eWorld aldizkaria - DIGITAL GENRATION Nº 0023

Laguntzen du

0023. zk.

Doakoa

2022eko otsaila

gadgetWorld

appWorld

digitalWorld

trainingWorld

Ameca, robot super errealista

Letra-tipoa aldatu WhatsAppen

Zinema txiki bat etxean, LGri esker

Langabezia gutxien duten lanbideak

infoWorld

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

INFORMAZIO EUROPARREKO ZENTROAK

BERRIKUNTZAKO ZENTRUAK SAIOLAN BIC GIPUZKOA ARRASATE BIC BIZKAIA EZKERRALDEA KBI DIGITAL DEUSTOKABI ZITEK BILBAO BEAZ BIZKAIA IKERBASQUE SPRI, S.A. BILBAO LAB COWORKING BILBO COWORKING EHUB! COWORKING PLAZA DEL GAS ALZOLA COWORKING ESPACIO OPEN THE MAKERY BIOOK ELKARTEA BIC BIZKAIA AMARA COWORKING BIC GIPUZKOA BERRILAN KUTXA KULTUR ENEA IMPACT HUB DONOSTIA GALERNA STUDIO COSPACESS BERRIUP ACELERADORA DE STARTUPS LABE-DIGITAL GASTRONOMY LAB ASUAKOWORKING EIBAR COWORKING COWORKING KABITAN COWORKING IRUN KOMOREBI COWORKING WELINK COWORKING INIZIA SENDA15 COWORKING COCUBO COWORKING GUREKIN COWORKING CO-VI COWORKING VITORIA COWORKING VITORIA - OFIWORKING HUB GASTEIZ 2GETHER BIZIA METXA - EMPRENDE CEIN BIC ARABA COWORKING MUTILVA ORIZONT SODENA DESARROLLO DE NAVARRA LA TIERRA COLABORA COCOWORKING PAMPLONA AGORA COWORKING TALLER 14 COWORKING COWORKING EL CUBO BLANCO CENTRO GEOINNOVA INNOBASQUE

Arrasate Arrasate Barakaldo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Bilbo Derio Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Erandio Eibar Hondarribia Irún Irún Leioa Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Noain Miñano Mutilva Alta Iruña Iruña Iruña Iruña Iruña Iruña Iruña Iruña Zamudio

EKINTZA HONEK NAFARROAKO GOBERNUAREN LAGUNTZA JASO DU

3

Goiru Kalea, 1 Edif. A 4º Goiru Kalea nº 1, Edificio A 4º Avenida Altos Hornos de Vizcaya nº 33 Matiko Kalea nº 6 Unibertsitate Etorbidea nº 24 T.S. de Ingenieros de Bilbao, Urquijo s/n 2ª planta Sabino Arana Etorbidea nº 8 María Díaz Haroko Kalea nº 3 Edif. Plza. Bizkaia Alameda Urquijo nº 36 4ª Planta Done Bikendi Kalea, 5 Avda. Ferrocarril, 10 Quintana, 4 Calle Pablo de Alzola nº 2 Deustuibarra, 70 A Uribitarte Pasalekua nº 3 Bilbao Berrikuntza Faktoria. Uribitarte Kalea,6 Astondo Bidea, Edificio nº 612 C/ Maestro Santesteban, nº 3 4º Mikeletegi Pasalekua nº 83 Pº Duque de Mandas nº 52 Andre Zigarrogileak Plaza nº 1 Planta 3 Ametzagaña Kalea nº 25 Federico García Lorca nº 2 bajo Zuatzu Kalea, 7 Bajo 1 Plaza de las Cigarreras, 1 Edificio Enekuri Dpto. 9 Txikito de Eibar nº 8 bajo Donostia Kalea nº 25 Hospital Santa Margarita Kalea nº 1 Letxumborro Hiribidea nº 92 Paseo Landabarri nº 1 Dpto. 103 Avenida Miguel de Unamuno nº 3 San Prudencio Kalea nº 6 Cubo Kalea nº 1 Paseo Juan Pablo II nº 32 bajo Salvador de Azpiazu Ibilbidea nº 13 Brusela Hiribidea nº 3 Pintore Kalea nº 13 Bulevar de Mariturri Kalea nº 42 Floria Kalea nº 60 Calle San Prudencio nº 6 2ª Planta Plaza Cein, nº 5 Calle Albert Einstein nº 15 Calle Nueva nº 8 Oficina 11 Avenida Carlos III nº 36 1º Avenida Carlos III el Noble nº 36 3ª Dcha.

Calle Larrabide nº 21 San Pedro nº 43 Avda. Marcelo Celayeta nº 75 2ª Pl. Nave AA3 Ofic 34 Calle Emilio Arrieta nº 11 Bis Piso 7 Pta. 2 Pascual Madoz nº 5 C/ Luis Morondo Urra nº 8 bajo A C/Laida Bidea nº 203

943 712 072 943 712 072 944 184 100 944 205 379 944 139 108 946 013 936 944 395 622 944 052 660 944 037 000 946 941 104 688 684 348 946 212 930 946 854 652 944 751 275 946 033 596 633 576 323 944 030 606 943 474 660 943 000 999 943 001 217 943 458 485 608 001 406 943 320 369 943 942 117 676 450 580 609 505 216 688 734 292 620 557 404 843 630 967 630 202 866 944 979 301 945 014 500 945 138 264 945 562 267 945 254 122 676 938 803 945 711 960 945 710 670 945 148 442 945 139 560 945 032 674 848 426 000 945 298 282 948 983 399 848 421 942 848 421 942 626 888 185 948 383 808 672 177 693 686 831 760 646 422 742 948 117 137 944 209 488

KULTURA ETA HIZKUNTZA POLITIKA SAILAREN DIRULAGUNTZA (HIZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURUORDETZA)

EDITOREA: Fundación Orienta Zaitez Fundazioa Recalde, 27, 2 solairua, 2 Bulegoa 48009 Bilbo MATERIALAK BIDALTZEA ETA KONTAKTUAK: Particular de Ategorrieta, 2 Baxua, 10 Lokala.

20013 Donostia. Tfnoa.: 943 053 488 http://www.elperiodicouniversitario.com posta-e: asun@europedigitalhub.eus Lege Gordailua: BI-2079-2017 ISSN: 2603-6207

UPV/EHU Ekonomia eta Enpresa Zientzien Fakultatea. Lehendakari Aguirre Etorbidea, 83. 48015 - BILBAO Tel.: (+34) 946 013 651/ 652 E-maila:cde@ehu.eus http://www.ehu.eus/es/web/cde/home

Deustuko Unibertsitatea Liburutegi Unibertsitarioa Ramón Rubial, 1. 48009 - BILBAO Tel.: (+34) 944 139 417 E-maila: begona.prado@deusto.es http://www.iee.deusto.es

Nafarroako Unibertsitatea Zuzenbideko Eraikina. Campus Unibertsitarioa. 31080 IRUÑA Tel: 948 425 634 E-maila: cee@unav.es

EUROPE DIRECT CEDERNA GARALUR. NAFARROA Barriobide, 40, 001 bulegoa 31013 ANSOAIN Tel.: 948 206 697 E-maila:europadirect@cederna.es

EUROPE DIRECT HAZI Granja Modeloa,z/g 01192 ARKAUTE Tel.: 945 0003 208 http://www.hazi.es

EUROPE DIRECT BIZKAIA Simón Bolivar Kakea, 8B 48010 BILBAO Tel.: 946 072528 E-maila: europedirect@fundacionede.org http://www.europedirectbizkaia.org EBri buruzko informazio orokorra eta kontsulta espezializatuak eskintzen ditu, dibulgazioko ekitaldeak egiten ditu eta lan-gela bat dauka.

EUROPE DIRECT DONOSTIA Prim kalea,14 2D 20006 DONOSTIA Tel.: 943 470 962 E-maila:europedirect@kaebnai.net http://kaebnai.net Informazioa, orientazioa eta europar herritartasunarekin erlazionaturiko eskubideei buruzko aholkularitza, parte-hartze aktiboa eta gaztetasuna eskaintzen ditu.

BILBOKO UDALAK DIRUZ LAGUNDUTAKO PROIEKTUA DA, ORDEA, BERE EDUKIA ERAKUNDE ONURADUNAREN ERANTZUKIZUN ESKUSIBOA DA

KOORDINATZAILEAK: Jon Lasa eta Irene Urizar.

LAGUNTZAILEAK: Jon Lasa, Irene Urizar, Lourdes Sánchez, Unai Urizar eta Cristina Domínguez.

DISEINUA ETA MAKETAZIOA: Fundación Orienta Zaitez Fundazioa.

ARGAZKIAK: Cristina Domínguez eta Irene Urizar.

KOLABORATZAILEA: Universitario Vasco Navarro S.L. PUBLIZITATEA: Bizkaia/ Gipuzkoa/ Araba/ Nafarroa: 629 229 185

4

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

gadgetWorld

Samsung Galaxy S21 FE 5G, eskuragarri

S

amsungen oso ohikoa den joera bat da. Modelo enblematiko bat merkaturatzen dute eta hil batzuk geroago abantaila gutxiago dituen FE abizendun bertsio baten aldeko apustua egiten dute, baina goi mailan sartzen jarraituz.

Dagoeneko eskuetan izan dugu Samsung Galaxy FE S20 bikaina eta, orain, konpainia korearrak bere estrategia errepikatu eta Espainian eskuragarri dagoen Samsung Galaxy FE S21 modeloa kaleratu du.

Gailuak Samsungen gama gorenaren premium diseinua mantentzen du bere

atzeko kamera hirukoitzarekin eta pertsonalizazio-ezarpen asko eskaintzen dituen One UI 4 sistema eragilearekin, baina imajina dezakezun bezala, ez da horretan bakarrik geratzen.

Samsung Galaxy S21 FE 5G-k 6,4 hazbeteko FHD + AMOLED dinamikoko pantaila du, 120 hz-ko freskatze-tasa eta 240 hz-ko ukipen-laginketa-abiaduragatik nabarmentzen dena, zure joko-esperientzia beste maila batera eramateko.

Gailuak Samsungen gama gorenaren premium diseinua mantentzen du Hemen bere anaia nagusiek duten Snapdragon 888 Octa-Core 5nm eta 64 biteko prozesadoreak onartzen ditu eta Fold3 eta Z Flip3 5G ere integratzen ditu. Beraz, ez duzu errendimendu arazorik izango eguneroko oinarrizko zereginetan, joko zorrotzak mugitzean edo potentzia handia eskatzen duten aplikazioekin lan egitean.

Kamerari dagokionez, Samsung-ek ere ez du mozten eta atzealdean lente modulu bat eta kalitate handiko selfie lente bat aurkituko dituzu.

Zenbakiak oso interesgarriak dira: 12 megapixeleko kamera nagusia, 12 megapixeleko angelu zabala eta 8 megapixele-

gadgetWorld

ko teleobjektibo bat. Eta aurreko kamera?

Apustu egiten du 32 megapixeleko lente baten alde.

