Διάσημοι ευρωπαίοι

1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Περικλής: Δημήτρης Σπηλιόπουλος………………………………… σελ. 3 2. Αριστοτέλης: Γιάννης Σώκκας……………………………………………σελ. 5 3. Βάσκο ντα Γκάμα: Μαρίνα Μαυρομάτη………………………………σελ. 8 4. Μιγκέλ Θερβάντες: Μαριαλένα Φρίτσαλου……………………… σελ. 11

5. Κοπέρνικος: Θοδωρής Τσακριλής……………………………………… σελ. 12 6. Ουίλιαμ Σαίξπηρ: Γεωργία Χαραλαμποπούλου…………………σελ. 13 7. Αμαντέους Μότσαρτ: Μαρία Μικελοπούλου…………………… σελ. 15

8. Χανς Κρίστιαν Άντερσεν: Αναστασία Μπιρμπίλη…………… σελ. 17 9. Όσκαρ Ουάιλντ: Νικίας Νικολετόπουλος…………………………σελ. 19 10. Νίκολα Τέσλα: Ανδρέας Νικολόπουλος……………………………σελ. 21 11. Γιαν Σιμπέλιους: Άννα Κουμουνδούρου…………………………….σελ. 23 12. Μαρία Κιουρί: Μαρία Τζέμου……………………………………………..σελ. 25

13. Άλμπερτ Αϊνστάιν: Νίκος Ψυχαλίνος………………………………..σελ. 27 14. Φραντς Κάφκα: Μίμης Σπαής…………………………………………….σελ. 30 15. Ίνγκριντ Μπέργκμαν: Γεωργία Λαμπαούνα…………………….σελ. 32 16. Μακάριος: Ελευθερία Νικολετοπούλου…………………………… .σελ. 34 17. Μαρία Κάλλας: Γιουλιάνα Ταμπάκου…………………………………σελ. 36 18. Φέρεντς Πούσκας: Διονύσης Μυλωνάς……………………………σελ. 38

19. Στήβεν Χώκινγκ: Ειρήνη Μάκοβετς…………………………………σελ. 40 20. Νάντια Κομανέτσι: Μαρία Μαρίνα Ψαρρά……………………….σελ. 43

2

ΕΛΛΑΔΑ

Ο Περικλής (από τις λέξεις περί και κλέος δηλαδή o περιτριγυρισμένος από δόξα, περίδοξος) γεννήθηκε το 495 π.Χ. Ήταν Αρχαίος Έλληνας πολιτικός, ρήτορας και στρατηγός του 5ου αιώνα π.Χ., γνωστού και ως «Χρυσού Αιώνα» χάρη σε αυτόν, και πιο συγκεκριμένα της περιόδου μεταξύ των Περσικών Πολέμων και του Πελοποννησιακού Πολέμου. Η δύναμη, δόξα και η φήμη την οποία χάρισε στην Αρχαία Αθήνα (461-429 π.Χ.) δικαιώνουν απόλυτα το χαρακτηρισμό του Χρυσού Αιώνα ή «Εποχής του Περικλή». Για περισσότερα από είκοσι χρόνια, ο Περικλής ηγήθηκε ενός μεγάλου αριθμού εκστρατειών, πολλών εκ των οποίων ήταν ναυτικές εκστρατείες. Ποτέ δεν έπαιρνε μεγάλα ρίσκα και ήταν πάντοτε πολύ προσεκτικός στην επιλογή

των

εκστρατειών.

Ακολουθώντας

τη

στρατηγική

σκέψη

του

Θεμιστοκλή, πίστευε ότι η Αθήνα έπρεπε να βασιστεί στη ναυτική της δύναμη, και θεωρούσε τους Πελοποννήσιους σχεδόν ανίκητους στην ξηρά. Ο Περικλής προσπάθησε να αμβλύνει το πλεονέκτημα που είχε η πολεμική μηχανή της Σπάρτης στην ξηρά, ξαναχτίζοντας τα τείχη της Αθήνας. Το 472 π.Χ. ο Περικλής, οποίος έπρεπε τότε να βρίσκεται στις αρχές της τρίτης δεκαετίας της ζωής του, παρουσίασε το έργο «Πέρσαι» του τραγικού

ποιητή

Διονύσια

ως

Αισχύλου

λειτουργός.

στα Αυτό

σημαίνει ότι πιθανόν τότε ήταν ένας 3

από τους πλουσιότερους και γνωστότερους ανθρώπους των Αθηνών. Μπορεί να θεωρείται τυχερός, καθώς κέρδισε το έργο που παρουσίαζε, οι «Πέρσαι», ένα σπάνιο δείγμα μεγάλης συγγραφικής ικανότητας από τον πρώτο από τους τρεις

μεγάλους

τραγικούς

της

αρχαιότητας. Εκείνο

τον

καιρό,

ο

Περικλής

παντρεύτηκε μία γυναίκα αγνώστου ονόματος, η οποία του χάρισε δύο γιους. Το μόνο που γνωρίζουμε με βεβαιότητα είναι ότι ο γάμος τους δεν ήταν καθόλου επιτυχημένος. Είναι χαρακτηριστικό ότι εκείνη την εποχή πρέπει να είχε γεννηθεί η μετέπειτα σύντροφός του, Ασπασία. Η πολιτική ενασχόληση του Περικλή, που ακολούθησε τα χνάρια του πατέρα του, πρέπει να άρχισε σχεδόν μία δεκαετία αργότερα και συγκεκριμένα το 463 π.Χ., όταν ήταν μέλος του κατηγορητηρίου εναντίον του Κίμωνα, γιου του στρατηγού Μιλτιάδη και ηγέτη της συντηρητικής παράταξης. Ο Περικλής σημάδεψε μία ολόκληρη εποχή και ενέπνευσε αντικρουόμενες απόψεις για τις αποφάσεις που έλαβε στη διάρκεια της πολιτικής σταδιοδρομίας του. Πέθανε από τον λοιμό κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, τον Αύγουστο του 429 π.Χ.

4

ΕΛΛΑΔΑ

Ο Αριστοτέλης, φιλόσοφος και πολυεπιστήμονας, γεννήθηκε το έτος 384 π.Χ. στα

Στάγειρα

Χαλκιδικής.

Νικόμαχος,

ήταν

Μακεδονίας

και

γιατρός η

μητέρα

Ο

πατέρας

του,

βασιλιά

της

του του

Αριστοτέλη

ονομαζόταν Φαιστίς. Ο πατέρας του πέθανε νωρίς και την κηδεμονία του, την ανέλαβε ο Πρόξενος από τον Αταρνέα. Σε ηλικία 17 ετών εισέρχεται στην Ακαδημία του Πλάτωνα, στην Αθήνα, και παραμένει εκεί έως τα 37 του έτη και συνδέεται τόσο με τον ίδιο τον Πλάτωνα, όσο και με τον Εύδοξο, τον Ξενοκράτη και άλλους στοχαστές. Παντρεύτηκε την ανιψιά και θετή κόρη του Ερμία, την Πυθιάδα, από την οποία απέκτησε μια κόρη, που πήρε το όνομα της μητέρας της. Μετά το θάνατο της πρώτης του συζύγου ο Αριστοτέλης συνδέθηκε αργότερα στην Αθήνα με τη Σταγειρίτισσα Ερπυλλίδα, από την οποία απέκτησε ένα γιο, τον Νικόμαχο. Τα έργα του αναφέρονται σε πολλαπλά είδη επιστημών, όπως φυσική, βιολογία, ζωολογία, μεταφυσική, λογική, ηθική, ποίηση, θέατρο, μουσική, ρητορική, πολιτική κ.ά, τα οποία συνιστούν το πρώτο ολοκληρωμένο σύστημα στη Δυτική Φιλοσοφία. Μετά τον θάνατο του Πλάτωνα, φεύγει από την Αθήνα και, κατόπιν εντολής του Φιλίππου, αναλαμβάνει τη διδασκαλία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σύμφωνα με την Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα: «ο Αριστοτέλης υπήρξε ο πρώτος γνήσιος επιστήμονας στην ιστορία και κάθε κατοπινός επιστήμονας του οφείλει κάτι».

5

Μαζί με τον δάσκαλό του Πλάτωνα αποτελεί σημαντική μορφή της φιλοσοφικής σκέψης του αρχαίου κόσμου, και η διδασκαλία του διαπερνούσε βαθύτατα τη δυτική φιλοσοφική και επιστημονική σκέψη μέχρι και την Επιστημονική Επανάσταση του 17ου αιώνα. Υπήρξε φυσιοδίφης, φιλόσοφος, δημιουργός της λογικής και ο σημαντικότερος από τους διαλεκτικούς της αρχαιότητας.

To σύνολο της επιρροής του, συχνά τον κατατάσσει μεταξύ των κορυφαίων

παγκοσμίων προσωπικοτήτων όλων των εποχών με τη μεγαλύτερη επιρροή, μαζί με τον δάσκαλο του, τον Πλάτωνα, και τον μαθητή του, τον Μέγα Αλέξανδρο.

