke i zhdukur fizikisht kundërshtarët e tij politikë.” Për më tepër, “Ai, me forcë ushtarake copëtoi vendet fqinje dhe po përfiton nga marrëdhëniet e tij me kasapin e Damaskut”, tha senatori republikan Lindsey Graham i Karolinës së Jugut. Kritikat vazhdojnë ndaj lavdërimit që Donald Trump i akordon Vladimir Putinit edhe nga media dhe qarqe të tjera. Një koment që ka tërhequr vëmendjen e medias dhe të publikut është ai i shkruar para disa ditësh nga dy ekspertë të sigurimit kombëtar të cilët kanë shërbyer gjatë viteve në detyra të larta qeveritare, si në administrata republikane ashtu edhe demokrate. Michael Morell dhe Mike Vickers i drejtohen Donald Trump-it
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
Vështrime & Opinione duke shkruar se, “Me gjithë respektin që kemi për ty si kandidat për president i Partisë Republikane, ti nuk mund të shërbesh si kryekomandant i forcave të armatosura të Shteteve të Bashkuara, në qoftë se mbështet presidentin rus, Vladimir Putin.” Në shkrimin e tyre drejtuar Donald Trump, ata nënvijojnë se udhëheqësi rus ka treguar vazhdimisht se është një kundërshtar i vendosur i Shteteve të Bashkuara dhe se gjatë gjithë karrierës së tij, ai ka ndjekur politika kundër interesave amerikane si dhe kundër interesave të aleatëve dhe partnerëve tanë. Bashkautorët Michael Morell dhe Mike Vickers përmendin ndërhyrjet e Rusisë në vendet fqinje, okupimin e Ukrainës dhe të Gjorgjisë, përfshirë edhe aneksimin e Krimesë. Qëllimi i Putinit ka qenë vazhdimisht që kombet e ish-Bashkimit Sovjetik të mos kenë lidhje të ngushta, në të ardhmen, me Europën dhe Perëndimin. Ata i kujtojnë Donald Trump një listë të gjatë veprimesh të brendshme dhe të jashtme të Rusisë së Putinit me të cilat ai nuk duhej t’i ishte dakord. Ata shkruajnë se Putini “ka burgosur dhe ka vrarë kundërshtarët politikë. Ai ka arrestuar dhe ka vrarë gazetarë. Ai ka neutralizuar median ruse deri në një pikë sa që tani ai ushtron kontroll të plotë mbi mesazhet dhe lajmet që i transmetohen popullit rus. Ai gëzon popullaritetin që ju admironi aq shumë vetëm e vetëm sepse ai vendos se çfarë duhet të lexojnë, dëgjojnë dhe të shikojnë rusët për veprimtarinë e tij dhe të qeverisë së tij”, shkruajnë dy ekspertët amerikanë të çështjeve të sigurimit kombëtar. Më në fund, ata i kërkojnë Donald Trump që në vend që ai të lavdërojë Vladimir Putinin, kandidati republikan për president t’i kërkojë udhëheqësit rus që t’i japë fund “agresionit jashtë vendit. Dhe t’i kërkojë atij që t’u japë fund veprimeve diktatoriale brenda vendit.” Ata i bëjnë thirrje kandidatit republikan për president që në vend të lavdërimeve, t’i komunikojë udhëheqsit rus, se ai Donald Trump, “do të zbatojë angazhimet (e Shteteve të Bashkuara) ndaj aleancës euro-atlantike, NATO dhe se do të mbroni, në qoftë se paraqitet nevoja, shtetet baltike. I thuaj gjithashtu” udhëheqësit rus, shkruajnë ata, se natyrisht do të dëshironit të punonit me ‘të për të zgjidhur problemet e botës -- por për një gjë të tillë ai (Vladimir Putin) duhet të jetë më i sjellshëm” si brenda vendit ashtu edhe
në fushën ndërkombëtare. “Kështu do të duhej të vepronte një kryekomand i vërtetë i forcave të armatosura të Shteteve të Bashkuara”, sfidojnë kandidatin republikan për president, ish-zyrtarët e lartë amerikanë Michael Morell dhe Mike Vickers. Gazeta Washington Post shkruan se madje edhe mbështetësit më të zellshëm të Donald Trump do të dëshironin që në vend që ai të lavdërojë Vladimir Putinin, kandidati republikan të kritikojë marrëdhëniet e Hillary Clinton me Rusinë, gjatë mandatit të saj si Sekretare Amerikane e Shtetit. Por, në mbrojtje të Donald Trump në lidhje me këtë çështje foli ish-kryetari i bashkisë së New York-ut, Rudy Giuliani i cili krahasoi Trump-in e Putin-in me ish-presidentin amerikan Ronald Reagan dhe ish-udhëheqësin sovjetik Mikhail Gorbaçov, të cilët duke bashkëpunuar me njëri tjetrin në vitin 1986 arritën një marrëveshje në Rejkjavik të Islandës për pakësimin e numrit të armëve bërthamore dhe eventualisht, bashkëpunuan me njëri tjetrin, për t’i dhënë fund luftës së ftohtë midis dy sistemeve të ndryshme politike. Megjithë respektin dhe reputacionin që gëzon në vend Rudy Giulani, ndryshimi midis Ronald Reagan dhe Donald Trump, si njerëz dhe si politikanë, është shumë i madh. Donald Trump nuk është Ronald Reagan. As Putini nuk është Gorbaçov. Ronald Reagan që në fillim të mandatit të tij nuk lëvdoi Gorbaçovin as sistemin politik produkt i të cilit ishte ai, por përkundrazi e kishte shpallur ish-Bashkimin Sovjetik komunist si, “perandorinë e të këqijave” në këtë botë. Qëndrimi i Ronald Reagan-it ishte parimor dhe i qartë
e enjte, 15 shtator 2016
11
KOH Javore A KOHA
për të gjithë, përsa i përkiste komunizmit dhe udhëheqsve të atij sistemi, përfshirë Mikhail Gorbaçovin. Pa marrë parasysh deklaratën e Rudy Giulianit, nuk besoj se Ronald Reagan do të ishte i kënaqur me lëvdatat që Donald Trump i bën Vladimir Putinit, një ish-agjenti të policisë sekrete komuniste sovjetike KGB, i cili tani si udhëheqës i Rusisë po përpiqet me gjithçka mundet dhe me gjithçka di, që – ndryshe nga Gorbaçovi i cili me politikat e tij solli shpërbërjen e ish-Bashkimit Sovjetik -- të ri-krijojë madje edhe me forcë ish-Bashkimin Sovjetik në një formë ose tjetër, dhe të rivendosë përsëri influencën dhe kontrollin e Rusisë mbi ish-territorin e “perandorisë së keqe” komuniste, duke shpërbërë gjithçka që është arritur në Europë dhe në botë gjatë çerek shekullit të kaluar, si përfundim i shëmbjes së komunizmit në Europë dhe shpërbërjes së ish-Bashkimit Sovjetik. Deklaratat lavëdruese të kandidatit republikan për president, Ronald Trump ndaj presidentit rus Vladimir Putin, nuk janë pritur aspak mirë as nga një numër i konsiderueshëm amerikanësh me origjinë nga Europa Lindore. Ndoshta, drejtuesit e fushatës së Donald Trump nuk e kanë menduar mirë se deklarata të tilla të favorshme në llogari të udhëheqësit rus, sidomos këtij udhëheqsi rus, nuk priten mirë nga qindra mijëra votues me origjinë nga ish-vendet komuniste të Europës lindore të dominuara nga komunizmi rus për gjysmë shekulli -- votues të cilët normalisht mund të kenë votuar për republikanët në të kaluarën pikërisht për qëndrimin historikisht të fortë të republikanëve kundër komunizmit – por që kësaj radhe mund të votojnë ndryshe ose të mos votojnë fare.
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
12
Kulturë
e enjte, 15 shtator 2016
Javore A KOHA KOH
Ese
Për Koha Javore:
Astrit Lulushi/ Uashington
“Kur, o Katilinë, do të pushosh të keqpërdorësh durimin tonë? Sa kohë do të vazhdosh me këtë çmenduri? Kur do t’i vijë fundi kapardisjes tënde si kjo tani? - kështu tha Ciceroni më shumë se 2000 vjet më parë, duke denoncuar një komplot në Senatin romak. Dhe ata e ndërprenë, apo vërtet e prenë, fizikisht. Por ky shkrim ka të bëjë me daljen e njeriut në pension; ngjarje e dhimbshme dhe e lumtur - si dita e
Ikje
lindjes - tejkaluar vetëm nga vdekja. Në demokraci ju keni një zgjedhje, duke votuar çdo 4 vjet - kur nuk jeni i kënaqur me udhëheqësin, ju votoni për një tjetër që garanton trajtim më të mirë - dhe ngadalë por me siguri, jeta juaj përmirësohet. Në regjim autoritar gjithashtu keni zgjedhje: votoni për tiranin; ikni, arratisuni; ose shkoni në burg. Disa njerëz guxojnë të dytën, dhe jeta e tyre merr për më mirë.
