Cambodia marine photobook - Khmer version

ឆ្នេរសមុទក ្រ​ ម្ពុជា កសាង​អនាគត​សម្រាបប ់​ រិស្ថាន​ តំបន់ឆ្នេរ ន ​ ិងស ​ មុទក ្រ​ ម្ពុជា​ ​ប្រកបដោយ​និរន្តរភាព

ឆ្នេរសមុទក ្រ​ ម្ពុជា កសាង​អនាគត​សម្រាបប ់​ រិស្ថាន​ តំបន់ឆ្នេរ ន ​ ិងស ​ មុទក ្រ​ ម្ពុជា​ ​ប្រកបដោយ​និរន្តរភាព

រក្សាសិទ្ធិ © Fauna & Flora International, 2016.

ផលិតដោ ​ យ Jeremy Holden/FFI & Marianne Teoh/FFI. កែសម្រួលភាសាខ្មែរដោយ ជា ផល្លីន & អ៊ុក ដានេ

រូបថត © Paul Colley, Jeremy Holden & Marianne Teoh/FFI.

១

សេចក្តថ ី​ ្លែងអំណរគុណ សៀវភៅ​នេះ ត្រូវបាន​ចងក្រង​ឡើងដោ ​ យ​ការប្រមូលផ្តុំ​រូបថតប្រណីតៗ ដែល​បង្ហាញ​ពី​ភាពរុងរឿង​នៃ​តំបន់ឆ្នេរ​សមុទ្រ​ន​ៃ

ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា។ សៀវភៅ​នេះ​ត្រូវបាន​រៀបចំឡើង​ដោយ​គម្រោង​អភិរក្ស​តំបន់ឆ្នេរ​និងសមុទ្រ របស់អង្គការ​ សត្វព្រៃ និងរ​ុក្ខជាតិអ ​ ន្តរជាតិ​ប្រចាំ​នៅកម្ពុជា សម្រាប់​គាំទ្រដល់សហគមន៍ម ​ ូលដ្ឋាន អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនានា ​ និងរ​ដ្ឋាភិបាល ដើម្បី​ការពារ​បរិស្ថានត ​ ំបន់ឆ្នេរស ​ មុទន ្រ​ ប ៃ​ ្រទេស​កម្ពុជាឲ ​ ្យនៅ ​ តែស ​ ្រស់បំព្រងស ​ ម្រាបអ ់​ នាគត។

យើង​សូម​ថ្លែងអំណរគុណ​ចំពោះ​ដៃគូ​ផ្លូវការ​ក្នុង​គម្រោង​នានា ដែលមាន​ជាអាទិ៍ រដ្ឋបាល​ជលផលកម្ពុ​ជា មូលន ​ ិធិ​សង្សារ ​

សាកល​វិទ្យាល័យ​ភូមិនភ ្ទ​ ្នំពេញ។ ការងារ​ទាំងនេះ​មិនអាច​ប្រព្រឹត្តទៅប ​ ានឡើយ​ប្រសិនបើគ ​ ្មាន​ការគាំទ្រ​ពី​ស្ថាប័នម ​ ្ចាស់​ ជំនួយនា ​ នា ដែលមាន​ជាអាទិ៍ មូលនិធិ Prince Albert II of Monaco Foundation www.fpa2.com , Darwin Initiative, Arcadia និង នាយកដ្ឋានត ​ ន ្រី​ ិងស ​ ត្វព្រៃ​ស.រ.អា (US Fish & Wildlife Service)។

ជា​ចុងក្រោយ យើង​សូម​ថ្លែងអំណរគុណ​ចំពោះ​អ្នក​គ្រប់គ្នា អង្គការ​នានា និង​សហគមន៍​ទាំងអស់​នៅទូទាំងប្រទេស​ កម្ពុជា ដែល​បានធ្វើការ​យ៉ាងសកម្ម​រួមគ្នា​ដើម្បី​រក្សាបាន​នូវ​អនាគត​​សម្រាប់​បរិស្ថាន​តំបន់ឆ្នេរ និង​សមុទ្រ​នៃ​ប្រ​ទស​កម្ពុជា​ ប្រកបដោយ​និរន្តរភាព។

២

មាតិកា

៣

១ សេចក្តផ ី​ ្តើម

៥

២ ទីជម្រក

៩

៣ សត្វស ​ មុទ្រ

២១

៤ របរ​ចិញ្ចឹមជីវិតតា ​ ម​តំបន់ឆ្នេរ

២៩

៥ បញ្ហប ា​ ្រឈម​នានា

៣៣

៦ ប្រភេទរ​ង​ការគំរាមកំហែង

៤៣

៧ ដំណោះស្រាយ

៤៩

៨ ធ្វើការ​ជាមួយគ្នា

៥៩

៩ សម្លឹងទៅ ​ អ ​ នាគត

៦៥

៤

១

សេចក្តផ ី​ ្តើម

៥

ឆ្នេរសមុទ្រ​កម្ពុជា​លាតសន្ធឹង​ប្រវែង ៤៤០គ.ម និង​មាន​កោះ​ចំនួន​ច្រើនជាង៦០។ ព្រៃ​ត្រូ​ពិ​ក​បង្កើត​ ឲ្យ​មាន​ស្ទឹង ដែល​ហូរ​ចាក់​ចូលមកក្នុង​សមុទដ ្រ​ ែលមាន​ទឹក​ពណ៌​ខៀវស្រងាត់។ ឆ្នេរ​ខ្សាច់ ឆក កោះ ព្រៃកោងកាង និងផ ​ ្កាថ្ម លយ​ចេញពីឆ ​ ្នេរសមុទក ្រ​ ម្ពុជា ចូលទៅក្នុងឈ ​ ូងស ​ មុទថ ្រ​ ៃ។

រូបភាព និងឧ ​ ទាហរណ៍​ជាច្រើន​នៅក្នុងស ​ ៀវភៅ​នេះ បានមកពីប ​ ្រជុំ​កោះរ៉ុង រួមមាន​កោះ​ត្រូ​ពក ិ​ ​ ទាំង​ប្រាំពីរ ដែល​នៅរា ​ យប៉ាយ​នៅក្នុង​ដែនទឹក​ភាគ​និរតី​នប ៃ​ ្រទេស​កម្ពុជា ត្រូវបាន​ប្រកាស​នៅ​ឆ្នាំ

២០១៦ ជា​តំបន់​គ្រប់គ្រងជ ​ លផល​សមុទ្រ ពោលគឺ តំបន់កា ​ រពារ​សមុទធំជា ្រ​ ងគេដ ​ ំបូងប ​ ំផុតនៅ ​ ​ កម្ពុជា។

ឆ្នេរ​ខ្សាច់ដ ​ ៏​ស្រស់ស្អាត ភូមិ​នេសាទ​ជា​ប្រពៃណី និង​ស្ទឹង​ពត់ពេន ដែល​អម​សងខាង​ដោយ​​ ព្រៃ​កោងកាង សុទ្ធសឹង​បង្កើត​ភាព​ទាក់ទាញ​ឲ្យ​អ្នក​ទាំងឡាយ​ចាប់ចិត្ត​ស្រឡាញ់ឆ្នេរសមុទ្រ ​ ​ ​កម្ពុជា។

៦

៧

៨

២

ទីជម្រក

៩

១០

ទីជម្រកដ ​ ែល​តភ ​ ្ជាប់​គ្នា ឆ្នេរសមុទ្រ​កម្ពុជា ទ្រទ្រង់​ទីជម្រកធ ​ ម្មជាតិ​ដែលមាន​ភាព​ចម្រុះ និង​ស្មុគស្មាញ។ ផ្កាថ្ម​ចម្រុះ​ពណ៌​ មាន​លកណ ្ខ ៈ​ផយ ុ ស្រយ ួ ​លត ូ លាស់​នៅ​ពក ី ម ោ្រ ​ទក ឹ រលក ស្ម​ស ៅ មុទ​ស ្រ តនៅតា ិ្ថ ម​កន្លង ែ ​ដែលមាន​ ទឹក​រាក់ៗន ​ ៃ​ឆ្នេរសមុទ្រ និង​ព្រៃកោងកាង​ដែល​លូតលាស់​យ៉ាង​ស្រស់ត្រកាល​ជាមួយ​មុខងារ​ការពារ​

ឆ្នេរសមុទ្រ។ ប្រព័នអ ្ធ​ េកូឡូស៊ី​ទាំងនេះ​តភ ​ ្ជាប់​គ្នា​ឥត​ដាច់។ ប្រព័ន្ធ​ទាំងនេះ​រួមជាមួយគ ​ ្នា ដើម្បី​ទ្រទ្រង់​