Εκτός από τη γνώμη του τη σχετική με τις ιδέες του Πλάτωνα ο Αριστοτέλης υποστηρίζει και άλλες αρχές. Δεν αποκρούει την ηδονή, αλλά προτιμά την πιο τέλεια, αυτή δηλαδή που πηγάζει από τη διάνοια. Ο σκοπός των ανθρώπινων ενεργειών, κατά τον Αριστοτέλη, είναι η ευδαιμονία, την οποία ορίζει ως ενέργεια σύμφωνη με την αρετή. Η αρετή, όταν κυριαρχεί στα πάθη

και

στις

ορμές,

τα

ρυθμίζει,

παίζοντας το ρόλο του μέτρου ανάμεσα στις δύο ακρότητες, δηλαδή στην υπερβολή και την έλλειψη. Συμπλήρωμα της αρετής είναι και τα αγαθά του σώματος δύναμη, υγεία, ομορφιά και τα αγαθά της τύχης 6

πλούτος, ευγενική καταγωγή. Σύμφωνα μ' αυτά, ευτυχισμένος είναι εκείνος που ενεργεί κατά τις επιταγές της αρετής και συγχρόνως έχει μερίδιο και στα άλλα αγαθά, «τα εκτός αγαθά», όπως τα ονομάζει. Ο Αριστοτέλης ταλαντεύεται ανάμεσα στον ιδεαλισμό και τον υλισμό. Κάθε πράγμα, κατ' αυτόν, αποτελείται από ύλη και πνεύμα, που είναι μεταξύ τους αδιάσπαστα ενωμένα. Η ύλη είναι παθητική, είναι η δυνατότητα του πράγματος, ενώ το πνεύμα ενεργητικό, δηλ. η δύναμη που μεταβάλλει τη δυνατότητα σε πραγματικότητα. Ο κόσμος, κατά τον Αριστοτέλη, είναι ενιαίος και αιώνιος, ενώ η οικουμένη έχει σχήμα σφαίρας με κέντρο τη Γη.

7

ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ

Ο

Βάσκο

ντα

θαλασσοπόρος.

Γκάμα

ήταν

Γεννήθηκε

Πορτογάλος

στο

Σίνες

της

Πορτογαλίας το 1460 ή το 1469 (δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμα) σε αριστοκρατική οικογένεια. Ελάχιστα είναι γνωστά για τα παιδικά του χρόνια. Καθώς από νωρίς διακρίθηκε για τις ναυτικές του ικανότητες, το 1487 ο βασιλιάς της Πορτογαλίας του ανέθεσε εξερευνητική αποστολή με σκοπό την ανακάλυψη θαλάσσιου δρόμου για την Ινδία κάνοντας τον περίπλου της Αφρικής. Η αναγκαιότητα για την ανακάλυψη του νέου δρόμου γεννήθηκε από τις αυξανόμενες επιθέσεις των μουσουλμάνων πειρατών στις ακτές της ανατολικής Αφρικής και τη δυσκολία της χρήσης του δρόμου της Ερυθράς Θάλασσας. Οι πρώιμοι Πορτογάλοι εξερευνητές είχαν ήδη εξερευνήσει εδώ και 40 χρόνια τις δυτικές ακτές της Αφρικής. Η Πορτογαλία έψαχνε, ωστόσο, νέο θαλάσσιο δρόμο για την Ινδία, καθώς η επέκταση της εμπορικής επιρροής των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων ήταν το απόλυτο ζητούμενο της εποχής. Οι επιτυχημένες αποστολές του ντα Γκάμα για λογαριασμό του βασιλιά Ιωάννη Β’ θα συνεχιστούν και μετά το 1495, όταν αναλαμβάνει πλέον βασιλικά καθήκοντα Το

1488,

άλλος ωστόσο,

μια

σημαντική

ανακάλυψη,

βασιλιάς. συγκεκριμένα

όταν

ο

πρωτοπόρος Βαρθολομαίος Ντιάζ εξερεύνησε το νότιο άκρο της Αφρικής και πέρασε για πρώτη φορά από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, απέδειξε ότι ο Ατλαντικός και ο Ινδικός Ωκεανός πράγματι συνδέονταν. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1490, λοιπόν, ο βασιλιάς της Πορτογαλίας είχε πειστεί για το εμπόριο μπαχαρικών από την Ινδία και βάλθηκε να πάρει ένα κομμάτι της 8

αγοράς για τη χώρα του, έχοντας βέβαια στην άκρη του μυαλού του την κατάκτηση του Ισλάμ της Ανατολής και την εγκαθίδρυσή του ως βασιλιά της Ιερουσαλήμ. Για μια δεκαετία περίπου οι προσπάθειες του Βάσκο ντα Γκάμα ήταν χωρίς επιτυχία. Το 1497, στις 8 Ιουλίου, απέπλευσε από τη Λισσαβώνα με 4 πλοία και 170 άνδρες για πλήρωμα. Με ενδιάμεσους σταθμούς έφτασε στο Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας στις 8 Νοεμβρίου. Από εκεί και πέρα οι δυσκολίες της αποστολής άρχισαν να μεγαλώνουν. Όταν η εκστρατεία είχε προσεγγίσει τη σημερινή Μοζαμβίκη, το μεγαλύτερο μέρος του πληρώματός

του

έπασχε

από

σκορβούτο,

αναγκάζοντας την αποστολή να ρίξει άγκυρα για περισσότερο από έναν μήνα για ξεκούραση, ανάρρωση και προμήθειες. Τον Μάρτιο του 1498 έφτασε στην Μοζαμβίκη και τον Απρίλιο πάτησε το Μαλίντι της σημερινής Κένυας. Έπειτα, με την βοήθεια πλοηγού,

ξεκίνησε για το

Καλικούτ της Ινδίας και έφτασε εκεί τον Μάιο του 1498. Το 1499 επέστρεψε στην Πορτογαλία έχοντας υπογράψει αρκετές εμπορικές συνθήκες με τους Ινδούς ηγεμόνες και τιμήθηκε από τον Βασιλιά της Πορτογαλίας με τον τίτλο του Ναυάρχου των Ινδιών. Το 1502 ξεκίνησε ξανά με 21 πλοία και ίδρυσε τις βάσεις της Σουφάλας και της Μοζαμβίκης. Έπειτα επιτέθηκε στην Καλκούτα σε αντίποινα για την σφαγή 40 Πορτογάλων εμπόρων και απόκτησε το δικαίωμα για την ίδρυση νέων βάσεων στις νότιες ακτές της Ασίας. Το 1503 επέστρεψε στην πατρίδα του, την Πορτογαλία. Ο βασιλιάς αντάμειψε τον ντα Γκάμα πλουσιοπάροχα: του εξασφάλισε γενναιόδωρη βασιλική σύνταξη για το υπόλοιπο της ζωής του και τίτλο ευγενείας, ενώ το 1500 τον έκανε ναύαρχο των Θαλασσών της Αραβίας, Περσίας, Ινδίας και όλης της Ανατολής! Την ίδια εποχή, ο θαλασσοπόρος παντρεύτηκε την Catarina de Ataide.

9

Η αναγνώριση για τον μεγάλο θαλασσοπόρο ήρθε 21 χρόνια μετά. Το 1524 έγινε αντιβασιλέας της Ινδίας και τον Απρίλιο ξεκίνησε για την Ανατολή με στόλο 14 πλοίων και τους δύο γιους του επικεφαλής. Πολύ σύντομα ωστόσο κόλλησε ελονοσία και πέθανε τα Χριστούγεννα του 1524, μόλις 3 μήνες μετά την άφιξή του στην Ινδία. Το 1538 η σορός του επέστρεψε στην Πορτογαλία και πολλά μνημεία χτίστηκαν προς τιμή του ανθρώπου που αψήφησε τους

κινδύνους και έδειξε ότι η θαλάσσια σύνδεση Ευρώπης-Ινδίας ήταν πράγματι δυνατή...

10

ΙΣΠΑΝΙΑ

Γεννήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου το 1547 και πέθανε στις 22 Απριλίου του 1616. Ήταν Ισπανός λογοτέχνης, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας. Το διασημότερο μυθιστόρημά του είναι ο «Δον Κιχώτης» που συγκαταλέγεται στα κλασικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, μεταφρασμένο σε περισσότερες από εξήντα γλώσσες. Τα

παλαιότερα

λογοτεχνικά

έργα

του

χρονολογούνται το 1568, ενώ το πρώτο μυθιστόρημα του, «Γαλάτεια», εκδόθηκε το 1585. Από το 1570, και για αρκετά χρόνια, πρόσφερε τις υπηρεσίες του ως επαγγελματίας στρατιώτης, λαμβάνοντας μέρος στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου ως υπαξιωματικός του πολεμικού πλοίου Μαρκέσα, στην πολιορκία της Κέρκυρας το 1571, καθώς και στην εκστρατεία της Τύνιδας.

