Pharma & Health Business #31, Μάϊος-Ιούνιος

0 31

# ΜΑΪ-ΙΟΥΝ 2 0 1 5

ΠΡΟΦΙΛ Δημήτρης Κούβελας

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Άδωνις Γεωργιάδης

ΡΕΠΟΡΤΆΖ Η επαγγελματική εξουθένωση στους υγειονομικούς

www.virus.com.gr ISSN: 2241-0961

Ρεπορτάζ Οι δαπανηρές θεραπείες της επόμενης τριετίας

iDΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

2

/ Νοέμβριος 2011

1

iDΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

8

8. Προφίλ Δημήτρης Κούβελας Ο καθηγητής που ήρθε να ταράξει τα νερά στη φαρμακευτική αγορά

18

24

10. Συνέντευξη Άδωνις Γεωργιάδης 18. Ρεπορτάζ Οι δαπανηρές θεραπείες της επόμενης τριετίας

32

24. Ρεπορτάζ Η επαγγελματική εξουθένωση στους υγειονομικούς 32. Ρεπορτάζ Σε κρίση το Κοινωνικό Κράτος 40. Άρθρο Γρηγόρης Σαραφιανός «Η Υγεία σε ασφυξία»

CEO: Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Αιμίλιος Νεγκής negis.e@ethosmedia.eu

     ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ: Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ: Βασιλική Αγγουρίδη agouridi.v@ethosmedia.eu ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ - ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Δήµητρα Ευθυµιάδου efthymiadou.d@ethosmedia.eu

031

# Μ Α Ϊ - Ι ΟΥ Ν 2 015 τιμή τεύχους 10€

2

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Χρήστος Χαραλαμπάκης charalampakis.c@ethosmedia.eu ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Άρης Λαυδής lavdis.a@ethosmedia.eu

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

Ιοκάστη Αλειφεροπούλου aliferopoulou.i@ethosmedia.eu Κοσμάς Ζακυνθινός zakinthinos.k@ethosmedia.eu ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ: Αμαλία Λούβαρη louvari.a@ethosmedia.eu



3

iDΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

10

46

46. Ρεπορτάζ Βιβλίο: Ιαματικός τουρισμόςΘερμαλισμός

50

50. Συνέντευξη Θωμάς Λάζαρης 58. Ρεπορτάζ Με τη γνώση του παρελθόντος στην ψηφιακή εποχή

58

64. Επικαιρότητα 71. Virus 76. Χρηματιστήριο Ανάλυση VRS 78. Ραντεβού Υγείας

EΠΙΜΈΛΕΙΑ ΥΛΗΣ - CREATIVE: Θεοδοσία Μαρούτση theodosia.maroutsi@gmail.com ISSN: 2241-0961

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ: Τζένη Ρούσση roussi.t@ethosmedia.eu

ΙΔΙΟΚΤΗΣΊΑ: Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος

   

ΥΠΕΥΘΥΝΗ MARKETING: Μαίρη Κατσαπρίνη katsaprini.m@ethosmedia.eu

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος Shutterstock

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ: Σοφία-Αφροδίτη Βουλγαράκη voulgaraki.s@ethosmedia.eu

ΕΚΤΎΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

T: 210 9984950, Φ: 210 9984953 E: info@virus.com.gr • www.virus.com.gr • www.phb.com.gr • www.ethosmedia.eu • www.ethosevents.eu • www.alivemag.gr • www.hrima.gr • www.insuranceworld.gr • www.asfalizomai.com • www.bitdaily.gr * Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης, ή μέρος αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

Το τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας, είναι τυπωμένο σε πιστοποιημένο χαρτί FSC® και συμβάλλει στην υποστήριξη των δασών του πλανήτη.

4

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

5

EDITΟRIAL

ώρας χ ς η τ α μ δρά ό κ ι τ α μ γ όσο α ή δεν έκανε Το πρ α ό,τι έκανε γι χι Ό . ά ρ Σαμα ς γιατί

ι, ρίω μου είπε. Κα ση. Αλλά κυ άσω ποτέ τι στην κυβέρνη ν τα ή τα ο Δεν θα ξεχ νημονίου με ι ξανά, όλ ρο του αντιμ ται ξανά κα βα χε λά έρ το ου μ σε , ύψω κάθε τόσο α σού ς η ημικρανί ι 2. ω όπ , τά να Ζάππεια 1 κα η και πιο δυ μ ι τα α στ θί ρα κα , είχε νίγγια. «Η χώ πολίτευση χτυπά τα μη Αν, ως αντι ολύ πει. ετικά, τότε π η» μου είχε θεί διαφορ ερ ιφ ερ π μ κυβερνήσιμ υ σ το έβγαινε από ρας, ο Ελλάδα να ιτικός άνδ λ η ο ν π νό ς α τό ιθ σ π ί Γνω τογαλία. Εκε μη κι ως και η Πορ γνωριστεί ακό όπ να , α ιο όν χε μ εί νη ς Μ οποίο ήταν ιπάλους, ές δυνάμεις ριες πολιτικ ικούς του αντ ιτ κύ ολ οι π ς ω υς το όμ από . Αντώνη ογοητευμένος η στάση του ! Η ανεύθυν οσυρθεί, απ π ες α έν ει μ ω έχ εν ά αλλ ά έστρωσε ια, έλεγα που πρακτικ όν νη εί χρ εκ ία ν τρ τα ό π Σαμαρά ή Τότε, πριν α Αλέξη ιη ν έλευση του ει η πίκρα κα ά ιλ μ , λά ο χαλί για τη α ιν «Κ : κκ ου κό μ το α μέσ απέδειξαν . Και οι δύο α σί ου εξ ν η ». η Τσίπρα στ απογοήτευσ ίσιμες , διότι σε κρ ίρι, κα λο κα το τη αλαζονεία ι σ επ ρ έρ ίτ π π ό νε π α α έδειξαν πως Κι όμως, ν της χώρας όλυτο π λο α έλ χε μ εί το ς α ω ιστεύω π στιγμές γι ν να γίνουν άρχισα να π μό της διέφερε ήτα ισ εν ϊκ υς λα το ν το ου π το μόνο οφή προς δίκιο. Η στρ λλο. οτέλεσμα π α ς ω γοί. Τίποτε ά χε εί Σαμαρά πρωθυπουρ ν κυβέρνησης νω στη ς χώρας σε τέλμα, πά ό δράμα τη ει κ τι έσ α ιπ μ γ ερ α π ρ Το π η χώρα να ουμε ή όχι χαν αν θα πετύχ εξωτερικό εί ι ο να στ εί οι ν οι δε π λοιπόν ώρα που κά Αλλά, όταν ς κάτι υς δανειστές. ότι επιτέλου το υν ε μ ύο τε α νί ισ π ω ν συμφ αρχίσει να ι ποιοι θα τη ωνία, πώς κα φ μ συ η ι θε , επέλ αλλάζει. ι, πραγματικά χώρα δείχνε Σαμαρά Η η ν. σ η ου ν όσ έρ μ β ρ εφα η κυ Δυστυχώς, ς , παίρνοντα κό νι τα βερνήσιμη. Τι ν σαν το μην είναι κυ να , βυθίστηκε θό βυ ι παγωμένο σκοτεινό κα μαζί της, στον ργηθεί είχαν καλλιε ες εγκής κί δο οσ ρ Η χώρα δείχνει, όποιες π Αιμίλιος Ν ο. οδ έξ δι α ας από το πραγματικά, να μην για έξοδο της χώρ ιστικά τον ίνουν αποκλε α ρ βα ς νε είναι κυβερνήσιμη Οι ευθύ

                                

6

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

Αποδεχόµαστε την πρόκληση. Αποδεχόµαστε την πρόκληση.

Είμαστε αμετακίνητοι στη δέσμευσή μας προς την κοινότητα της Πολλαπλής Σκλήρυνσης, με εξειδικευμένους επιστήμονες αφοσιωμένους στην ανάπτυξη νέων μεθόδων για την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης ασθένειας σήμερα και στο μέλλον.

Αποδεχόµαστε την πρόκληση.

Η Genzyme δεσμεύεται να εργαστεί πιο εντατικά ώστε οι ασθενείς να μπορούν να απολαμβάνουν μια καλύτερη ζωή. Στον αγώνα κατά της Πολλαπλής Σκλήρυνσης είμαστε όλοι μαζί και ανυποχώρητοι.

Η Πολλαπλή Σκλήρυνση δεν είναι απλά μία ασθένεια. Είναι μία πρόκληση

Λ. Συγγρού 348 - Κτίριο Α, 17674, Καλλιθέα, Τηλ.: 210-9001830/888, Fax 210-9944062 www.genzyme.com ©2013 Genzyme Corporation, a Sanofi company. All rights reserved. GR.MSC.13.05.01

7

ΠΡΟΦΙΛ

ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΚΟΎΒΕΛΑΣ*

Ο καθηγητής που ήρθε να ταράξει τα νερά στη φαρμακευτική αγορά Ο πανεπιστημιακός με το καυστικό χιούμορ, τις πλούσιες γνώσεις και την αυστηρή στάση απέναντι στα ζητήματα του φαρμάκου

*Καθηγητής κλινικής φαρμακολογίας και πρόεδρος της Επιτροπής Θετικής Λίστας της Δήμητρας Ευθυμιάδου

8

Α

πό την ημέρα που ανέλαβε τη θέση του προέδρου της Επιτροπής Θετικής Λίστας Φαρμάκων ή αλλιώς της Λίστας Συνταγογραφούμενων Φαρμάκων, έχουν ακουστεί ουκ ολίγα για το πρόσωπό του. Ο Δημήτρης Κούβελας, ο πανεπιστημιακός που ήρθε από τη Θεσσαλονίκη, προκάλεσε, με το όνομά του και μόνο, ποικίλα σχόλια. Κάποιοι μίλησαν για έναν περίεργο άνθρωπο που έχει και «περίεργο» χιούμορ. Ενίοτε μίλησαν και για χιούμορ σοκαριστικό για τις γυναίκες. Κάποιοι άλλοι έκαναν λόγο για έναν άρτιο καθηγητή, που είναι γνώστης τόσο της φαρμακολογίας όσο και της ιατρικής. Κάτοχος δύο πτυχίων, άλλωστε, φαρμακευτικής και ιατρικής. Ο Δημήτρης Κούβελας πάντως, ο καθηγητής κλινικής φαρμακολογίας του ΑΠΘ, είναι βέβαιον πως ήρθε στην πρωτεύουσα, έστω και περιστασιακά, για να ταράξει τα νερά της φαρμακευτικής αγοράς. Είναι άλλωστε ο άνθρωπος που θα καθορίζει ποιο φαρμακευτικό σκεύασμα θα εντάσσεται στη λίστα με τα αποζημιούμενα φάρμακα και ποιο όχι. Η δύναμή του στην αγορά φαρμάκου, όπως γίνεται αντιληπτό, είναι τεράστια. Ο ίδιος πάντως δεν φαίνεται να είναι από τους τύπους που θα εκμεταλλευόταν τη θέση του. Εξάλλου, όσοι έχουν βρεθεί στο γραφείο του στη Θεσσαλονίκη έχουν να λένε πως το μόνο που θέλει να φροντίζει είναι το τμήμα του στο πανεπιστήμιο. Μιλούν για έναν καθαρό επιστήμονα, από τους λίγους με γνώση στην κλινική φαρμακολογία στη χώρα μας. Γι’ αυτό και δεν θεωρείται τυχαίο το ότι επελέγη από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ για να αναλά-

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

βει αυτό το δύσκολο κομμάτι του καθορισμού της θετικής λίστας. Μια αρμοδιότητα που επιφέρει συνήθως πολλές πιέσεις στο πρόσωπο που την κατέχει. Εκείνος πάντως δεν φαίνεται να ανησυχεί. Όσοι τον έχουν γνωρίσει και έχουν συνεργαστεί στο παρελθόν μαζί του, μιλούν για έναν τύπο «έξω καρδιά», που έχει «πάντα πλάκα και ενδιαφέρον να συνεργάζεσαι μαζί του» όπως λένε. Για όσους δεν τον έχουν όμως γνωρίσει είναι σχεδόν «ο φόβος και ο τρόμος». Λέγεται μάλιστα πως μόλις ανέλαβε τη θέση του επικεφαλής της Επιτροπής της Θετικής Λίστας, άρχισαν να διαρρέουν πληροφορίες για το τι έκανε και τι δεν έκανε στο παρελθόν, αλλά και για το πώς είναι στις κατ’ ιδίαν συνομιλίες του. Ξάφνου, ένα πέπλο μυστηρίου άρχισε να περιβάλλει το όνομά του. «Ποιος είναι άραγε αυτός που μιλά διαφορετικά από όλους τους άλλους»; «Ποιος είναι αυτός που δεν διστάζει να κάνει ακόμη και «σεξουαλικό» χιούμορ σε παρευρισκομένους επίσημων τραπεζιών και μη»; «Ποιος είναι αυτός που "χώνεται" λεκτικά στις γυναίκες»; Μ’ αυτά και μ’ αυτά, η αγορά υγείας άρχισε να γνωρίζει ένα πρόσωπο πριν ακόμη το γνωρίσει. Πολλές κυρίες μάλιστα της αγοράς φαρμάκου άρχισαν να στήνουν σενάρια για το πώς θα τον αντιμετωπίσουν στην περίπτωση που τον συναντήσουν και χρειαστεί να συνεργαστούν μαζί του. Βέβαια, ο ίδιος δεν φαίνεται να επηρεάζεται. Άλλωστε είναι άνθρωπος που έχει μάθει να προκαλεί τους γύρω του με έξυπνα αστεία, ενίοτε και πονηρά. Συνεπώς, είναι και συνηθισμένος σε τέτοιου είδους σχόλια.

Βέβαια, κάποιες κακεντρέχειες έφθασαν και στα αφτιά της ηγεσίας του Υπουργείου Υγείας, αλλά οι πληροφορίες του PhB λένε πως οι αρμόδιοι απλά χαμογέλασαν. Και πώς να ενοχληθεί ο 54χρονος καθηγητής, αφού οι δικοί του άνθρωποι γνωρίζουν καλά το χιούμορ του. Τόσο η γυναίκα του όσο και τα τρία του παιδιά που ζουν στη Θεσσαλονίκη. Και όσοι δεν το καταλάβουν, ενδεχομένως να μπορεί να τους το πει και σε «άλλη γλώσσα», καθότι γνωρίζει τέσσερις ξένες γλώσσες. Όχι τυχαία βέβαια, καθώς ο Δημήτρης Κούβελας έχει τελειώσει Ελληνογαλλικό Κολέγιο στη συμπρωτεύουσα, ενώ είναι και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Kragujevac της Σερβίας, καθώς και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας της Γερμανίας. Εκτός αυτών βέβαια, έχει μετεκπαιδευτεί και στη νευροψυχοφαρμακολογία στο Institut für Pharmakologie und Toxikologie του Πανεπιστημίου του Innsbruck στην Αυστρία. Γι’ αυτό άλλωστε γνωρίζει και τέσσερις ξένες γλώσσες, έστω κι αν ο ίδιος λέει ότι κάποιες δεν τις μιλά άπταιστα. Ενδεικτικό είναι άλλωστε το γεγονός πως ο Δημήτρης Κούβελας έχει εκπονήσει κοντά στις 200 ερευνητικές εργασίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και φημίζεται για το επιστημονικό του έργο. Και μπορεί ο νέος πρόεδρος της Επιτροπής της Θετικής Λίστας για κάποιους να είναι νέο πρόσωπο στα δημόσια πράγματα, όχι όμως για τους παλαιότερους. Όσοι παρευρίσκονται σε ιατρικά συνέδρια, είτε στη χώρα μας είτε στο εξωτερικό, γνωρίζουν καλά πως ο Δημήτρης Κούβελας δεν παραλείπει να παρίσταται ειδικά σε όσα θεωρούνται επιστημονικώς σημαντικά. Κατά τα άλλα, και θέσεις στα δημόσια πράγματα κατείχε και στα δικαστήρια έτρεχε όταν χρειαζόταν. Χαρακτηριστικό είναι πως διετέλεσε υπεύθυνος της Υπηρεσίας Κλινικής Φαρμακολογίας της 4ης Υγειονομικής Περιφέρειας, στην οποία ήλεγχε ουσιαστικά 15 νοσοκομεία, καθώς και όλα τα κέντρα υγείας της περιοχής. Έχει συνεργαστεί επί σειρά ετών με τον ΕΟΦ ως εισηγητής στους τομείς φαρμακολογίας, τοξικολογίας και κλινικής φαρμακολογίας, ενώ θεωρείται και από τους πιο γνωστούς πραγματογνώμονες στη Θεσσαλονίκη σε θέματα φαρμάκων στα δικαστήρια. Όμως, αυτό το μέρος της ζωής του εί-

ναι σφόδρα πιθανό να είναι λιγότερο γνωστό ευρέως. Καθώς αυτό που φαίνεται να κυριαρχεί γύρω από το όνομά του είναι το ταμπεραμέντο του, το χιούμορ αλλά και η μόνιμή του διάθεση για πειράγματα «ερωτικού» περιεχομένου. Χαρακτηριστικές είναι και οι αναρτήσεις του στα social media, με μια πρόσφατη που έκανε μάλιστα και τους πιο «σοβαρούς» να γελάσουν με την καρδιά τους. Ο καθηγητής κλινικής φαρμακολογίας ανήρτησε φωτογραφία από αμερικανικό ουρολογικό συνέδριο (μέσω κινητού συναδέλφου του), η οποία δείχνει μια διαμαρτυρόμενη ομοφυλόφιλη να κάνει έρανο και να διατυμπανίζει μέσω πλακάτ: “lesbian needs cash for dildo”. Ο καθηγητής σχολίασε περιπαικτικά από κάτω: «Έρανος για θεάρεστο σκοπό... Απίστευτο!». Ίσως αυτή η ανάρτηση να δείχνει και τον χιουμοριστικό του χαρακτήρα. Με τα φάρμακα όμως ο κύριος καθηγητής δεν κάνει πλάκα, καθώς έχει διαμηνύσει πως θα εξετάζει με κάθε λεπτομέρεια και αυστηρότητα τα αιτήματα αλλά και τα ζητήματα που θα προκύπτουν…•••

9

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΆΔΩΝΙΣ ΓΕΩΡΓΙΆΔΗΣ*

Ο Άδωνις πήρε το όπλο του! Συνέντευξη: Δήμητρα Ευθυμιάδου Photos: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος

Ο πρώην υπουργός Υγείας βάζει στο στόχαστρο την ηγεσία της Αριστοτέλους και τον ίδιο τον κύριο Κουρουμπλή, ασκώντας αιχμηρή κριτική για όσα έχουν ή δεν έχουν γίνει, ενώ από τα βέλη του δεν γλιτώνει ούτε ο Κ. Λουράντος

Σ

φοδρή επίθεση, με βολές σε όλα τα επίπεδα, εξαπολύει ο πρώην υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης, κατά του νυν υπουργού Υγείας, Παναγιώτη Κουρουμπλή, με συνέντευξή του στο PhB. Ο κύριος Γεωργιάδης απαιτεί από τον κύριο Κουρουμπλή να του ζητήσει συγνώμη για την πολιτική λάσπη εναντίον του για το θέμα της συμφωνίας με την Task Force και τους Γερμανούς, ενώ λέει με νόημα πως αν ίδιος είναι ένοχος, θα πρέπει να πάνε μαζί στη φυλακή με τον κύριο Κουρουμπλή, καθότι και εκείνος παρέτεινε τη συμφωνία.

Κατά τα άλλα, ο Άδωνις Γεωργιάδης μιλά για τα… ελάχιστα που έχει κάνει έως σήμερα ο νυν υπουργός, ενώ προβλέπει πως με τις ρυθμίσεις του και τις μειώσεις στις αποζημιώσεις των διαγνωστικών εξετάσεων

θα βάλουν λουκέτο 2.000 μικρά εργαστήρια. Επίσης, θεωρεί πως αν συνεχιστεί η κατάσταση με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές των νοσοκομείων, έως το τέλος του χρόνου θα τιναχτούν στον αέρα τα δημόσια νοσο-

*π. Υπουργός Υγείας, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της ΝΔ

10

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

κομεία και δεν θα μπορούν να λειτουργήσουν. Παράλληλα, ρίχνει λάδι στη φωτιά με τις δηλώσεις του για τους φαρμακοποιούς και τον πρόεδρό τους, Κώστα Λουράντο, αφού

11

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Εκατό τοις εκατό έπρεπε να διατηρηθεί (το πεντάευρο), γιατί δεν υπάρχει κανένα νοσοκομείο στον κόσμο που να μην έχει αντίστοιχο εισιτήριο, και το πεντάευρο ήταν το φθηνότερο σε όλη την Ευρώπη

Στην Ελλάδα, έχουμε περίπου 2.000 επαγγελματίες. Αυτοί θα εξαφανιστούν εάν η οδός που θα ακολουθήσει ο κύριος Κουρουμπλής θα είναι η μείωση των τιμών

12

μιλά εκτός των άλλων για «μικρή προδοσία του Π. Κουρουμπλή στον Κ. Λουράντο». Επιπλέον, θεωρεί πως αν συνεχιστεί με τον ίδιο ρυθμό η υπέρβαση της φαρμακευτικής δαπάνης, θα δημιουργηθεί πρόβλημα με τις φαρμακευτικές εταιρείες, ενώ υπάρχει και ένα σημείο στο οποίο συμφωνεί με τον κύριο Κουρουμπλή στον χειρισμό του θέματος των φαρμάκων. Ξεκινώ με το ζήτημα που απασχολεί όλη τη χώρα: πότε βλέπετε συμφωνία με τους δανειστές; Είμαι, δυστυχώς, απαισιόδοξος ως προς την επίτευξη συμφωνίας, εύχομαι πραγματικά να πέφτω έξω και να έχουμε συμφωνία όσο γίνεται πιο γρήγορα. Στον τομέα της υγείας: να ξεκινήσω με τα κουρέματα που αφορούν τους περισσότερους εμπλεκομένους στην υγεία, τα κουρέματα που γίνονται το τελευταίο διάστημα στις διαγνωστικές εξετάσεις, την ανατιμολόγηση και τις μειώσεις στις αποζημιώσεις… Ο κλάδος λέει ότι αφήνει χωρίς χρήματα και απλήρωτους τους παρόχους. Συμφωνείτε με την τακτική αυτή; Καταρχάς, δεν έχει κάνει ακόμη κάτι, λέει ότι θα κάνει. Μέχρι στιγμής, οι μόνες τρεις κινήσεις που έχει κάνει ο κύριος Κουρουμπλής, δεν έχει κάνει τέταρτη, είναι η εγκύκλιος με το brand στο θέμα του γενόσημου φαρμάκου, η περικοπή των προϋπολογισμών των νοσοκομείων με τα χρήματα που δεν πήρε από το γενικό λογιστήριο του κράτους για να πληρώσει, άρα έχουμε τη δημιουργία έντονων ληξιπροθέσμων στα νοσοκομεία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, και τρίτον η κατάργηση του «πεντάευρου». Η οποία θεωρώ ότι είναι λάθος που έγινε, γιατί το πεντάευρο ήταν ένας λογαριασμός

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

στα νοσοκομεία που το πλήρωναν μόνο όσοι είχαν και εξαιρούνταν όλοι οι πραγματικά αδύναμοι. Θεωρείτε ότι έπρεπε να διατηρηθεί εν μέσω κρίσης; Εκατό τοις εκατό έπρεπε να διατηρηθεί, γιατί δεν υπάρχει κανένα νοσοκομείο στον κόσμο που να μην έχει αντίστοιχο εισιτήριο, και το πεντάευρο ήταν το φθηνότερο σε όλη την Ευρώπη. Εξαιρούνταν από την καταβολή του οι χρονίως πάσχοντες, εξαιρούνταν οι μακροχρόνια άνεργοι, οι άποροι, άρα λοιπόν αυτοί που δεν μπορούσαν να το πληρώσουν εξαιρούνταν. Άρα, το πλήρωναν μόνο αυτοί που μπορούσαν. Όμως το πεντάευρο αυτό σε πολλά νοσοκομεία ήταν ένα αρκετά σεβαστό ποσό, που κάλυπτε τρέχουσες ανάγκες σημαντικές. Η κατάργηση του πεντάευρου, σε συνδυασμό με τη μη καταβολή των χρημάτων που προέβλεπε ο προϋπολογισμός στα δημόσια νοσοκομεία, έχει οδηγήσει τα νοσοκομεία στο όριο της λειτουργίας τους κατά κυριολεξία. Σε ορισμένα δε και εκτός ορίου. Πάντως, πέραν των τριών αυτών κινήσεων, δεν έχει κάνει τίποτε. Ειδικότερα, να σας πω σε ό,τι αφορά την αλλαγή των τιμών αποζημίωσης στις διαγνωστικές εξετάσεις, την έχει εξαγγείλει ο κύριος Κουρουμπλής και έχει ξεκινήσει μια ομάδα εργασίας για να μειώσει τις τιμές. Θα σας πω τη γνώμη μου γι’ αυτό. Εμείς προκρίναμε τη μέθοδο του claw back. Που, στην πραγματικότητα, είναι πάνω-κάτω το ίδιο πράγμα. Τι κάνει το claw back; Αν το υπολογίσεις, κατεβάζει τις τιμές αποζημίωσης του ΕΟΠΥΥ περίπου στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Μας πηγαίνει λίγο κάτω από την Πορτογαλία λίγο πάνω από τη Σουηδία. Έτσι το είχαμε υπολογίσει.

Το claw back όμως είναι ένα οριζόντιο μέτρο που επιτρέπει και στους μικρούς να επιβιώσουν. Εάν το εργαλείο που θα επιλέξει ο κύριος Κουρουμπλής είναι η μείωση της τιμής της αποζημιώσεως, π.χ. να πάει τις τιμές κοντά στις τιμές των «φασονατζήδικων», ας το πούμε έτσι, αυτό που θα γίνει στην πράξη θα είναι να επιβιώσουν μόνο οι μεγάλες αλυσίδες και θα κλείσουν όλοι οι μικροί. Παραδείγματος χάριν, στη Σουηδία, που είχα μελετήσει πολύ το μοντέλο, υπάρχουν τρεις όμιλοι. Αυτοί οι τρεις όμιλοι κάνουν όλες τις διαγνωστικές εξετάσεις. Δεν υπάρχει δημόσιο σύστημα καθόλου. Όλες οι εξετάσεις και των δημοσίων νοσοκομείων και του δημοσίου συστήματος πρωτοβάθμιας φροντίδας γίνονται σε τρεις ιδιώτες. Δεν υπάρχει άλλος. Και ο μεταξύ τους ανταγωνισμός κρατά χαμηλά τις τιμές. Στην Ελλάδα, έχουμε περίπου 2.000 επαγγελματίες. Αυτοί θα εξαφανιστούν εάν η οδός που θα ακολουθήσει ο κύριος Κουρουμπλής θα είναι η μείωση των τιμών. Σε ό,τι αφορά στα νοσοκομεία, αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχουν υλικά. Και πριν δεν είχαν όμως, και επί της θητείας σας. Άρα, γιατί κατηγορείτε τον ΣΥΡΙΖΑ; Ποτέ δεν είπα ότι λύσαμε όλα τα προβλήματα στην υγεία. Η υγεία είχε προβλήματα και προ της κρίσης, προβλήματα και κατά τη διάρκεια της κρίσης και έχει και σήμερα. Το θέμα είναι ποιου μεγέθους προβλήματα είχε. Επί Αδώνιδος Γεωργιάδου, για παράδειγμα, και του προκατόχου μου, του Ανδρέα του Λυκουρέντζου, που είχε την ευθύνη των νοσοκομείων, οι ελλείψεις ήταν στα αναλώσιμα υλικά. Σε τρέχοντα υλικά. Και τα προβλήματα είχαν δημιουργηθεί κυρίως λόγω του PSA, που είχε καταστρέψει τις εταιρείες που παρείχαν αυτά τα αναλώσιμα υλικά. Επί Παναγιώτη Κουρουμπλή, με τον τρόπο που πάνε τα πράγματα, τα νοσοκομεία θα πάψουν να έχουν τα βαριά υλικά. Δηλαδή δεν θα έχουν ορθοπαιδικά. Δε θα έχουν βαριά αντικαρκινικά φάρμακα. Που, κατά την άποψή μου, πριν δεν είχαν ελλείψεις. Γιατί οι πληρωμές στις μεγάλες εταιρείες γίνονταν σε μια «κανονικότητα» που οι μεγάλες εταιρείες το αντέχανε. Υπενθυμίζω δε, ότι είχε γίνει μια πολύ μεγάλη προσπάθεια από την προηγούμενη κυβέρνηση για το θέμα των πληρωμών. Γιατί εμείς παραλάβαμε ληξιπρόθεσμες οφειλές στα νοσοκομεία τεράστιες. Αρκεί να δείτε τον προϋπολογισμό του κράτους. Η κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά παρέλαβε 1 δισ. 900 εκατομμύρια ληξιπρόθεσμες οφειλές στα νοσοκομεία και ο Μάκης Βορίδης παρέ-

δωσε στον Παναγιώτη Κουρουμπλή 600 εκατ. ευρώ. Δηλαδή 1,3 λιγότερα, τα οποία πληρώσαμε από τα χρήματα που εξασφαλίσαμε από την Τρόικα για την πληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Σήμερα που μιλάμε, είναι ήδη στο 1 δισ. Δηλαδή, ενώ επί των δικών μας ημερών τα ληξιπρόθεσμα των νοσοκομείων διαρκώς έπεφταν – και να σημειώσω πως 600 εκατ. ήταν τα ληξιπρόθεσμα που είχαν κατά μέσο όρο τα νοσοκομεία και προ κρίσης– σήμερα ανεβαίνουν με μεγάλη ταχύτητα. Αν συνεχισθεί αυτός ο ρυθμός αύξησής τους, στο τέλος του χρόνου θα ξεπεράσουν τα 2 δισ. ευρώ. Το οποίο σημαίνει κλείσιμο των νοσοκομείων. Άρα, το ότι απέδωσε ο Παναγιώτης Κουρουμπλής τα προβλήματα στα ληξιπρόθεσμα που βρήκε είναι ψευδές. Δηλαδή μέσα σε τρεις-τέσσερις μήνες έγιναν όλα αυτά τα χρέη; Καλά, μια χώρα καταστρέφεται και μέσα σε μία μέρα. Σας είπα, στις 25 Ιανουαρίου του 2015 οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των νοσοκομείων ήταν 600 εκατ. και σήμερα είναι 1 δισ. Έχουν σχεδόν διπλασιαστεί μέσα σε τρεις μήνες. Δεν είναι μαγικό, είναι απλό να το καταλάβει κανείς. Σε αυτούς τους τρεις μήνες, έπρεπε τα νοσοκομεία να έχουν πάρει από την τακτική τους επιχορήγηση 300 εκατ. και για ληξιπρόθεσμες οφειλές άλλα 200 εκατομμύρια. Και έχουν πάρει 60. Δηλαδή αντί να πάρουν 500 έχουν πάρει 60: 440 εκατ. είναι η διαφορά, που είναι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές. Δεν είναι κάτι μαγικό. Δεν πληρώνουν. Οι δυσκολίες που υπάρχουν με την καταβολή των εφημεριών όμως είναι μια ρύθμιση του Μάκη Βορίδη. Οι εφημερίες είναι άλλο πράγμα. Άλλοι λογαριασμοί. Όλο αυτό που έχει γίνει και επί των ημερών μου προσπαθούσαμε να το λύσουμε. Εμείς, επί των η-

13

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ποτέ δεν είπα ότι λύσαμε όλα τα προβλήματα στην Υγεία

Και είναι αδικία από την πλευρά του κυρίου Κουρουμπλή να μη στηρίζει τον φίλο του τον Λουράντο, ο οποίος έδωσε τόσο αγώνα για να εκλεγεί ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία

14

μερών μου, προσπαθούσαμε να πληρώνουμε τις τρέχουσες εφημερίες κανονικά. Είχε μείνει όμως, πριν αναλάβω εγώ, ένα υπόλοιπο εφημεριών από το ’12. Όταν γυρίζει το φορολογικό έτος, δεν μπορείς να χρεώσεις τις επόμενες οφειλές σε προηγούμενο. Κι έτσι εμείς δεν μπορούσαμε να πληρώσουμε. Ήθελε νομοθετική ρύθμιση. Αυτή τη νομοθετική ρύθμιση την έκανε ο Μάκης Βορίδης. Και βάσει αυτής πληρώθηκαν τώρα οι ληξιπρόθεσμες οφειλές. Το ζήτημα είναι ότι ο κύριος Κουρουμπλής δημιούργησε και νέες ληξιπρόθεσμες, γιατί σταμάτησε να πληρώνει τις τρέχουσες. Τώρα πληρώθηκαν οι τρέχουσες από Ιανουάριο μέχρι Απρίλιο. Αυτό δεν είχε γίνει ποτέ επί των ημερών μου. Εγώ πλήρωνα κανονικά κάθε μήνα τις εφημερίες. Ναι, αλλά οι φαρμακοποιοί λένε ότι επί των ημερών σας πληρώνονταν πιο αργά… Όχι, δεν έχουν πει αυτό οι φαρμακοποιοί. Έβγαλε μια ανακοίνωση, αν θυμάμαι καλά, ο κύριος Δαγρές, που παρουσίασε δύο τιμολόγια και τα δύο προ των δικών μου ημερών και τα δύο είναι επί εποχής Σαλμά. Δεν κατηγορώ τον κύριο Σαλμά, για να μην παρεξηγηθώ. Έκανε ό,τι μπορούσε για να πληρώνονται. Άλλωστε, είχε παραλάβει το κράτος σε χειρότερη οικονομική συγκυρία από μένα. Για να μη θεωρηθεί ότι λέω κάτι εναντίον του. Οι δύο πληρωμές όμως που έφερε ο φαρμακευτικός σύλλογος δεν ήταν επί δικών μου ημερών. Και επαναλαμβάνω, δεν το λέω ως κριτική προς τον κύριο Σαλμά, επί των ημερών μου και επί Μάκη Βορίδη και επί Σαλμά, μετά από κάποια στιγμή, οι φαρμακοποιοί πληρώνονταν κάθε μήνα. Δεν υπήρχε μήνας που δεν πληρώθηκαν. Είχε τόσο πολύ «ροταρισθεί» η

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

πληρωμή τους, που υπήρχαν φαρμακευτικοί σύλλογοι, όπως ο φαρμακευτικός σύλλογος Κορινθίας, που έκανε σύμβαση με τοπικές τράπεζες, και οι τράπεζες προεξοφλούσαν τις οφειλές του ΕΟΠΥΥ με πολύ χαμηλό επιτόκιο στα φαρμακεία. Και αυτό γιατί θεωρούσαν απολύτως σίγουρη την πληρωμή. Δεν υπήρχε μήνας επί των ημερών μου που να μην πληρώθηκαν οι φαρμακοποιοί έναν μήνα. Γιατί αυτό; Γιατί οι φαρμακοποιοί τα λεφτά που τους πληρώνει ο ΕΟΠΥΥ τα χρησιμοποιούν ως κεφάλαιο κίνησης. Αν κάποια στιγμή σταματήσει να πληρώνει ο ΕΟΠΥΥ, οι φαρμακοποιοί δεν θα μπορούν να αγοράζουν φάρμακα από τις φαρμακευτικές εταιρείες. Σημειώστε ότι επί των ημερών της προηγούμενης κυβέρνησης οι φαρμακευτικές εταιρείες έδιναν στους φαρμακοποιούς πίστωση 60 μέρες κατά κανόνα, ενώ τώρα έχουν ρίξει την πίστωση στις 30 μέρες. Άρα, μειωμένης της πίστωσης και μειωμένης της πληρωμής από τον ΕΟΠΥΥ, τα φαρμακεία της χώρας που δεν έχουν κεφάλαιο πίστωσης δικό τους κινδυνεύουν να κλείσουν μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Είναι πολύ μεγάλο το πρόβλημα δηλαδή. Διότι ο κύριος Κουρουμπλής, μέχρι στιγμής, έχει πληρώσει μόνο έναν μήνα, τον μήνα Ιανουάριο. Και μάλιστα μου κάνει και εντύπωση, διότι σε άλλους παρόχους πλήρωσε και τον Φεβρουάριο. Ναι, αλλά πρόεδρος του ΕΟΠΥΥ που πλήρωσε είναι άνθρωπος της ΝΔ που διόρισε η προηγούμενη κυβέρνηση… Ναι, αλλά ο ΕΟΠΥΥ πληρώνει αυτά που του λέει ο υπουργός. Είναι πολιτική επιλογή ότι άλλοι πάροχοι έχουν πληρωθεί και τον Φεβρουάριο και οι φαρμακοποιοί δεν έχουν πληρωθεί. Αυτό είναι κάτι που πρέ-

πει να απασχολεί τον κύριο Λουράντο, τον πρόεδρο των φαρμακοποιών. Δεν είναι δικό μου θέμα. Ούτε λέω ποιοι είναι οι άλλοι, για να μη φανεί ότι θέλω να στρέψω τον έναν εναντίον του άλλου. Λέω όμως ότι ο ΕΟΠΥΥ έχει εξοφλήσει άλλους παρόχους πλην των φαρμακοποιών και για τον μήνα Φεβρουάριο. Εμείς, επί των ημερών μας, πρώτα πληρώναμε τους φαρμακοποιούς και μετά όλους τους άλλους. Προφανώς τώρα έγινε ανάποδη επιλογή. Ναι, αλλά οι υπόλοιποι πάροχοι λένε πως υπήρχε μια διαφορετική μεταχείριση, υπέρ των φαρμακοποιών. Σε αυτό τι απαντάτε; Πάντα οι πάροχοι γκρίνιαζαν επί των ημερών μου ότι δίναμε πρώτα στους φαρμακοποιούς λεφτά. Και πράγματι είχαν δίκαιο, διότι δίναμε πρώτα στους φαρμακοποιούς λεφτά. Ο λόγος ήταν γιατί θεωρούσαμε ότι ο φαρμακοποιός είναι μικρομεσαίος οικογενειάρχης επαγγελματίας και άρα αυτοχρηματοδοτεί την επιχείρησή του. Και αν μείνει χωρίς ρευστό, κινδυνεύει να κλείσει. Άρα, για να εξασφαλίσουμε την επάρκεια της φαρμακευτικής αγοράς, λέγαμε πρώτα θα πληρώνονται οι φαρμακοποιοί. Τώρα, ο κύριος Κουρουμπλής αυτό το άλλαξε. Τώρα έχουν πληρωθεί οι άλλοι πάροχοι για τον μήνα Φεβρουάριο και όχι οι φαρμακοποιοί. Αυτό είναι και ένα είδος μικρής προδοσίας του κυρίου Κουρουμπλή προς τον κύριο Λουράντο, γιατί όπως θα θυμάστε ο κύριος Λουράντος υποστήριξε πολύ τον ΣΥΡΙΖΑ, και την κυρία Δούρου ως περιφερειάρχη Αττικής και τον ΣΥΡΙΖΑ. Και είναι αδικία από την πλευρά τού κυρίου Κουρουμπλή να μη στηρίζει τον φίλο του τον Λουράντο, ο οποίος έδωσε τόσο αγώνα για να εκλεγεί ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία. Πάντως, για να επανέλθω στα πλαφόν και τα κουρέματα, σήμερα οι περισσότεροι εμπλεκόμενοι με την υγεία διαμαρτύρονται για τα πλαφόν τα οποία ήταν διά χειρός Βορίδη… Όλα τα πλαφόν ήταν νόμος Γεωργιάδη, απλά ο Βορίδης έβγαλε τις υπουργικές αποφάσεις. Εγώ έβγαλα το πλαφόν στα φάρμακα και ο Μάκης Βορίδης έβγαλε το πλαφόν στις διαγνωστικές εξετάσεις. Όλη η ιδέα του πλαφόν είχε ξεκινήσει επί των ημερών μου. Και αν θυμάστε, ήταν τότε που έκαναν επίσχεση τα διαγνωστικά κέντρα και η επίσχεση έληξε με την κοινή μας συμφωνία με την παρουσία του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου ότι θα έμπαινε πλαφόν στις διαγνωστικές εξετάσεις. Έτσι ώστε να μην οδηγηθούν οι πάροχοι των διαγνωστικών εξετάσεων σε

κλείσιμο λόγω του μεγάλου claw back. Τότε γιατί διαμαρτύρεται ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος (ΠΙΣ) ότι το πλαφόν δεν επαρκεί και δεν ήταν αυτά που συμφωνήθηκαν; Γιατί ο ΠΙΣ ισχυρίζεται ότι το πλαφόν που έβαλε ο Μάκης Βορίδης δεν είναι αυτό που συμφωνήθηκε. Εγώ δεν ήμουν εκεί για να το πω αυτό. Είμαι όμως βέβαιος ότι ο Μάκης Βορίδης έκανε πολύ καλή δουλειά. Υπάρχει μια τάση της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ να αλλάζει τους διοικητές των νοσοκομείων από την πρώτη στιγμή. Εσείς θεωρείτε ότι οι διοικητές έκαναν καλά τη δουλειά τους μόλις ανέλαβε η νέα κυβέρνηση της αριστεράς και ότι δεν πρέπει να απομακρυνθούν ή ότι δημιουργούν προβλήματα, όπως λέει η ηγεσία του Υπουργείου Υγείας; Κάποτε πρέπει αυτή η χώρα να φτιάξει. Η προηγούμενη κυβέρνηση έφτιαξε ένα θεσμικό πλαίσιο, έγινε διαγωνισμός, αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο οι αιτήσεις συμμετοχής, μαζεύτηκαν τα βιογραφικά και πήγαν σε μια επιτροπή με τη συμμετοχή του ΑΣΕΠ. Εγώ δεν θέλω να υποκριθώ ότι έγιναν όλα τέλεια. Ναι, γιατί όλοι γαλάζιοι είναι, αν μιλάτε για αντικειμενικότητα… Όχι, δεν είναι όλοι γαλάζιοι… Το 99% αυτών; Ούτε το 99%. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Ξαναλέω δεν έγιναν όλα τέλεια. Σίγουρα όμως έγιναν πολύ καλύτερα από το παρελθόν. Γιατί μπήκαν κάποια συγκεκριμένα κριτήρια, π.χ. το να έχει πτυχίο ΑΕΙ, να έχει προηγούμενη προϋπηρεσία κ.λπ. Ναι, αλλά είχαν διορισθεί κάτι κορίτσια 23 και 24 ετών… Ήταν δύο συγκεκριμένα, μία υποδιοικητής

Όλη η ιδέα του πλαφόν είχε ξεκινήσει επί των ημερών μου. Κάποτε πρέπει αυτή η χώρα να φτιάξει

15

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

σε ένα νοσοκομείο στη Θεσσαλονίκη και η άλλη διοικήτρια στη Σπάρτη. Και οι δύο είχαν πολύ βαρύ βιογραφικό οικονομικό. Ένα κορίτσι 24 ετών έχει την εμπειρία διοίκησης; Εντάξει, εγώ δεν θέλω να μπω σε ονοματολογία. Την επιλογή δεν την έκανα εγώ, την έκανε μια επιτροπή που υπήρχε στο Υπουργείο Υγείας με τη συμμετοχή του αντιπροέδρου του ΑΣΕΠ. Για να αλλάξει τώρα ο υπουργός έναν διοικητή, μπορεί να τον αλλάξει. Πώς μπορεί; Στην αξιολόγηση του νοσοκομείου, στην πληρωμή των ληξιπροθέσμων, στην εξυπηρέτηση των ασθενών, στην αντικατάσταση των ζημιών των μηχανημάτων, στην εισαγωγή νέων τεχνολογιών στην κάλυψη των εφημεριών κ.ά. Υπάρχουν δηλαδή συγκεκριμένοι δείκτες. Αν στους δείκτες αυτούς δεν πηγαίνει καλά, τότε μπορεί ο υπουργός Υγείας να ζητήσει την παραίτηση αυτού του διοικητού, αλλά είναι υποχρεωμένος να πάρει από τη λίστα εκείνων που είχαν κάνει αίτηση. Όχι όποιον θέλει. Πάντα μέσα από την επιτροπή με το ΑΣΕΠ. Αυτό γιατί έχει γίνει; Για να μην μπορεί ο υπουργός να κάνει ό,τι θέλει. Εγώ, αν θυμάστε, είχα ξεκινήσει μια διαδικασία δημόσια και κάθε μήνα βγάζαμε τα αποτελέσματα όλων των νοσοκομείων. Και βγάζαμε τους πέντε καλύτερους και τους πέντε χειρότερους. Δηλαδή είχαμε βάλει κάποια αντικειμενικά κριτήρια απόδοσης του κάθε διοικητού και μετρούσαμε ποια διοίκηση έκανε τη δουλειά της σωστά και ποια όχι. Ώστε σε έναν χρόνο να πάμε να αντικαταστήσουμε τους πέντε τελευταίους και να επιβραβεύσουμε τους πέντε πρώτους. Ώστε να έχουν και ένα κίνητρο. Ο κύριος Κουρουμπλής, ενώ υπάρχει αυτός ο νόμος, έρχεται ξαφνικά και ζητά την παραίτηση όλων των διοικητών. Ένας δεν υπάρχει που κάνει καλά τη δουλειά του; Όλοι άχρηστοι είναι; Δεύτερον, τι είπε, ότι «θεωρώ πως είναι πολιτικές θέσεις αυτές και πρέπει να βάζει ο υπουργός όποιον θέλει». Μα όλη η κουβέντα που έγινε πριν ήταν για να μη βάζει ο υπουργός όποιον θέλει. Ότι δεν είναι πολιτικές οι θέσεις αυτές αλλά τεχνοκρατικές. Αυτή ήταν η όλη συζήτηση. Τρίτον: άντε και παραιτούντο οι διοικητές. Και αναρωτιέμαι τι θα είχε γίνει αν είχαν παραιτηθεί όλοι. Τελικά δεν παραιτήθηκαν και καλά έκαναν. Αλλά ας πούμε ότι παραιτούνταν. Πώς θα διοικούσε ο Κουρουμπλής τα νοσοκομεία; Αφού πρέπει να αλλάξει τον νόμο για να βάλει διοικητές. Δεν σκέφτηκε πως αν παραιτούνταν όλοι, θα έμεναν στον κενό τα νοσοκο-

16

μεία; Ότι αν διορίσει ο υπουργός μόνος του, αυτό είναι παρανομία; Και ότι ο διοικητής αυτός δεν θα μπορεί να βάλει υπογραφή σε τίποτε… Ότι θα κόβονται τα εντάλματα στον πάρεδρο; Ούτε αυτό δεν σκέφτηκε; Στο άγχος του να βάλει τους κομματικούς του φίλους. Ευτυχώς, οι διοικητές δεν παραιτήθηκαν και ο κύριος Κουρουμπλής δεν έχει αλλάξει ακόμα τον νόμο. Βέβαια δεν είναι εύκολο να αλλάξει τον νόμο, γιατί αυτό θα σήμαινε ότι θα γυρνούσαμε στην παλιά Ελλάδα. Όπου κάθε υπουργός κάνει ό,τι γουστάρει και πιστεύω ότι είναι λάθος. Δεν θα είναι εύκολο πάντως, γιατί τι θα πει στη Βουλή; Αλλάζω τον νόμο για να βάλει ο ΣΥΡΙΖΑ αυτούς που θέλει; Το ίδιο ισχύει και για τον πρόεδρο του ΕΟΠΥΥ. Στην αρχή πήγαινε να τον αλλάξει και έγινε φασαρία και τώρα έβγαλε προκήρυξη. Με την προκήρυξη δεν έχω καμία αντίρρηση. Ο Παναγιώτης Κουρουμπλής προανήγγειλε διάφορες αλλαγές στη φαρμακευτική πολιτική και αναμένεται να παρουσιάσει και το σχετικό νομοσχέδιο. Ο λαός λέει μια παροιμία: «από λάδι πολύ και από τηγανίτα τίποτε». Όλο αλλαγές ακούω και αλλαγές δεν βλέπω. Η μόνη αλλαγή που έχει γίνει μέχρι σήμερα είναι η εγκύκλιος με το brand για τα γενόσημα, να επιτρέπεται δηλαδή η συνταγογράφηση με εμπορική ονομασία. Και να ξεκαθαρίσω, ότι εγώ είχα ζητήσει από την Τρόικα να μας επιτρέπει να το κάνουμε αυτό, γιατί πιστεύω πως αν δεν έχεις μαζί σου τους γιατρούς, δεν μπορείς να αυξήσεις τα γενόσημα στην Ελλάδα. Γιατί δεν θα είναι μαζί σου εάν δεν έχουν το δικαίωμα να συνταγογραφήσουν το γενόσημο που θέλουν. Υπό την έννοια αυτή, θεωρώ πολιτικά σωστή την απόφαση του κυρίου Κουρουμπλή. Θεωρώ ότι είναι λάθος ο τρόπος που έγινε, κρυφά από την Τρόικα, και πιστεύω αυτό θα δημιουργήσει πρόβλημα στη διαπραγμάτευση. Αλλά αυτοί έχουν δικό τους στυλ διαπραγμάτευσης, να μην τους κρίνω. Σε ό,τι αφορά το θέμα της φαρμακευτικής πολιτικής, γενικά είμαι πάρα πολύ ανήσυχος. Για λόγους που δεν γνωρίζω, γιατί δεν όλα έχω τα στοιχεία για να τα μελετήσω, η φαρμακευτική δαπάνη τρέχει με ανεξέλεγκτη αύξηση. Αν θυμάμαι, ήταν 115 εκατ. στο τετράμηνο η υπέρβαση. Αυτό κανονικά θα έπρεπε να είναι η υπέρβαση στο εξάμηνο. Αυτό σημαίνει πως αν πάμε με τον ίδιο ρυθμό και τον Μάιο και τον Ιούνιο, τότε θα μιλάμε για ένα claw back κοντά στα 200 εκατομμύρια. Αυτό είναι ένα θηριώδες claw back, που θα δημιουργήσει τεράστια προ-

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

βλήματα στις εταιρείες, άρα θα έχουμε και πρόβλημα επάρκειας κάλυψης φαρμακευτικών προϊόντων στην ελληνική αγορά. Δεν ξέρω τι μέτρα παίρνει το Υπουργείο Υγείας, αλλά αυτή τη στιγμή είναι ανεξέλεγκτα. Ενώ τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο πήγαινε καλά, Μάρτιο και Απρίλιο έγινε σκοτωμός. Δεν ξέρω τι έχουν κάνει λάθος. Ο Παναγιώτης Κουρουμπλής σάς έχει επιτεθεί και σας έχει κατηγορήσει πολλάκις για το θέμα της συνεργασίας με την Task Force και τους μεσάζοντες Γερμανούς. Επιμένετε ότι δεν υπήρχε συμφωνία με τους Γερμανούς; Δεν υπάρχουν μεσάζοντες. Υπάρχει μια σύμβαση με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), που σε κάποια τμήματα υπεργολάβος είναι η GIZ, η μη κερδοσκοπική εταιρεία του γερμανικού κράτους για την υγεία. Δηλαδή είναι και το γερμανικό Υπουργείο Υγείας εμπλεκόμενο σε αυτή τη συμφωνία. Άρα είναι εμπλεκόμενοι οι Γερμανοί… Μα δεν είπα ότι δεν εμπλέκονται οι Γερμανοί. Εγώ δεν έχω πρόβλημα με τους Γερμανούς. Οι Συριζαίοι είναι κατά των Γερμανών, αυτοί έχουν πρόβλημα με τους Γερμανούς. Ίσα ίσα, εγώ έχω πει χιλιάδες φορές, μακάρι να φτιάχναμε στην Ελλάδα ένα σύστημα υγείας σαν της Γερμανίας! Τώρα όμως τι έγινε, αφού με απείλησε ο κύριος Κουρουμπλής με ειδικό δικαστήριο και με εισαγγελέα, τελικά υπέγραψε την παράταση της συμβάσεως. Όπως ξέρετε, η σύμβαση παρατάθηκε για άλλους τρεις μήνες. Τι σημαίνει αυτό; Αν με πάει στον εισαγγελέα και είμαι ένοχος, πρέπει να πάμε παρέα με τον κύριο Κουρουμπλή από δω και μπρος. Ελπίζω να μας βάλουν και στο ίδιο κελί να παίζουμε και ξερή… Επί της ουσίας, ο κύριος Κουρουμπλής πρέπει να ζητήσει συγνώμη για αυτή τη βαριά συκοφαντία. Αφού αυτή τη στιγμή υπέγραψε ο ίδιος την παράταση της συμβάσεως, σημαίνει ότι αναγνωρίζει την εγκυρότητα και τη χρησιμότητά της, όλες εκείνες οι διακηρύξεις περί ειδικού δικαστηρίου και εισαγγελέως ήταν μια λάσπη από τους πολιτικούς αντιπάλους. Χαίρομαι που ποτέ ο κύριος Ξανθός δεν ακολούθησε αυτή τη γραμμή. Χαίρομαι που ποτέ του ο κύριος Ξανθός δεν ακολούθησε την τακτική του δήθεν σκανδάλου με τους Γερμανούς και του χρυσού συμβολαίου που ακολούθησε ο κύριος Κουρουμπλής. Και χαίρομαι που τώρα ο κύριος Κουρουμπλής ακολουθεί την πολιτική του Γεωργιάδη. Είναι και αυτό καλό. Αλλά να δούμε και μια συγνώμη.•••

17

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Οι θεραπευτικές επιλογές που αποτελούν την πλέον δαπανηρή «πεντάδα» της λίστας

EXPRESS SCRIPTS

Οι δαπανηρές θεραπείες της επόμενης τριετίας του Κοσμά Ζακυνθινού

Καλπάζει η δαπάνη, λόγω ακριβών και καινοτόμων φαρμάκων

Μ

ε ιλιγγιώδεις ταχύτητες αναμένεται να αυξηθούν τα επόμενα χρόνια οι δαπάνες της δημόσιας υγείας διεθνώς, εξαιτίας των νέων, καινοτόμων και ακριβών, κατά βάση, θεραπειών που λαμβάνουν εγκρίσεις στις μεγαλύτερες αγορές παγκοσμίως. Πρωτοπόρες θεραπευτικές επιλογές για την ηπατίτιδα C, το κληρονομικό αγγειοοίδημα, την ψωρίαση, την ογκολογία και τον διαβήτη, αποτελούν την πλέον «δαπανηρή» πεντάδα της λίστας που συνέταξε η Express Scripts, αποτυπώνοντας σε σχετική έκθεση την κατακόρυφη αύξηση του κόστους στα νέα φάρμακα για την ερχόμενη τριετία. Παρόλο που σημαντικά φάρμακα έχουν ήδη χάσει την προστασία των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, συμβάλλοντας έτσι πρακτικά στην πτώση των τιμών, τα νέας τεχνολογίας φάρμακα καταφέρνουν να κοστίζουν στα

18

ασφαλιστικά ταμεία πολύ περισσότερο από ό,τι τα παλαιότερα, και φυσικά πολύ υψηλότερα από τα γενόσημα. Τα τελευταία χρόνια, εισερχόμενα στα εθνικά συστήματα υγείας της παγκόσμιας αγοράς, τείνουν

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

19

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Έ

ως το 2016 αναμένεται η εισαγωγή 130 νέων φαρμάκων από τον ΕΜΑ

Τ

ο κληρονομικό αγγειοοίδημα θα αυξήσει κατά 67,4% το σύνολο των δαπανών

20

να συνταγογραφούνται συχνότερα, επειδή στοχεύουν εξειδικευμένα στη θεραπεία περισσότερων ασθενών, είναι πιο αποτελεσματικά, έχουν λιγότερες παρενέργειες, ή ακόμη επειδή θεραπεύουν ασθένειες που μέχρι πρότινος δεν υπήρχε καμία τουλάχιστον επαρκής επιλογή θεραπείας. Στην κορυφή της λίστας των δαπανηρών φαρμάκων που συνέταξε η Express Scripts φιγουράρουν οι θεραπευτικές λύσεις κατά της ηπατίτιδας C, με εκτιμώμενη ποσοστιαία αύξηση του κόστους δημόσιας δαπάνης γύρω στο 166% στην επόμενη τριετία. Μάλιστα, όπως σχολιάζει σχετικά το FiercePharma, ήδη οι θεραπείες της Gilead και της Abbvie για την ηπατίτιδα C έχουν αυξήσει τις δαπάνες κατά 742,6% το προηγούμενο έτος. Στη δεύτερη θέση των νέων και ακριβών φαρμάκων βρίσκεται μια σπάνια γενετική διαταραχή του αίματος, το κληρονομικό αγγειοοίδημα (HAE), που αναμένεται να επιδράσει κατά 67,4% στην αύξηση των δαπανών, παρόλο που επηρεάζει μόλις 1 στους 18.000 ανθρώπους στις ΗΠΑ. Τα φάρμακα για τις σπάνιες παθήσεις καταφθάνουν συχνά στην αγορά με υψηλή τιμή, όπως για παράδειγμα το Cinryze για το κληρονομικό αγγειοοίδημα της φαρμακευτικής επιχείρησης Shire (το οποίο και περιλαμβάνεται στην πρόσφατη λίστα του FiercePharma με τo top 10 των πιο ακριβών φαρμάκων). Με δεδομένη την κατακόρυφη αύξηση των ασθενών που προσέφυγαν στα νέα σκευάσματα για τη θεραπεία της ηπατίτιδας C, το κόστος της αμερικανικής φαρμακευτικής δαπάνης ξεπέρασε κάθε προηγούμενο στη διάρκεια της περσινής χρονιάς. Αποτέλεσμα αυτού ήταν η προσπάθεια δημιουργί-

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

ας «αναχώματος» από ασφαλιστικούς φορείς και ομάδες ακτιβιστών, προκειμένου να πιέσουν τις φαρμακευτικές για μείωση των υψηλών τιμών στα νέα φάρμακα, που απαγορεύει στην ουσία την πρόσβαση στη θεραπεία από ασθενείς χωρών χαμηλού εισοδήματος. Τελευταίο παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση της αμερικανικής ομάδας η οποία επιχειρεί να μπλοκάρει τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας της Gilead Sciences Inc για τη δαπανηρή θεραπεία κατά της ηπατίτιδας C με Sovaldi σε πέντε χώρες, σε μια προσπάθεια να αποκτήσουν πρόσβαση περίπου 60 εκατομμύρια άνθρωποι σε φθηνότερα γενόσημα. Ομάδες ακτιβιστών από χώρες όπως η Αργεντινή, η Βραζιλία, η Κίνα, η Ρωσία και η Ουκρανία έχουν καταφερθεί εναντίον των πατεντών της Gilead, καθώς, όπως επισημαίνει η ομάδα Ι-MAK, περισσότεροι από 59 εκατομμύρια άνθρωποι σε αυτές τις χώρες νοσούν από ηπατίτιδα C, δίχως πρόσβαση σε θεραπεία. Το Sovaldi, που αποτελεί μια ιδιαίτερα αποτελεσματική θεραπεία για την ηπατίτιδα C, κοστίζει 1.000 δολ. ανά χάπι στις Ηνωμένες Πολιτείες ή 84.000 δολάρια για μια θεραπεία διάρκειας 12 εβδομάδων. Μολονότι η Gilead συμφώνησε πέρσι να διαθέσει το φάρμακο σε χαμηλότερες τιμές σε 91 αναπτυσσόμενες χώρες, η ομάδα IMAK επισημαίνει ότι εκατομμύρια άνθρωποι με χαμηλό εισόδημα εξακολουθούν να μην έχουν πρόσβαση στη θεραπεία. Την ίδια στιγμή, αρμόδια υπηρεσία του ΟΗΕ ζητά μείωση των τιμών στα «ακριβά» φάρμακα της ηπατίτιδας C, μετά την απόφαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας να προσθέσει τις νέες θεραπευτικές αγωγές στον κατάλογο των βασικών φαρμά-

κων της. Η θεραπεία της ηπατίτιδας C, η οποία επηρεάζει περίπου 150 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και σκοτώνει περίπου μισό εκατομμύριο κάθε χρόνο, έχει «μεταμορφωθεί» από την άφιξη των νέων φαρμάκων, όπως το Sovaldi της Gilead, δημιουργώντας νέα δεδομένα. Παρόλο που τα νέα σκευάσματα μπορούν να θεραπεύσουν την ηπατίτιδα C, οι τιμές τους παραμένουν απαγορευτικές για τους ασθενείς στις φτωχές χώρες, καθώς, όπως προαναφέρθηκε, μόνο ένα χάπι Sovaldi κοστίζει 1.000 δολάρια στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μολονότι η Gilead περιέκοψε την τιμή του σκευάσματός της σε πολλές χώρες χαμηλού εισοδήματος, απαιτούνται περισσότερες ενέργειες προκειμένου να εξασφαλιστεί η πρόσβαση σε παγκόσμιο επίπεδο για το σύνολο των φαρμάκων, ακόμη και σε χώρες μεσαίου εισοδήματος.

Καλπάζει η δαπάνη Παγκοσμίως, η φαρμακευτική δαπάνη αναμένεται να διαμορφωθεί σε 1,3 τρισ. δολ. έως το 2018, εμφανίζοντας αύξηση κατά 30% σε σχέση με τα επίπεδα του 2013, αφενός πιέζοντας τα ασφαλιστικά ταμεία και αφετέρου δίνοντας «ανάσα» στη φαρμακοβιομηχανία μέσα από τα νέα εξειδικευμένα φάρμακα που βγαίνουν στην κυκλοφορία. Μεταξύ άλλων, οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και 21 χώρες από τις αναδυόμενες αγορές αναμένεται να συμβάλουν κατά 50% στον ρυθμό ανάπτυξης, ενώ στην Ευρώπη εκτιμάται χαμηλότερος ρυθμός ανάπτυξης (στο 4%), κυρίως λόγω των μέτρων λιτότητας. Όπως προκύπτει από την τελευταία έρευνα του IMS Institute (Global Outlook for Medicines Through 2018), το 2014 η διεθνής αύξηση

της φαρμακευτικής δαπάνης «έκλεισε» στα 70 δισ. δολ., έναντι 40 δισ. δολ. το 2013. Την ίδια στιγμή, στην Ευρώπη, η εφαρμογή μέτρων λιτότητας είχε ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της αύξησης των δαπανών στην υγειονομική περίθαλψη, και ειδικότερα στα φάρμακα. Η λιτότητα αναμένεται να διατηρηθεί έως το 2018, αποτελώντας τον βασικό ανασταλτικό παράγοντα ανάπτυξης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν η κυριότερη αγορά (33% της παγκόσμιας κατανάλωσης), αναμένοντας ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 5-8% έως το 2018. Στην Κίνα, τη δεύτερη μεγαλύτερη φαρμακευτική αγορά παγκοσμίως, εκτιμάται ότι τα επίπεδα δαπανών θα ανέλθουν στα 155 με 185 εκατ. δολ. το 2018. Στην Ιαπωνία, προβλέπεται ανάπτυξη της τάξης του 1-4%, καθώς ο πληθυσμός ηλικίας άνω των 65 ετών υπερβαίνει το 27% του πληθυσμού (5% υψηλότερα από τις άλλες ανεπτυγμένες χώρες), αναμένοντας μεγαλύτερη αύξηση της ζήτησης για φάρμακα. Στις αναδυόμενες αγορές το ετήσιο ποσοστό ανάπτυξης αναμένεται μεταξύ 8 και 11%, καταγράφοντας βραδύτερο ρυθμό ανάπτυξης σε σχέση με την τελευταία πενταετία, κατά την οποία ανερχόταν, κατά μέσο όρο, στο 13,6%. Κατά τη διάρκεια της επόμενης πενταετίας, η ανάπτυξη νέων φαρμάκων κατά του καρκίνου θα συνεχιστεί με αμείωτο ενδιαφέρον, συμβάλλοντας καθοριστικά στην αύξηση της παγκόσμιας κατανάλωσης των φαρμάκων ογκολογίας, φθάνοντας έτσι σε αξία στα 100 δισ. δολ. το 2018, από 65 δισ. δολ. το 2013. Οι θεραπείες για τον διαβήτη θα υπερβούν σε αξία τα 78 δισ. δολ. σε παγκόσμιο

Σ

την κορυφή της λίστας φιγουράρουν οι θεραπευτικές λύσεις κατά της ηπατίτιδας C

21

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Μ

είωση τιμών στα ακριβά φάρμακα ζητούν ομάδες ακτιβιστών από πέντε χώρες

Α

ύξηση κατά 166% στο κόστος θα έχουν οι θεραπευτικές επιλογές για την ηπατίτιδα C

επίπεδο έως το 2018, ενώ τα νέα και «ισχυρότερα» φάρμακα για τη θεραπεία της ηπατίτιδας C αναμένεται να διαμορφώσουν στα 100 δισ. δολ. τις συνολικές δαπάνες της επόμενης πενταετούς περιόδου.

