eWorld aldizkaria -DIGITAL GENERATION 0034

Laguntzen du

0034. zk.

Doakoa

2023eko abendua

appWorld

digitalWorld

blockchaindWorld

startupWorld

Taldeko ahots-txatak

VA itzultzaileak: bidaiatu lasai

Transakzioak baliozkotu

GOe: Gastromiaz harago

infoWorld

eWorld aldizkaria 3

2023 abendua

INFORMAZIO EUROPARREKO ZENTROAK

BERRIKUNTZAKO ZENTRUAK SAIOLAN Arrasate BIC GIPUZKOA ARRASATE Arrasate BIC BIZKAIA EZKERRALDEA Barakaldo KBI DIGITAL Bilbo DEUSTOKABI Bilbo ZITEK BILBAO Bilbo BEAZ BIZKAIA Bilbo IKERBASQUE Bilbo SPRI, S.A. Bilbo BILBAO LAB COWORKING Bilbo BILBO COWORKING Bilbo EHUB! COWORKING PLAZA DEL GAS Bilbo ALZOLA COWORKING Bilbo ESPACIO OPEN Bilbo THE MAKERY Bilbo BIOOK ELKARTEA Bilbo BIC BIZKAIA Derio AMARA COWORKING Donostia BIC GIPUZKOA BERRILAN Donostia KUTXA KULTUR ENEA Donostia IMPACT HUB DONOSTIA Donostia GALERNA STUDIO Donostia COSPACESS Donostia BERRIUP ACELERADORA DE STARTUPS Donostia LABE-DIGITAL GASTRONOMY LAB Donostia ASUAKOWORKING Erandio EIBAR COWORKING Eibar COWORKING KABITAN Hondarribia COWORKING IRUN Irún KOMOREBI COWORKING Irún WELINK COWORKING Leioa INIZIA Vitoria-Gasteiz SENDA15 COWORKING Vitoria-Gasteiz COCUBO COWORKING Vitoria-Gasteiz GUREKIN COWORKING Vitoria-Gasteiz CO-VI COWORKING VITORIA Vitoria-Gasteiz COWORKING VITORIA - OFIWORKING Vitoria-Gasteiz HUB GASTEIZ Vitoria-Gasteiz 2GETHER Vitoria-Gasteiz BIZIA Vitoria-Gasteiz METXA - EMPRENDE Vitoria-Gasteiz CEIN Noain BIC ARABA Miñano COWORKING MUTILVA Mutilva Alta ORIZONT Iruña SODENA DESARROLLO DE NAVARRA Iruña LA TIERRA COLABORA Iruña COCOWORKING PAMPLONA Iruña AGORA COWORKING Iruña TALLER 14 COWORKING Iruña COWORKING EL CUBO BLANCO Iruña CENTRO GEOINNOVA Iruña INNOBASQUE Zamudio

EKINTZA HONEK NAFARROAKO GOBERNUAREN LAGUNTZA JASO DU

Goiru Kalea, 1 Edif. A 4º Goiru Kalea nº 1, Edificio A 4º Avenida Altos Hornos de Vizcaya nº 33 Matiko Kalea nº 6 Unibertsitate Etorbidea nº 24 T.S. de Ingenieros de Bilbao, Urquijo s/n 2ª planta Sabino Arana Etorbidea nº 8 María Díaz Haroko Kalea nº 3 Edif. Plza. Bizkaia Alameda Urquijo nº 36 4ª Planta Done Bikendi Kalea, 5 Avda. Ferrocarril, 10 Quintana, 4 Calle Pablo de Alzola nº 2 Deustuibarra, 70 A Uribitarte Pasalekua nº 3 Bilbao Berrikuntza Faktoria. Uribitarte Kalea,6 Astondo Bidea, Edificio nº 612 C/ Maestro Santesteban, nº 3 4º Mikeletegi Pasalekua nº 83 Pº Duque de Mandas nº 52 Andre Zigarrogileak Plaza nº 1 Planta 3 Ametzagaña Kalea nº 25 Federico García Lorca nº 2 bajo Zuatzu Kalea, 7 Bajo 1 Plaza de las Cigarreras, 1 Edificio Enekuri Dpto. 9 Txikito de Eibar nº 8 bajo Donostia Kalea nº 25 Hospital Santa Margarita Kalea nº 1 Letxumborro Hiribidea nº 92 Paseo Landabarri nº 1 Dpto. 103 Avenida Miguel de Unamuno nº 3 San Prudencio Kalea nº 6 Cubo Kalea nº 1 Paseo Juan Pablo II nº 32 bajo Salvador de Azpiazu Ibilbidea nº 13 Brusela Hiribidea nº 3 Pintore Kalea nº 13 Bulevar de Mariturri Kalea nº 42 Floria Kalea nº 60 Calle San Prudencio nº 6 2ª Planta Plaza Cein, nº 5 Calle Albert Einstein nº 15 Calle Nueva nº 8 Oficina 11 Avenida Carlos III nº 36 1º Avenida Carlos III el Noble nº 36 3ª Dcha.

Calle Larrabide nº 21 San Pedro nº 43 Avda. Marcelo Celayeta nº 75 2ª Pl. Nave AA3 Ofic 34 Calle Emilio Arrieta nº 11 Bis Piso 7 Pta. 2 Pascual Madoz nº 5 C/ Luis Morondo Urra nº 8 bajo A C/Laida Bidea nº 203

943 712 072 943 712 072 944 184 100 944 205 379 944 139 108 946 013 936 944 395 622 944 052 660 944 037 000 946 941 104 688 684 348 946 212 930 946 854 652 944 751 275 946 033 596 633 576 323 944 030 606 943 474 660 943 000 999 943 001 217 943 458 485 608 001 406 943 320 369 943 942 117 676 450 580 609 505 216 688 734 292 620 557 404 843 630 967 630 202 866 944 979 301 945 014 500 945 138 264 945 562 267 945 254 122 676 938 803 945 711 960 945 710 670 945 148 442 945 139 560 945 032 674 848 426 000 945 298 282 948 983 399 848 421 942 848 421 942 626 888 185 948 383 808 672 177 693 686 831 760 646 422 742 948 117 137 944 209 488

UPV/EHU Ekonomia eta Enpresa Zientzien Fakultatea. Lehendakari Aguirre Etorbidea, 83. 48015 - BILBAO Tel.: (+34) 946 013 651/ 652 E-maila:cde@ehu.eus http://www.ehu.eus/es/web/cde/home

Deustuko Unibertsitatea Liburutegi Unibertsitarioa Ramón Rubial, 1. 48009 - BILBAO Tel.: (+34) 944 139 417 E-maila: begona.prado@deusto.es http://www.iee.deusto.es

Nafarroako Unibertsitatea Zuzenbideko Eraikina. Campus Unibertsitarioa. 31080 IRUÑA Tel: 948 425 634 E-maila: cee@unav.es

EUROPE DIRECT CEDERNA GARALUR. NAFARROA Barriobide, 40, 001 bulegoa 31013 ANSOAIN Tel.: 948 206 697 E-maila:europadirect@cederna.es

EUROPE DIRECT HAZI Granja Modeloa,z/g 01192 ARKAUTE Tel.: 945 0003 208 http://www.hazi.es

EUROPE DIRECT BIZKAIA Simón Bolivar Kakea, 8B 48010 BILBAO Tel.: 946 072528 E-maila: europedirect@fundacionede.org http://www.europedirectbizkaia.org EBri buruzko informazio orokorra eta kontsulta espezializatuak eskintzen ditu, dibulgazioko ekitaldeak egiten ditu eta lan-gela bat dauka.

EUROPE DIRECT DONOSTIA Prim kalea,14 2D 20006 DONOSTIA Tel.: 943 470 962 E-maila:europedirect@kaebnai.net http://kaebnai.net Informazioa, orientazioa eta europar herritartasunarekin erlazionaturiko eskubideei buruzko aholkularitza, parte-hartze aktiboa eta gaztetasuna eskaintzen ditu.

KULTURA ETA HIZKUNTZA POLITIKA SAILAREN DIRULAGUNTZA (HIZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURUORDETZA)

BILBOKO UDALAK DIRUZ LAGUNDUTAKO PROIEKTUA DA, ORDEA, BERE EDUKIA ERAKUNDE ONURADUNAREN ERANTZUKIZUN ESKUSIBOA DA

EDITOREA: Fundación Orienta Zaitez Fundazioa Recalde, 27, 2 solairua, 2 Bulegoa 48009 Bilbo MATERIALAK BIDALTZEA ETA KONTAKTUAK: Particular de Ategorrieta, 2 Baxua, 10 Lokala.

20013 Donostia. Tfnoa.: 943 053 488 http://www.elperiodicouniversitario.com posta-e: asun@europedigitalhub.eus Lege Gordailua: BI-2079-2017 ISSN: 2603-6207

KOORDINATZAILEAK: Jon Lasa eta Irene Urizar.

LAGUNTZAILEAK: Jon Lasa, Irene Urizar, Lourdes Sánchez, Unai Urizar eta Cristina Domínguez.

DISEINUA ETA MAKETAZIOA: Fundación Orienta Zaitez Fundazioa.

ARGAZKIAK: Cristina Domínguez, Irene Urizar eta Freepik.

KOLABORATZAILEA: Universitario Vasco Navarro S.L. PUBLIZITATEA: Bizkaia/ Gipuzkoa/ Araba/ Nafarroa: 629 229 185

4 eWorld aldizkaria

2023 abendua

gadgetWorld

Mugikor malgu bat erloju adimendun bihurtu?

M

otorolaren telefono mugikor berriak pOLED FHD+ pantaila erabiltzen du tolesteko. Gainera, adimen artifiziala duen MotoIA laguntzaile pertsonala txertatzen du gailuan, modu lokalean exekutatzeko.

Telefonia mugikorra 1976an iritsi zen Espainiara, 'Ibilgailuetako Telefono Automatikoa' martxan jarri zenean, eta, orduz geroztik, gure herrialdea telefonia mugikorrak onarpen-maila handiena izan duten Europako herrialdeetako bat bihurtu da. Gainera, zazpi urte geroago, Dynatac 8000x modeloa esku bakarreko lehen telefono mugikor jasangarria izan zen, Motorolak garatu eta nazioartean salgai jarri zuena.

Urteen poderioz, Motorolak bere telefono adimendunen kalitatea hobetu du, eta azken belaunaldiko prozesadoreak, megapixel altuko kamerak edo iraupen luzeko autonomia aurkeztu ditu, besteak beste. Baina duela gutxi, fabrikatzaile horrek bere software- eta hardware-garapena beste maila batera eraman du, eta adimen artifizialaren (AI) zerbitzuak bere gailuen hainbat funtziotan sartu ditu. Gainera, markak pantaila malguak dituzten gailuen garapenaren aldeko apustua egin du, esperientzia erabilgarriak sortzeko.

Berrikuntza horien ondorioz, Motorolak aipatutako aurrerapen guztiak batzen ditu Lenovo Tech World '23 ekitaldian patente gisa aurkeztu zen telefono mugikor tolesgarri berri batean. Eta hauek dira bere ezaugarrietako batzuk.

Motorolak erloju bihur daitekeen mugikor-prototipo malgu ikusgarri bat erakutsi du Pantaila malgua erabiltzailearen beharretara egokitzeko Prototipoak FHD + pOLED pantaila bat erabiltzen du, tolestu eta bere forma alda daiteke erabiltzailearen beharren arabera, eta smartphone formatu estandar lau batetik doi daiteke eskumuturreko batean biltzeko.

Bere 6,9 hazbeteko pantailak edozein telefono mugikorren esperientzia osoa eskaintzen du bere formatu lauan, baina posizio tentea-

gadgetWorld

rekin, gailua egokitu daiteke bere baitan eta 4,6 hazbeteko pantaila-formatu trinkoan egon dadin. Bestalde, berritasun handia da erabiltzaileek eskumuturreko telefonoa besoko formatuan jartzeko aukera izango dutela, Motorola Razr 40 ultra-ren kanpoko pantailaren antzeko erabiltzailearen esperientzia eskainiz.

MotoIA, adimen artifiziala duen langutzaile pertsonal berria Motorolak adimen artifizialak gailuen pertsonalizazioa nola hobe dezakeen aztertzeko konpromisoa hartu du, erabiltzaileei esperientzia benetan berezia eskainiz. Hori dela eta, fabrikatzaileak gailuan modu lokalean exekutatzen den AI eredu sortzaile bat garatu du eta erabiltzaileek telefonoan beren estilo pertsonala islatzeko aukera ematen die.

Bestalde, Lenovok laguntzaile pertsonal bat garatu du ordenagailu zein telefonoetarako.

Zehazki, MotoIA ereduak galderak erantzun edo mezuak idatzi ditzake, datuak prozesatu eta zereginak exekutatzeko gai da, datuen pribatutasun handiagoa eskaintzen du eta erabiltzailearen esperientzia hobetzeko ezagutza-base bat du.

Motorola mugikor berriaren edimen artifizialarekin funtzio gehiago Motorola-k Motorola kamera sisteman integratutako "Doc Scanner" funtzioa hobetzen du, eta horrela irudiaren kalitatea hobetzen du, zimurrak eta itzalak gutxituz, azken emaitza zorrotz eta argiagoa bermatuz.

Nolabaiteko hobekuntza izan duen beste zerbitzu bat 'Testuaren laburpena' da. Eginbideak orain AI erabiltzen du elkarrizketa batetik, mezu elektronikoak eta testuetatik gako mezuak ateratzeko.

Eta, azkenik, Motorolaren eduki pribatuak lausotzeak teknologia hau aprobetxatzen du erabiltzaileen informazioa babesteko identifikazio adimenduna eginez, eta sare sozialeta-

2023 abendua

eWorld aldizkaria 5

ko mezuetan profileko argazkiak eta izenak dituzten eremuak ere lausotzen ditu.

Lenovo Tech World 2023n Urrian egin zen Lenovo Tech World 2023 ekitaldiak interesgarri diren produktuak eta berrikuntzak erakutsiko zituela agindu zuen eta, besteak beste, Motorolaren telefono mugikor tolesgarri berria nabarmendu zuen, zeina, beste erabilera kasu batzuen artean, erloju adimendun erraldoi bat bezala eraman daitekeena.

Pantaila malguek formatu berriak ahalbidetzen dituzte pantaila lau tipikoekin ezinezkoak izango liratekeen moduan. Orain arte bere erabilera-eremu nagusia smartphone-ak izan dira, baina ordenagailu eramangarriak eta bestelakoak ere ikusi dira. Motorola-k Razr 40 seriean (duela hamabost urte baino gehiago salmentak lortu zituen telefono ikoniko baten hirugarren bertsio modernoa) tolesgarrien diseinua duen gailu tolesgarri onenetako bat du, baina urrunago joateko prest dago.