Bateriari dagokionez, koska bat gora egiten du eta 4.500 mAh-ko autonomiaren aldeko apustua egiten du goiko modeloaren 4.000 mAh-ekin alderatuta eta, gainera, 25W-ko karga azkar horri eusten dio kable bidez eta 15W-ko haririk gabeko karga bidez. Hori bai, alderantzizko karga kanpoan uzten du.

Dagoeneko Espainian eskuragarri dago Samsung Galaxy FE S21 5G eta, ohikoa den bezala, potentzia gehiago edo gutxiago duten arabera, hainbat prezio-tartetan dago.

- 6GB RAM eta 128GB barne memoria, 759 euroren truke.

- 8GB RAM eta 256GB barne memoria, 829 euroren truke.

Premium ezaugarriak Samsung Electronics-ek Galaxy S21 FE 5G berria kaleratu berri du, konpainiaren Galaxy S21 serieko azken bertsioa.

Telefono honek Galaxy S21 erabiltzaileek gehien goraipatzen dituzten premium ezaugarri batzuk ditu, baita serieko ezaugarri nabarmenenak ere.

Diseinu erakargarria, errendimendu indartsua, profesionalentzat merezi duen kamera eta ekosistemarekiko konexioa dira Samsung-en aurkezpen berria osatzen duten elementuetako batzuk.

TM Roh-ek, Samsung Electronics-eko Business MX (Mobile Experience)-ko presidente eta buruak, abiarazte berriaren arrazoiak azaltzen ditu: "Galaxy S20 FE eta Galaxy S21 sortek harrera oso ona izan zuten; beraz, ikuspegi bera aplikatu genuen S21 FE 5G berriarekin. Gu-

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

re Galaxy zaleei gehien axola zaien premium eginbideez hornituta, zure lehentasun guztiak biltzen dituen telefono mugikorra eskaintzea dugu helburu".

Contour Cut marko ikonikoarekin, kameraren karkasarekin ezin hobeto integratzeko gai dena, Galaxy S21 FE 5G berriak itxura dotore eta bateratua du ezaugarri. Horrez gain, 7,9 mm-ko gorputz liraina du, eskuan primeran sartzen dena eta errendimendu potentzia bikainari kalterik egiten ez diona.

Enpresaren azken belaunaldiko gailu tolesgarriak erabiltzen dituen prozesadore indartsu eta oso azkar berarekin hornitutako smartphone bat da. Hori dela eta, eskaintzen dituen irudi eta grafikoen kalitateak jokalari eta streamer zorrotzenak ere harritzeko gai dira.

5

6

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

gadgetWorld

ASUSen 17 hazbeteko lehen tolesgarria

L

enovoren ThinkPad X1-ek badu dagoeneko arerio bat. ASUSek bere bi ordenagailu eramangarri berriak aurkeztu berri ditu, Zenbook 14 OLED eta bien eredu deigarriena den eta artikulu honetan jorratuko dugun Zenbook 17 Fold OLED delakoa.

ASUSen lehen ordenagailu eramangarri tolesgarria da, tabletaren kontzeptua ordenagailu eramangarriarekin nahastu duen proposamena.

Momentuz, 17 hazbeteko OLED pantailadun tolesgarri bakarra da merkatuab.

Gailu honen ezaugarriak eta zehaztapen teknikoak kontatuko dizkizugu, orain arteko fabrikatzailearen apustu arriskutsuenetako bat, ezbairik gabe.

Ordenagailuaren gorputza aluminiozkoa da eta bere lodiera txikiagatik nabarmentzen da ASUS Zenbook 17 Fold OLED; fitxa teknikoa - Pantaila: Zabalduta: 17,3 hazbete. Tolesgarria. 2.5K OLED (2560 x 1920).

Aspektu-erlazioa 4:3. Ukimenezkoa. Tolestuta: 2 x 12,5 "(1920 x 1280). Itxura-erlazioa 3:2.

- Prozesatzailea: 12. belaunaldiko Intel Core i7.

- Grafikoak: Intel Iris X grafikoak.

- Memoria: 16 GB 5200 Mhz LPDDR5.

- Biltegia: 1TB PCIe 4.0 x4 NVMe M.2 SSD. - Kamera: 5 MP, zarata murriztuarekin.

- Portuak: 2 x Thunderbolt 4 USB-C (2 Thunderbolt). 3,5 mm-ko aurikularretarako konektorea.

- Bateria: 75 Wh. - Dimentsioak eta pisua: Tolestuta: 378,5 x 287,6 x 8,7x 11,7 mm. Tolestuta: 287,6 x 189,3 x 17,4x 31,9 mm 1,7 kilogramo.

ASUS harro dago Zenbook 17 Fold OLED-ekin merkatura 17 hazbeteko OLED pantaila duen lehen tolesgarria ekartzeagatik. BOE fabrikatzaileak eskaintzen du panela, ASUS eta Intelekin

gadgetWorld

batera garatua. Tolestuta, 17,3 hazbeteko diagonala du, 2560 x 1920 bereizmenarekin. Behin plegatuta, tamaina 12,5 hazbetera murrizten da eta bereizmena 1920 x 1280ra.

Gorputza aluminiozkoa da eta batez ere lodiera baxuagatik nabarmentzen da; zabaltzean, 8,7 mm besterik ez. Tolestuta zifra nabarmen handitzen da, 31,9 mmra arte. Hala ere, zifra onargarriagoa da eskuartean duzun gailu motarentzat.

Panel hau sei modu ezberdinetan lan egiteko diseinatuta dago panel tolesgarriari etekinik handiena ateratzeko.

ASUSek dio 30.000 irekiera eta itxiera baino gehiagoko zikloetan probatu dela, iraunkortasuna bermatzeko.

- 'On Screen' modu eramangarria: 12,5 hazbete + panel birtuala.

- Ordenagailu eramangarri modua: 12,5 hazbeteko + haririk gabeko teklatua.

- PC modua: 17,3 hazbeteko diagonal osoa + haririk gabeko teklatua.

- Tablet modua: 17,3 hazbeteko diagonal osoa.

- Liburu modua: 17,3 hazbeteko diagonal osoa, apur bat tolestuta.

- Modu hedatua: panela 12,5 hazbeteko bi paneletan banatuta.

ASUSek panela mimatzea nabarmena dirudi, fabrikatzaileak emandako informazioarekin behintzat. Panelaren erantzundenbora 0,2 milisegundokoa da eta batez ere ASUSen helburua azpimarratzen du panela erre ez dela ziurtatzeko, OLED teknologiaren gaitz endemikoetako bat.

Arreta berezia OLED panelaren erredura posibleetan Ordenagailuak gehien degradatzen ari diren pixelak detektatzeko gai diren algoritmoak ditu, haietatik igarotzen den ko-

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

rronte-fluxua hobetuz, koloreak zehaztasunez erakusten jarraitzeko.

Honetaz gain, ordenagailu eramangarria 30 minutu baino gehiago inaktibo dagoenean, panela zaintzeko bereziki diseinatutako pantaila-babeslea aktibatzen da, erretzeko aukera murriztuz.

ASUSek aukeratutako prozesadorea azken belaunaldiko Intel Core da, I71250U bat, 16 GB RAM eta 1 TB biltegiratzearekin batera. Bateria 75 Whkoa da eta bi Thunderbolt 4 USB-C ataka ditu. USB-A eta Ethernet atakak espero dira, nahiz eta ASUSek portu guztiak zehaztu ez dituen.

Ordenagailu eramangarriaren soinua Harman Kardon-ek sinatua da, Dolby Vision Atmos-ekin bateragarria da eta lau bozgorailuz osatutako sistema du, soinua estereoan ateratzeko. Teknologia interesgarriak ere baditu, aurrealdean sentsore bat adibidez, inguruneko argia detektatzeko gai dena, pantailaren kolorea eta tenperatura denbora errealean doitzeko.

7

8

eWorld aldizkaria

gadgetWorld

2022 otsaila

Ameca, giza itxurako robot super errealista

M

unduko giza itxurako robotik aurreratuena eta super errealista da eta Ameca du izena.

CES 2022 amaitu da eta zalantzarik gabe esan dezakegu Ameca izan dela parte-hartzaileen interes gehien sortu duena. Kontsumo elektronikoaren azokak Las Vegasen bildu ditu, urtero bezala, mundu osoko garatzaileak. Apustu deigarrienen artean kolorez aldatzen den BMW bat, sentimenduak antzemateko gai den txakurrentzako lepoko bat eta emango zaion erabileraren arabera mutatzeko gai den mahai elektroniko bat ikusi ditugu. Baina haietako inork ez du Amecak bezainbeste lagunik egin.

Engineered Arts etxeaj sortua, Ameca giza itxurako robot bat da eta, bere ten-

plutik, bera ezagutzera etorri diren guztiekin hitz egin du. Urruneko proposamenek markatutako edizioa honetan, bere gaitasunak erakutsi nahi izan ditu Amecak. Ikusgarriak direlako.

"Munduko giza itxurako robot aurreratuena" deitua, aurpegi-ezaugarri deigarriak izateaz gain, horiek mugituz aurpegiko adierazpenak sortzeko gai da Ameca eta bere hizkeraren zati gisa erabiltzeko. Horrela, hitzekin ez ezik, aurpegiko keinuekin eta intonazioarekin erantzun diezaieke robotak erabiltzaileen galderei.

Dagoeneko abenduan ikusi genuen Engineered Arts-ek Amecaren esnatzearen bideoa argitaratu zuenean. Bertan, robotak harridura keinu batekin bizitzari nola erreakzionatzen zion ikusi genuen, hainbat keinu egin eta besoari jakin-minez begiratu ere.

Bere hitzaldiari dagokionez, Amecak badaki gai ezberdinei buruz ondo hitz egiten, eta galdera berari hainbat erantzun emateko gai ere bada.

Softwarea Bere softwareak erantzun mugatuak ditu. Esaterako, TN Tech-ko korrespontsal bat Argentinako egoera ekonomikoari irtenbidea emateko eske hurbildu zitzaionean, robotak erantzun zion: "Ezin diot horri erantzun. Nire garatzaileekin hitz egin beharko duzu". Tenpluko arduradun Marcus Hold ingeniariak azaldu zuen or-

gadgetWorld

duan: "Badaude giza arazo ba-tzuk haiek bakarrik konpondu ditzaketenak".

Arazo hori konpontzeko Ameca bat oraindik sortu ez den arren, dagoeneko daukaguna ezin hobea da bezeroen arretarako lanak egiteko. Sortzaileek azaldu dutenez, “giza itxurako adimen artifizialak gizakiaren antzeko gorputz artifizial bat behar du. Adimen artifiziala eta ikaskuntza automatikoko sistemak probatu eta garatu daitezke Amecan gure Tritum robot sistema eragile indartsuarekin batera. Amecaren hardwarea robotikan humanoidearen ikerketan oinarritutako garapena da eta gure Mesmer teknologia aurreratuan eraikia".

Las Vegaseko CES 2022 azokaren erdia bertaratuei gizakia ez dela esaten eman du Amecak Ameca aurpegia eta besoak mugitzen ari da jada. Hurrengo urratsa ibiltzen irakastea da, baina helburu hori oraindik urrun dagoela argitu dute sortzaileek. Oraingoz, robota "gizaki baten antzeko gorputz artifizial batean" dago jada.

