Pharma and Health Business #29, 25/02/2015

029

# ΙΑΝ-ΦΕΒ 2 0 1 5

ΠΡΟΦΙΛ Σπύρος Κοκκινάκης

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Τι προσδοκούν από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ

ΡΕΠΟΡΤΆΖ Το eHealth στην Ε.Ε.

www.virus.com.gr ISSN: 2241-0961

Ρεπορτάζ 3ο Clinical Research Conference: Ώρα για Δράση

iDΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

2

/ Νοέμβριος 2011

1

iDΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

8

10

44

8. Προφίλ Σπύρος Κοκκινάκης Οι 50 αποχρώσεις του... Κοκκινάκη 10. Ρεπορτάζ Τι προσδοκούν από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ 44. Ρεπορτάζ 3ο Clinical Research Conference: Ώρα για Δράση

CEO: Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Αιμίλιος Νεγκής negis.e@ethosmedia.eu

     ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ: Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ: Βασιλική Αγγουρίδη agouridi.v@ethosmedia.eu ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ - ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Δήµητρα Ευθυµιάδου efthymiadou.d@ethosmedia.eu

029

# Ι Α Ν - Φ Ε Β 2 015 τιμή τεύχους 10€

2

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Χρήστος Χαραλαμπάκης charalampakis.c@ethosmedia.eu ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Σοφία Λαλισσίδου lalissidou.s@ethosmedia.eu

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

Ιοκάστη Αλειφεροπούλου aliferopoulou.i@ethosmedia.eu Κοσμάς Ζακυνθινός zakinthinos.k@ethosmedia.eu ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ: Αμαλία Λούβαρη louvari.a@ethosmedia.eu



3

iDΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

56 66 71

56. Ρεπορτάζ Το eHealth στην ΕΕ

78

66. Επικαιρότητα 71. Virus 76. Χρηματιστήριο Ανάλυση VRS 78. Ραντεβού Υγείας

EΠΙΜΈΛΕΙΑ ΥΛΗΣ - CREATIVE: Θεοδοσία Μαρούτση theodosia.maroutsi@gmail.com ISSN: 2241-0961

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ: Τζένη Ρούσση roussi.t@ethosmedia.eu

ΙΔΙΟΚΤΗΣΊΑ: Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος

   

ΥΠΕΥΘΥΝΗ MARKETING: Μαίρη Κατσαπρίνη katsaprini.m@ethosmedia.eu

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος Shutterstock

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ: Σοφία-Αφροδίτη Βουλγαράκη voulgaraki.s@ethosmedia.eu

ΕΚΤΎΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

T: 210 9984950, Φ: 210 9984953 E: info@virus.com.gr • www.virus.com.gr • www.phb.com.gr • www.ethosmedia.eu • www.ethosevents.eu • www.alivemag.gr • www.hrima.gr • www.insuranceworld.gr • www.asfalizomai.com • www.bitdaily.gr * Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης, ή μέρος αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

Το τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας, είναι τυπωμένο σε πιστοποιημένο χαρτί FSC® και συμβάλλει στην υποστήριξη των δασών του πλανήτη.

4

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

5

EDITΟRIAL

μα σ ι ρ ύ γ ω σ ς προσπάθειέ Όχι σε πι τείνουμε τις εν να ι τα ζε Χρειά σε ι όχι η

υ ακολούθ

φορίας, πο

Το κλίμα ευ

λύεται

χίζει και δια

γές, αρ μετά τις εκλο ας απαισιοδοξί

ωτιούνται τι

πλέον αναρ

οι

άντως ότι,

Πιστεύω π

σσει

μας επιφυλά

το μέλλον.

ΡΙΖΑ θα έχει

ό,τι κέρδη από

Είναι αλήθεια ότι δυσκολεύομαι να γράψω. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές παραμένουν όλα στον αέρα. Η κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει να έρθει σε συμφωνία με τους δανειστές, οι οποίοι δείχνουν άκαμπτοι

ανέμενε και

Η

λιγότερα

με τις

λλιεργήσει.

που είχε κα

ι

ροσώπων κα

ξιολόγηση π

και α αξιοκρατία πρακτικών.

με

α μην έχου

α βασικό ν

ισμένες από

οβάμαι ότι ορ

ι συμφωνία.

του ΣΥ κυβέρνηση

ειαζόμαστε

ρνήσεις. Χρ

ες κυβε προηγούμεν

λληλ Είναι παρά

αργά ή

επέλθε γρήγορα, θα

προσδοκίες

μ

αφος και όλ

κερδίζουν έδ

ινε με τις

χνά συνέβα

α, όπως συ όνο στα λόγι

άλειας και

τα ανασφ γά. Αισθήμα

σιγά σι

ρυθμίσεις κα

ατικές μεταρ

γμ μας για πρα

α. Φ πισωγύρισμ

οσλήψεις

Α (επαναπρ

ς του ΣΥΡΙΖ τις εξαγγελίε

μβάσεων με

, διακοπή συ

γιατρών ΙΚΑ

ινικές ιδιωτικές κλ

μβεί αυτό, θα

ν συ πίσω. Και α

ρίζουν

κ.λπ.) μάς γυ

ς

έχει ολέθριε

θ’ ημάς; υτό στα κα α ει ίν α μ η συνέπειες. Τι σ ι να ω ν βλέπ ες φορές ότ για φέτος, δε σει και άλλ ώ ον στ ει μ χι η ά σ υλ ω Το Έχ η ι χέρι. Και ιθώρια ώστε γαίνουν χέρ η ερ π π α λά εί ολ υγ π ι υπάρχουν ανάπτυξη κα ελιχθεί σε αντικά τις μ ση ι σε ή μπορεί να εξ ς υξ α α εί να υγ ς ση τη νη κυβέρ ο τομέας γκη. ας. έχουμε ανά ι δη της υγεί κα ς, νε ά ς, που τόσο π ξη δα τυ ς π κέ νά νι α ω κοιν μοχλό ανείς αλίσει διαφ είμαστε εν δ τι ό ω τος να διασφ ύ ά τε κρ ισ το π ί , κε τε Αρ Άλλωσ ων. τις ισης των πόρ κλείσει όλες ε μ ου έχ ους διαχείρ εν όρ Δ . ίς οι ιε μ υγ οι ι έτ κα ακόμη ε να μπορούσαμ ρέλι και αν βα ο στ ες τρύπ βαιος δεν είμαι βέ τις δαπάνες, ε υμ σο ή υξ α ιαναν τόπο. εγκής ήματα θα έπ χρ ον Αιμίλιος Ν λέ ιπ ότι τα επ . όμη δρόμο έχουμε ακ ς ω π ώ ρ Θεω

                                

6

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

7

ΠΡΟΦΙΛ

ΣΠΎΡΟΣ ΚΟΚΚΙΝΆΚΗΣ*

Οι 50 αποχρώσεις του... Κοκκινάκη

Πριν ακόμη καλά-καλά τοποθετηθεί στη νέα του θέση, έχει προκαλέσει αναστάτωση

Μ

*Γενικός Γραμματέας Υπουργείου Υγείας της Δήμητρας Ευθυμιάδου

8

ε το άκουσμα του ονόματός του και μόνο, τα σχόλια άρχισαν να δίνουν και να παίρνουν. Πολλά και διαφορετικά. Πικρόχολα, ευνοϊκά, κακεντρεχή, παινευτικά. Όπως και να ’χει, ο νέος γενικός γραμματέας του Υπουργείου Υγείας, Σπύρος Κοκκινάκης, κατάφερε να κεντρίσει το ενδιαφέρον εχθρών και φίλων του. Ίσως όχι τυχαία, καθώς η παρουσία του στη θέση του γενικού γραμματέα ζητήθηκε επιμόνως από τον νέο υπουργό Υγείας, Παναγιώτη Κουρουμπλή. Και όχι τυχαία, αφού υπήρξε στενός συνεργάτης του και φίλος από το 1993, οπότε και ήταν διευθυντής του γραφείου του όταν εκείνος κατείχε τη θέση του γενικού γραμματέα Πρόνοιας στην οδό Αριστοτέλους, επί υπουργίας Δ. Κρεμαστινού. Οι καλά γνωρίζοντες υποστηρίζουν πως στήριξε τον Παναγιώτη Κουρουμπλή στις πιο δύσκολες φάσεις της ζωής του, γι’ αυτό και ο νέος υπουργός επέμενε για την τοποθέτησή του. Μια τοποθέτηση που προκάλεσε αρκετές αντιδράσεις στους κόλπους του ΣΥΡΙΖΑ. Άλλωστε, θεωρείται άνθρωπος του ΠΑΣΟΚ, παρότι οι άλλοτε κομματικοί του φίλοι λέγεται πως τον έβαλαν στον «πάγο» τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας του ιδιόμορφου, sui generis, χαρακτήρα του. Και δεν είναι λίγοι εκείνοι που συμφωνούν πως ο γεννημένος στον Πειραιά 60χρονος Σπύρος Κοκκινάκης έχει πολλά ιδιόρρυθμα στοιχεία. Λέγεται μάλιστα, από τις «κακές γλώσσες», πως μόλις του ανακοινώθηκε ότι θα γίνει γενικός γραμματέας στο Υπουργείο Υγείας, συγκέντρωσε βασικούς υπαλλήλους του Υπουργείου για να δώσει τις

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

πρώτες κατευθύνσεις. Εκεί, όπως λέγεται από τους ίδιους, εμφανίστηκε ιδιαιτέρως σκληρός, με μια δόση… έπαρσης, λέγοντας μεταξύ άλλων στους συγκεντρωμένους υπαλλήλους: «Ξεχάστε αυτά που ξέρετε. Τώρα που ήρθα εγώ αλλάζουν όλα». Βέβαια οι αυστηρές του αυτές οδηγίες μεταφέρονται με διαφορετικό τρόπο από άλλους παράγοντες του Υπουργείου Υγείας. Πάντως, ένα είναι σίγουρο: ο νέος γενικός γραμματέας του Υπουργείου Υγείας είναι αυστηρός και πολύ σκληρός στη δουλειά του, όπως λένε όσοι έχουν συνεργαστεί μαζί του. Είναι ωστόσο δίκαιος, συμπληρώνουν, και ζητά πειθαρχία από όλους, όπως επιδεικνύει και ο ίδιος. Αντίστοιχη πειθαρχία ζητούσε από τους υπαλλήλους και στο Υπουργείο Εργασίας, όπου βρισκόταν τα τελευταία χρόνια ως γενικός διευθυντής του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας. Μάλιστα προκάλεσε γενικές αντιδράσεις στους υπαλλήλους του Υπουργείου Εργασίας –λένε όσοι βρίσκονταν εκείνη την περίοδο στο περιβάλλον του– όταν αποφάσισε να εφαρμόσει κατά γράμμα τον νόμο Μητσοτάκη περί αξιολόγησης, βάζοντας στο μικροσκόπιο του ελέγχου εργαζομένους ετών. Πιθανώς γι’ αυτό να προκαλούνται και τώρα αντιδράσεις σε διαφόρους της οδού Αριστοτέλους, αφού ο νόμος Μητσοτάκη θεωρήθηκε ιδιαιτέρως άδικος από τον τρόπο με τον οποίο είχε συνταχθεί. Ο Σπύρος Κοκκινάκης τις πρώτες ημέρες της μετακίνησής του στο Υπουργείο Υγείας «εγκαταστάθηκε» στο γραφείο του Παναγιώτη Κουρουμπλή. Από κει, με έ-

να τηλεφώνημα, ή ακόμη και με κατ’ ιδίαν συναντήσεις, ζητούσε πλήρη ενημέρωση από τους διαφόρους επικεφαλής των τμημάτων. Λέγεται δε πως έδινε και στενό χρονικό όριο για γραπτή ενημέρωση σχετικά με την πορεία ορισμένων έργων. Πολλοί λένε πάντως πως αυτές οι πρωτοβουλίες Κοκκινάκη και η άμεση επιβολή του στο περιβάλλον του Υπουργείου δεν είναι τυχαίες κινήσεις. Είχαν την έγκριση του Παναγιώτη Κουρουμπλή –υποστηρίζουν αρκετοί «ένοικοι» της πλατείας Βάθη– καθώς θεωρείται πως είναι τα «μάτια του νέου υπουργού» στην οδό Αριστοτέλους. Εντυπωσιακό θεωρείται όμως το γεγονός ότι ο νέος γενικός γραμματέας, παρότι είχε έντονη ενασχόληση με τα κομματικά του ΠΑΣΟΚ και ήταν ενεργός σε διάφορες υπηρεσίες, υπουργεία και οργανισμούς, κατόρθωσε να συγγράψει πολλά βιβλία λογοτεχνικά και ποίησης. Γι’ αυτό και είναι μέλος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, της Φιλολογικής Στέγης Πειραιά, του Πειραϊκού Συνδέσμου, του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός» και άλλων συλλόγων και φορέων. Και το πώς παντρεύονται άραγε όλες αυτές οι ανάμικτες ενασχολήσεις, όπως η σχέση με το ΠΑΣΟΚ, τη δημόσια διοίκηση, την πρόνοια, την ποίηση, αποτελεί μάλλον ένα ερώτημα. Ο 60χρονος γενικός γραμματέας πάντως, που έχει αναγορευθεί και διδάκτορας δημόσιας διοίκησης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, έχει στη συλλογή του έργα ποίησης όπως: «Ασφυξία», «Επικήδειος για τους τυράννους», «Στη χαραμάδα του πατώματος», «Ο αποχαιρετισμός της σιωπής», «Τα κύματα του Αιγαίου-Το σχήμα της θυσίας», «Μαθητεία προσώπου». Πολλοί πολιτικοί του εχθροί λένε μάλιστα σε πηγαδάκια –με τη δέουσα κακεντρέχεια– πως ο Σπύρος Κοκκινάκης έκανε στροφή προς την ποίηση επειδή δυσκολεύεται να επικοινωνήσει με τους συνεργάτες του. Είναι οι ίδιοι που υποστηρίζουν πως δεν είναι ιδιαίτερα συζητήσιμος και διαλλακτικός. Όσοι ωστόσο έχουν καλή σχέση μαζί του ισχυρίζονται ότι η δική του απάντηση είναι πως τα ποιήματά του έχουν

μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και έχει βραβευτεί γι’ αυτά. Οι πιέσεις πάντως που ασκήθηκαν στον ΣΥΡΙΖΑ και στους κεντρικούς μηχανισμούς του κόμματος για να μην τοποθετηθεί στη θέση του γενικού γραμματέα φαίνεται να του στέρησαν την κυριαρχία επί διαφόρων θεμάτων στο Υπουργείο Υγείας. Ενώ αρχικά προοριζόταν να καλύψει όλες τις αρμοδιότητες του τέως ισχυρού γενικού γραμματέα, Βασίλη Κοντοζαμάνη, τελικώς τα ζητήματα που θα χειρίζεται περιορίστηκαν δραστικά, και τον πρώτο λόγο θα έχει ο καθαρόαιμος Συριζαίος έτερος γενικός γραμματέας, Γιάννης Μπασκόζος. Πιθανώς το βιβλίο με τα ποιήματά του και με τίτλο «Ασφυξία» να αποτελεί μια προνοητική συλλογή για τον Σπύρο Κοκκινάκη. Γιατί άντε να μη νοιώσεις ασφυξία σε ένα περιβάλλον ΣΥΡΙΖΑ με Πασοκικές καταβολές… Άραγε, ο φίλος του Παναγιώτης Κουρουμπλής θα του δώσει την απαραίτητη ανάσα;•••

9

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Το PhB καταγράφει τις θέσεις στελεχών από τον ευρύτερο χώρο της υγείας

ΠΟΙΕΣ ΑΛΛΑΓΈΣ ΕΊΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΊΕΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΊΑ

Τι προσδοκούν από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ

Επιμέλεια κειμένου: Β. Αγγουρίδη,

Ι. Αλειφεροπούλου

Οι παράγοντες της Υγείας εκφράζουν τις ανησυχίες τους για το μέλλον, αξιολογούν τα σοβαρότερα προβλήματα, παραθέτουν τις προτεραιότητες και σχολιάζουν το πρόγραμμα της νέας κυβέρνησης

Ν

έα χρονιά, νέα κυβέρνηση, νέες πολιτικές κατευθύνσεις και νέοι προβληματισμοί. Το 2015 μάς υποδέχθηκε με ανατροπές, με την εκλογή του ΣΥΡΙΖΑ, που συνοδεύεται με αλλαγές σε δεδομένα και ισορροπίες, σε ένα ιδιαίτερα κομβικό σημείο για τη χώρα, τόσο για την εσωτερική της λειτουργία όσο και για τις σχέσεις της με τους διεθνείς παράγοντες.

10

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

11

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Οι συνεντεύξεις Παναγιώτης Βάρδας

καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Η νέα κυβέρνηση χρειάζεται να αποφύγει την άγνοια, τον άκρατο κομματισμό, την αναξιοκρατία και την απάθεια

1.