"Kontzeptu" fasean dagoelako merkatura iritsiko den bermerik ez dagoen arren, ikusgarria dirudi. Suposatzen da Motorolak bere interes maila probatu nahi duela ekoizpenera eraman aurretik. Pantaila tolesgarrien teknologien erabilera praktikoa al da? Ez dago argi, baina txalotzekoa da fabrikatzaileak telefono mugikor berdinen artean nabarmentzen diren diseinu berritzaileak egitera ausartzea.

6 eWorld aldizkaria

2023 abendua

gadgetWorld

Garmin: korrika egiteko teknika hobetzen

A

di, korrikalari: Garmin gailu txiki (eta ezezagun) honek korrika egiteko teknika hobetzen lagunduko dizu.

Garmin erlojuak planetako korrikalari guztientzat ezagunak dira, ziur aski mota eta baldintza guztietako kirolarien artean ezagunenak, baina marka horrek askoz gehiago eskaintzen die erabiltzaileei, baita ezezagunak diren gailuak ere.

Esaterako, Cyber Monday-n duela gutxi 41,99 euro balio zuen osagarri txiki bat saltzen zuten, epe luzera arazo asko aurreztuko dizkizuna, korrika egiteko teknika egokia ez izatearen ondoriozko lesio larriak barne.

Garmin Running Dynamics Pod izenekoa da, praketan lotu dezakezun klipa, sei metrika neurtzen dituena denbora errealean korrika ondo ari zaren ala ez aztertzeko eta, Garmin Connect aplikaziotik, zure teknika hobetzeko aholkuak emateko.

Esaterako, zure oinatzak zenbat irauten duen, haien arteko distantzia edo kadentzia adierazten du, besteak beste. Horrekin guztiarekin, esan dezake zure pauso-denbora handitu behar duzula, belauneko eta orkatila

artikulazioetan eragina murrizteko, adibidez.

Mugimendua detektatu eta datu guztiak berehala prozesatzen dituen azelerometro bat du. Hauek dira baloratzen dituen parametroak: -Kadentzia minutuko urrats kopurua da.

-Lurraren kontaktu-denboraren balantzeak korrikan zehar lur-kontaktuaren denboraren ezkerreko eta eskuineko hanken oreka erakusten du.

-Urratsaren luzera urrats batetik besterako urratsaren luzera da.

-Oszilazio bertikala korrika egiten duzun mugimenduan zehar esekidura fasea da.

-Bertikaltasun-erlazioa oszilazio bertikalaren eta urratsaren luzeraren arteko erlazioa da.

-Lurrarekiko ukipen-denbora.

Nahikoa da bestela behaketaren bidez ebaluatu beharko liratekeen arazoak detektatzea, zuk zeuk nekez egin ahal izango zenukeena. Arloan ezagutza duen norbait beharko zenuke zure teknika modu independentean ebaluatzeko.

Bateriaren erabilera-denbora 365 ordukoa da gutxi gorabehera, eta geroago ordezkatzeko aukera dago, behar izanez gero gehiago luzatzeko.

Aholkuak kirol-erloju adimendun bat erosteko Zure nahia zure entrenamenduak ezin hobeto grabatzea bada, orduan bilatzen ari zarena ez da erloju adimendun bat, kirol-erloju adimendun bat baizik, gure bihotz-taupadak, kaloriak eta GPS-ko posizioa neurtzen espezializatuta dagoena.

Erloju adimendunek bide luzea egin dute azken urteotan, hainbeste non orain haien barruan hainbat kategoria bereizi behar ditugu,

gadgetWorld

kirol-erloju batetik bestera oso desberdinak direlako.

Erloju adimendunen ohiko funtzionalitate batzuk izan arren, hala nola jakinarazpenen sinkronizazioa, erloju-modeloez ari gara, datu fisiko eta osasungarrien bilketa, baita kirol-jarduerak ere.

Gero bakoitzak prozesatu eta era ezberdinean erakusten ditu, eta badira kirol ezberdinetan hobetzeko aholkuak ematen dituztenak ere, batez ere korrika, bizikletan edo igerian.

GPS kirol erlojuen erosketa-gida bat duzue hemen gomenda daitezkeen modelo batzuekin eta erosi aurretik jakin behar duzun guztiarekin, zer bilatu behar duzun eta zer ezaugarri diren benetan garrantzitsuak.

Korrikalaria bazara, zenbait gailu interesgarri aurkituko dituzu zure entrenamenduan laguntzeko Kirol-erlojuen modelo gomendatuak Goazen lehenik eta behin eguneratutako erlojuen zerrenda txiki batekin, zuretzat erloju egokiena zein den aukeratzeko gomendagarri diren hiru gailu onenekin:

Garmin Fenix 7 Sektore honetan lehiatzen diren marka guztien artean, Garmin da ziur aski txalotuena.

Prezio-segmentu guztietako modeloak ditu, baina gaur egungo gama altua Garmin Fenix 7 da bere bertsio guztietan.

Eguzkiak kargatzen duen edizio bat ere badago, garestiago samarra. Argi dagoena da bateria mailan (22 egun arte), GPS eta NFC-rekin konektagarritasuna eta zehaztasuna benetan lehiakide gutxi dituztela.

2023 abendua

eWorld aldizkaria 7

Hala ere, Garmin-en softwarea eta datuak eta informazioa prozesatzeko modua direla erabiltzaileei gehien gustatzen zaiena, zenbakien indarraz gain: ariketa-datuak parteka ditzakezu eta lagunekin alderatu denbora errealean.

Apple Watch Ultra 2 Kirol-erlojuen erregea, zalantzarik gabe, Apple Watch Ultra da, gaitasun teknikoei dagokienez behintzat, muturreko baldintzeta txarretan, murgiltzerik sakonenetan eta gailur hotzenetan bizirauteko gai delako.

Bere materialak ere zoragarriak dira, baina nahi duzuna korrika egiteko erloju sinple bat bada, laster ikusiko duzu ez duzula bere potentzial osoa aprobetxatzen ari.

Baina batzuetan ez da erlojua erabili ala ez erabiltzearen kontua, baizik eta jende askori Rolex Submariner bat erostea eramaten duen asmo hori, itsasotik gertu ere bizi ez denean. Badaude zerbait gehiago diren erlojuak, eta Apple Watch Ultra 2 hau oraintxe kategoria honetako erloju adimendun bakarra da.

8 eWorld aldizkaria

2023 abendua

gadgetWorld

Xiaomi-ren entzungailu berriak, prezio harrigarriarekin

X

iaomi-k Redmi Buds 5 Pro entzungailu berriak aurkeztu ditu ofizialki. Konpainiak iragarri zuen gailu hau azaroaren 29an jarriko zela salgai, eta hainbat lekutan lekutan (hala nola Asiako enpresak sare sozialetan dituen profiletan) argitaratu zen kartel baten bidez jakinarazi zuen berria.

Redmi Buds 5 Pro-ren ezaugarri aipagarriak Entzungailuek kargatzeko kaxan diseinu biribila dute, iraupen luzeko erosotasuna eskaintzeko diseinatua eta bertsio estandarretik bereizten dituena. Xiaomi-ren Redmi Buds 5 Pro-k 46 dB-ko zarata-baliogabetze aktiboa (ANC) barne hartzen du, eta isolamendu osoa eskaintzen du zure abesti gogokoenak gozatzen dituzun bitartean, baita ingurune zaratatsuetan ere, (esaterako, tren geltokian). Osagarri horrek 2kHz-ko zarata murrizteko tartea du, eta antzeko funtzioa du deietarako, adimen artifizialarekin laguntzen den deietan (kasu horretan, mikrofono-sistema bikoitza erabiliz).

Soinu-errendimenduari dagokionez, Redmi

Buds 5 Pro entzungailuak 10 mm-ko kontrolatzaile dinamikoen multzo batekin hornituta daude, audio argia emateko diseinatuak eta mota guztietako xehetasunak irudika-tzeko gai direnak. Gainera, "motor bikoitzeko akustika, espazio sakoneko zarata-murriztea" eta "egitura akustiko berria eta algoritmo indartsua" eskaintzen dute.

Kartel ofizialaren arabera, produktu hau hiru koloretan egongo da eskuragarri: beltza, zuria eta urdina. Redmi Buds 5 Pro-k gailu bikoitzeko konexioa onartzen du Bluetooth 5.3 bidez eta bateragarriak dira Xiaomi Headphones aplikazioarekin. Atzeko barrunbe akustiko independentea dute, doitasuneko bobina dinamiko batez hornitua eta 12,4 mm-ko titanioz estalitako bobina dinamiko oso handi batez hornitua.

Bateriaren iraupen oso ona Xiaomi Redmi Buds 5 Pro-ren ezaugarri onenetako bat bateriaren iraupena 40 ordu artekoa bermatzen duela da. Horrez gain, karga azkarra onartzen dute, guztiz kargatuta dagoen bateriarekin bi ordu baino gehiagoko musika erreproduzitzeko aukera emanez.

Redmi Buds 5 Pro-k bere aurrekoaren, Redmi Buds 4 Pro-ren aldean, hobekuntza bat suposatzen du, funtzio eta eguneratze gehiago eskainiz. Gailu hau 399 yuanen truke egongo da eskuragarri, gutxi gorabehera 52 euroren truke. Erreferentzia gisa, aurtengo irailean abian jarritako Xiaomi-ren Redmi Buds 5 estandarra 199 yuan-eko prezioarekin hasten da. Erabiltzaile askorentzat nahikoak diren funtzio fidagarriak eskaintzen dituen eredu interesgarria... eta, oso prezio lehiakorrari esker, jende asko-

gadgetWorld

rentzat erosteko aukera izango da ziur.

Goi-mailako zarata baliogabetze aktiboa, eta autonomia agortezina Burura datorkigun lehenengo gauza Redmi Buds 5 hauen diseinua da, iaz Redmi Buds 4-rekin ikusi zenaren antzekoa. Kargatzeko kasuan aldaketa bat nabaritzen da, forma lauago eta bolumetriko gutxiagorekin aurkezten dena.

Baina, zalantzarik gabe, TWS entzungailu hauen ezaugarri izarra zarata baliogabetze aktibo (ANC) indartsua da, aurrekoaren mugak gainditzen dituena, 46 dezibelio arte baliogabetuz.

Audioaren ezaugarriak ere hobetzen dituzte, 10 milimetroko kontrolatzailearekin eta 6 milimetroko tweeter batekin, Redmi Buds 4-ren 'Pro' bertsiotik oinordetzan jasotakoa.

Eta ez da hain garrantzitsua autonomiaren jauzia: aurikularrek 10 ordura arte iraungo dute kutxatik pasa gabe, eta 40 orduko bateria du.

Xiaomi-ren entzungailuak Xiaomi-k hainbeste telefono dituela uste bazenuen mugikorrik egokiena aukeratzea zaila delako, itxaron haien entzungailuen katalogoa ikusi arte, Espainian bakarrik 17 modelo ezberdin daudelako, aipatutako be-

2023 abendua

eWorld aldizkaria 9

rriaz gain. Zein da zein, zerk bereizten ditu eta zein entzungailu dira interesgarrienak?

Xiaomi-ren katalogoa apur bat aztertuko dugu bere entzungailu, ezaugarri, desberdintasun, erabilera gomendatu eta prezio guztiak aurkezteko.

Oharra: Xiaomi-k bere webgunean zerrendatzen ditu Espainian salgai jarri dituen modelo guztiak, egungo modeloak diren edo jada salgai ez daudenak kontuan hartu gabe.

Redmi Buds 5 Pro-ren ezaugarri onenetako bat bere autonomia bikaina da Redmi Buds 3 Redmi Buds 3 (32 euro) azpimarka honetako haririk gabeko entzungailu "ia belarri barrukoak" dira, hasierako gaman lehiatzeko diseinatuta, errendimendu-kostu erlazioagatik.

AirPods, ukipen-kontrola eta IP54 ziurtagiria gogorarazten duen diseinuarekin, kargatzeko zorroari esker 20 orduko erabilera agintzen dute.

Adi, arrazoizko prezioa izan arren, zarata kentzea eta latentzia baxuko teknologia dutelako, aptX bluetooth codec-aren erabilerari esker.

10 eWorld aldizkaria

2023 abendua

publizitatea

publizitatea

2023 abendua

eWorld aldizkaria 11

12 eWorld aldizkaria

2023 abendua

appWorld

Taldeko ahots-txatak WhatsApp-en

G

aur egun, Whatsapp berehalako mezularitza-zerbitzu bat baino askoz gehiago da, geldialdi baten ostean, aplikazio hori pertsonen arteko komunikazio-tresna ezinbesteko gisa finkatzen duten funtzionalitate berriak txertatzean. Adibide gisa, hilabete gutxiren buruan, Whatsapp-ek bideo zirkularrak aurkeztu ditu audio-mezuen alternatiba gisa, baita emisio-zerrendak ordezkatzen dituzten kanal berriak edo bideo-deietan pantaila partekatzeko aukera ere, eta horrekin Meta beste zerbitzu batzuekin lehiatzeko prest dagoela dirudi, Google Meet-ekin, adibidez.

Zalantzarik ez dago, orduan, telefono mugikorren arteko komunikazio bikoitzetik harago joatea erabaki duela Whatsapp-ek. Garatzaileek gero eta markatuago dagoen kanal anitzeko ikuspegia-beren mahaigaineko edo iPadeko aplikazioekin- eta norabide anitzeko ikuspegia garatu dituzte, agian erabiltzaileek beren erabilera pertsonala beren aplikazioarekin bateragarri egiten dutelako

gizarte- eta lan-inguruneetan. Horregatik, WhatsApp-ek ez dio bere beta bertsioan funtzio berriak probatzeari uzten, hala nola taldeko ahots-txatak, aplikazioaren azken eguneratzera iritsi berriak.

Elkarrizketa malguagoa Mundu osoan ia 3.000 milioi erabiltzaile aktibo dituenez, WhatsApp-ek merkatuko mezularitza aplikazio liderra izaten jarraitzen du.

Ondoren, Facebook Messenger dator, Mark Zuckerbegek sortutako enpresa-konglomeratuaren gozamenerako. Hala ere, WhatsApp-ek bere lehiakideen ezaugarri batzuk falta ditu oraindik, azken boladan dezente murriztu den zerrenda.

Ahots-txatak WhatsApp taldeetara iristea da Metak iragarritako azken albistea. Datozen asteetan erabiltzaileei pixkanaka zabalduko zaien funtzioa da eta hasieran 33 pertsona edo gehiagoko taldeei aplikatuko zaie.