Pertsonekin elkarreragiten CESen, Ameca makina bat jendearekin berriketan aritu zen, bitxienen eskuen mugimenduak begiekin jarraitzen zituen, bisitariekin argazkiak atera zituen eta Tai Chi gaitasunak erakusten ere saiatu zen.

Ameca robot humanoideak bere misio mediatikoa bete duela dirudi urtarrila-

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

ren 5etik 8ra Las Vegas hirian (AEB) egindako CES 2022 nazioarteko erakusketa teknologikoan. Hori argi ikusten da orain sareetan zirkulatzen ari diren eta androidea ekitaldiko bisitarien arreta bereganatzen erakusten duten bideo-jausi batetik.

Grabazioetan, Amecak jendearekin hitz egiten du eta era guztietako galderak erantzuten ditu. "Mundua leku hobeago bat egin dezaket, gizakiekin elkarreragin eta ezagutzen ez dituzten gauza batzuk irakatsiz", dio robotak bideoetako batean.

"Ameca diseinatu genuen gizakien mugimenduen antza ahalik eta gehien izateko. Gizakiak oso konplexuak dira; beraz, robot bat gizaki baten antzekoa egitea ia ezinezkoa da", esan zuen Morgan Roek, Engineered Arts-eko operazio zuzendariak.

9

10

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

publizitatea

publizitatea

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

11

12

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

appWorld

Letra-tipoa aldatu WhatsAppen

W

hatsAppen idazten duzunean letra-tipoa nola alda dezakezun azalduko dizugu jarraian, mezuak bidaltzerakoan apur bat originalagoa izan zaitezen. Hainbat metodo erabil ditzakezu horretarako, eta horiek guztiak errepasatzen saiatuko gara eta modu labur eta erraz batean horiek aurkezten saiatuko gara zein erabili aukeratu dezazun.

Egingo duguna ez da letra-tipoa aldatu, WhatsAppek bakar bat erabiltzen baitu eta mugikorrean letra-tipoa aldatzen baduzu, aldaketak ez ditu beste pertsonak ikusiko. Hori dela eta, beste pertsonek letra-tipoaren aldaketak ikusteko metodoetan zentratuko gara, hau da, tipografia aldatzeko edo Unicode kodearen letrak erabiltzeko metodoetan.

Testua hautatu eta aukerak bilatu Lehenengo aukera generikoa da. Hautatu nahi duzun testua eta aukeratu goitibeherako menuan agertuko den letra-tipoa aldatzeko aukera. Egiteko eta

aukera ikusteko modua aldatu egiten da Android eta iOSen arabera, baina menu honen barruan letra etzana, markatua eta hautatutako testu zatian beste letra-tipo batzuen artean aukera dezakezu.

Hemen, testu baten zati desberdinak hautatu ahal izango dituzu bidali aurretik, eta bakoitzari formatu ezberdin bat eman nahi duzun konposizioa sortzeko.

Gero, dena zure gustura daukazunean, konfiantzaz bidali dezakezu.

Tipografia-kodeak erabili Beste alternatiba bat tipografia kodeak erabiltzea da, letra lodiz, etzanez, markatuz eta zuriunez idazteko. Egin behar duzun guztia kode jakin bat nahi duzun testu zatiaren hasieran eta amaieran jartzea besterik ez da, eta ondoren testuak formatu bat edo beste izango du. Menuaren antzekoa da, baina ezer hautatu gabe egin dezakezu.

- Idatzi lodiz WhatsApp-ekin: Lodiz jarri nahi duzun hitza edo esaldia izartxoen artean (*) jarri behar duzu: *adibidea*.

- WhatsApp-ekin letra etzanez idatzi: Letra etzanez jarri nahi duzun hitza edo esaldia marra baxuen (_) artean idatzi behar duzu: _adibidea_.

- Idatzi markatuan WhatsApp-ekin: marraztu nahi duzun hitza edo esaldia balen artean (~) jarri behar duzu: ~adibidea~.

- WhatsApp-ekin zuriunez idatzi: jarri nahi duzun hitza edo esaldia hiru azen-

appWorld

tu irekien artean (`) idatzi behar duzu: ```adibidea```.

Erabili Unicodi, tipografiako webgune bat Beste aukera bat edozein testu Unicode formatura bihurtzen espezializatuta dagoen webgune batean sartzea da, qaz.wtf/u/convert.cgi adibidez. Bertan sartu zaitez ordenagailutik edo mugikorretik, non WhatsApp erabiltzen duzun, idatzi nahi duzun testua eta sakatu Show; webguneak konbinazio guztiak erakutsi dizkizu horrela.

Teknikoki hitz eginez, webgune honek ez dizkizu letra-tipoak eskaintzen, mezua jasotzen duenak berdin ikusiko dituen kode eta sinboloen konbinazio batzuk baizik. Besterik gabe, hautatu eta kopiatu gehien gustatzen zaizun emaitza, eta gero itsatsi WhatsAppen eta bidali. Beste aplikazio batzuetan ere balioko du.

Erabili Unicode teklatua Eta laugarren alternatiba Unicode kodeak onartzen dituen teklatua erabiltzea litzateke, eta, beraz, beste guztiek ikusten dituzten letra desberdinak era-

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

biltzeko aukera ematen du. Ezagunena eta gomendagarriena Fonts da, Android-erako eskuragarri dagoena Google Play-n eta iOS-erako App Store-n.

Teklatua deskargatu eta erabili nahi duzun moduan konfiguratu beharko duzu.

Ondoren, Unicode letra konbinazio bat aukeratu eta idazten hasi besterik ez duzu bidaltzeko. Teklatu arrunt bat bezala funtzionatzen du, eta letrez gain beste ikur mota batzuk ere erabil ditzakezu.

Nola idatzi letra lodiz, etzanez edo markatuz WhatsAppen?

WhatsApp Urteen poderioz, WhatsApp Internet osoko komunikazio tresnarik ezagunenetako bat bihurtu da. Duela gutxi, plataformak iragarri zuen dagoeneko 2.000 milioi erabiltzaile zituela, munduko biztanleriaren laurdena baino gehiago biltzen duen zifra estratosferiko bat.

13

14

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

digitalWorld

BMW iX, kolorez aldatzen den autoa, erabiltzailearen nahieran

L

as Vegasen egin den azken CES azokan, BMWk etxeak BMW iX Flow modeloa aurkeztu du, tinta elektronikoaren erabilerari esker kolorez alda daitekeen kontzeptu-autoa. Batzuek argiaren orientazioaren eta intentsitatearen arabera kolorez aldatzen ziren pintura kamaleoiak gogoratuko dituzte. Baina oraingo hau zeharo ezberdina da. BMWk E Ink espezialistarekin bat egin du, bere BMW iX kolorez nahieran aldatzeko gai diren babes-filmak garatzen dituen enpresarekin, alegia.

Hala, BMW iX Flow autoaren kasuan, ez da pintura kolorez aldatzen dena, karrozeriaren panel guztiak estaltzen

dituen film autoitsasgarria baizik. Film hori da efektu bisuala sortzen duena.

Hori lortzeko, teknologia elektroforetikoaren printzipioa erabiltzen du. Horrez, adibidez, eguzki-teilatu baten kristala opaku bihurtzea ahalbidetzen du.

Korronte elektriko batek pelikula zeharkatzen du eta kolorea zuritik ia beltzera aldatzeko aukera ematen du, gris tonu ezberdinetatik igaroz.

Filma pigmentu zuriak (ioi negatiboz kargatuta) eta pigmentu beltzak (ioi positiboak) dituzten milioika "kapsula" txikiz osatuta dago. Karrozeria zeharkatzen duten kolore-trantsizioetarako leku asko dagoela dirudi.

digitalWorld

Frank Weber BMWko zuzendaritzako kidearentzat, "etorkizunean, esperientzia digitalak ez dira pantailetara mugatuko. Gero eta gehiago izango da erreala eta birtualaren arteko fusioa. BMW iX Flow-rekin, autoaren karrozeriari bizitza ematen diogu". Alemaniako markarentzat, E Ink biniloek pertsonalizazio maila handiagoa eman diezaiekete markako bezeroei, baina ez bakarrik.

BMW iX Flow modeloaren kolorea karrozeriaren tinta elektronikoari esker kolorez aldatzen da Kotxearen kolorea gure aldartearen edo eguraldiaren arabera E Ink teknologia berritzaileak ibilgailuaren itxura aldatzeko aukera ere zabaltzen du, gidariaren hobespen estetikoen arabera ez ezik, ingurumen-baldintzen edo baldintza funtzionalen arabera ere.

Adibidez, udako eguzki betean, auto zuria edukitzeak barruko tenperatura jaisten laguntzen du; neguan auto bel-tzak beroa mantentzen lagunduko luke, ordea. Nolanahi ere, BMWn ziurtatzen dute horrek autoaren eraginkortasuna hobetuko lukeela.

Erabilera funtzionalaren beste adibide bat: elurra eginez gero, faroez eta a-tzeko farez gain, noski, auto beltz bat kotxe zuria baino ikusgarriagoa izan daiteke. Noski, beltza ere erabil liteke gauez, modu jakin batean kamuflatzen saiatzeko. Bestalde, larrialdi

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

zerbitzuetarako eskaerak ere egon daitezke.

Teknologia honek berez ez duela energia asko kontsumitzen ere adierazi du BMWk, kolorea aldatzean behar den energia bakarra kontsumitzen baita: orduan ez da korronte elektrikoaren beharrik nahi den kolorea "mantentzeko".

Tinta elektronikoaren printzipioa Kindle motako irakurketa-gailu elektronikoetan (liburu elektronikoetan) aurkitzen den teknologia da, funtsean.

Pantaila tradizionalagoak ez bezala, teknologia hau oso eraginkorra da energetikoki, eta, hain zuzen, horregatik aukeratu du BMWk erabiltzea.

Agian etorkizunean ikusiko dugu markaren aukeren katalogoan, BMW Individual margoekin batera.

15

16

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

digitalWorld

Entzungailu ikusezinak?

N

oveto etxeak bere Noveto N1 berria aurkeztu du, soinua zuzenean belarrietara igortzen duena kablerik edo hardware gehigarririk gabe. Gainera, zuregandik oso gertu dauden pertsonek "xuxurla" bat baino ez dute entzungo.

CES 2022 azokak ez dio txunditzeari uzten. Oraindik erdi harrituta gaude estresa arintzeko hatza hozka egiten dizun katu formako robot politarekin. Halaere, oraingoan berrikuntza Novetoren eskutik dator, bere “aurikular ikusezinak” aurkeztu baititu. Sound breaming sistema etorkizuna dela dirudi, teknologia honek erabiltzaile bakoitzari bere soinu-burbuila pertsonala izatea ahalbidetuko dion mundua irudikatzen baitu; eta horretara dator Noveto N1. Zure ingurukoak gogaitu gabe soinua zuzenean belarrietara transmititzeko promesarekin, Noveto N1 modeloak honela definitu du bere esperientzia: "aurikular ikusezinak jartzearen pare".

Bozgorailu arrunt baten antzera, Noveto N1 Beamforming teknologia erabiltzen duen audio-gailu bat da, xede-seinale baten propietate espazialak eta giro-zarata bereizteko erabiltzen dena.