11

ΠΟΛΩΝΙΑ

Ο Νικόλαος Κοπέρνικος γεννήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου του 1473 στο Τορν της Πρωσίας και πέθανε στις 24 Μαΐου του 1543. Πέρασε επίσης μεγάλο

μέρος

της

ενήλικης

ζωής

του

στο

Άλενσταϊν και στο Φράουενμπουργκ της Βάρμιας, επαρχίας της σημερινής Πολωνίας, όπου και πέθανε. Στις 22 Μαΐου 2010, πέντε ολόκληρους αιώνες μετά το θάνατό του, ο Κοπέρνικος κηδεύτηκε με τιμές ήρωα στον καθεδρικό ναό

του

Φράουενμπουργκ

στη

σημερινή

Πολωνία.

Ο πατέρας του Νικολάου Κοπέρνικου ήταν εύπορος έμπορος χαλκού και επιχειρηματίας, αλλά πέθανε όταν ο Νικόλαος ήταν μόλις δέκα ετών. Έτσι ο Νικόλαος και τα τρία αδέλφια του ανατράφηκαν από το θείο τους Λουκά Βατζενρόντε, που ήταν επίσκοπος. Ο Νικόλαος Κοπέρνικος ήταν σπουδαίος μαθηματικός

και

αστρονόμος

της

Αναγέννησης, ο οποίος διατύπωσε την θεωρία τοποθετώντας τον Ήλιο και όχι τη Γη στο κέντρο του σύμπαντος. Ο Κοπέρνικος υποστήριξε την ηλιοκεντρική θεωρία, την άποψη δηλαδή ότι η Γη και τα άλλα σώματα του Ηλιακού Συστήματος περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο, σε αντίθεση με την τότε επίσημη γεωκεντρική θεωρία, που ήθελε τη Γη ακίνητη και κέντρο του κόσμου.

12

ΑΓΓΛΙΑ

Ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ ήταν ένας σπουδαίος Άγγλος ποιητής και θεατρικός συγγραφέας. Γεννήθηκε το 1564 στο Στράτφορντ, στην Αγγλία. Καταγόταν από πλούσια οικογένεια, έτσι έμαθε από μικρός να γράφει και να διαβάζει. Τον Νοέμβριο του 1582 παντρεύτηκε την Ανν Χάθαγουεϊ. Έξι μήνες αργότερα, απέκτησαν την πρώτη τους κορούλα, τη Σουζάνα. Δύο χρόνια μετά ήρθαν στον κόσμο τα δύο δίδυμα αδέρφια της, ο Χάμνετ και η Τζούντιθ. Η θεατρική καριέρα του Σαίξπηρ άρχισε μετά τα μέσα της δεκαετίας του 1580. Ο Σαίξπηρ και η θεατρική ομάδα στην οποία ανήκε, έπαιζαν μπροστά στη βασίλισσα Ελισάβετ Α’ της Αγγλίας τις ημέρες των Χριστουγέννων και άλλων εορτών. Μετά τον θάνατο της Ελισάβετ Α΄, βασιλιάς της Αγγλίας ανέλαβε ο Ιάκωβος Α΄. Δέκα μέρες μετά τη στέψη του ο βασιλιάς πήρε επίσημα υπό την προστασία του τον θίασο του Σαίξπηρ. Από τότε η ομάδα ονομάστηκε «οι Άνθρωποι του Βασιλιά». Κάποια από τα έργα του Σαίξπηρ άρχισαν να δημοσιεύονταν το 1594. Παρά την επιτυχία του ως δραματουργός, ο Σαίξπηρ συνέχισε να παίζει τόσο στα δικά του έργα, όσο και σε έργα άλλων δραματουργών. Μετά το 1606 έγραψε λίγα έργα και κανένα δεν αποδίδεται σε αυτόν μετά το 1613. Πέθανε στις 3 Μαΐου του 1616, αφήνοντας πίσω του τη γυναίκα του και δύο κόρες, αφού ο Χάμνετ, το ένα παιδί από τα δίδυμα, έφυγε από τη ζωή στα 11 χρόνια του.

13

Έργα του Σαίξπηρ:            

Τίτος Ανδρόνικος Κωμωδία των Παρεξηγήσεων Ημέρωμα της Στρίγγλας Δύο Άρχοντες από τη Βερόνα Όνειρο Θερινής Νυκτός Έμπορος της Βενετίας Πολύ κακό για το τίποτα Ρωμαίος και Ιουλιέτα Άμλετ Οθέλλος Η Τρικυμία Κυμβελίνος

14

ΑΥΣΤΡΙΑ

O Bόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ ήταν γιος του Γιόχαν Γκέοργκ Λέοπολντ Μότσαρτ και της Άννα Μαρία Βαλμπούργκα Περτλ γεννημένος στο Σάλτσμπουργκ, την πρωτεύουσα της Αρχιεπισκοπής του Σάλτσμπουργκ στη σημερινή Αυστρία. Το μόνο από τα αδέλφια του που επέζησε της παιδικής του ηλικίας ήταν η μεγαλύτερη αδελφή του, Μαρία Άννα (17511829). Υπήρξε και εκείνη μουσικός, ενώ βέβαιη θεωρείται η συμβολή της στο να εμπνεύσει στον αδελφό της το ενδιαφέρον για τη μουσική. Ο πατέρας του ήταν αναπληρωτής διευθυντής της ορχήστρας στην αυλή του Αρχιεπισκόπου του Σάλτσμπουργκ,

μέτριος

συνθέτης,

αλλά

έμπειρος δάσκαλος. Στην ηλικία των πέντε ετών, συνέθετε ήδη μικρά κομμάτια, τα οποία έπαιζε στον πατέρα του, ο οποίος τα κατέγραφε. Οι δεξιότητες του νεαρού Μότσαρτ υπήρξαν μοναδικές. Εκτός από την εξαιρετική τεχνική του στο πιάνο, στο όργανο και στο βιολί, είχε την ικανότητα να αποστηθίζει πληθώρα συνθέσεων με φαινομενική ευκολία, ενώ αξιοσημείωτη ήταν επίσης η ικανότητά του να αυτοσχεδιάζει πάνω σε ένα μουσικό θέμα χωρίς προετοιμασία. Ήδη σε ηλικία έξι ετών, κατέγραφε ο ίδιος τις συνθέσεις του. Ο πατέρας του εγκατέλειψε τελικά τη σύνθεση, όταν έγιναν εμφανή τα μουσικά ταλέντα του γιου του. Στα πρώτα του χρόνια, ο πατέρας του Μότσαρτ ήταν ο μοναδικός του δάσκαλος. Εκτός από μουσική δίδασκε στα παιδιά του ξένες γλώσσες και άλλα μαθήματα. Παρουσιάστηκε στο κοινό, μαζί με την αδελφή του Μαρία Άννα, ως ένα «παιδί θαύμα», για πρώτη φορά το Σεπτέμβριο του 1761 στο πανεπιστήμιο του Σάλτσμπουργκ.

15

Το πρώτο ταξίδι για συναυλίες του νεαρού Μότσαρτ τον οδήγησε τον Ιανουάριο 1762 στο Μόναχο, ενώ ταξίδεψε επίσης από το Σεπτέμβριο μέχρι το Δεκέμβριο του 1762 στη Βιέννη. Εκεί έπαιξε μπροστά στην αυτοκράτειρα Μαρία

Θηρεσία,

ανακοινώνοντας

μάλιστα

πως

θα

παντρευόταν

την

αρχιδούκισσα Μαρία Αντουανέτα, μετέπειτα βασίλισσα της Γαλλίας. Η αυτοκράτειρα του χάρισε ένα παιδικό κοστούμι. Έκανε πολλά ταξίδια και αυτά του έδωσαν την ευκαιρία να συναντηθεί ο Μότσαρτ με σημαντικούς μουσικούς της εποχής του. Ο σπουδαιότερος από αυτούς ήταν ο γιος του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, ο Γιόχαν Κρίστιαν Μπαχ, ο οποίος συνάντησε τον Μότσαρτ στο Λονδίνο και τον επηρέασε σημαντικά στη σταδιοδρομία του. Στο Παρίσι τυπώθηκαν τα πρώτα έργα (σονάτες) του Μότσαρτ ενώ κατά την αναχώρησή του από το Λονδίνο τον Ιούλιο του 1765, παρουσίασε το χειρόγραφο ενός χορωδιακού κομματιού σε τέσσερα μέρη στο Βρετανικό Μουσείο. Τα τρία τελευταία χρόνια της ζωής του Μότσαρτ ήταν καλλιτεχνικά και οικονομικά επιτυχημένα. Με

την

τιμητική

ανάθεση

σε

αυτόν

της

πανηγυρικής όπερας ο Μότσαρτ βρήκε ευκαιρία να συνδέσει την παραδοσιακή όπερα μπαρόκ με σύγχρονα ρεύματα. Ακόμα η όπερα, «Ο Μαγικός Αυλός», που ανέβηκε περίπου παράλληλα, είχε μεγάλη επιτυχία. Ο Μότσαρτ ήταν ασθενής ήδη από το τέλος του καλοκαιριού του 1791, αλλά στις αρχές Δεκεμβρίου σημειώθηκε δραματική επιδείνωση της ασθένειάς του, η οποία τον οδήγησε στο θάνατο. Ο Μότσαρτ κηδεύτηκε φτωχικά και ετάφη σε μαζικό τάφο στο νεκροταφείο του Αγίου Marx. Ο τάφος του δεν εντοπίστηκε ποτέ με ακρίβεια, γι' αυτό ο επίσημος τάφος στην πτέρυγα τιμωμένων του κεντρικού νεκροταφείου της Βιέννης . Έγραψε: όπερες, κοντσέρτα για πιάνο, χορωδιακά έργα, κοντσέρτα για βιολί, κοντσέρτο για φλάουτο και άρπα, κοντσέρτα για κόρνο.