ការរស់នៅ​នសា ៃ​ រពាង្គកាយ ​មានជីវិត និងផ ​ ្តល់​ជា​ចំណីអាហារ និងធ ​ នធាន​សម្រាប់សហគមន៍ ក្នុង​ តំបន់ឆ្នេរនៅ ​ ទ ​ ូទាំងប្រទេសក ​ ម្ពុជា។

១១

១២

ដែនជ ​ ម្រកស ​ ្មៅ​សមុទ្រ

១៣

វាលស្មៅ​សមុទ្រ ជា​ជម្រក​ដ៏​មាន​សារៈសំខាន់​បំផុត​មួយ​សម្រាប់​សារពាង្គកាយ​រស់នៅ​ក្នុង​សមុទ្រ។ រុក្ខជាតិ​

ដែលមាន​ផ្កា​ទាំងនេះ ដុះ​យ៉ាង​ក្រាស់​នៅក្រោម​ផ្ទៃ​ទឹក ដោយ​ផ្តល់​ចំណី​អាហារ និង​កន្លែង​ជ្រកកោន​សម្រាប​់ សហគមន៍​សត្វ​ខុសៗគ្នា​ជាច្រើន។ ពពួក​សេះ​សមុទ្រ​តូចៗ​ជា​ប្រភេទ​សត្វ​ឥត​ឆ្អឹង​កង ដែល​ពុំ​សូវ​មាន​អ្នក​ស្គាល់​

ហើយ​ពពួក​ល្មិច និង​សូម្បីតែ​ពពួកជ ​ ្រូក​ទឹក សុទ្ធសឹង​ពឹងផ្អែក​លើ​វត្តមាន​នៃ​ស្មៅ​សមុទ្រ​ទាំងនេះ​សម្រាប់​ការរស់រាន​ មានជីវិត។

ស្មៅ​សមុទ្រ​មាន​តួនាទី​យ៉ាងសំខាន់​ខាង​ជីវសាស្ត្រ ដោយ​ផ្តល់​ជា​កន្លែង​លូតលាស់ និង​ជ្រកកោន​សម្រាប់​កូន​ត្រី

និងស ​ ត្វ​ឥត​ឆ្អឹង​កង ក្នុងដំណាក់កាល​ងាយ​រងគ្រោះ​នៃ​ជីវិត​របស់​ពួកវា។ ស្មៅ​សមុទ្រ ក៏មាន​នាទី​សំខាន់​ខាង​ រូបសាស្ត្រ​ផងដែរ ដោយមាន​នាទី​ត្រង​យក​កំទេច​កំណក​ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​ទឹកថ្លា និង​កាត់បន្ថយ​សំណឹក​តាម​ឆេរ្ន សមុទ្រ។

ទោះបីបា ​ នទទួល​ការយកចិត្តទុកដាក់​ត្រឹម​តិចតួច​ក៏ដោយ ស្មៅ​សមុទ្រ​ស្ថិតក ​ ្នុងចំណោម​ប្រព័ន្ធ​អេកូឡូស៊ី​ដែលមាន​ ផលិតភាព​ខ្ពស់ និងមា ​ ន​សារៈសំខាន់​បំផុតខា ​ ង​ជីវសាស្តល ្រ​ ផ ើ​ ែនដីយ ​ ើងន ​ េះ។ ១៤

១៥

កោង​កាង កោង​កាង​ដុះ​លូតលាស់​នៅតាម​បណ្តោយ​ឆ្នេរសមុទ្រ​នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជា និង​មាន​នាទីជា ​ ​របាំងធ ​ ម្មជាតិ​

សម្រប ា ​កា ់ រពារ​ឆរេ្ន សមុទ។ ្រ កោង​កាង​មាន​បព ្រ ន ័ ឫ ​្ធ ស​ដល ែ ​លត ូ លាស់​បានល្អ ដោយ ​ច ាក់​ជាប់​នៅក្នង ុ ​ ភក់ ជា​របាំង​ការពារ​ទល់នង ឹ ​ខយ្ ល់ពយ្ ះុ និង​ទប់សត ា្ក ​ស ់ ណ ំ ក ឹ ​ឆរេ្ន សមុទ។ ្រ បណ្តញ ា ​ឫស ​ច ាក់​ចល ូ ទៅក្នង ុ ​ ភក់ល្បាប់​ដែលមាន​ជីជាតិ ដោយ​ផ្តល់​ជាល ​ ំនៅស្ថាន​ដ៏​មាន​សុវត្ថិភាព​សម្រាប់​សារពាង្គកាយ ​មានជីវិត​

ជាច្រើន​ពាន់​ប្រភេទ និង​មាន​នាទី​ជាទី​តាំងធ ​ ម្មជាតិ​សម្រាប់​កូន​សត្វ​សមុទ្រ​នានា​លូតលាស់ ដូចជា ​ បង្គារ ក្តាម និងត ​ ដ ្រី​ ែលមាន​សារៈសំខាន់​ខាង​សេដ្ឋកិច្ច។

កោង​កាង​មាន​មែក និង​ស្លឹក​ដែល​លូតលាស់​យ៉ាង​ក្រាស់ និង​ប្រព័ន្ធ​ឫស​ដែល​ផ្តល់​មុខងារ​ការពារ

សម្រាប់​ជាទី​ជម្រក​នៃ​សត្វព្រៃ​នានា។ សត្វស ​ ្លាប​ត្រូ​ពិ​ក ដូចជា​សត្វ​កេងកង​តូច និង​សត្វ​ក្បាល​ធំ​ ឆ្នេរសមុទ្រ ដែល​សុទ្ធសឹង​ជា​ប្រភេទរ​ង​ការគំរាមកំហែង ត្រូវបាន​សង្កេតឃើញ ​នៅទីនេះ ចំណែកក ​ ង្កែប​ ទឹកប្រៃ ដែលជា​ប្រភេទស ​ ៊ី​ក្តាម ក៏ជ្រកព ​ ួនក ​ ្នុងប ​ ្រព័នឫ ្ធ​ ស​ដស ៏​ ្មុគស្មាញ​នេះផ ​ ងដែរ។

១៦

ផ្កាថ្ម

១៧

ផ្កថ ា ្ម មាន​សារៈសំខាន់​ណាស់​សម្រប ា ​ជ ់ វី ត ិ ។ នៅ​ទទា ូ ង ំ ​ពភ ិ ពលោក ផ្កថ ា មាន ​្ម វិសាលភាព ​ ​តិចជាង ​០,១% ​

នៃផ ​ បា ្ទៃ​ តសមុទ្រ ប៉ុន្តែ​វាជា ​ ​លំនៅស្ថាន​សម្រាប់​សត្វ​សមុទច ្រ​ ្រើនជាង ២៥%។ ផ្កាថនៅ ្ម​ កម្ពុ ​ ជា ច្រើន​ដុះ ​

ប៉បះ្រ ​ទក ឹ ​នៅតាម​មាត់ចង ំា្រ ស ​ មុទ្រ ដល ែ មាន​ទក ឹ ​រាក់ ដោយ​ផល ្ត ​ជា ់ ទីជ ​ ម្រកស ​ ម្រប ា ​ស ់ ត្វ​ដល ែ ​រស់នៅក្នង ុ ​ ស្ថានភាព​អាថ៌កំបាំងតូចៗ ក៏ដូចជា ហ្វូង​ត្រី​ជាច្រើន​ដែលជា​បង្អែក​សម្រាប់​អ្នកនេសាទ​នៅតាម​មូលដ្ឋាន​ ផងដែរ។

ផ្កថ ា ្ម ផ្ស​ឡ ំ ង ើ ដោ ​ យ​សត្វតច ូ ៗជាច្រន ើ ​ដល ែ ​ហៅថា ប៉​ល ូ ប ​ី ដល ែ ​អាច​សប ូ្រ យក​ថាមពល​ព​ព ី ន្លព ឺ ្រះអាទិតយ្ ដោយ​បប ើ្រ ស ា្រ ​សា ់ ​រ​យ ា៉ ​ឯក​កោសិកា ដល ែ ​រស់នៅក្នង ុ ​ខន ួ្ល រ​បស់​វា។ ប៉​ល ូ ​ប ី នីមយ ួ ៗប្រប ើ ស ា្រ ថា ​់ មពល​នះេ