Taldeko deiekiko desberdintasun nagusia intrusio mailan datza. Talde dei bat egiten denean, dei-tonua gailu guztietan entzuten den bitartean, ahots-txatei jakinarazpen isil batekin abisatzen zaie. Hala, erabiltzaileak eurak dira, haien erabilgarritasunaren arabera, elkarrizketan sartu edo ohiko txatean idaztea erabakitzen dutenak.

Gai garrantzitsuetarako, hobe da hitz egitea idaztea baino Ahots-txatetan sartzeko, sakatu pantailaren goiko eskuineko izkinan, taldearen izenaren ondoan, agertuko den 'audio' ikonoa.

Funtzionalitate honen abantailetako bat da erabiltzaileei aldez aurretik adosteko aukera ematen diela ozenki eztabaidatzea merezi duten gaiak, bakoitzaren ahots-oharrak banan-banan idatzi edo entzun beharrik gabe.

appWorld

Zalantzarik gabe, taldekideek adierazteko dituzten aukerak zabaltzen dituen aukera da eta ikuspuntu desberdinak ezagutzeko aukera ematen die, tonu egokian eta testumezu bati egin dakizkiokeen interpretazio okerrak egiteko tarterik gabe.

Funtzio honek Discord edo X Spaces gogorarazten du, lehen Twitterrekoa. Orain talde bakoitzeko kideak dira ahots-txat bat hasteko quoruma dagoen edo ez erabaki behar dutenak.

Ez da talde-deiak bezain intrusiboa, erabiltzaileek ohartarazten dituen jakinarazpen isil bat aukera dezaketelako Discord bezala WhatsApp Discord bezalako ahots-txat funtzio berri bat zabaltzen ari da 33 pertsona edo gehiago dituzten talde handientzat, Meta-ren jabe den berehalako mezularitza aplikazioak iragarri duenez.

Tresna berria lehendik dagoen taldeko ahots-deien funtzioa baino inbaditzaile gutxiago izateko diseinatuta dago, apur bat desberdin funtzionatzen duelako.

Kasu honetan, taldeko parte-hartzaileei ez zaie automatikoki deituko ahots-txat bat hasten denean; horren ordez, jakinarazpen

2023 abendua

eWorld aldizkaria 13

bat jasoko dute eta txatean sartzeko sakatu dezaketen burbuila bat egongo da.

Bilera abian denean, deien kontrolak txataren goialdetik eskuragarri egongo dira, parte-hartzaileak aldi berean testuak bidaltzeko duen gaitasuna mugatu gabe.

WhatsApp-eko beste komunikazio pertsonal batzuk bezala, ahots-txatak muturreko enkriptatutakoak dira. Eta hauek iOS eta Android-era zabalduko dira datozen asteetan, 33 eta 128 parte-hartzaile artean dauden talde handienetatik hasita.

Audio-txat bat nola hasi Audio-txat bat hasteko, hau egin behar duzu: -Ireki audio-txat bat hasi nahi duzun taldetxata.

-Ukitu soinu-uhinaren ikonoa, pantailaren goiko eskuinaldean dagoena.

-Egin klik Hasi audio-txata.

Audio-txata hasten denean, taldeko kideek jakinarazpen bat jasoko dute sartzeko, dei baten ordez. Gainera, audio txatean nor sartu den ikus daiteke pantailaren behealdean dagoen banner batean.

Garrantzitsua da ere argi izatea: -Ezaugarri hau gailu nagusi batean bakarrik dago erabilgarri.

-Audio txatean ez dauden taldekideek audio txatean daudenen profilak ikus ditzakete txataren goiburutik eta Deiak fitxatik.

-Audio-txatak automatikoki amaituko dira denak txatetik irteten direnean.

-Audio txat batetik irteteko, sakatu X ikonoa.

14 eWorld aldizkaria

2023 abendua

digitalWorld

WiFi Mesh: zure etxean Interneteko konexioa hobetzeko

G

ure etxean WiFira konektatuta dauden gailu eta aparatu kopuruak hazten jarraitzen du: ordenagailuak, sakelako telefonoak, tabletak, hozkailuak, garbigailuak, bonbillak, termostatoak eta abar. Haietako bakoitzak konexio egonkorra eta azkarra eskatzen du, 'router'-ak bakarrik beti eskaini ezin duen erabilera arina ahalbidetuko duena.

Aspalditik gertatzen ari den arazoa da hau, eta konexioa hobetzen saiatzeko eta ahalik eta sendo eta egonkorren egiteko teknika, plugin eta modu asko dauden arren, perfektuak izatetik urrun daude.

Kasu askotan, bideratzailea trabarik egiten ez duen eta nabarmentzen ez den leku batean jarri ohi delako gertatzen da arazoa, esate baterako, izkina batean edo uhinak blokeatzen dituen eta konexio ona eragozten duen apaingarriren baten atzean.

Ibilbidea hobetzeko, komeni da bideratzailea etxearen erdialdeko leku batean kokatzea, eta, ahal bada, leku altuan, seinalea mugatzen duten oztopo gutxiagorekin inguruan.

Beste aukera bat WiFi errepikagailuak jartzea da, estaldura-eremua handitzeko.

WiFi Mesh, seinale indartsuagoa lortzeko Hala ere, etxean Interneteko konexio egonkorra lortzeko, Mesh WiFi erabil dezakezu, sare oso trinko baten barruan hainbat sarbide-puntu konektatzen dituen hurrengo belaunaldiko etxeko sare mota bat.

Tresna honek zure etxean konexio arina ahalbidetzen du, izan ere, banakako sarbidepuntu batzuk edukita, zure gailu bakoitza estaldura handiena duenarekin uneoro konektatzen dela bermatzen du. Onuragarria den zerbait, adibidez, erabiltzailea dei bat egiten den bitartean bere etxetik mugitzen bada.

WiFi-ren errendimendu hobea bermatzeko, sare mota hau automatikoki aldatzen da 2,4 GHz eta 5 GHz-ko maiztasun-banden artean, datu-konexioetarako egokiena zein den arabera, eta abiadura optimoa bermatzen du gailu azkarragoei konexio denbora gehiago eskainiz, gailu motelagoek eta garrantzi gutxiago duten aplikazioaek datuen transmisioa moteltzea saihestuz.

Aukera ezberdinak Etxeko Wi-Fi sarea hobetzerako orduan, aukera desberdinak ditugu merkatuan, PLCak, anplifikadoreak edo bideratzaile neutroak edo indartsuagoak erabiliz eta horiekin guztiekin, etorkizunik handiena eta iritsi den azkena, hala nola Wifi Mesh edo Sareak Mailan.

Wi-Fi sareak eta etxeko toki guztietara iristea amesgaiztoa izan daiteke eta hori da sare mota honek konpondu nahi duena. Hori dela eta, orain nola funtzionatzen duten

digitalWorld

jakin behar duzun guztia kontatuko dizugu, Wi-Fi seinalearen estaldura etxeko leku guztietara eramateko aukera interesgarria den erabaki dezazun.

Hobetu Wi-Fi sarea konplikaziorik gabe Estaldura: Etxean normala da era guztietako gailuak Wi-Fi sarera konektatuta egotea. Gero eta gehiago dira telefono mugikorrei, telebistari eta ordenagailuei belaunaldi berriko elementuak gehitzen zaizkien gailuak, hala nola bonbillak, termostatoak, etxetresna elektrikoak eta abar... horregatik garrantzitsua da sarearen estaldura ona gela guztietan.

Eta estaldura ona ez izateak seinaleak gure erabiltzaile-esperientzian eragina izan dezakeen abiadura mozketak edo jaitsierak eragin ditzake, eta horrela, adibidez, streamingzerbitzuen erreprodukzioan salteak eragin ditzake edo gailu batzuek zuzenean ez dute konektatu ere egiten. Batez ere etxe handietan ezkutuan dagoen zerbait.

Denboraren poderioz, sare sistemek prezioak demokratizatu egin dituzte, kontsumomerkaturako aukera gehiago eskainiz eta WiFi sare sistemak bideratzaile eta errepikagailu tradizionalak erabiltzearen alternatiba oso gomendagarria bihurtuz.

Zer da WiFi sare mesh edo mailatu bat?

Mailadun Wi-Fi sare baten sekretua bideratzaile edo gailu zentral batek eta satelite edo sarbide-puntu gisa funtzionatzen duten eta elkarren artean komunikatzen diren Wi-Fi sare bat sortzeko osatutako sistema baten erabileran oinarritzen da. Fi SSID eta pasahitz bera erabiliz.

Puntu honetan pentsa dezakegu funtzionamendu hau hainbat errepikagailu dituen router batek eskaintzen duenarekin alderatuta. Hemen aldea argia da, eta zera da, WiFi Mesh sareetan satelite guztiak elkarren artean komunikatzen diren bitartean,

2023 abendua

eWorld aldizkaria 15

errepikagailuak dituen bideratzaile baten sisteman, gailu zentralarekin soilik komunikatzen dira, bideratzailearekin, baina ez elkarren artean.

Sareko Wi-Fi sare batekin erabiltzaileak guztiz ahaztu dezake konektatzen ari den gailuaz. Denbora errealean banaketarik onena automatikoki kudeatzeaz eta telefonoa, ordenagailu eramangarria edo edozein elementu hobekien egokitzen zaizun nodora konektatzeaz arduratzen den sistema da.

Gainera, WiFi Mesh sistema batek Wi-Fi seinalea hobeto kudeatzeko aukera ematen du, trafikoa modu egokienean birbideratuz eremu bakoitzeko beharren arabera.

Hau posible da sare batek egiten duena zehaztea baita zein den guretzat konektatzeko interesgarriena une jakin batean eta seinale-potentzia gehiago bideratzen duelako.

Horrela, erabiltzaileak ez du kezkatu behar une bakoitzean zein nodotara konektatzen den.

16 eWorld aldizkaria

2023 abendua

digitalWorld

V4 itzultzailea, bidaiarientzat egokia

Z

uri edo maite duzun horri bidaiatzea gustatzen bazaizue, baina hizkuntzetan oso trebeak ez bazarete, irtenbide ezin hobea dago: itzultzaile adimenduna.

VA Translators konpainiak munduko edozeinekin komunikatzeko erraztasun ugari eskaintzen dituzten hainbat modelo ditu, eta oso erraz erabiltzen dira. Hori dela eta, hurrengo oporraldiaren aurretik eduki behar duzun gailua da, edo Gabonetako oparia maleta bat egin eta atzerriko herrialdeak bisitatzea maite duen lagun edo senitarteko horrentzat.

Bizitza errazten dizuten gailu horietako bat erostea pentsatzen ari bazara, VA Translators-ek eskaintzen dituen abantaila guztiak kontatuko dizkizugu. Oso tresna erabilga-

rriak estresik edo hizkuntza-mugarik gabe bizitzeko. Horrez gain, bere gailu berritzaileenaren (V4 Translator izenekoaren) ezaugarri guztiak kontatuko dizkizugu.

Zer abantaila eskaintzen ditu VA Translators-ek?

VA Itzultzaileak 2008an jaio zen itzulpen-gailu mugikorrak diseinatzeko, fabrikatzeko eta merkaturatzeko helburuarekin. Ordutik orain arte kalitate handiagoa lortu dute eta berehalako itzultzaileek munduan zehar bidaiatzeko aukera ematen dute hizkuntza mugarik izan gabe.

VA Itzultzaileak enpresa hizkuntza naturalean (NLP), UX diseinuan, software garapenean eta software mantentzen aditua da; horregatik Europan fabrikatutako kalitate handiko gailuak eskaintzen ditu.

Gailu hauek hizkuntza-hesiak hautsi ez ezik, bidaia-lagun ezin hobea bihurtzen dira, erabiltzailea zainduz eta mundua askatasun osoz arakatzea erraztuz.

VA Translator eskuan, edozein herrialdetara bidaiatzeak ez dakar arazorik, planetako txoko guztietako jendearekin komunikazioa ahalbidetuz.

V4, VAko berehalako itzultzaile berritzaileena Translator V4 hizkuntza-hesiak hausten dituen gailu berritzailea da. VA Itzultzaileak Translator V4 Europar Batasunean diseinatu eta garatutako kalitate handiko berehalako itzulpen-gailua da. Gailu burutsu hau bidaia-lagun aproposa da, dudarik gabe, mundu osoko jendearekin komunikazio erraza eta berehalakoa ahalbidetzen baitu

digitalWorld

eta helmuga berriak esploratzeko beharrezkoa den lasaitasuna eskaintzen baitu.

V4 Translator-ek edozein hizkuntza-hesi gainditzen du, ingelesetik gaztelaniara itzuli ez ezik, mandarina edo errusiera bezalako erronkei aurre egiten die. Gainera, hizkuntza zailetarako ere itzulpen zehatzak eskaintzen dituela ziurtatzen du.

Hizkuntza jada ez da arazoa bidaiatzean: ezagutu V4 berehalako itzultzailea 108 hizkuntza itzultzeko gai izanik, gailu iraultzaile hau bizitza errazteko ezaugarriengatik nabarmentzen da, hala nola, ahots bidezko itzulpena 76 hizkuntzatan, argazkien itzulpena 108 hizkuntzatan eta testuen itzulpena 90 hizkuntzatan. Beraz, beste hizkuntza bateko errotuluak ez dira arazorik izango, ezta jatetxeetako menuak, edo hotel batean eman diezazuketen paper garrantzitsuak ere.

Hala ere, itzulpen-gailu honek bidaiatzeko eskaintzen dizkizuen erraztasunetatik haratago, esan behar da itzulpenaren zehaztasuna % 96koa dela, eta itzulitako testua jatorrizko ahotsez ahoskatzen duela, ahoskera onena bermatuz. Horregatik, tresna praktikoa ere bada atzerrian lan bilera batera joan behar baduzu.

Gainera, erabiltzeko erraza da, nahiz eta gailu elektronikoetan adituak ez direnentzat, bi mikrofono ditu zarata % 99 murrizten dutenak, hauts, zipriztin eta kolpeekiko erresistentzia eta 4-5 eguneko iraupena duen autonomia, bateria indartsua.

5 hazbeteko ukipen-pantailarekin, bozgorailu indartsuekin eta MultiTalk aplikazioarekin, Translator V4 berehalako itzulpenerako eta hizkuntza anitzeko komunikaziorako az-

2023 abendua

eWorld aldizkaria 17

ken gailua da, diseinu modernoarekin eta kolore anitzekin.

Garrantzitsua da, gainera, V4 Translator-ek doako eta mugarik gabeko Internet eskaintzen duela bizitza osorako SIM txartelari esker, aplikaziorik edo telefono adimendunaren beharrik gabe.