“O Tempora o mores”, Ciceroni bërtiti me zë të lartë - “Oh çfarë kohësh! Oh çfarë dokesh!” Të gjithë kundër të gjithëve, dhe në këtë gjendje natyrore, Hobbes shkroi shkëlqyeshëm, frika dominon çdo aspekt të jetës; bota i thyen të gjithë, pastaj disa bëhen të fortë në vendet e thyera, pohon Hemingway në fund të romanit ‘Lamtumirë Armë’
Por, “gjithçka që ju duhet në këtë jetë është injoranca dhe besimi, dhe pastaj suksesi është i sigurt”, thoshte Mark Twain me sarkazëm. Sepse të kujdesesh për dije, apo cdo gjë tjetër, është akt pjekurie e cila fitohet me përvojë a moshë. Ju urreni një punë që është nën kontroll të plotë të një njeriu i cili i bën lajka bosit, ndërsa shtyp të tjerët për t’i bërë ata të ndjehen të pafuqishëm dhe krejtësisht të varur. E kuptoni se
Kulturë
e enjte, 15 shtator 2016
13
Javore KOHA
Në demokraci ju keni një zgjedhje, duke votuar çdo 4 vjet - kur nuk jeni i kënaqur me udhëheqësin, ju votoni për një tjetër që garanton trajtim më të mirë - dhe ngadalë por me siguri, jeta juaj përmirësohet. Në regjim autoritar gjithashtu keni zgjedhje: votoni për tiranin; ikni, arratisuni; ose shkoni në burg. Disa njerëz guxojnë të dytën, dhe jeta e tyre merr për më mirë
ju kanë uzurpuar kur zemra shtrëngohet, ajri që thithni duket borxh, dielli shkëlqen nga bujaria e tjetrit, i cili - si krimb është fshehur brenda sistemit - nga qëndrimi i tij arrogant patronizues bën të mendoni se pa ‘të ju jeni asgjë; trupi bëhet i pajetë, lejohet të lëvizë vetëm kur ai zgjedh. Kjo e bën atë snob, dhe ty të armiqësuar. Njerëzit janë të frikësuar. “Unë kam qenë këtu për një kohë të gjatë. Nëse
flas, humbas vendin e punës”, thonë ata dhe tërhiqen. Njerëz të tillë janë të prapambetur, mendërisht jetojnë në të kaluarën, zakonet e tyre të këqija janë bërë tashmë traditë a normë e sjelljes së tyre. Ata përdorin çdo mashtrim e komplot për të abuzuar tjetrin, për ta shtypur a hequr nga rruga. “O Tempora o mores”, Ciceroni bërtiti me zë të lartë - “Oh çfarë kohësh! Oh çfarë dokesh!” Të gjithë kundër të
gjithëve, dhe në këtë gjendje natyrore, Hobbes shkroi shkëlqyeshëm, frika dominon çdo aspekt të jetës; bota i thyen të gjithë, pastaj disa bëhen të fortë në vendet e thyera, pohon Hemingway në fund të romanit ‘Lamtumirë Armë’. Dikush diku dikur ka thënë se përpjekja për t’ia mbyllur gojën tjetrit është nderi më i madh që atij i bëhet, që do të thotë se superioriteti i tij ndaj teje është i padiskutueshëm.
14
Kulturë
e enjte, 15 shtator 2016
Javore A KOHA KOH
Në Tuz u organizua koncert me rastin e shenjtërimit të Nënë Terez
Mbrëmje shpirtërore që dh emocione nga artistët pjes Të dielën ishim dëshmitarë të ngjarjes më historike jo vetëm për kombin shqiptar por për gjithë globin. Shoqëria njerëzore në forma të ndryshme po përjeton më shumë se asjëherë një kaos të vërtetë dhe kriza të shumta, andaj Nënë Tereza është ajo që duhet marrë si shembull për të dalë nga ky kaos që ka përfshirë njerëzimin Tuz- Shenjtërimi i Nënë Terezës ka qenë ngjarje e jashtëzakonshme dhe më historike e kombit shqiptar por edhe për popujt e tjerë, pasi veprimtaria e Nënë Terezës ka qenë e shtrirë anembanë botës në ndihmë të të gjithë njerëzimit pa asnjë dallim feje dhe përkatësie. Me datën 4 shtator 2016 e gjithë bota, e në veçanti kombi shqiptar i kishte sytë kah Vatikani atje ku në mesin e mijëra njerëzve nga e gjithë bota, figurave më të larta shtetërore dhe kishtare, Papa
Françesku e shpalli Nënën Terezë të Shenjtë. Me rastin e kësaj ngjarjeje historike për mbarë kombin shqiptar janë organizuar aktivitete të shumta dhe të larmishme në të gjitha trojet shqiptare, në nderim të jetës dhe veprës së nënës, tashmë të shenjtes Terezë. Në Tuz ka qenë Shoqëria Kulturore-Artistike “Dedë Gjon Luli” e cila e shënoi këtë ngjarje madhore. Kjo shoqatë sikurse dhe nëntë vite më parë me ras-
tin e lumturimit të Nënë Terezës, edhe këtë vit organizoi një koncert në qendrën Kulturore-Informative në Tuz ku të ftuar kanë qenë artistë dhe këngëtarë eminentë të skenës shqiptare, aktori Mirush Kabashi, tenori Shkodran Tolaj, këngëtarja Besiana Mehmeti dhe Nikollë e Albin Nikprelaj. Në fillim të kësaj mbrëmjeje e cila ka tubuar numër të madh të personaliteteve të njohura nga vendi, Kosova, Shqipëria e diaspora, moderatorja e programit,
Kulturë
e enjte, 15 shtator 2016
15
KOH Javore A KOHA
zës
huroi sëmarrës
Besiana Mehmeti pas interpretimit të disa vargjeve dedikuar Nënë Terezës ajo ka thënë se i gjithë shqiptarizmi duhet të jetë krenar si asnjëherë më parë për faktin që kombi ynë lindi dhe rriti një personalitet të lartë të nivelit botëror, tashmë të shenjten Terezë e cila duhet të jetë model për çdo shqiptar. “Faleminderit Nënë që na bërë bashkë të gjithë shqiptarët sonte këtu nga të gjitha viset tona, pa dallim feje, krahine, partie. Jemi një sepse nëna na bashkon, t’i ke ekzistuar dhe do të ekzistosh tek ne përgjithmonë. Kjo është një mbrëmje shpirtërore dhe shumë emocionale dedikuar Nënës së shqiptarëve e të mbarë botës”, u shpreh moderatorja e mbrëmjes Besiana Mehmeti e cila përpara auditorit ka prezantuar një historik nga jeta dhe veprimtaria e gjerë dhe humane e të shenjes Terezë. Për veprimtarinë njerëzore, humanizmin e pashoq dhe shumëdimensional të Nënë Terezës ka folur dhe famullitari i kishës katolike “Zemra e Krishtit” në Podgoricë, dom. Nosh Gjolaj i cili përpara auditorit ka shpalosur një kronologji të ngjarjeve të bamirësisë së gjithanshme të Nënë Terezës i cili njëkohësisht bëri thirrje që rrugën dhe virtytet e saja t’i ndjek çdo njeri i cili aspiron që të jetë shembull si individ dhe si pjesëtar i komunitetit ku jeton. “Të dielën ishim dëshmitar të ngjarjes
më historike jo vetëm për kombin shqiptar por për gjithë globin. Shoqëria njerëzore në forma të ndryshme po përjeton më shumë se asnjëherë më parë një kaos të vërtetë dhe kriza të shumta, andaj Nënë Tereza është ajo që duhet marrë si shembull për të dalë nga ky kaos që ka përfshirë njerëzimin”, theksoi ndër të tjera Gjolaj duke cituar disa thënie të Papa Françeseskut drejtuar të shenjtes Terezë. Ndërkaq, e pranishme në këtë eveniment kulturor ka qenë edhe konsullja e Republikës së Shqipërisë në Podgoricë Ermira Braho e cila ka përshëndetur të pranishmit dhe përgëzuar organizatorët për shënimin e kësaj ngjarje edhe në trevën tonë duke thënë se kjo është një ngjarje shumë e rëndësishme dhe me përmasa historike për Shqipërinë dhe të gjithë shqiptarët kudo nëpër botë. “Shenjtërimi i Nënë Terezës është një ngjarje e jashtëzakonshme dhe dhuratë shenjtërore për mbarë njerëzimin. Shenjtërimi është vlerësim i madh që iu bë me meritë të plotë shqiptares Nënë Terezës, tashmë të shenjtës Terezë që me dashurinë e pakufishme për njeriun, besimin e pakufishëm tek Zoti, u bë gruaja më e famshme e kohës së saj, gruaja më e thjeshtë dhe më madhështore e botës. Për të është folur dhe flitet shumë, por tani e tutje do të flitet për-
jetësisht, por vështirë të kapin fjalët përmasat e figurës dhe kontributit të saj, e sidomos për ne shqiptarët do të jetë vështirë ta shprehim mjaftueshëm krenarinë që ndjejmë, për faktin se një shqiptare është shpallur e shenjtë”, u shpreh ndër të tjera konsullja Ermira Braho. Në të njëjtën kohë aktori i mirënjohur shqiptar Mirush Kabashi ka përcjellur në publik emocione të veçanta duke interpretuar butësisht dhe mjeshtërisht vargje nga veprimtaria e bujshme e të shenjtës Terezë. Kabashi gjatë gjithë performimit të tij në skenë është përcjellur me entuziazëm dhe duartrokitje të zjarrta. Artistët pjesëmarrës të këtij evenimenti të shënuar për Malësinë dhe për kombin shqiptar kanë dhuruar çaste hareje dhe gëzimi por dhe emocione të papërshkrueshme tek të gjithë audienca, të vetëdijshëm se jo të gjitha ngjarjet kanë të njëjtën peshë dhe shenjtërimi i Nënë Terezës është padyshim ngjarja më e madhe dhe më historike e mbarë shqiptarizmit. Koncerti me rastin e shenjtërimit të Nënë Terezës është përmbyllur me këngën “Rini thuaja këngës“ e interpretuar nga tenori i njohur shqiptar Shkodran Tolaj i shoqëruar në skenë nga të gjithë artistët pjesëmarrës. t.u.