Οι ερωτήσεις

1. Πόσο ανησυχείτε για τις εξελίξεις στον τομέα της οικονομίας και τις διαπραγματεύσεις με την Τρόικα; Υπάρχει ,λέτε, κίνδυνος εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη; 2. Ποιες πιστεύετε ότι πρέπει να είναι οι άμεσες προτεραιότητες της νέας κυβέρνησης στον χώρο της υγείας; 3. Τι κατά τη γνώμη σας πρέπει να αποφύγει η νέα κυβέρνηση στην Υγεία; 4. Ποιο θεωρείτε ότι είναι το πιο σοβαρό πρόβλημα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση στον τομέα ευθύνης σας; Έχετε να προτείνετε κάτι συγκεκριμένο; 5. Γνωρίζετε ποιο είναι το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ στην Υγεία; Αν το γνωρίζετε, ποια είναι τα κύρια σημεία στα οποία συμφωνείτε και πού εστιάζονται οι ενδεχόμενες διαφωνίες σας;

12

Ειδικά στον καθημαγμένο χώρο της υγείας, η αλλαγή του προτύπου αναδεικνύεται από όλους ως επιτακτική. Είναι άλλωστε γεγονός πως περιθώρια δεν υπάρχουν. Το σχοινί δεν μπορεί να τεντωθεί περαιτέρω, τα μοντέλα διαχείρισης πρέπει να αναδιαμορφωθούν. Βέβαια, η αλλαγή συνήθως συνοδεύεται από ανησυχία για το άγνωστο, ενισχυμένη από το θολό τοπίο στις προθέσεις της νέας κυβέρνησης. Τα σκαμπανεβάσματα στις διαπραγματευτικές προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης, σε ένα υπέδαφος αμφιβολίας και οικονομικής δυσπραγίας, απόρροια των τελευταίων ετών, φαίνεται να εντείνουν αυτήν την ανησυχία. Σε αυτήν την καμπή για τη χώρα, το PhB ζήτησε τις απόψεις στελεχών από τον ευρύτερο χώρο της υγείας, προκειμένου να καταγράψει τους προβληματισμούς αλλά και τις εκτιμήσεις τους για την επόμενη μέρα. Στις απαντήσεις τους ξεχωρίζουν η επιτακτική ανάγκη για ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και η προστασία των ανασφάλιστων, καθώς και ο ανασχεδιασμός επιμέρους δομών αλλά και του συνόλου του συστήματος υγείας, ξεκινώντας από τη διασφάλιση της επαρκούς και σταθερής χρηματοδότησής του και την αξιοποίηση της καινοτομίας. Μία εκ των προτάσεων είναι η συμμετοχή των πολιτών στο κόστος βάσει εισοδηματικών κριτηρίων. Κυριότερος εχθρός της προσπάθειας αποκατάστασης της λειτουργίας της Υγείας αναδεικνύεται η άκρατη κομματοκρατία, διαφωνίες εκφράζονται για τις όποιες προσπάθειες ενίσχυσης του κρατισμού, ενώ ενστάσεις, κυρίως στο κομμάτι της χρηματοδότησης, εκφράζονται γύρω από το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ για την Υγεία.

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

Ευρύτερα, οι προοπτικές στην οικονομία, σε μια χώρα που παρουσιάζει ένα τεράστιο, διαρκές οικονομικό έλλειμμα, χαμηλή εξαγωγική δραστηριότητα και ιδιαίτερα περιορισμένη ελκυστικότητα στις ξένες επενδύσεις είναι απογοητευτικές. Η πραγματικότητα, νομίζω, είναι τραγικά απλή. Συγκεκριμένα, πιστεύω ότι στους καιρούς της επίπεδης παγκόσμιας οικονομίας, για μια χώρα σχετικά μικρού μεγέθους, όπως η χώρα μας, είναι μονόδρομος η ανάγκη να αυξήσει την παραγωγή της, να γίνει ελκυστική στις επενδύσεις, να ηρεμήσει κοινωνικά και οπωσδήποτε να περιορίσει αποτελεσματικά τα φαινόμενα της μεγα-διαφθοράς της μεγα-αναξιοκρατίας. Δεν γνωρίζω εάν υπάρχει κίνδυνος εξόδου από την ευρωζώνη. Το θεωρώ ιδιαίτερα δύσκολο. Διερωτώμαι όμως, πώς μπορεί μια χώρα να παραμείνει στην ευρωζώνη αν δεν συμμορφώνεται με τις βασικές αξιώσεις της ζώνης; Ένας γάμος, λογικά, χρειάζεται δύο συντρόφους…

2.

Σπεύδω απ’ αρχής να επισημάνω ότι οι περισσότερες χώρες, για πολλούς λόγους, βρίσκονται συνεχώς μπροστά σε σημαντικά διλήμματα ως προς το σύστημα υγείας τους και τη βιωσιμότητα του μοντέλου που ακολουθούν. Το πρόβλημα με το ελληνικό Εθνικό Σύστημα Υγείας δεν νομίζω ότι σχετίζεται καθοριστικά με τον χαρακτήρα της νομικής ή θεσμικής του μορφής. Οι κυβερνήσεις των τελευταίων τριάντα χρόνων υιοθέτησαν και νομοθέτησαν ιδέες και αποφάσεις σύμφωνα με τις οποίες θα έπρεπε, λογικά, να διαθέτουμε σήμερα ένα αξιοπρεπές σύστημα υγείας. Νομίζω ότι η αποδοτικότητα και η βιωσιμότητα του Εθνικού Συστήματος Υγείας αποδεκατίζεται με συστημικό τρόπο, στο επίπεδο της εφαρμογής του. Εδώ θα γίνω περισσότερο συγκεκριμένος, επισημαίνοντας τα ακόλουθα: i. Το Εθνικό Σύστημα Υγείας έδειξε απ’ αρχής ότι δεν διέθετε καμία δυνατότητα ανανέωσης και αξιοκρατίας. Πράγματι, η ουσιαστική πλευρά της ανανέωσης

Ε

ιδικά στον καθημαγμένο χώρο της υγείας, η αλλαγή του προτύπου αναδεικνύεται από όλους επιτακτική

του ιατρικού δυναμικού υποβαθμίστηκε ως δευτερεύουσα συνιστώσα, στον βωμό του κομματικού συμφέροντος. ii. Η ποιότητα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης υπήρξε προβληματική, ενώ ταυτόχρονα ο νησιώτικος χαρακτήρας της χώρας απαιτούσε ειδικό σχεδιασμό. iii. Υπήρξε μια συνειδητή κακοδιαχείριση των πόρων του Εθνικού Συστήματος Υγείας τα τελευταία τριάντα χρόνια, ώστε σήμερα το σύστημα αυτό να βιώνει την απαξίωση. Για να βελτιωθεί το σύστημα υγείας χρειάζεται να ανανεωθούν οι «παίχτες», να υποστηριχθεί η πρωτοβάθμια περίθαλψη και ασφαλώς να γίνει επιμελημένη διαχείριση του κόστους των νέων τεχνολογιών του χώρου διάγνωσης και θεραπείας.

3.

Η νέα κυβέρνηση χρειάζεται να αποφύγει την άγνοια, τον άκρατο κομματισμό, την αναξιοκρατία και την απάθεια. Η νέα κυβέρνηση χρειάζεται να καταλάβει ότι πέρα από την πρωτοβάθμια περίθαλψη το ουσιαστικό «παιχνίδι» παίζεται στα μεγάλα νοσοκομεία. Το ουσιαστικό «παιχνίδι» παίζεται από ομάδες έμπειρες και σύγχρονες. Αν θέλουμε οι Έλληνες ασθενείς για τα δύσκολα προβλήματα υγείας να πηγαίνουν στα δημόσια νοσοκομεία –αφού για αυτά πληρώνουν μια ζωή– χρειάζεται το προσωπικό, και ασφαλώς οι γιατροί, να μην είναι μια μάζα επίπεδη και κακοπληρωμένη. Τέλος, χρειάζεται να τοποθετηθούν στα δημόσια νοσοκομεία και συμβούλια διοίκησης άνθρωποι που να «γνωρίζουν γράμματα».

αφέρον και αποτελεσματικότητα στην οργάνωση των δημόσιων καρδιοχειρουργικών κλινικών. Χρειάζεται επίσης να γίνει αντιληπτό ότι το τεράστιο θέμα της πρωτογενούς αγγειοπλαστικής στην περίπτωση ενός εμφράγματος στη χώρα μας «πάσχει» πολύ. Τέλος, χρειάζεται η νέα κυβέρνηση να δώσει οικονομικά και επιστημονικά κίνητρα στου ιατρούς, ώστε η τελευταίοι να δουλέψουν με πάθος για το Εθνικό Σύστημα Υγείας.

5.

Δυστυχώς δεν έχω εντρυφήσει στο πρόγραμμα της νέας κυβέρνησης. Γνωρίζω ότι προτείνουν την ενίσχυση της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, κάτι στο οποίο συμφωνώ ασφαλώς. Σπεύδω ωστόσο να επαναλάβω ότι, κατά τη γνώμη μου, τα συστήματα υγείας στην Ευρώπη είναι λιγότερο ή περισσότερο κοινά, με παρόμοια προβλήματα. Αυτό που χρειάζεται να κάνει η νέα κυβέρνηση –και είναι ιδιαίτερα δύσκολο ή ίσως μη κατορθωτό– είναι η αξιοκρατική ανανέωση του ιατρικού προσωπικού του νοσοκομείου και η υποστήριξη των εξελισσόμενων τεχνολογιών.

4.

Στον χώρο της καρδιολογίας και καρδιοχειρουργικής, η νέα κυβέρνηση χρειάζεται να σκύψει με μεγαλύτερο ενδι-

13

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Κ

υριότερος εχθρός της προσπάθειας αποκατάστασης της λειτουργίας της Υγείας αναδεικνύεται η άκρατη κομματοκρατία

Κωνσταντίνος Φρουζής

πρόεδρος του ΣΦΕΕ Είναι επιτακτικός ο επαναπροσδιορισμός του προϋπολογισμού για την Υγεία και ο έλεγχος όλων των κέντρων κόστους

1.

Η αβεβαιότητα για την πορεία της ελληνικής οικονομίας είναι εδώ και πλέον των έξι ετών μια σταθερά, και παρά τα όποια θετικά μακροοικονομικά στοιχεία είχαν παρουσιαστεί την προηγούμενη χρονιά, κάθε άλλο παρά εμείς, οι εκπρόσωποι της ονομαζόμενης ως «πραγματική οικονομία», είχαμε εφησυχάσει. Με δεδομένο το γεγονός ότι και η ευρωπαϊκή οικονομία δεν είναι ρόδινη, ακόμη και μετά τις αποφάσεις για την ποσοτική χαλάρωση, τα στοιχεία που ανακοινώνονται δεν αφήνουν περιθώρια για αισιοδοξία. Εντός των συνόρων δε, η προεκλογική περίοδος πάγωσε πολλές διαδικασίες και προκάλεσε ένα κλίμα αντιστροφής στην ευρύτερη οικονομική δραστηριότητα, όπως π.χ. στα έσοδα. Η κρίση στην Ελλάδα υπάρχει και πιστεύω ότι δεν θα βγούμε και τόσο σύντομα από το τούνελ της αβεβαιότητας. Φυσικά δεν πρέπει να τίθεται θέμα για την παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη. Υπάρχει από παντού η διαβεβαίωση ότι αυτό δεν αμφισβητείται. Όμως οι εξελίξεις δείχνουν πως και η ίδια αυτή ομάδα χωρών αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις. Αποπληθωρισμός, αλλαγές στις συναλλαγματικές ισοτιμίες, μηδενική ανάπτυξη. Για τη χώρα μας πάντως, είναι θετικό το γεγονός ότι έχουμε πλέον κυβέρνηση με σημαντική πλειοψηφία και σταδιακά η πολιτική αβεβαιότητα θα υποχωρεί. Η οικονομία θα τεθεί σε νέα βάση. Από κει και πέρα όμως, δεν αρκεί μόνο να ανησυχούμε. Ούτε να πιστεύουμε ότι η νέα

14

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

πολιτική κατάσταση μπορεί εν μία νυκτί να αλλάξει τα όποια αρνητικά δεδομένα. Πρέπει να δράσουμε γρήγορα και στις διαπραγματεύσεις με την Τρόικα. Και σημειώνω ότι για τον χώρο της υγείας η Τρόικα είναι συνώνυμη σε μεγάλο βαθμό με δραματικές αποφάσεις οι οποίες επηρέασαν και τα οικονομικά του κλάδου αλλά κυρίως και την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας του Έλληνα πολίτη. Ελπίζουμε ότι αν τεθούν υπό νέα βάση οι συζητήσεις με τους δανειστές, είτε δηλαδή με την Τρόικα είτε με την όποια μορφή εκπροσώπησης αυτοί θα έχουν, να τεθεί παράλληλα και να προέχει το σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα της ανεργίας των ανασφάλιστων και της ελλιπούς περίθαλψης.

2.

Το βασικότερο είναι να κοιτάξει και πάλι σοβαρά το θέμα του προϋπολογισμού και των ανασφάλιστων, τη σωστή δρομολόγηση των μεταρρυθμίσεων και τη στόχευση στην ποιότητα των υπηρεσιών υγείας και όχι μόνο στον έλεγχο και την οριζόντια μείωση του κόστους. Επίσης, είναι σημαντικό για τον Έλληνα ασθενή αλλά και για εμάς τις εταιρείες να διατηρηθεί η πρόσβαση των ασθενών στην καινοτομία και την είσοδο των νέων φαρμάκων στο σύστημα περίθαλψης. Πιστεύω ότι θα πρέπει να επικαιροποιηθούν πολλές από τις 140 και πλέον αποφάσεις για την Υγεία που λήφθηκαν υπό πίεση και άγχος την περίοδο της κρίσης και δεν εννοώ να καταργηθούν. Υπήρξαν και σωστές αποφάσεις, απλά είτε δεν εφαρ-

μόστηκαν σωστά είτε άφηναν πολλά θολά σημεία, με πολλαπλές ερμηνείες. Σημαντικός πιστεύω είναι και ο επαναπροσδιορισμός του ρόλου του ΕΟΠΥΥ, και ίσως θα πρέπει να επανιδρυθεί και να επανεξεταστεί η δημιουργία και η λειτουργικότητα του ΠΕΔΥ.

3.

Βασικά, θα πρέπει να αποφύγει κοινωνικά τον αποκλεισμό πληθυσμιακών ομάδων από την περίθαλψη και τεχνικά τον προσδιορισμό του προϋπολογισμού για την Υγεία ως ποσοστό του ΑΕΠ. Πιστεύουμε ότι εδώ έχουμε έναν σύμμαχο, καθότι η παρούσα κυβέρνηση ως αντιπολίτευση έχει σταθερά συνταχθεί με την αντίθεσή μας να προσδιορίζονται οι δαπάνες υγείας ως ποσοστό επί του ΑΕΠ και έχει κάνει επερωτήσεις στη Βουλή και στην Κομισιόν. Επίσης, θα πρέπει να αποφύγει την, αν θέλετε, κομματικά προσδιοριζόμενη στελέχωση των δημόσιων δομών. Και φυσικά, να αποφύγει την αδιαλλαξία. Όλοι εμείς οι εκπρόσωποι του ιδιωτικού τομέα είμαστε εδώ για να συνεργαζόμαστε και να βοηθάμε, να συνεισφέρουμε στην καλή πορεία της χώρας. Ακόμη, θα πρέπει να σταματήσει πια όλη αυτή η οικονομική «ακαταστασία» με τα μέτρα όπως clawback/rebate και τις καθυστερήσεις στις πληρωμές, που διογκώνουν τα χρέη και μας φέρνουν σε δυσχερή θέση απέναντι στην προσπάθεια να είμαστε απόλυτα συνεπείς απέναντι στους ασθενείς αλλά και στους εργαζομένους μας.

4.

Πέρα από τον ελλιπή προϋπολογισμό για την υγεία και το φάρμακο, το σημαντικότερο πρόβλημα είναι οι εκατοντάδες χιλιάδες των ανασφάλιστων συμπολι-

τών μας και τα άσχημα οικονομικά των ασφαλιστικών ταμείων και δη του ΕΟΠΥΥ, λόγω της μείωσης των εισφορών. Εκεί θα πρέπει να επικεντρωθεί πιστεύω η νέα κυβέρνηση, εννοώντας να πράξει με λογική αυτά τα οποία σημείωνε στο πρόγραμμά της προεκλογικά. Εμείς έχουμε ήδη καταθέσει προτάσεις για όλα και τα έχουμε επισημάνει κατά καιρούς. Βασικό μέλημα είναι ο έλεγχος όλων των κέντρων κόστους σε βάθος και η στοχοθέτηση της Πολιτείας σε δείκτες υγείας και ποιότητας των υπηρεσιών στους ασθενείς της χώρας μας.

Νομίζω ότι η αποδοτικότητα και η βιωσιμότητα του Εθνικού Συστήματος Υγείας αποδεκατίζεται με συστημικό τρόπο στο επίπεδο της εφαρμογής του Π. Βάρδας

5.

Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ για την Υγεία φυσικά και το έχουμε μελετήσει, και από τα προηγούμενα που ανέφερα φαίνεται ξεκάθαρα πόσο συμφωνούμε. Εξάλλου, η στρατηγική που σημειώνει για μείωση στη συμμετοχή του ασθενή, για την εισαγωγή των μητρώων ασθενών, τη διεύρυνση των θεραπευτικών πρωτοκόλλων, τον ηλεκτρονικό φάκελο, την καθιέρωση των τριών χαμηλότερων τιμών για όλα τα φάρμακα, την καλύτερη και ορθότερη χρήση του εργαλείου της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, την ηλεκτρονική διασύνδεση όλων των δομών υγείας, την ενίσχυση και δημιουργία κινήτρων για την ανάπτυξη της ελληνικής βιομηχανίας φαρμάκου, την ενίσχυση του ρόλου του ΕΟΦ, είναι θέματα τα οποία χρόνια εμείς πρεσβεύουμε. Δεν νομίζω ότι έχουμε καμιά διαφωνία, όμως θα ήθελα να επισημάνω ότι μπορεί να λειτουργούμε μέσα στην ιδιωτική πρωτοβουλία, αλλά είμαστε υπερασπιστές του δημόσιου χαρακτήρα της υγείας και της υπεράσπισης του αγαθού της υγείας ως κοινωνική παροχή και συνταγματικό αναφαίρετο δικαίωμα των πολιτών της χώρας μας.