Οικονομικοί περιορισμοί Παρά τις εκτιμήσεις μελετών για την ανάπτυξη της αγοράς, η παγκόσμια οικονομική κρίση έρχεται να επηρεάσει ριζικά το παγκόσμιο σκηνικό πρόσβασης των ασθενών στις καινοτόμες θεραπείες. Μάλιστα, όπως αναδεικνύει η τελευταία έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), το σύνολο των κρατών καταγράφουν από το 2000 μια ραγδαία αύξηση των φαρμακευτικών δαπανών, με αποτέλεσμα από το 2009 και μετά να αναζητούνται επιτακτικά δραστικές περικοπές, είτε μέσω μειώσεων των τιμών είτε με άλλα μέτρα περιστολής του κόστους περίθαλψης. Ωστόσο, το σημαντικότερο στοιχείο της μελέτης είναι οι περιορισμοί που ετοιμάζονται να μπουν στη φαρέτρα των γιατρών για τη διαχείριση των ασθενειών μέσω του περιορισμού του αριθμού των φαρμακευτικών θεραπειών, στην κατεύθυνση της ελεγχόμενης συνταγογράφησης αλλά και της προσπάθειας αποφυγής των ανεπιθύμητων ενεργειών και αλληλεπιδράσεων, που ευθύνονται ακόμη και για το 10% των επειγουσών εισαγωγών σε νοσοκομείο. Μεταξύ άλλων, η σχετική έκθεση του ΠΟΥ επισημαίνει πως η φαρμακευτική δαπάνη έχει αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια, με ρυθμό κατά μέσο όρο περισσότερο από 3,5% κατ’ έτος μεταξύ του 2000 και του 2009 στις χώρες του ΟΟΣΑ και, συνολικά, απορρόφησε κατά μέσο όρο το 18-19% των

22

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

συνολικών δαπανών για την υγεία το 2009, με παρόμοιους μέσους όρους σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτός ο ρυθμός ανάπτυξης οδήγησε τις φαρμακευτικές δαπάνες στο να αποτελούν το μεγαλύτερο συστατικό κόστους της εξωνοσοκομειακής περίθαλψης στην Ευρώπη. Στη συνέχεια, μεταξύ του 2009 και του 2013 σημειώθηκε πτώση της φαρμακευτικής δαπάνης σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης –για παράδειγμα, μέσω ειδικών παρεμβάσεων πολιτικής στην Ελλάδα, την Ισλανδία και την Πορτογαλία– αλλά σε αρκετά άλλα κράτη η ανάπτυξη παρέμεινε σταθερή. Το 2011, κατά μέσο όρο, η φαρμακευτική κατά κεφαλήν δαπάνη στις χώρες του ΟΟΣΑ ήταν 483 δολ. και ως ποσοστό του ΑΕΠ έφθανε το 1,5%. Η χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση έχει οδηγήσει πολλές χώρες στο να κάνουν περικοπές στους προϋπολογισμούς της υγειονομικής περίθαλψης, περιλαμβανομένων και των μειώσεων των τιμών των φαρμάκων, που ήταν η απάντηση πολλών ευρωπαϊκών χωρών. Σε ορισμένες χώρες, μάλιστα, η φαρμακευτική δαπάνη μειώθηκε, ως προληπτική μέθοδος αποτελεσματικότητας, σε συνδυασμό με διάφορες στρατηγικές συγκράτησης του κόστους, π.χ. πιο προσεκτική επιλογή φαρμάκων (μεγαλύτερη χρήση των γενόσημων φαρμάκων), πιο αποτελεσματικές αγορές φαρμάκων, διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας και μέτρα για την καλύτερη διαχείριση της χρήσης των φαρμάκων. Στα δύο έτη μετά το 2009, ο μέσος ρυθμός αύξησης των φαρμακευτικών δαπανών μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ μειώθηκε κατά 0,9%, με πιο απότομη τη μείωση στις χώ-

ρες που επλήγησαν περισσότερο από τη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση. Η κρίση έχει αναγκάσει τις χώρες να επανεξετάσουν τη φαρμακευτική τους δαπάνη και, σε ορισμένες περιπτώσεις, και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας, αλλά και να επικεντρωθούν στην καταλληλότερη χρήση των φαρμάκων. Παγκόσμιες πρωτοβουλίες έχουν επικεντρωθεί στην προώθηση της πρόσβασης σε προϊόντα που διαφορετικά θα ήταν δυσβάσταχτα –όπως τα νέα φάρμακα– και την ιεράρχηση των προϊόντων ανάλογα με την επίδρασή τους στη δημόσια υγεία, όπως φάρμακα για τη φυματίωση, για τον HIV/ AIDS και την ελονοσία και ειδικά προϊόντα για τη μητρική και παιδική υγεία. Οι εθνικές πρωτοβουλίες περιλαμβάνουν μείωση των ποσοστών συμμετοχής των ασφαλιστικών φορέων, rebates, κατηγοριοποίηση των δημόσιων συμβάσεων, περιλαμβανομένης και της κεντρικής προμήθειας συγκεκριμένων προϊόντων, μειώσεις στα ποσοστά κέρδους του φαρμακείου, αυξήσεις στη συμμετοχή των ασθενών και ενθάρρυνση της μεγαλύτερης χρήσης των γενοσήμων και βιοομοειδών. Οι πολιτικές εστιάζονται στη χρήση των γενοσήμων ως σημείων της φαρμακευτικής πολιτικής με σημαντικό περιθώριο εξοικονόμησης, μέσω της οποίας μπορεί να βελτιωθεί η πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα.

Δαπάνες στην Ευρώπη Ο έλεγχος των φαρμακευτικών δαπανών θα εξακολουθήσει να αποτελεί προτεραιότητα στην Ευρώπη. Μολονότι έγιναν συστάσεις σε τρεις χώρες της ΕΕ για τη φαρμακευτική τους δαπάνη και τη δημοσιονομική

τους σταθερότητα, σημειώνεται πως απαιτούνται περαιτέρω πρωτοβουλίες για την ευρωπαϊκή δέσμευση στην αλληλεγγύη της υγειονομικής περίθαλψης –περιλαμβανομένης και της παγκόσμιας κάλυψης περίθαλψης– εξασφαλίζοντας καλύτερη πρόσβαση, διαθεσιμότητα και δυνατότητα οικονομικής πρόσβασης σε αποτελεσματικά φάρμακα, με ταυτόχρονη ενθάρρυνση της φαρμακευτικής έρευνας στην Ευρώπη. Πρόσφατες αναλύσεις δείχνουν ότι πάνω από 1.000 προϊόντα βρίσκονται υπό έρευνα σε όλες τις κατηγορίες ασθενειών, το 42% των οποίων είναι βιολογικά προϊόντα, που τιμολογούνται συνήθως μεταξύ 10.000100.000 ευρώ ανά ασθενή κατ’ έτος ή και περισσότερο. Το γεγονός αυτό ανεβάζει τις υπό έρευνα ουσίες σε πάνω από 16.000, λαμβάνοντας υπόψη τις μελέτες όλων των φάσεων, με πάνω από 6.300 προϊόντα να αφορούν τον καρκίνο. Καθώς ορισμένες χώρες αντιμετωπίζουν ήδη δυσκολίες στην κάλυψη των νέων φαρμάκων, η κατάσταση μπορεί μόνο να χειροτερέψει αν δεν υπάρξει προληπτική αντιμετώπιση του προβλήματος. Ως το 2016, αναμένεται η εισαγωγή στην αγορά περίπου 130 νέων φαρμάκων, μετά από έγκριση του ΕΜΑ, με την IMS Health να εκτιμά ότι διεθνώς οι δαπάνες υγείας θα επικεντρωθούν σε μη μεταδοτικές νόσους. Στην κατεύθυνση αυτή, χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες ελέγχου του κόστους, όπως εκτίμηση συνολικού κόστους και εξεύρεση πόρων, αξιολόγηση του οφέλους, κινδύνους και δαπάνες για τα νέα φάρμακα, κλινικές οδηγίες χρήσης τους, τιμολόγηση και ασφαλιστική κάλυψη, περιλαμβανομένων και των ορφανών φαρμάκων.•••

Τ

o 42% των προϊόντων που είναι υπό έρευνα είναι βιολογικοί παράγοντες

23

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Έρευνα για την ποιότητα ζωής στο ΓΝΑ "Ο Ευαγγελισμός"

BURNOUT SYNDROME

Η επαγγελματική εξουθένωση στους υγειονομικούς της Ιοκάστης Αλειφεροπούλου

Ό

λο και περισσότερες μελέτες γίνονται τα τελευταία χρόνια που αφορούν το σύνδρομο εργασιακής εξουθένωσης (Burnout Syndrome-BUS) στους υγειονομικούς, βασική αιτία του οποίου είναι το παρατεταμένο στρες. Στην Ελλάδα, ο αριθμός των σχετικών μελετών είναι πολύ μικρός και βασίζεται σε περιορισμένο αριθμό εργαζομένων, με αποτέλεσμα να υπάρχουν ατελή κι αποσπασματικά δεδομένα ώστε να μπορέσει κάποιος να βγά-

24

Η επαγγελματική ικανοποίηση και το παρατεταμένο στρες, ο παράγοντας "χρόνος εργασίας" και οι σωματικές και ψυχικές επιπτώσεις του συνδρόμου επαγγελματικής εξουθένωσης λει ένα ολοκληρωμένο συμπέρασμα. Αυτό, σε μεγάλο βαθμό, σχετίζεται με τη σχεδόν παντελή έλλειψη γιατρών εργασίας στα δημόσια νοσηλευτικά ιδρύματα, τα οποία δεν θεωρούνται καν χώροι ανθυγιεινής εργασίας. Οι ειδικότητες που πλήττονται περισσότερο από το BUS είναι οι ειδικευόμενοι γιατροί, οι νοσηλευτές στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών. Έρευνα του Εργαστηρίου Υγιεινής της

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

25

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Έ

νας στους τέσσερις ειδικούς γιατρούς και ένας στους τρεις ειδικευόμενους υποφέρει από επαγγελματική εξουθένωση

Τι είναι το BUS Το BUS είναι ψυχοσωματικό σύνδρομο. Η αιτία του βρίσκεται στο παρατεταμένο στρες, κυρίως στην εργασία. Η μετάφραση του όρου “burnout” είναι «αναλώνομαι εκ των ένδον, μέχρι το σημείο της απανθράκωσης»*. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Freudenberger H. J. (1974), παρακολουθώντας στη δεκαετία του ’60 το προσωπικό μιας κλινικής αποτοξίνωσης. Το BUS έχει τα εξής βασι-

κά χαρακτηριστικά**: Συναισθηματική εξουθένωση-ισοπέδωση Αισθήματα αποπροσωποποίησης Μειωμένη λειτουργικότητα-αποτελεσματικότητα στον επαγγελματικό τομέα, σε συνδυασμό με νοητική κόπωση Το άτομο που υποφέρει από BUS πιστεύει ότι δεν μπορεί να ξεφύγει από την κατάσταση. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, το BUS είναι «μια προοδευτική διεργα-

σία απομυθοποίησης της πραγματικότητας», η οποία βιώνεται σε τέσσερα στάδια: 1. Στάδιο ενθουσιασμού: Υπερβολικά υψηλοί στόχοι, μη ρεαλιστικές σε σχέση με την πραγματικότητα προσδοκίες και υπερεπένδυση στις σχέσεις με τους ασθενείς.

2. Στάδιο αμφιβολίας και αδράνειας: Ο υγειονομικός αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι ενώ προσφέρει πολλά, η εργασία δεν ανταποκρίνεται στις βαθύ-

Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, που διήρκεσε πέντε χρόνια και δημοσιεύθηκε το 2010, αναφέρει ότι ένας στους τέσσερις ειδικούς γιατρούς (25%) και ένας στους τρεις ειδικευόμενους (33%) υποφέρει από επαγγελματική εξουθένωση. Επίσης, σύμφωνα με την έρευνα, από επαγγελματική εξουθένωση πάσχει το 28% των φοιτητών ιατρικής, το 37% των νοσηλευτών καθώς και το 35% των εργαζομένων στο ΕΚΑΒ. Ιδιαίτερης προσοχής χρήζει η διαπίστωση των ερευνητών πως το 35% των ειδικευομένων και το 25% των νοσηλευτών εμφανίζουν αποπροσωποποίηση και κυνισμό, που συχνά αγγίζουν τα όρια της αντιδεοντολογικής συμπεριφοράς.

26

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

τερες προσδοκίες του.

3. Στάδιο απογοήτευσης.

4. Στάδιο απάθειας: Ο υγειονομικός αισθάνεται κενός στο τέλος της ημέρας, απαθής, αποθαρρυμένος, έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, νιώθει ενοχές, δέχεται επικρίσεις, καταφεύγει σε επικρίσεις ή ακόμα και στην απομόνωση. *Κ ατά Maslach L. και Jackson (1986). ** Σύμφωνα με τους Maslach L. και Jackson (1981).

Η διεθνής εμπειρία Στη διεθνή βιβλιογραφία έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς διάφορα ερωτηματολόγια μέτρησης της επαγγελματικής ικανοποίησης και του επαγγελματικού στρες. Το 1987, σε μια έρευνα σε γιατρούς άνω των 40 ετών, το 44% απάντησαν ότι αν τους δινόταν η ευκαιρία να επιλέξουν ξανά επάγγελμα, δεν θα γίνονταν γιατροί. Σε άλλη έρευνα του 2001 σε γιατρούς της Μασαχουσέτης, το 62,3% δήλωναν δυσαρεστημένοι με το περιβάλλον και τις πρακτικές. Το 2002, μια εθνική έρευνα από το Kaiser Family Foundation έδειξε ότι το 45% των γιατρών δεν θα συνιστούσαν σε ένα νεα-

ρό άτομο να πάει στην ιατρική. Επίσης, το 2007 διαπιστώθηκε ότι το 38,7% των γιατρών πρωτοβάθμιας περίθαλψης ήταν κάπως ή πολύ δυσαρεστημένοι (Robert M. Centor, Robert W. Morrow, Roy Μ. Poses, Medscape, 13 Νοεμβρίου, 2012). Μια πρόσφατη έκθεση στο περιοδικό «Αρχεία Παθολογίας» σχετικά με την επαγγελματική εξουθένωση –η οποία καλύπτει μια έρευνα σε περισσότερους από 27.000 γιατρούς– αποδεικνύει ότι η επαγγελματική εξουθένωση είναι πιο συχνή μεταξύ των γιατρών, παρά μεταξύ άλλων εργαζομένων στις ΗΠΑ, με τα υψηλότερα ποσοστά μεταξύ των οικογενειακών γιατρών, των παθολόγων, των γιατρών επειγόντων περιστατικών και των γιατρών μονάδων. Στο περιοδικό JAMA (2002-p.288, Hospital nurse staffing and patients mortality, nurse burnout and job dissatisfaction) δημοσιεύεται επίσης έρευνα που αφορά την επίπτωση της εντατικοποίησης στους νοσηλευτές και στους ασθενείς τους. Σε 168 νοσοκομεία των ΗΠΑ, όπου νοσηλεύτηκαν 232.442 ασθενείς και εξυπηρετήθηκαν από 10.184 νοσηλευτές σε χειρουργικά τμήματα και μονάδες εντατικής, προκύπτει ότι μέσα σε 30 μέρες από την εισαγωγή του ασθενούς, για κάθε επιπλέον ασθενή ανά νοσηλευτή η θνητότητα για τον ασθενή αυξάνεται κατά 7%. Αντίστοιχα, για κάθε επιπλέον ασθενή ανά νοσηλευτή το burnout του νοσηλευτή αυξάνεται κατά 15%.

Η εργασιακή εξουθένωση ως επαγγελματική ασθένεια Ο Robert A. Karasek Jr και οι συνεργάτες του, ήδη από το 1981, εισήγαγαν τον

όρο “job strain” (εργασιακό στρες) στην επιδημιολογία των επαγγελματικών νοσημάτων. Το μοντέλο που προτάθηκε είναι πως υψηλές απαιτήσεις στην εργασία με χαμηλή δυνατότητα προσφοράς θα οδηγήσουν σε ψυχολογικό φορτίο, άρα και σε αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών και ψυχικών νοσημάτων. Η βιβλιογραφία που αφορά τη σύνδεση του εργασιακού στρες με τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι εκτενής. Μια έρευνα στο PubMed αποκαλύπτει περίπου 40.000 αναφορές, υποδεικνύοντας τη σαφή σύνδεση και αλληλεπίδραση που υπάρχει μεταξύ του εγκεφάλου και της καρδιάς. Σε μελέτη ανασκόπησης από τον Joel Ε. Dimsdale – βασισμένη σε 30 χρόνια εργασίας στο αντικείμενο– προκύπτει αδιαμφισβήτητη συσχέτιση με τη στεφανιαία νόσο, την αρτηριακή υπέρταση και τις αρρυθμίες. Η έκθεση εξετάζει εννοιολογικά ζητήματα για τον καθορισμό του στρες και στη συνέχεια διερευνά τις επιπτώσεις του σε σχέση με τις επιδράσεις της οξείας έναντι της μακροχρόνιας μορφής στην καρδιακή λειτουργία. Οι μελέτες του χρόνιου άγχους εξετάζονται σε σχέση με το εργασιακό άγχος, την οικογενειακή δυστυχία και το βάρος της φροντίδας της επιβίωσης. Από τις προαναφερόμενες μελέτες προκύπτουν εκτενή δεδομένα για την επίδραση του στρες σε ιατρικά συμβάντα όπως ο αιφνίδιος θάνατος, το έμφραγμα του μυοκαρδίου, η ισχαιμία του μυοκαρδίου και οι τοιχωματικές ανωμαλίες της κίνησης του μυοκαρδίου. Τα στοιχεία τόσο για τις βλαβερές συνέπειες του στρες στην καρδιά όσο και για τη μειωμένη επίδρασή του όταν υπάρχει ανθεκτικότητα σε αυτό είναι συντριπτικά.

Τ

ο burnout του νοσηλευτή αυξάνεται κατά 15% για κάθε επιπλέον ασθενή

27

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Η

εργασιακή εξουθένωση στους γιατρούς προκαλεί: χρήση αλκοόλ και ηρεμιστικών, χρήση βίας στα νοσοκομεία, ιατρικά λάθη, παχυσαρκία, κατάθλιψη, ψυχοσωματικές και καρδιαγγειακές παθήσεις

Παράλληλα, άλλες μελέτες καταδεικνύουν πως η εργασιακή εξουθένωση στους γιατρούς προκαλεί τη χρήση αλκοόλ και ηρεμιστικών, τη χρήση βίας στα νοσοκομεία, ιατρικά λάθη, παχυσαρκία, κατάθλιψη, ψυχοσωματικές παθήσεις, καθώς και καρδιαγγειακές παθήσεις. Το BUS πλήττει κυρίως τις ηλικίες μεταξύ 35 και 45 χρόνων, ανύπαντρους γιατρούς και παντρεμένες γυναίκες, αλλά και όσους έχουν μεγαλύτερο ενθουσιασμό για τη δουλειά τους. Οι εργαζόμενοι στο μεγαλύτερο νοσοκομείο της Ελλάδας αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε προ κρίσης (2008), σε 13 νοσηλευτικά ιδρύματα*, για τη σχέση ανάμεσα στην ποιότητα ζωής των εργαζομένων και την επαγγελματική ικανοποίηση, το περιβάλλον

του Ηλία Σιώρα, προέδρου του Σωματείου Εργαζομένων του Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός» (ΣΕΝΕ) και μέλους του ΔΣ της ΕΙΝΑΠ.

Υπάρχει μια τάση η εργασιακή εξουθένωση να αποδίδεται στον τύπο της προσωπικότητας και όχι στις συνθήκες εργασίας. Αυτή η αντίληψη συνδυάζεται και με την παντελή έλλειψη γιατρών εργασίας, τουλάχιστον σε μεγάλους εργασιακούς χώρους. Η ανάγκη σε γιατρούς εργασίας στην Ελλάδα ξεπερνά τις 2.000. Αυτήν τη

28

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

εργασίας κ.λπ., κατέληξε σε ανησυχητικά συμπεράσματα. Το προσωπικό (διοικητικό, ιατρικό, νοσηλευτικό, τεχνικό, βοηθητικό και άλλο) του Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Ο Ευαγγελισμός» είχε το πλέον αρνητικό «σκορ» σε ό,τι αφορά τη χρήση αλκοόλ, τον δείκτη μεσογειακής διατροφής και τη συχνότητα διενέργειας προληπτικών εξετάσεων. Είναι ενδεικτικό το γεγονός πως η μέση εβδομαδιαία κατανάλωση αλκοόλ στον «Ευαγγελισμό» είναι κατά 1,3 μονάδες περίπου υψηλότερη σε σχέση με αυτή των εργαζομένων στα υπόλοιπα νοσοκομεία, με τους γιατρούς να δηλώνουν ότι καταναλώνουν 7,2 μονάδες αλκοόλ/εβδομάδα, όπου μία μονάδα αντιστοιχεί σε ένα ποτήρι κρασί, ένα μικρό κουτάκι μπύρας ή ένα σφηνάκι. Ιδιαίτερα απογοητευτι-

στιγμή, ίσα που ξεπερνούν τους 100, ενώ οι θέσεις των ειδικευόμενων γιατρών εργασίας είναι περίπου 50. Στον ελλαδικό χώρο, κανένα από τα νοσηλευτικά ιδρύματα στον δημόσιο τομέα δεν χαρακτηρίζεται χώρος ανθυγιεινής εργασίας, ενώ στα ιδιωτικά νοσηλευτήρια τείνει να αποχαρακτηριστεί το επάγγελμα του υγειονομικού από βαρύ και ανθυγιεινό. Με την Κοινοτική Οδηγία COM 607 του 2004, ξαναγυρίζουμε στον 19ο αιώνα. Δίνεται η δυνατότητα «διευθέτησης του χρόνου εργασίας» σε ετήσια βάση, με ανώτατο εβδομαδιαίο όριο τις 48 ώρες, με ελαστικό

κός είναι εν γένει ο δείκτης μεσογειακής διατροφής στην έρευνα, υποδεικνύοντας διατροφικό σχήμα που βασίζεται στο έτοιμο και γρήγορο φαγητό και την υπέρμετρη κατανάλωση κρέατος. Σε ακόμη πιο δυσμενή θέση διαπιστώθηκε πως βρίσκονται οι εργαζόμενοι στον «Ευαγγελισμό», με τους γιατρούς και τους νοσηλευτές να ξεπερνούν κατά 1,2 μονάδες τη μέση τιμή. Εντυπωσιακό ακόμη είναι το ότι το 23,8% των εργαζομένων στον «Ευαγγελισμό», έναντι του 17,9% των άλλων νοσοκομείων, δηλώνει ότι δεν έχει προβεί ποτέ σε εξετάσεις μέτρησης χοληστερόλης, καθώς και ότι το 25% των γυναικών γιατρών στον «Ευαγγελισμό» δεν έχει κάνει ποτέ Pap test, έναντι του 18,8% των άλλων νοσοκομείων! Επίσης, μόλις το 56,5% των γυναικών στον «Ευαγγελισμό», έναντι του 64,1% των άλλων νοσοκομείων, δηλώνει ότι έχει κάνει Pap test την προηγούμενη διετία. Η αμέλεια στην πραγματοποίηση των προληπτικών εξετάσεων σε συνδυασμό με τις προαναφερόμενες «βλαβερές» συνήθειες αυξάνουν σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης διαφόρων νοσημάτων, ειδικά μάλιστα αν ληφθεί υπόψη ότι το 50,5% των συμμετεχόντων στην έρευνα ανήκε στην ηλικιακή ομάδα 30-39 ετών. Οι επαγγελματικές ασθένειες όμως (κάποιες από τις οποίες σχετίζονται άμεσα με το BUS), και γενικότερα τα ζητήματα υγείας και ασφάλειας στους χώρους εργασίας, αποτελούν από μόνα τους το αντικείμενο μιας άλλης μελέτης. Οι διαθέσιμες προσεγγίσεις σχετικά με

ωράριο, και με τις νέες ρυθμίσεις μπορεί ο εργαζόμενος να απασχοληθεί 6x13=78 ώρες, με ελάχιστη ανάπαυση 11 ώρες. Ακόμα και σε αυτήν τη ρύθμιση μπορεί να υπάρξουν παρεκκλίσεις (opt out) με ατομικές συμβάσεις, πάντα εις βάρος του εργαζομένου. Στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα εισάγεται η έννοια του «ενεργού και ανενεργού χρόνου εφημερίας», με συνέπεια να υποχρεώνεται ο εργαζόμενος να βρίσκεται στον χώρο εργασίας χωρίς να πληρώνεται, παρά μόνο αν κληθεί για υπηρεσιακό καθήκον.

τη διαχείριση του άγχους είναι πολλές και μπορούν να μειώσουν την ταλαιπωρία των πασχόντων αλλά και να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους (Journal of the American College of Cardiology, 51:1237-46-2008). Οι οδηγίες που δίνονται από ψυχιάτρους, γιατρούς εργασίας και άλλους σχετικούς επιστήμονες μπορούν να οδηγήσουν σε άμβλυνση των συμπτωμάτων και πρέπει να αξιοποιούνται.

Η

μέση εβδομαδιαία κατανάλωση αλκοόλ των εργαζομένων του «Ευαγγελισμού» είναι κατά 1,3 μονάδες υψηλότερη σε σχέση με άλλα νοσοκομεία

* Εθνικό Δίκτυο Νοσοκομείων Προαγωγής Υγείας: Έκθεση για την υγεία των εργαζομένων στο Περιφερειακό Γενικό Νοσοκομείο «Ο Ευαγγελισμός». Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Διεθνή Νοσοκομεία Προαγωγής Υγείας.

Όταν στο κλάσμα ημερήσια αξία της εργασίας/εργάσιμη μέρα μεγαλώνει ο παρονομαστής, μεγαλώνει ακόμη πιο γρήγορα ο αριθμητής. Αυτό σημαίνει ότι η απλή παράταση της εργάσιμης μέρας ρίχνει την τιμή της εργασίας όταν δεν γίνεται αντιστάθμιση. Επιπλέον, δεν αναπληρώνεται ποτέ η συσσωρευμένη ψυχική και σωματική κόπωση, ανεξάρτητα από οποιοδήποτε bonus ή αντισταθμιστικό ρεπό. Αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη για σταθερό ημερήσιο χρόνο εργασίας, η έλλειψη του οποίου είναι μία από τις βασικές αιτίες της εργασιακής εξουθένωσης.

29

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Ι

διαίτερα απογοητευτικός είναι εν γένει ο δείκτης μεσογειακής διατροφής

Τ

ο άτομο που υποφέρει από BUS πιστεύει ότι δεν μπορεί να ξεφύγει από την κατάσταση αυτή

Το στρες και οι επιπτώσεις του Το στρες είναι η προετοιμασία του οργανισμού μας ώστε να αντιμετωπίσει ή να αποφύγει έναν επικείμενο κίνδυνο ή άλλη δυσκολία. Από το 1911, ο φυσιολόγος Walter Cannon απομόνωσε σε πειραματόζωα την επινεφρίνη και διαπίστωσε ότι αυξάνει την αρτηριακή πίεση και τη ροή του αίματος στους γραμμωτούς μύες. Αυτήν την αντίδραση την ονόμασε «αντίδραση φόβου, πάλης ή φυγής» (fright, fight or flight response). Αυτές οι μεταβολές των επιπέδων της επινεφρίνης στο αίμα προετοιμάζουν τον άνθρωπο να παλέψει ή να φύγει, προκειμένου να αποφύγει κάποιο κίνδυνο. Αργότερα ανακαλύφθηκαν και άλλες ορμόνες που συνδέονται με την αντίδραση στο στρες, όπως είναι η νορεπινεφρίνη και η κορτιζόλη. Η παρατεταμένη έκθεση στο στρες έχει τις εξής πολύπλευρες συνέπειες: Σωματικά συμπτώματα: μυαλγίες, ζάλη, αίσθημα κόπωσης, συχνουρία, μείωση της λίμπιντο, ακαθησία κ.λπ. Εκδηλώσεις στη συμπεριφορά: αδυναμία ολοκλήρωσης δραστηριοτήτων, υπερκατανάλωση αλκοόλ, βουλιμία για φαγητό, έναρξη ή αύξηση καπνίσματος. Συναισθήματα: ανησυχία, κλάμα, αδιέξοδο ως προς το να αλλάξουν τα πράγματα. Επίδραση στη γνωστική λειτουργία: μειωμένη συγκέντρωση, δυσκολία ανάκλησης αναμνήσεων, απώλεια αίσθησης χιούμορ κ.λπ.

Ο κατάλογος των νοσημάτων που σχετίζονται με το λεγόμενο και «κακό στρες» είναι πολύ μεγάλος. Άγχος, κατάθλιψη, διαταραχές ύπνου, καρδιοπάθειες (υπέρταση, στεφανιαία νόσος, κακοήθεις αρρυθμίες), διαταραχές στην έμμηνο ρήση, στην κύηση, στη γαλουχία κ.ά. Επίσης, το ολοένα αυξανόμενο στρες οδηγεί στην κατάθλιψη. Εμπειρικές μελέτες προτείνουν ότι όσο περισσότερο πιστεύουμε ότι έχουμε τον έλεγχο των γεγονότων τόσο λιγότερη πίεση βιώνουμε. Αυτό είναι χαρακτηριστικό της προσωπικότητας τύπου Α, που χαρακτηρίζεται από ανταγωνιστικότητα, ταχύτητα και υψηλές επιδιώξεις. Η ίδια όμως προσωπικότητα αναφέρεται ότι συνδέεται στενά με την επαγγελματική εξουθένωση (burnout). Παρόμοιο χαρακτηριστικό είναι η «σκληρότητα», και περιλαμβάνει την εμπλοκή του εργαζόμενου (σε αντίθεση με την αποξένωση), τον έλεγχο (σε αντίθεση με το αίσθημα του αβοήθητου) και την αναζήτηση προκλήσεων (σε αντίθεση με την αδιαφορία). Η σύντομη στιγμή της επιτυχίας δεν είναι αρκετή για τον «αφοσιωμένο εργασιομανή», ο οποίος μένει με μια πικρή γεύση και ένα αίσθημα κενού μέσα του. Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα έντονο στους υγειονομικούς, επειδή συνυπάρχει συναισθηματική επένδυση και διάθεση αλτρουιστική, ενώ τελικά η ικανοποίηση λείπει και η απογοήτευση είναι συχνή.•••

Υποσημείωση: Οι πληροφορίες για τη σύνταξη του παρόντος ρεπορτάζ αντλήθηκαν από εκδήλωση του ΣΕΝΕ με θέμα: «Η εργασιακή εξουθένωση των υγειονομικών. Ζητήματα υγείας και ασφάλειας στο νοσοκομείο».