16
Mozaik
e enjte, 15 shtator 2016
Javore A KOHA KOH
Në Ulqin u mbajt edicioni i parë i Festivalit Ndërkombëtar të Muzikës
Katër koncerte të muzikës klasike Njëri ndër organizatorët dhe mbështetësit e Festivalit Ndërkombëtar të Muzikës, Cafo Boga, kryetar i Fondacionit Kulturor Shqiptaro-Amerikan, ka shprehur dëshirën që ky festival të bëhet tradicional dhe se në të ardhmen do të synojnë që të sjellin artistë nga qendrat e mëdha muzikore botërore
Ulqin – Për tri net me radhë, adhuruesit e muzikës klasike, përfshirë qytetarët e Ulqinit dhe turistët që në këtë periudhë gjenden në këtë qytet, janë kënaqur nën tingujt e muzikantëve vendas dhe të huaj që kanë marrë pjesë në edicionin e parë të Festivalit Ndërkombëtar të Muzikës. Festivali është hapur të premten mbrëma në hotelin “Mediteran”, ku kanë performuar pianistet Iliriana Gjoni nga Ulqini dhe Natasha Mitroviq nga Beogradi, sopranot Eleanor Valkenburg nga SHBA dhe Gjylie Pelingu nga Ulqi-
ni, si dhe kitaristi Oren Fader nga SHBA. Ata kanë luajtur dhe kanë kënduar pjesë të kompozuara nga kompozitorë të njohur botërorë, shqiptarë etj. Natën e dytë të Festivalit, dyshja e pianisteve Iliriana Gjoni dhe Natasha Mitroviq kanë treguar talentin dhe fuqinë e tyre nëpërmjet ekzekutimit mjeshtëror të pjesëve të përzgjedhura. Ndërkaq, ditën e tretë të Festivalit, në mjediset e Pallatit “Venezia” në Kalanë e Ulqinit, së pari është shfaqur koncerti i kitaristit Oren fader, për t’u përmbyllur me koncertin e katërt, ku janë
prezantuar flautisti nga SHBA, Barry Crawford, kitaristi Oren Fader dhe sopranoja Eleanor Valkenburg, anëtarë të grupit “Poetica Musica” nga SHBA, dhe sopranoja nga Ulqini, Gjylije Pelingu. Njëri ndër ideatorët dhe organizatorët e Festivalit Ndërkombëtar të Muzikës, Cafo Boga, kryetar i Fondacionit Kulturor Shqiptaro-Amerikan, ka thënë se e ka mbështetur organizimin e tij për shkak se e do muzikën klasike dhe sepse ka dashur që të sjellë këtë muzikë në qytetin e tij të lindjes. Ai ka thënë se një arsye tjetër e or-
Mozaik
ganizimit të këtij festivali është mbështetja morale e artistëve vendorë me qëllim të krijimit të një rrjeti bashkëpunimi me artistë nga vendet e tjera. Boga ka shprehur dëshirën që ky festival të bëhet tradicional dhe se në të ardhmen do të synojnë që të sjellin artistë nga qendrat e mëdha muzikore botërore, si Vjena, Moska etj. Sopranoja Eleanor Valkenburg, drejtore artistike e grupit “Poetika Musica”, ka shprehur kënaqësi që ka punuar me njerëz të ndryshëm për hartimin e pro-
e enjte, 15 shtator 2016
17
Javore KOHA
gramit të Festivalit. Ajo ka thënë se të gjithë njerëzit e kyçur në Festival kanë punuar me shumë entuziazëm. Valkenburg ka treguar se gjatë ditëve të qëndrimit të saj në Ulqin, ka krijuar miqësi të reja dhe se ka takuar njerëz fantastikë, muzikantë të rinj lokalë etj. Festivalin e ka hapur kryetari i Komunës së Ulqinit, Nazif Cungu, i cili në fjalën e tij përshëndetëse ka thënë ndër të tjera se ky qytet vërtet jeton nga turizmi, por ka nevojë edhe për aktivitete kulturore, duke treguar se
gjatë këtij muaji në Ulqin do të organizohen një varg veprimtarish që kanë për qëllim zgjatjen e sezonit turistik. Në natën e parë të Festivalit ka marrë pjesë edhe ambasadorja e SHBA-së në Mal të Zi, Margaret Ann Uyehara. Përpos Fondacionit Kulturor Shqiptaro-Amerikan, mbajtja e Festivalit është mbështetur edhe nga Komuna e Ulqinit dhe Ambasada e SHBA-së në Mal të Zi, si dhe nga Fondacioni “Lika”, Hoteli “Mediteran” dhe Pallati “Venezia. i. k.
18
Intervistë
e enjte, 15 shtator 2016
Javore KOHA
Intervistë me Richard Lukaj, bankier i njohur shqiptaro-amerika
Vetëdija e zgjedhës shqiptar duhet ndr Richard Lukaj, filantrop dhe biznesmen i suksesshëm i komunitetit shqiptar, në SHBA, është me origjinë nga Ulqini i cili së bashku me një grup shqiptarësh, ka marrë pjesë në fushatën për ngritjen e fondeve - fundraisers për Hillary Clinton. Bankieri shqiptaro-amerikan, Richard Lukaj i tha Kohës Javore se diaspora shqiptare është e gatshme të bashkëpunojë por në një situatë të këtillë është tejet vështirë që të investohet jo vetën në Ulqin por në përgjithësi në Malin e Zi. Në këtë situatë, shtoi ai, Ulqini është i predestinuar të humbasë në planin afatgjatë. Z. Lukaj është themelues i një banke të suksesshme në Stamford të shtetit Connecticut. Ai kohë më parë priti në shtëpinë e tij nënpresidentin e SHBA Joe Biden dhe është i njohur për veprimtaritë në shërbim të komunitetit
Koha javore: Z. Lukaj, Ditët e Diasporës tashmë janë shndërruar në një manifestim tradicional ku takohen mërgimtarët me bashkëvendësit por edhe me zyrtarët vendori me ç rast shpalosen objektivat me interes të përbashkët. Si e vlerësoni këtë manifestim shumë të mirëpritur? R.Lukaj: E konsideroj si shumë të rëndësishëm për urat e përbashkëta që krijohen me këtë rast, bashkëbisedim, bashkëkordinim të aktiviteteve dhe në këtë kuadër pak a shumë e rifreskojmë njëri tjetrin me kësi lloje kontaktesh. Këtu në Ulqin ku u mbajt ky manifestim është edhe më i nevojshëm se në disa vende të tjera pasi diaspora e Ulqinit është më e madhe se Ulqini vetë. Ditët e Diasporës kanë rëndësi të dyanshme sepse paraqesin një potencial shumë të madh nëse krijohet një mënyrë për të investuar dhe zhvilluar këtë vend. Për
këtë arsye besoj që do të realizojmë projekte të nxitura nga të dy palët si në fushën e biznesit ashtu edhe në atë të kulturës. Këto janë nismat e para që në të ardhmen do të zhvillohen dhe do të konkretizohen në investime të duhura dhe serioze. Koha javore: Në këtë kuadër janë realizuar disa nisma , siç është fjala vjen ndërtimi i shkollës në Sukubinë dhe ndonjë projekt tjetër? R. Lukaj: Këto projekte janë nisur shumë më herët se sa nisi ky manifestim. Shkolla e Sukubinës ka filluar në kohën kur ne formuam një binjakëzim mes Ulqinit me qytetin e Stamfordit në Connecticus . Kjo shkollë ka një rëndësi të madhe për popullsinë, por është e veçantë edhe për familjen tonë se aty i ka bërë mësimet babai im dhe nostalgjia e tij për këtë shkollë por edhe etja që
Të gjithë shqiptarët në Mal të Zi e përjetojnë çdo ditë këtë pyetje dhe e di shumë mirë që janë duke vuajtur për gjendjen e tyre. Është e pakuptueshme votimi shumë i madh i shqiptarëve për partitë e spektrit politik malazez, gjë që sinjalizon se në çfarë pozite kanë rënë partitë shqiptare. Megjithatë jam optimist se vetëdija e zgjedhësit në një të ardhme do të rritet dhe nuk do ta shesin votën e tyre për 30-50 euro. Duhet të ndryshohet mentaliteti dhe të kuptohet që vota është e rëndësishme për zhvillimin e shoqërisë dhe vendit. .