15

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Το πρόβλημα της χώρας μας είναι κυρίως θεσμών και αξιών και λιγότερο οικονομικό Κ. Γουργουλιάνης

Είναι σημαντικό να διατηρηθεί η πρόσβαση των ασθενών στην καινοτομία και την είσοδο των νέων φαρμάκων στο σύστημα περίθαλψης Κ. Φρουζής

Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης

καθηγητής Πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Η νέα κυβέρνηση πρέπει να αποφύγει την κομματοκρατία

1.

Το πρόβλημα της χώρας μας είναι κυρίως θεσμών και αξιών και λιγότερο οικονομικό. Δυστυχώς η προεκλογική περίοδος που προηγήθηκε εστιάσθηκε στον τομέα της οικονομίας. Χάσαμε όμως πολλά χρόνια χωρίς να διορθώσουμε τους θεσμούς που έχουν καταρρακωθεί και χωρίς να επιβάλουμε την αξιοκρατία. Θεωρώ ότι οι θεσμοί καταρρακώθηκαν ακόμη περισσότερο πρόσφατα, όταν οι υπουργοί και ο πρωθυπουργός συζητούσαν ή μάλλον έδιναν «εξετάσεις» στην Τρόικα, δηλαδή σε διορισμένους υπαλλήλους. Επομένως, ανησυχώ λιγότερο για την οικονομία και δεν πιστεύω ότι υπάρχει κίνδυνος εξόδου από την ευρωζώνη.

2.

Οι άμεσες προτεραιότητες της νέας κυβέρνησης στον τομέα της υγείας πρέπει να είναι κυρίως η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και η άμεση στήριξη όλων των δομών υγείας, με νέες προσλήψεις και υποστήριξη των εργαζομένων. Οι γιατροί εφημερεύουν σχεδόν κάθε δεύτερη ημέρα και οι αμοιβές τους είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Πρέπει να αντικατασταθεί ο γερασμένος εξοπλισμός στα περισσότερα νοσοκομεία και επιτέλους να αξιολογηθούν οι κλινικές που μπορούν να χορηγούν ειδικότητα. Από τον καιρό που οι περισσότεροι νέοι γιατροί επιλέγουν για ειδικότητα χώρες του εξωτερικού, πρέπει να αυξήσουμε το επίπεδο της εκπαίδευσής τους, έτσι ώστε να σταματήσει αυτή η διαρροή του καλύτερου επιστημονικού δυναμικού μας.

16

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

3.

Η νέα κυβέρνηση πρέπει να αποφύγει την κομματοκρατία. Δεν μπορεί οι διοικητές των νοσοκομείων να είναι διορισμένοι κομματικοί παράγοντες. Πρέπει άμεσα να αντικατασταθούν από τεχνοκράτες με σπουδές στη διοίκηση και τα οικονομικά της Υγείας. Το πρόσφατο παράδειγμα της κατανομής των θέσεων ανάλογα με τη δυναμικότητα των κομμάτων της συγκυβέρνησης δεν μας τιμά ως χώρα.

4.

Άμεση προτεραιότητα έχει η φροντίδα και κυρίως η νοσηλεία των ανασφάλιστων συμπολιτών μας. Η υγεία είναι το σημαντικότερο αγαθό και η προστασία της πρέπει να διασφαλίζεται για όλους. Η νέα ηγεσία του Υπουργείου Υγείας πρέπει να ασχοληθεί άμεσα με την πρόληψη. Να οργανωθούν άμεσα σε όλες τις δομές υγείας ιατρεία διακοπής καπνίσματος και επιτέλους να εφαρμοσθεί ο νόμος για την απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους. Πρέπει όλοι να καταλάβουμε ότι η πρόληψη σώζει αρχικά ζωές και βοηθάει τελικά την οικονομία.

5.

Δεν γνωρίζω το πρόγραμμα Υγείας ΣΥΡΙΖΑ. Θεωρώ όμως ότι η Υγεία και η Παιδεία πρέπει να είναι έξω από πολιτικές αντιπαραθέσεις. Χρειάζεται μια εθνική στρατηγική που θα εφαρμόζεται διαχρονικά. Η Πολιτεία πρέπει να εστιάσει στην πρόληψη, την εφαρμογή των θεραπευτικών πρωτοκόλλων για τα συχνά νοσήματα και τη στήριξη των δομών υγείας και των λειτουργών της.

Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να αποκατασταθεί η οικονομική ισορροπία του συστήματος, το οποίο σήμερα υποχρηματοδοτείται Κ. Σουλιώτης

Κυριάκος Σουλιώτης

επίκουρος καθηγητής Πολιτικής Υγείας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Θα πρέπει να αποφευχθούν τα δύο βασικά λάθη της πρόσφατης περιόδου, η δημοσιονομική μονομέρεια και η θεσμική υπερβολή

1.

Δεν υπάρχει κανείς που να μην ανησυχεί για τις γενικότερες οικονομικές εξελίξεις και την πορεία των διαπραγματεύσεων. Η ανησυχία αυτή μάλιστα επεκτείνεται σε όλη την Ευρώπη, η οποία και θα επηρεαστεί από το όποιο αποτέλεσμα. Θέλω να πιστεύω ότι η κατάληξη αυτής της διαδικασίας δεν θα έχει ακραία για τη χώρα αποτελέσματα και πως θα γίνει κατανοητό από τους εταίρους μας ότι έχουμε επιτύχει πολλά, σε ελάχιστο χρονικό διάστημα. Όπως επίσης και το ότι, όπως αποδείχτηκε, μια μονομερής πολιτική λιτότητας δεν αποτελεί το κατάλληλο όχημα για την έξοδο της χώρας από την κρίση.

2.

Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να αποκατασταθεί η οικονομική ισορροπία του συστήματος, το οποίο σήμερα υποχρηματοδοτείται, καθώς οι δημόσιες δαπάνες υγείας δεν ξεπερνούν το 5% του ΑΕΠ. Σας θυμίζω ότι οι δεσμεύσεις μας βάσει Μνημονίου προβλέπουν δημόσια δαπάνη υγείας της τάξης του 6%. Από κει και πέρα, τα μέτωπα είναι πολλά: η κάλυψη των ανασφαλίστων, η ενδυνάμωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ο επανασχεδιασμός των δομών του συστήματος υγείας με τρόπο που να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες των πολιτών, αποτελούν κομβικής σημασίας ζητήματα που χρήζουν άμεσης παρέμβασης.

3.

Αυτό που θα πρέπει να αποφευχθεί είναι τα δύο βασικά λάθη της πρόσφα-

της περιόδου, ήτοι η δημοσιονομική μονομέρεια και η θεσμική υπερβολή. Βιώσαμε μια περίοδο κατά την οποία η υπερβολή και οι σπατάλες του παρελθόντος έδωσαν τη θέση τους σε μια νέα υπερβολή, η οποία οδήγησε σε αποκλεισμούς ομάδων του πληθυσμού από τις διαθέσιμες φροντίδες υγείας. Ταυτόχρονα, παρατηρούμε μια υπερπαραγωγή θεσμικού πλαισίου και ρυθμίσεων, που αφενός έχουν προκαλέσει σύγχυση στο σύστημα υγείας, στους λειτουργούς του αλλά και τους πολίτες, και αφετέρου δεν έχουν επιλύσει βασικά προβλήματα οικονομικής φύσης. Γενικά, θα πρότεινα να επαναφέρουμε στην ατζέντα την πολιτική υγείας, η οποία τα τελευταία χρόνια μετατράπηκε αποκλειστικά σε πολιτική δαπανών υγείας. Αυτό βέβαια σημαίνει πως θα πρέπει να στραφούμε και σε πρωτοβουλίες οι οποίες δεν έχουν «ελκυστικότητα» σε όρους πολιτικής αξιοποίησης, λόγω του ότι η απόδοσή τους εμφανίζεται μεσοπρόθεσμα, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση την ενδυνάμωση της πρόληψης και την εκπαίδευση των πολιτών σε θέματα υγείας. Θέλω δε να πιστεύω ότι η νέα αυτή αντίληψη θα σηματοδοτήσει εφεξής την πολιτική υγείας στη χώρα.

4.

Όπως προανέφερα, όλα συνδέονται με το χρηματοδοτικό πλαίσιο. Για αυτό το θέμα έχουμε επεξεργαστεί προτάσεις με στόχο τη διατήρηση της χρηματοδοτικής σταθερότητας και την απορρόφηση των κραδασμών που προκαλούν η συρρίκνωση της

17

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Θα πρέπει να εφαρμοστούν εισοδηματικά κριτήρια στην ίδια συμμετοχή στην πρόσβαση των υπηρεσιών υγείας του ΕΣΥ και στα φάρμακα Γ. Τούντας

18

οικονομικής δραστηριότητας και το υψηλό ποσοστό ανεργίας. Εννοείται πως αυτό δεν σημαίνει εγκατάλειψη των μέτρων εξορθολογισμού των δαπανών αλλά εκλογίκευσή τους. Ωστόσο, όταν το σύστημα υποχρηματοδοτείται, οι επιλογές της κεντρικής του διοίκησης είναι περιορισμένες. Σε κάθε πάντως περίπτωση, και ανεξάρτητα από τα παραπάνω, θα πρότεινα μια ριζική αλλαγή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, με την ενεργό συμμετοχή των πολιτών. Σημειώνεται ότι η πρακτική της συμμετοχής εκπροσώπων από οργανώσεις και συλλόγους ασθενών είναι ευρέως διαδεδομένη σε πολλές χώρες, ενδείκνυται δε σήμερα περισσότερο από ποτέ λόγω των περιορισμένων πόρων. Θα επαναλάβω λοιπόν την πάγια θέση μου για συμμετοχή των ασθενών σε όλες τις κρίσιμες αποφάσεις πολιτικής υγείας αλλά και στη διοίκηση του συστήματος υγείας, π.χ. με την παρουσία τους, ως μέλη με πλήρη δικαιώματα, σε όλα τα ΔΣ των φορέων που σχετίζονται με την Υγεία.

5.

Οι θέσεις της νέας κυβέρνησης γύρω από την Υγεία είναι σε γενικές γραμμές γνωστές. Προφανώς η ενίσχυση της χρηματοδότησης και η μείωση της συμμετοχής των ατόμων με χαμηλό εισόδημα στο κόστος των υπηρεσιών είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Άλλωστε, έχουμε προτείνει εδώ και χρόνια τη συσχέτιση της συμμετοχής των χρηστών στο κόστος με το εισόδημα. Με το ίδιο σκεπτικό, η ενδυνάμωση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας αναδεικνύεται σε ορθολογική επιλογή από κάθε άποψη, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι θα στραφεί και σε δράσεις πρόληψης και αντιμετώπισης παραγόντων κινδύνου. Βέβαια, πολλές μεταρρυθμίσεις κρίνονται στις τεχνικές λεπτομέρειες κατά την υλοποίηση. Για παράδειγμα, στο πλαίσιο του ανασχεδιασμού του όλου συστήματος, θα πρότεινα την αξιοποίηση όλων των δομών, ανεξάρτητα από το εάν ανήκουν στο Δημόσιο ή όχι. Άλλωστε, αυτό που καθιστά δίκαιο και προσβάσιμο το σύστημα υγείας δεν είναι η κατοχή των μέσων παραγωγής αλλά οι διαδικασίες και οι προϋποθέσεις πρόσβασης στις υπηρεσίες. Τέλος, όσον αφορά στο φάρμακο, με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο η εγκατάλειψη της «εμμονής» μας στην πολιτική τιμών και η διαμόρφωση ενός πλαισίου διαπραγμάτευσης, το οποίο θα λαμβάνει υπόψη του, μεταξύ άλλων, και τη συμβολή μιας επιχείρησης στην οικονομία (μέσω της απασχόλησης, των παραγωγικών δραστηριοτήτων, των εξαγωγών, της επένδυσης σε κλινικές μελέτες κ.λπ.).

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

Γιάννης Τούντας

καθηγητής Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής, Διευθυντής του Κέντρου Μελετών Υπηρεσιών Υγείας Οι δανειστές μας θέτουν κατά προτεραιότητα τους αριθμούς. Εμείς όμως πρέπει να έχουμε προτεραιότητα τους Έλληνες πολίτες.

1.

Κάθε Έλληνας, ανεξάρτητα από πολιτική τοποθέτηση, είναι φυσικό να ανησυχεί για την έκβαση των κρίσιμων διαπραγματεύσεων που έχει να κάνει η νέα κυβέρνηση με τους δανειστές μας. Τα χρονικά περιθώρια είναι ασφυκτικά, η επιμονή των δανειστών για την τήρηση των συμφωνηθέντων είναι δεδομένη και οι εξαγγελίες της νέας κυβέρνησης έχουν δημιουργήσει μεγάλες προσδοκίες στον ελληνικό λαό για σημαντικές ελαφρύνσεις. Υπό αυτές τις συνθήκες, κανείς δεν μπορεί να προδικάσει την κατάληξη που θα έχουν οι σχετικές διαπραγματεύσεις. Μέχρι να υπάρξει κατάληξη και να αρθούν οι εκκρεμότητες, η ανησυχία θα υπάρχει, ανεξάρτητα από το πόσο κανείς μπορεί να είναι αισιόδοξος για την επίτευξη ευνοϊκότερων ρυθμίσεων.

2.

H πρώτη προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η προστασία της υγείας των πιο ευπαθών ομάδων του πληθυσμού, που επλήγησαν περισσότερο από την πεντάχρονη κρίση. Άνεργοι, ανασφάλιστοι, χαμηλοσυνταξιούχοι και άλλα φτωχά στρώματα θα πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά προτεραιότητα, με στοχευμένες πολιτικές υγείας, που θα αποσκοπούν στην άρση των οικονομικών φραγμών στην πρόσβαση και στη χρήση των αναγκαίων υπηρεσιών υγείας και στα αναγκαία φάρμακα. Για τον σκοπό αυτό θα πρέπει να εφαρμοστούν, εκτός των άλλων, εισοδηματικά κριτήρια στην ιδία συμμετοχή, στην πρόσβαση των υπηρεσιών υγείας του ΕΣΥ και στα φάρμακα, ώστε να υπάρξει μηδενική συμμετοχή, άρα ελεύθερη και δωρεάν πρόσβαση σε όσους δεν μπορούν να πληρώσουν για την υγεία τους. Η δεύτερη μεγάλη προτεραιότητα είναι η εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων για την επαρκή χρηματοδότηση του ΕΣΥ. Υπάρχει ακόμα σπατάλη, κακοδιοίκηση και ανορθολογική κατανομή των περιορισμένων πόρων. Οι δημόσιες δαπάνες υγείας δεν θα πρέπει να μειωθούν άλλο, αντίθετα θα πρέπει να αυξηθούν, ώστε να υπερβαίνουν το 6% του ΑΕΠ, που θεωρείται διεθνώς το α-

Προτεραιότητα είναι η μετατροπή του ΕΣΥ από μια κακοδιοικούμενη δημόσια υπηρεσία σε έναν σύγχρονο δημόσιο οργανισμό Γ. Τούντας

ναγκαίο ποσοστό για τη βιωσιμότητα κάθε δημοσίου συστήματος υγείας. Θα πρέπει επίσης να δοθεί μεγαλύτερη προτεραιότητα στην ανάπτυξη της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και της πρόληψης, προκειμένου να μειωθεί η ζήτηση και η χρήση των δαπανηρών νοσοκομειακών υπηρεσιών. Σοβαρή εξοικονόμηση μπορεί να προέλθει και από την ορθή διαχείριση των χρονίως ασθενών, που σήμερα αντιμετωπίζονται αποσπασματικά, χωρίς σχεδιασμό, συνέχεια και συνέπεια, με αρνητικές επιπτώσεις όχι μόνο στην υγεία πολλών πολιτών αλλά και στην κατασπατάληση των περιορισμένων πόρων. Η τρίτη μεγάλη προτεραιότητα είναι η μετατροπή του ΕΣΥ από μια κακοδιοικούμενη δημόσια υπηρεσία, σε έναν σύγχρονο δημόσιο οργανισμό. Το ΕΣΥ αποτελεί το μοναδικό Εθνικό Σύστημα Υγείας στην Ευρώπη που διοικείται από τα γραφεία του εκάστοτε υπουργού Υγείας. Όλα τα άλλα έχουν διοικητική αυτονομία με περιφερειακά, αλλά και κεντρικά όργανα σχεδιασμού, συντονισμένου ελέγχου και αξιολόγησης. Ούτε μπορεί να συνεχιστεί η τοποθέτηση διοικήσεων στα νοσοκομεία και στους δημόσιους οργανισμούς υγείας με κομματικά και πελατειακά κριτήρια. Χρειαζόμαστε μια ικανή και αποτελεσματική διοίκηση σε όλα τα επίπεδα, και μια τέτοια διοίκηση μόνο με αξιοκρατικά κριτήρια και αντικειμενικές-διαφανείς διαδικασίες επιλογής μπορεί να προκύψει.

3.

Η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να αποφύγει τα λάθη του παρελθόντος. Θα πρέπει να αποφύγει τον κομματισμό και να διαμορφώσει τις προϋποθέσεις για τη χάραξη Εθνικής Πολιτικής Υγείας, με την

ευρύτερη δυνατή κοινωνική συναίνεση και κοινοβουλευτική υποστήριξη. Θα πρέπει επίσης να αποφύγει τη διαπραγμάτευση με τους δανειστές χωρίς τεκμηριωμένες προτάσεις, χωρίς τεχνοκρατική υποστήριξη, χωρίς δηλαδή ισχυρή διαπραγματευτική δύναμη. Οι δανειστές μας θέτουν κατά προτεραιότητα τους αριθμούς. Εμείς όμως πρέπει να έχουμε προτεραιότητα τους Έλληνες πολίτες. Τέλος, θα πρέπει να παραβλέψει το όποιο πολιτικό κόστος μπορούν να επιφέρουν οι αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές, που κατά το παρελθόν αποτελούσε τροχοπέδη κάθε διορθωτικής προσπάθειας. Δεν μπορεί να υπάρχουν νομοί με τρία δημόσια νοσοκομεία για να μην ενοχληθεί ο τοπικός πληθυσμός. Δεν μπορεί να μένουν αναξιοποίητες σημαντικές δημόσιες υποδομές, επειδή μέρος του τοπικού παράγοντα αντιδρά στις χρήσιμες συνέργειες μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Δεν μπορεί να επιμένουμε στην πλήρη και αποκλειστική εργασιακή σχέση των γιατρών του ΕΣΥ όταν το κράτος δεν μπορεί να προσφέρει αξιοπρεπείς μισθούς και το φακελάκι ζει και βασιλεύει σε βάρος όλων, ασθενών και εργαζομένων.