30

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

31

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Ετήσια έρευνα των Γιατρών του Κόσμου για την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης στην Ευρώπη • Ιδιαίτερα ανησυχητική η κατάσταση στην Ελλάδα

ΓΙΑΤΡΟΊ ΤΟΥ ΚΌΣΜΟΥ

Σε κρίση το κοινωνικό κράτος Επιμέλεια: Βασιλική Αγγουρίδη-

Ιοκάστη Αλειφεροπούλου

"Απαγορευμένη περιοχή" αποδεικνύεται η περίθαλψη για τα ευάλωτα κοινωνικά στρώματα, ακόμη και στην Ευρώπη. Ιδιαίτερα σοβαρή είναι η κατάσταση στην Ελλάδα, σύμφωνα με την καταγραφή των ΓτΚ το 2014

Η

Ευρώπη είναι η κοιτίδα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όντως, το εύρος των διεθνών κειμένων και των πολιτειακών δεσμεύσεων που διασφαλίζουν τα βασικά και καθολικά ανθρώπινα δικαιώματα είναι εντυπωσιακό. Σε ό,τι αφορά τις υπηρεσίες υγείας, οι Θεσμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρόσφατα επαναβεβαίωσαν την πίστη τους στις αξίες της καθολικότητας, στην πρόσβαση σε καλής ποιότητας φροντίδα, δικαιοφροσύνη και αλληλεγγύη.

Ωστόσο, η έρευνα των Γιατρών του Κόσμου (ΓτΚ) δείχνει ότι, στην πράξη, αυτές οι υποσχέσεις συχνά μένουν στα λόγια αντί να συντελείται αποτελεσματική πρόοδος. Οι ομάδες των Γιατρών του Κόσμου

32

(Médecins du Monde) είναι ενεργές σε αρκετά μέρη του κόσμου στα οποία οι άνθρωποι προσπαθούν να διαφύγουν για να επιβιώσουν. Η έρευνα βασίζεται σε ατομικές ιατρικές συνεδρίες και συνεδρίες κοι-

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

νωνικής συμβουλευτικής που πραγματοποιήθηκαν το 2014 σε 23.040 άτομα σε 25 προγράμματα στην Ελλάδα, το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία, την Ισπανία, τη Σουηδία, την Ελβετία, τη Βρετανία, καθώς και την Τουρκία. Η εικόνα που σχηματίζεται για την «κοιτίδα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» είναι ζοφερή. Όπως υπογραμμίζεται στην έρευνα, οι όλο και πιο επικίνδυνες μεταναστευτικές διαδρομές, λόγω των αυστηρότερων συνοριακών ελέγχων, οι υποδεέστερες συνθήκες κράτησης και ο συνεχής φόβος της εκδίωξης περιμένουν τους περισσότερους μετανάστες που αποφασίζουν να αναζητήσουν ασφάλεια και καταφύγιο στην Ευρώπη. Εκτός από τον κίνδυνο εκμετάλλευσής τους, που είναι κοινός με τους ενδεείς πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αντιμετωπίζουν και την ξενοφοβία. Η οικονομική κρίση και τα μέτρα λιτότητας έχουν οδηγήσει σε μια συνολική αύξηση των ανικανοποίητων αναγκών υγείας στις περισσότερες χώρες, πλήττοντας περισσότερο τους πιο ευάλωτους πολίτες των χωρών. Συνολικά, το 78% όσων εξετάστηκαν στην Ευρώπη προέρχονταν από χώρες εκτός ΕΕ, αλλά το 6,4% ήταν υπήκοοι των χωρών, με το συγκεκριμένο ποσοστό να εκτινάσσεται στο 30,7% στην Ελλάδα, και τη Γερμανία να ακολουθεί, αν και σε μεγάλη απόσταση, με ποσοστό 16,5%. Το 15,6% όσων εξετάστηκαν στο σύνολό τους ήταν μετανάστες Ευρωπαίοι πολίτες, με τη Γερμανία να κρατάει τα αρνητικά πρωτεία σε αυτήν την κατηγορία, καθώς η πλειονότητα (53,3%) όσων επισκέφθηκαν τους Γερμανούς ΓτΚ προέρχονταν από κράτη-μέλη της ΕΕ. Γενικότερα, το 62,9% των ατόμων που επισκέφθηκαν τους ΓτΚ

33

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Η

έρευνα διεξήχθη το 2014 στην Ελλάδα, το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία, την Ισπανία, τη Σουηδία, την Ελβετία, τη Βρετανία και την Τουρκία

34

της Ευρώπης δεν είχαν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Το δικαίωμα των παιδιών στην περίθαλψη είναι ένα από τα βασικότερα, καθολικά και ουσιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Ωστόσο, λιγότερα από τα μισά παιδιά που βρέθηκαν ενώπιον των ομάδων των ΓτΚ είχαν κατάλληλα εμβολιαστεί για τον τέτανο (42,5%) ή την ιλαρά, τις μαγουλάδες και την ερυθρά (34,5%), αν και η σημασία αυτών των εμβολιασμών είναι παγκοσμίως γνωστή και η εμβολιαστική κάλυψη για την ιλαρά, στην ηλικία των 2 ετών, αγγίζει το 90% στον γενικό πληθυσμό στην Ευρώπη. Περισσότερες από τις μισές εγκύους δεν είχαν πρόσβαση σε προγεννητική φροντίδα πριν την επίσκεψή τους στους ΓτΚ (54,2%). Από αυτές, η πλειονότητα έλαβε

ντίδα, καθώς και γλωσσικά εμπόδια. Άρα δεν αποτελεί έκπληξη πως ένας στους πέντε ασθενείς αναφέρουν ότι παραιτήθηκαν από την προσπάθεια να αποκτήσουν πρόσβαση στη φροντίδα ή τη θεραπεία τους τελευταίους 12 μήνες. Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν αποδομούν πλήρως τον μύθο της μετανάστευσης για λόγους υγείας, που συχνά χρησιμοποιείται από τις κυβερνήσεις για να περιορίσουν την πρόσβαση των ανθρώπων αυτών στην ιατροφαρμακευτική φροντίδα. Οι μετανάστες που εξετάστηκαν το 2014 διαβίωναν στη «χώρα φιλοξενίας» για 6,5 χρόνια, κατά μέσο όρο, πριν συμβουλευτούν τους ΓτΚ. Μόνο το 3% ανέφεραν την υγεία ως έναν από τους λόγους μετανάστευσης. Μεταξύ των μεταναστών με χρόνια πάθηση,

φροντίδα καθυστερημένα, δηλαδή μετά τη 12η εβδομάδα της κύησης (58,2%). Η συντριπτική πλειονότητα των εγκύων (81,1%) διαβίωναν κάτω από το όριο της φτώχειας και το 30,3% ανέφεραν χαμηλά επίπεδα ηθικής υποστήριξης. Τα αναφερόμενα εμπόδια πρόσβασης στην περίθαλψη, όπως και η ανάλυση των νομικών πλαισίων στις χώρες που ερευνήθηκαν, επιβεβαιώνουν ότι οι περιοριστικοί νόμοι και οι περίπλοκες διοικητικές διαδικασίες για την εξασφάλιση της ιατρικής φροντίδας συμβάλλουν στην επιδείνωση της υγείας των ανθρώπων. Όπως και σε προηγούμενες έρευνες, τα πιο συχνά εμπόδια που ανέφεραν οι ερωτώμενοι στην πρόσβασή τους στην περίθαλψη ήταν η αδυναμία πληρωμής, τα διοικητικά προβλήματα, η έλλειψη γνώσης ή κατανόησης του συστήματος υγείας και των δικαιωμάτων στη φρο-

μόνο το 9,5% γνώριζαν ότι ήταν ασθενείς πριν φθάσουν στην Ευρώπη. Οι ευρωπαϊκές και εθνικές μεταναστευτικές πολιτικές εστιάζονται στη μετανάστευση ως «θέμα ασφαλείας», ξεχνώντας το καθήκον τους να προστατεύουν, όπως υπογραμμίζεται στην έκθεση από τους ΓτΚ. Η συντριπτική πλειονότητα (84,4%) των ασθενών που ερωτήθηκαν για τη δική τους εμπειρία ανέφεραν ότι έχουν υποστεί τουλάχιστον ένα βίαιο επεισόδιο, είτε στη χώρα προέλευσής τους, είτε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, είτε στη χώρα που τους φιλοξενεί. Χρειάζονται επιπλέον φροντίδα και ένα ασφαλές περιβάλλον για να ανοικοδομήσουν τις ζωές τους, αντί των τρωγλών στις οποίες συνήθως κατοικούν, για τον φόβο της απέλασης. Οι ΓτΚ συστήνουν στα κράτη-μέλη της ΕΕ και στους Θεσμούς να προσφέρουν

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

καθολικά δημόσια συστήματα υγείας δομημένα στην αλληλεγγύη, την ισότητα και την ισονομία (και όχι στη λογική του κέρδους), ανοικτά σε όλους όσοι διαβιώνουν στην ΕΕ. Οι Γιατροί του Κόσμου προτείνουν στα κράτη-μέλη και τους Θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διασφαλίσουν άμεσα πως όλα τα παιδιά που κατοικούν στην ΕΕ θα έχουν πλήρη πρόσβαση στα εθνικά εμβολιαστικά προγράμματα και σε παιδιατρική φροντίδα. Αντίστοιχα, όλες οι εγκυμονούσες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα επιλογής του τερματισμού της κύησής τους και την πρόσβαση σε ασφαλείς σχετικές ιατρικές υπηρεσίες, σε προγεννητική και μεταγεννητική φροντίδα και σε ασφαλή τοκετό. Επίσης, στο πνεύμα της απαγόρευσης της θανατικής

της φτώχειας (23,1% του συνολικού πληθυσμού). Επιπλέον, το 27,3% του συνολικού πληθυσμού ζει σε υπερπλήρη νοικοκυριά, το 29,4% δηλώνει ότι δεν είναι σε θέση να κρατήσει το σπίτι του επαρκώς ζεστό και το 57,9% του άπορου πληθυσμού αναφέρει ότι βρίσκεται αντιμέτωπο με καθυστερήσεις πληρωμών για το ρεύμα, το νερό, το φυσικό αέριο κ.λπ. Η κρίση και οι πολιτικές λιτότητας έχουν αφήσει σχεδόν το 1/3 του πληθυσμού χωρίς υγειονομική περίθαλψη. Η ανεργία ανήλθε σε 25,8% τον Δεκέμβριο του 2014, τα επιδόματα ανεργίας περιορίστηκαν σε 12 μήνες, μετά τους οποίους δεν υπήρχε ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα. Το ποσοστό των ατόμων που αναφέρουν ανικανοποίητες ανάγκες ιατρικής περίθαλψης έχει αυξηθεί από την αρχή της κρίσης, α-

ποινής, σοβαρά πάσχοντες μετανάστες δεν θα πρέπει να απελαύνονται σε μια χώρα στην οποία η πρόσβαση σε επαρκή ιατρική φροντίδα δεν είναι εγγυημένη. Πρέπει να προστατεύονται στην Ευρώπη και να έχουν πρόσβαση στη φροντίδα που χρειάζονται.

πό το περίπου 5,4% του πληθυσμού το 2008 στο 9% το 2013. Η κρίση στην Ελλάδα είχε επιπτώσεις στον αριθμό των χρηστών ναρκωτικών, στα ποσοστά των χρηστών με HIV και ηπατίτιδα C (HCV) και στο είδος των ουσιών που χρησιμοποιήθηκαν. Για παράδειγμα, το προσιτό ναρκωτικό SISA (μεθαμφεταμίνη αναμεμιγμένη με άλλες επικίνδυνες ουσίες) έχει καταστροφικές συνέπειες στους χρήστες. Μια πρόσφατη μελέτη υπολόγισε ότι το 1,87% έχει χρόνια ηπατίτιδα C, τη στιγμή που σχεδόν το 80% ίσως να μη γνωρίζει καν ότι έχει μολυνθεί, ενώ μόλις το 58% των διαγνωσμένων ασθενών έχουν λάβει θεραπεία. Αξίζει να σημειωθεί πως τα ποσοστά της παιδικής φτώχειας έχουν αυξηθεί αισθητά, από 23% το 2008 σε 40,5% το 2012. Από τους 8.154 ασθενείς που συμμετείχαν στην έρευνα των ΓτΚ το 2014 στην Ελ-

Ελλάδα: Η κατάσταση παραμένει ιδιαίτερα ανησυχητική Παρά το γεγονός ότι τα επακόλουθα της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης που ξεκίνησε το 2008 εξακολουθούν να είναι αισθητά στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης σε ολόκληρη την Ευρώπη, μερικές χώρες έχουν πληγεί πιο έντονα από ό,τι άλλες. Στην Ελλάδα, 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κάτω από το όριο

Η

εικόνα που σχηματίζεται για την «κοιτίδα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» είναι ζοφερή

35

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Τ

ο 6,4% όσων εξετάστηκαν ήταν πολίτες των συγκεκριμένων χωρών, με το ποσοστό να εκτινάσσεται στο 30,7% στην Ελλάδα

Λ

ιγότερα από τα μισά παιδιά που βρέθηκαν ενώπιον των ομάδων των ΓτΚ είχαν κατάλληλα εμβολιαστεί

λάδα, όπως αναφέραμε, το 30,7% ήταν Έλληνες υπήκοοι, το 53,2% ήταν γυναίκες και το 14% παιδιά. Οι ασθενείς, σε ποσοστό 84,9%, δεν είχαν καθόλου πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Οι υπήκοοι τρίτων χωρών χωρίς άδεια παραμονής δεν δικαιούνταν ιατροφαρμακευτική κάλυψη, ενώ οι Έλληνες υπήκοοι και οι υπήκοοι τρίτων χωρών με άδεια παραμονής έχαναν το δικαίωμα στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη εξαιτίας της αδυναμίας τους να πληρώσουν, έμμεσα (μέσω της εργασίας τους) ή άμεσα. Σε ό,τι αφορά τα παιδιά, το 21,2% όσων εξετάστηκαν δεν είχαν εμβολιαστεί έναντι του τετάνου, το 33,3% δεν είχε λάβει εμβολιασμό MMR, ενώ το 42,9% δεν είχε γνώση σχετικά με το πού θα μπορούσε να εμβολιαστεί.

Οι νομικές αλλαγές για καλύτερα ή χειρότερα Το 2014 υλοποιήθηκε μια σειρά θετικών και αρνητικών νομοθετικών αλλαγών που έχουν επηρεάσει την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, όπως συνοψίζονται παρακάτω: Σύμφωνα με την Κοινή Υπουργική Απόφαση της 5ης Ιουνίου 2014, η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη για άτομα χωρίς υγειονομική κάλυψη αλλά με νόμιμη διαμονή, χορηγείται υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Οι άνθρωποι που δικαιούνται δωρεάν ιατρική περίθαλψη σε νοσοκομείο είναι οι εξής: α) ανασφάλιστοι Έλληνες, β) πολίτες της ΕΕ ή άτομα από χώρες εκτός της ΕΕ οι οποίοι διαμένουν μόνιμα και νόμιμα στην Ελλάδα, δεν έχουν ιατρική κάλυψη με δημόσια ή ιδιωτική ασφάλιση

36

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

και δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για την έκδοση βιβλιαρίου υγείας, γ) οι άνθρωποι που είχαν προηγουμένως ασφάλιση υγείας, αλλά την έχασαν λόγω οφειλών προς τα ασφαλιστικά τους ταμεία. Μια τριμελής επιτροπή σε όλα τα δημόσια νοσοκομεία είναι υπεύθυνη για την εξέταση όλων των αιτήσεων για κάθε περίπτωση χωριστά και για τη διασφάλιση της πρόσβασης στη δωρεάν ιατρική περίθαλψη. Η διαδικασία αυτή προφανώς είναι χρονοβόρα. Αξίζει να αναφέρουμε πως το 2015, η νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ αποφάσισε και ξεκίνησε τις διαδικασίες για να θεσμοθετήσει την πλήρη ιατροφαρμακευτική κάλυψη για όλους, ασφαλισμένους και ανασφάλιστους, αλλά και μετανάστες με νομιμοποιητικά έγγραφα, καθώς και παιδιά μεταναστών χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα, αιτούντες άσυλο, αναγνωρισμένους πρόσφυγες και εγκυμονούσες.

Έγκυες και παιδιά Ο νέος Κώδικας Μετανάστευσης, κατ’ εφαρμογήν σχετικού νόμου του 2014, εξακολουθεί να απαγορεύει στις ελληνικές δημόσιες υπηρεσίες (άρθρο 26), στις τοπικές αρχές και στις υπηρεσίες κοινωνικής ασφάλισης να προσφέρουν υπηρεσίες σε αλλοδαπούς «που δεν είναι σε θέση να αποδείξουν ότι έχουν εισέλθει και διαμένουν νόμιμα στη χώρα». Έτσι, έγκυες γυναίκες που δεν έχουν τα απαραίτητα νομιμοποιητικά έγγραφα δεν έχουν κάλυψη υγείας. Ωστόσο, οι γυναίκες αυτές έχουν πλέον δωρεάν πρόσβαση στο νοσοκομείο για να γεννήσουν, αλλά όχι στην προγεννητική και μεταγεννητική φροντίδα.

Σε ό,τι αφορά τη διακοπή της κύησης, θα πρέπει να πληρώσουν περίπου 340 ευρώ στο δημόσιο νοσοκομείο. Το άρθρο 79 (1) του ίδιου νόμου ορίζει ότι οι έγκυες γυναίκες χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα δεν μπορούν να απελαθούν από τη χώρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους ή για έξι μήνες μετά τον τοκετό. Οι παράνομοι μετανάστες που δεν μπορούν να απελαθούν για ιατρικούς λόγους μπορούν να επωφεληθούν από τη χορήγηση προσωρινής άδειας παραμονής. Στη θεωρία, τα παιδιά των παράνομων μεταναστών πρέπει να έχουν πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, δεδομένου του ότι δεν περιλαμβάνονται ρητά στον νόμο που απαγορεύει την πρόσβαση στην περίθαλψη των ενηλίκων χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα, πέραν της επείγουσας περίθαλψης. Στην πράξη, συχνά έχουν πρόσβαση μόνο στην επείγουσα περίθαλψη. Ωστόσο, έχουν ελεύθερη πρόσβαση στα Κέντρα Προστασίας Μάνας και Παιδιού (σε όσα δεν έχουν κλείσει λόγω της κρίσης) για εμβολιασμό. Παρ’ όλα αυτά, συχνά πρέπει να πληρώσουν για τα εμβόλια και τις ιατρικές επισκέψεις, όπως ακριβώς ισχύει για όλα τα παιδιά χωρίς ιατροφαρμακευτική κάλυψη. Οι ασυνόδευτοι ανήλικοι, ανεξάρτητα από το καθεστώς τους, πρέπει να έχουν πρόσβαση στην ίδια υγειονομική περίθαλψη όπως τα παιδιά των παράνομων μεταναστών ή τα παιδιά των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων. Ωστόσο στην Ελλάδα, μέχρι τις πρόσφατες πολιτικές αλλαγές, οι ασυνόδευτοι ανήλικοι θα μπορούσαν να περάσουν μήνες σε κέντρα κράτησης, συχνά στο ίδιο κελί με τους ενήλικες. Αλλαγές αναμένεται να εφαρμοστούν με την αλλαγή της νομοθεσίας γύρω από την πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη Στην Ελλάδα, το 84,9% των ασθενών το 2014 δεν είχαν καμία ιατροφαρμακευτική κάλυψη. Οι ξένοι υπήκοοι χωρίς άδεια παραμονής δεν έχουν κανένα δικαίωμα υγειονομικής περίθαλψης. Καθώς η κοινωνική κρίση στην Ελλάδα επιδεινώθηκε, όλο και περισσότεροι Έλληνες υπήκοοι και ξένοι πολίτες με άδεια παραμονής έχασαν επίσης την κάλυψη της υγειονομικής τους περίθαλψης, λόγω της μη καταβολής εισφορών μέσω της απασχόλησής τους ή της αδυναμίας τους να πληρώσουν γι’ αυτήν.

Διοικητική κατάσταση Το μέσο ποσοστό των ατόμων χωρίς άδεια παραμονής διαφέρει σημαντικά από τη μία χώρα στην άλλη: η Ελβετία (16,8%), η Ελλάδα (17%) και η Γερμανία (38,1%) είχαν τα χαμηλότερα ποσοστά. Σε αντίθεση, το 94,2% των ασθενών στην Ολλανδία, το 83,9% στο Βέλγιο, το 67,9% στη Γαλλία και το 63,5% στην Ισπανία βρίσκονταν σε αυτήν την κατάσταση. Στην Ελλάδα, η συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών έχουν δικαίωμα διαμονής στη χώρα (83%). Αυτό οφείλεται στον μεγάλο αριθμό Ελλήνων και ξένων πολιτών που δεν χρειάζονται άδεια παραμονής (37,4%), στον αριθμό των ξένων πολιτών που έχουν άδεια παραμονής (20,9%) και των αιτούντων άσυλο (11%).

Η

συντριπτική πλειονότητα των εγκύων (81,1%) διαβίωναν κάτω από το όριο της φτώχειας

Εμπειρία βίας Το 2014, 1.809 ασθενείς ρωτήθηκαν για τη βία. Μεταξύ αυτών, το 84,4% ανέφερε τουλάχιστον μία εμπειρία βίας στο Βέλγιο, την Τσεχία, τη Δανία, την Ελλάδα, την Ισπανία, τη Γαλλία, την Ολλανδία και τη Βρετανία (το 83,5% των γυναικών και το 85,8% των ανδρών).

1η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ (πρόσβαση) Ο Adrian και η Izie είναι δίδυμα αδέλφια 2 ετών που ζουν στην Ελλάδα. Τα παιδιά έχουν σοβαρό άσθμα, που απαιτεί νοσηλεία και τακτική θεραπεία. Οι κρίσεις άσθματος μπορούν να μειωθούν με τη λήψη φαρμάκων και την αποφυγή της έκθεσης σε γνωστούς επιβαρυντικούς παράγοντες. Η οικογένεια ζει σε ένα φτωχό περιβάλλον (υγρασία στο σπίτι, έλλειψη θέρ-

37

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Έ

νας στους πέντε ασθενείς αναφέρουν ότι παραιτήθηκαν από την προσπάθεια να αποκτήσουν πρόσβαση στη φροντίδα ή τη θεραπεία, τους τελευταίους 12 μήνες

38

μανσης). Χωρίς καθόλου εισόδημα, η οικογένεια ζει από τα βοηθήματα της Πρόνοιας, τα οποία δεν είναι τακτικά, με αποτέλεσμα τα παιδιά να μένουν χωρίς θεραπεία κατά διαστήματα, καθώς οι γονείς αδυνατούν να αντισταθμίσουν οικονομικά τις περιόδους που δεν λαμβάνουν κάποια βοήθεια. Τα φάρμακα συχνά λείπουν στα νοσοκομεία. Επιπλέον, οι διοικητικές διαδικασίες για την έκδοση βιβλιαρίου υγείας μέσω της Πρόνοιας για ετήσια κάλυψη, απαιτούν 2 έως 6 μήνες, διάστημα κατά το οποίο η οικογένεια δεν έχει ελεύθερη πρόσβαση στη θεραπεία. Η αδιάκοπη πρόσβαση των παιδιών σε συνταγογραφούμενα φάρμακα κατέστη δυνατή χάρη στους ΓτΚ. ΓτΚ Ελλάδα-Πέραμα-Σεπτέμβριος 2014

και το επισημαίνουν στους επαγγελματίες της υγείας. Εξηγούν την περίπτωση του κάθε ασθενή και στη συνέχεια παρακολουθούν την εξέλιξή της. Η Μαρία μπορούσε να κάνει δωρεάν εξετάσεις και να γεννήσει στο νοσοκομείο σε ασφαλείς συνθήκες. Παρ’ όλα αυτά, καθώς τα εμβόλια ή τα φάρμακα συχνά λείπουν από τα νοσοκομεία, το μωρό της συνεχίζει μέχρι σήμερα να παρακολουθείται ιατρικά και να εμβολιάζεται από τις υπηρεσίες των ΓτΚ. ΓτΚ Ελλάδα-Χανιά-Σεπτέμβριος 2014

2η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ (εμπόδια) Η Μαρία είναι μια 39χρονη άνεργη νοσοκόμα στην Ελλάδα. Είχε υγειονομική κάλυψη μέχρι το 2009. Σήμερα βγάζει περίπου 400 ευρώ τον μήνα από μια αδήλωτη εργασία φροντίζοντας μια ηλικιωμένη γυναίκα. «Το εισόδημά μου καλύπτει τη διαμονή και το φαγητό... Ήμουν έγκυος και χωρίς υγειονομική κάλυψη. Δεν μπορούσα να αντεπεξέλθω ούτε στο κόστος των απαιτούμενων εξετάσεων ούτε στα φάρμακα». Στην Ελλάδα, χάρη στο Προεδρικό Διάταγμα της 5ης Ιουνίου 2014, οποιοσδήποτε ζει νόμιμα στη χώρα και δεν έχει υγειονομική κάλυψη μπορεί να κάνει δωρεάν εξετάσεις σε ένα νοσοκομείο. Παρ’ όλα αυτά, το διάταγμα αυτό δεν είναι ευρέως γνωστό ή δεν εφαρμόζεται. Ως εκ τούτου, για την εφαρμογή του οι κοινωνικοί λειτουργοί των ΓτΚ παρέχουν έντυπες εκδόσεις του νόμου

λόγω της οικονομικής κρίσης, δεν ήταν σε θέση να πληρώσει τις εισφορές της για να έχει υγειονομική κάλυψη. Η Ναταλία είχε διαγνωστεί με υπέρταση πριν από δύο χρόνια, γεγονός που απαιτεί μια σταθερή φαρμακευτική αγωγή. «Ήμουν σε θέση να καλύψω το κόστος των φαρμάκων για τους πρώτους έξι μήνες... καθώς δεν μπορούσα να πληρώνω από ένα σημείο και μετά, αναγκαστικά σταμάτησα». Δεδομένου του ότι δεν μπορούσε να ακολουθήσει τη φαρμακευτική της αγωγή, η πίεση του αίματός της ανέβηκε τόσο ώστε κατέληξε στα επείγοντα. Έπειτα, οι κοινωνικές υπηρεσίες του νοσοκομείου την καθοδήγησαν στο Πολυϊατρείο των ΓτΚ στην Πάτρα. Από τότε, η Ναταλία παρακολουθείται στην Πολυκλινική των ΓτΚ, η οποία και καλύπτει το κόστος των ιατρικών εξετάσεων και φαρμάκων της. ΓτΚ Ελλάδα-Πάτρα-Οκτώβριος 2014

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

3η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ (χρονίως πάσχοντες) Η Ναταλία είναι μια 54χρονη γυναίκα στην Ελλάδα. Είχε κατάστημα υποδημάτων για έξι χρόνια. Την τελευταία τριετία,

39

ΑΡΘΡΟ

• Η ελληνική οικονομία πρέπει να στραφεί σε ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης • Το σύστημα υγείας χρειάζεται εκσυγχρονισμό και απαιτεί χρηματοδότηση για να είναι βιώσιμο

Η Υγεία σε ασφυξία του Γρηγόρη Σαραφιανού, προέδρου της Πανελλήνιας Ένωσης Ιδιωτικών Κλινικών και μέλους του ΔΣ της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ιδιωτικών Νοσοκομείων UEHP

Ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να χαράξει μια αναπτυξιακή πορεία προς το 2020

Ζ

ούμε μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Όλος ο κλάδος της υγείας, δημόσιος και ιδιωτικός, βρίσκεται σε πλήρη απορρύθμιση, παρέχοντας τις υπηρεσίες του σε κλίμα αβεβαιότητας, ανασφάλειας, χωρίς χρηματοδότηση, με τη φιλότιμη προσπάθεια ιατρών και νοσηλευτών στον δημόσιο τομέα και με τη χρυσή χορηγία στον ιδιωτικό τομέα όλων των παρόχων προς τον ΕΟΠΥΥ.