ដើមប្ ប ​ី ង្កត ើ ជា​រចនាសម្ពន ័ ​រ្ធ ង ឹ ​ដធ ​៏ ំ ដល ែ ​យង ើ ស ​ ល ា្គ ​ថា ់ ​ជា ផ្កថ ា ដោ ្ម យ​បង្កតជា ើ ​បព ្រ ន ័ ​អ ្ធ ក េ ឡ ូ ស ូ ​ស ី៊ គ ុ្ម ស្មញ ា ​គួរ​ ឲ្យស ​ ្ញប់ស្ញែងម ​ ួយ និងផ ​ ្តល់​ជាទីជ ​ ម្រកស ​ ម្រាបស ់​ ត្វខុសៗគ្នា​ជាច្រើន​ប្រភេទជ ​ ្រកកោន។

១៨

ផ្កាថ្ម​នៅ​កម្ពុជា ជាទីជ ​ ម្រក​សម្រាប់​សត្វ​គួរ​ឲ្យ​ទាក់ទាញ​ជាច្រើន។ រូប​ខាងលើ៖ ត្រី​អា​នេ​ម៉ូ​ន ពួន​នៅក្នុង​ផ្កាថ្មអា ​ ​នេ​ម៉ូ​ន។​

រូប​ទល់មុខ​នេះ តាម​ទិស​ទ្រនិចនាឡិកា៖ ដង្កូវ​បំពង់ (A Christmas tree worm) ពន្លូត​ខ្លួន​ដើម្បី​ស្រូបយក​ចំណី​ពី​ក្នុង​ ទឹក ត្រ​អា ី ​ន​ម េ ​ម ូ៉ យ ួ គូ​ពណ៌​សជ ​ី៊ ​ព ំ ូ បង្ហញ ា ខ្លន ួ ​ព​ទ ី ជ ី ម្រក​ដល ែ ជា​កន្លង ែ ​សវុ ត្ថិភាព​របស់ខន ួ្ល ខយ្ ង​ឥត​សម្បក (nudibranch) ជា​ពពួកសត្វខ ​ ្លួនទ ​ ន់ច ​ ម្រុះព ​ ណ៌ រកចំណនៅ ី​ បា ​ ត​ទឹកសមុទ្រ ផ្កាថអានេម៉ូន ពន្លូត ្ម​ ប្រ ​ មេាយ​ដើម្បី​ការពារ​ខ្លួន។ ១៩

២០

៣

សត្វ​សមុទ្រ

21 ២១

Cambodia’s underwater world is alive activity. ofន​fish, food for ក​ន្លែ​ង​ ពិ ភព​ក្រោមទ ​ ឹក ន ​ ៃ​ប្រទេស​កម្ព ុជា មាន​ សកម្មwith ​ភាពរស់ រវើក។ Schools ហ្វូង​ត្រី មា វត្តមាន ​នៅតាម​ fishermen areជ theែ​ដdeep សមុទ្រជ្រand ៅៗ ជុំវprey ិញ​ផto ្កាថ្ម larger និង​ក្នុងmarine ​ដែនទឹកanimals, ​ការពារ​នៅ ​ found ុំវិញ​កំពin ង់ផ ែល​មនុsea, ​ស្សaround បាន​សាងសង់ coral reefs and in protective waters around a man-made pier. ជា​ប្រភព​អាហារ​សម្រាបអ ់​ ្នកនេសាទ និងក ​ ជា ៏​ ​ចំណស ី​ ម្រាបព ់​ ពួកសត្វស ​ មុទ្រធំៗផងដែរ។ Swimming together in shoals gives fish a survival advantage, helping the ការ​ ហshare ល ែ ទ ​ក ឹ ​ជា មួយគ្នា​ជា​ហwhile ង ូ្វ ផ្តលconfusing ល ​់ ទ្ធភាព​ដល់ ​ត​ដ ី្រ avoiding ម ើ ប្ ​កា ី រពារ​ ជវី ត ិ ​របស់ខThis ន ួ្ល ជួយ ​ដល់​ហង ូ្វ ​តី​្រ shoal information and predators. social behaviour may anបinstinctive that ដើម្បី​ចែករំល ែក​ពseem ័ត៌មាន choreographed, ទន្ទឹម​នឹងធ្វើ​ឲ្យ​ពពួbut ក​សitត្វរisំពាin​ចfact ្របូកច្រ ល់ ដើម្បី​គេចskill ​ចេញ ពី​សត្វរំពា​ can increase hydrodynamic efficiency and boost chances of finding a mate. ទាំងនោះផងដែរ។ ឥរិយាបថ​សង្គម​បែបនេះ​មាន​ទម្រង់​ជា​របាំ ប៉ុន្តែ​តាមពិត​គឺជាជ ​ ំនាញ​នៃ​

មនោគតិ ដែល​អាច​បង្កើន​ប្រសិទ្ធភាព​ថាមវន្ត​ទឹក (អុីដ្រូ​ឌី​ណា​មិ​ក) និង​បង្កើន​ឱកាស​ក្នុងការ​ ស្វែងរក​ដៃគប ូ​ ង ​ ក ្ក​ ំណើត។

22 ២២

ជីវិតនៅ ​ ក្រោម​ទឹករលក រូបខា ​ ងលើ៖ បង្គារ​ដែល​រស់នៅក្នុងផ ​ ្កាថ្ម​អា​នម េ​ ន ៉ូ​ ។ រូបទ ​ ល់មុខ ពីខា ​ ងឆ្វេង តាម​ទិស​ទ្រនិចនាឡិកា៖ បបែល​យាន ត្រី​ មេអំបៅ (copperband butterflyfish) ខយ្ ង​ឥត​សមប្ ក(nudibranch) ដល ែ មាន​សម ា្ន ព ​ ណ៌​ស-ទឹកក្រច ូ ដង្កវូ ​បព ំ ង់​ ពណ៌ល ​ ឿង (yellow Christmas tree worm) ដែលរ​ស់នៅក្នុងផ ​ ្កាថ្ម ត្រក ី​ ន្តាំងភ ​ ្លើង គ្រយ ំ​ ក្ស ក្រចាប់ មឹកព ​ ីងពាង។ ២៣

២៤

២៥

ផ្កថ ា ្ម ជាទី​ជម្រកស ​ ម្រប ា ​ស ់ ត្វដ ​ ល ែ ​គរួ ​ឲយ្ ​គយគន់​ជាច្រន ើ ​បភ ្រ ទ េ ​

ដែ ល មាន​សា រៈសំ ខា ន់ ​ជា ​សា រវន្ត ​ស ម្រា ប់ ​ទ្រ ទ្រ ង់ ​សុ ខ ភាព​ ប្រព័ន្ធ​អេកូឡូស៊ី។ សត្វ​ស៊ី​ស្រទាប់បា ​ ត ដូចជា ពពួក​គ្រំ​យក្ស អេប ​ ង ុ​ (sponges) និងដ ​ ង្កូវប ​ ំពង់ស ​ មុទ្រ (feather duster

worms) ដែល​ទំ​លើ​ផ្កាថ្ម ជួយ​ច្រោះ​ទឹកសមុទឲ ្រ​ ្យស ​ ្អាត និង​ថ្លា​

ឡើងវិញ ដើម្បី​អាច​ឲ្យ​ពន្លឺព្រះអាទិត្យចា ​ ំង​ចូល​បាន សម្រាប់ឲ្យ​ ផ្កាថ្មលូតលាស់។

២៦

២៧

២៨

៤

របរ​ចិញ្ចឹមជីវិតតា ​ ម​តំបន់ឆ្នេរ

២៩

សារពាង្គកាយ​នានា​លត ូ លាស់​នៅតាម​ឆរេ្ន សមុទ​ក ្រ ម្ពុជា។ បរិសន ា្ថ ​តប ំ ន់ឆរេ្ន ​នង ិ ​សមុទ្រ

គឺជា​បភ ្រ ពធនធាន​ដ​អ ៏ ស្ចរា យ្ ​របស់ក ​ ម្ពុជា ដល ែ មាន​តម្ល​ខ ៃ ស ្ព ប ់ ផ ំ ត ុ ទាំង​ខាង​វបប្ ធម៌ និង​ សេដ្ឋកិច្ច។

អ្នកនេសាទ​នៅ​កម្ពុជា រស់នៅ​ជិតស្និទ្ធ​ជាមួយ​សមុទ្រ ដោយ​ពឹង​ផ្អែកលើ​សមុទ្រ ដើម្បី​

រកប្រាកច ់​ ំណូល​ស​ម្រា​ប់​ទ្រទ្រង់​ការរស់នៅ។ ប្រជាជន​ភាគច្រើនបំផុត​ក្នុង​សហគមន៍​ តំបន់ឆ្នេរ ពឹង​ផ្អែកលើ​សមុទ្រ ដោយ​របរ​ចិញ្ចឹមជីវិតរ​បស់​ពួកគេ​ពឹង​ផ្អែកលើ​ការនេសាទ​ សម្រាបកា ់​ របរិភោគ​ក្នុងគ ​ ្រួសារ និងល ​ ក់ដូរផ ​ ងដែរ។