16

ΔΑΝΙΑ

Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν γεννήθηκε στις 2 Απριλίου το 1805 στο Οντένσε, στο νησί Φιονία στη Δανία. Ο πατέρας του με τον καιρό ξέπεσε και δούλευε παπουτσής, για να ζήσει την οικογένειά του. Αλλά, μην μπορώντας να αντέξει στη φτώχεια, πέθανε πολύ νέος, αφήνοντας τον γιο του ορφανό με τη μητέρα του για μόνο στήριγμα. Όταν ήταν με τους φίλους του, του άρεσε να απαγγέλλει

και

να

τραγουδά.

Ήταν

δεκατεσσάρων χρονών, όταν, κυνηγώντας μια καλύτερη τύχη, έφθασε στην Κοπεγχάγη, με μόνη του περιουσία 30 φράγκα με σκοπό να γίνει ηθοποιός. Έδωσε εξετάσεις στη Βασιλική Σχολή θεάτρου, αλλά ήταν τόσο άσχημος και αδύνατος, που δεν τον δέχτηκαν. Το 1827 δημοσίευσε ποιήματά του και έπειτα εξέδωσε μια σειρά έργων που του εξασφάλισαν την παγκόσμια δόξα. Τα παραμύθια του εμφανίζουν καθαρά το δημοκρατικό στοιχείο. Οι κυριότεροι ήρωες των παραμυθιών του είναι φτωχοί και αδικημένοι άνθρωποι, που όμως έχουν ασυνήθιστα ψυχικά χαρίσματα. Ο Άντερσεν μετά από 70 χρόνια έχοντας εξασφαλίσει τον τίτλο του Παραμυθά άφησε την τελευταία του πνοή στις 4 Αυγούστου του 1875 στην Κοπεγχάγη.

17

Μερικά από τα πολύ γνωστά παραμύθια του είναι: o

Η μικρή γοργόνα

o

Τα καινούρια ρούχα του αυτοκράτορα

o

Οι αγριόκυκνοι

o

Η Βασίλισσα του χιονιού

o

Η Βασιλοπούλα και το ρεβίθι

o

Η Τοσοδούλα

o

Τα κόκκινα παπoύτσια

o

Χόλγκερ ο Δανός

o

Το μολυβένιο στρατιωτάκι)

o

Η δύναμη της αγάπης

18

ΙΡΛΑΝΔΙΑ

Ο Όσκαρ Ουάιλντ (πλήρες όνομα Όσκαρ Φίνγκαλ Ο' Φλάχερτι Ουίλς Ουάιλντ ). Γεννήθηκε στο Δουβλίνο στις 16 Οκτωβρίου 1854 και πέθανε στο Παρίσι στις 30 Νοεμβρίου 1900.

Ήταν Ιρλανδός μυθιστοριογράφος, ποιητής, δραματουργός και κριτικός. Έχοντας περάσει από διάφορα είδη γραπτού λόγου καθ' όλη την δεκαετία του 1880, γεύτηκε τη δόξα ως θεατρικός συγγραφέας στο Λονδίνο στις αρχές της επόμενης

δεκαετίας.

Στις

μέρες

μας

έχει

γίνει

γνωστός

για

τα ευφυολογήματά του, το μοναδικό του μυθιστόρημα «Το πορτραίτο του

Ντόριαν Γκρέυ», τα θεατρικά έργα του, τις συνθήκες φυλάκισής του, καθώς και τον πρόωρο θάνατό του. Οι γονείς του ήταν επιφανείς Δουβλινέζοι διανοούμενοι, με αγγλικές ρίζες. Ο Όσκαρ από μικρός έμαθε άπταιστα Γαλλικά και Γερμανικά. Στο πανεπιστήμιο ασχολήθηκε με τις κλασικές σπουδές, επιδεικνύοντας από μικρή ηλικία κλίση προς τον κλασικισμό, τόσο στο Δουβλίνο, όσο και αργότερα στην Οξφόρδη.

19

Έγινε γνωστός για την ενασχόλησή του με το νεόκοπο, αλλά ανερχόμενο ρεύμα του Αισθητισμού, το οποίο ίδρυσαν δυο από τους καθηγητές του, οι Ουόλτερ Πέιτερ (1839 - 1894) και Τζον Ράσκιν (1819 - 1900). Μετά το πανεπιστήμιο, ο Ουάιλντ μετακόμισε στο Λονδίνο όπου εντάχθηκε στους ανώτερους πνευματικούς και κοινωνικούς κύκλους. Ως εκπρόσωπος του κινήματος του Αισθητισμού ασχολήθηκε με όλες τις μορφές διανόησης: εξέδωσε

μία

ποιητική

συλλογή,

έδωσε

ομιλίες

στις Η.Π.Α. και

στον Καναδά σχετικά με τον «Αγγλικό Διαφωτισμό στην Τέχνη» και έπειτα επέστρεψε

στο

Λονδίνο

όπου

έγραψε

μεγάλο

αριθμό

άρθρων

ως

δημοσιογράφος. Γνωστός για το οξυδερκές πνεύμα, τις εξεζητημένες εμφανίσεις και τους πνευματώδεις διαλόγους του, ο Ουάιλντ έγινε μια από τις διασημότερες προσωπικότητες της εποχής του.

20

ΣΕΡΒΙΑ

Ο Νίκολα Τέσλα γεννήθηκε τα μεσάνυχτα της 10ης Ιουλίου του 1856 στο Σμίλιαν στην περιοχή Λίκα της

σημερινής Κροατίας.

Ήταν

ένα

λεπτό

και

φιλάσθενο αγόρι, πράγμα που ανησύχησε πολύ τους γονείς του. Η μεγαλύτερη αγάπη του ήταν η Φύση και τα ζώα. Σπούδασε του Γκρατς

στην

Ανώτατη

και

συνέχισε

Πολυτεχνική τις

σπουδές

Σχολή του

αναζητώντας απάντηση στο πρόβλημα της αξιοποίησης του εναλλασσόμενου ρεύματος, που του έγινε εμμονή, ακόμη και μετά το τέλος των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο της Πράγας (1879-1880), όταν έπιασε δουλειά ως ηλεκτρονικός σε μια καινούργια τηλεφωνική εταιρεία στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας. Κατά τη διάρκεια της εργασίας του σ’ αυτή την εταιρεία ο Τέσλα εφηύρε έναν τηλεφωνικό ενισχυτή, που έγινε ο πρόγονος του σημερινού ηχείου. Δεν ξέχασε

όμως

στιγμή

το

πρόβλημα

της

εφεύρεσης

μιας

συσκευής

εναλλασσόμενου ρεύματος. Στις 3 Ιουλίου του 1899, κατά

τη

διάρκεια

πειραμάτων

του

Κολοράντο

Σπρινγκς,

Σέρβος ισχυρίστηκε

των στο ο

εφευρέτης ότι

ανακάλυψε

μια «ανεξάντλητη

πηγή

ενέργειας». Προέβλεψε μάλιστα ότι στο 21

μέλλον ο κόσμος θα κατάφερνε να συνδεθεί μ’ αυτήν την πηγή αστείρευτης ενέργειας, κι αυτό θα άλλαζε τη μορφή του ανθρώπινου πολιτισμού και θα οδηγούσε στην κατάκτηση του διαστήματος. Για ένα σχεδόν χρόνο (1899-1900) στο Κολοράντο Σπρινγκς, ο Τέσλα πραγματοποίησε μια σειρά από σημαντικά πειράματα πάνω στην ασύρματη μεταφορά ενέργειας. Εκεί κατόρθωσε όχι μόνο να δημιουργήσει τεχνητές αστραπές μήκους 40 μέτρων, αλλά και ν’ ανάψει λαμπτήρες ακουμπώντας τις απλά στο έδαφος και να θέσει σε λειτουργία συσκευές σε απόσταση δεκάδων χιλιομέτρων! Στο Κολοράντο Σπρινγκς ανακάλυψε κάτι που ήδη διαισθανόταν:

πως η Γη ήταν μια τεράστια «ενεργειακή πισίνα».