Εκατόν είκοσι ημέρες νέας διακυβέρνησης, 120 ημέρες ελπίδας, αναμονής

40

και προσμονής για διαρθρωτικές αλλαγές στον ευαίσθητο χώρο της υγείας, στον

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

41

ΑΡΘΡΟ

Η

τετράμηνη διαπραγμάτευση με τους Θεσμούς αποδείχθηκε χρόνος ιδιαίτερα καταστροφικός για όλους τους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας

Η

δημιουργία και η λειτουργία του ΕΟΠΥΥ είναι στηριγμένες σε λανθασμένο οικονομικό μοντέλο

42

οποίο όλοι δηλώνουν πρόθυμοι τις πρώτες ημέρες της θητείας των, αλλά στη συνέχεια κανείς δεν τολμά. Η τετράμηνη διαπραγμάτευση με τους Θεσμούς αποδείχθηκε χρόνος ιδιαίτερα καταστροφικός για όλους τους κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας, επιφέροντας συνέπειες και ζημίες που θα αργήσουν να αναστραφούν. Κι όμως, παρότι πέρασαν 120 ημέρες της νέας πολιτικής ηγεσίας στην οδό Αριστοτέλους, καμία αλλαγή δεν έγινε, καμία πρωτοβουλία δεν υπήρξε, κανένας σχεδιασμός πολιτικής δεν πραγματοποιήθηκε, καμία πρωτοβουλία για συμμάζεμα των ερειπίων του ΕΟΠΥΥ που κατάρρευσε δεν υπήρξε, καμία διαπραγμάτευση, συζήτηση, ανταλλαγή απόψεων με τους εκπροσώπους φορέων του ιδιωτικού τομέα δεν διεξήχθη. Αποδείχθηκε περίτρανα ότι κυβερνητικό πρόγραμμα για την Υγεία δεν υπήρχε, αλλά και κανένα άγχος για τη σύνταξή του, μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης, δεν κατέλαβε την πολιτική ηγεσία. Εκπροσωπώντας –ως πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Ιδιωτικών Κλινικών– τις 133 από τις 161 ιδιωτικές κλινικές που λειτουργούν σήμερα σε όλη τη χώρα, προσφέρουμε τις νοσηλευτικές και διαγνωστικές μας υπηρεσίες στους ασθενείς που μας εμπιστεύονται και προσέρχονται σε εμάς για την αποκατάσταση της υγείας τους, υπό αντίξοες οικονομικές συνθήκες, ζώντας σε καθεστώς αβεβαιότητας για την επιβίωσή μας, σε καθεστώς ανασφάλειας όχι για το αύριο, αλλά για το σήμερα και το χθες… Η παρατεταμένη οικονομική κρίση της τελευταίας πενταετίας, η σκληρή λιτότητα, η πρωτοφανής ύφεση της ελληνικής οικο-

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

νομίας δεν άφησαν ανεπηρέαστο τον κλάδο της υγείας. Η δημιουργία και λειτουργία του ΕΟΠΥΥ, στηριγμένη σε λανθασμένο οικονομικό μοντέλο, με χρηματοδότηση συνεχώς μειούμενη και έναν προϋπολογισμό εξωπραγματικό για τις ανάγκες του πληθυσμού για αξιοπρεπείς υπηρεσίες υγείας, είχε μέχρι σήμερα τα θύματά της. Περισσότερες από 30 κλινικές διέκοψαν τη λειτουργία τους από την αρχή της κρίσης έως σήμερα. Η άρνηση του ΕΟΠΥΥ να πληρώσει το 50% των υπηρεσιών που προσφέραμε αποδεδειγμένα τα 3,5 χρόνια της λειτουργίας του και η αυταρχική και αντιδημοκρατική ενέργεια της μονομερούς διαγραφής κάθε οικονομικής του υποχρέωσης έως 3112-2014 έχουν οδηγήσει τον κλάδο των ιδιωτών παρόχων στην απόγνωση. Η προκήρυξη εκλογών τον περασμένο Δεκέμβριο, η διενέργειά τους και η εκλογή νέας κυβέρνησης, η σκληρή διαπραγμάτευση που διεξάγεται με τους Θεσμούς και η άρνηση των δανειστών για καταβολή οποιασδήποτε δόσης από τον περασμένο Αύγουστο, έχουν δημιουργήσει αφενός ένα χρηματοδοτικό κενό στην ελληνική οικονομία, που έχει τον αντίκτυπό του και στην υγεία, και αφετέρου μιαν αναστολή οποιουδήποτε προγραμματισμού, λήψης οποιασδήποτε απόφασης. Λειτουργούμε σε συνθήκες οικονομικής ασφυξίας ως κράτος, ως Έλληνες, ως κλάδος υγείας, ως πάροχοι. Επιχειρούμε σήμερα χωρίς να γνωρίζουμε την κυβερνητική πολιτική για την Υγεία, τον ρόλο μας στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, τις σχέσεις μας με την κοινωνική ασφάλιση, με συμβάσεις που απλά συνεχώς παρατείνεται η ισχύς τους, χωρίς

να γνωρίζουμε τον προϋπολογισμό για την Υγεία, τον προϋπολογισμό του ΕΟΠΥΥ και το ποσό που προβλέπεται για τις ιδιωτικές κλινικές, χωρίς να γνωρίζουμε εάν οι κλειστοί προϋπολογισμοί θα οδηγήσουν και για φέτος στην αναδρομική εφαρμογή μέτρων περικοπών και πλαφόν. Προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας σε ένα περιβάλλον μέγιστης αβεβαιότητας, αγωνιώντας διαρκώς για το πότε και εάν θα πληρωθούμε κάποιον μήνα, διότι το ταμείο του ΕΟΠΥΥ είναι συνεχώς στο κόκκινο, λόγω της μη απόδοσης των εισφορών από τα ασφαλιστικά ταμεία. Εάν συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση, η παρατεταμένη διαπραγμάτευση με τους δανειστές, η μη καταβολή των δόσεων της δανειακής σύμβασης, σε συνδυασμό με την αδυναμία των ασθενών για ιδιωτική πληρωμή, τότε τα θύματα στον κλάδο μας θα είναι πολλά. Αυτό σημαίνει ότι όχι μόνο θα κλείσουν δεκάδες κλινικές, αλλά θα μείνουν χωρίς εργασία δεκάδες χιλιάδες εργαζομένων που απασχολούνται στις κλινικές αλλά και σε εκατοντάδες εταιρείες που προσφέρουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους σε μας. Πρέπει όλοι να γνωρίζουμε πού και πώς θα προχωρήσουμε. Η οικονομία δεν αντέχει και άλλους μήνες οικονομικής ασφυξίας. Πρέπει να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη, να επανέλθει η σταθερότητα, να χαράξουμε μια πολιτική εξόδου από την παρατεταμένη ύφεση και να δημιουργήσουμε τις συνθήκες εισόδου σε καθεστώς ανάπτυξης. Για να γίνουν όμως όλα αυτά πρέπει άμεσα να ολοκληρωθούν οι συνομιλίες με τους Θεσμούς. Τότε μόνο θα μπορέσει η κυβέρνηση να χαράξει την πολιτική της για την Υγεία, τότε μόνο θα γνωρίζουμε τον ρόλο

και τη θέση μας στο Εθνικό Σύστημα, τότε θα πρέπει να γνωρίζουμε το επιχειρηματικό περιβάλλον και τους κανόνες του επιχειρείν στην Υγεία. Διότι η Ελλάδα έχει ανάγκη και τους δύο πυλώνες του Συστήματος Υγείας. Στον τομέα της υγείας, η υπηρεσία είναι δημόσια αλλά η παραγωγή της υπηρεσίας μπορεί να είναι είτε δημόσια είτε ιδιωτική. Δεν πρέπει να στερήσουμε από τους ασθενείς την ελεύθερη επιλογή θεραπευτηρίου και ιατρού. Είναι μια σχέση εμπιστοσύνης για την αποκατάσταση των προβλημάτων υγείας που αντιμετωπίζει. Την επιλογή αυτή δεν μπορεί να μην τη λάβει υπόψη της η νέα πολιτική ηγεσία. Η αξία της επιλογής του ασθενή έχει αποκτήσει σημαντική θέση σε πολλές χώρες ως μια αρχή που διέπει το σύστημα υγείας τους, καθώς και ως μέσο για την κατανομή των πόρων του συστήματος υγείας, που ανταποκρίνονται στις προτιμήσεις των ασθενών και στην ενίσχυση και ενδυνάμωση της επιλογής τους. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των παρόχων είναι τελείως διαφορετικό αντικείμενο από την επιλογή των ασθενών. Εκτιμούν εύκολα την ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών και επιλέγουν. Εμείς, μαζί με το Υπουργείο, πρέπει απλά να καθορίσουμε έντιμα και ειλικρινά τους κανόνες της συνεργασίας μας, χωρίς αιφνιδιασμούς, χωρίς αποφάσεις με αναδρομική ισχύ, χωρίς οριζόντιες περικοπές. Πολιτικές συγκράτησης του κόστους που αποσκοπούν στη συγκράτηση της προσφοράς και στον έλεγχο των τιμών θα οδηγήσουν σε αύξηση των λιστών αναμονής στα δημόσια νο-

Π

ερισσότερες από 30 κλινικές διέκοψαν τη λειτουργία τους από την αρχή της κρίσης έως σήμερα

43

ΑΡΘΡΟ

Δ

εν πρέπει να στερήσουμε από τους ασθενείς την ελεύθερη επιλογή θεραπευτηρίου και ιατρού

Η

οικονομία μας απαιτεί μια επανεκκίνηση

44

σοκομεία. Το τελευταίο θα τροφοδοτήσει τη λαϊκή δυσαρέσκεια σχετικά με τη λειτουργία τους, όπως έγινε με ανάλογες πολιτικές που έγινε προσπάθεια να εφαρμοστούν τη δεκαετία του 1990 σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως για παράδειγμα στην Ολλανδία –που θεωρείται ότι διαθέτει ένα από τα πιο προηγμένα συστήματα υγείας– αλλά και στη Σουηδία και τη Γαλλία το 2007. Η Ευρώπη καθώς προχωράει προς το 2020, στρέφεται, στο πλαίσιο της αναπτυξιακής της στρατηγικής, προς την οικονομία της γνώσης, καθορίζοντας την ανάπτυξη ως βασική της προτεραιότητα. Έξυπνη ανάπτυξη, βιώσιμη ανάπτυξη, μια ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς, με εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων, με την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών, την τεχνολογική διαφοροποίηση με την εξειδίκευση σε συναφή προϊόντα και υπηρεσίες και την αξιοποίηση νέων μορφών καινοτομίας. Η ελληνική οικονομία πρέπει να στραφεί σε ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, να εστιαστεί σε ένα μοντέλο που θα στηρίζεται στην έξυπνη εξειδίκευση, τις υγιείς επενδύσεις, την εξωστρέφεια, την καινοτομία, την επανακυκλοφορία των πόρων στην εσωτερική αγορά. Και στο αναπτυξιακό αυτό μοντέλο προς το 2021 ο κλάδος της ιδιωτικής υγείας μπορεί να διαδραματίσει σημαίνοντα ρόλο. Το σύστημα υγείας χρειάζεται εκσυγχρονισμό και απαιτεί χρηματοδότηση για να είναι βιώσιμο. Πρέπει να εισαγάγουμε την ποιότητα και την ασφάλεια των ασθενών στις παρεχόμενες υπηρεσίες –ανεξάρτητα από τον κλάδο από τον οποίο παρέχονται– αλλά και την καινοτομία, και να κάνουμε

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

ευρεία χρήση της τεχνολογίας, της ηλεκτρονικής υγείας, να δημιουργήσουμε την ηλεκτρονική κάρτα και τον φάκελο ασθενή. Να εισαγάγουμε τη διασύνδεση σε πραγματικό χρόνο για όλους τους παρόχους, δημόσιους και ιδιωτικούς, προς όφελος του συστήματος, της κοινωνικής ασφάλισης και πρωτίστως των ασθενών. Ακόμη, η αποτελεσματικότητα και ο εκσυγχρονισμός του συστήματος μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα σε ένα σύστημα στο οποίο συμμετέχει πληθώρα ανταγωνιστικών παρόχων, μεταξύ των οποίων οι πολίτες μπορούν να επιλέγουν ελεύθερα, παρά σε ένα σύστημα με τη συμμετοχή ολίγων παρόχων, που θα δημιουργήσουν καθεστώς ολιγοπωλίου ή ακόμη και μονοπωλίου. Ο ανταγωνισμός αυξάνει την παραγωγικότητα και την πιο αποτελεσματική κάλυψη της υγειονομικής περίθαλψης, με θετικό αντίκτυπο στη χρήση των διαθέσιμων πόρων. Η οικονομία μας απαιτεί μια επανεκκίνηση. Τώρα, πριν να είναι αργά. Ζητάμε από την κυβέρνηση τη συντομότερη ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων και την εξεύρεση βιώσιμης λύσης. Ο χρόνος κυλά εις βάρος μας. Δεν αντέχουμε άλλο την αβεβαιότητα των τελευταίων μηνών ως συνέχεια των μνημονιακών, καταστροφικών για την ιδιωτική υγεία, μέτρων της προηγούμενης κυβέρνησης. Η επανεκκίνηση της οικονομίας θα σημάνει και την επανεκκίνηση στην Υγεία. Με μια πολιτική ανάλογη των αναγκών, των επιλογών αλλά και των απαιτήσεων του πληθυσμού. Το οφείλουμε στους ασθενείς συνανθρώπους μας. Εμείς είμαστε έτοιμοι να συμβάλουμε θετικά και αποδοτικά σε αυτήν τη νέα εποχή.•••

45

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Ο Κωνσταντίνος Κουσκούκης είναι καθηγητής Δερματολογίας, νομικός, πρόεδρος της Επιτροπής Προστασίας Ιαματικών Φυσικών Πόρων, π. αντιπρύτανης του Δημοκριτείου Πανεπιστηµίου Θράκης

ΤΟΥΡΙΣΜΌΣ ΥΓΕΊΑΣ

Ιαματικός τουρισμόςΘερμαλισμός Επιμέλεια: Βασιλική Αγγουρίδη

Οι προοπτικές ανάπτυξης του θερμαλισμού στην Ελλάδα από τον καθηγητή Δερματολογίας Κωνσταντίνο Κουσκούκη

Π

ρόληψη και προστασία της υγείας, ευεξία και αποτελεσματική αποκατάσταση αποτελούσαν, ανέκαθεν, τα ζητούμενα στις ανθρώπινες κοινωνίες. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα της κρίσης, όπου το πολύτιμο αγαθό της υγείας έχει καταστεί δυσπρόσιτο για μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού και η χώρα αναζητάει διεξόδους ανάπτυξης, η απάντηση μπορεί να βρίσκεται σε μία από τις δυναμικότερες οικονομικές δραστηριότητες, τον τουρισμό υγείας.

Παρατηρείται, τις τελευταίες δεκαετίες, μια στροφή σε εναλλακτικές τουριστικές επιλογές, όπως τον τουρισμό υγείας, ως αποτέλεσμα των δημογραφικών αλλαγών και της αύξησης του προσδόκιμου ζωής. Η ενίσχυση των προσπαθειών για την ανάπτυξη του συγκεκριμένου τομέα μπορεί να αποτελέσει σημαντικό «σκαλοπάτι» στην αναπτυξιακή προοπτική. Ο ιαματικός τουρισμός μάλιστα μπορεί

46

να βρεθεί στο επίκεντρο του σχεδιασμού, καθώς διαχρονικά, αλλά και παγκόσμια, ελκύει το ενδιαφέρον των ταξιδιωτών. Το βιβλίο του καθηγητή Δερματολογίας, Κ. Κουσκούκη «Ιαματικός Τουρισμός-Θερμαλισμός» διερευνά, αναλύει και εντοπίζει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα αυτού του ιδιαίτερου, και πολλά υποσχόμενου, τομέα του τουρισμού. «Από καταβολής κόσµου, η υγεία, η ευ-

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

47

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

1

2

Α

πό καταβολής κόσμου, η υγεία, η ευεξία, η δύναμη και η ομορφιά συγκαταλέγονται μεταξύ των πολυτιμότερων αγαθών της ζωής

1. Μέθανα 2. Καλλιθέα Ρόδος 3. Λίμνη Βουλιαγμένης 4. Λουτρά Αιδηψού

48

εξία, η δύναμη και η ομορφιά συγκαταλέγονται μεταξύ των πολυτιμότερων αγαθών της ζωής» υπογραμμίζει ο συγγραφέας, υπενθυμίζοντας πως «ειδικά στην αρχαία Ελλάδα, η φροντίδα της υγείας όχι µόνο του σώματος αλλά και της ψυχής και του πνεύματος αποτέλεσε σημαντικό τμήμα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού». Πλήθος προβλημάτων μπορούν να αποτραπούν υιοθετώντας έναν υγιεινό τρόπο ζωής, και με τη συνδρομή της προληπτικής ιατρικής, τόσο στην υγεία των νοσούντων όσο και στην οικονομία της χώρας, που θα απαλλαχθεί από τις δαπάνες αποκατάστασης. Συνεπώς, τα οικονομικά οφέλη από τις θεραπείες πρόληψης, ευεξίας και αποκατάστασης στα θέρετρα ιαματικού τουρισμού είναι άμεσα και έμμεσα. Τα πλεονεκτήματα για την υγεία του πληθυσμού και τα ταμεία από τις προληπτικές υπηρεσίες υγείας έχουν αναγνωριστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, γι’ αυτό και προσφέρονται από τις ασφαλιστικές εταιρείες και τα ασφαλιστικά ταμεία. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Οργάνωσης Spa, που παραθέτει ο κύριος Κουσκούκης, κάθε χρόνο περίπου 18 χιλιάδες θέρετρα υγείας και spa της Γηραιάς Ηπείρου αποφέρουν περίπου 30 δισ. ευρώ, απασχολώντας πάνω από 750 χιλιάδες εργαζομένους στους τομείς της υγείας και του τουρισμού. Όπως τονίζεται στο βιβλίο, οι Ευρωπαίοι πραγματοποίησαν 2,6 εκατομμύρια ταξίδια για λόγους υγείας, σε συνδυασμό με τις διακοπές τους, ενώ 1 εκατομμύριο Γερμανών ταξίδεψαν αποκλειστικά για λόγους υγείας. Σε παγκόσμιο δε επίπεδο, πραγματοποιήθηκαν 19 εκατομμύρια ταξίδια στο πλαίσιο του τουρισμού υγείας-ευεξίας, ενώ το 2010

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

ανήλθαν στα 40 εκατομμύρια ετησίως, περίπου στο 4% της αγοράς, σύμφωνα με μελέτες του περιοδικού “Tourism Research and Marketing”. Εκτός από τα συνολικότερα οφέλη, ο τουρισμός υγείας –και δη ο ιαματικός τουρισμός– μπορούν να τονώσουν και τις τοπικές κοινωνίες μέσα από τις δραστηριότητες που αναπτύσσουν εκτός ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων, όπως τονίζεται και στο βιβλίο. Αξίζει να σημειωθεί πως πρόκειται για τουρισμό που μπορεί να αναπτύσσεται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, «επιμηκύνοντας την τουριστική περίοδο, αυξάνοντας τα έσοδα».

«O Ιαματικός Τουρισμός-Θερµαλισµός, ως κυρίαρχη μορφή του εναλλακτικού τουρισμού υγείας, είναι ιδιαίτερα σημαντικός όχι µόνο για την πρόληψη, τη διατήρηση και τη βελτίωση της υγείας, αλλά και για την αντιμετώπιση διαφόρων παθήσεων, ενώ δρα και συμπληρωματικά στην ιατρική καθώς και στις θεραπείες µε φάρμακα» σημειώνεται στον πρόλογο του βιβλίου. Όπως εξηγεί ο κύριος Κουσκούκης, «η ύπαρξη σημαντικών ιαματικών πηγών στον ελλαδικό χώρο μαζί µε το εξαιρετικό φυσικό περιβάλλον και κλίμα παρέχει μεγάλες δυνατότητες, ώστε µε την αξιοποίησή τους να εξελιχθούν από θεραπευτικά κέντρα, που είναι σήμερα, σε παραθεριστικά κέντρα υγείας, κατά το πρότυπο των μεγάλων κέντρων τουρισμού υγείας της Κεντρικής Ευρώπης, δηλαδή σε κέντρα υποδοχής λουομένων όλων των ηλικιών για θεραπεία, πρόληψη, ξεκούραση και αναψυχή». Είναι χαρακτηριστικό πως ο τουρισμός υγείας αποδείχθηκε καταλύτης στην αναμόρφωση της οικονομίας και της υγείας σε χώρες που θεωρούνται σήμερα δημοφιλείς ιατρικοί προορισμοί.

3

Βέβαια, η χώρα μας έχει αρκετό δρόμο ακόμα, αλλά είναι δυνατόν να κατακτήσει σημαντικό μερίδιο της αγοράς, εκμεταλλευόμενη την προνομιακή της θέση στον τουριστικό χάρτη, το διεθνώς αναγνωρισμένο εμπορικό της σήμα και την κομβική θέση της σε Μεσόγειο και Ευρώπη. Το βιβλίο αυτό λοιπόν αποτελεί έναν «οδικό χάρτη» για τον τουρισμό υγείας, αναλύοντας ζητήματα που σχετίζονται με τον ιαματικό τουρισμό-θερμαλισμό και προσφέροντας χρήσιμες πληροφορίες για τις ενδεδειγμένες χρήσεις των ιαματικών φυσικών πόρων, την παρουσίαση των κυριότερων χημικών στοιχείων που περιέχονται στα μεταλλικά νερά και όλες τις σύγχρονες μορφές υδροθεραπείας, με τις προβλεπόμενες θεραπευτικές ενδείξεις και αντενδείξεις. Στις 194 σελίδες του βιβλίου, ο καθηγητής Κ. Κουσκούκης περιγράφει, εκτιμά και αξιολογεί την κατάσταση του τουρισμού υγείας στην Ελλάδα και διεθνώς, το νομοθετικό πλαίσιο, τη διεθνή εμπειρία και πρακτική. Συγκρίνει το τουριστικό προϊόν της Ελλάδας και άλλων χωρών, εξετάζει τις προοπτικές ανάπτυξης και τους αποτελεσματικότερους τρόπους εκμετάλλευσής του. Στόχος του συγγραφέα είναι το πόνημα αυτό να ενημερώσει, να ευαισθητοποιήσει και να ενεργοποιήσει όλους τους εμπλεκόμενους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, για την περαιτέρω ανάληψη πρωτοβουλιών σε ένα νέο θεσμικό και επενδυτικό πλαίσιο, που εξασφαλίζουν τα Υπουργεία Υγείας και Τουρισμού. «Χωρίς αμφιβολία, η ανάπτυξη του τουρισμού υγείας στην Ελλάδα μπορεί να συμβάλει τα μέγιστα στην αναβάθμιση του ελληνικού τουρισμού γενικότερα, βελτιώνοντας την εικόνα µας στο εξωτερικό, παρατείνο-

4

ντας την τουριστική περίοδο, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας µέσω νέων επενδύσεων που θα δρομολογηθούν, µε απώτερο στόχο την οικονομική ανάπτυξη και ευημερία των πολιτών» καταλήγει ο συγγραφέας στον πρόλογό του. Στα κεφάλαια του βιβλίου «Ιαματικός Τουρισμός-Θερμαλισμός», ο κύριος Κουσκούκης πραγματοποιεί μια ιστορική αναδρομή και αποσαφηνίζει εννοιολογικούς προσδιορισμούς, περιγράφει τους ιαματικούς φυσικούς πόρους και την ιαματική υδροθεραπεία. Παράλληλα, παρουσιάζει τους τρόπους χρήσης και τις εφαρμογές των ιαματικών φυσικών πόρων, καθώς και τις θεραπευτικές ενδείξεις-αντενδείξεις τους, τους κανόνες και τις τεχνικές της ιαματικής θεραπείας, αλλά και τη γεωγραφική κατανομή των θερμομεταλλικών και ιαματικών πηγών στην Ελλάδα. Στο βιβλίο αναλύονται το κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο και οι σύγχρονες τάσεις, η υφιστάμενη κατάσταση του τουρισμού υγείας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, καθώς και οι πρακτικές τουρισμού υγείας στη διεθνή αγορά, με ιδιαίτερη αναφορά στον τουρισμό για άτομα τρίτης ηλικίας και ΑμεΑ. Τέλος, αναδεικνύονται οι πρακτικές του τουρισμού υγείας στη διεθνή αγορά και οι επιχειρησιακοί μηχανισμοί του, οι κατευθύνσεις της πολιτικής και οι προοπτικές ανάπτυξης του θερμαλισμού στη χώρα μας, καθώς και οι προοπτικές ανάπτυξης του ιατρικού τουρισμού.••• «Ιαματικός Τουρισμός-Θερμαλισμός: Οι προοπτικές ανάπτυξης του θερμαλισμού στην Ελλάδα», Εκδόσεις Καυκάς. www.kafkas-publications.com, E-mail: kafkas@otenet.gr.

Who’s Who

Ο Κωνσταντίνος Κουσκούκης είναι καθηγητής Δερματολογίας. Επίσης είναι: • Πτυχιούχος Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής και Νομικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου • Καθηγητής Ιατρικής Δημοκριτείου Πανεπιστημίου, Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας και Ανώτατης Σχολής Αξιωματικών Νοσηλευτικής • Αντιπρύτανης Δημοκριτείου Πανεπιστηµίου • Γενικός Γραμματέας Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων • Πρόεδρος Οργανισμού Τουριστικής Εκπαίδευσης-Κατάρτισης, Εθνικής Επιτροπής Διά Βίου Μάθησης, Επιτροπής Προστασίας Ιαματικών Φυσικών Πόρων, μεταπτυχιακού προγράμματος «Υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας», Εταιρείας Laser Ιατρικής Αισθητικής, Επιτροπής Ερευνών Δημοκριτείου Πανεπιστημίου και Εταιρείας Συμπληρωματικής Ιατρικής • Εκλεγμένο μέλος της Ακαδημίας Επιστημών Νέας Υόρκης • Επιστημονικός Σύμβουλος και Ερευνητής Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης • Μέλος Εθνικών Συμβουλίων Τουρισμού και Καταναλωτών • Επίτιμο Μέλος Ενώσεων Συντακτών Ελλάδος και Ανταποκριτών Ξένου Τύπου • Αντιπρόεδρος Συνδέσμου Ελληνοκινεζικής Φιλίας • Υφηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου

49

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΘΩΜΆΣ ΛΆΖΑΡΗΣ*

Πολύτιμο "εργαλείο" για το ΕΣΥ Συνέντευξη: Β. Αγγουρίδη Photos: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος

O διευθύνων σύμβουλος της ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΑΕ περιγράφει την πραγματικότητα στην οικονομική διαχείριση των δημόσιων νοσοκομείων σήμερα, τα πιθανά οφέλη, τα καθημερινά εμπόδια και τις μελλοντικές προκλήσεις

Μ

ια σημαντική αλλά, εν πολλοίς, ανεκμετάλλευτη «χείρα βοηθείας» έχουν εδώ και μερικά χρόνια στη διάθεσή τους οι διοικήσεις των δημόσιων νοσοκομείων, των υγειονομικών περιφερειών (ΥΠΕ), ακόμη και το Υπουργείο Υγείας. Ο λόγος για τη διπλογραφική λογιστική μέθοδο, που θεσπίστηκε το 2003, αλλά –κατά την «ελληνική τακτική»– τέθηκε σε υποχρεωτική εφαρμογή τρία χρόνια μετά, για να αρχίσει στην πράξη να λειτουργεί το 2010, υπό το βάρος της μνημονιακής πραγματικότητας. Όπως εξηγεί στο PhB ο Θ. Λάζαρης, διευθύνων σύμβουλος της ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΑΕ, εταιρείας που παρέχει, μεταξύ άλλων, οικονομοτεχνικές υπηρεσίες σε δημόσιες μονάδες υγείας, η πλήρης εφαρμογή του διπλογραφικού «εργαλείου» μπορεί να προσφέρει «αποτελεσματικότερη διαχείριση των χρησιμοποιούμενων πόρων, μεγαλύτερη διαφάνεια, μικρότερο κόστος παραγωγής των υπηρεσιών τους, με τελικό σκοπό την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους ασθενείς». Επιτρέπει, επιπλέον, τη σύνταξη διαφανών ισολογισμών, με ευκολότερη πρόσβαση στην πληροφόρηση όσων έχουν εύλογο ενδιαφέρον, όπως η Βουλή, το Υπουργείο Υγείας, οι διεθνείς οργανισμοί, οι πολίτες κ.λπ. Παρόλα αυτά, το έργο δεν έχει εφαρμοστεί στο 100%, στερώντας από τις διοικήσεις των νοσοκομείων και των ΥΠΕ, αλλά και από το Υπουργείο Υγείας και την κυβέρνηση, μια ρεαλιστική απεικόνιση για την προέλευση του νοσοκομειακού κόστους, αλλά και τις αποδοτικές διαδικασίες ελέγχων.

50

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

*Οικονομολόγος Υγείας, Διευθύνων Σύμβουλος της ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Οικονομοτεχνικοί Σύμβουλοι ΑΕ

51

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Η αξία κτήσης της ακίνητης περιουσίας των δημόσιων νοσοκομείων ανέρχεται σε 3,5 δισ. ευρώ και ο κύκλος εργασιών τους σε 2 δισ. ευρώ

Δημόσια νοσοκομεία: Οι απαιτήσεις ανέρχονται σε 3 δισ. ευρώ, οι υποχρεώσεις σε 1,1 δισ. ευρώ και τα ίδια κεφάλαια σε 6,2 δισ. ευρώ

52

Κύριε Λάζαρη, ένας από τους τομείς στους οποίους δραστηριοποιείται η ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΑΕ είναι και ο περίπλοκος τομέας της λογιστικής υποστήριξης των δημόσιων νοσοκομείων. Πρακτικά, τι σημαίνει αυτό; Η εισαγωγή της λογιστικής τυποποίησης στα δημόσια νοσοκομεία με την εφαρμογή της διπλογραφικής λογιστικής μεθόδου θεσπίστηκε με το κλαδικό λογιστικό σχέδιο των ΔΜΥ (ΠΔ 146/2003) και με υποχρεωτική εφαρμογή από 1/1/2006. Η εισαγωγή του θεσμού της λογιστικής τυποποίησης στα δημόσια νοσοκομεία της χώρας μας αποτέλεσε ένα τολμηρό και αποφασιστικό βήμα στον εκσυγχρονισμό της λογιστικήςκοστολογικής τους οργάνωσης. Οι διοικήσεις πλέον των δημόσιων νοσοκομείων, αλλά και οι υγειονομικές περιφέρειες και το Υπουργείο Υγείας, αξιοποιώντας τις δυνατότητες του διπλογραφικού λογιστικού συστήματος, έχουν στα χέρια τους ένα πολύτιμο εργαλείο, που τους εξασφαλίζει αποφασιστική βοήθεια για αποτελεσματικότερη διαχείριση των χρησιμοποιούμενων πόρων, μεγαλύτερη διαφάνεια, μικρότερο κόστος παραγωγής των υπηρεσιών τους, με τελικό σκοπό την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους ασθενείς. Έχουν επίσης τη δυνατότητα να συντάσσουν ισολογισμούς και μέσω αυτών να παρέχουν πληροφορίες για τη χρηματοοικονομική θέση και επίδοσή τους. Οι ισολογισμοί, αφού ελεγχθούν από ορκωτούς λογιστές, δημοσιεύονται στο πρόγραμμα «Διαύγεια», και με τον τρόπο αυτό εξυπηρετείται αφενός η λογοδοσία των διοικήσεών τους και αφετέρου η απρόσκοπτη χρηματοοικονομική πληροφόρηση όσων έχουν εύλογο ενδιαφέρον, όπως η Βουλή, το Υπουργείο

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

Υγείας, οι διεθνείς οργανισμοί, οι πολίτες κ.λπ. Επίσης, η λειτουργία του ESY.net έγινε εφικτή χάριν της εφαρμογής του διπλογραφικού λογιστικού συστήματος. Η σύνταξη ισολογισμών κάθε έτος, ο έλεγχος και η δημοσίευσή τους έως 31 Ιουλίου αποτελούν και μνημονιακή υποχρέωση. Πρέπει να επισημάνω, ότι η λογιστική διαχείριση αποτελεί ένα ιδιαίτερα πολυσύνθετο έργο, αφού τα δημόσια νοσοκομεία, πέραν του κοινωνικού έργου που επιτελούν, αποτελούν ταυτόχρονα διακριτές οικονομικές και παραγωγικές οντότητες, και μάλιστα από τις μεγαλύτερες της χώρας μας. Στη λειτουργία τους συναντώνται όλες οι κυριότερες εξειδικεύσεις της λογιστικής επιστήμης, όπως η ξενοδοχειακή λογιστική, η λογιστική παροχής υπηρεσιών, η διοικητική λογιστική, η κοστολόγηση υπηρεσιών, με ταυτόχρονη τη συλλειτουργία του δημόσιου λογιστικού. Τα δε οικονομικά τους μεγέθη είναι τεράστια. Ενδεικτικά, σας αναφέρω τα παρακάτω στοιχεία, που αφορούν το έτος 2013, όπως προέκυψαν από έρευνα της εταιρείας μας, στους ισολογισμούς των νοσοκομείων. Η αξία κτήσης της ακίνητης περιουσίας τους ανέρχεται σε 3,5 δισ. ευρώ περίπου, ο κύκλος εργασιών τους (τζίρος) σε 2 δισ. ευρώ (χωρίς τις επιχορηγήσεις), οι απαιτήσεις σε 3 δισ. ευρώ, οι υποχρεώσεις σε 1,1 δισ. ευρώ και τα ίδια κεφάλαια σε 6,2 δισ. ευρώ. Η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού (π.χ. λογιστών-κοστολόγων) ανέδειξε την αναγκαιότητα προσφυγής σε εξωτερικούς συμβούλους-συνεργάτες, έτσι ώστε το διπλογραφικό σύστημα να εφαρμοστεί με επιστημονικό τρόπο. Παράλληλα, η τήρηση αξιόπιστου λογιστικού συστήματος επιτυγχάνεται με την ανάληψη της σχετικής