Nori oparitu behar diozu V4 itzultzailea?

Ezagutzen al duzu bertako hizkuntza menperatu gabe nazioarteko helmugetara abiatzen den arima, bidaiari edo esploratzaile abenturazalerik? Oparitu iezaiozu V4 Translator!

Gailu honek txoko guztiez gozatzeko aukera emango dizu lasaitasun osoz, hizkuntza-hesia hautsiz. Bertako gastronomia ezagutuko duzu, bertakoekin aurrez aurre hitz egiteko aukera izango duzu, edo ospitale batera joan zaitezke komunikazio arazorik gabe.

Ba al duzu atzerrian lan aukerak bilatzen ari diren lagunik? V4 Translator opari aproposa da. Nazioarteko bezeroekin bileretara joatea eta hainbat hizkuntza menperatzea eskatzen duten lanpostuetarako sarbidea errazten du.

Nazionalitate ezberdinetako bezeroak jasotzen dituzten enpresa jabeei ere eman diezaiekezu.

18 eWorld aldizkaria

2023 abendua

digitalWorld

Poco C65, sarrerako telefono onenetariko bat

S

eme-alabei telefono mugikorra zer adinetan eman behar zaien galdetzean sortzen den dilemaren aurrean, erantzuna heldutasunaren, beharren eta prezioaren araberakoa da. Hori dela eta, telefono bat lehen erabiltzaileentzako ezaugarri egokiekin eta prezio lehiakorrarekin agertzen denean, tentazioa handia da. Eta hori gertatzen da Poco C65ekin.

Xiaomi fabrikatzaile txinatarraren azken telefonoari buruz ari gara. Hemen, Asiako konpainiak lortu duen lehen gauza eraginkortasuna da. 6,74 hazbeteko LCD pantaila, 600 nit-eko distira duena (ingurune argietarako egokia), 90 Hz-ko freskatze-tasa (oso ona sorta horretarako) eta berritzailea ez den ohiko diseinua.

Sektorean duen aktibo handia da 5.000 mAh-ko bateriarekin (gama altukoaren antzekoa) eta prezio tarte honetan ezohikoa den kamerarekin lehiatzea. Akatsa (prezio horrengatik ere ezin da asko eskatu) bere

karga “bizkorra” 18 W-koa dela da: ez dio axola zer kargagailu daukagun; ez da azkarrago joango.

Horri Helio G85 prozesadorea eta 8 GB-ko RAM eta 256 GB-ko biltegiratzerainoko memoria-konfigurazio bat gehitu behar zaio.

Ona. Horrek guztiak batez besteko errendimenduari laguntzen dio... 200 eurotik beherako telefonoez ari garela kontuan hartuta: plastikozko gorputza eta dotorea ez den diseinua esan nahi du horrek.

150 euro baino gutxiagoren truke, goi-mailako bateria eta gaitasun handiko kamera eskaintzen ditu Kamerei dagokienez, 50 megapixeleko sentsore nagusia, 2 MP makroa eta 8 MP aurreko lentea ditugu. Fokatze- eta erretratu-modurako erabiliko den eremu-sakonera-sentsore bat ere badu. Onak al dira kamerak? Berriz ere, prezioen tartean onenen artean daude, nahiz eta sare sozialetarako edo argazkilaritzarako pentsatutako telefono bat ez den. Argi-baldintza egokietan ondo funtzionatzen du, baina pixka bat bultzatzen badugu, bere gabeziak nabaritzen dira, adibidez, gaueko argazkilaritzan.

Zerbait hobetu beharko bagenu, dudarik gabe kargatzeko abiadura eta argazkilaritza software hobea izango litzateke. Baina prezio honetarako, funtsean, maila aurreratuko oinetakoak zer balio duen. Baina bere abantaila handia bere prezioen tartean duen le-

digitalWorld

hia mugatua da, eskaintzen dituen ezaugarriengatik, diseinu sinpleagatik eta kolore nahiko deigarriak (beltza, urdina eta morea).

Zalantzarik gabe, sarrera-mailako mugikor oso konpetentea da, bizpahiru urte inguru iraungo duena, ematen zaion tratamenduaren arabera (erorketak, kolpeak, etab.), merkatuaren eguneratzeen arabera baino gehiago: bere material plastikoek asko baldintzatzen dute. 149 euroko prezioagatik, lehen gailu gisa telefono interesgarrienetako bat da.

POCO C65, 150 edo 170 euroko prezioekin, hasierako gama bat da, hala nola, pantaila handia, diseinu zaindua eta bateria, espero baino baxuagoak diren argazkiak konpentsatzen dituzten ezaugarriak.

Marken arteko lehia handia ez da bakarrik gertatzen gama ertaineko mugikorren merkatuan. Lehia eta aukera aniztasuna sarrerako gaman ere gertatzen dira, gailu merkeenetan ere, kalitate-prezioaren arabera.

Xiaomi Redmi-rekin eta POCOrekin kokatuta dago sailkapen honetan.

POCO C65-ren pizgarri nagusia bere prezioa da (promozioak kontuan hartu gabe): 150 euro 6 GB + 128 GB bertsioan eta 170 euro 8 GB + 256 GB bertsioan. Bere bigarren konfigurazioak, kanalean nahi bezain hedatuta ez dagoenak, jada iragartzen du plus bat ematen duten xehetasunak, sinesgarriak ez diren alderdien gainetik gailentzen diren gehigarriak txertatu nahi dituen eredua dela.

POCO C65, diseinua Diseinu sinple baina zaindua erakusten du ukitu finduarekin, distira sotilari eta atzealdearen akaberari esker, kolore beltz dotore eta soilean behintzat. Morea eta urdina aldaera berezietan ere eskuragarri, fotograma onak eta kamerentzako POCO plaka handi klasiko eta bereizgarriaren aldaketa erakusten du, hiru zatitan banatuta, dena pieza berean egon arren ukitu bat emateko.

2023 abendua

eWorld aldizkaria 19

Telefono handi bat dirudi, baina helduleku ona ematen du, ez da lodiegia (8,09 mm) eta eskuan ez du ematen 192 gramoko pisua duenik.

POCO C65, pantaila handia Aipatutako tamainak pantaila handi bat dakar, 6,74 hazbetekoa, ikus-esperientzia hobetzen duen ezaugarria. LCD motakoa, bere bereizmena ez da FHD+ kanonera iristen eta HD+an geratzen da. Konpentsatzeko, kontuan hartu 90 Hz-ko jariakortasuna. Aurrealdeko kamerarako koska beltz batekin dator.

Pantaila ez da batere txarra POCO C65-ek funtzionatzen duen gamarako, eta horrek ez du esan nahi bereizmen hobe batek edo beheko fotograma lodi gutxiago batek kentzen, eta distira maila handiagoak jauzi bat suposatuko luke.

Poco C65 eta bere 50 MP kamerarekin argazkiak Telefonoak 50 MP kamera nagusiaren aldarrikapena du, gama ertaineko ohiko paperean. Hala ere, kolokan jartzen duen atala argazkilaritza da hain zuzen, itxaropenen azpitik dauden emaitzak bereizmen handia erabiliz ere.

20 eWorld aldizkaria

2023 abendua

digitalWorld

Huawei P70ren ezaugarri filtratuak, berriro nagusitzeko

G

uztientzat ezaguna da Huawei-k bere telefono mugikorren negozioa gutxienera murriztu duela 2019az geroztik. Garai hartan, Estatu Batuek beto sorta bat ezarri zieten, Trumpen administrazioaren eskutik, Txinako dozenaka enpresari, Huawei barne. Hori dela eta, ezinezkoa izan da konpainiarentzat azken 5G teknologia mugikorrera eta Google zerbitzu eta aplikazioetara sartzea. Baina badirudi suspertzen ari dela poliki-poliki, eta horren adibide ona da etorkizuneko Huawei P70, gauzak aldatuko dituela agintzen duen gama goren berria.

Hau izango litzateke Huaweiren piztia berria Eta ez da edonor, mugikorren merkatuko analista emankorrenetakoa baizik, normale-

an Google-ren hurbilekoa, konpainiaren helburu berriak lortzeko gama goren berriaren funtsezko ezaugarri batzuk agerian utzi dituena. Egungo salmentak hirutan biderkatuko lituzkete, eredu horretarako bakarrik 15 milioi ale inguruko salmentetara iritsiz.

Bada, hau guztia telefono hau erakargarriagoa izan dadin funtzio berri garrantzitsu batzuetan oinarrituko litzateke. Eta modelo honen nobedade nagusia kameran egongo da, tradizioz txinatarren aldetik indartsua den alderdia, eta aurten inoiz baino hobea izango litzatekeena, beste modu batean ezin izan zitekeen bezala. Zehazki, modelo hau 5P lente batekin iritsiko litzateke, baita 1/3.6" teleobjektibo sentsore berri batekin ere.

Pro modeloak 6P zoom lente bat izango luke, baita 1/2.5" sentsore bat ere bere kamera nagusian. Hauen gainetik dagoen bertsio bat egongo da, Art izenekoa, eta kameraren zehaztapenak muturreraino eramango dituena.

Kasu honetan, lentea 1G6P izango litzateke, plastikozko sei lente eta beirazko lente bat dituena; sentsorea, berriz, etorkizuneko Xiaomi 14 Ultra bezalako modeloen parekoa izango litzateke, hazbeteko tamaina handikoa.

Baina dimentsio hauetako sentsore bat angelu zabalean ere presente egongo litzateke eta, beraz, merkatu osoko formatu honetako argazki onenak eskainiko lituzke, dudarik gabe. Noski, nahiko garestia izango da telefono mugikorra, kameraren zehaztapenak inbertsio handia eskatuko baitu Huaweiren aldetik, batez ere puntako lenteen konfigurazio hori dela eta. Horregatik, Huawei-k bere P70, P70 Pro eta P70 Art berrien kamerarekin adierazpen bat egin nahi du. Horri Kirin prozesadore berri eta indartsu honi gehitzen badiogu 5G-ekin, badirudi eredu honen ingu-

digitalWorld

ruan dagoen itxaropena inoiz baino zerbitzatuago dagoela, zalantzarik gabe.

Orain beste xehetasun batzuk ezagutu behar ditugu, esate baterako, bere softwarearekin erlazionatuta, noizbait Huawei-k bere HarmonyOS sistema eragilea erabiltzeko pizgarri berriak eskaintzeko gai izango den, dakizuenez ez dauka Google aplikaziorik edo zerbitzurik, eta hori da markaren erabiltzaile asko atzera eramaten dituen zerbait, eta hain justu, beste batzuk horregatik utzi dute.

Ziurrenik datorren otsailean edo martxoan argituko dira zalantzak.

Markako kamera onena duen mugikorra Smartphone desberdinak konparatzean bat erabakitzeko, zehaztapen guztiak aztertu behar ditugu. Prozesadorea, grafikoak, memoria, biltegiratzea eta baita kameren sentsoreak eta lenteak ere, hauek kalitatea zehaztuko baitute megapixeletan soilik zentratu beharrean. Hau da Huawei P70 Art-ek harritzen duen arrazoi nagusia, 1"-ko sentsore erraldoi bat sartuko baitu bere 1G6P lente hibridoarekin, 7P bertsioa baino 5 aldiz garestiagoa dena.

Duela urte batzuk, Huawei Txinako Android smartphone marka nagusia zen; milioika unitate saldu zituen nazioartean. Hala ere, salmentak bat-batean gelditu ziren Estatu Batuek Huaweirekin auzi bat izan zutenean, espioitza eta marka beltza jarri zuela salatuz.

Harrezkero, Huawei ia desagertu zen eta erabat nagusi zen merkatua galdu zuen; Txinaren menpe geratu zen. Egoera hori izan arren, duela pixka bat berpiztu zen, SMIC-en 7nm nodoarekin fabrikatutako Kirin 9000S SoC bat erabiltzen zuen Huawei P60 bat kaleratu baitzuen.

Huawei-k P70 serieko 3 telefono berri aterako ditu 2024rako Aspaldiko lehen aldia izan zen Huawei merkatuan garrantzia berreskuratzen ikusten

2023 abendua

eWorld aldizkaria 21

genuena. Estatu Batuen menpe egon gabe Txinan txip bat egitea lortu izana albiste bikaina izan zen konpainiarentzat; gogoan dezagun amerikarren ondorioz hardwarearen betoa dagoela. Huawei P60 eta P60 Pro merkaturatzea Txinan salmenten aldetik oso ondo joan bazen ere, modelo garestia da, P60 Pro gutxienez, 1.199 eurotan hasten baita.

P60 azken telefono mugikorrak badira ere, Ming-Chi Kuo filtratzaileak haien ondorengoei buruzko berriak iragarri ditu. Huawei P70 serieak guztira 3 modelo izango ditu 2024rako, P70, P70 Pro eta P70 Art. P70 Art da arreta gehien erakartzen duena, 5 aldiz garestiagoa den lente batekin kamera onenak jasoko baititu. Hori ekoiztea askoz garestiagoa izango den beira moldea erabiliz fabrikatzeko prozesuaren ondorioz gertatzen da.

P70 Art-ek 1/1 sentsore bat izango du, hau da, 1 hazbeteko tamaina angelu zabaleko kamerarentzat eta 1G6P motela erabiliko du (beira-geruza 1 eta plastikozko 6 geruza). Bestalde, P70 Art-en kamera nagusiak 6P lente bat erabiltzea eta 1/2"-ko sentsore bat erabiltzea espero da.

22 eWorld aldizkaria

2023 abendua

publizitatea

publizitatea

2023 abendua

eWorld aldizkaria 23

24 eWorld aldizkaria

2023 abendua

trainingWorld

K-Foroa 2023: Estrategia, hedabideen gestioa eta AA

G

Laguntzen du

andiaga Topaguneko Oteiza aretoan, Arantzazun, egin zen K-Foroaren, MONDRAGONeko Komunikazio Foroaren, edizio berria. Bertan, Korporazioko kooperatibetako komunikazio eta marketineko ehun bat profesional elkartu ziren.

Aurkezpen, eztabaida eta iruzkin zein ekarpen interesgarrien artean igaro zen goiza Arantzazun: marka, komunikazio-estrategia, komunikabideekiko harremana, marketina eta adimen artifizial sortzaileaz izan zituzten hizpide.

Javier Marcos MONDRAGONeko Komunikazio zuzendariak gidatu zuen topaketa.

Iñigo Ucin MONDRAGONeko lehendakaria izan zen hitza hartzen lehena, eta ongietorria egin zien Arantzazura hurbildu ziren pertsonei. Ondoren, hitza hartu zuen.