ai ka pasur për shkollim ka lënë mbresa të jashtëzakonshme tek unë, vëllai dhe tek motra pasi arsimi është e vetmja mënyrë që na ka avancuar në atë çka jemi sot. Këto janë donacione ose investime prej dëshirës që kanë për qëllim zhvillimin e arsimit sepse vetëm arsimi krijon perspektiva të dukshme për të ardhmen. Koha javore: Z. Lukaj, ju jeni ndër afaristët e parë që jeni interesuar për investime në Mal të Zi, përkundër barrierave burokratike që pengojnë investimet e mirëfillta. Çka mendoni ju sot për klimën e investimeve në Ulqin dhe në Mal të Zi? R. Lukaj: Mund të them se investimi këtu është aq i lirë sa nuk ka asnjë rregull. Kjo është edhe më problematike pasi në një situatë të këtillë dikush sipas vullnetit të tij mund të bëjë çka të dojë. Ky është një problem rajonal. Sot në të gjitha trevat ku jetojnë shqiptarët e kanë marrë biznesin me agresivitet. Edhe në Ulqin nuk shoh investime sepse njerëzit janë duke investuar në mënyrë të pakontrolluar duke e prishur ambientin. Nëse nuk ruhet ambienti atëherë Ulqini është i predestinuar që të humbasë në planin afatgjatë. Në këtë kuadër edhe pushteti lokal duhet të kuptojë se kjo situatë nuk çon në zhvillim. Ulqini ka bukuri të jashtëzakonshme, por për çdo ditë e më shumë po prishet. Fjala vjen Pinjeshi ka shtëpia
Intervistë
e enjte, 15 shtator 2016
19
Javore KOHA
n
sit ryshuar të bukura, por që ndërtohen njëra mbi tjetrën duke ia mbyllur pamjen njëri tjetrit. Fatkeqësisht nuk ka asnjë kontroll dhe njerëzit konfrontohen për këtë anarki në ndërtim. Këta janë shembujt më të keqi që i tëhuajsojnë investimet. Koha javore: Z. Lukaj, ju jeni njohës i mirë i rrethanave politike të shqiptarëve në Mal të Zi. Si e vlerësoni pozitën e tyre sot? R. Lukaj: Të gjithë shqiptarët në Mal të Zi e përjetojnë çdo ditë këtë pyetje dhe e di shumë mirë që janë duke vuajtur për gjendjen e tyre. Është e pakuptueshme votimi shumë i madh i shqiptarëve për partitë e spektrit politik malazezë, gjë që sinjalizon se në çfarë pozite kanë rënë partitë shqiptare. Megjithatë jam optimist se vetëdija e zgjedhësit në një të ardhme do të rritet dhe nuk do ta shesin votën e tyre për 30-50 euro. Duhet të ndryshohet mentaliteti dhe të kuptohet që vota është e rëndësishme për zhvillimin e shoqërisë dhe vendit. Koha javore: Z. Lukaj, ju keni miqësi me shumë politikanë amerikanë me ndikim. Kohë më parë ju pritët edhe zëvendëspresidentin Joe Biden? R. Lukaj: Zëvendëspresidenti Biden është mik i komunitetit tonë për më se dy dekada. Me djalin e tij kam qenë në të njëjtin bord dhe si familje ata kanë pasur një interesim të veçantë për shqiptarët dhe Kosovën. Biden ende sot vazhdon të interesohet për Kosovën dhe e kupton shumë mirë këtë çështje. Para disa kohësh ne e mirëpritëm në shtëpinë tonë ku u takua me përfaqësues të komunitetit shqiptar dhe me disa afaristë që në njëfarë mënyre janë të lidhur me elitën politike në SHBA. Vizita e Biden në Kosovë ka rëndësi për
rajonin por ne duhet kuptuar se diplomatët e huaj dëshirojnë qetësinë dhe integrimet euroatlantike, kurse problemet tjera ata i konsiderojnë çështje të
brendshme të vendit.. Bisedoi: A. Salaj
Nëse nuk ruhet ambienti atëherë Ulqini është i predestinuar që të humbasë në planin afatgjatë. Në këtë kuadër edhe pushteti lokal duhet të kuptojë se kjo situatë nuk çon në zhvillim. Ulqini ka bukuri të jashtëzakonshme, por për çdo ditë e më shumë po prishet. Fjala vjen Pinjeshi ka shtëpia të bukura, por që ndërtohen njëra mbi tjetrën duke ia mbyllur pamjen njëri tjetrit. Fatkeqësisht nuk ka asnjë kontroll dhe njerëzit konfrontohen për këtë anarki në ndërtim. Këta janë shembujt më të këqi që i tëhuajsojnë investimet.
20
Panoramë
e enjte, 15 shtator 2016
Javore KOHA
Dua Lipa në Meksikë Vetëm një ditë më parë ajo lançoi në Youtube projektin e saj më të ri “Blow your Mind”. Duket se kënga e re e e Dua Lipës është pëlqyer shumë pasi janë rreth 500 mijë klikime në vetëm një ditë. Pas këtij ‘suksesi’ Dua dhe i dashuri i saj i kanë dhuruar vetes pushime ekzotike në Cabo San Lucas, Meksikë. Këngëtarja shqiptare ka publikuar në rrjetet sociale momente të shkëputura nga pushimet. Çifti duket se po i shijojnë në maksimum këto pushime dhe duken shumë të dashurar me njëri tjetrin. Ndërkohë Dua Lipa duket shumë seksi me bikini. Këtë e koanë konfirmuar edhe mijëra pëlqime dhe komente pozitive për linjat e saj perfekte.
I pyetur se nëse ka bërë seks me këngëtaret Tuna dhe Adelina Tahiri, ai pohon “Po” dhe shprehet se në shtrat janë “të egra” dhe se më e mirë është Tuna. Kjo ndodhi kohë më parë. E tek pas shumë muajsh Cozman bashkë me Babastars, i shkuan në hotelin ku po qëndronte në qendër të Prishtinës. Plagosën Noizyn dhe një reper tjetër, derisa shumica u shoqëruan në polici. Noizy shprehet se të dashurat i zgjedh “superseksi dhe pa mend’’. Ndërsa, kur në shtrat ndodhet i vetëm, ai shprehet se :”Mendoj për suksesin , si do e doja jetën në të ardhmenn, derisa më zë gjumi. Pastaj kur zgjohem, shoh që atë jetë po jetoj”, shprehet ai. Noizy përflitet si këngëtari më i pasur dhe këtë e pranon teksa shpjegon se “Fati im është se familjen e kam mirë me biznese dhe çdo përfitim që kam nga muzika mbetet aty, por të siguroj që pasuria nuk është e vogël për moshën time. Shtëpi në emrin tim kam tre, vetëm studioja më ka kushtuar 200.000 euro, pasi edhe kam blerë ambientin, nuk jam me qira. Edhe vila është goxha e kushtueshme. Jeta është perfekte.”
Deklarata për Tunën i kushtoi Noizyt
Fotografia e javës
e enjte, 15 shtator 2016
21
KOH Javore A KOHA
VINKO PRENKOÇAJ
„Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„.