4.

Αν και ο τομέας ευθύνης μου είναι το σύνολο των ζητημάτων πολιτικής υγείας, ως διευθυντής του Κέντρου Μελετών Υπηρεσιών Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, θα περιορίσω την απάντησή μου στον χώρο του φαρμάκου, έχοντας διατελέσει πρόεδρος του ΕΟΦ κατά την περίοδο 2010-2013. Άμεσα θα πρέπει να ολοκληρώσουμε τον εκσυγχρονισμό και την εξυγίανση στον χώρο του φαρμάκου, με την εξασφάλιση

19

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

των αναγκαίων δημόσιων δαπανών (που δεν πρέπει να μειωθούν περαιτέρω), με την ενσωμάτωση των πρωτοκόλλων στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση, με τη θέσπιση εισοδηματικών κριτηρίων στην ιδία συμμετοχή, με την προώθηση των γενοσήμων, με την παροχή κινήτρων στην ελληνική φαρμακοβιομηχανία, με την άμεση πρόσβαση στα αναγκαία καινοτόμα φάρμακα, με την αντιμετώπιση όσων μέτρων αποδείχτηκαν αναποτελεσματικά, όπως ο τρόπος αναγραφής της δραστικής ουσίας, το πολύπλοκο σύστημα τιμολόγησης, τα πλαφόν στους γιατρούς και οι δυσβάσταχτες επιστροφές των εταιρειών.

5.

Το πρόγραμμα για την Υγεία του ΣΥΡΙΖΑ θέτει ορισμένους αναμφισβήτητα σωστούς στόχους, όπως είναι η παροχή δωρεάν και ισότιμης περίθαλψης σε όλους τους πολίτες, η ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, η έμφαση στην πρόληψη και την προαγωγή της υγείας. Περιέχει επίσης ορισμένες σωστές επισημάνσεις σε ό,τι αφορά τη σπατάλη, τη διαφθορά, την υποχρηματοδότηση, τις ελλείψεις προσωπικού και τον ελλιπή έλεγχο στη λειτουργία του ιδιωτικού τομέα. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα όμως, για να εφαρμοστεί, με τόσο πολλά που προβλέπει για νέες υποδομές, εξοπλισμό, προσλήψεις, αυξήσεις μισθών κ.ά., θα απαιτήσει σημαντική αύξηση των δημόσιων δαπανών για την Υγεία. Αυτή η αύξηση των δημόσιων δαπανών για την Υγεία δεν αναφέρεται πουθενά πως θα προκύψει, γι’ αυτό και θεωρώ το πρόγραμμα στο μεγαλύτερο μέρος του ανεφάρμοστο, τουλάχιστον για το ορατό μέλλον. Εκτός όμως από ανεδαφικές προτάσεις, το πρόγραμμα διακατέχεται από μια επικίνδυνη και ξεπερασμένη αντίληψη για τον ρόλο του ιδιωτικού τομέα. Οι αναφορές που γίνονται για την «κατάργηση της αγοράς στον χώρο της υγείας» και για «την αξιοποίηση του ιδιωτικού τομέα μόνο σε ειδικές δυσπρόσιτες περιοχές», καθώς και για τη δημιουργία «Εθνικής Φαρμακοβιομηχανίας και Εθνικής Φαρμακαποθήκης», δεν αντιστοιχούν στις σημερινές δυνατότητες του δημόσιου τομέα, προκειμένου να καλυφθούν επαρκώς οι ανάγκες υγείας του ελληνικού πληθυσμού. Ελπίζω, για το καλό του τόπου, και κυρίως για το καλό της υγείας του ελληνικού πληθυσμού, οι προεκλογικές αυτές εξαγγελίες να παραμείνουν εξαγγελίες, όπως έχει συμβεί και σε πολλές άλλες περιπτώσεις κατά το παρελθόν.

20

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

Γιώργος Βουγιούκας

πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Ιατρικών Διαγνωστικών Κέντρων Το πλέον σοβαρό πρόβλημα είναι η διάλυση του ΕΣΥ αλλά και η ανεπαρκέστατη λειτουργία του νεοσύστατου ΠΕΔΥ

1.

Το Μνημόνιο στο σκέλος που αφορά τις διαρθρωτικές αλλαγές θα έπρεπε να εφαρμοστεί άμεσα και ολοκληρωτικά, και δυστυχώς η συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ δεν τις προώθησε όσο γρήγορα έπρεπε. Απεναντίας, με ευθύνη κυρίως του ΠΑΣΟΚ και στην αρχή και της ΔΗΜΑΡ, όχι μόνο καθυστερούσαν τις μεταρρυθμίσεις αλλά και τις υπονόμευαν. Το σκέλος του Μνημονίου που αφορά την ανάπτυξη, κατά κοινή ομολογία των περισσοτέρων επιφανών οικονομολόγων, αλλά και του ΔΝΤ, δεν ήταν σχεδιασμένο σωστά, και γι’ αυτό οδήγησε τη χώρα σε μεγάλη ύφεση και ένα μεγάλο μέρος του λαού μας σε ανθρωπιστική κρίση. Ανησυχώ λοιπόν έως έναν βαθμό από το γεγονός ότι η Γερμανία, η οποία επιβάλλει τη λιτότητα στα υπερχρεωμένα κράτη κυρίως της νότιας Ευρώπης, δεν θα μπορέσει να κατανοήσει και να αποδεχθεί ότι με σκληρή λιτότητα, η οποία δημιουργεί ύφεση και αποπληθωρισμό, δεν μπορούν να δημιουργηθούν τα πλεονάσματα εκείνα τα οποία θα επιτρέψουν την αποπληρωμή του χρέους στους δανειστές μας, όσο χρόνο και εάν μας δώσουν, ενώ θα πρέπει να βρούμε τους τρόπους που θα φέρουν ανάπτυξη, η οποία με τη σειρά της θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και αύξηση του ΑΕΠ, το οποίο σε συνδυασμό με τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, που θα μειώσουν τις σπατάλες, θα έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση μεγαλύτερων πρωτογενών πλεονασμάτων και την ευκολότερη, ως εκ τούτου, αποπληρωμή του χρέους μας. Όσον αφορά τον κίνδυνο εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη, αυτός είναι υπαρκτός και εξαρτάται καθαρά από την ελληνική κυβέρνηση, η οποία εάν τα σπάσει με

Να αποφευχθεί σε όλα τα επίπεδα η ολοκληρωτική κρατικοποίηση της παροχής υπηρεσιών υγείας Γ. Βουγιούκας

τους πιστωτές εταίρους της, θα αναγκαστεί εκ των πραγμάτων να προχωρήσει στην οδυνηρή λύση της εξόδου από το ευρώ, για να μπορεί να πληρώνει μισθούς και συντάξεις.

2.

Πρέπει να αναπτύξει την ΠΦΥ και να προχωρήσει στη στελέχωση και λειτουργία του ΠΕΔΥ σε όλη τη χώρα, και επειδή αυτό θα απαιτήσει αρκετό χρόνο– τουλάχιστον τρία χρόνια– πρέπει στο μεσοδιάστημα να συνεργαστεί με τις ιδιωτικές μονάδες παροχής ΠΦΥ, μέσω των οποίων εξυπηρετείται άμεσα, αξιόπιστα και ποιοτικά το 90% των πολιτών σήμερα και μάλιστα με κόστος που είναι δύο ή και τρεις φορές μικρότερο από ό,τι θα στοίχιζε εάν λειτουργούσαν τα παλαιά ιατρεία του ΙΚΑ και στη συνέχεια τα ιατρεία του ΕΟΠΥΥ.

3.

Να αποφύγει σε όλα τα επίπεδα (πρωτοβάθμιο, δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο) την ολοκληρωτική κρατικοποίηση της παροχής υπηρεσιών υγείας, γιατί θα πέσει πολύ χαμηλά το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας στους πολίτες. Πρέπει να υπάρχει συνεργασία, εάν όχι σύμπραξη, μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα υγείας και στα τρία επίπεδα, για να λειτουργήσει ο υγιής ανταγωνισμός, που θα ωφελήσει νομοτελειακά το κοινωνικό σύνολο.

4.

Το πλέον σοβαρό πρόβλημα είναι η διάλυση του ΕΣΥ, αλλά και η ανεπαρκέστατη λειτουργία του νεοσύστατου ΠΕΔΥ. Εκείνο το οποίο πρέπει να γίνει για να μπορέσει ο λαός μας να απολαμβάνει αξιόπιστες και υψηλού επιπέδου παροχές υπηρεσιών υγείας, είναι η λειτουργία και του δημόσιου τομέα υγείας με ιδιωτικοοικονο-

μικά κριτήρια, η κάλυψη του οικονομικού κόστους των παρεχόμενων υπηρεσιών από τον ΕΟΠΥΥ, ο οποίος θα αγοράζει υπηρεσίες είτε από τον δημόσιο είτε από τον ιδιωτικό τομέα υγείας, λαμβάνοντας υπ’ όψη το κόστος και την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών, και η χρηματοδότηση του ΕΟΠΥΥ μέσα από ένα τέλος κατανάλωσης της τάξεως του 0,5-1%, το οποίο θα επιβληθεί, όπως ο ΦΠΑ, σε όλες τις συναλλαγές που θα γίνονται στην επικράτεια της χώρας.

5.

Γνωρίζω το πρόγραμμα Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ όπως το διατύπωσε την Τετάρτη 31/12/2014 ο υπεύθυνος του τομέα Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ και αντιπρόεδρος του ΠΙΣ, κ. Γιάννης Μπασκόζος. Συμφωνώ σε όσες προτάσεις στοχεύουν αποτελεσματικά στον εξορθολογισμό των δαπανών για την Υγεία, στην πάταξη της διαφθοράς και της συναλλαγής και στην πλήρη μηχανογράφηση ολόκληρου του συστήματος παροχής υπηρεσιών υγείας (ΕΣΥ, ΠΕΔΥ, πανεπιστημιακές μονάδες), που είναι ο μοναδικός τρόπος για τον έλεγχο του συστήματος και ο οποίος δίνει τη δυνατότητα σε έναν ισχυρό ελεγκτικό μηχανισμό, αδιάφθορο και αδιάβλητο, να επιβάλλει αυστηρές ποινές στους παραβάτες. Διαφωνώ κάθετα στην πλήρη κρατικοποίηση ενός Εθνικού Συστήματος Υγείας στην χώρα μας, το οποίο χωρίς τη λειτουργία του υγιούς ανταγωνισμού μεταξύ δημοσίων και ιδιωτικών μονάδων υγείας, θα οδηγήσει στην αποτελμάτωση, στην πτώση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και στην αύξηση του κόστους λειτουργίας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, με τελικό αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη επιβάρυνση των Ελλήνων φορολογουμένων.

21

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Η νέα κυβέρνηση πρέπει να αποφύγει τον φόβο του πολιτικού κόστους Β. Μπαρδής

Βασίλης Μπαρδής

πρόεδρος του ΣΕΚ & COO του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών Δεν προκύπτει από τα υπάρχοντα κείμενα ότι «τα χρήματα θα ακολουθούν τον ασθενή»

1.

Η ανησυχία είναι βασικό συστατικό στα υπάρχοντα, τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, συναισθήματα, ανεξάρτητα από ιδεολογικά και κομματικά κριτήρια. Ο θυμός και η κόπωση των πολιτών από τις πολιτικές, έσωθεν και έξωθεν, που οδήγησαν σε εξοντωτικά οριζόντια άδικα μέτρα, δημιουργεί έναν φόβο για το αύριο, λόγω του προσφερόμενου άγνωστου. Για όσους ασχολούνται λίγο περισσότερο με τα κοινά η ανησυχία είναι μεγαλύτερη, λόγω της γνώσης ότι στη χώρα μας δεν υπάρχει σύγχρονη δημόσια διοίκηση που θα μπορούσε να αξιολογήσει, να προγραμματίσει και να διεκπεραιώσει τις αναγκαίες λύσεις, χωρίς την υποχρεωτική κυβερνοκομματική παρέμβαση. Είναι απαράδεκτο για μια ευρωπαϊκή χώρα που θέλει να θεωρείται σύγχρονη η οργάνωση και η λειτουργία της δημόσιας διοίκησής της να διέπεται από νομοθεσία του 1956. Ανησυχία για τις διαπραγματεύσεις με την Τρόικα δεν θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει. Μέχρι σήμερα δεν υπήρχε στην ουσία διαπραγμάτευση. Υπήρχε μια εκβιαστικά μονόπλευρη πολιτική, η οποία οδήγησε πολλές φορές σε λάθος εκτιμήσεις και αποφάσεις από τη μεριά των δανειστών, αλλά και στο εσωτερικό, μιαν άρνηση υλοποίησης συμφωνηθέντων, περιπλέκοντας ακόμη και απλές καταστάσεις.

22

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

2.

Η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να έχει άμεσες προτεραιότητες στον χώρο της υγείας: i. Την κατάρτιση στόχων και τη διαμόρφωση εθνικής πολιτικής για την Υγεία. ii. Τη δημιουργία ενός πραγματικού Εθνικού Συστήματος Υγείας και όχι την αναμόρφωση ή αναδιοργάνωση του αποτυχημένου και κοστοβόρου δημόσιου νοσοκομειακού συστήματος που υπάρχει. iii. Τον εξορθολογισμό της λειτουργίας των υπηρεσιών υγείας, με αρχή το ίδιο το ΥΥ&ΚΑ. Εξορθολογισμό σε ό,τι αφορά: a. το αντικείμενο b. το ανθρώπινο δυναμικό και τις ειδικότητες c. το κόστος λειτουργίας iv. Την καθιέρωση ελέγχων σε όλα τα επίπεδα παροχής υπηρεσιών και μονάδων με συγκεκριμένα κριτήρια στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. v. Τη δημοσιοποίηση όλων των οικονομικών ενεργειών, καθώς και των δεικτών λειτουργίας στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα.

3.

Τι πρέπει να αποφύγει η νέα κυβέρνηση στην Υγεία: i. Τον φόβο του πολιτικού κόστους ii. Τη συνέχιση των κομματικών-συνδικα-

λιστικών παρεμβάσεων στη λήψη των αποφάσεων, στις οποίες οφείλεται και μεγαλύτερο μερίδιο για την υπάρχουσα σημερινή κατάσταση. iii. Το εικονικό πλαίσιο των πάσης φύσεων συμφερόντων, κύρια στον δημόσιο τομέα αλλά και στον συνεργαζόμενο ιδιωτικό, και να ενεργεί με βάση τα πραγματικά δεδομένα.

4.

Το πιο σοβαρό πρόβλημα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση είναι η εγκατεστημένη νοοτροπία στο σύστημα υγείας και η σχέση με το νομικό πλαίσιο λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης. Στις προτάσεις περιλαμβάνονται: Αλλαγή του νομικού πλαισίου λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης της χώρας. Δημιουργία πλαισίου αυτοδιοικούμενων μονάδων υγείας, σε περιφερειακό και νομαρχιακό επίπεδο, με εκλεγμένες διοικήσεις, μέσω των εκλογών για την τοπική αυτοδιοίκηση και με συγκεκριμένα κριτήρια συμμετοχής των υποψηφίων. Οι διοικήσεις αυτές θα λειτουργούν στα πλαίσια και στους στόχους της εθνικής πολιτικής για την Υγεία, και εξειδικεύοντας αυτούς μέσω στρατηγικών και επιχειρησιακών σχεδίων για τον πληθυσμό ευθύνης τους. Οι κατανομές των πόρων θα γίνονται μέσω της αξιολόγησης αυτών των σχεδίων και εντός του γενικού οικονομικού προγραμματισμού για την Υγεία που θα αποφασίζεται στην ελληνική Βουλή.

5.

Έχω μελετήσει και αξιολογήσει με τη δική μου γνώση και εμπειρία το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Περίμενα από τον ΣΥ-

ΡΙΖΑ και τα στελέχη του να χρησιμοποιήσουν τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα των ενεργειών της τελευταίας 30ετίας, σε συνδυασμό με τις ενέργειες και τα αποτελέσματα χωρών με κοινωνικοασφαλιστικά συστήματα και τις προσαρμογές στις εξελίξεις στη βιοϊατρική τεχνολογία και την παροχή υπηρεσιών υγείας. Δεν θα μπορούσε κανείς να διαφωνήσει με την ανάγκη ανάπτυξης και λειτουργίας υπηρεσιών ΠΦΥ και την περιφερικοποίηση του συστήματος υγείας. Όμως δεν αναφέρει, και δεν προκύπτει από τα υπάρχοντα κείμενα, ότι «τα χρήματα θα ακολουθούν τον ασθενή», με το κράτος να καθορίζει ενιαίο πλαίσιο τιμών για κάθε παρεχόμενη υπηρεσία, ανεξάρτητα από το νομικό καθεστώς λειτουργίας του παρόχου, όπως άλλωστε έχουν προσαρμοσθεί τα ανεπτυγμένα συστήματα υγείας. Με τη δημιουργία ενός υδροκεφαλικού δημόσιου νοσοκομειακού συστήματος, περιφερειακά του οποίου θα λειτουργούν τα διάφορα υποσυστήματα, με πλήρη αλληλοεξάρτηση στα επίπεδα των οικονομικών χρηματοδοτήσεων αλλά και στη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού, μόνο αναπτυξιακή πορεία δεν θα μπορούσε να προβλέψει ο όποιος μη υστερόβουλος και υποκειμενικός μελετητής. Ο δημόσιος νοσοκομειακός τομέας, στο σύνολο των διαθέσιμων σοβαρών επιστημονικών μελετών, έχει αποδεχθεί ότι λειτουργεί με υψηλό κόστος σε σχέση με το ποσοτικό και ποιοτικό αποτέλεσμα που λαμβάνουν οι χρήστες-ασφαλισμένοι. Η αγνόηση αυτής της πραγματικότητας οδηγεί σε λήψη λανθασμένων αποφάσεων, σε μια χρονική στιγμή που δεν υπάρχει διαθεσιμότητα χρόνου.