Zer esan nahi du honek? Funtsean, entzungailuen beharrik gabe audio-esperientzia binaural bat sortzen duela. Eta deigarriena da audioa erabiltzaileak bakarrik entzungo duela.

Novetoren arabera, mahaigaineko gailu trinko berri honek estereo eta 3D esperientzia bat eskaintzen dizu, hardware, entzungailu edo kable gehigarriren beharrik gabe. Ultrasoinuak airean isilean transmititzen ditu, belarrietatik kanpo dauden "poltsiko" entzungarrietan biltzen direnak, entzungailuak janztearen antzeko esperientzia sortuz.

"Zure ondoan daudenentzat ere esperientzia magikoa da, xuxurla bat baino ez baitute entzungo eta oraindik ere euren artean hitz egin ahal izango baitute

digitalWorld

entzungailu oztopagarriek isolatu gabe", azaldu du konpainiak. Novetok "% 90 (20dB) audio murrizketa erabiltzailearengandik metro batera murrizten du". Horrek esan nahi du 3Dn musika edo dena delakoa entzuten ari zaren bitartean, zure ondoan dagoena ahalik eta lasaien egon daitekeela, kontzentrazioa edo ezer galdu gabe. Hori bai, aditzen duen xuxurla Noveto N1ena dela eta ez dela erotu behar azaldu beharko litzaioke.

Noveto N1-ek mugimendu-sentsoreekin aurpegia ezagutzeko sistema bat du, eta adimen artifizialarekin batera, zure buruaren mugimenduak jarraitzen ditu 3D soinu murgilgarria lortzeko eta audioa modurik onenean iristen dela ziurtatzeko. Gainera, Alexa ahotsezagutza du barneratuta, hau da, N1ra begiratzen duzunean, gailuak zure aurpegia ezagutuko du eta profil pertsonaletan edo abisuetan oinarritutako iradokizunak eskainiko ditu.

Noveto N1 espazio partekatuetan lan egiten dutenei zuzenduta dago batez ere, entzungailuak erabiltzea gomendatzen dizuten tokietan, gainerakoak ez molestatzeko. Gailu berri honekin, bulegoetan kutsadura akustikoa murrizteko modu ona izan daitekeela azaldu du Novetok, langileak egun osoan entzungailuak jartzera behartu gabe.

Itxurari dagokionez, goialdean Bluetootha parekatzeko, bolumena kontrolatzeko eta mikrofonoa isilarazteko botoiak dituzu. N1-aren atzealdean, USB-C ataka bat eta 3,5 mm-ko AUX ataka bat daude bigarren audio-gailu bat konektatzeko. Noveto N1-aren erdialdean, aurrealdean, LED zirkulu distiratsu bat dago, HAL (Heuristic Activity LED) izenekoa, Alexa-rekin el-

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

karreraginean pizten dena. Wi-Fi, AirPlay ere baditu eta Noveto aplikazio bat dago, iOS eta Android-en eskuragarri.

Oraindik ez da jakin zenbat balioko duen Noveto N1, baina espero da 2022aren erdialdean egongo dela eskuragarri.

Noveto N1ek zure belarrietara transmititzen du soinua, ingurukoak gogaitu gabe Novetori buruz Noveto Tomer Shani eta Noam Babayoff unibertsitateko lagunek sortu zuten, audio-esperientzia goratzeko ikuspegiarekin, komunikatzeko modu natural eta murgilgarriagoa eskainiz eta mundua entzungailuen eta bozgorailuen mugetatik askatzeko.

Etxean eta bulegoan bizimodu adimenduna eraldatzen ari gara interfaze intuitibo berritzaile baten bidez eta gure gailu adimendunen bidez soinua bizitzeko eta elkarreragiteko modua aldatzen duten audio teknologia aurreratuen bidez.

17

18

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

digitalWorld

Zinema txiki bat etxean

U

rtarrilaren 3tik 8ra Las Vegasen ospatu den azken CES 2022 azoka sorpresaz eta iragarpen interesgarriz betetako ekitaldi bat izan zen, baina baita asmakizun bitxienez betea ere. Esaterako, eta gehiago luzatu gabe, azken CES 2021 azoka Razer joko-aulki bat ikusi ahal izan genuen automatikoki irekitzen den 60 hazbeteko OLED pantaila batekin, TCLren roll-up pantaila batzuk eta LGren lehen mugikor tolesgarria (inoiz egongo ez dena), besteak beste.

Aurtengo CES 2022n enpresek produktu berri eta bereziak erakutsi dituzte eta bere aldetik, LG Displayek bere azken produktua aurkeztu du: etzandako tronu bat, OLED pantaila kurbatu handi batekin, e-txean miniantzoki bat ezartzeko.

LG enpresak OLED pantaila kurbatu handiko tronua aurkeztu du zinema txiki bat konfiguratzeko Nire telebista, nire aulkia eta nire filma "Media Chair", LGk bataiatu duen moduan, kontzeptu bat da eta ez azken kontsumitzailearentzat diseinatutako produktu bat. Halaere, LGtik adierazi dute masaje-aulkien konpainia korear batekin lanean ari direla merkatura ateratzeko, nahiz eta azken produktua nola aterako

digitalWorld

den eta zein merkatutara helduko den ikusi beharko den oraindik, azkenean gauza-tzen bada.

LGk produktu bitxi hau "erlaxatzeko gailu moderno" gisa deskribatzen du. 55 hazbeteko OLED pantaila bat integratzen du 1500R erradioko kurbadura duena (1,5 metroko kurbatura-erradioa), baita CSO (Cinematic Sound OLED) soinu sistema bat ere. Teknologia honek, besterik gabe, pantailak dar-dar egitea lortzen du eta soinua sortzen du kanpoko bozgorailuren beharrik gabe.

Tronua guztiz etzanda dago eta, telebista moduluan bertan integratuta dagoenez, eserlekua etzan ipintzen dugunean, telebista gurekin mugitzen da. Horrela, beti dago gure ikus-eremuan. Bestalde, kontuan izan behar da telebista posizio bertikaletik horizontalera biratu daitekeela botoi bat sakatzearekin.

Konpainia korearrak aurkeztu duen beste gailua Virtual Ride da, etorkizuneko bizikleta estatiko bat, hiru OLED panelekin, panel batean elkartuta, pantaila kurbatu erraldoi bat sortzen duena.

Hau erabiltzailearen ikus-eremuan zehar hedatzen da, baita bere buruaren gainetik ere, eta bere helburua da erabiltzaileak modu murgilago batean ariketak egitea.

CES 2022 Esan dizuegunez, 2022ko urtarrilaren 3tik 8ra, ateak zabalik egon zen CES 2022, prestakuntza presentzialera eta birtualera itzuli zen ekitaldia. Ohi bezala, Las Vegas hirian izan zen, eta marka nagusien ordezkaritza izan zuen.

3 eta 4 egunak Media Days bezala ezagutzen dira, eta bertan ezagutarazi ziren munduan produktu eta teknologia

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

nagusiak, baina CES 2022k ez zituen ateak itxi 2022ko urtarrilaren 8ra arte.

CESren 52. edizio honetan 1.900 erakusketari eta 2.400 kazetari akreditatu baino gehiagok parte hartu zuten, txertaketa-ziurtagiria eman zutenak, ekitaldia ondo eta modurik onena izan zedin.

Kontuan izan CES 2022 media zentroak ekitaldi osoa zuzenean ikusteko aukera ematen zuela; beraz, akreditaturik ez bazeunden eta albiste guztiak ezagutzen lehena izatea interesatzen bazaizu, jakin ezazu ez ohi dela arazorik egoten.

Mota guztietako sinadurak izan ohi dira, Google ere batu da edizio honetan, baina ekitaldiaren pisua telebista adimendunek eta soinu sektoreek eraman zuten. Beraz, Las Vegas Convention Center-en (LVCC) iragartzen diren berriei adi egon behar ohi da.

Gogoratu ere CES 2022n zehar Future Tech Awards sarien irabazleak jakinarazi ohi zirela, sektoreko produktu eta zerbitzu onenak aitortzen dituzten sarien hirugarren edizioa.

Fabrikatzaile handiek, hala nola, Samsungek, LGk eta Sonyk agerraldia egin zuten euren berri guztiak aurkezteko.

19

20

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

publizitatea

publizitatea

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

21

22

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

gameWorld

Jokalarientzako ordenagailu eramangarriak

D

uela egun batzuk ateak itxi zituen CES (Consumer Electronics Show) azokak publikoa txundituta utzi du joko-ordenagailu eramangarrien benetako zurrunbilo batekin. Baina onena da ez direla denak berdinak. 12. belaunaldiko Intel Core H serieko 'Alder Lake' prozesadore berriak dituzte barruan, AMD-ko Ryzen 6000 berriak eta NVIDIA-ren GeForce RTX 3080 Ti eta 3070 Ti GPU indartsuak. Baina hori ez da guztia.

Gainera, bereizmen handiko kalitatezko pantailekin datoz, freskatze tasa oso altuak, distira bidaltzeko gaitasun nabarmenak eta sinkronizazio adaptatiboko teknologia ezagunekin batera lan egiten dutenak. Ekipo batzuek miniLED atzeko argiztapena eta hozte-sistema zaindua

duen panel baten aldeko apustua egin dute, non metal likidoa CPUrako interfaze termiko gisa erabiltzeak argi propioa duen.

Gehienen konektibitate-maila altua da.

Horrela, HDMI 2.1, Thunderbolt 4, USB 3.2 Gen 2, USB 4.0 eta Wi-Fi 6E interfazeak daude. Eta, noski, denak Windows 11rekin datoz. Edonola ere, deskubrituko dugun moduan, benetan ikusgarria dena, eta aurten marka batzuk gauza bera eskaintzen ez diguten arrazoia, berritzera ausartu izana da, eta formatu berriak gure esku ipintzea, paperean behintzat, joko-esperientzia berriak bermatuko dituztenak.

Hauek dira CES 2022 azokan miresmen gehien sortu duten joko-ordenagailu eramangarriak Acer Predator Triton 500 SE Jolas eta edukiak sortzeko ordenagailu eramangarri hau benetako pizti bat da.

Bere zehaztapenen artean, bere 12. belaunaldiko Intel Core prozesadorea da, Alder Lake mikroarkitektura duena, bere GeForce RTX 3080 Ti GPU ikaragarria eta 240 Hz-tan lan egiteko gai den WQXGA pantaila bat ere, DCI-P3 kolore-espazioaren % 100eko estaldu-

gameWorld

ra eskaintzen diguna. Gainera, Acer-k bere hoztea mimatu du, hau da, ordenagailu eramangarri bati osagai hauekin ukitzen diona. Hiru haizagailu, lau berohodi eta metal likidoa barne hartzen ditu CPUrako interfaze termiko gisa.