22

ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ

Ο

Γιαν

Σιμπέλιους

ήταν

Φινλανδός

συνθέτης. Γεννήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 1865 σε μια οικογένεια της Χεεμέλινα, μιας μικρής

πόλης

του

ρωσικού

Μεγάλου

Δουκάτου της Φινλανδίας από τον Christian ή Gustaf Sibelious και τη Maria Charlotta Sibelius. Πέθανε στις 20 Σεπτεμβρίου 1957. Άρχισε να σπουδάζει νομικά, αλλά γρήγορα τα παράτησε και άρχισε μουσικές σπουδές στο Ελσίνκι και έπειτα στη Βιέννη και στο Βερολίνο, ενώ παράλληλα παρακολουθούσε μαθήματα βιολιού από τον καθηγητή Τσίλαγκ. Τα πρώτα του έργα ήταν επηρεασμένα από τον Ριχάρδο Βάνγκερ, στη συνέχεια όμως στράφηκε προς τους μύθους της πατρίδας του και έγινε το σύμβολο του φινλανδικού εθνικισμού. Μερικές από τις μεγάλες του επιρροές ήταν η αγάπη για τη φύση και για τη φινλανδική λαϊκή παράδοση. Οι 7 συμφωνίες του, όπου,

σαν

τον

Μπετόβεν

εξέλισσε το συνθετικό του στυλ, ήταν βαθιά επηρεασμένες από τον

μουσικό

εθνικισμό,

που

έκαναν το κοινό να νομίζει ότι ο Σιμπέλιους μετέφερε αυτούσια δημοτικά τραγούδια της χώρας 23

του. Όμως επρόκειτο για αυθεντική μουσική του! Μια ακόμα επιρροή ήταν το εθνικό έπος της «Καλεβάλα», το οποίο συλλέχθηκε και εκδόθηκε από τον Ελία Λιόνροτ. Πρόκειται για το φινλανδικό αντίστοιχο του θρύλου του Βασιλιά Αρθούρου και ήταν η μεγαλύτερη επίδραση στην ανάπτυξη του φινλανδικού εθνικισμού. Ο

Σιμπέλιους

έγραψε

τρία

έργα

επηρεασμένα από την «Καλεβάλα»: Το συμφωνικό

ποίημα

επηρεασμένο

από

«Κούλεβρο», τον

ομώνυμο

αυτοκαταστροφικό ήρωα, τις «Σουίτες της Καρελίας» και του «Λέμμινκαινεν», ακόμα ενός ήρωα του έπους. Όλα αυτά τα έγραψε σε μια εποχή που η Φινλανδία ήταν υπό την κατοχή της Ρωσίας και όταν προσπαθούσε να δημιουργήσει μια καθαρά φινλανδική κουλτούρα. Σπουδαία έργα του είναι οι 7 συμφωνίες του, τα συμφωνικά ποιήματά του: «Μια σάγκα», «Καρελία», «Ο κύκνος της Τουονέλας», και «Φινλανδία», με το οποίο ο Σιμπέλιους έγινε γνωστός σ' όλο τον κόσμο.

24

ΓΑΛΛΙΑ

Η Μαρία Σαλώμη Σκουοντόφσκα-Κιουρί ήταν Γαλλίδα φυσικός και χημικός Πολωνικής καταγωγής. Γεννήθηκε το 1867 στη Βαρσοβία της Πολωνίας και ήταν το πέμπτο παιδί μιας ευκατάστατης οικογένειας. Λόγω διαφόρων ασθενειών και πολιτικών επιλογών η οικογένεια της πτώχευσε. Έτσι άρχισε να δουλεύει ως γκουβερνάντα και δασκάλα σε πλούσια σπίτια, ενώ παράλληλα παρακολουθούσε μαθήματα στο παράνομο <<Ιπτάμενο Πανεπιστήμιο>>. Το 1891, σε ηλικία 24 ετών, μετακόμισε στο σπίτι της μεγαλύτερης αδελφής της, Μπρονισουάβα, στο Παρίσι, για να παρακολουθήσει μαθήματα στη σχολή Θετικών επιστημών του πανεπιστημίου της Σορβόνης. Τα φοιτητικά της χρόνια ήταν δύσκολα λόγω των οικονομικών δυσκολιών που αντιμετώπιζε. Όμως κατάφερε και αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο της Σορβόνης με τα πτυχία των μαθηματικών, της χημείας και της φυσικής.

Η Μαρία Σκουοντόφσκα συνάντησε για πρώτη φορά τον σύζυγο της, Πιέρ Κιουρί, τον Φεβρουάριο του 1894. Τον Μάιο του 1894 ο Πιέρ έκανε πρόταση γάμου στη Μαρία Σκουοντόφσκα, αλλά εκείνη αρνήθηκε λόγω της προοπτικής να εγκαταλείψει για πάντα τη Βαρσοβία και τον πατέρα της.

25

Τελικά, μετά από ένα χρόνο, η Μαρία αποδέχθηκε την πρόταση του Πιέρ και παντρεύτηκαν με πολιτικό γάμο. Στις 12 Σεπτεμβρίου του 1897 απέκτησαν την κόρη τους Ειρήνη και το 1903 τη δεύτερη κόρη τους, Εύα. Η Μαρία Κιουρί έγινε γνωστή για την ανακάλυψη του ραδίου και τις μελέτες για τη ραδιενέργεια. Από το 1891 η Μαρία μελετούσε τις εργασίες του Μπεκερέλ με κύριο θέμα τις ακτινοβολίες που εξέπεμπαν τα άλατα του ουρανίου. Μετά από τις πρώτες ανακαλύψεις, η Μαρία Κιουρί πρότεινε την αλλαγή του ονόματος από «ακτίνες ουρανίου» σε «ραδιενέργεια», η οποία περιγράφει γενικά την ιδιότητα της εκπομπής ακτινοβολιών. Η πιο σημαντική παρατήρηση ήταν ότι μερικά ορυκτά ουρανίου παρουσίαζαν πολύ πιο ισχυρή ραδιενέργεια από το ουράνιο. Η συγκεκριμένη παρατήρηση συνάρπασε τον Πιέρ Κιουρί, που αποφάσισε να εγκαταλείψει τις έρευνές του στους κρυστάλλους για να βοηθήσει τη Μαρία στο δύσκολο έργο της. Το ζευγάρι κάνοντας μαζί έρευνες ανακάλυψε δύο νέα στοιχεία το πολώνιο και το ράδιο. Επίσης η Κιουρί ανακάλυψε ότι το ράδιο κατέστρεφε τους καρκινικούς όγκους. Η σημαντική αυτή γυναίκα απεβίωσε στις 4 Ιουλίου του 1934 από απλαστική αναιμία που πίστευαν ότι είχε προκληθεί από την μακρόχρονη έκθεσή της στην ακτινοβολία. Οι βλαβερές επιπτώσεις της ακτινοβολίας ήταν άγνωστες την περίοδο της εργασίας της, που διεξαγόταν χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι παράμετροι ασφάλειας, που, ωστόσο, αναπτύχθηκαν αργότερα.

26

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Γεννήθηκε στις 14 Μαρτίου 1879 στην πόλη Ουλμ (Ulm) της Γερμανίας. Οι γονείς του μετακόμισαν για επαγγελματικούς λόγους στο Μόναχο, όπου έμενε ένας αδελφός του πατέρα του, μηχανικός και από εκεί σύντομα στο Μιλάνο για καλύτερες επαγγελματικές προοπτικές. Ο μικρός Αλβέρτος έμεινε οικότροφος σε σχολείο του Μονάχου. Αργότερα αναχώρησε για το Μιλάνο, για να συναντήσει τους γονείς του. Σπούδασε στη Πολυτεχνική Ακαδημία της Ζυρίχης στην Ελβετία, όπου ολοκλήρωσε με επιτυχία τέσσερα χρόνια σπουδών στη Φυσική. Ο

βοηθός

αργότερα

καθηγητή,

ότι

ο

Ζάουτερ,

φοιτητής

έγραψε

Αϊνστάιν

ήταν

μοναχικός, δεν υπάκουγε στις οδηγίες των εκπαιδευτικών και πέταγε τα φυλλάδια με τις οδηγίες

λύσης

σκουπίδια.

Όταν

των σε

προβλημάτων κάποιο

στα

εργαστηριακό

πείραμα προκλήθηκε έκρηξη και τραυματίστηκε ελαφρά ο Αϊνστάιν στο χέρι, ρώτησε ο καθηγητής Πέρνετ το βοηθό του «Τι γνώμη έχετε για τον Αϊνστάιν, πάλι δεν υπάκουσε στις οδηγίες μου». Ο δε βοηθός απάντησε: «δεν έχετε άδικο, κ. καθηγητά, πάντως οι λύσεις που δίνει είναι πάντα σωστές και η μεθοδολογία πολύ ενδιαφέρουσα». Μετά την αποφοίτησή του, το 1900, πήρε την ελβετική υπηκοότητα, δούλεψε για δύο μήνες ως καθηγητής

μαθηματικών

και

το

1902

προσλήφθηκε ως εξεταστής στο Ελβετικό Γραφείο Ευρεσιτεχνιών στη Βέρνη. Δουλειά του ήταν να ετοιμάζει τα έγγραφα 27

αναγνωρίσεως των ευρεσιτεχνιών και για το σκοπό αυτό έπρεπε να περιγράφει σ' αυτά κάθε εφεύρεση σύντομα, κατανοητά και περιεκτικά. Οι ίδιοι οι εφευρέτες δεν ήταν συνήθως σε θέση να περιγράψουν την εφεύρεσή τους. Εδώ αναδείχθηκε μια ικανότητα του Αϊνστάιν, να εμβαθύνει σε ξένες ιδέες και να αναγνωρίζει την ουσία μιας διαδικασίας ή ενός μηχανισμού, εντοπίζοντας ταυτόχρονα τυχόν σφάλματα. Ο ίδιος εξομολογήθηκε αργότερα ότι αυτή η δουλειά τον είχε συναρπάσει και αποτελούσε και το χόμπι του, αντί να

δημοσιεύει

σε

περιοδικά

απανωτά

επιστημονικές

εργασίες

χωρίς

ενδιαφέρον. Κι όμως, κάποια στιγμή δημοσίευσε το 1905 μία εργασία με τίτλο «Μία υπόθεση για τα κβάντα του φωτός». Τυπικά γι' αυτή την εργασία του έλαβε ο Αϊνστάιν μετά από 16 χρόνια το βραβείο

Νόμπελ.