Leire Mugerzak, Korporazioko Batzorde Iraunkorreko presidenteak, MONDRAGONek bere lekua hartu eta iritzia eman behar duela adierazi zuen. "Gizarteak esaten duena eragina du norberaren markan", ziurtatu zuen.

Bere hitzaldian, Mugerzak komunikazioaren kudeaketa proaktiboago baten aldeko apustua egin zuen. "Barrualdera eta kanpoaldera proiekzio handiagoa izan behar dugu. Gure kolektiboarekin eta kanpoko publikoarekin konektatzeko, bestela beste batzuek hartuko dute gure espazioa. Denek hitz egiten dute helburuaz eta guk ez dugu egiten, MONDRAGONen asmoa fundaziozkoa denean".

Leire Mugerzak Taldeko kooperatibetako Komunikazio eta Marketin sailetan lan egiten duten profesionalen lana goraipatu zuen. "Gure erakundeetako komunikazio-profesionalak oso garrantzitsuak zarete. Baina guztion lana da komunikazioa lantzea. Balio diferentziala transmititu egin behar dugu, eta guztion esku

dago. Komunikazio-estrategia oso garrantzitsua izango da datozen urteetan".

Leire Mugerza: "Gure erakundeetako komunikazio-profesionalak oso garrantzitsuak zarete, baina guztion lana da komunikazioa lantzea" Komunikazioaren balio estrategikoa José Manuel Velascok, liderren prestatzaile eta coach-ak eta komunikazio estrategikoan adituak, komunikazioaren balio estrategikoari buruzko hitzaldi bat eskaini zuen. Dekalogo bat aurkeztu zuen eta bertan zeudenei hamar gako eskaini zizkien etorkizunean komunikazioa kudeatzeko. "Mesfidantzazko ingurune batean bizi gara, eta komunikazioa konplexuagoa eta sofistikatuagoa da", esan zuen. Zarataren aurrean, "konfiantza sortzea funtsezkoa da, eta are gehiago enpresa munduan", ziurtatu zuen Velascok. "Gaitasuna, sinesgarritasuna eta prestatutako bozeramaileak dira komunikazio on baterako antidotoa".

Adimen artifizial sortzailea Azkenik, Mondragon Unibertsitateko Eli Garciak Adimen Artifizialeko hainbat tresna erakutsi zituen modu oso praktikoan, etorkizu-

trainingWorld

nean kazetarien, marketineko zuzendarien eta enpresetako komunikazioko zuzendarien lana erraztuko dutenak. ChatGPTren bertsio irekia, eta ChatGPT4 erakutsi zituen.

"2023ra arte adimen artifiziala ia ez zegoen komunikazioaren eta markertinaren esparruan. Orain haien presentzia kudeatu behar dugu, eta gure kopilotua balitz bezala egin behar dugu".

Garciak ziurtatu zuen AA sortzaileak testuak, irudiak, bideoak, azpitituluak sortzen lagun dezakeela, baita benetako ahotsekin bideoak bikoizten ere. Haren mezua argia izan zen. "AAri egindako galderetan asmatu behar dugu, emaitza ahalik eta naturalena eta fidagarriena izan dadin. Eta hori entrenamenduarekin egiten da. Pixkanaka denok egin behar dugu. Ikasi egin behar dugu. Huts egiteko beldurrik gabe. AAk eskaintzen dizkigun aukera guztiak ezagutzea eta erabiltzea ezinbestekoa da guretzat".

Ikus-entzunezko Ekintzailetzako eta Berrikuntzako aditu-ikastaroa Bestetik, Mondragon Unibertsitateak Ikusentzunezko Ekintzailetzako eta Berrikuntzako aditu-ikastaroa abiatu du bigarrenez. Interesa dutenek urtarrilean hasi eta ekainean amaituko den titulu hori egiteko aukera izango dute. Mondragon Unibertsitatearen Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultateak eskaintzen duen ikastaroak Nafarroako Gobernuaren Industriako eta Trantsizio Ekologiko eta Digitalerako Departamentuaren laguntza du eta erdi-presentziala izango da.

Egoitza presentziala Lekarozko Enpresa Campusean egongo da.

Tituluan ikus-entzunezkoen alorreko edukiak jorratuko dira, sektorearen egoera ezagutzeko eta egungo merkatuaren joerak identifikatzeko; horrez gain, ekintzailetzako eta berrikuntzako estrategietan sakonduko da.

Horrela, ikuspegi dibergente baina, aldi berean, integraletatik erantzun ahal izango diete sektoreak dakartzan erronkei.

2023 abendua

eWorld aldizkaria 25

Sektorea bultzatu Prestakuntza-programa hori Nafarroako Gobernuaren Enpresa Politikako, Nazioarteko Proiekzioko eta Laneko Zuzendaritza Nagusiak bultzatu zuen, Nafarroako Garapen Ekonomikoko Departamentuaren estrategiaren, S4 delakoaren, ekintzen artean. Estrategia horrek ikus-entzunezkoen sektorea bultzatzen du, baita beste industria-sektore batzuk ere, eta, bigarren emanaldi honetan, NAPAR - Nafarroako Ekoizleen Elkartearen laguntza ere izango du.

Nafarroako ikus-entzunezkoen sektoreari ezagutza bereizgarria eta espezializatua emateko beharraren ondorioz sortu da titulua, eta helburu argia du: foru-erkidegoko ikus-entzunezkoetako enpresa-sarea sendotzea, negozio-eredu berrien bidez. Aspaldi honetan, ikus-entzunezkoen sektorea garrantzi eta proiekzio handia ari da hartzen foru-erkidegoan. Horren erakusgarri da Nafarroako Gobernuak arlo hori sustatzeko egindako apustua. Izan ere, Nafarroako Gobernuaren Industriako eta Trantsizio Ekologiko eta Digitalerako Departamentuaren laguntza jasotzen du sektoreak. Hori dela eta, prestakuntza sustatzeko, matrikulen prezioaren % 55eko hobaria eman du berriro ikastaroaren bigarren edizio honetan.

Laguntzen du

26 eWorld aldizkaria

2023 abendua

publizitatea

publizitatea

2023 abendua

eWorld aldizkaria 27

28 eWorld aldizkaria

2023 abendua

trainingWorld

Emplea Fundazioa eta MTA, landagunera talentua erakarri nahian

B

Laguntzen du

i erakundeek jardunaldi bat antolatu dute, VIVID MTA inkubagailuaren bigarren edizioan parte hartuko duen taldea hautatzeko. Jardunaldian VIVID inkubagailuaren emaitzak ezagutarazi dituzte.

Proiektuaren asmo nagusia da landa-udalerriei gazte talentudun kualifikatuak erakartzen laguntzea.

Mondragon Team Academyk eta Emplea Fundazioak abiatutako egitasmoarekin unibertsitate gehiagok egin dute bat; hala nola Nafarroako Unibertsitateak, Nafarroako Unibertsitate Publikoak, Zaragozako Unibertsitateak eta UPV-EHUk. Parte hartuko duten gazteak hautatzeko, lehiaketa egin da, LEINN graduko hautagaiek erronka honi erantzungo dion proposamen bat presta dezaten: "Imajinatu 500 biztanleko herri bat zaretela. Zer ekimen jarriko zenituzkete martxan gazte talentudunak zuen udalerrira erakartzeko eta bertan geratzea ahalbidetzeko?".

Gazte parte-hartzaileek iragan ostiralean elkartu ziren Enpresagintza Fakultatearen Oñatiko campusean. Jardunaldian, bi mahaiinguru egin ziren, helburu desberdinekin: mahai-inguru batean, Mondragon Unibertsitateko, Nafarroako Unibertsitateko eta Valladolideko Unibertsitateko zenbait irakaslek agerian utzi nahi izan zuten nola lor dezaketen prestakuntza-zentroek (beste eragile batzuekin batera) lurraldeen eraldaketan eta dinamizazioan aitzindari izatea. Kasu horretan, landa-garapenerako baliabide estrategiko bihurtzea da modua.

Bigarren mahai-inguruan, 2022an herri horretan zenbait hilabetez bizi izan diren ikasle-

ek bi esperientziaren berri eman dute. Despopulazioaren arrazoiak ezagutzea eta horren aurkako irtenbideak ematea izan da egonaldiaren xedea. Hainbat unibertsitatetako ikasleek lurraldean eragina izan duten proiektuak garatu dituzte, zenbait formatutan (gradu-amaierako proiektuaren eta praktiken bidez, besteak beste).

Lehenengo esperientzian (gradu-amaierako lanaren formatua), ekintzailetzari laguntzeko zerbitzu-eredu baten kontzeptua diseinatu da, landa-inguruneko gazteei zuzenduta eta Espacio Alpha proiektuaren aurretiko esperientzia oinarri hartuta, eta VIVID Akademia prestakuntza-programaren jarraipenarekin. Izan ere, programa hori kontzeptualizatzen ari da ekintzailetzaren jarraipena eta laguntza.

Birpopulatze-turismoaren esparrua Birpopulatze-turismoaren esparruan garatu den mahai-inguruan aurkeztu da bigarren esperientzia. Xede horrekin, ikasleetako batek azaldu du nola burutu zuten murgiltze-prozesu bat lurraldean, nola izan ziren herritarrekin harremanetan eta nola egin zieten aurre herritar horien erronkei.

Ekitaldiaren bigarren zatian, lehiaketa egin da. Bertan, proposatutako erronkari erantzuteko irtenbideak eman dituzte Mondragon Unibertsitateko Lidergo Ekintzailea eta Berrikuntza graduko ikasle gazteen bost taldek, eta horietako batek irabazi du.

Azkenik networking edo sarean lan egiteko espazio bat partekatu dute bertaratuek, hots, landa-eremuak eta, zehazki, VIVID in-

trainingWorld

2023 abendua

eWorld aldizkaria 29

kubagailuak eskain ditzakeen aukerak ezagutzeko irrikan zeuden beste gradu edo maila batzuetako ikasleek.

Plataforma digitaleko kooperatibak Bestetik, Mondragon Team Academyk, Mondragon Unibertsitatearen Enpresagintza Fakultateko ekintzailetza-unitateak (MTA-MUk), 'Platform Coop Venture Builder' plataforma digitala sortu du, kooperatiben ekintzailetzako ekosistema sustatzeko, plataforma digitaleko kooperatibak ikertzeko, sustatzeko eta bizkortzeko nazioko sarearen bidez. Proiektua EAEn, Katalunian, Valentziako Erkidegoan eta Andaluzian gauzatuko da, ekintzailetza kolektiboa sustatzen duten erakunde eta entitateen eskutik.

Plataforma-kooperatibak hazten ari den fenomenoa dira, eta jabetza pribatuko plataforma digital handien aukera. Kooperatiba-mota horiek eredu dira, Estatuko kooperatiba tradizionalen historia luzea eta askotariko ikaskuntzak eta lan digitaleko plataformek gaur egun eskaintzen dituzten aukerak bateratzen baitituzte, lan duina eta arduratsua eskainiz. Mugimendu kooperatiboa indartzeko aukera ere bada, digitalizazioak eta plataforma digitalen ereduek hazteko eta eskalatzeko ahalmen handia baitute.

Espainian plataforma-kooperatiben hazi bat badago ere, oraindik beharrezkoa da artikulazio handiagoa, sareko lana eta lan koordinatua bultzatzea, mugimendua indartzeko. Ikuspegi horretatik sortu da "Platform Coop Venture Builder: ekintzailetza kooperatiboko ekosistema dinamizatzea, plataforma-kooperatiben zabalkundearen, ikerkuntzaren eta inkubazioaren bidez" proiektua. Gizarte Ekonomia Bultzatzeko Plan Integralaren laguntza-deialdiaren bidez jaso du finantzaketa, 2022ko eta 2023ko sare ekonomiko, inklusibo eta jasangarria sortzeko xedez, Espainiako Laneko eta Gizarte Ekonomiako Ministerioak Europar Batasuneko Next Generation Funtsekin gauzatu-

tako Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planaren esparruan.

'Platform Coop Venture Builder' proiektuak ekintzailetza kooperatiboko ekosistema eta plataforma digitaleko kooperatibak ikertzeko, sustatzeko eta bizkortzeko nazioko sarea dinamizatzea du helburu, eta, horrela, epe ertain eta luzera, kooperatiben berroneratzea eta ekonomia digitalari eta plataforma kooperatiboei loturiko enpleguaren sorrera sustatzea.

Zer dira venture builderrak?

Proiektuak venture builder kooperatibo bat sortzea du helburu, garatzeko bidean diren enpresen faktoria antzeko bat. Beste herrialde edo merkatu batzuetan funtzionatu duten negozio-ideiak edo -ereduak egokitzen ditu, ondoren tokiko merkatuan aplikatzeko eta start-up berriak martxan jartzeko. Xedea, beraz, ez da proiektu propioak babestea soilik, baita lehendik dauden eta plataforma digitalen kooperatiben eremuan izaera kooperatiboko eta sozialeko ekarpena egiteko ahalmena duten proiektuak inkubatu eta bizkortzea ere. Negozio-eredu horrek balio bereizgarriak ditu jabetza partekatuari dagokionez.

Baterako sorkuntzako eta baterako partaidetzako prozesu bat da, pertsonengan eta guztien ongian gehiago ardaztua, botere-iturri diren teknologian edo kapitalean baino.

Laguntzen du

30 eWorld aldizkaria

2023 abendua

publizitatea

publizitatea

2023 abendua

eWorld aldizkaria 31

32 eWorld aldizkaria

2023 abendua

blockchainWorld

Etorkizuneko Internet eztabaidagai Zaragozan

"

Hau jada ez da etorkizuna. Oraina da bultzatzen gaituena". Mezu horrekin, Zaragoza enpresetan eta herritarren artean blockchain teknologia aplikatu eta erabiltzeari buruzko eztabaidaren epizentro bihurtu zen azaroaren 28an eta 29an. Gehienez 1.500 parte-hartzaile bildu ziren BDZ Kongresuaren bigarren edizioan, gaztelaniazko hitzordu garrantzitsuena den eta gizarte osoaren eraldaketa digitalaren epe labur, ertain eta luzeko erronkei aurre egiten dien horretan.

Izan ere, Blockchain-ek eraldaketa-ahalmen "erabatekoa" du, Daniel Labeaga Blockchain Aragoiko presidenteak inaugurazioan azaldu zuenez, eta gaineratu zuen etorkizuneko Internetek antz txikia izango duela edo antzik izango ez duela gaur ezagutzen dugunarekin. “Gure pertsonak eta enpresak eraldaketa digitalaren erdigunean jartzen ditugu.

Mundu digitalaren garapenak asko eboluzionatu du eta neurri handian zentralizatzen ari da. Web3-k, blockchain teknologian oinarritutako kontzeptuak, Interneten garapena deszentralizatu nahi du, pertsonak, herritarrak eta enpresak eraldaketa digital horren erdigunean egon daitezen", azaldu zuen.