៣០

ទម្លាបន ់​ កា ៃ​ រនេសាទ​ តាម​ប្រពៃណី ការធ្វើ​នេសាទ គឺជា​របៀប​រស់នៅ​មួយបែបស ​ ម្រាប់​គ្រួសារ​នានា​ក្នុង​តំបន់ឆ្នេរ​នៃ​ប្រទេស​ កម្ពុជា។ តាមរយៈ​ការ​រាយ​សន្ទូច រាយ​មង និង​ដាក់​លប ដើម្បី​ចាប់​ត្រី មឹក និងក ​ ្តាម អ្នក​ នេសាទ​មានចំណេះដឹង និង​បទពិសោធន៍​អំពី​សមុទ្រ ដែល​កើតចេញពី​ការអនុវត្ត​ផ្ទាល់​ តែម្តង។

ការរស់នៅតា ​ ម​លំនាំ​នៃ​ទឹកសមុទ្រ ផ្តល់នូវ​ការយល់ដឹង​អំពី​សមុទ្រ ដែល​អ្នកស្រាវជ្រាវ​

ពី​ក្រៅប្រទេស និង​ភ្ញៀវទេសចរ អាច​បានត្រឹមតែ​ក្រ​ឡេកម ​ ើល​ប៉ុណ្ណោះ។ វាមាន​ សារៈសំខាន់​សម្រាប់សហគមន៍​មូលដ្ឋាន​ ជាអ្នក​ដែល​រស់នៅជ ​ ិត​សមុទ្រ​បំផុត គឺជា​ ក្រុមមនុស្ស​ដែល​បង្កើតឲ ​ ្យ​មាន​ដំណោះស្រាយ​ដែលមានអត្ថប្រ​យោជន៍ សម្រាបកា ់​ រពារ​ សមុទ្រ និងគ ​ ្រប់គ្រងជ ​ លផល។

៣១

៣២

៥

បញ្ហប ា​ ្រឈម​នានា

៣៣

ប្រឈម​នឹងការលំបាក ឆ្នេរសមុទ្រ​ក្នុង​តំបន់​ត្រូ​ពិ​កនៅ​ជុំវិញ​ពិភពលោក​កំពុងស្ថិត​នៅក្នុង​ពេលវេលា​ដ៏​លំបាក

ហើយ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ក៏​មិនអាច​គេចផុត​ផងដែរ។ សត្វ​សមុទ្រ និង​របរ​ចិញ្ចឹមជីវិត​តាម​ ឆ្នរេ សមុទនៅ ្រ ​បទ ្រ ស េ ​កម្ពុជា កំពង ុ ​សត ិ្ថ ក្រម ោ ​ការគំរាមកំហង ែ ​ព​កា ី រនេសាទ​បប ែ ​បផ ំ ញ ា្ល ​

ការធ្វើ​អាជីវកម្ម​ហួស​កម្រិត ការគ្រប់គ្រង​សំណល់​មិនបាន​ល្អ ការបំពុល​ដោយ​ថង់​ ផ្លាស្ទិក និង​ការអភិវឌ្ឍ​តំបន់ឆ្នេរ​សមុទ្រ​ដោយ​គ្មាន​និរន្តរភាព។ ទន្ទឹមនឹង​ការគំរាមកំហែង​ ពីកា ​ រប្រែប្រួល​អាកាសធាតុ​សាកល​ដែល​កំពុងក ​ ើតមាន នេះ​គឺជា​ដំណាក់កាល​សំខាន់​ បំផុត ដែលត ​ ្រូវ​ស្វែងយល់​ពកា ី​ រ​ប្រឈម និងអ ​ នុម័តឲ ​ ្យមា ​ ន​ដំណោះស្រាយ។

កំណន ើ ​តម្រវូ ការ​មប ូ្ហ អាហារ​ស​ម​ទ ុ ​ជា​សា ្រ កល បាន​រញ ុ ច្រន ា ​សមុទ​ម ្រ កដល់​ដន ែ ​កណ ំ ត់​ របស់ខ្លួន។ ទីជម្រក​នៅតាម​តំបន់ឆ្នេរ​និង​សត្វ​សមុទ្រ រស់នៅក្នុង​តុល្យភាព​ប្រកបដោយ​

ភាពផុយស្រួយ​មួយ ពោលគឺ តុល្យភាព​មួយដ ​ ែល​ងាយ​ប្រែប្រួល ​ដោយសារ​គ្មាន​ការ​ កំហិតល ​ ស ើ​ កម្មភាព​របស់​មនុស្ស។

៣៤

៣៥

ការធ្វើ​អាជីវកម្មដ ​ ែនសមុទ្រ នៅ​ទូទាំង​ពិភពលោក មនុស្ស​មានជោគ​ជ័យ​ហួសហេតក ុ​ ្នុង​ការធ្វើ​អាជីវកម្ម​នៅក្នុង​ដែន​ សមុទ។ ្រ ការនសា េ ទ​ហស ួ ​កម្រត ិ បាន​បង្ក​ឲយ្ ជ ​ វី ៈចម្រះុ និងធ ​ នធាន​ជលផល​នៅ​ទទា ូ ង ំ ​ ពិភពលោក ក៏ដូចជា​នៅ​កម្ពុជា ធ្លាក់ចុះ​ក្នុង​កម្រិត​គួរ​ឲ្យ​ព្រួយបារម្ភ ទន្ទឹមនឹង​ការនេសាទ​

បែប​បំផ្លាញ ដោយ​ប្រើប្រាស់​គ្រឿងផ្ទុះ ឬ ថ្នាំពុល បាននឹងកំពុង​បំផ្លិចបំផ្លាញ​ទីជម្រក​ ផ្កាថ្ម​យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។

ការកើនឡើង​តម្រវូ ការ​តី្រ ស្របពល េ ​ជាមួយនឹង​កណ ំ ន ើ ប្រជាជន​នៅតាម​តប ំ ន់ឆរេ្ន និង​ សដ េ ក ្ឋ ច ិ ​ផ ្ច ងដរែ ។ នះេ ​ជា​សម្ពាធដ ​ ល ែ ​កព ំ ង ុ ​កន ើ ​ឡង ើ លើធ ​ នធាន​ជលផល ដល ែ ​តវូ្រ ការ​

ជា​ចា​បា ំ ប់​នវូ ​ការគ្របគ ់ ង ្រ ​កង ុ្ន ​មល ូ ដ ​ ​ន ា្ន ប្រកបដោយ​បស ្រ ទ ិ ិភា ្ធ ព និង​ចរី ភាព ដើមប្ ធា ​ី នា​ ឲ្យមា ​ ន​ស្បៀងអាហារ និងជ ​ ីវភាព​រស់នៅ​សម្រាបម ់​ នុស្សជ ​ ំនាន់ក ​ ្រោយ​។

៣៦

ការបំពុល

៣៧

យើងធ ​ ្លាប់​គិតថា​មហាសមុទ្រ​សែន​ជ្រៅ និងធ ​ ំធេង​ណាស់​ដែលម ​ ិនអាច​បំផ្លាញ ​ដោយ​សំរាម​របស់​យើង​ នោះឡើយ។ យ៉ាងណាមិញ នាពេល​បច្ចុប្បន្នមហា ​ សមុទ្រ​របស់យ ​ ើង​ត្រូវបាន​រង​ការខូចខាត​យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។

ការ​រិចរ​ិល​ឆ្នេរសមុទ្រ កំពុង​កើនឡើង​យ៉ាងឆា ​ ប់រហ័ស បណ្តាល​ពី​ការធ្វើ​កសិកម្ម ឬ​សំណល់​បញ្ចេញ​ពី​ ឧស្សាហកម្ម និងកា ​ រអភិវឌ្ឍទ ​ ីក្រុង ទីប្រជុំជន និងភ ​ ូមិស្ថាន​នានា​នៅក្នុងត ​ ំបន់ឆ្នេរ។ ការបំពុល​ដោយសារ​ ធាតុគីមី ការបំពុល​ដោយ​សំណល់​រឹង និង​សូម្បី​ការរំខាន​ដោយ​សម្លេង អាចមាន​ផល​អវិជ្ជមាន​យ៉ាងធ ​ ំធេង​ មកលើជ ​ ីវៈចម្រុះក ​ ្នុងត ​ ំបន់ឆ្នេរ។