Και

πάλι

το

έτος

1905

δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά η «Ειδική

Θεωρία της Σχετικότητας». Με αυτή την εργασία

διαπιστώνεται ότι δεν

υπάρχει

απόλυτος χώρος και χρόνος, αλλά όλα εξαρτώνται από τον εκάστοτε παρατηρητή, είναι σχετικά ως προς τη θέση και την κίνησή του. Αυτή η εργασία προκάλεσε τεράστια εντύπωση στον επιστημονικό κόσμο! Έκτοτε άρχισαν να επισκέπτονται τη Βέρνη σημαντικοί επιστήμονες από όλο τον κόσμο για να γνωρίσουν τον παράξενο δημόσιο υπάλληλο. Η φήμη του 'Αϊνστάιν προέκυψε όμως κυρίως από το γεγονός ότι ασχολήθηκαν με τις εργασίες του κορυφαίοι επιστήμονες. Το 1911 έγινε ο Αϊνστάιν καθηγητής στο γερμανικό Πανεπιστήμιο της Πράγας και μετά στο Βερολίνο, όπου παράλληλα με τα διδακτικά καθήκοντα ολοκλήρωσε και τη «Γενική Θεωρία της Σχετικότητας». Η θεωρία αυτή έκανε τον Αϊνστάιν διάσημο και είναι περίεργο ότι η θεωρία της σχετικότητας, παρότι δυσνόητη ακόμα και για φυσικούς, έγινε δημοφιλές ανάγνωσμα μεγάλου αριθμού μορφωμένων ανθρώπων.

28

Το 1921 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ «για τη συμβολή του στη θεωρητική

φυσική, και για την εξήγηση του φωτοηλεκτρικού φαινομένου» . Το 1933, όταν οι ναζί είχαν ήδη εκλεγεί στην κυβέρνηση

της

Γερμανίας,

άρχισαν

να

συκοφαντούν τον 'Αϊνστάιν ως πράκτορα των Αμερικανών και των Αγγλογάλλων, ενοχλημένοι από

το

γεγονός

ότι

ως

σημαντικότερος

εκπρόσωπος της γερμανικής επιστήμης φαινόταν εκείνη την εποχή ένας Εβραίος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αναγκαστεί να αποχωρήσει ο Αϊνστάιν από τη Γερμανική Ακαδημία Επιστημών και τελικά εγκατέλειψε τη Γερμανία με προορισμό την Αμερική. Με την εγκατάσταση του στο Πρίνστον του Νιου Τζέρσεϊ , αρχίζει μια νέα περίοδος της ζωής του. Εκείνη την εποχή έκανε μεγάλη εντύπωση στην επιστημονική κοινότητα η ανακοίνωση για την πρώτη διάσπαση του ατόμου. Αμέσως

άρχισαν

οι

ερευνητές

να

επαναλαμβάνουν

πειράματα,

βομβαρδίζοντας πυρήνες ουρανίου με ουδετερόνια. Αποτέλεσμα ήταν να απελευθερώνεται μια τεράστια ποσότητα ενέργειας, ανακάλυψη που οδήγησε στην κατασκευή της ατομικής βόμβας. Ο Αϊνστάιν πείστηκε από συναδέλφους του επιστήμονες, να συμβάλει στον αγώνα για την κατασκευή της βόμβας, φοβούμενος ότι οι ναζί θα κυρίευαν όλο τον πολιτισμένο κόσμο, αν προλάβαιναν αυτοί να αποκτήσουν το καταστροφικό όπλο. Το 1940 πολιτογραφήθηκε Αμερικανός. Στη συνέχεια και μέχρι τέλος της ζωής του δραστηριοποιήθηκε ο Αϊνστάιν στις κινητοποιήσεις για αφοπλισμό και την ειρήνη. Εκτός από την αγάπη του για τη φυσική, αγαπούσε επίσης και τη μουσική καθώς έπαιζε βιολί. Πέθανε στο Πρίνστον του Νιου Τζέρσεϊ στις 18 Απριλίου του 1955.

29

ΤΣΕΧΙΑ

Λίγοι συγγραφείς έχουν εξερευνήσει την ανθρώπινη προσπάθεια για γνώση και ασφάλεια όσο ο Τσέχος Φραντς Κάφκα, Ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς λογοτέχνες, γεννημένος το 1883, που με τα έργα του σημάδεψε την εποχή του. Η ιδιομορφία των μυθιστορημάτων και το περιχαρακωμένο λογοτεχνικό του σύμπαν, που αφορά λες μόνο στον συγγραφέα τους, στέκει ορόσημο στην ιστορία της γραφής: κανείς άλλος δεν κατάφερε να δημιουργήσει αυτό το ονειρικά παράξενο κλίμα παραδοξότητας και παραλογισμού, το οποίο διαποτίζει το έργο του Τσέχου δημιουργού. Ο Κάφκα ήταν το μεγαλύτερο από τα έξι παιδιά της οικογένειας, αν και την παιδική του ηλικία θα τη στοίχειωνε ο θάνατος των δύο αδερφών του, όπως βέβαια

και

η

δυνατή

σχέση

του

με

τον

πατέρα

του.

Σπούδασε νομικά και έπειτα βρήκε δουλειά σε μια ιταλική ασφαλιστική εταιρία στα τέλη του 1907. Το εξαντλητικό ωράριο ωστόσο του στερεί τη δυνατότητα να γράφει και ο ίδιος βυθίζεται στη θλίψη και την απελπισία. Στη συγκεκριμένη φίρμα άντεξε λίγο περισσότερο από έναν χρόνο και στα ημερολόγιά του μνημονεύει με χαρά τη στιγμή της παραίτησής του. Κατόπιν έπιασε δουλειά στο Ινστιτούτο Ασφάλισης Εργατικών Ατυχημάτων του Βασιλείου της Βοημίας. Ο Κάφκα θα παραμείνει στο Ινστιτούτο μέχρι το 1917, όταν ένα νέο ξέσπασμα της φυματίωσης που τον ταλαιπωρούσε από την παιδική του ηλικία θα τον αναγκάσει να πάρει μια μακρά αναρρωτική άδεια. Από τη συγκεκριμένη θέση θα παραιτηθεί οριστικά το 1922, όταν η εύθραυστη, πια, κατάσταση της υγείας του δεν του επέτρεπε να εργαστεί.

30

Στο σανατόριο είναι που θα αφήσει ο μεγάλος Τσέχος λογοτέχνης την τελευταία του πνοή, νικημένος από τη μακροχρόνια ασθένειά του, στις 3 Ιουνίου 1924. Η σορός του μεταφέρθηκε στην Πράγα, για να ταφεί στο εβραϊκό κοιμητήριο της πόλης, δίπλα στους γονείς του… Ανάμεσα στα σημαντικότερα έργα του περιλαμβάνονται η νουβέλα: «Η Μεταμόρφωση» (1915) και τα μυθιστορήματα: «H Δίκη» (1925), «O Πύργος» (1926) και «Η Αμερική» (1927).

31

ΣΟΥΗΔΙΑ

Η Ίνγκριντ Μπέργκμαν γεννήθηκε στη Στοκχόλμη στις 29 Αυγούστου 1915 και πέθανε το 1982 την ημέρα των γενεθλίων της στο Λονδίνο σε ηλικία 67 ετών. Ήταν Σουηδέζα ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου, με τρία Όσκαρ στο ενεργητικό της και δύο Έμμυ. Η Γερμανίδα μητέρα της πέθανε όταν η Ίνγκριντ ήταν ακόμα βρέφος, ενώ σε ηλικία 13 ετών έχασε και τον πατέρα της, που ήταν φωτογράφος και καλλιτέχνης. Έφηβη λοιπόν, μεγαλώνει στο σπίτι του θείου

της,

παρέα

με

την

πολυμελή

οικογένειά του. Η Μπέργκμαν δείχνει την κλίση της στην υποκριτική ήδη από τα σχολικά της χρόνια, παίρνοντας μέρος στις θεατρικές παραστάσεις του ιδιωτικού σχολείου όπου φοίτησε. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 γράφεται στη Βασιλική Δραματική Σχολή της Στοκχόλμης, την οποία ωστόσο εγκατέλειψε μόλις στον δεύτερο χρόνο, για να κυνηγήσει το όνειρο του επαγγελματία ηθοποιού.