Enpresei eta pertsonei "gure datuen jabe izatea, pribatutasuna mantentzea" ahalbidetuko dien bloke-katearen teknologia, "balio hori partekatu" beharrean, pertsona bakoi-tzaren aztarna digitala adibidez, "orain aplikazio eta enpresa askori doan ematen diegun truke zerbitzuetarako sarbidea". Jatorria kriptografia-monetan izango litzateke, eta bitartekaririk gabe "balio ekonomikoa transmititzean", eta "eredu digital berri batera" bidean egongo litzateke. “NFTek edozein aktibo digital bakarra eta esklusi-

boa parekideen artean mugitzea ahalbidetzen du, bikoiztu ahal izateko aukerarik gabe, eta hau aldaketa bat da. Guztiz bestelako webgunea da", nabarmendu zuen Labeagak.

Etorkizuneko Interneti buruz eztabaidatu zen Zaragozan 1.500 parte-hartzailerekin Blockchain Kongresuan Hala ere, bide oso honek zibersegurtasunaren aurrerapen baten paraleloan joan behar du, hau da, blockchain-en oinarritutako edozein ereduren oinarria. "Gertatu ezin dena orain gertatzen ari dena da, etengabe erasotzen eta bortxatzen gaituztela. Gure pertsonek eta enpresek beren jarduera digitala ingurune seguru batean garatu behar dute, eta blockchain-a da orain ezagutzen dugun seguruena eta zeinaren gainean garatuko den teknologia berri hau. Zibersegurtasuna funtsezkoa da mundu digitalaren garapen jasangarri eta eraginkorrerako, eta oinarria blockchain teknologiak ematen du", esan zuen BDZ Kongresuaren antolatzaileak.

75 aurkezpen 200 mahaikiderekin Bi egunez, kongresu honek 75 aurkezpen jaso zituen 200 mahaikiderekin, baita gizartearen eraldaketa digitalean funtsezko zeregina izango duten goi mailako enpresak ere.

blockchainWorld

Halakoa izan da bigarren edizio honek izan duen harrera, non Zaragozako Biltzar Jauregia “hazten ari da” eta Zaragozako Azokako instalazioetara aldatzea aztertzen ari da, Manuel Teruel bere ohorezko presidenteak aitortu zuenez. "Teknologia da datuak transmititzeko eta egiaztatzeko modua irauliko duena eta ikusiko dugu nola hazten diren modu esponentzialean", gaineratu zuen.

Zentzu horretan, Mar Vaquero bigarren presidenteorde eta Ekonomia sailburuak Aragoi "berrikuntzaren, teknologiaren eta mundu digitalaren ekosistemaren epizentroan" dagoela frogatu nahi zuen, ezaugarri horietako proiektuak erakartzeko konpromisoa berretsiz, Amazon Web Services edo Microsoft-en datu-zentroak bezala. "Erraldoi teknologiko handiak erakarri ditugu eta horrela aurkeztuko gara munduan. Etorkizunera joan gaitezke eraldaketa digitala aprobetxatuko duen Aragoi abangoardista batekin”, azaldu zuen.

Horrekin, Ángel Lorén Udaleko Lehendakaritza zinegotziak adierazi zuenez, Zaragozak XXI. mendeko “teknologia berrien liderra” nahi du izan. “Espainiako hiri lehiakorrenetako bat gara eta enpresen oasi izateko esparrua sortuko dugu. Kokapen estrategikoa, azpiegituren prezioa edo pertsonen talentua ez ezik, lankidetza instituzionala ere bada, proiektu handiak aurrera atera daitezen”, baloratu zuen.

Web3&Blockchain (BDZ) 2023 Errealitate birtualeko esperientzia murgilgarriak eta blockchain-eko 'start-up' onenak saritzeko lehiaketa ziren azaroaren 28an eta 29an bildu zen Web3&Blockchain (BDZ) 2023 Kongresuaren bigarren edizioan ikus zitezkeen nobedadeetako batzuk.

Zaragozako Azokako Negozio Garapeneko zuzendariak, Alberto Lópezek, eta Aragoiko Blockchain Elkarteko Daniel Labeagak, sarearen "paradigma-aldaketari" eta segurtasun eta fidagarritasun handiagorantz egin-

2023 abendua

eWorld aldizkaria 33

dako aldaketari buruzko esperientziak ezagutarazi nahi zituen lehiaketa aurkeztu zuten.

"Web3-n gaude eta hau kriptomonetaz edo bitcoinetik haratago doa. Aldaketa disruptiboa adierazten du, Internet askoz seguruago batekin, non gure nortasuna ezin usurpatu eta datuak pertsonenak diren", azaldu zuen Labeagak.

Kongresuaz gain, ekitaldi honek 2.000 metro koadro baino gehiagoko erakusketa-espazio bat barne hartzen zuen, eta hiru agertokirekin 170 hizlari eta adituk parte hartu zuten albiste, aplikazio eta proiektu garrantzitsuenak aurkezteko.

Labeagak nabarmendu zuenez, Web3 "zentzua edo zentzua da, etorkizuna non pribatutasuna eta datuen jabetza sortzen dutenen esku dago, hala nola, erabiltzaile eta enpresei".

Parte hartu zuten enpresen artean daude DeFi, CeFi eta TradeFi, baita Animoca Brands, Audius, Banco Santander, BBVA, Bank of New York Mellon, Binance, BitBase, Estrella Galicia, eToro, Havas Media Group, Iberia, LaLiga, Mahou San Miguel, Mango, MediaPro, Polkadot, Polygon, Telefónica eta Vodafone, besteak beste.

Labeagak nabarmendu zuen ekitaldi honek aplikazio praktiko handia duela finantzak, modak, jokoak, kirol elektronikoak, artea, industria, osasuna eta higiezinen sektoreetan. 75 jarduera baino gehiago egin ziren aurkezpenak, mahai-inguruak eta tailerrak barne.

34 eWorld aldizkaria

2023 abendua

blockchainWorld

Nola balioztatzen dira transakzioak blockchain-en?

B

lockchaineko transakzioak baliozkotzeko prozedurak blokeetan multzokatzea, zilegitasuna egiaztatzea, katean txertatzea eta baliozkotzaileak saritzea barne hartzen ditu. Blockchain teknologia garatu ahala, adostasun-mekanismo desberdinak ere sortu dira, baliozkotze horrek sarearen segurtasuna eta osotasuna arriskuan jartzen ez duela bermatzeko.

Blockchain teknologiak sare bateko partehartzaileen informazioaren erregistro bakarra ahalbidetzen du, eta haien artean datuak bitartekaririk gabe transferitzea ahalbidetzen du. Horrek segurtasuna eta gardentasuna eskaintzen die kriptografia-moneten munduan aplikatzen diren sistemei edo hainbat prozesuri (hala nola hornikuntza-kateari).

Hain zuzen ere, bitartekaririk ez dagoenez, blockchain sare baten baliozkotzaileek egindako transakzioen baliozkotze-prozesua funtsezkoa da sarearen segurtasuna eta osotasuna bermatzeko. Egungo Web 2.0n

ez bezala, non Internet bidez transakzio-zerbitzuak eskaintzen dituen entitate batek (adibidez, banku batek) transakzio bakoitzaren egiaztapenean autoritate bakar gisa jokatzen duen, Web 3.0n zenbait algoritmok bloke-katean zuzen sartzea egiaztatzen dute, eta transakzio bakoitzean parte hartzen duten alderdien sinadura digitalak egiaztatzen dituzte, haien arteko akordioen arabera.

Balioztatzean sortu diren erronkei aurre egiteko eta haren eraginkortasuna maximizatzeko, blockchain-en teknologiaren bilakaerarekin batera, adostasun-mekanismoak deiturikoak garatu dira. Adostasun-mekanismoak sareko alderdiei buruzko akordioak dira, hala nola transakzioen ordena, baliozkotzaileak eta protokolo-arauak. Beren berezitasunen arabera, abantailak eta desabantailak dituzte, baina haien planteamenduek, inplementazioan desberdinak izan arren, fidagarritasuna eta deszentralizazioa blokeo-sarearen muinean mantentzeko helburu komuna partekatzen dute.

Blockchain-en adostasun-mekanismo motak Adostasun-mekanismorik ezagunena Proof of Work-en (PoW, Lanaren Proba, ingelesez) oinarritutakoa da, eta bertan oinarritzen dira bitcoin eta kripto-moneta gehienak. "Bizantziar jeneralen arazoa modu deszentralizatuan konpontzen duen lehen planteamendua da, edo nola bermatu ekosistema bateko eragile guztiek datuen informazio bera hautematen dutela uneoro, hirugarrenek estatuaren berme gisa konfiantza izan beharrik izan gabe", azaldu du Jorge Ordovás Europako Unibertsitateko 'Blockchain' eta Web3 Masterreko zuzendariak.

blockchainWorld

Blockchain sare jakin batean gertatzen den transakzio bakoitza arazo matematiko konplexu bat ebatziz egiaztatzen da, eta sareko lehen kidea bere baliozkotzaile bihurtzen da eta moneta digital kopuru jakin batekin saritzen da. Pizgarri honek bermatzen du baliozko blokeak bakarrik sartzen direla katean.

Prozesua kriptografiaren bidez ausaz sortutako kode konplexu eta zabal batean oinarritzen da, 'hash' izenez ezagutzen dena, zeinari lotzen zaizkion transakzioak. "Transakzio bat aldatzen saiatzen bazara, hash-a aldatuko da. Hori ezinbestekoa da sarearen aldaezintasunerako”, azaldu du Guillem Ferrer Web3 produktuen garapen eta estrategia aholkulariak. Gainera, bloke bakoitzak aurreko blokearen 'hash'-a dauka. Aurreko bloke batean transakzio bat aldatzeak ondorengo bloke guztiak aldatzea dakar eta horrek sarearen segurtasunean eragiten du.

Blockhain baliozkotzaileek baliozkotzea funtsezkoa da segurtasuna bermatzeko Nola balioztatzen dira transakzioak blockcahain-en?

Zenbat eta parte-hartzaileen (nodoen) edo sarean sartzen diren ordenagailu indartsuen kopurua handiagoa izan, orduan eta zailagoa izango da baliozko bloke bat sortzea. Hori da bere oztopo nagusia, gero eta konplexuagoak diren arazoak konpontzeko energia eta baliabideen kontsumo handia eskatzen baitu. Honek sistemaren eskalagarritasun eskasa zehazten du baliozkotze mekanismoaren moteltasunaren ondorioz.

Hala ere, mekanismo fidagarria da nodo talde handia duten inguruneetan. Horri "sa-

2023 abendua

eWorld aldizkaria 35

re-efektua" deitzen zaio, "% 51eko erasoa" saihesten duen segurtasun-parametro giltzarri bat, non aktore batek konputazioahalmen gehienaren jabe den eta bere onerako mekanismoan eragin dezakeen.

Ohiko beste mekanismo bat Proof of Stake (PoS) da, Parte-hartzeko Proba, baliozkotzaileek beren kripto-monetak edo "tokenak" gordailatu behar dituztela transakzioak balioztatzeko, bloke berriak sortzeko (meatzaritza) eta sariak jasotzeko transakzio-kuoten zati baten moduan. Horrek sistema arinagoa eta eskalagarriagoa bihurtzen du, energia eragin txikiagoa izateaz gain.

“Aldez aurretik abala nork gordailatu zuen hautagarri izateko aukerak baldintzatzen du bloke berrien hautaketa. Parte-hartzaile batek zenbat eta gordailu gehiago egin, orduan eta aukera gehiago izango ditu aukeratzeko, zozketa batean bezala", konparatu du Ordovásek.

2022ko urrian, Ethereum blockchain-ek eguneratze garrantzitsu bat egin zuen, non PoW adostasunarekin lan izatetik PoSrekin lan egitera pasa zen, ordura arte funtzionatzeko behar zuen energia % 99,95 arte murriztuz.

"Eztabaida handia dago bi sistemetatik zein den fidagarriagoa", dio Francisco Marotok, BBVAko Blockchain eta Aktibo Digitalen arduradunak. "Bitcoin erabiltzaile dedikatuenek PoS-ek arrisku asko dituela diote, eta PoS-ek defendatzen dutenek, bitartean, PoW ez dela iraunkorra. Eztabaidak jarraituko du".

Bestalde, Ferrerrek zentralizazioaren eta segurtasunaren inguruan dagoen eztabaida nabarmentzen du: "Batzuek diote PoWn meatze-igerilekuen itxurazko zentralizazioak balizko '% 51eko erasoa' errazten duela.

Hala ere, PoS zentralizatuagoa ere egon daiteke, hasierako titularrek kontrol handiagoa baitute prezioa baxuagoa zelako, eta horrek zaildu egiten du etorri berriei lehiatzea".

36 eWorld aldizkaria

2023 abendua

publizitatea

publitzitatea

2023 abendua

eWorld aldizkaria 37

38 eWorld aldizkaria

startupWorld

2023 abendua

"GOe-rekin, Donostia berrikuntza gastronomikoko distritu baten hazia izatea nahi dugu"

A

sier Alea Basque Culinary Centerreko Garapen Globaleko zuzendaria da.

Bilbon jaioa, Ekonomia eta Nazioarteko Harremanetan lizentziatura bikoitza du (bere promozioko lehena) Bostongo Unibertsitatean, Politika Ekonomikoko masterra du Oxfordeko Unibertsitatean, Politika Ekonomikoan doktorea da Oxfordeko Unibertsitatean, eta MBA (Enpresen Administrazioko Masterra) bat du MITen, Massachusettseko Teknologia Institutuan.

Asierrekin GOe-ri buruz, 2025eko udaberrian ateak irekiko dituen Gastonomy Open Ekosistemari buruz, hitz egiteko aukera izan dugu. Donostiako hiriari espazio ireki bat eskainiko dio eraikin berri horrek, non elikaduraren arloko ikasleek, ekintzaileek eta enpresek bat egingo duten, herritarrekin batera.

Gipuzkoako hiriburua erreferentzia eta aitzindaria izango da, beraz, ezaugarri horiek dituen gune bat hartzen.

Zer da GOe? GOe Gastronomia Ekosistema Irekiaren akronimoa da, Gastronomy Open Ecosystem. Siglei buruz ari garenez, Ekosistema hitza zein Irekia gaur egun gehiegikeriaz erabiltzen diren terminoak dira, baina, hain justu, hori da sortzen saiatzen ari garena.