Jokalarientzako ordenagailu berri hauek joko-esperientzia berriak dakartzate Acer Nitro 5 Bere zehaztapenak Predator Triton 500 SErenak bezain handinahiak ez diren arren, jokalari asko Nitro 5 hau bezalako ordenagailu eramangarri batekin pozik egongo lirateke. Horrez gain, abantaila erakargarri bat du bere alde: bi pantaila tamainakin eskuragarri dago (15,6 eta 17,3 hazbetekoa), panel batzuekin, eta bi prozesadore aukerarekin ere (Intel Core 12. belaunaldiko H seriea eta AMD Ryzen 6000). Beste ohar interesgarri bat: DTS: X Ultra soinu-teknologia dakar, teorian soinu-eszenatoki zabal eta sakon bat birsortzeko.

Acer Predator Helios 300 Ordenagailu eramangarri hau zoragarria da (hori iradokitzen dute behintzat Acer-k argitaratutako argazkiek). Hala ere, ez da aurpegi polita soilik. Eskuragarri dago, Nitro 5 bezala, bi pantaila-tamainetan (15,6 eta 17,3 hazbetekoak), eta bi prozesadore grafiko ezberdin ere eskaintzen dizkigu, nahiz eta biak oso indartsuak diren. Horrez gain, jatorrizko ukitu bereiz-

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

garria du: gure eskumuturren azpian dagoen RGB LED barra bat, zeinaren portaera PredatorSense aplikazioa erabiliz pertsonaliza dezakegun ertzean.

ASUS ROG Zephyrus Duo 16 Ordenagailu eramangarri hau bakarra da. Bi pantaila ditu: nagusia, 16 hazbetekoa, eta bigarren mailako 14 hazbeteko ukipen-pantaila, pantaila nagusiaren informazio gehigarria bistaratzeko erabiltzen dena. Gainera, azken hau WQXGA MiniLED bereizmenarekin eta 165 Hz-ekin dago eskuragarri, eta baita WQUXGA bertsioan eta 120 Hz-ekin ere.

WQUXGA bereizmena duen bertsioak bi erabilera-profil biltzen ditu, beraz, 2400p eta 120 Hz-en erreproduzitzeko aukera emateaz gain (hau da berezko bereizmena), 1080p eta 240 Hz-en egiteko aukera eskaintzen digu irudiak kadentzia kadentzia segundoko handitzea nahiago dugunean.

23

24

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

publizitatea

publizitatea

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

25

26

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

smartcityWorld

Bilbo, hiri adimendunen ikerketan buru

B

ilboko Udalak "Smart Cities Study" nazioarteko ikerketako laugarren edizioa burutu du, koronabirusak sortutako pandemiaren aurrean hirien erresilientzia digitalean zentratu eta CGLU Hiri Digitalen Komunitate Praktikoan kokatu dena.

Lanaren helburua hirukoitza da: alde batetik, hirien pandemiaren aurreko egoera ezagutzea, haien digitalizazio-maila eta eskura zituzten baliabide eta "Smart" tresnak identifikatuz; bestetik, tokiko gobernantzaren arlo ezberdinetan pandemiaren eragina aztertzea eta zer neurri edo tresna “Smart” berri erabili ziren sortutako ondorio negatiboei aurre egiteko eta ekintza mota hauek hirien erresilientzia areagotzeko zein mailatan balio izan duten zehaztea; eta, azkenik, etorkizuneko krisiei aurre egiteko neurri eta tresna berrien erabilgarritasunaren ebaluazioa.

Era berean, azterlanak ezagutzaren trukea sustatu nahi du hiriek garatutako hainbat praktika on barne.

Europa, Latinoamerika, Afrika eta Asiako 35 hirik parte hartu dute ikerketan, besteak beste, Ostende (Belgika), Lappeenranta (Finlandia), Utrecht (Zeelanda Berria), Mexiko Hiria (Mexiko), Kordoba (Argentina), Izmir (Turkia), Bogotá (Kolonbia), Sao Paulo (Brasil), Seul (Hego Korea) edo Xi'an (Txina).

Lanak 6 arlo aztertzen ditu, non ulertzen den tresna digitalak hartzea funtsezko

osagaia izan dela koronabirusaren eraginari erantzun eraginkorra emateko eta egungo eszenatokian erresilientzia areagotzeko balio izan dutela. Arloak hauek dira: mugikortasuna eta garraioa, zerbitzu publikoak, funtzionamendu instituzionala, herritarrekiko harremanak eta herritarren parte-hartzea, ekonomia, baita hezkuntza eta prestakuntza ere.

"Smart Cities Study" biltzarra Covid-19aren aurrean hiriek agertu duten erresilientzia digitalean zentratu da Azterketaren ondorioak Ikerketa honetan parte hartzen duten hiriek uste dute Smart City-ko eraldaketa-prozesua oinarrizko tresna dela etorkizuneko krisien aurrean erresilientzia lortzeko. Azpimarratzen dute digitalizazio prozesu hauek herritar guztiak aintzat hartu behar dituztela, politika publikoen eraldaketa digitalak ahultasun egoeran daudenentzat eskuraezin bihur ez daitezen. Era berean, eraldaketa honek COVID-19aren susperraldia inklusiboa eta erresilientea izateko ezinbestekotzat jotzen dituzten eskubide digitalak kontuan hartu behar dituela gaineratu dute.

smartcityWorld

Ondorioetako batek dio tresna digitalen erabilera hirien eskumen-eremu guztietan egon dela eta aurretik Smart baliabideak eta tresnak izanda pandemiari modu eraginkor eta efizienteagoan erantzutea posible dela.

Azterketak adierazten du gobernu-esparru guztiek eragin ertaina, handia edo oso handia izan dutela COVID-19 pandemiaren ondorioz, eta ekonomia-eremua argi eta garbi nabarmentzen da gainerakoen gainetik. Tresna digitalekin koronabirusaren eragina hobekien borrokatu den arloen artean, Zerbitzu Publikoak eta Hezkuntza eta Prestakuntza nabarmentzen dira.

Ikerketa gaztelaniaz eta ingelesez dago eta CGLU Digital Cities Praktika Komunitatearen webgunean kontsulta daiteke.

"Smart Cities Study " Hiri Digitalen Praktika Komunitatearen helburu nagusia "Smart Cities Study" eguneratzea da. Hiri baten hazkuntzarako eta eraldaketarako potentziala bizi duten palanka ezberdinen ikuspegi global eta transbertsal batekin proposatzen den azterketa.

Orain arte, 3 edizio argitaratu dira: - 2012: Ikerketaren lehen edizioak Smart hirien ikuspegi HOLISTIKO bat eskaintzen du, non hirien garapenean eragina duten 6 ekintza-ardatz nagusi bat egiten duten: Ekonomia, Herritartasuna, Gobernantza, Mugikortasuna, Ingurumena eta Bizi-Kalitatea.

- 2017: Ikerketaren bigarren edizioa "EKONOMIA" ardatzean zentratu zen, eta bertan Smart Cities-ekin lotutako

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

funtsezko faktoreak aztertzen dira berrikuntza eta ekintzailetza bezalako arloetan; ezagutza eta talentua; eta gizarte eta ekonomia digitala.

- 2019: Ikerketaren hirugarren edizioa “GOBERNANTZA” ardatzean zentratu zen. Edizio honetan aztertu ziren gobernantza adimendunaren gako nagusiak eta bere jarduera-eremu nagusiak, gobernu irekia eta hirietako kudeaketa estrategiko aurreratua, Smart Cities-en eraldaketaren faktore gisa.

27

28

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

publizitatea

publizitatea

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

29

30

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

trainingWorld

2022rako langabezia gutxien duten lanpostuak

G

imnasioan izena eman, ingelesa ikasi, zure dieta zaindu edo lanez aldatu. Urtea hasteko ohiko erabakien artean, erronka profesional berriak bilatzea aurki daiteke. Askotariko alderdiak dira lan berri bat bilatzera bultza zaitzaketenak: motibazio falta, gutxietsia sentitzea, soldata... Baina ez dira kontuan hartu beharreko gauza bakarra. Profilaren eta lanbidearen arabera, bilaketak arrakasta gehiago edo gutxiago izan dezake.

"Langabeziak jaisten jarraituko duen 2022ari ekingo diogu: egungo lau milioi langabe ingurutik 3,3-3,5 milioi ingurura jaitsiko gara. Horrek esan nahi du langabezia-mailak nabarmen egingo duela behera, jende askori lan aukerak emanez", dio Antonio López Adecco On Site Solutionseko zuzendariak.

2022rako gehien eskatzen diren lanbide eta profilak zeintzuk diren jakiteko, hor daude Infojobs, LinkedIn eta Adecco, eta guztiak bat datoz informatika eta osasun sektoreak 2022n profesionalen eskaera handia izango dutenen artean egongo direla. Baina ez bakarrak.

Laguntzen du

Pandemiak joerak bizkortu ditu Pandemiarekin jakin dugu badirela etorkizunerako ezinbestekoak diren hainbat segmentu eta beste batzuk, krisiari esker, iraganean existitzen ez ziren lanbi-

deekin sortu direnak. Zeintzuk izango dira 2022n zehar arrakasta izango duten profilak?

Antonio Lópezen ustez, osasun arloarekin zerikusia duten lanbide guztiek, erizainek eta medikuek, arreta osagarria izan behar duten pertsonen zaintzarekin zerikusia dutenek, kopuruan gora egingo dute.

Adeccok, Infojobsek eta LinkedInek 2022an lan-merkatuan arrakastarik handiena izango duten profilak iragarri dituzte Gehien eskatzen diren profesionalen artean ere sartu dira kudeatzaileak informatikako profilak. "Krisiarekin hasitako joerarekin jarraitzeko beharrezko tresnak eman ahal izango dizkigute: denok askoz gehiago lotzen gara teknologiarekin".

Era berean, merkataritza elektronikoan profilen agerpena azpimarratzen da.

"Interneteko erosketak gora egin du, eta horrek esan nahi du banatzaile gehiago behar direla, logistikaren alorreko profil gehiago, eskaerak prestatzen dituztenak, orga jasotzaileak... Zero langabezia duten lanpostuak izango dira etorkizun hurbilerako".

trainingWorld

Azkenik, ingurumenaren eta elikaduraren sektoreko profesionalek duten garrantzia gogoratzen da. "Hustutako Espainiak nekazaritza sektorerako jendea beharko du. Eta elikaduraren sektoreak, kontsumitzeko orduan nola jokatzen ari garen ondorioz, elikadura-kateek logistika-sektorean aipatutakoen antzeko profilak dituzten langile gehiago behar izango ditu: lerro-kudeatzaileak eta on-tziratzaileak; eta logistika biltegiko langile asko".

Bide beretik, Ángel Sáenz de Cenzano LinkedIn Espainia eta Portugaleko zuzendari nagusiak uste du "inolako zalantzarik gabe, aurrekaririk gabeko egoera honek -pandemia- aldaketa bat eragin duela profesional askoren karreran, baina aukera berrietako olatu bat ere sortu du". Hori dela eta, gerenteak defendatzen du merkataritza elektronikoko, hezkuntzako, osasuneko, bezeroentzako arretarako eta teknologiako lanpostu berriak "oso eskatuak" direla.