„Qesh pak, shiko këtu”
22
Opinion
e enjte, 15 shtator 2016
Javore KOHA
Valdanosi, ish-pronarët dhe politikanët shqiptarë
Qeveria në kërkim të një Cubus Lux-i të ri Tashmë është e qartë se Valdanosi nuk është më çështje e drejtësisë, por çështje që lidhet me zgjidhjen e shumë problemeve të tjera që kanë të bëjnë me kthimin e pronave në Mal të Zi. Pra, nuk është çështje e së drejtës, pasi që ajo është në anën e pronarëve, por e interesit shtetëror. Nuk është në interesin shtetëror që këtë pjesë t’ua kthejë pronarëve, shumica e të cilëve janë shqiptarë Pas vizitës së fundit të kryeministrit të Malit të Zi, Millo Gjukanoviq, në komunën e Ulqinit, shumëçka është më e qartë rreth zgjidhjes së çështjes së kthimit të pronave në Valdanos dhe të ardhmen e këtij gjiri, i cili cilësohet si njëri prej potencialeve më të mëdha të Ulqinit. Pas shumë dritëhijeve, kërkesave të pronarëve të mëparshëm për kthimin e pronave të tyre, protestave sporadike të organizuara nga shoqatat që tubojnë ish pronarët dhe subjektet tjera, mbështetjes deklarative të partive politike shqiptare, tashmë është e qartë se qeveria e Malit të Zi nuk e ka në plan kthimin e pronës në Valdanos. Këtë e bëri të ditur vetë kryeministri i Malit të Zi, Millo Gjukanoviq, njeriu më i fuqishëm dhe vendimmarrës i politikës shtetërore, i cili në sy të kryetarit të Komunës së Ulqinit, politikanëve të tjerë shqiptarë të pranishëm në takim në Komunën e Ulqinit dhe mediave, dekla-
roi se nuk është në interesin shtetëror që ullishta në Valdanos t’u kthehet pronarëve të mëhershëm. Edhe pse ju tha në katër sy dhe në mes të Ulqinit, askush nga politikanët e pranishëm nuk reagoi në moment në deklaratën e tij, pa çka se kjo bie ndesh me qëndrimet e tyre zyrtare dhe me përfundimet e Kuvendit të Komunës së Ulqinit. Me këtë sjellje, më saktë mosveprim të tyre, ata edhe një herë dëshmuan inferioritetin ndaj politikës shtetërore duke u sjellë ndryshe kur janë përballë Podgoricës e ndryshe me aktorët vendorë në Ulqin, dhe duke e përdorur Valdanosin si mjet për përfitime politike. Për më tepër, kryeministri i Malit të Zi tha se për rreth 90 për qind të çështjeve lidhur me Valdanosin ekziston pajtueshmëri ndërmjet Qeverisë, Komunës së Ulqinit dhe pjesës së opinionit të interesuar për Valdanosin, si dhe që “janë dakort që duhet të ruhen
ullinjtë”, por jo edhe që t’u kthehen ish pronarëve pasi që kjo nuk është në interesin shtetëror. Për të gjithë ata që e kuptojnë drejtë, tashmë është e qartë se Valdanosi nuk është më çështje e drejtësisë, por çështje që lidhet me zgjidhjen e shumë problemeve të tjera që kanë të bëjnë me kthimin e pronave në Mal të Zi. Pra, nuk është çështje e së drejtës, pasi që ajo është në anën e pronarëve, por e interesit shtetëror. Nuk është në interesin shtetëror që këtë pjesë t’ua kthejë pronarëve, shumica e të cilëve janë shqiptarë. Gjukanoviq e pranoi se shteti nuk i ka mbrojtur si duhet ullinjtë. Prandaj pas dështimit për t’u dhënë me qira për shumë vjet një firme fantazëm, me prefiksin britanik, siç ishte Cubus Lux, është evidente që për Valdanosin qeveria kërkon një Cubus Lux të ri. I.Kallaba
Rajon
e enjte, 15 shtator 2016
23
KOH Javore KOHA
Pas tërheqjes së Projektligjit për ratifikimin e Demarkacionit me Malin e Zi nga rendi i ditës së Kuvendit të Republikës së Kosovës
Beteja për demarkacionin vazhdon Prishtinë – Projektligji për ratifikimin e Marrëveshjes për Demarkacionin e kufirit me Malin e Zi mund të rikthehet nga qeveria e Kosovës në Kuvend për votim. Në seancën e Kuvendit të Kosovës, të mbajtur më 1 shtator, kryeministri i Kosovës, Isa Mustafa, e tërhoqi këtë projektligj nga shqyrtimi dhe votimi parlamentar për arsye të ndryshme. Ndër kryesoret ishin mungesa e deputetëve të Listës Serbe në Kuvend, çka i pamundësonte koalicionit të siguronte 80 votat e nevojshme për ratifikim, si dhe kundërshtimet e ashpra të opozitës dhe kujdesi i treguar i kryeministrit për ruajtjen e gjendjes së sigurisë në vend. Ratifikimi i Demarkacionit me Malin e Zi, në Kosovë po shihet nga dy perspektiva. E para, ajo e koalicionit qeverisës, sipas së cilës, kjo është një marrëveshje e drejtë sa i përket shënjimit të vijës kufitare me Malin e Zi dhe është e domosdoshme për fillimin e zbatimit të liberalizimit të vizave për qytetarët e Kosovës. Kurse nga perspektiva e opozitës, po shihet si marrëveshje jo e drejtë që i humb Kosovës një territor prej mbi 8 mijë hektarësh. Ministri i Integrimeve Evropiane në Qeverinë e Kosovës, Bekim Çollaku, ka thënë për Radion Evropa e Lirë se dështimi eventual i ratifikimit të kësaj marrëveshjeje do të hapë shumë dilema, të cilat, sipas tij, nuk do të kenë përgjigje në Kosovë, por vetëm në Bruksel. Ratifikimi i Demarkacionit, sipas minis-
trit Çollaku, mbetet kushti i fundit për heqjen e vizave dhe i cili nuk mund të anashkalohet nga ana e institucioneve të Kosovës. “Në rastin tonë, përkundër përparimeve të mëdha që janë bërë, përkundër hapave ligjorë që janë ndërmarrë nga ana e Komisionit Evropian dhe përkundër faktit që kjo çështje do të trajtohet edhe në Komisionin e Parlamentit Evropian për të Drejtat Civile, Drejtësi dhe Punë të Brendshme, qytetarët e Kosovës nuk do të mund të udhëtojnë në zonën Shengen pa viza, përderisa ne nuk i përmbushim të gjitha obligimet e parapara”, ka thënë Çollaku. Pas tërheqjes së Projektligjit për Demarkacion, sipas procedurave ligjore, nënkuptohet se ky draft-ligj nuk ka qenë fare në shqyrtim në Kuvend, thotë analisti nga Instituti Demokratik i Kosovës, Albert Krasniqi. Sipas tij, tani janë dy mundësi mbi bazën e të cilave qeveria mund ta riprocedojë projektligjin e njëjtë për ratifikim në Kuvend. “Nëse Projektligji i njëjtë procedohet në Kuvend, ai fillimisht duhet të marrë miratimin e qeverisë. Pastaj janë dy mënyra: të kërkohet miratimi në Kuvend me procedura të përshpejtuara, që për mendimin tim do të ishte gabim, ose përmes procedurave të rregullta parlamentare”. Ndërkohë, sipas opozitës, ratifikimi i marrëveshjes aktuale për Demarkacionin është çështje e mbyllur dhe se shënjimi i vijës kufitare me Malin e Zi
duhet të ri-negociohet. Dardan Sejdiu, nënkryetar i partisë më të madhe opozitare, Lëvizjes Vetëvendosje, thotë se kjo marrëveshje, pas tërheqjes nga Kuvendi, tashmë duhet të konsiderohet e dështuar. “Ajo që tashmë është e qartë, dy temat kryesore të kësaj qeverisje, “Zajednica” dhe Demarkacioni i gabuar i kufirit të Kosovës me Malin e Zi, tashmë janë të vdekura”, është shprehur Sejdiu. Në seancën e 1 shtatorit, kur kryeministri Isa Mustafa vendosi ta tërheqë këtë projektligj nga votimi në Kuvend, monitoruesit e punës së këtij institucioni besonin se koalicioni nuk i kishte 80 votat e nevojshme për ratifikim, ngase Lista Serbe, e cila është pjesë e koalicionit, nuk mori pjesë në seancë. Tani mbetet të shihet se kur do ta ri-procedojë qeveria të njëjtin Projektligj në Kuvend dhe nëse paraprakisht do të ketë bisedime ndërmjet dy partive më të mëdha të koalicionit, Partisë Demokratike dhe Lidhjes Demokratike të Kosovës me Listën Serbe, për të siguruar votat e nevojshme për ratifikim. (Europa e Lirë)
24
Mozaik
e enjte, 15 shtator 2016
Javore A KOHA KOH
Në Ulqin fillon edicioni i dytë i Festivalit të filmit “Seanema”
Filma që trajtojnë të drejtat e barabarta të grave Edicioni i dytë i Festivalit të filmit “Seanema” do të fillojë sot në ora 19.00 në Plazhin Otrant. Në hapjen e Festivalit të pranishmit do ti përshëndesë Kryetari i Komunës Ulqin, z. Nazif Cungu, Zëvendësambasadori dhe shefi i misionit i SHBA-ve, z. Bix Aliu, regjisori i mirënjohur malazez, z. Nikolla Vukçeviq dhe drejtorja e këtij festivali, znj. Drita Llolla
Gjatë mbrëmjes së parë do të shfaqen dy krijime kinematografike të zhanrit dramë, filmi “Suffragette” i cili trajton historinë e grave në fillim të shekullit XX në Britaninë e Madhe, të cilat ishin të gatshme të sakrifikonin gjithçka në luftën e tyre për të drejtën e votës dhe të drejta të barabarta. Menjëherë pas shfaqjes së filmit, do të hapet paneli i parë i edicionit të dytë të Seanema, i cili nga organizatorët u emërtua “Thyerja e tavanit të qelqit” ( “Breaking through the glass ceiling”) e që do të trajtojë pengesat shpesh të pajustifikueshme në avancimin e grave dhe minoriteteve në jetën e tyre profesionale. Paneli do të hapet nga znj. Sabina Osmanoviq, doktorante në fushën e filologjisë gjermane, lektore dhe e angazhuar në një sërë aktivitetesh shkencore dhe edukative në rajon. Panelistët e tjerë që do të shprehin pikëpamjet e tyre rreth temës do të
jenë: znj. Ermira Mehmeti, deputete në Parlamentin e Maqedonisë, z. Agon Maliqi, hulumtues dhe këshilltar në fushën e politikave publike në sektorin privat, znj. Ivana Mrvaljeviq, drejtore e Teatrit të qytetit të Podgoricës dhe znj. Hatixha Gjoni, nënkryetare e Komunës Ulqin. Filmi i dytë i mbrëmjes “Dobra zhena” ose “Gruaja e mirë” është një nga përzgjedhjet zyrtare të festivalit prestigjioz “Sundance” dhe debutimi i parë i aktores së mirënjohur Mirjana Karanoviq si regjisore. Filmi ka marrë shumë vlerësime në rajon dhe më gjerë. Në këtë edicion do t`i prezantohet edhe publikut tonë. Organizatorët e këtij festivali ftojnë të gjithë qytetarët të marrin pjesë, pasi eventi do jetë pa biletë hyrëse. Gjithashtu, Festivali ju fton të shijoni magjinë e kinemasë e cila punon me energji diellore (solare) e para e tillë në Mal të Zi.