ថង់ផ ​ ្លា​ស្ទិ​ក ដែលជា​សារធាតុបំពុល​បង្កើត​ឡើយ​ដោយ​មនុស្ស គឺជា​ប្រភព​នៃ​មហន្តរាយ​ចំពោះ​សមុទ្រ។ នៅពេល​ថង់​ផ្លា​ស្ទិ​កប ​ ្រមូលផ្តុំ​ច្រើន​នៅក្នុង​សមុទ្រ សារពាង្គកាយតូចៗនឹង​បរិភោគ​កំទេច​ផ្លា​ស​ទាំងនោ ្ទិ​ក ះ

ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​វា​មាន​វត្តមាន​នៅក្នុង​ខ្សែចង្វាក់​ចំណីអាហារ។ ថង់​ផ្លា​ស្ទិ​ក ដប​ផ្លា​ស្ទិ​ក បំពង់​បឺត និងស ​ ្នោ ដែល​

ចោល​ទៅក្នុងស ​ មុទ្រ អាច​ត្រូវ​សត្វ​ទាំងឡាយ ដូចជា ត្រី សត្វ​ស្លាប និង​អណ្តើក​សមុទ្រ បរិភោគ​ដោយ​ ច្រឡថា ំ​ ​ជា​ចំណី ដែលជា​ញឹកញាប់ប ​ ង្កឲ ​ ្យស ​ ត្វ​ទាំងនោះ​ងាប់។ ៣៨

៣៩

មង​ខ្មោច ក្រោយ​ត្រូវ​បោះបង់ចោល​យ៉ាងយូរ ឧបករណ៍​នេសាទ​ដែល​បោះបង់ចោល​ធ្វើ​ឲ្យ​សឹក​ ដាច់ និង​សម្លាប់​ផ្កាថ្ម បង្ក​ការខូចខាត​ចំពោះ​កោង​កាង និង​ជាប់​សត្វ​សមុទ្រ ដូចជា ត្រី និង​អណ្តើក។ ប្រការនេះ​ត្រូវគេហៅ ​ ថា "មង​ខ្មោច"។ មង ខ្សែ​សន្ទូច និងល ​ ប​ដែល​ បោះបង់ចោល បន្តធឲ ្វើ​ ្យត ​ ក ្រី​ ្នុងធ ​ ម្មជាតិបា ​ ត់បង់ដោ ​ យ​គ្មាន​អ្នកទទួលផល​ឡើយ។

នេះ​ជា​បញ្ហា​ចម្បង​មួយ​នៅក្នុង​ដែនទឹក​សមុទ្រ​កម្ពុជា។ កម្មវិធី​គ្រប់គ្រង​សំណល់ និង​ ការកច ែ ឧ ​ៃ្ន បករណ៍​នសា េ ទ​ឡង ើ វិញ អាច​ផល ្ត ​ប ់ ោ ្រយ ជន៍​កង ុ្ន ការ​កាត់បន្ថយ "មង​ខច ោ្ម "

នៅក្នុង​ដែនទឹក​តាម​កន្លែង​មួយចំនួន ដែល​បង្កើតជា​ផ្នែកស ​ ំខាន់​មួយ​នៃ​កម្មវិធី​គ្រប់គ្រង​ ជលផល​ឲ្យមា ​ ន​និរន្តរភាព។

៤០

ការប្រែប្រួល​អាកាសធាតុ ជា​ញឹកញាប់​គអ ឺ​ ្នក​ដែល​រស់នៅជ ​ ិតស្និទ្ធ​ជាមួយ​សមុទ្រ ដែល​ងាយ​រងគ្រោះ​បំផុត​ពី​ការប្រែប្រួល​អាកាស​

ធាតុ។ ខ្យល់ព្យុះនឹងក ​ ើតឡើង​កាន់តែខ្លាំង និងល ​ ែងអា ​ ច​ព្យាករណ៍បា ​ ន​ដូចព ​ ីមុន កំពស់ទ ​ ឹកសមុទន ្រ​ ឹង​

កើនឡើង ហើយ​ការ​ជន់ល ​ ិចនឹងមាន​សភាព​កាន់តែ​ធ្ងន់ធ្ងរ ទន្ទឹមនឹងក ​ ំណើនកំដៅទ ​ ឹកសមុទ្រ និងជាតិ​ អាស៊ីត​ក្នុងទឹកសមុទ្រ នឹងប ​ ង្ក​ការគំរាមកំហែងច ​ ំពោះ​ផ្កាថ្ម ដែលជា​ពំនាក់អា ​ ស្រ័យ​នធ ៃ​ នធាន​សមុទ្រ។

យើងម ​ ិនអាច​ធ្វើការ​ព្យាករណ៍ប ​ ្រកបដោយ​ទំនុកចិត្ត​បានឡើយ អំពថា ី​ ​តកា ើ​ រប្រែប្រួល​អាកាសធាតុ នឹង​

ប៉ះពាល់​បែបណា​មកលើប ​ ្រព័នធ ្ធ​ ម្មជាតិ និង​មនុស្ស។ ដូច្នេះ ប្រការ​សំខាន់បំផុត​គឺ​យើង​ត្រូវ​ស្វែងរក​វិធី​ នានា ដើម្បប ី​ ង្កើនជា ​ ​អតិបរមា​នូវភា ​ ព​ធន់ន ​ ប ៃ​ ្រព័នអ ្ធ​ េកូឡូស៊ី និងស ​ ហគមន៍ នៅតាម​កន្លែង​នានា ដែល​ ទំនងជា​មានការ​ប៉ះពាល់​ខ្លាំងជាងគេ។

៤១

៤២

៦

ប្រភេទរ​ ង​ការគំរាមកំហែង

៤៣

៤៤

សេះ​សមុទ្រ សេះស ​ មុទ្រ​មាន​ភាព​ទាក់ទាញ​ដោយឡែក ដោយសារ​លក្ខណៈ​ចម្លែក និងស ​ ្ថានភាព​នៃ​ការ​ហែល​ មិនធម្មតាន ​ ស ៃ​ ត្វ​ប្រភេទន ​ េះ។ ជាច្រើន​សតវត្សរ៍​មក​ហើយ ប្រជាជាតិ​ជាច្រើនជ ​ ឿថា សេះស ​ មុទ​គ ្រ ឺជា​

សត្វ​សក្តិ​សិទ្ធ និង​អាច​ប្រើ​ជា​ឱសថ ដែល​នាំ​ឲ្យ​សត្វ​ទាំងនេះក ​ ្លាយជា​គ ោលដៅ​នៃ​ការនេសាទ និង​ ពាណិជ្ជកម្មល ​ ព ើ​ ិភពលោក។ ការនេសាទ​សត្វ​ទាំងនេះ រួមជាមួយ​ការបាត់បង់ទ ​ ីជម្រក និង​ការបំពុល បាន​បង្កឲ ​ ្យច ​ ំនួនស ​ ត្វ​សេះស ​ មុទ្រ​នៅលើព ​ ិភពលោក​កាន់តថ ែ​ យចុះ។

មកទល់​ពេលថ្មីៗនេះ គេដ ​ ឹង​តិចតួច​ប៉ុណ្ណោះ​អំពី​សត្វ​សេះ​សមុទ្រ​នៅ​កម្ពុជា។ ការអង្កេត​នានា​នៅ​ជុំវិញ​

ប្រជកោ ុំ​ ះរ៉ុង បាន​រកឃើញថា ដែនទឹកក ​ ្នុងប្រទេសន ​ េះ គឺជា​ទីជម្រកន ​ ៃ​សេះ​សមុទ្រខុសៗគ្នា​ជាច្រើន​ ប្រភេទ ដែលអា ​ ចមាន​ប្រភេទច ​ ្រើនថ ​ ែមទៀត​នៅព ​ ុំទាន់បា ​ ន​សិក្សា​នៅឡើយ។

សត្វ​ដែល​ធច ្វើ​ លនាយឺតៗទាំងនេះ មាន​ដៃគស ូ​ ្មោះស្ម័គ្រ​តែមួយ រស់នៅ​ជាមួយគ្នា​មួយជីវិត និង​បង្កើត​

កូនក ​ ្នុង​អត្រា​ទាប ដោយមាន​ឈ្មោល ​ជា​អ្នកថែរក្សា​រាល់​កូន​ដែល​មិនទាន់​កើត។ ស្ថានភាព​បែបនេះ​ គឺជា​លក្ខណៈ​ដោយឡែកនៃស ​ ត្វ​ប្រភេទន ​ េះ ប៉ុន្តែ​ងាយ​រងគ្រោះថ្នាក់ និងទា ​ មទារ​ឲ្យមា ​ ន​កិច្ចការពារ។

៤៥

៤៦

៤៧

អណ្តើកស ​ មុទ្រ អណ្តើកស ​ មុទធ ្រ​ ្លាប់តែ​សម្បូរ​នៅក្នុងដ ​ ែនសមុទ្រ​កម្ពុជា។ ការនេសាទ​យក​សាច់ និង​