Bere aldetik, Infojobsetik ere azpimarratzen dute informatika eta telekomunikazio, hezkuntza eta prestakuntza eta merkataritza eta salmenta sektoreek ez dutela langabeziarik. "Software garatzaileen profila nabarmentzen da enpresen eraldaketa digitalaren testuinguruagatik. Enpresek digitalizazioa beren negozio ereduetan txertatzen duten heinean, litekeena da informazio eta telekomunikazioen alorrean lanpostu berriak agertzea, hala nola big datan espezialistak, errealitate birtualeko aplikazioen garatzaileak edo ziber-abokatuak”.

Erronka berriak higiezinen sektorean Higiezinen sektoreak eta, ondorioz, higiezinen agenteen profilak eskaera han-

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

dia izango du 2022n, LinkedIn eta Infojobsen arabera. Zergatik?

Covid-19ak eragindako azken gertakariak ikusita, konfinamendua eta telelana kasu, jende asko hirietatik kanpoaldera joan da bizi-kalitate hobe baten bila.

Merkataritza-higiezinak negozioen itxieraren ondorioz ziurgabetasun handia jasan duen arren, etxebizitzak % 49 hazi dira 2020an aurreko urtearekin alderatuta, jende asko autonomo gisa lan egiten ari baita.

31

Laguntzen du

32

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

trainingWorld

Vitoria-Gasteizek 710 lanpostu berri sortuko ditu

J

oan den urtarrilaren 13an, Vitoria-Gasteizko Udalak 2021-2022 Enplegu Plana aurkeztu zuen, hiriburuko ekonomia suspertzeko 6,5 milioi euroko aurrekontu-zuzkidura izango duen asmo handiko apustua. Erakundeen arteko konpromisoari esker, Eusko Jaurlaritzak, Lanbideren bitartez, 5,67 milioi jarriko ditu eta Udalak gainerako 850.000 euroak.

Plan berri honekin 710 enplegu sor litezkeela adierazi du Udalak, "eskariaren eta enpresek aurkezten dituzten kontratuen ezaugarrien arabera". Horretarako, planak bi partida biltzen ditu: bata izaera orokorrekoa, Eskualdeko Enplegu Planari dagokiona; eta gazteei berariaz zuzendutakoa bestea, Gazte Enplegu Planari dagokiona.

Udalaren Enplegu Planak 6,5 milioi euro bideratuko ditu suspertze ekonomikorako eta 710 lanpostu sortzeko Eskualdeko enplegu plana Alde batetik, Eskualdeko Enplegu Planak 4,8 milioi euroko aurrekontua izango du, eta bi jarduera ildo barne hartzen ditu: udal eremuko zuzeneko kontratazioak eta enpresa pribatuen kontrataziorako laguntzak.

Udal kontratazioa Dagoeneko 2021eko abenduan abiatutako udal kontratazioari dagokionez, Udalak guztira 157 enplegu zuzen kudeatuko ditu toki eremuan, udal arlo eta entitateetan erabilera eta interes publikoko jarduerak garatzeko. Sei hilabeterako kontratuak izango dira, lanaldiaren % 75ekoak, udal sail eta zerbitzuetan proiektuak garatzeko.

Parte-hartzaileek langabezian egon beharko dute, Lanbiden enplegu eskatzaile gisa izena emanda, eta udalerrian erroldatuta egon. Era berean, honako kolektiboren batekoak izan beharko dute: diru-sarrerak bermatzeko errentaren

trainingWorld

(RGI) titularrak edo onuradunak, luzaroko langabeak, 35 urtetik beherakoak, 45 urtetik gorakoak edo gizartetik baztertuta geratzeko arriskua duten pertsonak.

Gainera, Lanbidek baldintza hauek ezarri ditu: kontratatutako pertsona guztien % 15, gutxienez, 55 urtetik gorakoak izatea; % 30, gutxienez, diru-sarrerak bermatzeko errentaren titularrak edo onuradunak izatea, eta parte-hartzaileen % 40, gutxienez, emakumeak izatea.

Tokiko enpresentzako laguntzak Bigarren jarduera-ildoa Gasteizko enpresa pribatuentzako kontrataziorako laguntzak dira. Guztira, 2,97 milioi euro bideratuko dira, bi helbururekin: hiriko enpresa-ehuna berreskuratzea eta enpresa pribatuan enplegua sustatzea.

Era berean, eta lan merkatuan ekitatez sartzea sustatzeko, emakumeak kontratatzea erabakitzen duten enpresek % 10 gehiago lortu ahal izango dute laguntzetan.

Horrela, Lanbiden izena emanda eta hirian erroldatuta dauden langabeak kontratatzen dituzten Gasteizko enpresek edo entitateek 1.500 eta 9.900 euro bitarteko laguntzak jaso ahal izango dituzte. Beraz, diru laguntza lerro horri esker sortutako lanpostuen azken kopurua enpresek aurkezten dituzten kontratuen ezaugarrien araberakoa izango da.

Kontratuek hiru hilabetekoak izan beharko dute, eta gutxieneko lanaldia % 50ekoa izango da; diruz lagun daitekeen gehieneko epea, berriz, sei hilabetekoa izango da. Diruz lagundutako kontratua aldi baterakoa edo mugagabea izan daiteke, baina ez da onartuko prestakuntza edo ikaskuntza kontraturik.

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

Laguntzek atzeraeraginezko izaera izango dute, 2021eko uztailaren 1etik 2022ko martxoaren 1era arte egindako kontratuak onartzen baitira. Gainera, ez dago mugarik enpresa bakoitzeko diruz lagundu daitekeen kontratu kopuruari dagokionez.

Eskabideak gizarte etxeetan, San Martineko udal bulegoetan eta udalaren egoitza elektronikoaren bidez aurkez daitezke. Hiru epe ezarri dira enpresek eskabideak aurkezterik izan dezaten: 2022ko otsailaren 15era arte, 2022ko apirilaren 15era arte eta 2022ko ekainaren 10era arte; eskabidearekin batera, diruz lagun daitekeen aldiaren justifikazioa erantsi beharko dute.

Diru laguntzaren zenbatekoa zehazteko, bereziki kontuan hartuko da luzaroko langabeak, 55 urtetik gorakoak, 35 urtetik beherakoak eta DSBEa jasotzen duten pertsonak lanaldi osorako kontratatzea. Gainera, zenbateko guztiak % 10 handituko dira emakumeak kontratatzen badira.

33

34

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

publizitatea

publitzitatea

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

35

36

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

healthWorld

Nabigazio adimenduna duten laguntza-robotak

G

utxi barru, gure etxeak robot lagungarriz beteko dira. Labrador Systems etxea robot erabilgarri pare berri bat emateko prest dago: Caddy eta Retriever izenekoak, hain zuzen ere. Robot hauek zure bizitza erraztuko dizute. Izan ere, egun, robotak eboluzionatzen ari dira gure etxeetan eta negozioetan izan dezaketen balioa frogatzeko.

Askok egunero erakusten dute euren eraginkortasuna eta horretarako prest dauzkagu bi robot-gailu berri. Beraz, egin leku Labrador Systemsen Caddy eta Retriever robotei. Esleitutako ingurunea zeharkatu dezakete objektuak

eramaten eta mugitzen laguntzeko, gehien behar duzunean laguntza osagarria eskainiz.

Bi tamaina ezberdin Kutxatik aterata, robot erabilgarri hauen bi bertsio ezberdinen artean aukeratu dezakezu. Adibidez, Caddy oinarrizko bertsioa da eta 30 hazbeteko altuera finkoa du. Gainera, 25 kiloko karga-gaitasuna du eta guztiz autonomoa da.

Goiko plataformak 30 hazbete neurtzen ditu, beheko plataformak, berriz, 17 hazbete. Caddy-k mugitu eta nabigatu dezake, baina ezin ditu elementuak bere kabuz bildu. Horrez gain, ez da Labradorren erretilu automatikoko sistemarekin bateragarria ere.

Labrador Systems etxearen Caddy eta Retriever laguntza-robotek objektuak eraman ditzakete, nabigazio adimendunari esker Retriever-ek esperientzia malguena eta eraginkorrena dakar. Auto-doikuntzako altuera du eta automatikoki erretilu eta elementu bateragarriak berreskura ditzake. Gainera, 10 kiloko pisua edukitzeko gai diren bi erretilu ditu.

Goiko oholtza 25 eta 38 hazbete artean heda daiteke, eta beheko oholtza 11

healthWorld

eta 24 hazbete artean. Horrek doikuntza sorta handia eskaintzen du hainbat karga mota egokitzeko.

Aipatzekoa da bi gailuak solairu maila batean soilik nabigatzeko diseinatuta daudela.

Beraz, nahiago duzun funtzionamendueremuak aldapa edo eskailera asko baditu, baliteke hori kontuan izan nahi izatea.

Egun osoko bateria auto-kargarekin Labrador Systems Caddy eta Retriever laguntza-robotek funtzio erabilgarri ugari eskaintzen dituzte. Horien artean, egun bateko bateriaren iraupena 4 orduko autokargarekin.

Beheko estalkietan ere LED argiztapena dago. Biek Wi-Fi eta Bluetooth-a dute, robotak hodeiarekin batera dedikatutako aplikaziora konektatzeko. Horri esker, komandoak eta eguneraketak jaso ditzakete.

Nabigazio-sentsore gehigarriak, goiko bizkarreko irristagaitza eta biltegiratzeantolatzaileak ere ukitu politak dira. Bi kargatzeko ataka ere badaude, nahi izanez gero gailu adimendunak kargatu ahal izateko.

Laguntza osagarria Caddy eta Retriever nahiko berritzaileak eta ezin hobeak dira edonorentzat. Asko dira burura datozen aplikazioak, eta sormenek ziur asko erabilerak aurkituko dituztela.

Laguntza gehigarri bat behar duten ezintasunen bat dutenek bereziki eskertuko dituzte robot lagungarri hauek. Gainera, hainbat ezaugarri eta gaitasunekin, asko dago lan egiteko.

Izan ere, osagarri gehigarri batzuk ere badaude, tabletaren euskarri aldaga-

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

rria eta edari bateragarria den hozkailu bat adibidez, bere funtzionaltasuna are gehiago zabaltzen dutenak. Merezi du egiaztatzea robot praktikoak gustatzen bazaizkizu.

Era guztietako gauzak mugitzen Laguntza behar al duzu etxean? Labrador Caddy eta Retriever laguntza-robotak hemen daude zuri hori eskaintzeko.

Bi robot hauek gauzak zure etxetik mugitzen dituzte, beharrik ez izateko. Esku pare osagarriak dira karga handiak mugitzeko eta elementu txikiak eskura edukitzeko behar dituzun unean eta tokian.

Laguntza pertsonalizatua eskainiz, ibilbide eta geldialdi multzo bat egiten dute zure etxean.

Ezarri itzazu geraleku hauek robota, adibidez, hozkailuaren edo sofaren ondoan joan dadin. Gainera, hainbat modu erosotan eska dezakezu. Erabili Labrador aplikazioa zure telefonoan edo tabletan, erabili Amazon Echo bezalako ahots-gaitutako gailu bat, ezarri ordutegi bat edo erabili haririk gabeko Bluetooth botoia.