Mozaik
e enjte, 15 shtator 2016
25
KOH Javore A KOHA
“Horizonti i Ri” organizoi seminarin për hartimin e Planit lokal për parandalimin e sëmundjeve të varësisë
Përfundim me sukses i projektit Ky aktivitet njëherësh shënoi edhe fazën përfundimtare të projektit njëvjeçar “Partneriteti lokal në luftën kundër abuzimit me droga dhe delikuencës se të miturve”, i cili ka pasur për qëllim vendosjen e bashkëpunimit më efikas në çështjet e edukimit të fëmijëve dhe të rinjve, shkëmbimit të njohurive dhe përvojave pozitive në këtë fushë si dhe fuqizimin e kapaciteteve të Zyrës për Parandalimin e Sëmundjeve të Varësisë të Komunës së Ulqinit Ulqin - Organizata e Shoqërisë Civile “Horizonti i Ri” organizoi javën që shkoi seminarin për hartimin e Planit lokal për parandalimin e sëmundjeve të varësisë. Ky aktivitet tuboi së bashku përfaqësuesit e të gjitha institucioneve relevante që veprojnë në nivel të Komunës së Ulqinit e të cilët njëkohësisht përbëjnë edhe Rrjetin e partnerëve lokalë për luftimin e abuzimit me droga dhe delikuencës së të miturve. Seminarin e hapi kryetari i Komunës së Ulqinit, Nazif Cungu, i cili përgëzoi për punën e deritanishme të gjithë subjektet të përfshirë në këtë projekt dhe premtoi mbështetjen e fuqishme të pushtetit vendor për iniciativat dhe
projektet që kanë për qëllim krijimin e një ambienti të shëndetshëm dhe të sigurt për të rinjtë e Ulqinit. Përveç funksionarëve dhe zyrtarëve të administratës së Komunës së Ulqinit, në hartimin e këtij dokumenti një kontribut të çmueshëm dhanë edhe drejtuesit e Prokurorisë Shtetërore në Ulqin dhe Zyrës së Policisë, përfaqësuesit e Gjykatës Themelore në Ulqin, Qendrës për Punë Sociale, Shtëpisë së Shëndetit, institucioneve arsimore, Televizionit “Teuta”, profesionistë të shoqërisë civile, edukatorët bashkëmoshatarë në fushën e parandalimit të sëmundjeve të varësisë e tjerë. Ky aktivitet njëherësh shënoi edhe
fazën përfundimtare të projektit njëvjeçar “Partneriteti lokal në luftën kundër abuzimit me droga dhe delikuencës se të miturve”, i cili ka pasur për qëllim vendosjen e bashkëpunimit më efikas në çështjet e edukimit të fëmijëve dhe të rinjve, shkëmbimit të njohurive dhe përvojave pozitive në këtë fushë si dhe fuqizimin e kapaciteteve të Zyrës për Parandalimin e Sëmundjeve të Varësisë të Komunës së Ulqinit. Këtë projekt “Horizonti i Ri” e realizoi me mbështetjen e Ambasadës Amerikane në Podgoricë, përmes Byrosë për Çështje Ndërkombëtare të Narkotikëve dhe të Zbatimit të Ligjit. (Kohapress)
26
Mozaik
e enjte, 15 shtator 2016
Javore A KOHA KOH
Vazhdon aksioni i KKSH-së për pasurimin me libra të bibliotekave të shkollave në gjuhën shqipe në Mal të Zi
Donacion për Shkollën Fillore “Marshall Tito” Ulqin – Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve në Mal të Zi ka vazhduar të premten aksionin e dhurimit të librave për bibliotekat e shkollave shqipe në Mal të Zi. Në kuadër të këtij projekti, kryetari i KKSH-së Genci Nimanbegu, i shoqëruar nga sekretari Faik Nika dhe kryetari i Komisionit për Arsim dhe Përdorimin e Gjuhës shqipe, Ismet Kallaba, i kanë dorëzuar donacionin drejtorit të Shkollës Fillore “Marshall Tito”, Martin Zadrima. Përpos lektyrave shkollore,
pjesë e donacionit kanë qenë edhe Abetarja mbarëkombëtare, Abetarja e punës dhe Libri për mësuesin, të dedikuara për mësimdhënësit e ciklit të ulët në këtë shkollë. Të gjitha palët e kanë vlerësuar donacionin si një projekt të qëlluar pasi që në bibliotekat e shkollave shqipe në Mal të Zi mungon literatura në gjuhën shqipe. Me këtë aksion ka përfunduar faza e parë e projektit të pasurimit të bib-
liotekave të shkollave shqipe në Mal të Zi me lektyra shkollore, ndërkohë nga KKSH-ja kanë bërë të ditur se në të ardhmen do të vazhdojnë me fazën tjetër të këtij projekti. I pranishëm në ceremoninë e dorëzimit të donacionit ishte edhe drejtori gjeneral i Drejtorisë për Arsimimin e Pjesëtarëve të Popujve Pakicë dhe Bashkësive të Tjera Nacionale pranë Ministrisë së Arsimit, Marash Dukaj. (Kohapress)
Mozaik
e enjte, 15 shtator 2016
27
KOH Javore A KOHA
Organizata e Veteranëve të Luftës së UÇK-së nderon Gjylaver Avdiun
Mirënjohje për angazhimin e diasporës Kryesia e Organizatës së Veteranëve të Luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës e ka nderuar me mirënjohje veprimtarin e saj, ish - mërgimtarin në NjuJork të Shteteve të Bashkuara të Amerikës Gjylaver Avdiun për kontributin e dhënë në Luftën Çlirimtare të Kosovës. Atij me këtë mirënjohje i njihet statusi i veteranit të Luftës Çlirimtare të Kosovës. Gjylaver Avdiu gjatë Luftës së UÇK-së ka qenë sekretar i Fondit “ Vendlindja thërret” për lagjet e Nju-Jorkut – QUEENS dhe BROOKLYN. Po ashtu ka qenë anëtar i Shtabit të UÇK-së të Diapsorës së Nju-Jorkut. Kryesisht ka
qenë i angazhuar për kontributet e asaj pjese të diasporës që vinte nga trojet shqiptare në Mal të Zi. Avdiu thotë se ndihet i nderuar për këtë mirënjohje pasi që ajo iu dha nga një organizatë ku njerëzit e saj kanë ndihmuar në mënyra të ndryshme çlirimin e Kosovës dhe sjelljen e lirisë dhe pavarësisë së popullit të Kosovës nga forcat ushtarake e policore serbe dhe administrata okupuese e Serbisë në Kosovë në vitet 1998 -1999. “ Kjo mirënjohje nuk më takon vetëm mua, por çdo anëtari të Fondacionit “ Vendlindja thërret” në Nju – Jork, çdo
donatori të saj dhe secilit anëtar të Shtabit të UÇK-së që ka sakrifikuar e nuk ka kursyer asgjë në përpjekjet e tyre për çlirimin e Kosovës dhe për lirinë e popullit të saj. Askush nga ne në mërgim në ato vite nuk e dinte fatin e kësaj lufte çlirimtare. Por ne bënim detyrën tonë kombëtare e atdhetare që kishim ndaj bashkëkombësve tanë në Kosovë, duke mos na shkuar mendja për lëvdata Ndërkaq, tani kur Kosova është e lirë, mirënjohja natyrisht se paraqet nderim dhe kënaqësi”, shprehet Avdiu. Gj.Gjonaj
28
Fejton
e enjte, 15 shtator 2016
Javore KOHA
Selman Faku Prelvukaj e Pulec Hima Ahmetaj, luftëtarë martirë ng