23

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

24

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

Άμεση προκήρυξη δημόσιων διαγωνισμών, όχι όμως σε κεντρικό επίπεδο Π. Αρναούτης

Παύλος Αρναούτης

πρόεδρος του ΣΕΙΒ Θα πρέπει το κριτήριο κατακύρωσης να μην είναι η φθηνότερη τιμή, αλλά η πλέον συμφέρουσα από πλευράς τιμής προσφορά

1.

Παρότι ο κλάδος μας πλήρωσε, μαζί με τον κάθε Έλληνα πολίτη, ένα δυσανάλογο μερίδιο για τη διάσωση της εθνικής οικονομίας της χώρας –μην ξεχνάτε ότι το PSI του 2012 έφερε την πλειοψηφία των εταιρειών ιατροτεχνολογικών προϊόντων στο χείλος της χρεοκοπίας– εμείς θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα πρυτανεύσει η λογική και μέσω ενός ειλικρινούς διαλόγου με τους Ευρωπαίους εταίρους, θα βρεθεί μια συμβιβαστική και αμοιβαία δίκαιη λύση. Μια λύση όχι τόσο για την ελάφρυνση του χρέους όσο για την παραίτηση από την πλευρά των Ευρωπαίων της απαίτησης δημιουργίας πρωτογενών πλεονασμάτων της τάξης του 4,5% του ΑΕΠ, το κυνήγι των οποίων οδήγησε τα τελευταία 2 χρόνια στη φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης, μέσω της υπέρμετρης φορολογίας. Για την Ευρώπη, αν όντως αποδειχθεί ότι η νομισματική ένωση μπορεί να αναστραφεί, το πλέον πιθανό είναι ότι θα υπάρξει μετάσταση στους κόλπους της. Για μας όμως, η έξοδος από την ευρωζώνη είναι ένα εφιαλτικό σενάριο, αν αναλογιστούμε ότι η χώρα εισάγει την πλειονότητα των τόσο απαραίτητων για την καλή μας υγεία αγαθών. Η ραγδαία αύξηση της τιμής τους, που μοιραία θα ακολουθήσει ένα Grexit, θα εκτινάξει τις δαπάνες υγείας, ειδικά σε μια περίοδο που όλοι προσπαθούν ακριβώς το αντίθετο, να περιορίσουν δηλαδή αυτές τις δαπάνες.

2.

Οι προτεραιότητες που έθεσε η ίδια η νέα πολιτική ηγεσία του ΥΥΚΠ, δη-

λαδή η διασφάλιση της επιβίωσης των δημοσίων δομών και η αναδιοργάνωση του συστήματος υγείας, απαιτούν να γίνει αντιληπτή πρώτα από όλα η τεράστια σημασία της σωστής χρήσης της Ιατροτεχνολογίας. Θα πρέπει λοιπόν να ξεκινήσουν άμεσα έναν ειλικρινή διάλογο με όλους τους «εταίρους» της Υγείας, καταγραφή των προβλημάτων και σωστό σχεδιασμό για τη σταδιακή επίλυσή τους.

3.

Τη μέχρι σήμερα πρακτική των οριζόντιων περικοπών, που μπορεί μεν να ωραιοποιούν τους σημερινούς προϋπολογισμούς Υγείας, αλλά μακροπρόθεσμα είναι βέβαιο ότι οδηγούν στη μακροχρόνια εκτίναξη των δαπανών υγείας, καθιστώντας το σύστημα μη βιώσιμο. Θα πρέπει τα παρεχόμενα από τη βιομηχανία ιατροτεχνολογίας προϊόντα και οι υπηρεσίες να αξιολογούνται για την αποτελεσματικότητά τους και να αποζημιώνονται τίμια και σωστά. Χωρίς αιφνιδιασμούς και τις επιβαλλόμενες αναδρομικές εκπτώσεις.

4.

Όπως αντιλαμβάνεστε, για ένα σύστημα υγείας που απεγνωσμένα προσπαθεί να επιβιώσει κάτω από τόσο αυστηρές δημοσιονομικές επιταγές, οι προμήθειες αποτελούν τον σημαντικότερο παράγοντα επιτυχίας. Θεωρούμε εντελώς εσφαλμένη την απόφαση της 30ής Δεκεμβρίου του Υπουργείου Υγείας να απαγορεύσει στα νοσοκομεία του ΕΣΥ και στις μονάδες Υγείας να προκηρύξουν τους διαγωνισμούς του

25

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές, να ενδυναμωθεί με έμψυχο υλικό και να αναβαθμιστεί η υπάρχουσα υποδομή του Π. Αρναούτης

26

ΠΠΥΦΥ του 2013 και ταυτόχρονα να παρατείνει την προθεσμία των μη ολοκληρωμένων εδώ και 4 χρόνια (!) διαγωνισμών μέχρι τον Ιούνιο του 2015. Ενώ δηλαδή δεν θέλουμε «αιώνιους» διαγωνισμούς, με την ίδια απόφαση δίνουμε τη δυνατότητα στα νοσοκομεία να συμβασιοποιήσουν προσφορές του 2010 και του 2011. Επειδή δυστυχώς το πρόγραμμα του 2014 δεν είναι έτοιμο, παρότι βρισκόμαστε στο ξημέρωμα του 2015, η απόφαση αυτή θα διαιωνίσει τις απευθείας αναθέσεις, που αποτελούν τη χειρότερη στρέβλωση του συστήματος προμηθειών. Δεν γίνεται καμία τεχνική αξιολόγηση, μοναδικό κριτήριο επιλογής αποτελεί η τιμή και η εναρμόνισή της με το περίφημο παρατηρητήριο τιμών. Ένα αναχρονιστικό εργαλείο, με τεράστιες ελλείψεις υλικών, που έχει οδηγήσει στην εκτίναξη των δαπανών, λόγω της ακαταλληλότητας των φθηνών και άχρηστων προϊόντων, η χρήση των οποίων επιβάλλει και τη στέρηση της σύγχρονης ιατρικής βιοτεχνολογίας από τις μονάδες του ΕΣΥ, που θα επέτρεπαν τελικά τον μακροπρόθεσμο περιορισμό των δαπανών υγείας. Πέραν τούτου, το υπάρχον παρατηρητήριο δημιουργεί μια νέα γενιά ανεξόφλητων υποχρεώσεων του ΕΣΥ, διότι λόγω της ισχύουσας νομοθεσίας, τα υλικά που δεν περιλαμβάνονται στο παρατηρητήριο –αρκετές χιλιάδες σήμερα– δεν μπορούν να πληρωθούν. Η πρότασή μας επομένως στο συγκεκριμένο θέμα είναι η άμεση προκήρυξη δημόσιων διαγωνισμών, όχι όμως σε κεντρικό επίπεδο, διότι η εμπειρία έχει δείξει ότι μόνο για ορισμένα ομοειδή προϊόντα η προμήθεια σε επίπεδο υγειονομικής περιφέρειας είναι επιτυχής και δημιουργούνται οικονομίες κλίμακας.

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

Για όλους τους διαγωνισμούς θα πρέπει πλέον, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες, το κριτήριο κατακύρωσης να μην είναι η φθηνότερη τιμή αλλά η πλέον συμφέρουσα από πλευράς τιμής προσφορά, που λαμβάνει μεν υπόψη την τιμή, αλλά σε συνδυασμό με άλλα κριτήρια, όπως τα τεχνικά χαρακτηριστικά, την ποιότητα, τον κύκλο του χρόνου ζωής του προϊόντος κ.ά.

5.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα του κυβερνώντος κόμματος, στόχος της νέας ηγεσίας είναι η δημιουργία ενός Δημόσιου Συστήματος Υγείας ή μάλλον καλύτερα η «ανάταξη» του υπάρχοντος ΕΣΥ, που είναι ο μεγάλος ασθενής. Αυτό ακούγεται εξαιρετικά ωραίο, αλλά απαιτεί όχι μόνο την ύπαρξη των απαραίτητων πόρων αλλά και τη σωστή διαχείρισή τους, διότι όλοι γνωρίζουμε ότι λόγω της παγκόσμιας κρίσης και των περιορισμένων προϋπολογισμών υγείας, σε συνδυασμό με τη γήρανση του πληθυσμού, όλα τα συστήματα υγείας υποφέρουν. Για να μπορέσει λοιπόν να διαδραματίσει τον ρόλο που επιθυμεί ο ΣΥΡΙΖΑ στο υπάρχον ΕΣΥ πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες διαθρωτικές αλλαγές, να ενδυναμωθεί με έμψυχο υλικό και να αναβαθμισθεί η υπάρχουσα υποδομή του. Εδώ λοιπόν είναι που η βιομηχανία ιατρικής τεχνολογίας πρέπει και μπορεί να στηρίξει το ΕΣΥ. Πρέπει να κληθεί να συμμετάσχει, μέσω πάντα των θεσμικών της οργάνων, σε αυτήν την εθνική προσπάθεια, με την υπευθυνότητα που πάντα τη διέκρινε. Δεν πρέπει όμως να παραβλέπουμε και το γεγονός ότι και ο ιδιωτικός τομέας παροχής υγείας πρέπει να παίξει τον δικό του ρόλο, όπως συμβαίνει παγκοσμίως σε όλα τα συστήματα υγείας.

Κωνσταντίνος Λουράντος πρόεδρος του ΠΦΣ Η νέα κυβέρνηση πρέπει να αποφύγει τον μαθηματικό τρόπο σκέψης και επίλυσης των προβλημάτων

1.

Οποιαδήποτε πολιτική εξέλιξη φέρνει αναστάτωση στην αγορά, ιδιαίτερα δε αν σηματοδοτεί και μια αλλαγή στον τομέα της εθνικής πολιτικής.Υπό αυτήν την έννοια λοιπόν, βεβαίως και υπάρχει μια ανησυχία, ιδιαίτερα δε για τον κλάδο που εκπροσωπώ, ο οποίος κατά το παρελθόν ήταν από αυτούς που μπήκαν στο στόχαστρο των μνημονιακών επιλογών και περικοπών. Όσον αφορά τώρα τις γενικότερες διαπραγματεύσεις με την Τρόικα, προφανώς οι ξένοι διαπραγματευτές όποτε έρχονται ή ετοιμάζονται να έρθουν στη χώρα μας δημιουργούν πάντα ένα κλίμα τρομοκρατίας και ανησυχίας. Εγώ πάντως πιστεύω ότι οι δανειστές επιβιώνουν γιατί υπάρχουν δανειζόμενοι. Ο βαθμός του δανεισμού είναι αυτός που διαφέρει. Για το θέμα της εξόδου της χώρας μας από την ευρωζώνη θεωρώ ότι κανείς Ευρωπαίος ηγέτης δεν θέλει να αποπέμψει άλλη χώρα, όχι τόσο λόγω των οικονομικών όσο των πολιτικών επιπτώσεων που μπορεί να έχει ένα τέτοιο γεγονός και εν γένει του γοήτρου της ΕΕ ως θεσμού. Θεωρώ πως η τρομοκρατία μέσω της οποίας κάποιοι προσπάθησαν να επιβάλουν τις απόψεις τους για να μη χάσουν τα αξιώματά τους δεν βρήκε πρόσφορο έδαφος.

2.

Χωρίς να θέλω να υποτιμήσω τη σημασία άλλων δομών ή υπηρεσιών, θεωρώ ότι το φάρμακο και ο ασφαλισμένος πρέπει να είναι στις άμεσες προτεραιότητες. Δηλαδή δεν νοείται να συνεχίζονται αυξανόμενες οι ελλείψεις φαρμάκων. Δεν νοείται ο φαρμακοποιός να γίνεται επαίτης φαρμάκων για τον ασθενή που έρχεται στο φαρμακείο του. Από την άλλη πλευρά, δεν μπορεί ο ασφαλισμένος να πληρώνει πλέον σχεδόν τη μισή αξία των φαρμάκων που λαμβάνει, σε μια χώρα που μαστίζεται από την ανεργία, την ανέχεια και τους συνταξιούχους των 300 και 400 ευρώ. Η αύξηση του ορίου της φαρμακευτικής δαπάνης αποδείχθηκε, ειδικά τα τελευταία δύο χρόνια, ότι είναι η πρώτη, κυριότερη και απολύτως αναγκαία συνθήκη για να συζητήσουμε μετά την ανάπτυξη μιας δέσμης μέτρων τα οποία θα δρομολογήσουν οριστικές λύσεις στα όποια προβλή-

ματα. Λύσεις όμως σταθερές και βιώσιμες, μέσα στις δυνατότητες της χώρας, χωρίς σκαμπανεβάσματα, με μέγιστη αποτελεσματικότητα.

3.

Τον μαθηματικό τρόπο σκέψης και επίλυσης των προβλημάτων. Η υγεία είναι κοινωνικό αγαθό και αφορά ανθρώπους και μάλιστα ανθρώπους που βρίσκονται σε δύσκολη θέση. Δεν τους αντιμετωπίζεις λοιπόν ως ένα κοινωνικό «εξοδολόγιο» που πρέπει να το μειώσεις. Τώρα πια υπάρχουν τα μέσα για να ελεγχθούν αποτελεσματικά οι δαπάνες. Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση –και εδώ πρέπει να τονίσω τη συμβολή του κλάδου των φαρμακοποιών στη δημιουργία, λειτουργία αλλά και αναβάθμιση του συστήματος– λειτουργεί πλέον σε έναν ικανοποιητικό βαθμό, τουλάχιστον για να επιτελέσει τον αρχικό στόχο, του ελέγχου της σπατάλης. Είναι σίγουρο ότι μπορεί να γίνει ακόμα καλύτερη. Σε αυτό το κομμάτι θα φανούμε πολύ χρήσιμοι στη νέα κυβέρνηση αν αυτή θελήσει να αξιοποιήσει την τεχνογνωσία μας. Δεν είμαι υπέρ της άκρατης παροχολογίας, αλλά δεν μπορώ να συνηγορήσω και στην πτώχευση του κοινωνικού κράτους. Η νέα κυβέρνηση λοιπόν πρέπει να αποφύγει τις άκριτες περικοπές και να επαναφέρει τον κοινωνικό χαρακτήρα του κράτους.

Το φάρμακο και ο ασφαλισμένος πρέπει να είναι στις άμεσες προτεραιότητες Κ. Λουράντος

4.

Και πάλι θα αναφερθώ στις ελλείψεις φαρμάκων. Κι αυτό γιατί είναι η κορυφή του προβλήματος αλλά και ο καθαριστικός παράγοντας του τελικού αποτελέσματος κάθε άλλου θέματος ή δέσμης δράσεων τα οποία θα μπορούσα να θίξω.

27

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Ακόμη κι αν, για παράδειγμα, η συμμετοχή των ασθενών μειωθεί, τι να το κάνεις αν δεν έχεις φάρμακα να δώσεις; Κ. Λουράντος

Ακόμη κι αν, για παράδειγμα, η συμμετοχή των ασθενών μειωθεί, τι να το κάνεις αν δεν έχεις φάρμακα να δώσεις; Τι να το κάνεις αν έχεις υπερσύγχρονα νοσοκομεία γεμάτα με γιατρούς και νοσηλευτές και δεν έχεις φάρμακα, επιδέσμους κ.λπ.; Είναι λοιπόν ένα κυρίαρχο θέμα που πρέπει να αντιμετωπισθεί. Δεν υπάρχει κάτι νέο να προτείνω για να επιλυθεί το πρόβλημα αυτό, αν πρώτα δεν εφαρμόσουμε αποτελεσματικά τους ήδη υπάρχοντες νόμους και διαδικασίες. Από εκεί και πέρα θα μπορούσε ο ΕΟΦ, για παράδειγμα, να ενημερώνεται ηλεκτρονικά από ένα μητρώο εξαγωγών για τις ποσότητες των φαρμάκων που εξάγονται και να τις συγκρίνει με τις αγορές τής κάθε εταιρείας σε μηνιαία βάση. Θα μπορούσαν οι εταιρείες να συγκρίνουν τις ποσότητες που έχουν ζητηθεί την περασμένη χρονιά και να διαθέτουν ένα παραπλήσιο απόθεμα για την ελληνική αγορά. Η μηχανογράφηση δίνει πάντα την ευχέρεια για έλεγχο και διαφάνεια, όπως είπαμε και πριν. Δεν είμαι αιθεροβάμων. Γνωρίζω ότι το πρόβλημα είναι σύνθετο. Η Πολιτεία πρέπει να συνεργαστεί με τους φορείς (τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο, τον ΕΟΦ, τις εταιρείες, τον ΕΟΠΥΥ κ.τ.λ.) στις διαδικασίες ελέγχου, τιμολόγησης και διακίνησης των φαρμάκων και όλοι μαζί να συνομολογήσουμε κάποιους κανόνες, ώστε τελικά να μπορεί ο ασθενής να έχει απρόσκοπτη πρόσβαση στο φάρμακό του. Θεωρώ ότι πρέπει να μπουν κάποια όρια, γιατί μιλάμε για φάρμακα και όχι για κάποιο καταναλωτικό αγαθό.