37

38

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

blockchainWorld

Blockchain, krisi global baten iragarle

H

ornikuntza-kateetan izandako atzerapen globala (merkantziak ekoizten diren lekutik helmugaraino egiten duen fabrikazio-, garraioeta logistika-ibilbidea) enpresa-munduko arazo nagusienetako bat bihurtu zen 2021ean.

Mundu mailako fabrikatzaileek ezinbesteko lehengaien hornidura oztopatu eta eten egin duen logistika-krisi bati aurre egin behar izan diote. Produktu horiek ondokoak dira, besteren artean: sendagaiak, ordenagailurako txipak, ariketa fisikoa egiteko ekipoak edota gure eguneroko gosarirako zerealak.

Eguneroko eta ez hain eguneroko produktuen eskasia, neurri handi batean,

pandemiaren agerraldiari zor zaio, hornikuntza-katearen ia alderdi guztiak eten baititu. Erosgaien ezak prezioen igoera ere ekarri du.

Blockchain teknologiak hornikuntza-katearen krisi global bat iragar dezake Espainiako Bankuaren kalkuluen arabera, arazo honek hazkunde ekonomikoan izango duen eragina bederatzi hamarrenera artekoa izango da, Espainiako kasuan, 2022an. Eszenatoki hori ikusita, ezinbestekoa da enpresek prozesuan gertatzen den guztiaren ikusgarritasun handiagoa izatea, hobekuntza puntuak detektatu eta negozioa galtzearen hutsuneak konpondu ahal izateko. Nola gauzatu dezakete?

Erantzuna erraza da, teknologiarekin.

Enpresek lehen aipatutako egoera bat aurreikusteko gakoa, informazioak aurreikusgarritasuna eman diezaiekeen eredu baten aldeko apustua egitea da: hau da, entitateen funtzionamenduan eragina izan dezaketen gertaerak aurreikustea.

2021ean hornikuntza-kateetan jakinarazitako hutsegiteek eta ezinbesteko produktuen eskasiak zalantzan jarri ditu hornikuntza-katea inplikatzen duten lanformula eta prozesu asko. Covid pandemiak mahai gainean jarri du mundu

blockchainWorld

osoko enpresa-konglomeratuaren zati handi bat inplikatzen duten egoerei aurre egiteko ahalbidetuko duen teknologia bat izateko beharra. Eta, hain zuzen, eremu horretan Blockchain teknologiak eragin dezake.

Zer da Blockchain?

Blockchain teknologia partekatutako eta aldaezina den informazio liburu bat da, eta, batez ere, negozio-sare batean transakzioak erregistratzea errazten du. Baliodun edozer gauza, ukigarria edo ukiezina izan, Blockchain sare batean jarrai daiteke. Kriptografiari esker, sare bateko partaideen artean grabatzen edo partekatzen diren datuak ezin dira aldatu edo ezabatu, horren froga utzi gabe. Hala, teknologia hau ezinbestekoa bihurtzen da eskaerak, ordainketak, kontuak eta ekoizpenaren xehetasunak, besteak beste, jarraitzeko.

Erabiltzaileek egi-iturri bakarra partekatzen dutenez, denek ikusi eta atzi ditzakete transakzio baten xehetasun guztiak hasieratik amaierara, prozesuan konfiantza eta eraginkortasun handiagoa sortuz.

Telefónica Tech, Telefónicaren negozio digitalaren unitateak, Blockchain teknologian oinarritutako hornikuntza-katea kudeatzeko plataforma bat du, estandarra eta konfiguragarria, eta horri esker enpresek parte hartzen duten prozesu ezberdinen gaineko kontrola areagotu dezakete. Horrela, kateko parte-hartzaileek produktuaren bizi-zikloaren historia osoa izan eta denbora errealean elkarbanatu dezakete. Horrek laguntzen du elkarrekin erabakiak hartzera eta aktiboen eraginkortasun eta trazabilitatea handiagoa izatera.

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

Telefónica Tech-en hornikuntza-katearen plataformak, IBMrekin elkarlanean garatua, eraginkortasunari, jasangarritasunari eta gizarte-erantzukizunari buruzko negozio-neurriak eraikitzeko aukera ere barne hartzen du.

Mundu mailako fabrikatzaileek lehengaien hornidura oztopatu duen logistika-krisi bati aurre egin behar izan diote Nola dabil?

Telefónica Tech-eko Blockchain-en oinarritutako plataforma hodeiko ingurune batean hedatzen da eta hornikuntza-katearen prozesu desberdinetan jarduten du: produktuen fabrikazio eta eraldaketatik, operadore logistikoen edo kudeaketaren banaketa eta integraziotik pasatuz, inbentarioen plangintzara biltegi propioetan eta hirugarrenenetan, beste ezaugarri eta jarraipen aukera askoren artean.

Blockchain teknologiaren aldaezintasun, pribatutasun eta deszentralizazio gaitasunez gain, plataforma hau hartzen duten enpresentzat beste onura batzuk daude. Batetik, zerbitzu honi esker, erakundeek beren plataforma propioak garatu behar ez dituzten gastuak murriztea ahalbidetzen du, eta gainera, merkaturako denbora murrizteaz gain, plataforma produkzio-ekosistema estandar, malgu eta eskalagarri gisa eskainiz, eta inbertsioaren itzulera epe laburrean.

39

40

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

blockchainWorld

Metabertsoa: dirua eta kriptografia-arauak

P

entsa liteke metabertsoa elkarri lotuta dauden espazio birtualen sorta bat dela, World Wide Web moduko bat, baina errealitate birtualean oinarritua. Hori zuzena da neurri handi batean, baina metabertsoa gaur egungo Internetetik bereizten duen oinarrizko alderdi bat ere bada: blockchain.

Hasieran, Web 1.0en informazio-superautopista zen, ordenagailu eta zerbitzari konektatuez osatua, bilatu, arakatu eta bizi ahal izateko, normalean enpresa-plataforma zentralizatu bat erabiltzen zuena: AOL, Yahoo, Microsoft edo Goo-

gle. Milurtekoaren amaieran, Web 2.0, etorri zen: sare sozialetako guneek, blogek eta dirua irabazteko iragarkietarako erabiltzaileen datuak erabiltzen zituzten Facebook, SnapChat, Twitter eta TikTok bezalako "doako" sare sozial zentralizatuek osatu zuten.

Web 3.0 metabertsoaren oinarria izango da. Aplikazio deszentralizatuek osatuko dute bloke-katearekin, kriptografia-aktiboen eta erabiltzaileen datuen ekonomia sustatzeko.

Web 3.0 metabertsoaren oinarria izango da eta aplikazio deszentralizatuek osatuko dute Bit propietatea Blockchain transakzioak betirako erregistratzen dituen teknologia da, normalean kontabilitate-liburua izeneko datubase publiko eta deszentralizatu batean.

Bitcoin blockchain-en oinarritutako kriptografia-moneta ezagunena da. Bitcoin bat erosten duzun bakoitzean, adibidez, transakzio hori Bitcoin bloke-katean erregistratzen da, hau da, erregistroa mundu osoko milaka ordenagailutara banatzen da.

blockchainWorld

Erregistro sistema deszentralizatu hau iruzurra edo kontrolatzea oso zaila da.

Bloke kate publikoak, Bitcoin eta Ethereum bezalakoak, gardenak dira ere: transakzio guztiak eskuragarri daude Interneten edonork ikus ditzan, banku-liburu tradizionalen aldean.

Talde ezberdinek mundu birtual desberdinak eraikiko dituzte, etorkizunean elkarreragingarriak izanik, metabertsoa osatuz Ethereum Bitcoin bezalako blockchain bat da, baina Ethereum kontratu adimendunen bidez ere programagarria da, funtsean blokean oinarritutako software errutinak dira, baldintzaren bat betetzen denean automatikoki exekutatzen direnak. Adibidez, blockchain-eko kontratu adimendun bat objektu digital baten jabetza ezartzeko erabil daiteke, hala nola, artelan edo musika baten jabetza, zeinaren jabetza bloke-kateko beste inork ezin duena erreklamatu, nahiz eta kopia bat ordenagailuan gorde... Jaso daitezkeen objektu digitalak -txanponak, baloreak, artelanak- kripto-aktiboak dira.

Blockchain bateko artelanak eta musika bezalako objektuak token fungigarriak (NFT) dira. Fungigarri ez izateak esan nahi du bakarrak eta ordezkaezinak direla, moneta bezalako elementu fungigarrien kontrakoa: edozein dolarrek balio du eta beste edozein dolarrekin truka daiteke.

Eta are garrantzitsuagoa dena, zure artelan digitala milioi bat dolarren truke

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

eteran, Ethereum bloke-katearen monetan, saltzeko prest zaudela dioen kontratu adimenduna erabil dezakezu. "Onartu" sakatzen duzunean, artelana eta etera automatikoki transferituko dira gure artean blockchain-en. Ez da banku edo hirugarrenen fidantzarik behar, eta zuetako batek transakzio hau auzitan jarriko balu -adibidez, 999.000 dolar bakarrik ordaindu ditudala esango bazenu-, besteak erraz adieraziko luke kontabilitate-liburuko erregistro publikoan.

Zer zerikusi du blockchain kripto-aktiboen gai honek metabertsoarekin? Dena.

Hasteko, blockchain-ek ondasun digitalak edukitzeko aukera ematen dizu mundu birtualean. NFT horren jabe izango zara mundu errealean, baita mundu birtualean ere.

Gainera, metabertsoa ez da talde edo enpresa bakar batek eraikitzen ari. Talde ezberdinek mundu birtual desberdinak eraikiko dituzte, eta etorkizunean mundu horiek elkarreragingarriak izango dira, metabertsoa osatuz. Jendea mundu birtual batetik bestera mugitzen denean adibidez, Decentraland-eko ingurune birtualetik Microsoft-era-, bere gauzak berekin eraman nahi izango dituzte. Bi mundu birtual elkarreragingarriak badira, bloke-kateak zure ondasun digitalen jabetzaren froga autentifikatuko du bi mundu birtualetan. Funtsean, zure kriptografia-zorroan mundu birtualean sar zaitezkeen bitartean, zure kriptografiako gauzetan sartu ahal izango zara.

Beraz, zer gordeko duzu zure kripto-zorroan? Kriptografia-monetak eta metabertsoko zure ondasun digital esklusiboak, hala nola zure avatarrak, avatar arropa, avatar animazioak, apainketa birtualak eta armak.

41

42

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

startupWorld

"Gazteria da enpresa bat sortzen saiatzeko unerik onena"

A

riketa fisikoa egiteko esperientziak garatzea helburu duen startup bat da, bere egoitza Donostian duena. Bere sortzaileak, egun, errealitate birtualean ariketa fisikoa egiteko lehen

plataforma gamifikatua eta soziala garatzen ari dira; hau da, fitness metabertsoa.

Erabiltzaileei eskaintzen dizkieten abantailen artean, gamifikazioa (edo kirola egitean bideo-joko batean jolasten ari denaren sentsazioa), errealitate birtualaren bidez ingurune digital eta interaktibo batean murgiltzeko aukera eta beste erabiltzaile elkarri eragitea daude.