ευθύνης από τον υπεύθυνο εξωτερικό λογιστή. Στον τομέα αυτό η συμβολή της εταιρείας μας ήταν καθοριστική. Το έργο, από την εφαρμογή του έως και σήμερα, υποστηρίζεται εξολοκλήρου από εξωτερικούς συνεργάτες, αφού κανένα δημόσιο νοσοκομείο δεν είναι σε θέση να συντάσσει μόνο του ισολογισμό. Επρόκειτο για μνημονιακό στόχο που νομοθετήθηκε λοιπόν; Εφαρμόστηκε όμως ποτέ στο 100%, και αν η απάντησή σας είναι αρνητική, τι εμπόδισε την εφαρμογή του; Η νομοθέτησή του έγινε πριν το Μνημόνιο, το έτος 2003, με μετάθεση της υποχρεωτικής εφαρμογής του την 1η Ιανουαρίου του 2006. Στην πράξη όμως, το έργο «έτρεξε» σε όλα τα νοσοκομεία από το 2010. Βασικό εμπόδιο στην έγκαιρη υλοποίησή του ήταν η έλλειψη κατάλληλης μηχανογραφικής υποδομής σε πολλά νοσοκομεία, η απουσία ηλεκτρονικής διασύνδεσης μεταξύ των τμημάτων των νοσοκομείων και η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού. Το έργο δεν έχει εφαρμοστεί στο 100%, αφού το σημαντικότερο κομμάτι του, που αφορά την αναλυτική λογιστική-κοστολόγηση, δεν τηρείται πλήρως. Δυστυχώς όμως, η εφαρμογή του αντιμετωπίζεται μέχρι σήμερα από την πλειοψηφία των διοικήσεων των νοσοκομείων ως νομική υποχρέωση που πρέπει να εκπληρώσουν και όχι ως εργαλείο αποτελεσματικής διοίκησης. Για

Η νομοθέτηση του διπλογραφικού λογιστικού συστήματος έγινε πριν το Μνημόνιο. Στην πράξη όμως «έτρεξε» σε όλα τα νοσοκομεία από το 2010

53

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού ανέδειξε την αναγκαιότητα προσφυγής σε εξωτερικούς συμβούλουςσυνεργάτες

Βασικό εμπόδιο στην υλοποίηση ήταν η έλλειψη κατάλληλης μηχανογραφικής υποδομής, ηλεκτρονικής διασύνδεσης και εξειδικευμένου προσωπικού

παράδειγμα πέρυσι, αλλά και το 2013, παρατηρήθηκε το φαινόμενο, κατά τον έλεγχο των τεχνικών κλιμακίων των δανειστών της χώρας, όσα νοσοκομεία δεν είχαν συντάξει έγκαιρα, έως 31 Ιουλίου, τον ισολογισμό τους, οι διοικήσεις τους μας ζήτησαν η εργασία αυτή να ολοκληρωθεί σε μία ημέρα! Προκύπτει δηλαδή η ανεπάρκεια πολλών διοικήσεων στο να κατανοήσουν τη σπουδαιότητα της αξιοποίησης των δυνατοτήτων που τους παρέχει το διπλογραφικό σύστημα για την άσκηση αποτελεσματικού management. Μετά την κυβερνητική αλλαγή τα πράγματα άλλαξαν και πώς διαμορφώθηκαν; Η εμπειρία μας καταδεικνύει ότι σε κάθε κυβερνητική αλλαγή παρατηρείται μια «χαλάρωση» στη συνέχιση του έργου, η οποία παρατηρήθηκε έντονα το έτος 2009 (έτος εκλογών). Μέχρι σήμερα, και μετά την κυβερνητική αλλαγή, η κατάσταση παραμένει ίδια, αφού στις προτεραιότητες της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Υγείας είναι η αντιμετώπιση άλλων οξυμένων ζητημάτων και, κατά συνέπεια, τα θέματα της λογιστικής οργάνωσης των δημοσίων νοσοκομείων έπονται. Άλλωστε, είναι συνάρτηση και των επικείμενων αλλαγών των διοικήσεων των νοσοκομείων. Παρόλα αυτά, στις πρώτες δηλώσεις της νέας πολιτικής ηγεσίας διαφαίνεται η αναγνώριση της σημασίας της επιστημονικής οργάνωσης και διοίκησης του ΕΣΥ. Με βάση δε και τις πρόσφατες εξαγγελίες του κυρίου υπουργού Υγείας στο νομοσχέδιο που θα έρθει στη Βουλή, θα προβλέπεται ένα νέο σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο, που μεταξύ των άλλων θα διαμορφώνει τους όρους και τις συνθήκες ενός συστήματος κοστολόγησης και που προφα-

54

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

νώς θα είναι εκτός του ισχύοντος πλαισίου της ΕΣΑΝ ΑΕ. Οι επόμενοι μήνες τι επιφυλάσσουν; Υπάρχουν παγίδες που πρέπει να αποφευχθούν και εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν; Υπάρχουν ανοιχτά θέματα, που απορρέουν από θεσμοθετημένες υποχρεώσεις, όπως π.χ. η πλήρης εφαρμογή της αναλυτικής λογιστικής-κοστολόγησης, η δυνατότητα των νοσοκομείων να παρέχουν προς τους ασφαλισμένους του ΕΟΠΥΥ τις υπηρεσίες τους με κόστος που έχει υπολογιστεί ανά κατηγορία θεραπείας (ΚΕΝ-DRGs), σύμφωνα με τον Ν. 4046/2012 κ.λπ. Περιμένουμε βέβαια να δούμε πώς θα διαμορφωθεί το νέο πλαίσιο οργάνωσης και διοίκησης του ΕΣΥ. Σε κάθε περίπτωση όμως, οι σημερινές συνθήκες επιβάλλουν επιτακτικά την εγκαθίδρυση ενός συστήματος ελέγχου του κόστους, γιατί σήμερα από τα δημόσια νοσοκομεία απουσιάζει παντελώς οποιαδήποτε μορφή επιστημονικής ανάλυσης για την προέλευση του νοσοκομειακού κόστους, και δεν υπάρχουν οι αντίστοιχες διαδικασίες ελέγχων. Η εμπειρία μας καταδεικνύει ότι οποιοσδήποτε λογιστικός σχεδιασμός υιοθετηθεί θα πρέπει να έχει ασθενοκεντρικό χαρακτήρα. Η λογιστική οργάνωση κάθε νοσοκομείου πρέπει να είναι προσανατολισμένη στη διαχείριση και παρακολούθηση του ασθενή. Τα «τμήματα παραγωγής» στα δημόσια νοσοκομεία είναι τα ιατρικά τμήματα (κλινικές), τα βιοπαθολογικά και απεικονιστικά εργαστήρια, τα χειρουργεία, το ΤΕΠ και τα ΤΕΙ που αποτελούν κέντρα κόστους. Σ’ αυτά, πέραν των οικονομικών πληροφοριών που συλλέγονται με εσωλογιστικό τρόπο, θα παρακολουθούνται και

σημαντικές μη λογιστικές πληροφορίες που αφορούν το παραγόμενο ποσοτικό έργο (π.χ. ημέρες νοσηλείας, αριθμός επεμβάσεων, πλήθος εξετάσεων κ.λπ.), καθώς και το ποιοτικό έργο αυτών (π.χ. ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, κλινική έρευνα κ.λπ). Ο συνδυασμός των παραπάνω θα επιτρέπει την αξιολόγηση σε επίπεδο ιατρικών τμημάτων, εργαστηρίων κ.λπ. Η λειτουργία ενός τέτοιου συστήματος πρέπει να υποστηριχθεί από προσωπικό διαφορετικών ειδικοτήτων (ιατρικό, νοσηλευτικό, διοικητικό κ.λπ.) που στις σημερινές συνθήκες της τραγικής έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού δεν είναι διαθέσιμο. Οι πιο πάνω επιτεύξεις στον λογιστικό εκσυγχρονισμό των δημόσιων νοσοκομείων αναμφισβήτητα πρέπει να συνεχιστούν. Ωστόσο, νιώθω την ανάγκη να επισημάνω ότι είναι υπαρκτός ο κίνδυνος της μη συνέχισής τους, λόγω της μη θεώρησης από το Ελεγκτικό Συνέδριο των αμοιβών των εξωτερικών συμβούλων που υποστηρίζουν το έργο. Το εμπόδιο αυτό πρέπει να ξεπεραστεί άμεσα και οριστικά από πλευράς Υπουργείου Υγείας, δεδομένου ότι με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο (άρθρο 11 του Ν. 3697/2008 και άρθρο 10 του Ν. 3730/2008) παρέχεται στις διοικήσεις των νοσοκομείων η δυνατότητα της ανάθεσής του. Η μη επίλυσή του θα έχει ως συνέπεια τα δημόσια νοσοκομεία να χάσουν την ευκαιρία ενίσχυσης της διαφάνειας στη διαχείριση των οικονομικών τους, σύμφωνα με τα ισχύοντα διεθνώς και τις αναγνωρισμένες βέλτιστες πρακτικές στη λογιστική παρακολούθηση των δημόσιων οργανισμών και μονάδων. Η προσπάθεια στήριξης από την ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΑΕ των στελεχών των δη-

μόσιων μονάδων υγείας επεκτείνεται και σε άλλα πεδία, πέραν της λογιστικής υποστήριξης; Στους άξονες της επιστημονικής και επαγγελματικής δραστηριότητάς μας περιλαμβάνεται η εκπαίδευση και κατάρτιση των νοσοκομειακών στελεχών, καθώς και η έκδοση εξειδικευμένων συμβουλευτικών προϊόντων που σχετίζονται με την οικονομική διοίκηση των νοσοκομείων. Προς την κατεύθυνση αυτή ολοκληρώσαμε την καινοτόμο εφαρμογή “Inn_Balance”, με την οποία επιτυγχάνεται ο μερισμός του κόστους των βοηθητικών κέντρων στα κύρια κέντρα κόστους. Η εφαρμογή αυτή αποτελεί χρήσιμο εργαλείο στα χέρια των διοικήσεων των νοσοκομείων για τον αποτελεσματικό έλεγχο του κόστους, αφού μέσω αυτής παρέχεται αξιόπιστη πληροφόρηση για το συνολικό κόστος κάθε κύριου κέντρου κόστους.

Οποιοσδήποτε λογιστικός σχεδιασμός υιοθετηθεί θα πρέπει να έχει ασθενοκεντρικό χαρακτήρα

Βουτάτε όμως, κύριε Λάζαρη, και στα «σκοτεινά νερά», από πλευράς δυσκολίας και πολυπλοκότητας, του management νοσοκομείων. Πώς μπορείτε να βοηθήσετε τις διοικήσεις των νοσηλευτικών μονάδων στη διαχείριση της καθημερινότητας στην Ελλάδα της κρίσης; Τα δημόσια νοσοκομεία της χώρας μας υστερούν στην καθιέρωση, αποδοχή και εφαρμογή ενός σύγχρονου συστήματος διοίκησης και οργάνωσής τους σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες έχουν προβλέψει στο Εθνικό Σύστημα Υγείας τους την εφαρμογή των εργαλείων του ορθολογικού management. Η εισαγωγή των σύγχρονων μεθόδων και εργαλείων ορθολογικού management, όπως είναι η μέτρηση της απόδοσης, η διασφάλιση της

55

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Who is Who

Η KAINOTOMIA Οικονομοτεχνικοί Σύμβουλοι ΑΕ είναι εταιρεία παροχής εξειδικευμένων οικονομοτεχνικών υπηρεσιών, συμβουλών και λύσεων και δραστηριοποιείται σε Δημόσιες Μονάδες Υγείας, Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και λοιπά Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου. Η εταιρεία διαθέτει Πιστοποίηση Συστήματος Διαχείρισης Ποιότητας σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο EN ISO 9001:2008 και Πιστοποίηση Διαχείρισης Ασφάλειας των Πληροφοριών σύμφωνα με το εξαιρετικά απαιτητικό πρότυπο ISO 27001:2005. Το 2013 εντάχθηκε στον κατάλογο των ιδιωτικών ελεγκτικών εταιρειών του ΕΟΠΥΥ, ως ένωση εταιρειών με την Grant Thornton AE, συμμετέχοντας στη διεκπεραίωση του ελέγχου παραστατικών και της εκκαθάρισης των λογαριασμών του έτους 2013 του ΕΟΠΥΥ και των συμβεβλημένων με αυτόν παρόχων υπηρεσιών υγείας. Την τρέχουσα περίοδο, η εταιρεία υλοποιεί έργα εγκατάστασης εφαρμογής της Αναλυτικής Λογιστικής στις ΔΜΥ της χώρας, που είναι ένας από τους επιδιωκόμενους στόχους, απόλυτης προτεραιότητας και ιδιαίτερης σημασίας του ΥΥΚΑ. Έχει σχεδιάσει και αναπτύξει σύστημα κοστολόγησης των ΚΕΝ-DRGs. Ολοκλήρωσε επίσης την καινοτόμο εφαρμογή “Inn_Balance” για την κάλυψη των διαδικασιών μηνιαίας οριστικοποίησης των οικονομικών συναλλαγών καθώς και των διαδικασιών μερισμού του κόστους για τις ανάγκες λειτουργίας της Αναλυτικής Λογιστικής στις ΔΜΥ. Κυριότεροι πελάτες της είναι οι μεγαλύτερες Δημόσιες Μονάδες Υγείας της χώρας, όπως ο Ευαγγελισμός, το Πανεπιστημιακό Ηρακλείου, το Ιπποκράτειο Αθηνών, το Σισμανόγλειο, το Τζάνειο, το Θριάσιο, το Μεταξά, το Ογκολογικό Αγίων Αναργύρων κ.λπ.

56

ποιότητας, ο επιχειρησιακός σχεδιασμός, το διπλογραφικό λογιστικό σύστημα, ο εσωτερικός έλεγχος, η εταιρική διακυβέρνηση κ.λπ., αποβλέπει στην αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα των δημόσιων νοσοκομείων, στην παροχή ποιοτικών παρεχόμενων υπηρεσιών, στην καλύτερη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, στη μείωση της γραφειοκρατίας κ.λπ. Η εφαρμογή των εργαλείων αυτών απαιτεί ικανότητες και εξειδικευμένες γνώσεις. Κατά συνέπεια, η συνδρομή μας είναι καταλυτική, αφού η πολυετής εμπειρία μας, οι γνώσεις και το ενδιαφέρον μας δίνουν λύσεις στις διοικήσεις των νοσοκομείων για έγκυρη και άμεση πληροφόρηση για την οικονομική κατάσταση των μονάδων που διοικούν. Η υποβολή εκθέσεων προς τις διοικήσεις σε μηνιαία βάση με την αξιολόγηση της οικονομικής πορείας του νοσοκομείου είναι μια καλή λύση, που ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες πληροφόρησής τους. Επίσης, πιστεύω ότι οι διοικήσεις των νοσοκομείων, μεσούσης της κρίσης, θα πρέπει να λάβουν πρωτοβουλίες αξιοποίησης έστω κάποιων από τα παραπάνω εργαλεία. Μπορούμε, για παράδειγμα, σε συνεργασία μαζί τους να συντάξουμε προϋπολογισμούς ανά ιατρικό τμήμα και να παρακολουθούμε την υλοποίησή τους. Είμαι σίγουρος ότι από τη διαδικασία αυτή θα εξοικονομηθούν πόροι, οι οποίοι μπορούν να διατεθούν για την κάλυψη των επιτακτικών αναγκών των τμημάτων. Ο κύριος τομέας δραστηριότητας της ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΑΕ είναι λοιπόν το outsourcing. Ποιες άλλες υπηρεσίες αναλαμβάνετε; Οι υπηρεσίες συμβούλου για την επιλογή

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

και εγκατάσταση κατάλληλης μηχανογραφικής υποδομής, η εκπόνηση στρατηγικών και επιχειρησιακών σχεδίων, η παροχή υπηρεσιών τεχνικού συμβούλου έργων ΕΣΠΑ, η εφαρμογή των Διεθνών Προτύπων Χρηματοοικονομικής Αναφοράς, η κατάρτιση τμηματικών προϋπολογισμών, ο έλεγχος παραστατικών και η εκκαθάριση λογαριασμών του ΕΟΠΥΥ κ.λπ. αποτελούν τους λοιπούς άξονες της επαγγελματικής δραστηριότητας της εταιρείας μας. Βλέπετε μέλλον στο outsourcing στην Υγεία, και ιδιαίτερα στις δημόσιες μονάδες, στη χώρα μας και ποιο μπορεί να είναι αυτό; Τα δημόσια νοσοκομεία, σήμερα, πρέπει με κάθε προσπάθεια να σταθούν όρθια, για να παρέχουν τις πολύτιμες υπηρεσίες τους στους πολίτες της χώρας μας όταν αυτοί τις έχουν ανάγκη. Οι συνέργειες μεταξύ αυτών και του ιδιωτικού τομέα, ειδικά στην εγκατάσταση σύγχρονων λογιστικών-ελεγκτικών μηχανισμών, με σκοπό την εξοικονόμηση πόρων και τον περιορισμό της σπατάλης του δημόσιου χρήματος, θα επιφέρουν άμεσα αποτελέσματα στη βελτίωση της αποδοτικότητάς τους. Ως εκ τούτου, θα πρέπει αφενός να είναι στη στόχευση της Πολιτείας και αφετέρου η παρατηρούμενη έλλειψη κουλτούρας outsourcing να μην αποτελεί εμπόδιο στις συνέργειες αυτές. Η μεταφορά τεχνογνωσίας σε τομείς όπως η λογιστική διαχείριση, η λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας, η τήρηση ενιαίων διαδικασιών, ο εσωτερικός έλεγχος κ.λπ., μακροπρόθεσμα ενισχύει την παραγωγικότητα και αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για την ανάπτυξη νέων δυνατοτήτων στα δημόσια νοσοκομεία της χώρας μας.•••

57

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Η mData έχει διανύσει πάνω από 37 χρόνια παρουσίας στον τομέα της πληροφορικής και της τεχνολογίας • CF MedCare: H βραβευμένη εφαρμογή

mData

Με τη γνώση του παρελθόντος στην ψηφιακή εποχή Κείμενο: Σπύρος Κανιούρας Photos: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος

Έ

χοντας ως μότο τη φράση “Thinking Digital? Think mData!” η εταιρεία, με 37 χρόνια παρουσίας στον τομέα της πληροφορικής και της τεχνολογίας, δίνει σήμερα δυναμικό «παρών» στην παροχή ψηφιακών υπηρεσιών στον φαρμακευτικό και ιατρικό κλάδο. Την τελευταία τετραετία της κρίσης, η εταιρεία ξεκίνησε δυναμικά με τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη mobile apps. Το app της εταιρείας CF MedCare, που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά τον Ιούλιο του 2012, ήδη κάνει διεθνή καριέρα και έχει αποσπάσει σημαντικές διακρίσεις από αναγνωρισμένους ευρωπαϊκούς οργανισμούς υγείας.

58

Η εταιρεία που μετουσιώνει 37 χρόνια εμπειρίας σε καινοτόμες ιδέες ψηφιακών υπηρεσιών στον ιατροφαρμακευτικό κλάδο

CF MedCare: H βραβευμένη εφαρμογή Τι είναι όμως το CF MedCare και πώς προέκυψε; Πρόκειται για μια εφαρμογή που σχεδιάστηκε για να βοηθήσει τους ασθενείς με κυστική ίνωση, αλλά και ασθενείς με χρόνιες παθήσεις, στους οποίους χορηγούνται πολλαπλά φάρμακα προκειμένου να αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά η νόσος τους. Η εφαρμογή υπενθυμίζει στους ασθενείς ποια φάρμακα πρέπει να παίρνουν και πότε, καθώς, λόγω της πολυπλοκότητας και της πολυφαρμακευτικής αγωγής, οι περισσότεροι πολλές φορές ξεχνούν πότε και πώς πρέπει να τα λαμβάνουν.

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

Επίσης, έχει τη δυνατότητα να καταγράφει τη συμμόρφωση στην αγωγή ανά φάρμακο και επιτρέπει στον ασθενή να τη μοιράζεται με τον γιατρό με το απλό πάτημα ενός κουμπιού. Στην ουσία λοιπόν, το app λειτουργεί ως υποστηρικτικό εργαλείο για τους ασθενείς. Η εφαρμογή CF MedCare είναι απλή στη χρήση, ενώ παράλληλα προσφέρει πλούσιες δυνατότητες και παρέχεται δωρεάν σε χρήστες iOS & Android. Κυκλοφόρησε το 2012 πρώτα στην Αγγλία και την Ελβετία, γνωρίζοντας ευρεία αποδοχή από τους χρήστες και μεγάλη επιτυχία. Η επιτυχία της αυτή συνεχίστηκε και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ολλανδία και η Ιταλία. Ήδη, κυκλοφορούν εκδόσεις της εφαρμογής στις γλώσσες των πιο πάνω χωρών, ενώ σύντομα αναμένεται η κυκλοφορία της και στα Ελληνικά και Αραβικά. Χορηγός της εφαρμογής είναι η Vertex Pharmaceuticals, που στηρίζει έμπρακτα τους ασθενείς της κυστικής ίνωσης. Αξίζει να αναφερθεί ότι η εφαρμογή CF MedCare έχει ήδη λάβει πολλές διακρίσεις. Πιο συγκεκριμένα, έχει ελεγχθεί και εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Ιατρική Ένωση της Κυστικής Ίνωσης (European Cystic Fibrosis Society). Είναι σημαντικό επίσης να τονιστεί ότι αποτελεί την πρώτη και μοναδική εφαρμογή από ελληνική εταιρεία που έχει περάσει τη λεπτομερή και πολύ αυστηρή διαδικασία αξιολόγησης και έγκρισης της Βρετανικής Εθνικής Υπηρεσίας Υγείας (NHS) και είναι πλέον προτεινόμενη και διαθέσιμη στη βιβλιοθήκη του Εθνικού Βρετανικού Συστήματος Υγείας (apps.nhs.uk). Τέλος, η εφαρμογή CF MedCare έχει αξιολογηθεί θετικά και έλαβε την έγκριση του οργανισμού MyHealthApps.

59

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

1

2

Στην προσπάθεια της εταιρείας συμμετέχουν και βοηθάνε οι δύο μου κόρες, η Μίνα και η Μαρία Ε. Μιχαηλίδης

1. Μαρία Μιχαηλίδη, Creative director και δημιουργός του user interface του CF MedCare 2. Ρούσσος Τζούτης, Διευθύνων σύμβουλος, mData

60

Ποια είναι η mData Έχοντας διανύσει πάνω από 37 χρόνια παρουσίας στον τομέα της πληροφορικής, η εταιρεία mData, όπως είναι εύλογο, αποτελεί μία από τις παλαιότερες στον χώρο, με δεκάδες γνωστά, και άλλα λιγότερο γνωστά, επιτεύγματα-παραδείγματα, που αναδεικνύουν τον συνδυασμό της ευρηματικής και συνάμα ευρείας επιχειρηματικής αντίληψης ως μια προσπάθεια καινοτομίας και ανάδειξης του ελληνικού επιχειρείν στον χώρο του ΙΤ και των ψηφιακών υπηρεσιών και εφαρμογών. Αρκεί να επισημάνουμε το παράδειγμα του ιδρυτή της, κ. Ελευθέριου Μιχαηλίδη, την εποχή των mainframes, τη δεκαετία του ’80, και των μεγάλων μηχανογραφικών κέντρων, με την εισαγωγή από την Αμερική πακέτων λογισμικού στην ελληνική αγορά με εγκαταστάσεις σε τράπεζες (Εθνική Τράπεζα, Γενική) και βιομηχανίες της εποχής (Πειραϊκή Πατραϊκή, Λιπάσματα, Αιγαίο). Ακολούθησε η περίοδος της εισόδου της εταιρείας στον χώρο των Personal Computers με πακέτα λογισμικού που άφησαν ιστορία (dBase, WordPerfect, Delphi κ.λπ.) τη δεκαετία του ’90, αλλά και η πρωτιά της εταιρείας στην παροχή mobile live streaming περιεχομένου το 2005 για τους αγώνες του Uefa Champions’ League (videosports. gr) και του Mobile TV της Vodafone.

H τελευταία δραστηριότητα της εταιρείας αφορά τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη mobile apps, και συγκεκριμένα τη δημιουργία φαρμακευτικών εφαρμογών, που, αν μη τι άλλο, χαρακτηρίζονται από το όραμά της για τις δυνατότητες της ψηφιακής εποχής που διανύουμε και τη συμβολή της τεχνολογίας και της

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

ιατρικής ενημέρωσης στην προσπάθεια για τη στήριξη ανθρώπων που έχουν ανάγκη τέτοιες λύσεις. «Χαίρομαι που στην προσπάθεια αυτή συμμετέχουν και βοηθάνε οι δύο μου κόρες, η Μαρία που έχει την επιμέλεια του δημιουργικού, creative director και δημιουργός του user interface του CF MedCare, και η Μίνα, γενική διευθύντρια Ιnternational Business, που ηγείται με επιτυχία της επέκτασής μας στο εξωτερικό». Η εξωστρέφεια της εταιρείας τα τελευταία πέντε χρόνια μαρτυρά ακριβώς το αντίθετο. Τα ονόματα και οι συνεργασίες μιλούν από μόνες τους. Η mData, σήμερα, προσφέρει τις υπηρεσίες της στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, ακόμη και στην Αμερική. Συνεργάζεται με σημαντικές εταιρείες διοργάνωσης συνεδρίων του εξωτερικού, όπως η Congress Care, η ICC Lowe, η dna Medical Communications, η Synergy, η Skyline, αλλά και με φαρμακευτικές εταιρείες όπως η Gilead Sciences Europe, η Vertex Pharmaceuticals και άλλες. Η επιλογή της εξωστρεφούς επιχειρηματικής πολιτικής της εταιρείας αποδεικνύεται και από τη μετατόπιση από το 5% της επιχειρηματικής αξίας των συνεργασιών της στο εξωτερικό σε πάνω από 50%. Ο κύριος Μιχαηλίδης μάλιστα μας δηλώνει πως «αποτελεί τη μόνη οδό και λύση απέναντι στην ελληνική κρίση», τονίζοντας πως στοιχεία όπως η προσπάθεια, η πίστη, η ποιότητα και η υπευθυνότητα, πρέπει να αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά του Έλληνα product manager, για να μπορέσει να σταθεί ισάξια απέναντι στους ξένους συναδέλφους του. Παρακάτω, ο κύριος Ρούσσος Τζούτης, νέος διευθύνων σύμβουλος της mData, σε

συνέντευξη που μας παραχώρησε μας εξηγεί πού σκοπεύει η εταιρεία μέσω των mobile apps, τι προσδοκά από αυτήν την εξέλιξη, τους στόχους ως προς τη δημιουργία νέων mobile apps και το μέλλον της εταιρείας στην ψηφιακή εποχή. Πώς ξεκίνησε η ιδέα του σχεδιασμού και της υλοποίησης της εφαρμογής CF MedCare; Θα απαντούσα ότι αρχικά υπήρξε η αφορμή και η τόλμη η εταιρεία να λάβει μέρος σε ένα Request for Proposal (RFP). Από εκεί ξεκίνησαν όλα, η έρευνα στη παγκόσμια αγορά, πώς άλλοι αντιμετώπισαν το θέμα της συμμόρφωσης μέσω mobile app και κατόπιν η έμπνευση και ο σχεδιασμός, ατέλειωτες ημέρες και ώρες, από την ομάδα της mData. Όταν η εταιρεία κέρδισε το RFP, άρχισε η μεγάλη προσπάθεια να δημιουργήσουμε και να παραδώσουμε, κάτι που στη συνέχεια χαρακτηρίστηκε “GREAT”. Δηλαδή πολύ περισσότερες λειτουργίες και δυνατότητες από τις αρχικές προδιαγραφές του έργου. Πού στοχεύει η mData μέσω του λανσαρίσματος αυτής της εφαρμογής; Η επιτυχία της εφαρμογής, αρχικά στην Αγγλία, μας άνοιξε δρόμους και για άλλες ευρωπαϊκές αγορές, και στη διάρκεια της διετίας δημιουργήσαμε 5 νέες εκδόσεις σε ισάριθμες χώρες ενώ ολοκληρώνουμε δύο ακόμα. Η επιτυχία της εφαρμογής συνεχίζεται, και πρόσφατα κλείσαμε συμφωνία για διαθεσιμότητα σε Καναδά και Ισραήλ. Σε ποια φάση βρίσκεστε ως εταιρεία μετά την εφαρμογή αυτή; Ποια εί-

ναι η αποδοχή και η απήχηση; Σχεδιάζετε κάποιο άλλο app τώρα και αν ναι, τι αφορά; Βρισκόμαστε σε φάση ανάπτυξης, αλλά συγχρόνως αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα της έλλειψης πόρων. Φανταστείτε ότι τα έργα αυτά, για πολλούς μήνες, χρειάζονται ίδια χρηματοδότηση, πράγμα που μας εμποδίζει να κινηθούμε με γοργούς ρυθμούς. Ήδη, έχουμε σχεδιάσει και παραγάγει μια σειρά από mobile apps για προγράμματα συνεδρίων, ενώ μια νέα εφαρμογή για συνέδρια βρίσκεται στο στάδιο της ανάπτυξης, με στόχο να κυκλοφορήσει τον Οκτώβριο του 2015.

Η

εφαρμογή CF MedCare της mData υπενθυμίζει στους ασθενείς ποια φάρμακα πρέπει να πάρουν και πότε

Πιστεύετε ότι η δυναμική των apps είναι μεγαλύτερη στον φαρμακευτικό/ ιατρικό χώρο; Κάθε μέρα μαθαίνουμε όλο και περισσότερα για νέα apps σε πολλούς διαφορετικούς τομείς. Στον φαρμακευτικό/ιατρικό χώρο, που τώρα επικεντρωνόμαστε, πραγματικά υπάρχουν πολλές δυνατότητες και προοπτικές, καθώς ένα app μπορεί να βοηθήσει τον καθένα μας να καλυτερεύσει την ποιότητα και τη διάρκεια της ζωής του. Ποια είναι τα στρατηγικά σχέδια της εταιρείας στην ψηφιακή εποχή που διανύουμε και ποιες οι προσδοκίες σας; Δουλεύουμε για να φτάσουμε την mData και πάλι ψηλά, να ξεχωρίζει για τις καινοτόμες ψηφιακές υπηρεσίες της, ώστε εάν κάποιος αναζητά οποιαδήποτε ψηφιακή υπηρεσία, η mData να του προσφέρει τη λύση που θα ξεπερνά τις προσδοκίες του, και αυτό όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη και παντού.•••

61

AΡΘΡΟ

Μας εµπιστεύονται, γιατί... Νο1 σε αυθηµερόν διακινήσεις Άµεση επιστροφή αντικαταβολών και εισπράξεων Ειδικές εξυπηρετήσεις ανάλογα µε τις ανάγκες κάθε πελάτη Μεταφορές ευπαθών αποστολών (βλαστοκύτταρα, ξηρός πάγος, εµβόλια, κ.λ.π.)

ΤΑΧΥ∆ΕΜΑ C.C.L. ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ: ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 100, 151 25 ΜΑΡΟΥΣΙ, ΤΗΛ: 210 8056550, FAX: 210 8056553 www.tachydema.gr ΓΕΝΙΚΗ Α∆ΕΙΑ ΤΑΧΥ∆ΡΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ: E.E.T.T. A.M.: 03-017 86

/ Νοέμβριος 2011

Μας εµπιστεύονται τα µεγαλύτερα ονόµατα της Ελληνικής οικονοµίας!

courier

cargo

logistics

87

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΕΠΙΚΑΙΡΌΤΗΤΑ

1. Menarini Hellas 64 2. Bayer 64 3. Roche Hellas 66 4. Sanofi-Selecta Biosciences 66 5. Sanofi 67 6. Actavis 68 7. Novo Nordisk 68 8. Merck 69 9. AbbVie 70

2.

Με σταθερά ανοδικά βήματα, η Menarini οικοδομεί την παρουσία της στη χώρα μας. Ο συνδυασμός του ισχυρού ανθρώπινου δυναμικού και των καινοτόμων φαρμάκων, μεταξύ άλλων, οδήγησε τη Menarini Hellas στο top10 των μεγαλύτερων φαρμακευτικών επιχειρήσεων της ελληνικής αγοράς.