GOe-k esan nahi du, bai eraikina beraren ikuspuntutik, bai filosofiatik, balio-proposamen bakarrean batzea Basque Culinary Centerrek dagoeneko aurkezten dituen osagaiak, hau da, talentu akademikoa, ikasleak, kolaboratzaileak, irakasleak, ekintzaileak, enpresak eta publiko orokorrak, herritarrak, eragile horiek guztiek elkarrekintzan jarduteko aukera izango duten leku batean, batetik talentu hori trebatzeko, eta, bestetik, garrantzitsuena, irtenbide berriak sortzen laguntzeko, gastronomiaren eta elikaduraren arloak eskatzen dituen irtenbide berrietako batzuk, alegia. Argi esanez, badaude toki edo entitate batzuk GOe-ren antzekoak edo parekoak izan daitezkeenak, baina bat ere ez elikaduraren edo gastronomiaren alorrean. Zentzu horretan, GOe apustu bat da.

Zein da bere jaiotzaren jatorria?

GOe intuizio bat eta behaketa bat da. Basque Culinary Center sortu zen modu berean azal daiteke, gastronomia zientzien lehen unibertsitatea sortzeko beharraren intuizio gisa. Ordura arte, irakaskuntza gehiena, gastronomiaren arloko hezkuntza,

startupWorld

ostalaritza-eskolek edo lanbide-heziketako zentroek egindakoak izan zen. Lan bikaina egin zuten, baina intuizioa zen sortzen ari zen ezagutzaren zati handi batek beste lizentziatura, masterra, doktorego-programa batzuk ere behar zituela... Beraz, irabazi asmorik gabeko pribatua zen fundazio bat sortu zen, hainbat eragilerekin, Arrasateko Unibertsitatearekin, enpresa pribatuekin, Eusko Jaurlaritzarekin, Gipuzkoako Foru Aldundiarekin, Donostiako Udalarekin... eta intuizio horrekin, fundazio hau sortzean, lehen proiektua sortu zen, munduko zientzia gastronomikoen lehen fakultatea.

Gaur egun, guztiz arrakastatsua izan dela ikusten da, estalita ez zegoen hutsune bat bete zuen. Duela 13 urte sortu zen fakultate hau, eta duela 7 urte, osatu zen gerora, BCC Innovation-ekin, gastronomiaren lehen zentro teknologikoarekin. Demagun euskal eta estatuko zentro teknologikoen sareari atxikitako zentro teknologikoa dela, enpresei zerbitzuak ematen dizkiela, batez ere zentzumenaren, sukaldaritzaren eta gastronomiaren ataletan, eta beste zentro teknologiko batzuk oso ondo osatzen dituena, AZTI, esaterako, Euskal Herrian. Eta dagoeneko bi hanka ditugu, fakultatea eta zentro teknologikoa.

Zentzumen-zati horretan, ez dago ezagutza zentro askorik, bai hezkuntza arloan eta baita berrikuntza arloan ere. Beraz, kupoa handitzeko une egokia zela uste genuen.

Noiz egongo da eskuragarri?

Lanak azaroaren bigarren hamabostaldian hasi ziren eta 19 hilabetetan amaitu behar dira. 2025eko udaberriaz ari gara.

Zein helburu ditu?

Ildo oso generikoetan, enpresentzat eta ekintzaileentzat, lan-esparru berri bat izango litzateke, eta bertan gure fakultateko kideekin elkarreragin dezakete. Master berriak ere sortuko dira, nahiz eta fakultatea geratzen den, baina GOe-rekin sortuko diren mugako master gehiago dira, adibidez,

2023 abendua

eWorld aldizkaria 39

adimen artifizialaren eta elikaduraren arlo berria, eta beste master serie bat.

Beraz, GOe, lehenik eta behin, merkatura atera baino lehen, produktu berriak sortzeko, edo dagoeneko munduko beste leku batzuetan existitzen diren produktuak edo enpresen ekintzaileek sortu dituztenak hartzeko espazio bat da, non probak egiteko aukera izango dute. Hau da, elikagaien produktu baten Alfa eta Omegaren antzekoa da. Elkarrekin sortu edo azken doikuntzak egin ditzakezu merkatura eraman aurretik.

Horrenbestez, helburu nagusiak dira produktu berriak sortzea, lehendik dauden batzuen egokitzapena, elikadura arloko master berriak abian jartzea eta, era berean, ekintzaileei prototipoa egiten edo startup berriak sortzen laguntzea.

"GOe-k Donostiaren irudia indartuko du gastronomiaren etorkizuna erreproduzitzen den hiri gisa" Zein behar estaltzera dator?

Elikadura-sektorean, beste hainbat arlotan bezala, enpresek eta ekintzaileek formula hori sortzen duten tokiak behar dituzte sarritan, talentu hori guztia bil dezaketenak, bai bien artean, hau da, enpresa eta ekintzailea, bai hirugarren hankarekin, hau da, talentu akademikoa, ikasleak eta gure zentro teknologikoa. Beraz, behar hori beste sektoreetan baino are garrantzitsuagoa da.

Elikagaien sektorea oso berezia da gaur egun aldaketa prozesu batean dauden beste batzuekin alderatzen badugu, energia adibidez. Elikagaien sektoreak oso profil anitzak hartu behar ditu kontuan proposamen berrien sorreran. Alde batetik, nutrizionista bat izan behar duzu, kimika organi-

40 eWorld aldizkaria

2023 abendua

koaren alorreko ingeniariak izan behar dituzu, gero proposamen berria, diseinatzen ari zaren produktu berria, eskalatzen dakitenak, eta gero, hirugarren aktore bat, hau da, zati sentsorialean aditua, ingelesez Chef Scientis izenez ezagutzen dena. Orain arte, salbuespenak salbuespen, ez ziren formulak sortu non pertsona horiek espazio berean egon beharko liratekeen. Hau da, oro har, ildo bat sortzen da, zeinetan nutrizionistak kimikari organikoarekin hitz egiten zuen hasieran, eta gero, produktua oso aurreratuta zegoenean, zentzumen-alderdira eramaten zen hura hobetzeko.

"GOe-ren eraikuntzaren lanak azaroaren bigarren hamabostaldian hasi ziren eta 19 hilabetetan amaitu behar dira, 2025eko udaberrirako"

startupWorld

Oso hizkuntza desberdinak hitz egiten dituzten profilez ari gara, gurea bezalako zentro bat izan arte, fakultateaz ari naiz, hiru hanka horiek batzen zituzten programetan batu ez zirenak. Basque Culinary Centerrek, bere prestakuntzan, bai lizentziaturan, bai master mailan eta baita doktorego mailan ere, kimika organikoa eta elikadura batzen dituen hiru hanka hauek batu ditu, atal sentsoriala bezala, eta bere esku izango dute gurekin lan egingo duten enpresek.

Zein espazio hartuko ditu GOe-k?

Hasieratik diseinatu genuen espazioak oso anitzak izan behar zirela, baina eragile guzti hauek igaro behar zirela, hau da, laborategiak non lan egingo dute ekintzaileek, ikasleek eta enpresek, eta laborategi horiek ere bisitagarriak eta/edo elkarreragingarriak izan behar zirela herritartasunarekin. Laborategi oso irekiak, oso eragile ezberdinen eskura egon behar dutelako, baina bertan interaktuatu behar dute ekintzaileek, ikasleek, irakasleek, enpresek, eta askotan bisiatzen duten herritarrek ere.

Laborategi oso zorrotzak, gero hezkuntza eta irakaskuntzarako espazioak, baina oso irekiak ere bai. Bertan egingo denaren zati handi bat hirugarrenei irekita egon beharko litzateke, ni, adibidez, Asier Alea bezala, Danimarkatik, Alemaniatik, Estatu Batuetatik edo Shanghaitik ekarri dugun norbaiten klase magistral batera joan nadin. Gure masterreko ikasleentzako prestakuntza-espazioak, baina zabalik egon beharko lukete gure enpresa kolaboratzaileak bertaratu ahal izateko. Hori beti errepikatuko da: ahal den neurrian, lehen aipatu ditudan eragile hauek, ekintzaileak, enpresak, ikasleen talentua, kolaboratzaileak eta herritarrak, espazio horietan elkarreraginean aritzeko gai izan behar dira.

Zer ekarpen egingo dio hiriari, Euskadi eta baita Espainiari ere?

Hiriari ekarpena egingo diona, zenbait ñabardura izan ezik, Euskadira eta baita estatu mai-

startupWorld

lara ere eskalagarria da. Jakina, hiriak izango du etekinik handiena, betiere bisita eta bizileku bat baino gehiago bada; ekonomia aurreratua sortzen jarraitzen duen lekua izatea, batez ere, espezializazio adimen-tsuko hiriekiko konpromiso horrekin pixka bat jarraituz. Uste dugu guztiz zentzuzkoa dela Donostia, Gipuzkoa eta Euskadi etorkizuneko elikadura irtenbideak sortzen diren itsasargietako bat izatea, batez ere Donostia zentzumen arloan liderra dela abiapuntutzat hartuta. Beraz, hiriak berak, bai jarduera kuantifikagarriaren ikuspuntutik, bai startup-kopuruaren, berrikuntza-proiektuen kopuruaren, doktoregoikasleen kopuruaren eta abarren arabera, gastronomiaren eta elikaduraren alorrean, bai hiri-marka ikuspegitik, eboluzio-urrats bat emango du. Hau da, jada ez da jendeak ondo jaten duen eta biztanleko Michelin izar kopuru handiagoa duen hiria bakarrik, baizik eta mundu mailako erreferentziazko hiri bilakatzen ari da zentzumen arloan, zentzumen berrikuntzan, gastronomian eta elikaduraren berrikuntzan.

"Herritarrek beste eragile hauekin elkarreragin ahal izango dute: talentu akademikoa, irakasleak, enpresak eta ekintzaileak" Gero eragile guztietara zabalgarria da, hau da, lurralde mailan, Euskadi mailan, eta presatzen banauzue, estatu mailan hori ere erabil daiteke eta sinesgarria da. Beharbada beste sektore batzuetan apur bat behartuagoa dirudien bezala, hiriaren espezializazio adimentsu hau zerbitzu aurreratu berrien sortzaile gisa eboluzio-urrats bat da, eta, logikoa denez, Donostiaren kasuan, ez dugu zergatik azaldu beharrik; azkar ulertzen da.

2023 abendua

eWorld aldizkaria 41

Eta zer suposatuko du gastronomiaren munduarentzat?

Basque Culinary Centerren bilakaera honek gastronomiaren munduari lagunduko dio, hau da, gastronomia, ostalaritza ez ezik, garrantzitsua delako eta gure sustraiak direlako, gastronomiaren mundua berrikuntza dela berresteko. Talentua dela, mundu iraunkorragoa sortzen ere laguntzen ari dena, eta ez esaldiaren ikuspuntutik soilik, baina benetan hemen ditugun eragile horiek guztiak konponbide horiek sortzen lagunduko digute. Open Ecosystem izenarekin, hori oso argi utzi nahi izan dugu, Basque Culinary Center, bistan dena, motorra dela, GOe-ren ardatza, baina ekosistema baten inguruan jaio dela. Globala izan nahi duen ekosistema, baina hori ere bere 0 kilometroagatik, sukaldaritzako terminoa baita, eta horrek indartsuago egiten gaituela eta gure proposamena enpresentzat askoz ere erakargarriagoa egiten duela uste dugu. Munduko beste inon ez dute izango talentu gastronomikoaren kontzentrazio hori, fakultate bat, ad-hoc diseinatutako espazio bat, enpresa eta ekintzaileengan pentsatzen ari naiz, baita munduko beste leku batzuetako ikasleengan ere.

Uste dut horrek indartu egiten duela gastronomiak berrikuntzako beste jarduera hauek sortzea, industriarena, oro har, sektore gisa. Eta gero gastronomia mailan, 0 kilometroan, Donostian, Euskal Herrian, talentu hori beste jarduera mota batzuetan erabiliko dugu; are gehiago irekitzen dugu abanikoa.

Nori zuzenduta dago GOe? Ikasleen talentuaren partetik hasita, dagoeneko karrera bat duten pertsonentzat izango da, hau da, graduondoko ikasleentzat, eta oso profil berezia dutenak, lehen esan bezala, fakultateak Miramonen jarraituko duelako, Parke Teknologikoan. Bertan, elikadura eta gastronomiaren alorrean nolabait espezializatu edo teknologia aurreratu berriekin formazioa osatu nahi duten pertso-

42 eWorld aldizkaria

2023 abendua

nei irekiko zaie, hala nola, arlo digitala, adimen artifiziala eta gastronomia, hartzidura alor berriak... Gastronomia eta elikagaien teknologiaren zatia hartu eta gaur egun fakultatean existitzen ez den prestakuntza bat sortu eta GOe-n barneratuko dugu; beraz, osagai akademiko eta talentu hori erdigunean daukagu jada. Hori profil bat izango litzateke.

Bigarren profila, batez ere, enpresa handietako berrikuntza zuzendariak eta haien taldeak izango lirateke, beharbada ez zuten toki batean irtenbide berri hauek sor ditzaten.

Oso pentsatua dago ETE edo enpresa handi baten berrikuntza-esparruaren bigarren profil horretan.

Hirugarren aktorea, ekintzaileak, dagoeneko existitzen diren baina profil honetan lekurik ez duten ekintzaileak, Food-Tech-en elikaduraren alorreko ekintzailea oso bestelakoa delako beste esparru batzuetakoarekin alderatuz, hala nola zibersegurtasuna, fintech... Azkenean, elikagaien alorreko soluzio gehienek ez baitute laborategirik behar, espazio fisikoak behar dituzte, leku askotan aurkitzen ez direnak, eta hemen aurkituko duten balioztatzea ere eskatzen dute. Beraz, dagoeneko existitzen den ekintzaile horrentzat edo gure unibertsitateko talentu propioarentzat, bere prestakuntza-zatiaren amaieran startup bat sortu nahi badu, zer leku hoberik GOe baino, hau da, startup-ak Donostiara etorri eta/edo han sortu daitezen.

Eta laugarren hanka gizartea bera da. Elikadura arloko irtenbideak gizakiarengan oinarritzen dira, hau da, janariak definitzen gaitu eta hitzez hitz, jaten duguna gara. Beraz, beste arlo batzuetan ez bezala, herritarren arteko interakzioak berebiziko garrantzia du.

Beraz, demagun lehengo hiru aktoreek GOen ikasi-lana egingo dutela, eta laugarrenak, hau da, herritarrak, beste hiru eragile horiekin elkarreragin egingo dutela, izan talentu akademikoa, irakasleak, enpresak, enpresaren berrikuntzaren zati bat eta ekintzaileak.

startupWorld

Beraz, edozein herritar sartu ahal izango al da GOe-n?