32

Το 1937 παντρεύτηκε τον σουηδό γιατρό Petter Lindstrom, με τον οποίο απέκτησαν μια κόρη, τη Friedel Pia και και σε δεύτερο γάμο τον Ιταλό σκηνοθέτη Ρομπέρτο Ροσσελίνι. Έπαιξε σε δεκάδες ταινίες. Από το 1978 η Ίνγκριντ Μπέργκμαν έπασχε από καρκίνο του μαστού, παρόλα αυτά όμως συνέχιζε να εργάζεται πυρετωδώς χαρίζοντάς μας συναρπαστικές ερμηνείες. Πέθανε στις 29 Αυγούστου 1982.

33

ΚΥΠΡΟΣ

Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος γεννήθηκε στο χωριό Παναγιά της επαρχίας Πάφου στην Κύπρο, στις 13 Αυγούστου 1913. Το κοσμικό του

όνομα

ήταν

Μιχαήλ

Χριστοδούλου

Μούσκος. Ο

Μακάριος

αυτοκέφαλης

ήταν

αρχιεπίσκοπος

ορθόδοξης

Εκκλησίας

της της

Κύπρου από το 1950 μέχρι το θάνατό του και ο πρώτος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας από το 1960 μέχρι το θάνατο του, στις 3 Αυγούστου 1977. Το 1926 και σε ηλικία 13 ετών, εισήχθη στο Μοναστήρι του Κύκκου ως δόκιμος μοναχός, όπου και έλαβε την πρώτη κατήχηση και γυμνασιακή εκπαίδευση. Μαθήτευσε επίσης στη Λευκωσία. Το 1942 αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στη συνέχεια χειροτονήθηκε ιερέας στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου. Συνέχισε να έχει ενδιαφέρον για περισσότερες σπουδές στη θεολογία. Το 1948 του προσφέρθηκε υποτροφία από

το Παγκόσμιο

Συμβούλιο

Εκκλησιών

και

ξεκίνησε

σπουδές

στο

Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, στη Μασσαχουσέτη των ΗΠΑ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΚΥΠΡΟΥ Γενικά από την ανάληψη των καθηκόντων του στη Προεδρία της Κύπρου ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄, λόγω ακριβώς της προϊστορίας του, αλλά και του ρόλου του, ειδικά στον κυπριακό αγώνα, αποτελούσε για τον ίδιο τον κυπριακό λαό (Έλληνες και Τούρκους) αναγνωρισμένη προσωπικότητα του τότε Ελληνισμού. Το κύρος και η ηθική του επιβολή του είχαν προσδώσει διεθνή

ακτινοβολία

ακόμα

και

στον

αλλόθρησκο

αραβικό

κόσμο.

Συμμετέχοντας στο Κίνημα των Αδεσμεύτων, η διεθνής του αναγνώριση ήταν 34

ακόμη περισσότερο δεδομένη, ενώ ο οφειλόμενος σεβασμός στο σχήμα του αρχιεπισκόπου δεν αμφισβητούνταν.

ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ Στις

15

Ιουλίου

εκδηλώθηκε Μακάριος

το

του

1974,

πραξικόπημα,

πρόλαβε

και

όταν ο

σώθηκε

καταφεύγοντας σε μονή του βουνού Τρόοδος και από εκεί το απόγευμα της ίδιας ημέρας έφθασε στην Πάφο απ΄ όπου

και

«Ελληνικέ

έκανε

την

Κυπριακέ

ανακοίνωση:

λαέ!

Γνώριμη

είναι η φωνή που ακούεις. Γνωρίζεις ποίος σου ομιλεί. Είμαι ο Μακάριος. Είμαι εκείνος τον οποίον συ εξέλεξες δια να είναι ηγέτης σου. Δεν είμαι νεκρός, όπως η χούντα των Αθηνών και οι εδώ εκπρόσωποί της θα ήθελαν», διαψεύδοντας έτσι κατά τον αποκαλυπτικότερο τρόπο τον ραδιοσταθμό Κύπρου που τον παρουσίαζε ως νεκρό.

35

ΕΛΛΑΔΑ

Γεννήθηκε στην Νέα Υόρκη στις 2 Δεκεμβρίου του 1923 και πέθανε στις 16 Σεπτεμβρίου του 1977

στη

Γαλλία.

Eίχε

όμως

εθνικότητα

ελληνική. Υπήρξε κορυφαία υψίφωνος και η πλέον γνωστή παγκοσμίως ντίβα της όπερας. Η γνωριμία της με τον καλλιτεχνικό διευθυντή της Αρένας της Βερόνα, Τζοβάννι Τζενατέλλο την οδηγεί στην Ιταλία. Εκεί στις 3 Αυγούστου 1947 κάνει την πρώτη της εμφάνιση στην Αρένα της Βερόνα με την "Τζοκόντα" του Αμιλκάρε Πονκιέλι. Τον ίδιο χρόνο ερμηνεύει την Ιζόλδη από το "Τριστάνος και Ιζόλδη" στη Βενετία υπό την καθοδήγηση του μαέστρου Τούλιο Σεραφίν. Συνάμα έρχεται και η γνωριμία της με τον μουσικόφιλο Ιταλό βιομήχανο Τζοβάννι Μπατίστα Μενεγκίνι, με τον οποίο παντρεύονται στις 21 Απριλίου 1949. Ο Μενεγκίνι έχοντας και ρόλο μάνατζερ άσκησε καταλυτική επιρροή στην καριέρα της Κάλλας, υποβάλλοντάς την σε δίαιτα με σκοπό να αποκτήσει καλύτερη εμφάνιση και αποτρέποντάς την από κάθε βιοτική ενασχόληση με την οικονομική κάλυψη, που της παρείχε. Έτσι τον ίδιο χρόνο η Κάλλας κάνει καλλιτεχνικές εμφανίσεις στο Μπουένος Άιρες και το 1950 στο Μεξικό. Στις 24 Αυγούστου του 1960, η Μαρία Κάλλας ερμήνευσε στο Αρχαίο θέατρο Επιδαύρου τη Νόρμα του Βιντσέντζο Μπελίνι, έργο το οποίο η ίδια είχε ζητήσει για την πρώτη της εμφάνιση στο αρχαίο θέατρο. Η μεγάλη τραγουδίστρια όμως υπέφερε από δερματομυοσίτιδα, μία εκφυλιστική νόσο που φθείρει τους μυς και τους ιστούς, συμπεριλαμβανομένου του 36

λάρυγγα. Έτσι, μοιάζει να εξηγείται και η συνεχής παρακμή του μεγαλείου της φωνής της, που είχε αρχίσει να γίνεται αισθητή από τις αρχές της δεκαετίας του ’60. Σύμφωνα με την επίσημη ιατρική έκθεση, ο θάνατος της Κάλλας στις 16 Σεπτεμβρίου του 1977 οφειλόταν σε καρδιακή ανακοπή. Η κηδεία της έγινε στις 20 Σεπτεμβρίου και, αφού το σώμα της αποτεφρώθηκε όπως επιθυμούσε, την άνοιξη του 1979 η τέφρα της σκορπίστηκε στο Αιγαίο.

.

37

ΟΥΓΓΑΡΙΑ

Ο Φέρεντς Πούσκας Μπίρο γεννήθηκε την 1η Απριλίου 1927 στη Βουδαπέστη και πέθανε 79 ετών, στις 17 Νοεμβρίου 2006 πάλι στη Ήταν

Βουδαπέστη. Είχε ύψος 1,69 μ. ένας

Ούγγρος

επιθετικός

ποδοσφαιριστής, μέλος της ομάδας της Ρεάλ Μαδρίτης του 1955-1967 και της Χόνβεντ Βουδαπέστης του 1943-1956. Είχε παίξει επίσης στην Εθνική Ουγγαρίας και Ισπανίας. Ως προπονητής οδήγησε το

1971 τον

Παναθηναϊκό στην μεγαλύτερη επιτυχία που είχε ποτέ Ελληνική ομάδα στην Ευρώπη: στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών, όπου ο ΠΑΟ ηττήθηκε 2-0 από τον ΑΦΚ Άγιαξ του Ρίνους Μίχελς. Ο Πούσκας ξεκίνησε την καριέρα του σε πολύ νεαρή ηλικία στην ουγγρική Κισπέστ-Χόνβεντ

Βουδαπέστης,

όπου

ο

πατέρας

του

εργαζόταν

ως

προπονητής. Λέγεται πως σε ηλικία 12 ετών αγωνίστηκε για πρώτη φορά με την πρώτη ομάδα με το ψευδώνυμο Μίκλος Κόβατς, όπου συνάντησε και τον μετέπειτα συμπαίκτη του Γιόζεφ Μπόκσιτς. Το 1949, όταν την ομάδα του (Χόνβεντ) την ανέλαβε διοικητικά ο Ουγγρικός Στρατός, ο Πούσκας απέκτησε στρατιωτικό βαθμό και συγκεκριμένα τον βαθμό του Συνταγματάρχη. Από τότε έγινε γνωστός ως "Ο Καλπάζων Συνταγματάρχης". Επίσης ένα άλλο προσωνύμιο που απέκτησε αργότερα, από τη θητεία του στη Ρεάλ Μαδρίτης, ήταν το "Πάντσο".