Menarini Hellas:

Μ

ε αιχμή του δόρατος τη διάθεση και στην Ελλάδα καινοτόμων φαρμάκων, που καλύπτουν σύγχρονες θεραπευτικές ανάγκες, η Menarini Hellas στοχεύει στην εδραίωση και την περαιτέρω ανάπτυξή της στην εγχώρια αγορά. Η Menarini στην Ελλάδα Η θυγατρική του Ομίλου Menarini στην Ελλάδα κυκλοφορεί, από το 1989 έως και σήμερα, πολλά πρωτότυπα και καινοτόμα φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα, που προσφέρουν βελτιωμένες θεραπευτικές επιλογές, οδηγώντας τη στην κατάκτηση της 10ης θέσης στην εγχώρια αγορά. Η Menarini Hellas απασχολεί 187 εργαζομένους. Η διατήρηση του ανθρώπινου δυναμικού ακόμη και στα χρόνια της κρίσης είναι ενδεικτική της δυναμικής πορείας της εταιρείας, σύμφωνα με τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλό της, Γιώργο Συκιανάκη. Μάλιστα, όπως ανέφερε ο κύριος Συκιανάκης, σε πρόσφατη ενημερωτική εκδήλωση με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 25 ετών παρουσίας της Menarini στην Ελλάδα, υπήρξε και μια «συμβολική» αύξηση των θέσεων εργασίας, από 178 το 2014 σε 186 το 2013, στις οποίες προστέθηκε ακόμη μία το 2014. Στην ελληνική αγορά της κρίσης, των μνημονίων και των περικοπών, μοναδικός «βραχνάς» στην ανοδική πορεία της εταιρείας σε επίπεδο πωλήσεων, αποτέλεσαν το rebate και το clawback, που στοιχίζουν στον κύκλο εργασιών της εταιρείας γύρωστα 10 εκατ. ευρώ. Τα κέρδη για το 2014 εκτιμώνται κάτω από 4 εκατ. ευρώ (4,4 εκατ. ευρώ το 2013).

Bayer: Πρόβλεψη πωλήσεων

Παρά την υποχώρηση στα καθαρά κέρδη του α’ τριμήνου, η γερμανική φαρμακοβιομηχανία εκτιμά ότι θα έχει αυξημένες πωλήσεις σε επίπεδο έτους. Συγκεκριμένα, τα καθαρά κέρδη της Bayer AG για το τρίμηνο που ολοκληρώθηκε στις 31 Μαρτίου υπο-

64

1.

χώρησαν κατά 8,4% σε ετήσια βάση, φθάνοντας σε 1,30 δισ. ευρώ, σε σύγκριση με 1,42 δισ. ευρώ έναν χρόνο νωρίτερα, χάνοντας ελαφρώς τις εκτιμήσεις των αναλυτών, που τοποθετούσαν τα κέρδη σε 1,36 δισ. ευρώ. Τα κέρδη προ τόκων, φόρων και αποσβέσεων (EBITDA) αυξήθηκαν κα-

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

τά 9,6%, φθάνοντας στα 3 δισ. ευρώ, από 2,74 δισ. ευρώ τον προηγούμε-

25 χρόνια δυναμικής παρουσίας Ο συνολικός τζίρος της εταιρείας για τη διετία 2013-2014 ανήλθε στα 111 εκατ. ευρώ, ενώ οι υποχρεωτικές εκπτώσεις (rebate & clawback) έφθασαν τα 17 εκατ. ευρώ (16% τζίρου). Ωστόσο, όπως αναφέρει ο κύριος Συκιανάκης, η τροχιά της ελληνικής θυγατρικής εταιρείας είναι σταθερά ανοδική από πλευράς όγκου πωλήσεων, αποτέλεσμα της κυκλοφορίας νέων πρωτότυπων σκευασμάτων. Τα σκευάσματα αυτά καλύπτουν σύγχρονες θεραπευτικές ανάγκες, διαθέτοντας γενικά χαμηλό και ανταγωνιστικό κόστος ημερήσιας θεραπείας. Στην ελληνική αγορά διατίθενται 25 φάρμακα, εκ των οποίων μόλις τα τρία έχουν χάσει την πατέντα τους και άλλα δύο πρόκειται να καταστούν offpatent το 2017. «Όλοι εμείς που εργαζόμαστε στη Menarini Hellas δεσμευόμαστε να συνεχίσουμε την αναπτυξιακή πορεία του ομίλου, επιλέγοντας και διαθέτοντας πρωτότυπα και καινοτόμα φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα, που καλύπτουν σύγχρονες θεραπευτικές ανάγκες, συνεισφέροντας θετικά στην προστασία της δημόσιας υγείας» ανέφερε ο κύριος Συκιανάκης. «Διαθέτοντας άρτια οργάνωση και διασφαλίζοντας υψηλά λειτουργικά πρότυπα, δεσμευόμαστε να συνεχίσουμε την προσφορά μας στην προστασία της υγείας και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών» συμπλήρωσε. Όμιλος Menarini Η μητρική εταιρεία ιδρύθηκε το 1886 στην Ιταλία και σήμερα είναι η Νο1 φαρμακοβιομηχανία της γειτονικής χώρας, με πλούσιο ερευνητικό έργο.

Ο Όμιλος Menarini δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 100 χώρες και απασχολεί πάνω από 16.500 άτομα διεθνώς. Βρίσκεται στη 16η θέση στην Ευρώπη και στην 38η παγκοσμίως. Αναμένεται να παρουσιάσει κύκλο εργασιών 3,3 δισ. ευρώ για το 2014, αυξημένο κατά 2,7% σε σχέση με το 2013. Διαθέτει 7 ίδιες παραγωγικές εγκαταστάσεις στην Ιταλία και σε άλλες χώρες και έξι σύγχρονες ερευνητικές μονάδες. Από 11 εργαζομένους στο τμήμα R&D της Φλωρεντίας, πλέον απασχολεί 700 υπαλλήλους στα κέντρα της Ευρώπης. Τα βασικά ερευνητικά προγράμματα της Menarini αφορούν τις καρδιαγγειακές παθήσεις, την ογκολογία και τις παθήσεις του αναπνευστικού, του πόνου και της φλεγμονής. Εκτός από τις ίδιες εγκαταστάσεις, επενδύει στην έρευνα και σε συνεργασία με πανεπιστήμια και άλλους ερευνητικούς φορείς. Συμφωνία-ορόσημο για τον Όμιλο Menarini ήταν η υπογραφή στρατηγικής συνεργασίας με την Oxford Bio Therapeutics το 2012, για την κλινική ανάπτυξη και κατασκευή ενός χαρτοφυλακίου φαρμάκων κατά του καρκίνου, που βασίζονται στα αντισώματα. Σήμερα, η εταιρεία διαθέτει φάρμακα για παθήσεις του καρδιαγγειακού (μερίδιο αγοράς 9,5%) και του αναπνευστικού συστήματος, για ρευματολογικές παθήσεις και αλλεργίες, καθώς και για θεραπείες βελτίωσης της σεξουαλικής υγείας. Το 2016 αναμένεται να κυκλοφορήσει ένα νέο φάρμακο που συμβάλλει στη συγκόλληση των αιμοπεταλίων, καθώς και ένα ακόμη σκεύασμα για το αναπνευστικό.

νο χρόνο, ενώ οι πωλήσεις σημείωσαν άνοδο 15%, στα 12,12 δισ. ευρώ. Για το σύνολο του 2015, η εταιρεία ανακοίνωσε ότι περιμένει οι πωλήσεις να διαμορφωθούν μεταξύ 48 και 49 δισ. ευρώ, σημαντικά υψηλότερες σε σύγκριση με την προηγούμενη εκτίμηση για 46 δισ. ευρώ.

65

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΕΠΙΚΑΙΡΌΤΗΤΑ

Sanofi: Άλλα 300 εκατ. δολ. στη Selecta Biosciences

4.

Νέα πρόεδρος στη Roche Hellas

3.

Η Βελγίδα Anne Nijs είναι η νέα διευθύνουσα σύμβουλος και πρόεδρος της βιοφαρμακευτικής εταιρείας. Η κυρία Nijs προέρχεται από τη Pfizer, στην οποία εργάστηκε τα τελευταία 15 χρόνια σε διάφορες διευθυντικές θέσεις. Η καριέρα της ξεκίνησε από την Glaxo Welcome το 1991, στην οποία κατείχε διάφορες θέσεις στον τομέα των πωλήσεων και συνεχίστηκε για μία ακόμη χρονιά στην Galenco ως διευθύντρια μάρκετινγκ στους τομείς των δερματολογικών ΜΗΣΥΦΑ και των νοσοκομείων. Το 2001 εντάχθηκε στο δυναμικό της Pfizer και άρχισε να λαμβάνει όλο και πιο σημαντικούς ρόλους, έως τη θέση της αντιπροέδρου Παγκόσμιων Εμπορικών Λύσεων, με έδρα τη Νέα Υόρκη. Η Anne Nijs σπούδασε στο καθολικό πανεπιστήμιο του Leuven, με κατεύθυνση στα Οικονομικά της Υγείας και τις Νοσοκομειακές Επιστήμες και κατόπιν έλαβε το μεταπτυχιακό της στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Έχει ακόμα δύο μεταπτυχιακά από το πανεπιστήμιο του Stanford στα Οικονομικά για μη οικονομικά στελέχη και στην Ηγεσία & Οικονομικά για μη οικονομικά στελέχη.

66

Τα αποκλειστικά δικαιώματα στην ανάπτυξη ανοσοθεραπείας για τη νόσο της κοιλιοκάκης απέκτησε η φαρμακευτική επιχείρηση Sanofi, στο πλαίσιο της υφιστάμενης συμφωνίας της με την εταιρεία βιοτεχνολογίας Selecta Biosciences

Η

τελευταία θα λάβει 300 εκατ. δολ. για την ενίσχυση της σχετικής έρευνας. Επιπροσθέτως, αν το προϊόν διατεθεί στο εμπόριο, θα εξασφαλίσει δικαιώματα πληρωμών ως ποσοστό επί των καθαρών του πωλήσεων. Οι δύο εταιρείες το 2012 υπέγραψαν συμφωνία για την από κοινού ανάπτυξη στοχευμένης ανοσοθεραπείας σε θανατηφόρες αλλεργίες. Από το deal η Selecta Biosciences προσδοκά περίπου 900 εκατ. δολ. Η κοιλιοκάκη είναι η δυσανεξία (κάτι που ο οργανισμός δεν ανέχεται) στη γλουτένη, πρωτεΐνη που υπάρχει στο σιτάρι, το κριθάρι, τη βρώμη και τη σίκαλη. Η αντίδραση του οργανισμού είναι η παραγωγή αντιγλιαδινικών αντισωμάτων, που έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή του εσωτερικού τοιχώματος του λεπτού εντέρου. Πρό-

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

κειται για κληρονομική πάθηση και, επειδή η βλάβη προκαλείται από το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, θεωρείται αυτοάνοσο νόσημα. Η εκδήλωση της κοιλιοκάκης προϋποθέτει σχετική γενετική προδιάθεση του ατόμου και την κατανάλωση τροφών με γλουτένη. Ακόμη κι όταν αυτοί οι δύο παράγοντες συνυπάρχουν, είναι πιθανό η κοιλιοκάκη να μην εκδηλωθεί παρά μόνο όταν «πυροδοτηθεί» σε ορισμένες περιπτώσεις από κάποιες ιογενείς ασθένειες ή άλλες αιτίες. Συνήθως η κοιλιοκάκη εκδηλώνεται στα βρέφη μόλις εισαχθούν δημητριακά στη διατροφή τους, σε ηλικία 6 μηνών περίπου, αλλά και σε ενήλικες που μπορεί να ζουν χωρίς συμπτώματα για πολλά χρόνια και να νοσήσουν πολύ αργότερα.

Αύξηση καθαρών κερδών για το 2015 αναμένει η Sanofi

5.

Αύξηση 2,6% καταγράφει η Sanofi στα κέρδη δραστηριοτήτων ανά μετοχή (EPS) σε σταθερή τιμή συναλλάγματος (CER) το α’ τρίμηνο του 2015 και 12,8% με βάση τα δημοσιευμένα στοιχεία

Η

ανάπτυξη της Sanofi ενισχύεται από την Genzyme και τη Merial. Όπως τονίζει ο διευθύνων σύμβουλος του ομίλου, Olivier Brandicourt: «Η Sanofi έκανε μια καλή αρχή για το 2015. Οι πρόσφατες κυκλοφορίες της Sanofi σε συνδυασμό με τις συνεχιζόμενες γνωμοδοτήσεις από τις ρυθμιστικές αρχές και τις προγραμματισμένες υποβολές φακέλων πριν από το τέλος του έτους θα οδηγήσουν σε μελλοντική ανάπτυξη». Οι πωλήσεις του ομίλου αυξήθηκαν κατά 2,4% (+12,3% με βάση τα δημοσιευμένα στοιχεία), ανερχόμενες σε 8,810 εκατ. ευρώ. Οι ελαφρώς μειωμένες πωλήσεις του τομέα του διαβήτη (-3,2%) αντικατοπτρίζουν τον αναμενόμενο αντίκτυπο της τιμολόγησης της ινσουλίνης glargine 100 U/mL στις ΗΠΑ. Η Genzyme κατέγραψε αύξηση 30,9%, που προήλθε κυρίως από το teriflunomide. Ο τομέας των εμβολίων (-4,6%) μειώθηκε λόγω της αναμενόμενης καθυστέρησης της εκστρατείας για τη γρίπη στο Ν. Ημισφαίριο, ενώ ο τομέας της υγείας των ζώων κατέγραψε ένα ισχυρό τρίμηνο (+13,5%) χάρη στην απόδοση του Nex Gard®. Οι πωλήσεις στις αναδυόμενες αγορές αυξήθηκαν κατά 7,3%. Για το 2015 η Sanofi εξακολουθεί να αναμένει τα καθαρά κέρδη δραστηριοτήτων να είναι σταθερά ώς ελαφρώς αυξανόμενα, έναντι του 2014, σε σταθερές μέσες τιμές συναλλάγματος, εξαιρουμένων των απρόβλεπτων δυσμενών εξελίξεων. Επιπλέον, η θετική επίδραση των συναλλαγματικών ισοτιμιών στα καθαρά κέρδη δραστηριοτήτων του 2015 εκτιμάται ότι θα είναι περίπου +12%, εφόσον οι συναλλαγματικές ισοτιμίες παραμείνουν σταθερές τα επόμενα τρία τρίμηνα, στις μέσες τιμές του Μαρτίου. «Σε αυτήν τη σημαντική στιγμή για την εταιρεία, πρωταρχικός στόχος μου είναι η μεγιστοποίηση της αξίας του χαρτοφυλακίου των καινοτόμων προϊόντων και η περαιτέρω καθιέρωση της Sanofi ως ηγετικής βιοφαρμακευτικής εταιρείας» υπογραμμίζει ο Brandicourt.

67

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΕΠΙΚΑΙΡΌΤΗΤΑ

Novo Nordisk: Νέο app στην υπηρεσία των ατόμων με διαβήτη

7.

Actavis: Αύξηση 60% στα αποτελέσματα του α’ τριμήνου του 2015

6.

Μεγαλύτερη αύξηση του αναμενόμενου εμφάνισαν τα έσοδα του α’ τριμήνου 2015 για την Actavis PLC, μετά την εξαγορά της κατασκευάστριας επιχείρησης του Botox, AllerganInc. Συγκεκριμένα, ενώ ο στόχος ήταν τα 4,03 δισ. δολ., τα έσοδα της φαρμακευτικής επιχείρησης ξεπέρασαν τα 4,23 δισ. δολ., σημειώνοντας αύξηση κατά 60% στο α’ τρίμηνο του έτους. Η συγχώνευση της Actavis με την Allergan τον περασμένο Μάρτιο– που ήταν μία από τις μεγαλύτερες συμφωνίες του 2014– δημιούργησε έναν κολοσσό στους τομείς της οφθαλμολογίας, των νευροεπιστημών και της ιατρικής αισθητικής. Το νέο σχήμα, που κατατάσσεται στη 10η μεγαλύτερη φαρμακοβιομηχανία του κόσμου, εκτιμάται ότι το 2015 συνολικά θα έχει μέρισμα ανά μετοχή στα 18,50 δολ. (από 17 δολ.), ενώ τα έσοδα αναμένεται να ανέλθουν στα 21 δισ. δολ. (από 20,5 δισ. δολ.). Αναλυτές που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση της Thomson Reuters είχαν προβλέψει πρόσφατα μέρισμα 17,70 δολ. ανά μετοχή και κέρδη 21,5 δισ. δολ.

68

Τις δυνάμεις τους ενώνουν η Novo Nordisk και η Vodafone, θέτοντας την τεχνολογία στην υπηρεσία των ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη μέσω της πρωτοποριακής εφαρμογής D-Partner, που τελεί υπό την αιγίδα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σωματείων-Συλλόγων Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη Η εφαρμογή προσφέρει μια σειρά χρήσιμων λειτουργιών όπως: Δημιουργία προφίλ του ασθενή, για την καταγραφή των εξατομικευμένων παραμέτρων που σχετίζονται με τον διαβήτη, την καταγραφή της αντιδιαβητικής φαρμακευτικής αγωγής, καθώς και του λοιπού ιατρικού ατομικού αναμνηστικού του ασθενή. Καταγραφή των τιμών της μετρούμενης γλυκόζης και προτάσεις τόσο για την τιτλοποίηση της βασικής ινσουλίνης όσο και για τις απαιτούμενες μονάδες γευματικής ινσουλίνης. Καταγραφή εργαστηριακών αποτελεσμάτων που σχετίζονται με τον διαβήτη και εμφάνιση προτεινόμενων συμβουλών σε περιπτώσεις μη φυσιολογικών τιμών. Εμφάνιση πλήθους μηνυμάτων με συστάσεις και προειδοποιήσεις σχετιζόμενες με τον διαβήτη, ανάλογα με τα εισαγόμενα δεδομένα.

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

Γραφικές απεικονίσεις των μετρήσεων γλυκόζης, γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, αρτηριακής πίεσης, σφίξεων, βάρους και βηματόμετρου στη μονάδα του χρόνου. Ημερολόγιο καταγραφής μετρήσεων γλυκόζης, εργαστηριακών αποτελεσμάτων, μετρήσεων αρτηριακής πίεσης, βάρους και σωματικής άσκησης. Μέσα από την D-Partner, και αποκλειστικά για τους συνδρομητές της Vodafone, προσφέρονται επιπλέον οι λειτουργίες της τηλεϊατρικής και του Hypo-Αlert, που στέλνει επείγον sms σε περίπτωση που ο χρήστης της εφαρμογής αισθανθεί ότι πάει για υπογλυκαιμικό επεισόδιο που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνος του. Η εφαρμογή είναι δωρεάν για όλους τους χρήστες κινητής τηλεφωνίας και διατίθεται για συσκευές smartphone και tablet που υποστηρίζουν λειτουργικό Android ή iOS. Η ανάπτυξη της εφαρμογής έγινε από την εταιρεία Diabetes Innovations.

Merck: Αποτελέσματα-ρεκόρ για το 2014, ανοδικά και το 2015

8.

Με επιτυχία ολοκλήρωσε ένα έτος στρατηγικών κινήσεων η Merck, που είδε τις προβλέψεις της για μετριοπαθή ανάπτυξη των πωλήσεων, του EBITDA προ εκτάκτων αποτελεσμάτων και των κερδών ανά μετοχή προ εκτάκτων αποτελεσμάτων, να επιβεβαιώνονται

Τ

α συνολικά έσοδα του Ομίλου Merck αυξήθηκαν κατά 3,7%, φθάνοντας στα 11,5 δισ. ευρώ το 2014, ενώ οι πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 5,5%, στα 11,3 δισ. ευρώ. Αυτό –σύμφωνα με την εταιρεία– οφείλεται κυρίως στην οργανική ανάπτυξη και στις αυξήσεις από την εξαγορά της AZ. Ταυτόχρονα, οι μεταβολές στις συναλλαγματικές ισοτιμίες μείωσαν τις πωλήσεις κατά -1,8%.

Η Merck βελτίωσε σημαντικά το λειτουργικό της αποτέλεσμα (EBIT) κατά 9,4%, ενώ ο EBITDA προ εκτάκτων αποτελεσμάτων «σκαρφάλωσε» κατά 4,1%, στα 3,4 δισ. ευρώ. Τα καθαρά έσοδα για το 2014 ήταν 1,157 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας μια μείωση της τάξης του 3,7%. Βελτίωση παρουσίασαν και τα κέρδη ανά μετοχή προ εκτάκτων αποτελεσμάτων, κατά 4,8%, φθάνοντας στα 4,60 ευρώ. Παρά την εξαγορά της AZ, το καθαρό χρηματοοικονομικό χρέος αυξήθηκε μόνο κατά 252 εκατ. ευρώ, στα 559 εκατ. ευρώ. Ο Karl-Ludwig Kley, πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Merck, δήλωσε: «Με την εξαγορά της AZ, την προσφορά μας για εξαγορά της Sigma-Aldrich και τη συμμαχία με τη Pfizer στην ανοσοογκο-

λογία, βάλαμε τα θεμέλια για μελλοντική ανάπτυξη», προσθέτοντας πως «η Merck μετασχηματίζεται σε μια άκρως εξειδικευμένη, παγκόσμια τεχνολογική εταιρεία, με στόχο τη βελτίωση της ζωής των ασθενών και των πελατών». Για το 2015 η εταιρεία αναμένει μέτρια αύξηση των οργανικών πωλήσεων και μετριοπαθείς θετικές επιπτώσεις συναλλαγματικών ισοτιμιών. Επιπλέον, λόγω της συμμετοχής της AZ για ένα πλήρες οικονομικό έτος, αναμένεται μέτρια θετική επίπτωση στο χαρτοφυλάκιο. Λόγω της αναμενόμενης λειτουργικής ανάπτυξης και των θετικών συναλλαγματικών ισοτιμιών, η Merck προβλέπει για το 2015 μια μικρή αύξηση του EBITDA προ εκτάκτων αποτελεσμάτων, το οποίο θα πρέπει να φτάσει στο επίπεδο του 2014.

69

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΕΠΙΚΑΙΡΌΤΗΤΑ

"Χρυσή" αποδεικνύεται για την AbbVie η εξαγορά της Pharmacyclics

9.

Ισχυρές αποδόσεις στις πωλήσεις του α’ τριμήνου 2015 εξασφάλισαν για την AbbVie το Humira και άλλα βασικά φαρμακευτικά σκευάσματα, όπως το Duodopa και η νέα θεραπεία για την ηπατίτιδα C (εμπορική ονομασία Viekirax/Exviera)

Ο

ι επιδόσεις αυτές βοήθησαν να αναπτυχθούν οι πωλήσεις της βιοφαρμακευτικής εταιρείας περίπου κατά 18% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2014, με αποτέλεσμα τα κέρδη να ξεπεράσουν τις αρχικές της προβλέψεις για το α’ τρίμηνο του 2015. Η αύξηση, σύμφωνα με την AbbVie, οφείλεται τόσο στην ανάπτυξη των βασικών της προϊόντων για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, την ψωρίαση και την ελκώδη κολίτιδα, όσο και στο λανσάρισμα του νέου φαρμάκου για την ηπατίτιδα C. «Ήταν ένα εξαιρετικό τετράμηνο για την AbbVie, καθώς οι πωλήσεις και τα κέρδη μας ανά μετοχή ξεπέρασαν την αρχική μας πρόβλεψη» δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Richard Gonzalez. Η AbbVie αναμένει περαιτέρω αύξηση των κερδών της στο β’ εξάμηνο του έτους, χάρη στην εξαγορά της Pharmacyclics. Η ολοκλήρωση του φαρμακευτικού deal μεταξύ των δύο εταιρειών τον περασμένο Μάρτιο παγίωσε τη θέση της AbbVie ως ανερ-

70

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

χόμενης ηγέτιδας δύναμης στον τομέα της αιματολογίας-ογκολογίας, μιας ραγδαία αναπτυσσόμενης αγοράς με τζίρο που προσεγγίζει παγκοσμίως τα 24 δισ. δολ. Σχολιάζοντας το θέμα, ο Richard Gonzalez είχε πει: «Εξακολουθούμε να κερδίζουμε έδαφος με το λανσάρισμα της νέας θεραπείας για την ηπατίτιδα C και την περαιτέρω πρόοδο στον τομέα των υπό ανάπτυξη σκευασμάτων μας», συμπληρώνοντας πως η εξαγορά ενισχύει τις μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης της εταιρείας.

• Οι "επίμονοι δανειστές" • Διοικητές ούτε για… ρουσφέτια!

της Δήμητρας Ευθυμιάδου «Ανεπίδεκτοι μαθήσεως» φαίνεται ότι είναι οι ένοικοι της οδού Αριστοτέλους σε ό,τι αφορά τουλάχιστον την επικοινωνία. Ο χειρισμός της δημοσιότητας θεωρείται από τους χειρότερους της κυβέρνησης.

Τι κι αν τα ακούνε για τον τρόπο χειρισμού της δημοσιότητας; Εκείνοι «το βιολί τους»... Χρειάστηκε άλλωστε να περάσουν σχεδόν πέντε μήνες για την πρώτη επίσημη συνέντευξη τύπου.

Και τι ελέχθη στην πρώτη αυτή συνέντευξη τύπου που περίμεναν όλοι με αγωνία; Τίποτε νεότερο. Ό,τι είχαν ήδη διατυπώσει μέσα από τους τηλεοπτικούς δέκτες οι αρμόδιοι υπουργοί.

Είχαν φροντίσει εξάλλου, με τις «δυνάμεις» του τηλεοπτικού συστήματος, να εκτεθούν δεόντως στα μάτια των ψηφοφόρων και θεατών στις μικρές οθόνες, εκεί που οι ερωτήσεις δεν μπορούν να είναι εξειδικευμένες και πιεστικές.

Γιατί άραγε; Μετά φταίνε όσοι κατηγορούν την ηγεσία του Υπουργείου Υγείας ότι είναι ανενημέρωτη και ότι ασκεί πολιτική επιφανείας…

71

VΙRUS

Είχαν δεν είχαν, και πάλι με τη φαρμακευτική αγορά ασχολήθηκαν οι Ευρωπαίοι δανειστές, καθώς μέσα στις απαιτήσεις τους από την ελληνική κυβέρνηση ήταν και μια σειρά μέτρων για τα φάρμακα

Ο

Οι "επίμονοι δανειστές"

ι «επίμονοι δανειστές», είτε τώρα ως Θεσμοί είτε παλαιότερα ως Τρόικα, έχουν στοχοποιήσει την αγορά του φαρμάκου στη χώρα μας, σκεπτόμενοι προφανώς τι συνέβαινε τα προηγούμενα χρόνια με τη φαρμακευτική δαπάνη που βρισκόταν στα ύψη.

Όπως άλλωστε υποστηρίζει και ο υπουργός Υγείας, Παναγιώτης Κουρουμπλής, υπήρξαν εποχές που η Ελλάδα είχε φαρμακευτική δαπάνη ωσάν να είχε 40 εκατομμύρια κατοίκους. Από τότε βέβαια, έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι, και η δαπάνη έχει περιοριστεί στα 2 δισ. που δεν φαίνεται να φθάνουν, κατά κοινή παραδοχή. Οι δανειστές όμως επιμένουν σε συνεχή μέτρα για κούρεμα. Οι πιέσεις τους για μείωση των τιμών στα off patent φάρμακα, συνεπώς και στα γενόσημα, αλλά και η καθολική συνταγογράφηση με βάση τη δραστική ουσία, έφερε σε εξαιρετικά δύσκολη θέση τον

υπουργό Υγείας, Παναγιώτη Κουρουμπλή, που ανοικτά δηλώνει ότι στηρίζει τα εγχωρίως παραγόμενα φάρμακα. Μάλιστα, όσοι βρίσκονταν κοντά του εκείνα τα 24ωρα, λένε πως δεν σταμάτησε να μιλά στο τηλέφωνο με υψηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη, ενίοτε φωνάζοντας: «Δεν κάνω πίσω. Η εγκύκλιος θα εφαρμοστεί». Αναφερόμενος βεβαίως στην εγκύκλιό του για συνταγογράφηση με εμπορική ονομασία των γενοσήμων. Πηγές του PhB λένε πως ο υπουργός

Υγείας εμφανιζόταν μάλιστα εξαιρετικά δυσαρεστημένος και με στελέχη του Μαξίμου που δεν στήριξαν τις επιλογές του στο θέμα. Η φτώχια φέρνει γκρίνια…

ΜΗΣΥΦΑ ή ΜΥΣΥΦΑ; Ποιο είναι το σωστό; Πολύς λόγος γίνεται για τα φάρμακα χωρίς συνταγή γιατρού. Οι περισσότεροι λένε πως δεν θα πρέπει να διατίθενται εκτός φαρμακείων, καθότι αποτελούν φάρμακα και μπορεί να αποδειχθούν επικίνδυνα. Ορισμένοι μιλούν για Μη Υποχρεωτικώς Συνταγογραφούμενα Φάρμακα, δηλαδή ΜΥΣΥΦΑ. Άλλοι πάλι κάνουν λόγο για Μη Συνταγογραφούμενα Φάρμακα (ΜΗΣΥΦΑ). Ποιο είναι όμως το σωστό; Οι καλά γνωρίζοντες επικαλούνται τον νόμο, ο οποίος συνήθως δεν λανθάνει… Σε όλους τους νόμους, αλλά και τα ΦΕΚ, αναφέρονται ως ΜΗΣΥΦΑ. Ενδεικτικά αναφέρουμε το ΦΕΚ Β’ 1981/21 Ιουλίου 2014, στο οποίο αναρτήθηκε και ο κατάλογος των φαρμακευτικών προϊόντων για τη χορήγηση των οποίων δεν απαιτείται ιατρική συνταγή (κατηγορία ΜΗΣΥΦΑ). Προς αποκατάσταση της λεκτικής αλήθειας…

72

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

Διοικητές ούτε για… ρουσφέτια! «Με το σταγονόμετρο η βοήθεια στην κυβέρνηση» φαίνεται πως είναι η γραμμή που ακολουθούν αρκετοί διοικητές νοσοκομείων που είχαν διοριστεί από την προηγούμενη κυβέρνηση

Ε

ίναι ενδεικτικό πως ορισμένοι αρνούνται τεχνηέντως ακόμη και να εξυπηρετήσουν την ηγεσία του Υπουργείου Υγείας όταν αυτή ζητά κάποιοι ασθενείς να «τακτοποιηθούν» νωρίτερα επειδή υπάρχει ανάγκη. Πολλές φορές δεν σηκώνουν τα τηλέφωνα (κατά το Γιούνκερ-Τσίπρας), ενώ άλλες φορές διαβεβαιώνουν πως το ζήτημα θα τακτοποιηθεί, αλλά αυτό γράφεται στις καλένδες. Η άρνηση να εξυπηρετήσουν, σε συνδυασμό με την κακή απόδοσή τους, που δεν θεωρείται τυχαία σε πολλές περιπτώσεις αλλά στο πλαίσιο να εκτεθεί η αριστερή κυβέρνηση, έχει βγάλει εκτός εαυτού την ηγεσία του Υπουργείου Υγείας. Δεν είναι τυχαίο πως ακόμη και ο συνήθως ήρεμος Ανδρέας Ξανθός λέει πως με ορισμένους διοικητές δεν υπάρχει δίαυλος επικοινωνίας, αφού υπάρχει άρνηση για συνεργασία. Από την άλλη βέβαια, στη Λεωφόρο Συγγρού, στη

ΝΔ, τρίβουν τα χέρια τους που στον πιο ευαίσθητο τομέα της υγείας τα πράγματα πάνε από το κακό στο χειρότερο. Λέγεται μάλιστα πως σκοπίμως η γραμμή που είχε δοθεί ήταν να παραμείνουν οι γαλάζιοι διοικητές, προκειμένου να ελέγχεται το σύστημα της υγείας. Επισήμως πάντως, τα γαλάζια στελέχη της Συγγρού καμαρώνουν για τον «επαγγελματισμό» των διοικητών που δεν παραιτήθηκαν για να μη μείνουν στον αέρα τα νοσοκομεία. Πιο στημένο ΕΣΥ, πεθαίνεις…

Ο έρωτας στα χρόνια της υγειονομικής "χολέρας" Θέμα συζήτησης έχει γίνει το τελευταίο διάστημα «ειδύλλιο» μεταξύ προσώπων που εμπλέκονται στον χώρο της υγείας. Οι συναντήσεις τους μυστικές, όπως και ο έρωτάς τους, παρότι δεν υπάρχει «παρανομία». Οι κακές γλώσσες λένε πάντως ότι τα δύο πρόσωπα, σε υψηλές θέσεις και οι δύο, επιχειρούν με κάθε τρόπο να κρατήσουν τη σχέση τους επτασφράγι-

στο μυστικό, προκειμένου να μην επηρεαστούν τα επαγγελματικά τους. Οι συναντήσεις τους μάλιστα γίνονται σε απομακρυσμένες περιοχές και όχι στα συνήθη στέκια του Ψυχικού, στα οποία λίγο-πολύ συχνάζει όλη η αγορά της υγείας. Το ειδύλλιο πάντως άρχισε να «κυκλοφορεί» και στους διαδρόμους της οδού Αριστοτέλους. Προς ώρας, υπάρχουν μόνο χαμόγελα…

in brief

έρα-δώθε οι μεταγραφές Π στο φάρμακο… Αρκετά στελέχη της αγοράς φαρμάκου λέγεται ότι «ψάχνονται» το τελευταίο διάστημα να αλλάξουν πόστο. Τις τελευταίες ημέρες μάλιστα, όπως λένε οι πληροφορίες του PhB, έχουν αυξηθεί τα βιογραφικά και τα παζάρια που μελετώνται από τις εταιρείες των λεγόμενων «κυνηγών ταλέντων» ή αλλιώς ανεύρεσης στελεχών. Ορισμένοι υψηλόβαθμοι δεν φαίνεται να είναι ικανοποιημένοι από τα οικονομικά τους και αναζητούν νέα στέγη επαγγελματική. Σε πολλές περιπτώσεις δε, ζητούν από άλλα στελέχη ή παράγοντες της αγοράς να τους προτείνουν σε νέες εταιρείες για να πάρουν την πολυπόθητη μεταγραφή. Οι πιο ελκυστικές θέσεις μοιάζουν να είναι αυτές που σχετίζονται με την επικοινωνία αλλά και τις κυβερνητικές επαφές. Εποχές αλλαγών και μεταγραφών…

73

VΙRUS

Ο πρόεδρος, οι "φουσκωτοί" και ένας δημοσιογράφος Είναι να αναρωτιέται κανείς σε αυτήν τη χώρα της κρίσης και των άκρων: τελικά ποιος κινδυνεύει περισσότερο; Ένας πρόεδρος μεγάλης φαρμακοβιομηχανίας που πραγματεύεται εκατομμύρια ευρώ ή ένας δημοσιογράφος;

Ό

πως φαίνεται, στην Ελλάδα του 2015 και των Θεσμών ένας δημοσιογράφος κινδυνεύει περισσότερο. Πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς πως πρόεδροι μεγάλων φαρμακευτικών κυκλοφορούν ως απλοί άνθρωποι χωρίς οδηγούς και συνοδευτικά αυτοκίνητα; Αντίθετα, οι δημοσιογράφοι ενδεχομένως να χρειάζονται προστασία «υψηλού επιπέδου».