ស៊ុត បានឹងកំពុង​ធ្វើ​ឲ្យ​ចំនួន​សត្វ​ប្រភេទ​នេះ​ថយចុះ​ជាខ្លាំង ទន្ទឹមនឹង​ថង់​ផ្លា​ស្ទិ​ក​ មាន​ចោល​ពាសពេញ​ក្នុង​សមុទ្រ ការអភិវឌ្ឍ​ក្នុង​តំបន់ឆ្នេរ​ប៉ះពាល់​ដល់​ឆ្នេរ​ខ្សាច់​ជា​ កន្លែងស ​ ត្វ​ទាំងនេះធ ​ ស ្វើ​ ំបុក និងស ​ ំខាន់​ជាងនេះទៀត មង និងឧ ​ បករណ៍នា ​ នា​ដទៃ​ ទៀត ធ្វឲ ើ​ ្យស ​ ត្វ​នេះជា ​ ប់ និងឈ ​ ្លក់ទឹកស ​ ្លាប់។

នៅក្នុងដ ​ ែនទឹកស ​ មុទក ្រ​ ម្ពុជា ធ្លាប់មាន​អណ្តើកស ​ មុទប ្រ​ ប ្រាំ​ ្រភេទ។ ឥឡូវនេះ ចំនួន​

សត្វ​ទាំងនេះ​បាន​ថយចុះ​ជាខ្លាំង ដែល​នៅសល់តែ ក្រាស និង​ល្មិច​ដែល​នៅមាន​ វត្តមាន។ ការកាត់បន្ថយ​កត្តា​គំរាមកំហែង និង​ការពារ​ទីជម្រក​ដែលជា​កន្លែង​អណ្តើក​

ទាំងនេះ​រក​ចំណី ដូចជា ផ្កាថ្ម និង​ស្មៅ​សមុទ្រ គឺជា​គន្លឹះ​នៃ​ក្នុងការ​ថែរក្សា​សមុទ្រ​ឲ្យ​ ​នៅតែជា ​ ទីជ ​ ម្រកស ​ ម្រាបស ់​ ត្វល ​ ្មូ​នស ​ មុទ្រ​ជាទី​ស្រលាញ់​ទាំងនេះ។

៤៨

៧

ដំណោះស្រាយ

៤៩

ប្រឈម​ជាមួយ​ការគំរាមកំហែង ដែនសមុទ្រ​កម្ពុ​ជាមាន​ធនធាន​សម្បូរបែប ប៉ុន្តែ​មាន​លក្ខណៈ​ផុយស្រួយ។ នៅពេល​ចំនួន​ ប្រជាជន​ដែល​រស់​នៅតាម​តំបន់ឆ្នេរ​កើនឡើង ហើយ​សម្ពាធ​មកលើធ ​ នធាន​សមុទ្រ​កាន់តែ​

កើនឡើង​ផងដែរ​នោះ ភាពចាំបាច់​ឲ្យ​សហគមន៍​បង្កើត​ភាព​ធន់ និង​ការប្រើប្រាស់​ធនធាន​ ដោយ​និរន្តរភាព រឹងរឹតតែស ​ ំខាន់​ថែមទៀត។

សកម្មភាព​អភិរកស្ ​តង ែ តចា ​ែ ប់ផម ើ្ត ​ដោយ​ការកំណត់​រក​បញ្ហា ដែល​គរា ំ មកំហង ែ នៅ ​ ក្នង ុ ​បព ្រ ន ័ ្ធ​ អេកឡ ូ ស ូ ​នា ី៊ នា។ នៅពល េ នោះ យើង​អាច​រកឃើញ​ដណោ ំ ះស្រយ ា ពោលគឺ ដំណោះស្រយ ា ​

ដែល​កាត់បន្ថយ​ការគំរាមកំហង ែ តាម​វធ ិ ​ដ ី ល ែ ​ផល ្ត ​អ ់ ត្ថបយោជន៍ ្រ ច្រើន ​ បំផុត ​ ​សមាប់ ្រ បរិស្ថាន ​ ​ និងម ​ នុស្ស ដែលព ​ ឹងផ ​ ្អែកលើប ​ រិស្ថាន សម្រាបទ ់​ ្រទ្រងរ់​បរ​ចិញ្ចឹមជីវិតរ​បស់ខ្លួន។

តាមរយៈ​ភាពជា​ដៃគូ អង្គការ និង​សហគមន៍​នៅ​ទូទាំងប្រទេស កំពុងធ្វើការ​ដើម្បី​ផ្តល់​ ដំណោះស្រាយ​អភិរក្ស​ដែលមាន​និរន្តរភាព និងប ​ ្រាកដនិយម​ទាំងនេះ ដោយ​ផ្អែកទៅលើ​ វិទ្យាសាស្តរ្រ​ឹងមាំ និងត ​ ម្រូវការ​របស់​សហគម​ន៍។

៥០

៥១

ការថែរក្សាទ ​ ីជម្រកសំខាន់ៗ និងរ​ បរ​ចិញ្ចឹមជីវិត កោះរ៉ុងន ​ ិងកោ ​ ះរ៉ុងស ​ ន្លឹម ត្រូវបាន​ប្រកាស​ជា​តំបន់គ ​ ្រប់គ្រងជ ​ លផល​សមុទ្រ ដំបូង​ បង្អសនៅ ់​ ក ​ ម្ពុជា។ តំបន់កា ​ រពារ​សមុទស ្រ​ ម្រាបកា ់​ រប្រើប្រាស់​ច្រើនយ៉ាង ដែលមាន​

ទំហំ ៤០៥គ.ម២ នេះ ទ្រទ្រង់​ទាំង​មនុស្ស និងជ ​ ីវៈចម្រុះ ដែល​ធានាថាធនធាន​ ជលផល​សំខាន់ៗ ត្រូវបាន​គ្រប់គ្រង​ដោយ​និរន្តរភាព ទន្ទឹមនឹង​ការពារ​ទីជម្រក​ដែល​ ងាយ​រងគ្រោះនា ​ នា លើ​កម្ពសអ ់​ េកទ ូ​ េសចរណ៍ និងកា ​ ត់បន្ថយ ​ភាពក្រីក្រ។

៥២

៥៣

ការអភិរក្សដ ​ ែនសមុទ្រ​ គ្របជ ់​ ្រុងជ្រោយ កន្លែង​គ្រប់គ្រងជ ​ លផល​សមុទ្រ​ជាច្រើន បើកចំហ​សម្រាប់​ប្រជាជន​ក្នុង​មូលដ្ឋាន​ធ្វើការ​ នសា េ ទ​តាម​បព ្រ ណ ៃ ​ប ី ក ្រ បដោយ​នរិ ន្តរភាព។ មាន​កន្លង ែ ​ដល ែ ​បានកំណត់​សម្រប ា ​កា ់ រពារ​

តឹងរ៉ឹង​គ្រប់​រដូវ ដែល​គេស ​ ្គាល់​ថា កន្លែង​ហាមឃាត់ ក្នុងនោះ​មាន​កន្លែង​ខ្លះ​ត្រូវ​បិទ​នៅក្នុង​ រដូវ​ខ្លះ ដើម្បី​ឲ្យ​កូន​ត្រី​លូតលាស់​ឡើងវិញ។ កន្លែង​ការពារ​ដទៃទៀត បើកចំហ​សម្រាប់​សកម្ម​

ភាព​អេកូ​ទេសចរណ៍​ប្រកបដោយ​ការទទួលខុសត្រូវ ដូចជា ការ​មុជ​ទឹក​បាត​សមុទ្រ និង​ ហែល​មើល​សត្វ​ក្នុងសមុទ្រ។

កន្លែង​ទាំងនេះ​ត្រូវបាន​កំណត់ ក្រោយពី​បាន​ពិគ្រោះ​យោបល់​ស៊ីជម្រៅ​ជាមួយ​អ្នកពាក់ព័ន្ធ​ នានា​នៅតាម​កោះ ដែល​រួមទាំង សហគមន៍​មូលដ្ឋាន អាជីវករ និង​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋា​ភិបាល។

ការបង្កើត​តំបន់​គ្រប់គ្រងជ ​ លផល​សមុទ្រ ជា​តំបន់​ការពារ​សមុទ្រ ធានា​ឲ្យ​មានការ​អភិរក្ស​

គ្រប់​ជ្រុងជ្រោយ ដែល​ទ្រទ្រង់​ដល់​សេដ្ឋកិច្ច​នៅ​មូលដ្ឋាន និង​សហគមន៍​អ្នកនេសាទ​ ក៏​ដូចជា​បរិស្ថានន ​ ត ៃ​ ំបន់ឆ្នេរផ ​ ងដែរ។