Luftëtarë të lirisë kombëtare -Në 70 vjetorin e vrasjes së tyre nga serbo-malazezët në bjeshkën e Memës -
Ramiz Lushaj
1. Historia i njeh të asht’ e të palcët Kasemçukajt. Rrem gjenetik i Prelvukajve, bark më veti i tyne. Nga kjo derë e fisme është gjyshja e Bruno Selimajt të Nokshiqit. Bjeshka i thoshin, një ëmën burimor shqiptar. Ajo është motra e legjendave të trimnisë, Selman Faku Kasemçukaj. Ky luftëtar i Shqipërisë Etnike është pesë herë i njoftun: si Selman, si i Kasemçukaj, si i Prelvukaj, si i Martinaj, si Plavë-Gucias. Një fakt: i fismi Jakup Jahelezi i Dragobisë, mbi 90 vjeç, i emigruem në Nju Jork, e përveçon Selman Fakun me thanien e thuktë: “S’kam pa djemë ma trima në jetën teme”. 2. Kasem Çukaj i trimnisë, sipas pemës gjenealogjike, ishte vet i katërti vëlla, së bashku me Metën, Latifin e Omerin. Tre prej tyre pjesëmarrës ballor në Luftën panshqiptare e ndërkombëtare të Nokshiqit (1879-1880). Vet Kasem Çukaj i pati gjashtë djemë: Butin, Salihin, Brahimin, Rekun, Elkun e Fakun. Gjashtë kreshnikë. Si në Eposin e Kreshnikëve. Secili histori e lavdi të shkruar me mend e pushkë, me sakrifica e gjak. Tre prej tyre: Brahimi, Buti e Salihi, janë
martirë të kombit shqiptar. Prof. dr. Zekeria Cana ishte në shtator 1995 në fshatin Martinaj, në kullën e të moçmit mbi shekullor, Sylë Prelvukajt, i cili e kishte përjetua pushtimin sllav genocidial të Plavë-Gucisë nga tetori i 1912-tës deri në nëntorin e 1913-tës, kohë e njohur në histori edhe me emrin e tragjedisë “Masakra e Previsë”. Ky i rrëfen historianit edhe për një nga dajët e Bruno Selimajt: “Brahim Kasemi dhe dy burra të tjerë që nuk pranuan ndrrimin e fesë u pushkatuan në vend. Varret i kanë mbi fshat pranë themeleve të kishës së vjetër katolike”. Historiani tjetër, i vuthjani R. Dedushaj, tek vepra “100 Vjet Luftë” dëshmon se djalin e Kasemçukajve, Brahimin – vet i tretë, e kanë vrarë Vasojeviqët si hakmarrje shovene ndaj trimave e trimnive të Prelvukajve në mbrojtje të Plavë-Gucisë në vitet 1854-1880. Dy djemtë e tjerë të Kasem Çukajt, Butin dhe Salihin, i kanë pushkatuar malazezët në Masakrën e Previsë. Nuk iu dihen as varret. Kësokohe, në Previ, në këtë masakër ende të pazbardhur plotësisht dhe të padënuar ndërkombëtarësh u pushkatua nga Martinajt edhe Arif A. Balidemaj, Hysen Delia, Mujë Gali, Bajram Haxhia e në Greben Nezir Cufi e Zekë Haxhia.
Ka edhe të tjerë. Ne kaq dimë. Trolli i vet Martinajve mund të dëshmojë më tepër. 3. Një telegram i 27 marsit 1913 i nënshkruar nga Krahinari i Pejës, J. Plamenac, drejtuar për në Cetinën e Krajlit, direkt për ministrin e Brendshëm Plamenac, i ban atij me dije se “sot në Martinaj iu vu zjarri 11 shtëpive kaçake” (Dok. nr. 488). Historianët listojnë se u dogj edhe kulla e Kasemçukajve të Prelvukajve. Krimineli i atij zjarri të përflakshëm e të përgjakshëm ishte kapiteni Vuksan Dragoviq, anëtar i Gjykatës Ushtarake në Plavë-Gucinë e sapopushtuar nga Mbretria e Malit të Zi, një mbretëri protektoriat i kahershëm i Perandorisë Ruse. Kësokohe, Selman Faku i Kasemçukajve, përndryshe: vëllai i gjyshes së Bruno Selimajt, ishte vetëm dy vjeç. Djalë i vetëm. Një grua e aty e mori në mbrojtje deri në vetsakrificë. E fshehu në një kullë, në dimitë e saj. Ai iu shpëtoi kontrollit e ndëshkimit sllav dhe asaj jete shumë të vështirë të kohës së Masakrës së Previsë, një nga masakrat më të mëdha e më tragjike në historinë e botës antike e moderne. Ndoshta kjo situatë e rëndë e me rrethana të ashpra
Fejton
e enjte, 15 shtator 2016
29
KOH Javore A KOHA
ga Plavë-Gucia (I)
në vite me rritje e lanë atë disi trupshkurtër. Selman Faku Prelvukaj i Martinajve, banor i Gucisë, luftëtar i lirisë për Plavë-Guci, për Shqipëri Etnike, veçanërisht gjatë Luftës së Dytë Botërore e në vitet e para të sundimit të shumëfishtë komunist në Malin e Zi (Jugosllavinë Avnojiste) e në Shqipërinë Londineze, u shqua si Luftëtar i Lirisë Kombëtare Shqiptare. 4. Ai, Selman Faku i Martinajve kishte me veti edhe një shok të pashoq, Pulec Hima Ahmetaj i Vuthajve. Si rrin shqiponja me dy krena në Flamurin Kombëtar Shqiptar ashtu qëndruan këta të dy sëbashku në Plavë e Guci me rrethina vrrini e bjeshkë deri në Malësi të Gjakovës (Tropojë), Malësi të Madhe, Shkodër, Deçan, etj. Ata kishin edhe një “Grup të Rezistencës Shqiptare Kundër Sllavëve” (1941-1947). Shqiptarët prej nga liqeni i Plavës tek ai i Shkodrës dhe nga lumi i Limit deri tek rrjedhat e Drinit, si dhe ardhacakë e okupues sllavë në Alpe, e thirrnin “Grupi i Selmanit e i Pulecit” apo “Grupi i Pulecit e i Selmanit”. Këta, të dy, nuk u ndanë kurrë në jetë në vitet e rezistencës së tyre. Ata i kishin idealet kombëtare shqiptare të përbashkëta. Për më tepër, ishin edhe baxhanakë ndër veti, i kishin gratë motra. Edhe vdekjen e patën bashkë: në
të njëjtën ditë, në të njëjtin vend. Edhe varret iu mbetën pranë njëri-tjetrit në Bjeshkën e Memës. Historiani tjetër i Plavë-Gucisë, Sulejman B. Ahmeti, ndër të tjera, konkludon: “Këta dy trima i patën rrugët e hapura. Ka qënë shumë e vështirë për t’u dalur atyre përpara. Tek pushtuesit serbë ishte krijuar bindja se ata nuk i merr pushka”. 5. Në këto vite, në krejt krahinën e Plavë-Gucisë, në burime të ndryshme dokumentare thuhet se vetëvepronin disa luftëtarë edhe në grupe nacionaliste. Këta kishin lidhje të dyfishtë ndërveti: nga gjaku e nga ideali kombëtar, si grupi i Rrustem Mulajt e i Adem Shaban Gjonbalajt (ky i fundit, daja i Bruno Selimajt nga ana e nënës së tij), i Prelë Kolë Shytit, i Haxhajve të Hotit të Plavës, i Shemso Ferrit të Plavës, i Sali Ismail Nikoçit dhe i Hasan Isuf Kukajt, i Man Zekë Qosajt e i Ramë Tol[ Hasangjekajt, i Imer Maliqit e i Mustafë Haxhisë, i Smajl dhe Haxhi Metë Martinajt, i Belo Hamëz Ahmetajt, të cilat përndiqeshin me hjekësi e pushkë nga tana anët: edhe nga Jugosllavia (Serbia e Mali i Zi), edhe nga Shqipëria Londineze. Grupi nacionalist i Selmanit e i Pulecit ishte tejet i veçantë, ma aktivi ndër të gjithë, veprimtar e qëndrestar deri në kufij të legjendave të kohës.