5.

Όλα τα προεκλογικά προγράμματα των κομμάτων, και ειδικά ενός εν

28

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

δυνάμει κόμματος εξουσίας, δεν μπορεί παρά να είναι ελκυστικά και ενδιαφέροντα. Μάλιστα, ο εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ, κ. Γιάννης Μπασκόζος, σε εκδήλωση που διοργάνωσε ο ΠΦΣ λίγο πριν τις εκλογές, δεσμεύτηκε για αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης κατά 350 εκατομμύρια σε πρώτη φάση, πέραν των υπολοίπων δεσμεύσεων για την επίλυση των προβλημάτων που έχουν δημιουργηθεί στα φαρμακεία από τη σωρεία των μνημονιακών νόμων. Οι γενικές κατευθυντήριες αρχές του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή «η αύξηση των δημοσίων δαπανών για την Υγεία, η δημιουργία υγειονομικού χάρτη της χώρας, η θέσπιση ενός αυστηρού νομοθετικού πλαισίου για την ίδρυση και λειτουργία των ιδιωτικών φορέων παροχής υπηρεσιών υγείας, καθώς και η εφαρμογή μιας συνεπούς και ολοκληρωμένης πολιτικής για το φάρμακο» αποτελούν θεωρώ την ουσία ενός σύγχρονου συστήματος υγείας. Οι δεκαετίες όμως της συνδικαλιστικής μου εμπειρίας, αλλά και του ανθρώπου που αγωνίζεται καθημερινά να επιβιώσει το φαρμακείο του, με κάνουν πάντα επιφυλακτικό για το αύριο. Στα πλαίσια αυτά, θα ήθελα περισσότερες λεπτομέρειες στο σκέλος της χρηματοδότησης αυτού του προγράμματος. Όμως και μέρος του να υλοποιηθεί, εγώ θα το θεωρήσω επιτυχία. Στην προσπάθεια οικοδόμησης ενός νέου συστήματος υγείας θα είμαστε συνοδοιπόροι σε κάθε ειλικρινή κίνηση αλλά και αυστηροί κριτές σε ό,τι θεωρήσουμε ότι δεν είναι σωστό. Άλλωστε και εγώ προσωπικά πρεσβεύω αυτές τις αρχές και θα συνεχίσω να τις τιμώ.

Γιώργος Πατούλης

πρόεδρος του ΙΣΑ Η νέα πολιτική ηγεσία θα πρέπει να διακατέχεται από τον σεβασμό στον ιατρικό κόσμο

1.

Θέλουμε να πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει τέτοιος κίνδυνος. Η θέση της Ελλάδας είναι στην Ευρώπη και η Ευρώπη πρέπει να έχει την Ελλάδα. Οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου πρέπει να είναι σεβαστές, ιδιαίτερα ως προς το κρίσιμο σκέλος του εξορθολογισμού των δαπανών. Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι είμαστε όλοι μέλη μιας οικογένειας και οφείλουμε να σεβόμαστε και να τηρούμε τους κανόνες λειτουργίας της.

2.

Η νέα κυβέρνηση θα πρέπει καταρχάς να αντιληφθεί ότι η υγεία ξεκινά από την πρόληψη. Ακόμη, θα πρέπει να τηρηθεί η αρχή της ισότιμης πρόσβασης κάθε πολίτη στις υπηρεσίες υγείας, ανεξάρτητα από τον τόπο της κατοικίας του, καθώς και να εξασφαλιστούν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες υγείας για τους κατοίκους των νησιωτικών και ακριτικών περιοχών. Άμεση προτεραιότητα πρέπει να είναι η κάλυψη της φαρμακευτικής και νοσηλευτικής περίθαλψης των ανασφάλιστων πολιτών, την αγωνία των οποίων ζούμε καθημερινά και συμμεριζόμαστε. Επίσης θα πρέπει η νέα πολιτική ηγεσία να διακατέχεται από τον σεβασμό στον ιατρικό κόσμο, ο οποίος στηρίζει το σύστημα σε αυτήν τη δύσκολη περίοδο, κάτι που δυστυχώς δεν είδαμε από την προηγούμενη ηγεσία του Υπουργείου Υγείας.

3.

Θα πρέπει να αποφύγει τον λαϊκισμό, να έχει σχέδιο με αρχή, μέση και τέλος, να συζητάει με τους φορείς, να σέβε-

29

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Η νέα κυβέρνηση θα πρέπει καταρχάς να αντιληφθεί ότι η υγεία ξεκινά από την πρόληψη και όχι από τη θεραπεία της ασθένειας Γ. Πατούλης

ται την άποψή τους και να βάλει κανόνες για να αποτρέψει την περαιτέρω διαφθορά στον χώρο της υγείας. Θα πρέπει επίσης να δείξει σεβασμό και να στηρίξει τους παρόχους που έβαλαν την πλάτη τους για να στηρίξουν το υγειονομικό σύστημα και να αποφύγει λάθη πολιτικών που επιχείρησαν να τα ξεπλύνουν με δήθεν λάθη παρόχων.

4.

Ο ΙΣΑ έχει κάνει συγκεκριμένες προτάσεις, που διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα του συστήματος και την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσίες υγείας σε όλους τους πολίτες, με σεβασμό στον ιατρικό κόσμο που αγωνίζεται να επιβιώσει σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Έχουμε, κατ’ επανάληψη επισημάνει ότι δεν είναι δυνατόν να πεθαίνουν άδικα συνάνθρωποί μας γιατί παραμένουν κλειστά κρεβάτια Εντατικής Θεραπείας, λόγω έλλειψης έμψυχου δυναμικού. Επίσης, θα πρέπει άμεσα να προσληφθεί υγειονομικό προσωπικό και να οργανωθούν συστήματα τηλεϊατρικής, ώστε να καλυφθούν υγειονομικά οι ακριτικές περιοχές και να περιοριστούν οι αεροδιακομιδές, που αποτελούν οικονομική αιμορραγία για το σύστημα.

5.

Πιστεύουμε σε έναν δημόσιο τομέα ενισχυμένο με ανθρώπινο δυναμικό, ποιοτικό, εξορθολογισμένο, με ελεγκτικούς μηχανισμούς, ο οποίος όμως θα λειτουργεί παράλληλα με έναν ιδιωτικό τομέα που θα διέπεται από κανόνες και αρχές, και ο οποίος θα αυξάνει τις δυνατότητες των πολιτών στον χώρο της υγείας. Πιστεύουμε στη διά βίου μάθηση, που είναι υποχρέωση του κράτους και στην αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης με ενίσχυση του ελληνικού φαρμάκου. Άρα δεν πιστεύουμε στον απόλυτο δημόσιο τομέα, αλλά στο επιχειρείν μέσα από αρχές και κανόνες.

30

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

Δημήτρης Σκουτέλης

πρόεδρος της ΕΝΕ Προτεραιότητα η εξεύρεση λύσης για την αμεσότερη κατά το δυνατό πρόσληψη επαρκούς προσωπικού

1.

Οπωσδήποτε, οι διαπραγματεύσεις με την Τρόικα ή ενδεχόμενο διάδοχο σχήμα αυτής αποτελούν κομβικό σημείο για την εξέλιξη της εθνικής μας οικονομίας και προκαλούν εύλογο ενδιαφέρον και ανησυχία. Η χώρα μας θα πρέπει να ισορροπήσει μεταξύ αφενός μιας ισχυρής διαπραγματευτικής γραμμής που θα θέτει οριστικό τέλος στην πολιτική της άκρατης λιτότητας, της κοινωνικής εξαθλίωσης και της ανθρωπιστικής κρίσης, αφετέρου του σεβασμού των θέσεων και απόψεων των υπολοίπων λαών της Ευρώπης. Η επίτευξη της παραπάνω λεπτής ισορροπίας μάλλον απομακρύνει το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη.

2.

Οπωσδήποτε η εξεύρεση λύσης για την αμεσότερη κατά το δυνατό πρόσληψη επαρκούς προσωπικού, ικανού να αντιμετωπίσει τις καθημερινές ανάγκες των δημόσιων νοσοκομείων. Επιπλέον, η χρηματοδότηση του ΕΣΥ και των φορέων του, ώστε να μην παρατηρούνται ελλείψεις σε υλικά και αναλώσιμα.

3.

Πάση θυσία πρέπει να αποφευχθεί η κατασπατάληση δημόσιου χρήματος στον χώρο της υγείας, που αποτέλεσε μάστιγα των τελευταίων ετών, διογκώνοντας το έλλειμμα και το δημόσιο χρέος. Επίσης, η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση του πε-

ριορισμού του αμιγώς ιατροκεντρικού μοντέλου του ΕΣΥ, που μας οδήγησε στη σημερινή κατάσταση.

4.

Όπως προειπώθηκε, στον χώρο της νοσηλευτικής απαιτείται η άμεση πρόσληψη νοσηλευτικού προσωπικού. Οι νοσηλευτές, που στηρίζουν επί σειρά ετών το ΕΣΥ, είναι πλέον εξουθενωμένοι σωματικά και ψυχικά και κρατούν τα νοσοκομεία ανοικτά με προσωπικές θυσίες, χωρίς να έχουν τη δυνατότητα λήψης ακόμη και της κανονικής τους άδειας ή του ρεπό που δικαιούνται. Κατά συνέπεια, ειδικώς στον χώρο της υγείας προτείνουμε την άμεση άρση της απαγόρευσης προσλήψεων και της εντελώς παράλογης αναλογίας της μίας πρόσληψης ανά πέντε αποχωρήσεις. Επιπλέον, επιδιώκουμε τη θεσμοθέτηση καθηκοντολογίου για το νοσηλευτικό προσωπικό, ώστε να υπάρξει επιτέλους μια σαφής περιγραφή των νοσηλευτικών πράξεων, που θα εκτελούνται εντός αλλά και εκτός νοσοκομείων, δηλαδή στην κοινότητα.

Επίσης, θεωρούμε αναγκαία τη διεύρυνση των νοσηλευτικών ειδικοτήτων, οι οποίες από το έτος 1985 μέχρι σήμερα χρήζουν οπωσδήποτε επικαιροποίησης και προσαρμογής στα νεότερα δεδομένα και τις ανάγκες της κοινωνίας. Τέλος, έμφαση θα πρέπει να δοθεί στον τομέα της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, ώστε οι νοσηλευτές να παραμένουν ενήμεροι των επιστημονικών εξελίξεων και των νέων τεχνικών εφαρμογών στον χώρο τους, προκειμένου να παρέχουν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες φροντίδας και υγείας στο κοινωνικό σύνολο.

Πάση θυσία πρέπει να αποφευχθεί η κατασπατάληση δημόσιου χρήματος στον χώρο της υγείας Δ. Σκουτέλης

5.

Το πρόγραμμα υγείας του ΣΥΡΙΖΑ είναι εξαιρετικά φιλόδοξο και διαθέτει προσανατολισμό κοινωνικής ευαισθησίας, ομιλώντας παράλληλα για περιορισμό της σπατάλης και προσλήψεις νοσηλευτικού προσωπικού. Κατά το μέρος τούτο συμφωνούμε με τις βασικές του γραμμές και θα συνδράμουμε με όλες τις δυνάμεις μας για την υλοποίησή του. Κατά τα λοιπά, η πάγια θέση της ΕΝΕ είναι η διασφάλιση δημόσιας δωρεάν υγείας για όλους, ακόμη και για τους ανασφάλιστους συνανθρώπους μας, και η ελεύθερη πρόσβαση όλων σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και δη στους φορείς Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Θεωρούμε ότι αυτό επιβάλλεται από την αρχή του Κοινωνικού Κράτους, χωρίς να συγχωρούνται οιασδήποτε μορφής εκπτώσεις σε βάρος των κοινωνικά ή οικονομικά ασθενέστερων. Παραμένουμε αρωγοί και σύμμαχοι σε κάθε προσπάθεια που κινείται προς την παραπάνω κατεύθυνση, διεκδικώντας παράλληλα αξιοπρεπείς όρους για την καθημερινή άσκηση του νοσηλευτικού λειτουργήματος.

31

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Η πρώτη προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η κάλυψη του συνόλου του πληθυσμού με υγειονομική και φαρμακευτική περίθαλψη Γ. Ελευθερίου

32

Γιώργος Ελευθερίου πρόεδρος ΕΝΙ-ΕΟΠΥΥ Το Υπουργείο πρέπει να επικεντρώσει την προσπάθεια στην ΠΦΥ, γιατί από εκεί ξεκινούν όλα

1.

Πιστεύω ότι δεν υπάρχει Έλληνας που να μην ανησυχεί, ο λαός μας έχει υποφέρει ήδη μια πενταετία σκληρής λιτότητας, που είχε σαν αποτέλεσμα 1,5 εκατ. ανέργους και χιλιάδες άλλους που ζούνε κάτω από το όριο της φτώχειας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτά τα χρόνια δεν καταφέραμε να υπάρξει μια εθνική γραμμή συνεννόησης με κοινούς στόχους, δυστυχώς, παρά τις μεγάλες θυσίες, η οικονομία μας παραμένει στα όρια της χρεοκοπίας και ένα μεγάλο μέρος των θεσμικών μεταρρυθμίσεων δεν έχουν υλοποιηθεί. Είναι ξεκάθαρο ότι θα πρέπει να υπάρξει μια νέα συμφωνία, που θα ανοίξει τον δρόμο της ανάπτυξης, θα απελευθερώσει τις δημιουργικές δυνάμεις των Ελλήνων και θα δώσει στους νέους ανθρώπους ίσες ευκαιρίες για δουλειά. Στο πλαίσιο αυτής της διαπραγμάτευσης, θα πρέπει να εξασφαλισθεί η παραμονή της χώρας στην ΕΕ και το ευρώ, καθώς τυχόν έξοδος αυτήν τη στιγμή θα ήταν καταστροφική. Στο πλαίσιο αυτό, κάθε νέα συμφωνία με τους δανειστές θα ήταν καλοδεχούμενη και θα είχε την υποστήριξη του συνόλου των πολιτών. Οι ακραίες θέσεις και η άνευ ουσίας ρητορική δεν συμβάλλουν στην έξοδο της χώρας από την κρίση. Αντίθετα, οι ήπιοι τόνοι και οι αποφασιστικές και λογικές θέσεις με τη στήριξη όλων των πολιτών θα μπορούσαν να μας οδηγήσουν σε μια νέα πορεία. Εφόσον παραμείνουμε αποφασισμένοι να προσχωρήσουμε σε θεσμικές μεταρρυθμίσεις –που έτσι και αλλιώς θα έπρεπε να

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

κάνουμε– και προσέλθουμε στις συζητήσεις με τους εταίρους μας με πνεύμα συνεργασίας και διαλόγου, δεν βλέπω κίνδυνο εξόδου από το ευρώ. Είναι άλλωστε γνωστό ότι δεν υπάρχει μηχανισμός εξόδου στις συνθήκες, και κάτι τέτοιο θα γινόταν μόνο αν το ζητούσαμε μόνοι μας. Δεν μπορώ να φανταστώ ελληνική κυβέρνηση που κάτω από τις δεδομένες συνθήκες της οικονομίας θα επιχειρούσε κάτι τέτοιο.

2.

Η πρώτη προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η κάλυψη του συνόλου του πληθυσμού με υγειονομική και φαρμακευτική περίθαλψη, αυτό είναι το ελάχιστο που το κράτος θα πρέπει να εξασφαλίζει στους πολίτες. Είναι αδιανόητο σε ευρωπαϊκή χώρα το 2015 να μην υπάρχουν οι βασικές παροχές στο σύνολο του πληθυσμού. Το κόστος δεν είναι απαγορευτικό και πιστεύω ότι θα μπορούσαμε με σωστή διαχείριση των πόρων και εξορθολογισμό των δαπανών να καλύψουμε το σύνολο του πληθυσμού. Στη συνέχεια θα πρέπει το Υπουργείο να επικεντρώσει την προσπάθεια στην ΠΦΥ, γιατί από εκεί ξεκινούν όλα. Εμείς πιστεύουμε ότι θα πρέπει να αυξηθούν οι δημόσιες δαπάνες για την Υγεία, και ειδικότερα η χρηματοδότηση της ΠΦΥ πρέπει να φτάσει στο 15% του προϋπολογισμού του ΕΟΠΥΥ. Αυτό θα έχει ευεργετικά αποτελέσματα τόσο στην υγεία του πληθυσμού όσο και στα οικονομικά του κράτους, καθώς θα περιορίσει κατά πολύ τις δαπάνες για τα νοσοκομεία. Στο πλαίσιο

33

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

“Είναι ανάγκη να καταπολεμηθεί η διαφθορά, κυρίως στη ΔΦΥ Γ. Ελευθερίου

αυτό, πρέπει να ανοίξει ο ΕΟΠΥΥ σε όλους τους ιατρούς που επιθυμούν να κάνουν σύμβαση μέσα από μια συλλογική διαπραγμάτευση με τα αντίστοιχα επαγγελματικά σωματεία. Πρέπει επίσης να εξασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα του μικρού ιατρείου της γειτονιάς, καθώς στοιχίζει πολύ λιγότερο από τις κρατικές δομές ΠΦΥ και παρέχει ποιοτικότερες υπηρεσίες. Αυτό σημαίνει ότι η αξία της ιατρικής επίσκεψης θα πρέπει να επανέλθει στα 20 ευρώ και να υπάρξει διαφοροποίηση της αμοιβής ανάλογα με τις παρεχόμενες υπηρεσίες και την ειδικότητα. Είναι ανάγκη να καταπολεμηθεί η διαφθορά, κυρίως στη ΔΦΥ, καθώς είναι απαράδεκτο να υπάρχουν οι λέξεις «φακελάκι» και «προμήθεια» στην Υγεία. Συγχρόνως πρέπει να καλυφθούν οι μεγάλες ελλείψεις σε προσωπικό-υλικά στο ΕΣΥ και να αυξηθούν οι αμοιβές των νοσοκομειακών ιατρών. Τέλος, πρέπει άμεσα το Υπουργείο να σταματήσει τα συνεχή «κουρέματα» στις αμοιβές τόσο των ιατρικών όσο και των φαρμακευτικών υπηρεσιών, πρώτο από όλους το κράτος θα πρέπει να δώσει το παράδειγμα στους πολίτες και να πληρώνει άμεσα και στο ακέραιο για τις υπηρεσίες που αγοράζει.