Πριν λίγες ημέρες, γνωστός τηλεστάρ χρειάστηκε φιμέ τζάμια στο πολυτελές του αυτοκίνητο, μεγάλου κυβισμού, με τον απαραίτητο οδηγό φυσικά, αλλά και ένα συνοδευτικό τζιπ με δύο, παρακαλώ, «φουσκωτούς» και την ανάλογη καλωδίωσή τους, για να γευματίσει σε εστιατόριο των βορείων προαστίων. Το γεύμα συνοδεύτηκε από τις ανάλογες ηχηρές τηλεφωνικές συνομιλίες και τα ενοχλητικά γέλια που ακούγονταν και στα διπλά τραπέζια.

Λίγα μέτρα πιο δίπλα, πρόεδρος μεγάλης εταιρείας (διαχειριστής πολλών εκατομμυρίων) έτρωγε αθόρυβα χωρίς να αντιληφθεί κανείς την παρουσία του. Η αποχώρηση του μεγαλοδημοσιογράφου συνοδεύτηκε με την απαραίτητη φαντεζί περπατησιά του και με την παρουσία των «φουσκωτών» συνοδών να κλέβουν την παράσταση στο μικρό στενό των βορείων προαστίων. Επειδή και οι εποχές της κρίσης θέλουν τους σταρ τους…

in brief

αι η Αριστερά θέλει το Facebook Κ της… Στα social media θέλει να επεκταθεί περισσότερο, τελευταίως, ο υπουργός Υγείας, Παναγιώτης Κουρουμπλής, καθότι, όπως λένε πληροφορίες του PhB, το επιτελείο του διαπίστωσε «κενό» παρουσίας στο Facebook, το Twitter και τα άλλα δίκτυα. Όλα αυτά βέβαια σε σύγκριση με τα υπόλοιπα στελέχη της κυβέρνησης που «δίνουν και παίρνουν» με τις αναρτήσεις τους στα social media, με πρώτο και καλύτερο τον Γιάνη Βαρουφάκη. Βέβαια, λάτρης του Facebook στην οδό Αριστοτέλους απεδείχθη τελευταίως ο γενικός γραμματέας, Γιάννης Μπασκόζος, που κάθε λίγο και λιγάκι διατυπώνει και τις πολιτικές του απόψεις ή αντιρρήσεις με την κυβέρνηση. Πρώτη φορά Αριστερά και στα social media…

74

Το "πάρτι" της Συγγρού με τον ΕΟΦ Τα χέρια τους τρίβουν, λένε οι κακές γλώσσες, τα στελέχη της ΝΔ που γνωρίζουν τον χώρο της υγείας, με όσα συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό στον ΕΟΦ. Οι φημολογούμενες κακές σχέσεις που επικρατούν στον οργανισμό μετά τη νέα στελέχωσή του έχουν οδηγήσει τα γαλάζια στελέχη στο να κάνουν «πάρτι». Ευελπιστούν μάλιστα, όπως

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

λένε οι ίδιοι ωτακουστές, να προκύψουν «ζητήματα» στα φάρμακα με την τιμολόγηση κ.ά., ώστε στο τέλος να επιβεβαιωθούν για τη λανθασμένη πολιτική που ακολουθεί η αριστερά. Έλεγε μάλιστα χαιρέκακα γαλάζιο κομματικό στέλεχος, πρόσφατα, σε φιλική του παρέα: «Όταν τα βρούνε σκούρα, ας με πάρουν να τους συμβουλέψω»…

75

ΑΝΑΛΥΣΗ

[BLOOMBERG TICKER: NOTX:SW] [REUTERS TICKER: NOVNEE.S]

NOVARTIS ( Όμιλος)

Τιμή Μετοχής 20 Μαΐου 2015 $103,50 Χρηματιστήριο, ΗΠΑ (σε δολ. ΗΠΑ) Αρ. Μετοχών (σε εκατ.) 2.677,00 Χρ. Αξία (σε εκατ. $) 277.069,50 Μέσος Ημ. Όγκος Συν. (52 εβδ.) 1.469.086 Συντελεστής Beta 0,87 Στατιστικά Στοιχεία Μέγ. 52 εβδ. ($) 105,50 Χαμ. 52 εβδ. ($) 85,02 Απόδ. 1-Μ 1,23% Απόδ. 6-Μ 8,97% Απόδ. 12-Μ 15,66% Πηγή:Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο, ΗΠΑ

Εισηγμένη στο Χρηματιστήριο της Ζυρίχης και των ΗΠΑ Βασικός κλάδος δραστηριότητας: Φαρμακευτικές εταιρείες

Συνοπτικό προφίλ εταιρείας Η Novartis AG αποτελεί έναν πολυεθνικό όμιλο εταιρειών που ειδικεύεται στην έρευνα, την ανάπτυξη, την παραγωγή και το μάρκετινγκ μιας μεγάλης γκάμας προϊόντων υγείας, με ηγετική δραστηρι-

ότητα την παραγωγή φαρμάκων. Η έδρα της Εταιρείας βρίσκεται στη Βασιλεία της Ελβετίας, και οι δραστηριότητες του Ομίλου Novartis εκτείνονται σε ολόκληρο τον κόσμο.

Αποτελέσματα Α’ Τριμήνου 2015 (από Συνεχιζόμενες Δραστηριότητες) (σε εκατ. δολάρια)

3Μ 2015

%

3Μ 2014

Πωλήσεις Κέρδη προ Φόρων Καθαρά Κέρδη (μ.φ. & δ.μ.)

11.935,0 2.678,0 2.306,0

-6,52% -5,60% -6,03%

12.767,0 2.837,0 2.454,0

Πηγή: Εταιρεία/Όμιλος. Έως την ημερομηνία της παρούσας ανάλυσης, τα τελευταία διαθέσιμα δημοσιευμένα οικονομικά αποτελέσματα αφορούσαν στο Α’ Τρίμηνο 2015.

Η Πορεία της Μετοχής-Τελευταίες 52 εβδομάδες (σε Δολάρια ΗΠΑ)

Ανάλυση Ενοποιημένων Πωλήσεων (Περίοδος 2011-2014) (σε εκατ. δολ. ΗΠΑ) 2014

2012

2011

Ευρώπη

21.298 20.908 19.708 21.507

ΗΠΑ

18.792 18.624 18.592 19.225

Ασία, Αφρική, Αυστραλία

12.354 12.499 12.936 12.354

Καναδάς, Λατινική Αμερική ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: Χρηματιστήριο, ΗΠΑ

2013

5.552

5.325

5.437

5.480

57.996 57.356 56.673 58.566

Πηγή: Εταιρεία/Όμιλος.

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιρειών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

Εξειδικευμένοι Χρηματοοικονομικοί Σύμβουλοι στη Δημιουργία Εταιρικής Αξίας και στους Τομείς των Εξαγορών & Συγχωνεύσεων. Έτος Ίδρυσης: 2002

VALUATION & RESEARCH SPECIALISTS (VRS) - www.vrs.gr Αιόλου 104, Αθήνα 10564 • Τηλ. 210 3219557, 698 3603160 • Email: info@valueinvest.gr

76

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

Ιστορικοί Δείκτες P/E της Μετοχής σε Σύγκριση με τους Δείκτες της Αγοράς (x)

Πηγή: FACTSET, υπολογισμοί VRS.

Βασικά Χρηματοοικονομικά Μεγέθη & Δείκτες-Περίοδος 2009-2014 (Όμιλος, σε εκατ. δολ. ΗΠΑ) (σε εκατ. Πωλήσεις δολ. ΗΠΑ)

EBITDA

2009

44.267,0

2010

50.624,0

2011

ΔΑΝΕΙΑ EV / / ΙΔΙΑ P/BV EBITDA ΚΕΦΑΛΑΙΑ (x) (x) (x)

ROE %

ΚΠΦ

ΚΜΦΔΜ

P/Ε (x)

12.283,0

9.922,0

8.400,0

32,98

4,83

22,3

0,24

15%

14.945,0

11.702,0

9.794,0

28,29

4,38

19,5

0,36

15%

58.566,0

16.786,0

10.773,0

9.113,0

30,40

4,21

17,4

0,31

14%

2012

56.673,0

16.431,0

11.243,0

9.505,0

29,15

4,01

17,6

0,29

14%

2013

57.355,0

15.835,0

10.807,0

9.175,0

30,20

3,73

18,1

0,24

12%

2014

57.996,0

15.840,0

12.272,0

10.210,0

27,14

3,92

17,9

0,29

14%

Δείκτες Κεφαλαίου Κίνησης-Περίοδος 2009-2014 Σε εκατ. δολ. ΗΠΑ Πωλήσεις Κόστος Πωλήσεων (χωρίς αποσβ.) Μικτό Περιθώριο Κέρδους Καθαρά Κέρδη μφδμ Καθαρό Περιθώριο Κέρδους Ταμειακά Διαθέσιμα Ημέρες Αποθεμάτων Αποθέματα Ημέρες Πελατών Πελάτες Ημέρες Προμηθευτών Προμηθευτές Operating Cycle Cash Cycle

% %

Ημέρες Ημέρες Ημέρες

Ημέρες Ημέρες

Πηγή: Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις. Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις. Σημείωση: Έως την 20ή Μαΐου 2015, οι λογιστικές καταστάσεις του Α’ Τριμήνου 2015 αφορούσαν στα τελευταία διαθέσιμα δημοσιευμένα αποτελέσματα της Εταιρείας/Ομίλου. Οι ιστορικοί δείκτες αποτίμησης υπολογίζονται βάσει της τρέχουσας τιμής της μετοχής.

(Όμιλος, σε εκατ. δολ. ΗΠΑ)

2009 44.267,00 11.292,00 61,87% 8.400,00 19,0% 17.449,00

2010 50.624,00 13.044,00 74,23% 9.794,00 19,3% 8.134,00

2011 58.566,00 15.653,00 73,27% 9.113,00 15,6% 5.075,00

2012 56.673,00 15.658,00 72,37% 9.505,00 16,8% 8.119,00

2013 57.355,00 16.673,00 70,93% 9.175,00 16,0% 9.222,00

2014 57.996,00 16.881,00 70,89% 10.210,00 17,6% 13.862,00

126 5.830,00 69 8.310,00 130 4.012,00

170 6.093,00 71 9.873,00 134 4.788,00

138 5.930,00 64 10.323,00 116 4.989,00

157 6.744,00 65 10.051,00 130 5.593,00

159 7.267,00 63 9.902,00 135 6.148,00

132 6.093,00 52 8.275,00 117 5.419,00

195 65

242 108

203 86

222 92

222 88

184 67

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιρειών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

VRS-SFiT:Εξειδικευμένες Επιστημονικές Μεταφράσεις. Έτος Ίδρυσης: 2002

VRS – SFiT Αιόλου 104, Αθήνα 10564 • Τηλ. 210 3316358, 6945 851420 • Email: info@iraj.gr

77

ΡΑΝΤΕΒΟΎ ΥΓΕΊΑΣ

Καθαρίστε με φυσικό τρόπο το πάγκρεας από τις τοξίνες Το πάγκρεας διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην πέψη. Όταν οι τροφές μεταφέρονται από το στομάχι στο λεπτό έντερο, αναμιγνύονται με πεπτικά ένζυμα από το πάγκρεας που εξουδετερώνουν τα οξέα του στομάχου, εμποδίζοντας να δημιουργηθεί βλάβη στο έντερο

Α

υτά τα ένζυμα διασπούν επίσης τις τροφές, έτσι ώστε να μπορούν να απορροφηθούν από το σώμα. Τρώγοντας τις σωστές τροφές μπορούμε να αποτοξινώσουμε και να θεραπεύσουμε το πάγκρεας. Μπορούμε επίσης να βοηθήσουμε στο να αποφευχθεί η εκδήλωση της παγκρεατίτιδας, μιας επώδυνης φλεγμονής του παγκρέατος. Δείτε με ποιες τροφές μπορούμε να αποτοξινώσουμε το πάγκρεας: Βατόμουρα και κεράσια: Είναι και τα δύο καλές πηγές αντιοξειδωτικών, που βοηθούν την πρόληψη της καταστροφής των κυττάρων. Μπρόκολο: Το μπρόκολο και άλλα σταυρανθή λαχανικά, όπως τα λαχανάκια Βρυξελλών, το λάχανο και το κουνουπίδι, περιέχουν ισχυ-

ρές χημικές ουσίες, που μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη του καρκίνου. Σκόρδο: Το σκόρδο μαζί με τα κρεμμύδια είναι καλές πηγές θρεπτικών συστατικών ευεργετικών για την υγεία του παγκρέατος και για την πρόληψη του καρκίνου. Κόκκινα σταφύλια: Είναι μια καλή πηγή ρεσβερατρόλης, ενός ισχυρού αντιοξειδωτικού. Σπανάκι: Το σπανάκι είναι μια καλή πηγή σιδήρου και βιταμίνης Β, δύο πολύ σημαντικών συστατικών για το πάγκρεας. Γλυκοπατάτες: Οι γλυκοπατάτες, μαζί με άλλα λαχανικά που έχουν πορτοκαλί και κίτρινο χρώμα, όπως τα καρότα, το καλαμπόκι και η κολοκύθα, περιέχουν θρεπτικά συστατικά που είναι ευεργετικά για το πάγκρεας.

Πώς να χάσετε λίπος από τα μπράτσα

της Δήμητρας Ευθυμιάδου

Το λίπος και τα χαλαρωμένα μπράτσα είναι γυναικείο θλιβερό «προνόμιο» και φαίνεται ότι έρχεται στο προσκήνιο κάθε καλοκαίρι. Η απώλεια λίπους από τους βραχίονες θεωρείται εξαιρετικά δύσκολη και επίπονη. Οι επιστήμονες, ωστόσο, συνιστούν κάποια μικρά βήματα, για να αποκτήσουν οι γυναίκες με μεγαλύτερη ευκολία

γραμμωμένα μπράτσα. Συγκεκριμένα, συμβουλεύουν: Μειώστε τη διατροφή κατά 500 θερμίδες κάθε μέρα ή 3.500 θερμίδες κάθε εβδομάδα, για να χάσετε 1 με 2 κιλά επιπλέον λίπος την εβδομάδα. Δώστε έμφαση στην άπαχη πρωτεΐνη, στα λαχανικά, στα φρούτα και στα δημητριακά ολικής άλεσης.

Πράσινο τσάι: Γιατί κάνει καλό στην υγεία; Το πράσινο τσάι αποτελεί ελιξίριο ζωής, αφού έχει πολλά και σημαντικά οφέλη για την υγεία, λένε οι ειδικοί της Ιατρικής Σχολής του Mount Sinai Hospital. Γιατί θεωρείται όμως βάλσαμο για την υγεία; Όπως αναφέρουν οι επιστήμονες, ενισχύοντας τη «φήμη» του ροφήματος, είναι πλούσιο σε κατεχίνες και αντιοξειδωτικά, που εμποδίζουν την καταστροφή των κυττάρων. Άλλωστε, πρόσφατη ελβετική μελέτη που έγινε έδειξε ότι τα άτομα που έπιναν πράσινο τσάι είχαν καλύτερη μνήμη, αφού το ρόφημα έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να εμποδίσει τον σχηματισμό των πλακών που συνδέονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ. Το πράσινο τσάι όμως φαίνεται ότι συμβάλλει στη διατήρηση του σακχάρου στο αίμα. Οι κατεχίνες που περιέχει μειώνουν τη χοληστερόλη και την αρτηριακή πίεση. Πάντως, σχετικά με την απώλεια βάρους, οι απόψεις των ειδικών διίστανται. Ενώ ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι το συστατικό στο πράσινο τσάι EGCG μπορεί να σας βοηθήσει να χάσετε μερικά κιλά, άλλες μελέτες δείχνουν ότι δεν έχει καμία επίδραση.

78

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

Στάσεις του σεξ… για τα επείγοντα!

Ε

ξάλλου, δεν είναι τυχαίο το ότι κυκλοφορούν διάφοροι αστικοί μύθοι μεταξύ των εργαζομένων στα δημόσια νοσοκομεία, σύμφωνα με τους οποίους κλήθηκαν να δώσουν τις πρώτες βοήθειες σε ζευγάρια που αντιμετώπισαν πρόβλημα. Όπως απέδειξε νέα έρευνα, που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Advance in Urology, η μόνη ασφαλής στάση για τον άνδρα είναι όταν έχει τον «πάνω

λόγο» στο σεξ. Τότε και μόνο, αναφέρουν οι ειδικοί, μειώνονται οι πιθανότητες να υποστεί κάποιο τραυματισμό. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η στάση που προκαλεί σοβαρά προβλήματα στον άνδρα είναι όταν η γυναίκα βρίσκεται από πάνω ή αλλιώς «στάση καουμπόισσας». Κι αυτό γιατί, βάσει στατιστικών στοιχείων, η στάση αυτή έχει προκαλέσει τα περισσότερα κατάγματα των «προσόντων» του άνδρα. Άκρως επικίνδυνο, αναφέρουν οι επιστήμονες, είναι το σεξ κατά τη διάρκεια του οποίου οι ερωτικές περιπτύξεις συμβαίνουν πάνω σε έπιπλα ή σε ντουλάπια κουζίνας, γραφεία και άλλες επιφάνειες, γιατί είναι δυνατόν να προκληθούν μώλωπες, να σταματήσει η κυκλοφορία του αίματος και να συμβεί κάποιο κάταγμα. Το πιο σύνηθες που έχει καταγραφεί είναι να σπάνε τα πόδια της καρέκλας και το ζευγάρι να τραυματίζεται σοβαρά στην πλάτη και τους γοφούς.

Τρώτε τροφές που χορταίνουν την πείνα, όπως αυγά, άπαχο κρέας και τυρί ρικότα. Κάντε τραμπολίνο, για να αποκτήσετε γραμμωμένους μύες. Για να αντιμετωπίσετε την πλαδαρότητα στα μπράτσα κάντε ασκήσεις όπως άλματα, cross-country, σχοινάκι. Παίξτε τένις, χορέψτε, κάντε ποδήλατο, αρκεί να βρίσκεστε σε κίνηση περίπου 30 με 60 λεπτά την ημέρα.

Πότε το facelifting είναι επιτυχημένο; Πόσες φορές δεν έχουμε δει πρόσωπα αλλοιωμένα από τις πλαστικές επεμβάσεις; Κατά τους ειδικούς όμως, επιτυχημένο facelifting θεωρείται αυτό που κάνει το άτομο να δείχνει ανανεωμένο, χωρίς ρυτίδες, ξεκούραστο και «φρέσκο», χωρίς να έχουν αλλοιωθεί τα χαρακτηριστικά του. Όπως εξηγεί ο πλαστικός και επανορθωτικός χειρουργός Νεκτάριος Ντουντουλάκης, «στόχος μας σε

κάθε επέμβαση ρυτιδοπλαστικής είναι να δώσουμε στο πρόσωπο την ομορφιά της ηλικίας του, αφαιρώντας τις ρυτίδες και την περίσσεια δέρματος ή λίπους, χωρίς ωστόσο να αλλοιώσουμε τα χαρακτηριστικά του προσώπου». Ο χρόνος ανάρρωσης μετά από μια τέτοια επέμβαση είναι μόλις λίγες ημέρες. «Η αλλαγή που σημειώνεται στο πρόσωπο, αν και είναι άμεσα εμφανής, δεν είναι η τελική. Το πρόσωπο θα πάρει την τελική του μορφή μέσα σε διάστημα λίγων μηνών, κατά το οποίο θα φαίνεται σαν να “ομορφαίνει” όλο και περισσότερο, μέρα με τη μέρα» λέει ο πλαστικός χειρουργός.

Κατά καιρούς, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ακούσει διάφορες περίεργες περιπτώσεις περί τραυματισμών που συνέβησαν κατά τη διάρκεια του σεξ. Μάλιστα, αρκετά συχνά, έχουν καταγραφεί και τραυματισμοί, που αντιμετωπίστηκαν στα επείγοντα των νοσοκομείων

Πόσο παχαίνει τελικά το παγωτό;

Το παγωτό είναι ο πρωταγωνιστής του καλοκαιριού. Υπολογίζεται ότι ο καθένας μας καταναλώνει περίπου πέντε κιλά στη διάρκεια του καλοκαιριού. Η βασική πρώτη ύλη του παγωτού είναι το γάλα, το οποίο είναι πλούσιο σε ασβέστιο, μαγνήσιο και βιταμίνη D. Ένα από τα οφέλη του παγωτού στην υγεία είναι ότι έχει σχετικά χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη σε σχέση με άλλες τροφές. Η «ζημιά» γίνεται όταν προσθέσουμε σε αυτό σαντιγί, σιρόπια, τρούφες, ξηρούς καρπούς, που αυξάνουν τον γλυκαιμικό δείκτη. Οι θερμίδες του ποικίλλουν, και παρόλο που μια γρανίτα ή ένα διαιτητικό παγωτό μπορεί να αποδίδουν 100 θερμίδες το καθένα, το παρφέ ή η σοκολάτα ξεπερνούν τις 200 θερμίδες στα 100 γραμμάρια παγωτού, ενώ το παγωτό φρούτων βρίσκεται κάπου στη μέση, φτάνοντας κοντά στις 150 θερμίδες.

79

ΓΊΝΕΤΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΈΣ!

Αλλάξτε την ελληνική αγορά Υγείας! Εγγραφείτε τώρα στο Ph.B (Pharma & Health Business)! ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ

ΕΤΑΙΡΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ

Τ.Κ.

ΠΕΡΙΟΧΗ

ΠΟΛΗ

ΧΩΡΑ

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

E-MAIL

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΚΙΝΗΤΟ

FAX

ΑΦΜ*

ΔΟΥ*

*ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ & ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΕΤΗΣΙΑ: 50€

ΕΤΗΣΙΑ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ: 30€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΥΠΡΟΣ: 70€

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ: 90€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ΕΤΗΣΙΑ: 10€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α 6,5%)

Το Ph.B καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά...οικολογικά!

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / IBAN GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρίας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε πάντα το όνομα σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψιν κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

ΕΠΙΤΑΓΗ

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA S.A., Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953

80

/ Μάιος-Ιούνιος 2015

Αυτό το καλοκαίρι Σκέφτομαι. Ανακαλύπτω. Ερευνώ.

SPARK

Καλοκαιρινό Πρόγραμμα Θετικών Επιστημών 2015 Το SPARK είναι ένα καλοκαιρινό πρόγραμμα σχεδιασμένο από το Πανεπιστήμιο Brown και απευθύνεται σε μαθητές και μαθήτριες 12 έως 17 ετών που αγαπούν τις θετικές επιστήμες. Οι μαθητές και οι μαθήτριες θα έχουν μια μοναδική ευκαιρία να καταλάβουν τι σημαίνει να είσαι επιστήμονας μέσω δραστηριοτήτων διερευνητικής μάθησης σε ένα συναρπαστικό, διαδραστικό περιβάλλον. Τα μαθήματα SPARK βοηθούν το μαθητή να θεμελιώσει γερά τη μέθοδο της επιστημονικής έρευνας, με έναν ελκυστικό τρόπο ώστε να αναπτύξει τις δυνατότητές του στο μέγιστο βαθμό. Το καλοκαίρι του 2015 θα προσφερθούν δύο διαφορετικά προγράμματα, ένα για μαθητές που ενδιαφέρονται για τις Βιολογικές ή Ιατρικές επιστήμες και ένα για μαθητές που ενδιαφέρονται για τον κλάδο της Μηχανικής. Τα προγράμματα προσφέρονται σε δύο επίπεδα: το Junior SPARK για μαθητές 12-14 ετών και το Senior SPARK για μαθητές 15-17 ετών. Τα μαθήματα SPARK διδάσκονται από καθηγητές του Brown University στην Αγγλική γλώσσα, σε περιορισμένο αριθμό μαθητών των ΕΚΓ και άλλων σχολείων, στις εγκαταστάσεις του σχολείου μας.

Fatal Infections

Γιατί κάποιες ασθένειες δε θεραπεύονται; Πώς εισβάλλουν τα μικρόβια στο ανθρώπινο σώμα; Πώς αντιδρά το σώμα σε αυτούς τους μικροσκοπικούς εισβολείς; Γιατί σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ανθρώπινος οργανισμός χάνει τη μάχη; Σε αυτό το μάθημα, θα δούμε γιατί ορισμένες λοιμώξεις δεν θεραπεύονται και τι είναι αυτό που κάνει ορισμένα μικρόβια να μεταδίδονται στον άνθρωπο. Τι είναι τα εμβόλια και πώς προστατεύουν τον οργανισμό από τα θανατηφόρα μικρόβια; Θα διερευνήσουμε τη φυσική άμυνα του ανθρώπινου οργανισμού, καθώς και τα συμπτώματα, τη διάγνωση και τις θεραπείες για μερικά από τα πιο επικίνδυνα μικρόβια. Καθηγήτρια: Dr. Lauren Quattrochi Ημερομηνίες

Εισαγωγή στην Αεροναυπηγική Μηχανική και την Επιστήμη Πυραύλων ‘Έχεις ποτέ αναρωτηθεί πώς λειτουργεί ένα αεροπλάνο; Σε συναρπάζουν οι πύραυλοι, το διάστημα και οι δορυφόροι; Θέλεις να μάθεις πώς στέλνει η NASA δορυφόρους στο διάστημα εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά; Πώς σχεδιάζεται ένα αεροπλάνο που ταξιδεύει πιο γρήγορα από τον ήχο; Αν έχεις πότε αναρωτηθεί για όλα τα παραπάνω, τότε αυτό το μάθημα είναι για σένα! Θα έχεις την ευκαιρία να απαντηθούν οι ερωτήσεις σου και να κατανοήσεις την επιστήμη της αεροναυπηγικής. Καθηγητής: Dr. David Stout

Μάθημα

Επίπεδο

22 Ιουνίου - 26 Ιουνίου

Fatal Infections: Γιατί κάποιες ασθένειες δε θεραπεύονται;

Junior SPARK

22 Ιουνίου - 26 Ιουνίου

Εισαγωγή στην Αεροναυπηγική Μηχανική και Επιστήμη Πυραύλων

Senior SPARK

29 Ιουνίου - 3 Ιουλίου

Εισαγωγή στην Αεροναυπηγική Μηχανική και Επιστήμη Πυραύλων

Junior SPARK

29 Ιουνίου - 3 Ιουλίου

Fatal Infections: Γιατί κάποιες ασθένειες δε θεραπεύονται;

Senior SPARK

1η Εβδομάδα

2η Εβδομάδα

Μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, οι μαθητές και οι μαθήτριες θα παραλάβουν βεβαίωση (Certificate) από το Brown University

Για περισσότερες πληροφορίες τηλ. 210-6663950

www.cgs.gr

e-mail: spark@cgs.edu.gr

81

998/GR/12-01//1003(1)

AΡΘΡΟ

ΕΞΕΛΙΣΣΟΥΜΕ ΤΙΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ. ΒΕΛΤIΩΝΟΥΜΕ ΤΗ ΖΩΗ.

ΓΙ’ ΑΥΤΟ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΔΩ.

Η Gilead Sciences είναι μια βιοτεχνολογική εταιρεία που ανακαλύπτει, αναπτύσσει και εμπορεύεται καινοτόμες θεραπείες για νόσους όπου υπάρχει επιτακτική ανάγκη. Αποστολή της εταιρείας παγκοσμίως είναι να προάγει τη φροντίδα των ανθρώπων που πάσχουν από ασθένειες απειλητικές για τη ζωή. Η Gilead εστιάζει τους πρωταρχικούς στόχους της στα αντιικά (φάρμακα κατά των ιών HIV/ AIDS και των χρόνιων ηπατιτίδων) και στις ασθένειες του αναπνευστικού (όπως η γρίπη και η κυστική ίνωση). Σήμερα, το 40% των εργαζομένων μας απασχολείται στο τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης. Είναι ένα ποσοστό που υπερβαίνει το αντίστοιχο άλλων εταιρειών του χώρου μας και καταδεικνύει τη μακρόχρονη αφοσίωσή μας στην επιστημονική καινοτομία.

4

/ Δεκέμβριος 2011-Ιανουάριος 2012