៥៤

៥៥

ការនេសាទ​ដែលមាន​និរន្តរភាព កិច្ចការពារ​ធនធាន​ជលផល មាន​សារៈសំខាន់​ខ្លាំងណាស់ ហើយ​បគ ើ​ ្មាន​ពពួក​ត្រី​ដែលមាន​សុខភាព​ល្អ​ទាំង​ នោះទេ គ្រសា ួ រ​នានា​នៅក្នង ុ ​តប ំ ន់ឆរេ្ន ​ដល ែ ​ពង ឹ ​ផក ែ្អ លើ​សមុទ្រ សម្រប ា ​ជា ់ ​បភ ្រ ព​ចណ ំ អា ី ហារ និង​បក ា្រ ច ់ ណ ំ ល ូ នឹងរង​ការ​ប៉ះពាល់​យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។

កម្ពុជានៅ ​ តែមាន​សង្ឃឹម ដោយ​អ្នកនេសាទ​ទ្រង់ទ្រាយ​តូច​នៅ​មូលដ្ឋាន ដែលជា​អ្នកប្រើប្រាស់​ធនធាន​បឋម​ កំពង ុ ​កសាង​ភាព​ធន់ និងចា ​ ប់យក​ការទទួលខុសត្រវូ ​ល​កា ើ រគ្របគ ់ ង ្រ ធនធា ​ ន​សមុទ​រ្រ បស់​ស​ហគ​មន៍​ខន ួ្ល ឲ្យ​មាន​ ​និរន្តរភាព។ សហគមន៍​នៅ​ប្រជុំ​កោះរ៉ុង បានកំណត់​ឃើញ និង​ការពារ "ជម្រ​ក​សុវត្ថិភាព​ជលផល" ពោល​

​គឺកន្លែង​ដែលមាន​សារៈសំខាន់​ជាពិសេស​សម្រាប់​ត្រី។ ការគ្រប់គ្រង​បែបនេះ គឺជា​ការបំពេញបន្ថែម​លើ​កិច្ច​ ប្រង ឹ ប្រង ែ ​គប ្រ គ ់ ង ្រ ​ផស្ ង េ ទៀត​ដល ែ មាន​នរិ ន្តរភាព ដូចជាការបង្កត ើ ​កន្លហាមឃា ​ែង ត់​ការនេសាទ ឬ​តប ំ ន់​អភិរក្ស។

ការគ្រប់គ្រងជ ​ លផល​ដោយ​និរន្តរភាព​នៅ​កម្ពុជា ពាក់ព័នម ្ធ​ ិនត ​ ្រឹមតែ​ជាមួយ​វិទ្យាសាស្ត្រ​អំពស ី​ មុទ្រ និង​គោល​

នយោបាយ​ដែលមាន​ប្រសិទ្ធភាព​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ ប៉ុន្តែ​ក៏​ទាក់ទង​ជាសំខាន់​ជាមួយកា ​ រចូលរួម​នៅ​មូលដ្ឋាន និង​ ភាព​ដឹកនាំ​នៅតាម​មូលដ្ឋាន​ផងដែរ។ ជាមួយ​ការបង្កើតច ​ ំណេះដឹង​អំពីសមុទ្រ អ្នកនេសាទ​នៅ​មូលដ្ឋាន​អាច​ ឈាន​មុខនៅ ​ ក្នុងក ​ ិច្ចការ​នេះ។

៥៦

៥៧

៥៨

៨

ធ្វើការ​ជាមួយគ្នា

ការដឹកនាំ​នៅ​មូលដ្ឋាន វិធានការ​អភិរក្សរ​យៈ​ពេល​វែង គួរតែ​បាន​បង្កើតឡើង និង​សម្រេច​ដោយ​អ្នក​ដែល​រស់នៅជ ​ ិត​ ​បរិស្ថាន​របស់​ពួកគេ​បំផុត។ អ្នកនេសាទ​ក្នុងម ​ ូលដ្ឋាន និងមេ ​ ភូមិ បាន​បង្កើតអ ​ ង្គការ​សហគមន៍​

មូលដ្ឋាន ដែល​គេ​ស្គាល់​ថា​ជា “សហគមន៍​នេសាទ” ដែល​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភាពជា​អ្នកដឹកនាំ​នៅ​ មូលដ្ឋាន​សម្រាបកា ់​ រអភិរក្សស ​ មុទ្រ។

ក្រុម​សហគមន៍​នេសាទ​ដែល​បានជ្រើសរើស​នៅក្នុង​មូលដ្ឋាន​ទាំងនេះ ធ្វើការ​ល្បាត និង​

ការពារ​ដែនន ​ េសាទ ជម្រុញ​វិធី​នេសាទ​តាម​ប្រពៃណី និង​ដែលមាន​និរន្តរភាព ទន្ទឹមនឹង​ ធានាថា ធនធាន​សមុទត ្រ​ ្រូវបាន​ប្រើប្រាស់​ដោយ​សហគមន៍ម ​ ូលដ្ឋាន​ប៉ុណ្ណោះ។ ក្នុងនាម​ជា​

អ្នកតំណាង​ឲ្យបរិស្ថាន​របស់ខ្លួន សមាជិក​សហគមន៍​នេសាទ​បាន​ក្លាយជា​សម្លេង​នាំមុខ​ យ៉ាងឆា ​ ប់រហ័ស​សម្រាបកា ់​ រអភិរក្សនៅ ​ ក ​ ម្ពុជា។

៥៩

៦០

៦១

ទេសចរណ៍ប ​ ្រកបដោយ​ការទទួលខុសត្រូវ អេកទ ូ​ េសចរណ៍​ គឺជា​ឧស្សាហកម្ម​ដែល​កំពុង​លូតលាស់​យ៉ាងឆា ​ ប់រហ័ស​នៅ​កម្ពុជា នៅពេលដែល​ ការ​អភិវឌ្ឍ​កំពុង​ពង្រីកទៅ ​ ក្នុង​តំបន់​ទេសភាព​ធម្មជាតិ​នៃ​ទីជនបទ និង​តំបន់ឆ្នេរ។ ជាមួយ​ការអភិវឌ្ឍ​

រ​ម្មណី​យដ ​ ្ឋា​ន​តំបន់ឆ្នេរ​កាន់តែ​ច្រើនឡើង និង​ការសិក្សា​ស្វែងរក​ទីតាំងខុសៗគ្នា​សម្រាប់​ការ​មុជទឹក​ បាតសមុទ្រ ទេសចរណ៍​តំបន់ឆ្នេរនា ​ ំមក​នូវ​ការងារ និង​ប្រាក់ចំណូល​សម្រាប់​សហគម​ន៍​មូលដ្ឋាន។

ទោះបី​ទេសចរណ៍​ក៏​ជាការ​គំរាមកំហែង​ចំពោះ​សុខភាព​នៃ​ប្រព័ន្ធ​អេកូឡូស៊ី វា​ក៏​ជា​ដំណោះស្រាយ​ ផងដែរ។ ទេសចរណ៍​ប្រកបដោយ​ការទទួលខុសត្រូវ អាច​ពង្រីក​សេដ្ឋកិច្ចនៅ ​ មូលដ្ឋាន និង ​ ផ្តល់ ​ ​ ប្រាក់ចំណូលសម្រាបកា ់​ រពារ​បរិស្ថាន។

៦២

បង្កើនកា ​ រយល់ដឹង ការផ្សព្វផ្សាយ​ដើម្បី​អប់រំ​ដល់​មូលដ្ឋាន តាមរយៈ​សិក្ខាសាលា ល្បែង​កំសាន្ត និង​ការសំអាត​ឆ្នេរ​ខ្សាច់ ផ្តល់នូវ​ការយល់ដឹង​ដល់​មេដឹកនាំជ ​ ំនាន់​ថ្មី​នៅក្នុង​សហគមន៍ និង​ផ្តល់​ជា​គំរូ​អំពី​ការទទួលខុសត្រូវ ខាង​បរិស្ថានន ​ ិងកា ​ រអភិរក្ស។