38

Η (στρατιωτική πλέον) ομάδα της πήρε

Χόνβεντ από

Βουδαπέστης

όλες

τις

άλλες

ομάδες τους πιο ταλαντούχους παίκτες και, έτσι, ο Πούσκας έγινε

συμπαίκτης

μετέπειτα απίστευτης

μέλη

με

τα της

Εθνικής

Ουγγαρίας του '50, Ζόλταν Τσίμπορ και Σάντορ Κόκτσιτς. Με την Χόνβεντ κατέκτησε 5 πρωταθλήματα.

39

ΑΓΓΛΙΑ

Ο Στήβεν Χώκινγκ γεννήθηκε στις 8 Ιανουαρίου του 1942 στην Οξφόρδη της Αγγλίας.

Είναι

θεωρητικός

φυσικός,

κοσμολόγος, συγγραφέας και Διευθυντής Ερευνών

στο

Κοσμολογίας

στο

Κέντρο

Θεωρητικής

Πανεπιστήμιο

του

Κέιμπριτζ. Ο Χώκινγκ είναι γνωστός για την θεωρία του της βαρυτικής μοναδικότητας στα πλαίσια γενικής σχετικότητας και τη θεωρητική πρόβλεψη ότι οι μαύρες τρύπες εκπέμπουν ακτινοβολία, γνωστή ως <<Ακτινοβολία Χώκινγκ>>. Ο Χώκινγκ ξεκίνησε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης τον Οκτώβριο του 1959 σε ηλικία 17 ετών. Τους πρώτους 18 μήνες ήταν βαριεστημένος νεότερος

από

και

μόνος:

πολλούς

ήταν άλλους

σπουδαστές και βρήκε την ακαδημαϊκή μελέτη "γελοία εύκολη”. Ο Ρόμπερτ Μπέρμαν, καθηγητής του στην φυσική, είπε: «Ήταν αρκετό για αυτόν να ξέρει ότι

κάτι

μπορούσε

να

γίνει

και

μπορούσε να το κάνει χωρίς να δει πώς οι άλλοι άνθρωποι το έκαναν». Μια αλλαγή προέκυψε κατά τη διάρκεια του δεύτερου και τρίτου έτους του όταν, σύμφωνα με τον Μπέρμαν, ο Χώκινγκ κατέβαλε περισσότερη προσπάθεια "να είναι ένα από τα αγόρια". Εξελίχθηκε σε ένα δημοφιλές, ζωηρό και πνευματώδες μέλος του κολλεγίου, που ενδιαφερόταν για την κλασική μουσική και την επιστημονική φαντασία. Μέρος αυτής της αλλαγής προέκυψε η απόφασή του να συμμετάσχει στη λέσχη κωπηλασίας του 40

κολλεγίου. Το πτυχίο με διάκριση που έλαβε ήταν

ένας

όρος

αποδοχής

για

τις

προγραμματισμένες μεταπτυχιακές σπουδές του στην κοσμολογία στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Ο Χώκινγκ είχε αντιμετωπίσει αυξανόμενη αδεξιότητα κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους του στην Οξφόρδη, συμπεριλαμβανομένης μιας πτώσης σε σκαλοπάτια και δυσκολίες στην κωπηλασία. Τα προβλήματα επιδεινώθηκαν, και η ομιλία του έγινε ελαφρώς μπερδεμένη, η οικογένειά του παρατήρησε τις αλλαγές, όταν επέστρεψε στο σπίτι για τα Χριστούγεννα και οι ιατρικές εξετάσεις άρχισαν. Η διάγνωση για την ασθένεια κινητικών νευρώνων ήρθε, όταν ο Χώκινγκ ήταν 21 ετών. Εκείνη την εποχή οι γιατροί του έδωσαν ένα προσδόκιμο

ζωής

δύο

Παντρεύτηκε τον Οκτώβριο

ετών. του

1964 την Τζέιν Γουάιλντ. Στα τέλη της δεκαετίας του 1960, οι φυσικές δυνατότητες του Χώκινγκ μειώθηκαν περαιτέρω: άρχισε να χρησιμοποιεί δεκανίκια και σταμάτησε τις συχνές διαλέξεις. Στα τέλη της δεκαετίας του 60 ο Χώκινγκ δέχτηκε τη χρήση μιας αναπηρικής και η φήμη του για το θράσος και τη νοημοσύνη τον απομάκρυναν από μερικούς. Ο Χώκινγκ ανακάλυψε αυτό που έγινε γνωστό ως η δεύτερη μελέτη της κβαντικής βαρύτητας και της κβαντικής μηχανικής. Το 1976 έλαβε το μετάλλιο Albert Einstein και ένα τιμητικό διδακτορικό από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Στα τέλη της δεκαετίας του 70 η ομιλία του είχε γίνει ακατανόητη. Κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στο Κέντρο Πυρηνικών Μελετών και Ερευνών στη Γενεύη το καλοκαίρι του 1985, ο Χώκινγκ προσβλήθηκε από πνευμονία που στην κατάστασή του ήταν απειλητική για τη ζωή του: ήταν τόσο άρρωστος, που η Τζέιν αναρωτήθηκε εάν η υποστήριξη ζωής έπρεπε να τερματιστεί. Αρνήθηκε, αλλά η συνέπεια ήταν μία τραχειοτομή, που θα απαιτούσε την εικοσιτετράωρη νοσηλευτική φροντίδα, και 41

να αφαιρεθεί ότι είχε απομείνει από την ομιλία του. Για την επικοινωνία του

έλαβε

ένα

υπολογιστών

πρόγραμμα αποκαλούμενο

"Equalizer". Το 1995 παντρεύτηκε την Elaine Masoν και εξέδωσε μια συλλογή των άρθρων του σχετικά με τις μαύρες τρύπες και το Big Bang. Ο Χώκινγκ διατήρησε επίσης το δημόσιο προφίλ του, κάνοντας επίσης την επιστήμη προσιτή σε ένα ευρύτερο κοινό. Μετά το δεύτερο γάμο του, η οικογένεια Χώκινγκ αισθάνθηκε αποκλεισμένη και περιθωριοποιημένη από τη ζωή του. Η

επιδείνωση

της

ασθένειας

του

Χώκινγκ συνεχίστηκε, και το 2005 άρχισε να επικοινωνεί με συσκευή επικοινωνίας μέσω των κινήσεων των μυών των μάγουλών του, με ρυθμό περίπου μία λέξη ανά λεπτό. Με αυτήν την επιδείνωση της υγείας του υπάρχει κίνδυνος να αποκτήσει το σύνδρομο του εγκλεισμού, έτσι ο Χώκινγκ συνεργάζεται με ερευνητές σε συστήματα που θα μπορούσαν να μεταφράσουν τα σχέδια του εγκεφάλου του ή τις εκφράσεις του δικού του προσώπου με ενεργοποίηση διακοπτών. Ο Χώκινγκ έχει δηλώσει ότι «δεν είναι θρησκευόμενος κατά τη συνήθη έννοια» και πιστεύει ότι «το σύμπαν διέπεται από τους νόμους της επιστήμης. Οι νόμοι μπορεί να αποφασίστηκαν από τον Θεό, αλλά ο Θεός δεν παρεμβαίνει για να τους καταργήσει."

42

ΡΟΥΜΑΝΙΑ

Η Νάντια Κομανέτσι είναι Ρουμάνα αθλήτρια της ενόργανης γυμναστικής. Ήταν η πρώτη αθλήτρια που βραβεύτηκε με το τέλειο 10, ενώ θεωρείται μία από τις κορυφαίες αθλήτριες σε αυτό το άθλημα, καθώς και μία από τις κορυφαίες αθλήτριες σε όλα τα αθλήματα. Γεννήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 1961 στο Ονέστι της Ρουμανίας και ξεκίνησε την ενασχόληση με την ενόργανη γυμναστική στα 6 της χρόνια. Στα 7 της, η Κομανέτσι μπήκε στη σχολή γυμναστικής του Μπέλα Κάρολι, που ιδρύθηκε στο Ονέστι. Στο πρώτο της Εθνικό πρωτάθλημα το 1969 τερμάτισε στην 13η θέση. Την επόμενη χρονιά, όμως, τερμάτισε πρώτη, γεγονός που την κατέστησε ως τη νεαρότερη αθλήτρια που κέρδισε το Εθνικό πρωτάθλημα της χώρας της. Η πρώτη της διεθνής επιτυχία ήρθε στα 13 της χρόνια, όπου και κέρδισε το χρυσό μετάλλιο σε όλα τα αθλήματα εκτός από τις ασκήσεις εδάφους, όπου κέρδισε το ασημένιο μετάλλιο στο

Πανευρωπαϊκό

Πρωτάθλημα που διεξήχθη στο Σκίεν της Νορβηγίας. Στα 14 της, συμμετείχε στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1976 στο Μόντρεαλ, όπου και

έγινε

μία

από

τις

σημαντικότερες αθλήτριες των αγώνων.

43

Στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες το 1980 στη Μόσχα κέρδισε δύο χρυσά και δύο ασημένια μετάλλια. Τέλος, η Κομανέτσι ανακοίνωσε την απόσυρσή της από την ενόργανη γυμναστική το 1981.

44

45