Bisitatu, noski, eta elkarreragin. Klase edo jardunaldien zati handi bat enpresei, ekintzaileei, ikasleei, jakina, eta baita herritarrei ere zabalik egotea nahi dugu. Antzerki bat izango balitz bezala, astero joan zaitezke eta ikus dezakezu zer gertatzen den GOe-n, zer motatako ekitaldiak izango diren, zer motatako klaseak izango diren, aplikazio baten bidez, eta zuk erabaki dezakezu zein klase interesatuko litzaizukeen: joan produktu baten aurkezpenera, klase magistral batzuetara eta ikastoletarako, lanbide heziketako zentroetarako ekintzak... baina herritarrentzako ad-hoc programa horietatik haratago, saiatu irekitzen ahal den neurrian ekintzaile, ikasle eta enpresen jarduera guztiak.

"Gastronomiaren etorkizuna zein izango den jakiteko jakin-mina duen edonork badu, Donostian, leihorik onena elkarreragiteko" Jatetxerik ere izango al du, BCCn gertatzen den bezala?

Bai, esperientzia gastronomiko errazetarako eremu bat izango du, gure ekintzaile eta enpresei neurriak hartzen lagunduko diena.

Bertan aurkituko duzunak beti izango du berrikuntza eta erakusleiho puntu nahiko garrantzitsu bat, eta, ondoren, goiko solairuko jatetxe gunea ere, ekitaldietarako eta erakusleihoetarako erabiliko dena, asteko zenbait egun irekita, eta bi arima uztartuko dituena.

Gure ikasleek, enpresek eta ekintzaileek produktuak modu ad-hoc-agoan erakusteko balioko dute, eta, era berean, Donostiako pano-

startupWorld

rama beste jatetxe bat ez den, baizik eta janariaren etorkizunerako leiho bat den zerbaitekin osatzeko ere balioko du.

Zergatik kokatuko da Donostiako Gros auzoan?

Badago han egoteko arrazoi bat. Hasieratik, udalarekin elkarrizketetan hasi ginenean, oso argi geneukan nahi genuena herritarrekin interakzioa egitea zela, eta ekintzaileek eta enpresek ere bilatuko zutela hiri marka hori elkarren artean elkarreragiteko.

Beraz, alde batetik, hiriarekin elkarreragin nahi izan dugu, eta gainera, enpresak, ikasleak eta ekintzaileak horren bila dabiltza pixka bat. Eta guk ere nahi genuen, lehen esan bezala, honek berrikuntza gastronomikoaren barrutiaren hazi gisa balio izatea. Argi genuen espazio zentral bat bilatzen ari ginela, hirian zegoena, eta Donostia oso hiri bukatua da, espazio libre gutxi dituena ingurune zentralenean, eta hau zen, eskuragarri daudenen artean, hobe egokitu zitzaiguna, hirian dagoen espazio baten aukera zentral horien artean, hiriarekin elkarreragiten duena.

Zer esan diezagukezu eraikinaren diseinuari buruz? Zer irudikatzen du?

Zer bilatzen du?

Hain justu, horren bila genbilen. Eragile guztien arteko harremana estutuko lukeen diseinua, konpartimentu itxietatik ihes egingo lukeena. Eragile desberdinak bertan interakzioan egotea optimizatu dezakeena, eta are gehiago espazioa bera askotan aldatzen dena, hau da, goizez klasea dena, arratsaldez ekintzaileak eta gauez enpresak, herritarrak, ekintzaileak eta ikasleak...

Barne-espazioen ikuspuntutik, tentsio hori, elkarrekintza hori, faktore garrantzitsua zen eta lehiaketan kontuan hartu zen. Gero kanpotik, hau da, ibiltzean zer ikusi daitekeen, espazio hori erakargarria izan behar zen, berritzailea noski, itxura ikonikoa zuena, baina ez estatua edo totem bezalako ikonikoa,

2023 abendua

eWorld aldizkaria 43

baizik eta aitzitik, eraikinaren azalarekin elkarreragitera gonbidatzen duen zerbait, horrela, zer den jakin gabe ere, zu erakarrita sentiaraziko zaituena, sartu nahi izatea.

Berrikuntza-espazio askok, oro har, 90 graduko angeluez abusatzen dute, 80ko hamarkadako arkitekturakoak dira, nolabaiteko edertasunarekin, baina oso oldarkorrak, oso totem-antzekoak. Zerbait nahi genuen, berritzailea eta ikonikoa izanik, zegoen tokiarekin batera joango zena, ez da kasualitatea Bjarke Ingels Group (BIG), irabazi zuen arkitektura-etxeak, "Camino de las Olas - Olatuen Bidea" deitu izana, Santiago Bidea bertatik pasatzen denarekin jolastuz. Uliako muinoarekin hitz egiten duen leku bat nahi genuen, Zurriola hondartzan, olatuen hondartzan, aurkitzen dituzun olatu horietara eramango zaituena.

Eta hori da bilatzen genuena. Barruan, tentsio handiko espazioa da, ia metroan egotea bezalakoa, geltoki batean dena lotuta dagoela, ez dago konpartimentu estankorik, eta kanpotik, paseatzera, ibiltzera, azala ukitzera, egotera gonbidatzen zaitu, azalaren gainean egon, bertara sartu. Oso zorrotza izan da, baina, hain zuzen, gauza horiei erantzuteko moduko jendea gonbidatu genuen nazioarteko lehiaketa batera. Oso lehia zorrotza izan zen eta emaitzak oso onak izan direla uste dut.

Nola animatuko zenituzke herritarrak GOe-ra joatera?

44 eWorld aldizkaria

2023 abendua

startupWorld

Gastronomiaren etorkizuna eta berrikuntzaren etorkizuna zein izango den jakiteko jakinmina duen edonork baduela han, Donostian, etorkizunerako leihorik onena izango dena eta zurekin elkarreragiteko diseinatuta dagoela esango nuke. Ez dago konpartimentu estankoak izateko diseinatuta, baizik eta gastronomiaren eta elikaduraren etorkizunerako leiho nagusia izango duzu.

berrikuntza proiektu horiek jada existitu daitezen, eta, gainera, doktoregaiak izan ditzagun, bertan enpresa eta ekintzaileekin lanean has daitezen. Ez diogu itxarongo egitura edukitzeari. Edukiak lantzen ari gara eta kontinentearen aurretik jarriko da martxan.

Nola eragingo dio GOe-k hiriko ekosistema berdeari?

Berrikuntza sortzen den hiri batean, jarduera ekonomiko handiagoa, GOe-ren zeregin nagusia produktuetan, enpresetan, ekintzaileetan eta ikerkuntzan berritzea baita, batez ere master eta doktoregoko ikasleek egingo dutena. Beraz, hiritik eta hirian ematen diren berrikuntza eta zerbitzu aurreratuen bolumena handituko da, sektore jakin batzuetan espezializazio adimentsuaz esan genuen ildoari jarraituz, eta horietako bat elikadura da. Gainera, zerbaitek zentzurik badu Donostian, hori gastronomia da. Talentu ekintzailea, talentu akademikoa eta enpresa talentu asko erakarriko ditu hirira, bertan lan eta biziko direnak.

Marka mailan, Donostiaren irudia indartuko du, gastronomiaren etorkizuna erreproduzitzen den eta errestaurazio mailan ez ezik, laborategi, prestakuntza eta ekintzailetza mailan ere bilakaera izan duen hiri gisa, eta hori bakarra da.

Inola ere ez. Zuhaitz guztiak eta parkeko eremua ordezkatzen dira. Era berean, Groseko behealdea eta Uliako muinoaren arteko komunikaziorako lehen existitzen ez ziren irtenbide sorta bat sortzen du. Zentzu horretan, zuk daukazun parke berri eta berritzaileagoa da ibiltzeko. Edukiarekin elkarreragin nahi ez baduzu, kontinenteak hiriko eta itsasoko begiratoki nagusietako bat eskainiko dizu, baitan bertatik paseo bat emateko aukera ere.

Gastronomia edo janaria interesatzen ez bazaizu eta oinez bakarrik ibili nahi baduzu, GOe ibilaldi bat egiteko behatoki eta eremu ederra duzu.

Proiektu gehiago al dituzue buruan?

Orain ekintzaileekin eta enpresekin hitz egiten ari gara, hau irekitzen denean, GOe-n

Azkenik eta laburbilduz, zer onura ekarriko dizkio GOe-k Donostiari?

startupWorld

2023 abendua

eWorld aldizkaria 45

1.400 lagun baino gehiago Basque Open Industryn

E

uskadiko industria berritzaileenaren ordezkaritza handia bildu zen azaroaren 13 eta 14an Basque Open Industryn.

ETEaren Europako Asteak nazioarteko hainbat egitasmo eraman zituen Bilbao Exhibition Centerrera (BEC), eta horietako bat zen Euskadiko industriaren ahalmena erakusteko baliagarria izan zen hitzordu hori.

Basque Open Industryren eskaintza zabala izan zen eta Euskadiko ekosistema industrial eta teknologiko zabala erakusteko balio izan zuen. 'Let's meet in Innovation Land' lelopean, bi jardunalditan pandemiara arte egin ohi zen Basque Industry 4.0ren lekukotza jaso zen. Eragile publiko, pribatu eta enpresa ugari izan ziren bertan.

“Let's meet in Innovation Land” lelopean, ehun erakusketari inguru, bilerak eta hitzorduak izan ziren Eskaintza zabala eta askotarikoa Baina BOI ez zen soilik baliagarria izan Europako erakundeetako ordezkarien aurrean Euskadiko industriaren ahalmena erakusteko. Izan ere, ETEei honako aukera hauek ere eskaini zizkien: industriaren sektoreari zuzendutako laguntzak ezagutzea, teknologiak probatzea eta balioztatzea, nazioartekotzeprozesurako laguntzak ezagutzea eta, oro

har, era askotako gaien inguruko joeren berri izatea (talentuarekin lotutakotik hasi eta trantsizio digitalera, energetikora eta ingurumen-mailakora iristeraino). Horretarako, BOIren programak 150 protagonista bildu zituen (espezialistek eskainitako hitzaldiak eta ehun bat erakusketari barne). Gainera, enpresen arteko topaketak antolatu ziren haien arteko interkonexioa bultzatzeko.

Talentua Erakartzen eta Adimen Artifizialean adituak BOIn aditu gehiago ere izan ziren. Hala, mahai-inguruetan eta solasaldietan, gai hauen inguruko azken joerei buruzko informazioa eman zuten: Talentua, Adimen Artifiziala, Zibersegurtasun Industriala, Trantsizio Digitala eta Trantsizio Energetikoa eta Ingurumenekoa.

Talentuarekin lotuta, honako hauek izan ziren bertan: José María Peiró, Universitat de Valénciako Erakundeetako Psikologia Sozialaren Unibertsitateko katedraduna eta Daniel Mikolta, Pertsonen zuzendaria Ingeteam enpresan.

Adimen Artifizialarekin lotuta, Petra Püchner-ek, Württembergeko Ekonomia, Lan eta Turismo Ministerioaren Europako komisarioak eta Steinbeis Europa Zentrumeko zuzendariak, AAren bidez negozio-eredu berriak gaitzen dituzten Europako ekimen berriak azaldu zituen.

Erakusketariekin biltzeko hitzorduak APP Networking Landen Enpresa parte-hartzaileen artean sortu ohi den interkonexioa da enpresek gehien balo-

46 eWorld aldizkaria

2023 abendua

ratzen duten eta garrantzi handia duen zatietako bat. Horretarako, APP (Networking Land izenekoa) bat gaitu zen. Horren bidez, trukea erraztu ahal izan zen eta Euskadiko ETE-ek erakusketariengana sarbide erraza izan zuten eta aurrez hitzorduak adostu ahal izan zituzten zibersegurtasun arloko enpresekin, startupekin eta BIND 4.0 programako enpresa bultzatzaileekin, Basque Research & Technology Allianceko (BRTA) teknologia-zentroekin eta abarrekin.

Joeren zuzeneko behatokia BOI manufaktura aurreratuaren eta Euskadiko industria adimendunaren aplikazio berrien azken joerak zuzenean ikusteko behatoki moduko bat izan zen. Euskadik azeleragailua zapaldu du berrikuntzan, eta, izatez, 21 postu egin du gora Europako rankingean.

Programaren barruan konferentziak, mahai-inguruak eta tailer praktikoak zeuden, elkarri lotuta zeuden hiru blokeren egiturarekin; batetik, talentua; bestetik, industria adimendunerako joerak eta; horrez gain, trantsizio energetiko-ingurumenekoak eta teknologiko-digitala.

Gai jakinen inguruan sakontzeko aukera izan zen bertan: nazioartekotzea, ekintzai-

startupWorld

letza, zibersegurtasuna edo teknologia, adibidez.

Nazioartekotze irisgarria eta Ukrainako standa Nazioartekotzeari dagokionez, nazioarteko hedapena azkartu nahi duten Euskadiko ETE-ek SPRI Taldearen Kanpoko Sarea izan zuten eskura, informazioa eskainiko zuten stand propioekin. Hala, SPRI Taldeko Kanpoko Sareko 18 bulego egon ziren ordezkatuta, Euskadiko Nazioartekotze Agentziak, Basque Trade & Investmentek (BTI), koordinatuta. Agentziak 90 herrialdetara iristeko ahalmena du.

Standetako batek, gainera, esanahi berezia zuen. Ukraina izan zen haren oinarria eta 'Rebuild Ukraine' izena izan zuen. Varsoviako bulegoko kideek (bulego hori arduratzen da Ukrainako merkatuaz), eta Ukrainako enpresek eta elkarteek herrialdea berreraikitzeko programan parte hartzeko aukera eskaini zien Euskadiko enpresei (programa Europar Batasunak babestu du).

BIND 4.0ri lotutako punta-puntako startupak Ekintzailetzak ere garrantzi handia izan zuen ekimenean eta BIND 4.0 programari lotutako Euskadiko punta-puntako startupei eskainitako standak izan ziren. Programa horrek ia 200 proiektu bizkortu ditu sektore industrial askotako eta neurri desberdinetako Euskadiko beste enpresa batzuekin eratutako loturari esker.

Sustatzaileekin harremanetan jartzeko aukera izan zen, industria-sektorerako planteatzen dituzten eta Euskadiko enpresa-ehunduran txertatu daitezkeen irtenbideak ezagutzeko. Halaber, lankidetzarako bideak zabaltzeko lotura-puntua aurkitu dezaketen lehiakideen arteko harremana ere sustatu zen. Astelehenean, hilaren 13an, programako arrakasta-kasuetako batzuk gertugertutik ezagutzeko aukera egon zen.