ការផ្សព្វផ្សាយ​ដល់​មូលដ្ឋាន​មិនមែន​ធ្វើឡើង​តាម​ទិស​តែមួយ​នោះទេ។ អាជ្ញាធរ​មូលដ្ឋាន និង​ តំណាង​អង្គការ​ក​រៅ្រ ដ្ឋភ ា បា ិ ល​នានា រៀបចំ​សក ិ ាសាលា ្ខ ដើមប្ ប ​ី ង្កន ើ ​ការយល់ដង ឹ និងជ ​ ម្រញ ុ ​ទក ឹ ចិត​្ត ​ឲយ្ ​មាន​សកម្មភាព ប៉ន ុ ស ​ែ្ត ខា ំ ន់​ជាងនះេ ទៀត​គឺ ពួកគ​ក េ ​រ ៏ ៀនសូត​ព ្រ អ ​ី កពា ្ន ក់ពន ័ ​នានា​នៅ ្ធ ​កង ុ្ន ​មល ូ ដ្ឋន ា ​ ផងដរែ អំព​ប ី ញ្ហ​ដ ា ល ែ ​អក ្ន ទា ​ ង ំ នោះ​បឈ ្រ ម និង​កន្លង ែ ​ដល ែ មាន​សារៈសំខាន់​សម្រប ា ់ការអភិរក្ស។

ចំណះេ ដឹង​នៅម ​ល ូ ដ្ឋន ា ដែល​ទទួលបាន​តាមរ​យៈ​ការពិគះោ្រ ​យោបល់​ជាមួយ​សហគមន៍ គឺជា​ផក ែ្ន ​ សំខាន់​មួយ​នកា ៃ​ ររៀបចំ​តំបន់គ ​ ្រប់គ្រងធ ​ នធាន​ជលផល​សមុទ្រ​នៅប ​ ្រជុំ​កោះរ៉ុង។

៦៣

៦៤

៩

សម្លឹងទៅ ​ ​អនាគត

៦៥

៦៦

៦៧

បង្កើតអ ​ ្នកអ ​ ភិរក្ស

​ជំនាន់ថ ​ នៅ ្មី​ ​កម្ពុជា និស្សិតក ​ ម្ពុជា​ដែល​បានបញ្ចប់​ការសិក្សា កំពុង​នាំមុខ​ក្នុង​ការងារ​អភិរក្ស​ជីវៈចម្រុះ។

អង្គការ​សត្វព្រៃ និង​រុក្ខជាតិ​អន្តរជាតិ និង​សាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ បាន​បង្កើត​

កម្មវធ ិ ​ស ី ក ិ សា ្ ថ្នក ា អ ់ នុបណ្ឌត ិ ​អភិរកស្ ជ ​ វី ចម្រះុ ​ដប ំ ង ូ ​បផ ំ ត ុ ​នៅ​កម្ពុជា ដែល​បពា ំ ក់បប ំ ន ៉ ​ អ្នកវិទ្យាសាស្តក ្រ​ ម្ពុជា​ជំនាន់ថ ​ ្មី​នូវ​ចំណេះដឹង និងជ ​ ំនាញ ដើម្បី​យល់ដឹង និង​ការពារ​ ​ជីវចម្រុះន ​ ប ៃ​ ្រទេស​ជាតិ។

៦៨

ការត្រួសត្រាយ​ការងារ​ស្រាវជ្រាវ ការអភិរក្ស និង​ការគ្រប់គ្រងជ ​ លផល​ដែលមាន​ប្រសិទ្ធភាព ពឹង​ផ្អែកលើ​វិទ្យាសាស្ត្រ​រឹងមាំ។ រាជរដ្ឋាភិបាល វិស័យ​ឯកជន អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល និង​សាកលវិទ្យាល័យ​នានា​ក្នុង​ប្រទេស

បាន​នឹង​កំពុង​ធ្វើ​សហប្រតិបត្តិការ ដើម្បី​កសាង​សមត្ថភាព​នៅ​មូលដ្ឋាន សម្រាប់​ការពារ​ សមុទ្រ និងគ ​ ្រប់គ្រងធ ​ នធាន​ជលផល​ឲ្យមា ​ ន​និរន្តរភាព។

បច្ចេកវិទ្យា​បាននឹងក ​ ំពុងក ​ ែប្រែ​របៀប​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​លើ​ការអភិរក្ស និង​ការគ្រប់គ្រង​សមុទ​្រ នៅ​បទ ្រ ស េ ​កម្ពជា ុ ។ អង្គការ​សត្វពៃ ្រ និង​រក ុ ា ្ខជ តិ​អន្តរជាតិ បាន​នង ឹ ​កព ំ ង ុ ធ្វើការ​ជាមួយ​អាជ្ញាធរ​​

មូលដ្ឋាន និង​សហគមន៍ ដើម្បី​ប្រើប្រាស់​ឧបករណ៍​ច្នៃប្រឌិត ដូចជា យន្តហោះ​បញ្ជារ​ ​ខ្នាតតូច​សម្រាប់​សិក្សា​ដើម្បី​ធ្វើ​ផែនទី​ទីជម្រក បច្ចេកវិទ្យា​ប្រព័ន្ធ​ព័ត៌មា ​ ន​ភូមិ​សាស្ត្រ (GPS)​

និង​កម្មវិធី​ឧបករណ៍​សម្រាប់​ធ្វើការ​ត្រួតពិនិត្យ និង​រាយការណ៍ (SMART) សម្រាប់​ធ្វើការ​ ល្បាត​ក្នុង​ដែន​នេសាទ បាន​ក្លាយជា​ទីតាំង​ដំបូងបង្អស់​នៅ​អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែល​បាន​ដាក់​ឲ្យ​ ដំណើរការ​ពេញលេញ​នៅក្នុងត ​ ំបន់ការពារ​សមុទ្រ។

៦៩

៧០

ការពារ​អនាគត​របស់​ពួកគេ កុមារ​បាន​ធំ​ដឹងក្តី​ជាមួយនឹង​សមុទ្រ ដូចជា​សួន​កុមារ​របស់​ពួកគេ​អ​ញ្ខឹ​ង​ដែរ។ ការអភិរក្ស​

មិនត ​ ្រឹមតែជា ​ ​បុព្វហេតស ុ​ ម្រាបប ់​ រិស្ថាន និងស ​ េដ្ឋកិចប ្ច​ ៉ុណ្ណោះ​ទេ ប៉ុនត ្តែ​ ម្លដ ៃ​ ែល​មិនអាច​ កាត់ថ្លៃ​បាន មាននៅ​ក្នុងការ​ថែរក្សាធ ​ ម្មជាតិ ដើម្បី​សោ​ភណ្ឌ​ភាព វប្បធម៌ និង​ការ​លំហែ​ កំសាន្ត។

កុមារ​គឺជា​អ្នកកំណត់ជោ ​ គវាសនា​អនាគត​នៃ​ប្រទេសជាតិ។ ការគ្រប់គ្រង​តំបន់ឆ្នេរ​ឲ្យ​មាន​

និរន្តរភាព តាមរយៈ​ការដឹក​នាំនៅ​មូលដ្ឋាន ការយល់ដឹង​របស់​ស​ហគ​មន៍ ការស្រាវជ្រាវ​

វិទ្យាសាស្ត្រ និង​កិច្ចការពារ​ទីជម្រក នឹងជ ​ ួយ​បង្កើត​ក្តីសង្ឃឹមទៅ ​ ​អនាគត​សម្រាប់​កុមារ​ កម្ពុជា និងធ ​ នធាន​តំបន់ឆ្នេរដ ​ មា ៏​ នតម្លរៃ​បស់ខ្លួនផ ​ ងដែរ។

៧១

៧២

អង្គការ​សត្វព្រៃ និង​រុក្ខជាតិ​អន្តរជាតិ មានបទពិសោធន៍​ជា​អ្នក​ច្នៃប្រឌិត​ខាងការអភិរក្ស ដែល​បន្តធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ឥទ្ធិពល​យូរអង្វែង​មកលើ​ការអភិរក្ស​លើ​ពិភពលោក។

៧៣

តាំងពី​ឆ្នាំ ២០១១មក អង្គការ​សត្វព្រៃ និង​រុក្ខជាតិ​អន្តរជាតិ​ប្រចាំ​នៅ​កម្ពុជា បាន​នឹង​ កំពង ុ ធ្វកា ើ រ​ជាមួយ ​រដ្ឋបាល​ជលផល​ន​រា ៃ ជរដ្ឋភ ា ិបាល​កម្ពុជា សហគមន៍​នសា េ ទ​ទាង ំ ​ប​ី

អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល និង​អាជីវករនានា ដើម្បី​អភិរក្ស​បរិស្ថាន​សមុ​ទ្រ​កម្ពុជា និង​លើក​

កម្ពស់​កម្រិតជីវភាព​នៅក្នុង​តំបន់ឆ្នេរ តាមរយៈ​ការបង្កើត និង​គ្រប់គ្រង​តំបន់​ការពារ​ សមុទជា ្រ​ ​ទ្រង់ទ្រាយធ ​ ដ ំ​ ំបូងបង្អស់​នៅក ​ ម្ពុជា។

www.fauna-flora.org

៧៤