6. Selman Faku Prelvukaj, trim i maleve që rritën trimri, kishte vrarë në përpjekje e atentate gjithat shkije me cene e akte antishqiptare, ndaj pas ripushtimit të egër sllav nga Jugosllavia e Dytë e Titos, tue kanë thep e ferkem në luftë të pandalur me ta, si shumë plavë-gucias të tjerë çohet e kapërcen kufinin e padrejtë të 1913-tës e 1945-ës dhe hyn në Shqipërinë Londineze, Republikën Popullore të Enverit, sistem e fytyrë kthyer kah Beogradi e Moska e atëher, dy nga kryeqendrat prej kah i erdhën përjetësisht të këqijat e derisotme kombit shqiptar. E lypte gjithkund Jugosllavia. Selmanit ia kishte ruajt qelinë e torturave e plumbin jetëmarrës. Diku i ra në fije edhe Shqipëria. E kapën në këmbë, në rrethin e Shkodrës. Ia lidhën duart, e mbyllën për disa ditë në burg. Ia dorëzuan palës jugosllave, sipas një Marrëveshje të përbashkët në mes qeverive komuniste të Shqipërisë të (pa)varur e të Jugosllavisë federaliste. Vetë Selmani, për realitetin zyrtar shqiptar plot mbrapshti të helmtë të asaj kohe me pabesi shtetërore shqiptare e ortakëritë me sllavët, shprehej: “Ne ishim të detyruam të kërkonim strehim në vendin tonë. Komunistët e Enverit nuk na pranonin, ata na thonin tradhtarë, reaksionarë. Ata na prenë në besë. Na lidhën dhe na kthyen te vëllazëritë e tyre jugosllavë”.
30
Mozaik
e enjte, 15 shtator 2016
Javore KOHA
Tri degët e Lidhjes Demoraktike në Mal të Zi, Malësisë, Plavë-Gucisë dhe Rozhajës
Shënuan 26 vjetorin e themelimit të këtij subjekti politik Tuz- Aktivistët e Lidhjes Demokratike në Mal të Zi, respektivisht të degëve të Malësisë, Plavë-Gucisë dhe të Rozhajës me një takim pune të mbajtur në sallën e kuvendit lokal në Tuz, shënuan kremtimin e 26 vjetorit të themelimit të subjektit të parë politik të shqiptarëve në Mal të Zi. Aktivistë dhe simpatizantë të kësaj partie të cilët ishin në numër të konsiderueshëm, e kanë cilësuar këtë takim si parapërgatitje për zgjedhjet lokale që do të mbahen më 16 tetor në Mal të Zi. Me këtë rast ata kanë publikuar dhe listën e përbashkët të tri degëve me të cilën do të dalin në zgjedhje. “Ky takim pune ishte i nevojshëm sepse falë situatës së krijuar kur kryetari Mehmet Bardhi nuk na kontakton fare për të formuar një listë të përbashkët e kur
tashmë janë formuar dy koalicione ne mendojmë se shqiptarët meritojnë një mundësi të tretë për të votuar listën e vërtetë shqiptare dhe jo ata që paralajmërojnë bashkëpunim me pushtetin”, u shpreh për “Koha Javore”, kryetari i LD në Mal të Zi, dega e Malësisë, Nikollë Camaj. Nga ky takim sqaruan se kryetari i parë dhe i vetëm i LD në MZ i ka uzurpuar vulat dhe i ka privuar mundësitë që në zgjedhje të paraqiten me emrin e tyre autentik. “Prandaj, degët dhe aktivistët e LD në MZ po provojnë të vetmen mënyrë të mbetur, për të ruajtur këtë subjekt, të themeluar këtu e 26 vite në parë, duke u dhënë mundësi shqiptarëve në Mal të Zi, që të zgjidhen dhe të zgjedhin listën e vetme autentike shqiptare. Ishte ky
një borxh ndaj të gjithë atyre që na përkrahën gjatë këtyre viteve, prandaj as që pranuam aderimin në koaliconet e formuara, pasiqë shqiptarët meritojnë më shumë sesa ofrojnë koalicionet në fjalë. Por, lista mbetet e hapur për ato subjekte të cilat mendojnë se shqiptarët duhet të jenë faktor, e jo dekor. Kjo, në rend të parë vlen për aktivistët dhe anëtarët e Lidhjes Demokratike, si dhe Degët e tjera, të mbetura, apo të lëna, politikisht në rrugë, nga kryetari i tyre, M. Bardhi, prandaj edhe ftohen që t’i bashkëngjitën listës, në mënyrë që të rimëkëmbet dhe t’i kthehet fama e vjetër subjektit të parë politik shqiptar në Mal të Zi”, theksuan nga ky përvjetor, duke shtuar se lista e emërimit të kandidatëve për deputetë do të publikohet t.u. në ditët në vijim.
Sport
e enjte, 15 shtator 2016
31
KOH Javore A KOHA
Klubi “Besa” nga kampionati “Korçulla Open 2016”
Një medalje të artë, 3 të argjenda dhe pesë të bronzta Klubi i taekwondo-s “Besa” gjatë muajit që lamë pas ishte mjaft aktiv dhe i përkushtuar. Në fillim të muajit gusht, ky klub u parapërgatit për pjesëmarrje në kampin veror Korçulla 2016 në të cilin mori pjesë me 16 sportistë të moshave të ndryshme duke dominuar vogëlushët. Në këtë kamp ndërkombëtar i cili mbahet në Korçulla mbi pesëmbëdhjetë vjet me radhë, edhe klubi “Besa” në kontinuitet merr pjesë në këtë eveniment sportiv duke e shënuar tashmë në kalendarin vjetor të punës së tyre. Kampionatin e Korçulla 2016 e udhëhoqën mjeshtri i madh Mirosllav Brezhan (8DAN) nga Karllovci i Kroacisë, instruktori dhe referi internacional, Nikollë Gegaj, mjeshtër i (5DAN) si dhe instruktori Ante Shegedin (5DAN) nga Korçulla. Në këtë kamp morën pjesë afro 150 sportistë nga pësë shtete, Mali i Zi, Kroacia, Sllovenia, Sllovakia dhe nga Bosn-
je Hercegovina. Ky kamp zgjati nga data 15 deri më 26 gusht. Trajneri Nikollë Gegaj për “Koha Javore” u shpreh i kënaqur nga pjesëmarrja në këtë kamp duke vënë në dukje talentin dhe suksesin që kanë treguar sportistët e tij atje. “Kemi zhvilluar stërvitje katër herë në ditë në Korçulla e cila me ishujt e saj është e njohur si kryeqendër e përgatitjeve të sportistëve. Ajo edhe në ish-Jugosllavinë e mëparshme ishte qendër olimpike me bazë në vendin Badia e cila ka një klimë të jashtëzakonshme dhe të favorshme për përgatitje të nivelit të lartë. Gjatë paraqitjes sonë, kemi treguar përgatitje të mirë dhe sukses të lakmueshëm”, u shpreh Gegaj. Pas mbarimit të stërvitjeve në këtë kamp veror internacional, është zhvilluar dhe kampionati në luftëra dhe pompse “Korçulla Open 2016” në të
cilin veç klubit “Besa” i cili ka garuar me 12 sportistë kanë marrë pjesë 461 sportistë nga gjashtë shtete. Nga kjo pjesëmarrje 9 sportistë të klubit “Besa” janë dekoruar me medalje duke treguar kështu sukses të lakmueshëm me një medalje të artë, 3 të argjenda dhe pesë të bronzta. Me vendin e pare është shpërblyer sportisti Valentin Dushaj në kategorinë e juniorëve (-48) kg, Benan Gjokaj në kategorin e pionierëve (-27kg), vendi i dytë, Andrea Berishaj, pionere (-51kg) vendi i dytë, Fitore Dedvukaj, pionere (-27) kg ,vendi i dytë, Nora Gegaj- juniore (-59) kg, vendi i tretë, Jeta Dedvukaj-juniore (-59)kg, vendi i tretë, Blago Lukaçeviq- junior (-55)kg, vendi i tretë dhe Isra Gjokaj- pionere (-39) kg, me vendin e tretë. Në këtë kampionat trajneri i “Besës”, Nikollë Gegaj ka marrë pjesë si kryerefer kurse ndihmës-trajner i klubit në fjalë t.u. ka qenë sportisti Vilson Lajçaj.