Bere sortzaileak Diego Gutiérrez (CTO, 36 urte) eta Aritz O'haonghusa (CEO, 21 urte) dira. Diego Aplikazioen Garapeneko Goi Mailako Teknikaria da eta Bideo-Jokoen Garapeneko Masterra ikasi zuen Madrilgo Complutensen Unibertsitatean.

Aritzek, ordea, LEINN ikasketak burutu zituen Irunen. Elkarrizketa honetan, Vifit Training bere proiektuari buruz hitz egingo digute.

"Aplikazioan sartzen zarenetik, ez duzu ariketa fisikoa egiten ari zarenik pentsatuko" Zer da ViFit Training?

Vifit Training ariketa fisikoa errealitate birtualaren bidez gamifikatzera bideratutako startup bat da, fitnessaren metabertsoan.

startupWorld

Nola bururatu zitzaizuen ideia?

AEBetara, San Frantzisko hirira bidaiatu eta Black Box gimnasioa ikusi ondoren non errealitate birtuala ezartzen dute gimnasioko makinekin batera-, aplikazio bat sortzea erabaki genuen jendeak etxetik errealitate birtualaren onurak erabil ditzan.

Nori zuzendua dago?

Vifit-ek egunerokotasunean jarduera fisikoa egiteko zailtasunak dituzten pertsonei zuzenduta dago, bai forma tradizionalek nahikoa erakartzen ez dituztelako edo beste arrazoi batengatik.

Nolakoa da jokoa eta nola funtzionatzen du?

Lehenik eta behin, errealitate birtualeko bisorea buruan jartzen dugu. Ingurune murgiltzaile eta birtual batean sartzen gara eta bertan objektu ezberdinekin interakzioan jarduteko aukera izango dugu -boxeoko zakuak, barrak, halterak, etab.-. Objektu batzuen bitartez entrenamendu saioak integratzen dituzten mini-joko ezberdinetara sar gaitezke. Esaterako, mini-jokoetako batean Mustang bat daukagu aurrean

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

eta, enborretik, latak botatzen dizkigu kolpekatu behar ditugunak- eta pizza kaxak -kukubilkatzeen bidez saihestu behar ditugunak-.

"Gorputzaren pisuarekin egiten diren ariketak dira" Zein abantaila ditu modu klasikoan ariketak egitearekin alderatuta?

Beste alternatibekin alderatuta, abantaila eta desberdintasun nagusiak gamifikazioa eta murgiltzea dira. Aplikazioan sartzen zarenetik errealitate birtualeko entzungailua kentzen duzun arte, ez duzu ariketa fisikoa egiten ari zarenik pentsatzen, bideo-joko bat dirudi. Bisera kendu eta zein izerditan gauden konturatu ondoren, konturatzen gara alde guztietatik merezi izan duela.

Nolako ariketak egin daitezke?

Gorputzaren pisuarekin egiten diren ariketak dira. Aurretik aipatu dugun minijokoan, Fitboxing saio bat da. Sorbaldei, sabeleko eremuari edo beheko enbo-

43

44

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

rrari zuzendutako beste saio batzuk ere egin daitezke.

Non erabil daiteke?

Gaur egun, gure produktua probatu nahi dutenek Oculus Quest entzungailu bat izan behar dute. Bat baduzu, aplikazioaren doako bertsio batera sar zaitezke esteka honen bidez: https://www.oculus.com/deeplink/?action=view&path=app/356810 6689962388&ref=oculus_desk top Bertsio aurreratuagoetara ere sartu ahal izango zara gure Discord-eko proba-saioetan parte hartuz: https://discord.gg/q5Sv3GAjbH Aipa al zenitzake enpresa bat sortzearen puntu positiboak eta negatiboak?

Enpresa bat sortzearen gauza positiboen artean, bidean zure erabakiak hartzeko askatasuna, zure gustu eta asmoekin jendea ezagutu ahal izatea eta inguruko jendearengandik ikasteko aukera daude. Era berean, ekiteak eskatzen du, enpresa edo proiektuaren hasieran, zureak ez diren arloak ukitzea, hainbat arlotako gaitasunak eta ezagutzak eskuratzera eramanez.

startupWorld

Ekintzailetzak ere badu bere alde “ez hain ona”. Hasieran, sariak ez dira askotan inbertitutako esfortzuaren eta denboraren araberakoak, edo egonkortasun sentsazioa ez da existitzen, etengabe egon behar baitzara mehatxu berrien bila.

"Ekiteak eskatzen du zureak ez diren arloak ukitzea, hainbat gaitasun eta ezagutza eskuratzera eramanez" Nola animatuko zenituzke gazteak euren enpresa sortzera?

Uste dut orain dela enpresa bat sortzen saiatzeko unerik onena. Gaztea izanik, enpresa bat sortzeak etorkizunean aplikagarriak diren gaitasun eta trebetasun ugari emango dizkigu, enpresa bat sortu eta ekiteko ezagutzaz gain. Gustuko duzun zerbaitetan lan egitea gomendatuko nuke, eta horretan ez litzaizuke axola uste duzuna baino denbora gehiago inbertitzea; eta lan-giro ona, energia positiboa eta iraunkortasuna eskaintzen dizuten jendearekin elkartzea.

Zein etorkizuneko asmo dituzue Vifit Training-en?

Gaur Gym Masters produktuaren garapenaren azken fasean gaude. Horregatik, etorkizun hurbilenean aplikazioa abian jartzea eta erabiltzaileekin batera haztea aurreikusten dugu. Etorkizun ertainean, jokalari anitzeko funtzioak sartu nahi ditugu aplikazioan eta horrekin batera, fitness metabertsoari hasiera eman. https://vifit.training/?lang=es

startupWorld

2022 otsaila

eWorld aldizkaria

Udako praktikak CIC nanoGUNEn

C

IC nanoGUNEk Udako Praktika Programan parte hartzeko urteroko deialdia zabaldu berri du.

Programa honen bitartez, nanoGUNEk aukera paregabea eskaintzen die unibertsitateko ikasleei puntako ikerketazentro bateko jarduera bertatik bertara ezagutzeko.

Programa honen baitan, Fisikako, Kimikako, Biologiako eta Ingeniaritzako 3. eta 4. mailako unibertsitateko hamar ikasleri gutxienez bi hilabeteko praktikaldia egiteko aukera emango zaie. Unibertsitateko ikasleak nanoGUNEko ikertzaileekin batera arituko dira ikerketa-proiektuetan, honako arlo hauetan: nanoeskalako optika, nanobioingeniaritza, fenomeno elektronikoak, magnetismoa eta nanoeskalako materialak.

Interesdunek otsailaren 13a baino lehen egin beharko dute programa honetan parte hartzeko eskaera, nanoGUNEren webgunean.

Ikasleek NanoGUNEren webgunean bertan (www.nanogune.eu) aurki dezakete deialdi honi buruzko informazio xehea.

CIC nanoGUNE Donostiako CIC nanoGUNE Nanozientziako Ikerketa Kooperatiboko Zentroa xede honekin sortu zen: nanozientziaren eta nanoteknologiaren alorrean puntako ikerketa egitea, Euskal Herriaren garapen ekonomikoa eta lehiakortasuna areagotzeko asmoz. NanoGUNE Ikerkuntzaren eta Teknologiaren Euskal Aliantzako (BRTA) kidea da eta María de Maeztu Bikaintasun Unitatea da ere

bai, Espainako Ikerketa Agentziak hala aitortuta.

CIC nanoGUNEk garatzen dituen ikerketa-jarduerak honako lau esparru estrategiko hauetara zuzentzen dira: Behe-dimentsioko egituren fisika, nanoegiturak eta nanoeskalan egituratutako sistema konplexuak. ❚ Nanomaterialen (nanopartikulak, nanohodiak, geruza finak, nanokonposatuak) eta material nanoegituratuen sintesia, mihiztatzea eta nanofabrikazioa. ❚ Nanogailuen garapena eta elektronika molekularrean, espintronikan, nanomagnetismoan eta nanofotonikan duen eragina. ❚ Nanopartikula biofuntzionalak eta nanobioteknologia.

Ikerketa-programa 10 ikerketa talderen bitartez garatzen da. ❚

45

46

eWorld aldizkaria

2022 otsaila

NanoGUNEko ikertzaileekin batera 2 hilabetez ikerketa-proiektu errealetan aritzeko aukera izango dute unibertsitate-ikasleek Azpiegitura eta tresneria NanoGUNEren azpiegitura guztia nanomaterialak fabrikatu eta hauek nanoeskalan dituzten propietateak bereizmen handiz karakterizatzeko diseinatu zen.

Honela, eraikinak puntako ezaugarriak ditu arkitekturaren eta ingeniaritzaren aldetik; erradiazio elektromagnetikoetatik libre dago eta bibrazio maila oso baxua da.

6.200 m2 dituen eraikina 2009ko Urtarrilean inauguratu zen. 15 laborategi ultrasentikor eta airearen purutasuna gertutik gainbegiratua duen 300 m2-ko areto garbia ditu bere baitan. Irekieratik aurrera, abanguardiako azpiegitura hau betetzen joan da mailaka, mikroskopia elektronikoko laborategia, nanooptikako laborategiak, nanobio-rako azpiegiturak, eta karakterizazio eta nanofabrikaziorako tresneria aurreratuak instalatu direlarik.

300m2-ko areto garbiak ISO 5 (Class 100) eta ISO 7 (Class 1000) klasifikazioa duten guneak ditu, eta nanofabrikazio eta nanokarakterizazio prozesuetarako erabiltzen da.

Adituek kudeatutako abangoardiako tresneria arlo anitzetako ikerlariek erabiltzen dute, mikroskopio elektronikoak, tunel-mikroskopioak, eta nanofa-

startupWorld

brikazio eta karakterizazio erremintak barne.

Transferentzia Nanogunek lehen mailako oinarrizko ikerketa eta ikerketa aplikatua teknologia transferitzeko jarduerekin konbinatzen ditu, enpresekin eskuz esku lan egiteko, soluzio berritzaile integratuak emanez.

Industriaren eta zientziaren arteko aldea gainditzeko hainbat ekimen jarri dira martxan, tokiko eta atzerriko enpresekin lankidetza bultzatuz.

Enpresa berriak NanoGUNE ideia berrien bila dihardu etengabe, bai aurkikuntza-zientifiko berriak ekarriko dituzten ideiak, baita nanoteknologia oinarri duten garapenak ekarriko dituztenak ere. Ikerlariek heuren ideiak hartu eta merkatu-ikuspegiarekin moldatu ditzaten sustatzen dugu. Eta nanoteknologia oinarri duten irtenbideak topatu nahi dituzten ekintzaileek gure ateak zabalik izango dituzte beti.

Ikerketa-lana sustatzen NanoGUNEren konpromiso nagusietako bat goi mailako prestakuntza sustatzea da. Beraz, doktorego-programa oso bat eskaintzen zaie lehen mailako nazioarteko ikerketa-erakunde batean nanozientziarekin zerikusia duen arlo batean ikerketa-karrera bat hasi nahi duten ikasleei. Gainera, praktikak egiteko aukerak ere eskaintzen zaizkie unibertsitateko ikasleei, baita lizentziatura edo master amaierako proiektuak edozein ikerketa-taldetan egiteko aukera ere.