Πάνω από όλα όμως, θα πρέπει να αποφύγει τις οξύτητες, καθώς η υγεία δεν πρέπει να αποτελεί πεδίο ιδεολογικών συγκρούσεων. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να εξασφαλίσει υγιείς συνθήκες ανταγωνισμού, τόσο μεταξύ των ιδιωτικών δομών όσο και μεταξύ ιδιωτικών και δημοσίων δομών. Τόσο ο ιδιωτικός όσο και ο δημόσιος τομέας της υγείας θα πρέπει να λειτουργήσουν συμπληρωματικά και σε συνθήκες ισότητας και ισονομίας. Όλοι οι ιατροί θα πρέπει να έχουν ενιαίες εργασιακές σχέσεις, ανάλογα με τον τομέα υγείας που εργάζονται, για να γίνω πιο κατανοητός θα πρέπει να εξασφαλισθεί η ίδια πρόσβαση όλων των ιατρών τόσο στον δημόσιο τομέα όσο και στον ιδιωτικό. Θεωρώ αδιανόητο από μια κυβέρνηση της αριστεράς να επιτρέψει εργασιακές σχέσεις που θα δίνουν σε μικρές ομάδες πρόσβαση τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα της υγείας, καθώς από ό,τι γνωρίζω είναι προεκλογική δέσμευση του ΣΥΡΙΖΑ η πλήρης και αποκλειστική απασχόληση όσων εργάζονται στο δημόσιο σύστημα υγείας. Τυχόν κρατικός προστατευτισμός ή η δημιουργία ιατρών με πολλαπλές εργασιακές σχέσεις θα οδηγήσει σε κατασπατάληση δημοσίου χρήματος και επιδείνωση της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών.

3.

4.

Ο χώρος της υγείας είναι πολύπλοκος, με πολλαπλά αντικρουόμενα συμφέροντα, το Υπουργείο θα πρέπει πρώτα από όλα να αποφύγει τους συμβιβασμούς και να λειτουργήσει με βασικό γνώμονα τη διαφάνεια, την αναβάθμιση των υπηρεσιών υγείας και την αναγνώριση της προσφοράς των λειτουργών της, τόσο των ιατρών όσο και όλων των άλλων συναφών κλάδων.

34

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

Το σοβαρότερο και κρισιμότερο πρόβλημα είναι η κάλυψη του συνόλου του πληθυσμού με ποιοτικές υπηρεσίες υγείας και μετά ακολουθεί η πάταξη της διαφθοράς και της συναλλαγής. Η πρόταση δεν μπορεί παρά να είναι εντατικοί έλεγχοι και αυστηρές ποινές στους επίορκους καθώς επίσης και αύξηση των δημοσίων δαπανών για την υγεία, με αποδοτική αξι-

Το σύστημα εξακολουθεί να είναι δομημένο για τους λειτουργούς του και όχι για τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών Θ. Λοπατατζίδης

οποίηση των πόρων μέσα από τον σχεδιασμό των υπηρεσιών με βάση έναν αξιόπιστο υγειονομικό χάρτη. Είναι πλέον ανάγκη και το τελευταίο ευρώ από τον ιδρώτα των φορολογουμένων να πιάνει τόπο.

5.

Το πρόγραμμα υγείας του ΣΥΡΙΖΑ έχει αρκετά θετικά σημεία κατά τη γνώμη μου. Στα θετικά είναι η πρόσβαση όλων στις δημόσιες δομές υγείας καθώς και η εξασφάλιση της αναγκαίας φαρμακευτικής αγωγής. Θετικά είναι επίσης οι εξαγγελίες για ηλεκτρονική κάρτα υγείας, η στήριξη του ΕΣΥ, η δημιουργία μονάδων υγείας αστικού τύπου, η πάταξη της διαφθοράς, η κάλυψη των νησιών-ακριτικών περιοχών με υπηρεσίες υγείας, η αναβάθμιση του ΕΟΦ, η αναγνώριση του ρόλου της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας. Το κρίσιμο βέβαια ερώτημα σε όλα αυτά είναι από πού θα εξασφαλισθούν οι απαραίτητοι πόροι για την υλοποίησή τους. Στα αρνητικά θα έλεγα ότι είναι η τάση για έναν ιδιότυπο κρατικό προστατευτισμό των δημόσιων δομών και υπηρεσιών. Ελπίζω ότι στο τέλος θα αναγνωρισθεί το γεγονός ότι ο ιδιωτικός τομέας της υγείας προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες στον πληθυσμό και συνεισφέρει στην εθνική οικονομία με άμεσο τρόπο, καθώς εξασφαλίζει εργασία σε δεκάδες χιλιάδες Έλληνες πολίτες. Σε κάθε περίπτωση, θέλω να ευχηθώ καλή επιτυχία στο δύσκολο έργο που έχει αναλάβει ο νέος υπουργός Υγείας. Εμείς θα συνεισφέρουμε θετικά στην προσπάθεια που θα κάνει το Υπουργείο για αναβάθμιση των υπηρεσιών υγείας. Είμαστε έτοιμοι να επιβραβεύσουμε τα θετικά αλλά και να ασκήσουμε κριτική σε αποφάσεις που δεν θα είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.

Θανάσης Λοπατατζίδης

σύμβουλος Διοίκησης του Ομίλου ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ Ρεαλιστικό εθνικό πλάνο κάλυψης αναγκών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας

1.

Είναι γεγονός ότι η πρόσφατη πολιτική αλλαγή έφερε ένα διαφορετικό, μη συνηθισμένο ύφος στον δημόσιο πολιτικό διάλογο. Ως χώρα και κοινωνία αναδείξαμε τη διαφορετικότητά μας και καταφέραμε να γίνουμε πρωτοσέλιδο σε όλα τα διεθνή μέσα ενημέρωσης. Είναι επίσης δεδομένο το ενδιαφέρον για το ελληνικό ζήτημα όλων των υπερδυνάμεων του πλανήτη. Μέχρι στιγμής όμως, δεν είναι ευδιάκριτη –και δεν θα μπορούσε να είναι άλλωστε– η στρατηγική της διαπραγμάτευσης της νέας κυβέρνησης. Από την άλλη πλευρά, είναι εμφανές ότι ούτε αρκετός διαθέσιμος χρόνος υπάρχει ούτε εύκολοι οικονομικοί πόροι για να χρηματοδοτήσουν μια σημαντική περίοδο πολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας. Βέβαια είναι σαφές πλέον στον οποιοδήποτε ότι η σημερινή κυβέρνηση έθεσε επί τάπητος αυτό που όλοι οι οικονομολόγοι συζητούσαν για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς όμως να αναλαμβάνονται σχετικές πρωτοβουλίες από καμία πλευρά, ότι δηλαδή το ύψος και οι όροι διαχείρισης του ελληνικού χρέους δεν οδηγούν σε μια βιώσιμη ελληνική οικονομία. Από αυτήν την άποψη, οι πρωτοβουλίες κρίνονται απόλυτα θετικές και εύχομαι να υπάρξει σύντομα λύση προς όφελος της χώρας και της ευρωπαϊκής οικονομίας. Προσωπικά θεωρώ ότι δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος εξόδου

35

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Σχεδόν όλη η εξοικονόμηση των δημοσίων φαρμακευτικών δαπανών για το 2013 προήλθε από την επιβάρυνση των ασφαλισμένων Θ. Λοπατατζίδης

της χώρας από την ευρωζώνη, γιατί είναι πλέον σαφές στον καθένα ότι δεν υπάρχει κανένα ουσιαστικό όφελος για τους πολίτες και την οικονομία της χώρας από μια τέτοια κατάληξη. Πιστεύω δε ότι το αποτέλεσμα θα πυροδοτήσει θετικές εξελίξεις για την ελληνική οικονομία και κοινωνία και ότι η μεγάλη πρόκληση και δυσκολία της νέας κυβέρνησης είναι η διαχείριση διογκούμενων προσδοκιών των πολιτών με δίκαιο, αξιοκρατικό και διαφανή τρόπο.

2.

Τα τελευταία χρόνια, παρά τη μείωση των δαπανών υγείας, παρατηρήσαμε διαρκώς αυξανόμενη οικονομική επιβάρυνση των πολιτών, ιδιαίτερα των χαμηλόμισθων και των συνταξιούχων, που με βάση στοιχεία των οικογενειακών προϋπολογισμών κατανάλωναν περίπου 1 μηνιαίο μισθό τους τον χρόνο σε υπηρεσίες υγείας. Η αύξηση της επιβάρυνσης είχε δύο βασικά χαρακτηριστικά: α) σχεδόν όλη η εξοικονόμηση των δημοσίων φαρμακευτικών δαπανών για το 2013 (330 εκατ.) προήλθε από την επιβάρυνση των ασφαλισμένων και β) οι ιδιωτικές πληρωμές (φακελάκι) προς τα δημόσια νοσοκομεία παρέμειναν περίπου σταθερές και αναλλοίωτες την τελευταία πενταετία της κρίσης. Ταυτόχρονα, εξακολουθούμε σταθερά να αποτελούμε ουραγό στην ευρωζώνη στην ικανοποίηση των πολιτών από το σύστημα υγείας της χώρας (eurobarometer study). Τέλος, είναι διάχυτο ότι το σύστημα εξακολουθεί να είναι δομημένο και να εργάζεται για τους λειτουργούς του (κυρίως ιατρούς) και όχι για τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών. Έτσι, σε πολλές περιπτώσεις, είναι είτε σπάταλο, είτε ανύπαρκτο, είτε αναποτελεσματικό.

36

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

Οι τρεις προτεραιότητες που θα προσδιόριζα σε σχέση με τη λειτουργία του συστήματος είναι: i. Υποχρέωση όλων η υγειονομική κάλυψη των οικονομικά αδύναμων και των ανασφάλιστων πολιτών. ii. Αναδιοργάνωση της λειτουργίας των δημόσιων νοσοκομείων, ώστε να αποκατασταθεί η αξιοπρέπεια των πολιτών που τα χρησιμοποιούν, ειδικά των καρκινοπαθών, που δεν μπορούν να ξεπεράσουν τις τεχνητές λίστες αναμονής είτε στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών είτε για χειρουργικές επεμβάσεις (αλήθεια πόσες είναι οι αναμονές αυτές;). Ουσιαστική αναβάθμιση της παρεχόμενης, και σε πολλές περιπτώσεις απαξιωτικής για τους πολίτες και τους λειτουργούς του συστήματος, νοσηλευτικής φροντίδας. iii. Ρεαλιστικό εθνικό πλάνο κάλυψης αναγκών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, που φυσικά να περιλαμβάνει και εκτελεί όλες τις απαραίτητες δράσεις Εθνικών Καθολικών Προγραμμάτων Προσυμπτωματικού Ελέγχου. Εδώ ρεαλισμός σημαίνει να μην κλείσουμε τα μάτια στις πραγματικές δυνάμεις, δημόσιες ή ιδιωτικές, που σωστά ή λάθος, ολοκληρωμένα ή αποσπασματικά, παρέχουν σήμερα αυτές τις υπηρεσίες στους πολίτες. Πέρα και πάνω από όλα όμως, η μεγαλύτερη νομίζω πρόκληση της εποχής μας είναι η ανάληψη πρωτοβουλίας από τη νέα ηγεσία του Υπουργείου, ώστε εμπλέκοντας όλους τους ενδιαφερομένους (π.χ. ασθενείς, ιατρούς, επαγγελματίες υγείας) να εκπονήσει και υλοποιήσει ένα απολύτως ρεαλιστικό μακροπρόθεσμο σχέδιο σύγχρονης οργάνωσης και χρηματοδότησης του συστήματος υ-

37

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Έχουν συμβεί αρκετά τελευταία, με οριζόντιες, μερικές φορές άδικες και άλλες φορές άτολμες, μειώσεις τιμών Θ. Λοπατατζίδης

γείας, απαλλαγμένης από γραφειοκρατίες, αδιαφάνειες και έλλειψη αξιοκρατίας, που τόσο έχουν ταλαιπωρήσει τη χώρα.

3.

Νομίζω εμφανώς αναφέρθηκε και παραπάνω. Είναι αίτημα και ανάγκη της εποχής να εμπεδωθεί στους πολίτες και τους λειτουργούς του συστήματος, μακριά και πέρα από ρεβανσιστικές λογικές, αίσθημα πλήρους διαφάνειας, αξιοκρατίας και δίκαιης αντιμετώπισης των προβλημάτων. Η αντίληψη του σεβασμού της διαχείρισης των πόρων των Ελλήνων φορολογουμένων πρέπει να καταστεί κυρίαρχη. Δεν είναι δυνατό τον 21ο αιώνα η άσκηση της ιατρικής να ακουμπά μόνο στην ηθική δεοντολογία και τον Ιπποκράτειο όρκο των λειτουργών της, τη στιγμή που διεθνώς υπάρχουν σημαντικά εργαλεία υποβοήθησης του κλινικού έργου και αξιολόγησης της ποιότητας άσκησής του. Τέλος, δεν είναι δυνατόν η Δημόσια Διοίκηση και κάποιοι από τους λειτουργούς της να απαιτούν χάρη και «επιβράβευση» από τους πολίτες και την κοινωνία για την υλοποίηση του αυτονόητου.

4.

Θα πρέπει πρώτα, ώριμα και έντιμα, να απαντηθούν τα παρακάτω ερωτήματα: Η πραγματικότητα του ιδιωτικού τομέα της υγείας στην Ελλάδα είναι πολιτικό, κοινωνικό ή οικονομικό πρόβλημα; Οι εργαζόμενοι ή οι άνεργοι που δημιουργήθηκαν στον ιδιωτικό τομέα της υγείας έχουν υποστεί τις συνέπειες της κρίσης; Έχουν συμβεί αρκετά τελευταία, με οριζόντιες, μερικές φορές άδικες και άλλες φορές άτολμες, μειώσεις τιμών. Πραγματικά όμως, πολύ λίγα έχουν γίνει για τον έλεγχο της κατανάλωσης υπηρεσιών και τε-

38

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

λικά την επιβράβευση της καινοτομίας, της ποιότητας, της αξίας των υπηρεσιών υγείας που λαμβάνουν οι πολίτες. Για παράδειγμα, πληθώρα μελετών (π.χ. Κυριόπουλος κ.ά.) έχουν δείξει ότι τα δημόσια νοσοκομεία ξοδεύουν για διαγνωστικές εξετάσεις 2-4 φορές περισσότερα από την τιμή που αποζημιώνει ο ΕΟΠΥΥ. Για τις ίδιες εξετάσεις ο ιδιωτικός τομέας επιβιώνει με αυτές τις τιμές αποζημίωσης, χωρίς μάλιστα να συνυπολογιστεί η επιπλέον αναγκαστική έκπτωση της τάξης του 55% (με τη μορφή rebate και clawback). Δηλαδή τα δημόσια νοσοκομεία, που μόνο για αντιδραστήρια ξόδεψαν 155 εκατ. ευρώ το 2013 και περίπου το τετραπλάσιο ποσό για την παραγωγή των σχετικών υπηρεσιών ιατρικής διάγνωσης, θα μπορούσαν με όρους «αγοράς», με περίπου 40 εκατ. τον χρόνο, να πετύχουν το ίδιο αποτέλεσμα. Τεχνικές υπάρχουν διαθέσιμες, όμως απαιτούν γενναίες παρεμβάσεις αξιοκρατίας και διαφάνειας, μακριά από συνδικαλιστικές συμπεριφορές, σε περιβάλλον ισοσκελισμένων προϋπολογισμών.

5.

Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, μόλις θα έχουν ολοκληρωθεί οι προγραμματικές δηλώσεις της νέας κυβέρνησης. Οπότε, οποιαδήποτε συζήτηση για προεκλογικό πρόγραμμα δεν θα έχει ιδιαίτερη αξία. Πάντως θα είναι σημαντική η συμβολή της νέας κυβέρνησης στην υγεία των πολιτών αν κάνει τον ιστορικό «συμβιβασμό» και βρει τη σωστή συνταγή ισορροπίας μεταξύ δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, ισοσκελισμένων προϋπολογισμών φορέων του Δημοσίου (νοσοκομεία, ΕΟΠΥΥ κ.λπ.) και ελάφρυνσης των οικονομικών βαρών για την υγεία των αδυνάτων.

Ευριπίδης Μπιλιράκης

γιατρός-γυναικολόγος, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, αντιπρόεδρος του ΙΣΑ Το σοβαρότερο πρόβλημα (της κυβέρνησης) είναι ο ίδιος ο εαυτός της

1.

Δεν ανησυχώ πολύ για τις διαπραγματεύσεις με την Τρόικα ούτε για την έξοδό μας από την ευρωζώνη. Είμαι σίγουρος ότι κάποια λύση θα βρεθεί στις διαβουλεύσεις που έχει ξεκινήσει η νέα κυβέρνηση με τους Ευρωπαίους. Όταν διαπραγματεύεται η Κούβα με τις Ηνωμένες Πολιτείες, εσείς νομίζετε ότι θα αποχωρήσουμε από την ευρωζώνη; Ελπίζω η διαπραγμάτευση να οδηγήσει σε κάτι καλύτερο, το πιθανότερο όμως είναι ότι θα «δώσουν λίγα», αν και επιβάλλεται να αναγνωρισθεί, τουλάχιστον, η απαίτηση της Ελλάδας σχετικά με το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο. Βλέπω όμως ότι σήμερα, με μισθούς 500 ευρώ, κάπως χαμηλότερες ασφαλιστικές εισφορές και χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές, σε σχέση με το παρελθόν, δεν γίνονται επενδύσεις. Εάν αυξηθεί η φορολογία, οι εισφορές και γενικά το μισθοδοτικό κόστος, εσείς πιστεύετε ότι θα έρθουν νέες επενδύσεις; Στη χώρα μας, δυστυχώς, μας αρέσει να ακούμε μόνο όμορφα νέα, υποσχέσεις και να περνάμε καλά, ψηφίζουμε συνήθως τιμωρητικά ή με κριτήρια μη πολιτικά, π.χ. ποιος θα διορίσει το παιδί μας, με αποτέλεσμα να έχουμε σωρεία φαύλων πολιτικών, μη φαντασθείτε ότι κατηγορώ μόνον τους μεν! Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έγιναν απίστευτες προχειρότητες, απολύθηκαν χρήσιμοι εξειδικευμένοι άνθρωποι οριζόντια, ενώ διατήρησαν θέσεις και υψηλούς μισθούς άλλοι, που είναι άχρηστοι.

2.

Όσον αφορά την Υγεία, πρέπει να στελεχωθούν αξιοκρατικά τα νοσοκομεία με νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό άμεσα, αλλά η προτεραιότητα να δοθεί βάσει κριτηρίων, δηλαδή πληρότητας, αναγκών ειδικών ιατρών και γεωγραφικής θέσης, ενώ η απογυμνωμένη ΠΦΥ (ΠΕΔΥ) πρέπει να στελεχωθεί, κατά προτεραιότητα, με όσους έμπειρους ιατρούς πρώην ΙΚΑ αναγκαστικά αποχώρησαν και αντισυνταγματικά απολύθηκαν, ώστε να επανέλθουν σε προσωποπαγείς θέσεις όσοι ιατροί ΕΣΥ-ΠΕΔΥ απομακρύνθηκαν με τις γνωστές μονές ή διπλές διαθεσιμό-

τητες και μεταμεσονύκτιες απαράδεκτες τροπολογίες και νόμους –κάτι που γίνεται άμεσα και χωρίς να αυξάνουν σημαντικά το κόστος, αφού οι άνθρωποι αυτοί είναι χαμηλόμισθοι, δεν παίρνουν μισθό ΕΣΥ ούτε σύνταξη ή εφάπαξ από το Δημόσιο– αλλά πρέπει και να γίνουν προσλήψεις νέων ιατρών. Το άνοιγμα της σύμβασης με τον ΕΟΠΥΥ για όλους τους ιατρούς θα λύσει το πρόβλημα της ΠΦΥ. Η συμμετοχή των ιδιωτικών ιατρείων είναι χρήσιμη, αναγκαία και υψηλού επιπέδου, ενώ ο εξοπλισμός καλύπτεται από ιδιωτικά κεφάλαια και δεν βαρύνει το Δημόσιο. Η σωστή λειτουργία της ΠΦΥ αλλά και των περιφερειακών νοσοκομείων θα απαλλάξει τα κεντρικά νοσοκομεία από άχρηστες διακομιδές με το ΕΚΑΒ και έτσι θα περιορισθούν οι εισαγωγές αλλά και η προσέλευση στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων. Θα πρέπει να διακρίνεται η ασφαλιστική ικανότητα χωρίς τη χρήση βιβλιαρίου, απλά με την ανεύρεση του ΑΜΚΑ ασφαλισμένου (γίνεται άμεσα-τώρα), ενώ οι ανασφάλιστοι θα δέχονται υγειονομική φροντίδα με τη δαπάνη να βαρύνει τον φορέα ασφάλισης που είχαν τα τελευταία 5 χρόνια ή τον ΟΑΕΔ εάν είναι μακροχρόνια άνεργοι, με την προϋπόθεση όμως η παροχή υπηρεσιών στην περίπτωση αυτή να γίνεται μόνο από τις δημόσιες δομές.

Η συμμετοχή των ιδιωτικών ιατρείων είναι χρήσιμη, αναγκαία και υψηλού επιπέδου Ε. Μπιλιράκης

3.

Στα εξωτερικά ιατρεία του ΕΣΥ, αν και το έχει εξαγγείλει, να μην καταργήσει το εισιτήριο των 5 ευρώ σε εκείνους που είναι ασφαλισμένοι και εργάζονται, διότι το εισιτήριο αυτό αποτελεί ένα έσοδο για το Δημόσιο Σύστημα Υγείας

39

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Οι πληρωμές των παρόχων υγείας του ιδιωτικού τομέα πρέπει να γίνονται αφού έχουν δεχθεί τα νόμιμα παραστατικά, χωρίς κουρέματα, clawback και rebate Ε. Μπιλιράκης

και ταυτόχρονα αντικίνητρο για την προσέλευση στα εξωτερικά ιατρεία των δημόσιων νοσοκομείων, ενώ πρέπει να μην υπάρχει εισιτήριο στην ΠΦΥ, στο ΠΕΔΥ και στους ανασφάλιστους. Πρέπει να αποφύγει να κάνει τα «στραβά μάτια» στη διαφθορά, τα φακελάκια, τις προμήθειες άχρηστων πανάκριβων υλικών και μηχανημάτων και να μη διορίσει ανίκανους διοικητές στις ΥΠΕ και τα νοσοκομεία. Πρέπει να διορίζονται αξιόλογα στελέχη, με καλές σπουδές και γνώσεις διοίκησης μονάδων Υγείας.

4.

Το σοβαρότερο πρόβλημα είναι ο ίδιος ο εαυτός της, οι εξαγγελίες της. Η υποχρηματοδότηση, τα άδεια κρατικά ταμεία αλλά και η μικροπολιτική κάποιων στελεχών σίγουρα θα φέρουν σε δύσκολη θέση τους τεχνοκράτες της Υγείας.

5.

Από όσα έχω διαβάσει μέχρι σήμερα –και τα παρακολουθώ πολύ στενά ξέρετε– η ενίσχυση με προσωπικό του ΕΣΥ και της ΠΦΥ με βρίσκουν σύμφωνο, όπως βέβαια και η πρόσβαση των ανασφάλιστων συνανθρώπων μας σε υπηρεσίες Υγείας. Η κατάργηση της κράτησης του 1 ευρώ από τις συνταγές είναι πολύ σωστό μέτρο. Η κατάργηση της ταλαιπωρίας για εξεύρεση φαρμάκου των καρκινοπαθών συνανθρώπων μας είναι κάτι που επίσης συμφωνώ και υπερθεματίζω. Πρέπει να στηριχθεί η εγχώρια φαρμακοβιομηχανία, που έχει πληγεί από την κρίση, και πολλοί εργαζόμενοι έχουν απολυθεί, τη στιγμή που η ποιότητα των ελληνικών γενοσήμων αλλά και πρωτότυπων φαρμάκων είναι πολύ καλύτερη από την ποιότητα αντίστοιχων ασιατικών

40

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

σκευασμάτων. Στην Ελλάδα υπάρχουν 75.000 ιατροί, δηλαδή περίπου 6,2 ανά 100 κατοίκους, και έχουμε δημόσια νοσοκομεία με ιατρούς πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης (ΠΑΑ) αλλά και σύγχρονα ιδιωτικά νοσηλευτήρια με χιλιάδες ιατρούς και άλλους εργαζόμενους. Είμαι κατά της σχέσης εργασίας ΠΑΑ στο Δημόσιο, διότι γεννά διαφθορά στο Ελληνικό Σύστημα Υγείας, εξευτελίζει τον Έλληνα γιατρό και μας εκθέτει διεθνώς. Το δημόσιο σύστημα δεν μπορεί να απορροφήσει όλους τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα, ακόμη και εάν ήθελε, ενώ σήμερα αρκετοί ιατροί ΠΑΑ εργάζονται με «άλλο όνομα» σε ιδιωτικά ιατρεία και κλινικές. Πιστεύω ότι πρέπει να υπάρχει πρόσβαση των εκτός νοσοκομείου ιατρών, και ειδικά των νέων, στα δημόσια νοσοκομεία, αλλά να υπάρχει και δυνατότητα ιδιωτικού έργου σε ιατρούς ΕΣΥ εκτός νοσοκομείου, μετά το πέρας των υποχρεώσεών τους. Οι πληρωμές των παρόχων υγείας του ιδιωτικού τομέα πρέπει να γίνονται αφού έχουν δεχθεί τα νόμιμα παραστατικά, χωρίς κουρέματα, clawback και rebate, ενώ οι νοσηλείες με βάση τα κλειστά ενοποιημένα νοσήλια πρέπει να εκτελούνται από δημόσια ή ιδιωτικά νοσηλευτήρια, χωρίς αποκλεισμούς. Διαφωνώ κάθετα με πρόσφατες δηλώσεις ότι οι πληρωμές του ΕΟΠΥΥ προς τους παρόχους του ιδιωτικού τομέα δεν πρέπει να γίνουν, ενώ θα είναι δυναμική η αντίδραση των ιατρών στη σκέψη κάποιων να αφαιρεθεί η δυνατότητα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης από τα ιδιωτικά ιατρεία.

Μυρτώ Σκοτίδα

Cancer Patient Advocate, επικοινωνιολόγος, αναπληρωματικό μέλος του ΔΣ του ΚΕΦΙ Αθηνών Η δυνατότητα πρόσβασης στο δημόσιο σύστημα υγείας σε όλους τους πολίτες είναι σημαντική και αναγκαία σε μια Ελλάδα που μαστίζεται από την ανεργία

1.

Η ανησυχία για το πώς θα εξελιχθεί η οικονομία της χώρας υπάρχει κι εύχομαι να μπορέσουμε να μιλήσουμε σύντομα για ανάκαμψη. Ελπίζω, επίσης, οι διαπραγματεύσεις με την Τρόικα να πάνε καλά και τουλάχιστον να μπορέσουμε να πείσουμε τους εταίρους μας ότι η τόσο ασφυκτική λιτότητα μόνο αρνητικά αποτελέσματα μπορεί να έχει και σίγουρα δεν θα μπορέσει ποτέ να οδηγήσει σε ανάπτυξη. Από την άλλη, η Ελλάδα δεν είναι δυστυχώς χώρα που παράγει. Τα περισσότερα αγαθά εισάγονται και ενώ, βέβαια, μπορούμε να ζήσουμε χωρίς νέα αυτοκίνητα, δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς φάρμακα (π.χ. καινοτόμες θεραπείες που αποδεδειγμένα βοηθούν στην επιβίωση και βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών) ή άλλα αγαθά πρώτης ανάγκης. Έτσι, μια έξοδος από την ευρωζώνη θα είχε καταστροφικά αποτελέσματα, εκτός βέβαια αν συνοδευόταν από μαζική έξοδο κι άλλων κρατών, με επακόλουθο τη διάλυσή της. Η εποχή που ζούμε χαρακτηρίζεται από ρευστότητα και αστάθεια, ας δούμε λοιπόν τι θα γίνει. Οι επόμενοι μήνες θα το δείξουν…

2.

Πιστεύω ότι ο τομέας της υγείας έχει δεχθεί υπερβολικές πιέσεις εξοικονόμησης τα τελευταία χρόνια. Οι περικοπές ήταν πολλές, και ακόμα κι αν σε έναν πολύ μεγάλο βαθμό έπρεπε να μπει τάξη, σταθήκαμε «βασιλικότεροι του βασιλέως». Και βέβαια, οι εύκολες λύσεις, στην εφαρμογή τους πάντα, οι οριζόντιες περικοπές, είχαν αρνητική επίπτωση στη ζωή των ασθενών. Αντί να κοιτάξουμε πώς μπορούμε να ελέγξουμε καλύτερα το σύστημα, τις δομές, για να γίνονται εξοικονομήσεις και να μην εμφανίζονται φαινόμενα διαφθοράς, κόψαμε αναγκαίες εξετάσεις, αυξήσαμε τη συμμετοχή των ασθενών στα φάρμακα, εμποδίσαμε την είσοδο στην ελληνική αγορά καινοτόμων θεραπειών. Αποτέλεσμα η μείωση του προσδόκιμου ζωής του Έλληνα και άλλα «ευχάριστα». Πιστεύω ότι οι προτεραιότητες της νέας κυβέρνησης, πέρα από το θέμα της ουσιαστικής αντιμετώπισης των ανασφάλιστων, θα πρέπει να είναι η δημιουργία δομών

που θα ελέγχουν το σύστημα, η διερεύνηση και εφαρμογή τρόπων που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αύξηση των εσόδων των δημόσιων νοσοκομείων, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα αυξημένα κόστη από την κάλυψη των ανασφάλιστων, όπως η ένταξή τους σε κλινικές μελέτες, η επαναξιολόγηση περικοπών σε θέματα εξετάσεων, θεραπειών κ.λπ., ώστε να εξαλειφθούν οι αδικίες, η πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες. Θα πρέπει επίσης να επανεξεταστούν οι προϋποθέσεις χορήγησης όλων των αναπηρικών επιδομάτων προς όφελος των χρονίως πασχόντων και όχι της οικονομίας και να μην έχουμε άλλα φαινόμενα αδικίας, όπως τα τελευταία χρόνια, με τη συμμετοχή εξειδικευμένων ιατρών (π.χ. ογκολόγων για τις περιπτώσεις καρκινοπαθών) στις επιτροπές, που αν μη τι άλλο γνωρίζουν μια ασθένεια κι είναι σε θέση να κρίνουν. Εύχομαι επίσης οι ασθενείς να συμμετέχουν σε επιτροπές ή άλλα όργανα και να ακούγεται η φωνή μας, γιατί έως τώρα όλες ή οι περισσότερες αποφάσεις λαμβάνονταν ερήμην μας.

Οι εύκολες λύσεις, στην εφαρμογή τους πάντα, οι οριζόντιες περικοπές, είχαν αρνητική επίπτωση στη ζωή των ασθενών Μ. Σκοτίδα

3.

Πιστεύω ότι θα πρέπει να αντιμετωπίσει τον χώρο της υγείας με ένα πιο ανθρώπινο πρόσωπο, προσπαθώντας παράλληλα να βρει όλους τους τρόπους που θα μπορούσαν να καταστήσουν το δημόσιο σύστημα υγείας πιο βιώσιμο. Θα πρέπει να εστιαστεί στο όφελος και την ευημερία του ασθενή, του κάθε κατοίκου αυτής της χώρας, να σεβαστεί με άλλα λόγια το ίδιο το Σύνταγμά μας, που λέει εν ολίγοις ότι το κράτος φροντίζει για την υγεία των πολιτών και λαμβάνει ειδικά μέτρα για την προστασία των νέων, των ηλικιωμένων και αδυνάμων.

41

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας του χώρου της υγείας πρέπει να συνεργαστούν Μ. Σκοτίδα

42

4.

Πιστεύω ότι το πιο κρίσιμο θέμα που θα πρέπει να αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση στον χώρο της υγείας είναι η εξεύρεση πόρων για την κάλυψη των αυξανόμενων εξόδων, π.χ. από τη δυνατότητα πρόσβασης στο σύστημα υγείας των ανασφάλιστων. Πιστεύω στην αλληλεγγύη, στη δικαιοσύνη, στη δημιουργία ενός κράτους που σέβεται τον πολίτη και τον βοηθά να ευημερήσει. Χωρίς να είμαι οικονομολόγος, θεωρώ ότι για να μπουν γερά θεμέλια στον τομέα της υγείας, θα πρέπει από τη μια να υπάρχουν στενοί έλεγχοι για να μη γίνονται παρεκτροπές κι από την άλλη να εφαρμοστούν πρακτικές που έχουν δοκιμαστεί και σε άλλες χώρες, που μπορούν να συμβάλουν στην αύξηση των εσόδων, χωρίς όμως να γίνονται αδικίες. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα για το θέμα ελέγχου, την περίπτωση της θεραπείας του λεμφοιδήματος, μιας πολύ συνηθισμένης παρενέργειας του καρκίνου. Στη Γερμανία καλύπτονται τα πάντα, έως και τα ειδικά παπούτσια με κόστος 200 ευρώ που χορηγούνται για να μπορείς να κινηθείς ευκολότερα. Όταν πρέπει να υποβληθεί ένας ασθενής σε θεραπεία, ο εξειδικευμένος φυσικοθεραπευτής ενημερώνει την κατάλληλη επιτροπή για το κόστος της θεραπείας και κάποια στιγμή ο ελεγκτής έρχεται για να εξακριβώσει εάν ο/η ασθενής είναι πραγματικό πρόσωπο, εάν πάσχει από λεμφοίδημα κ.λπ. Έλεγχος και στη συνέχεια, θεραπεία που καλύπτεται πλήρως. Στην Ελλάδα έχουμε αποφασίσει για εξοικονόμηση να μην καλύπτουμε τίποτα! Πιο συγκεκριμένα, δεν καλύπτεται η θεραπεία, δεν καλύπτονται τα αναλώσιμα. Το κόστος της θεραπείας, που διαρκεί περίπου 3 εβδομάδες, με καθημερινές τρίωρες συνεδρίες, είναι πε-

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

ρίπου 1.000 ευρώ. Από την τσέπη του ασθενή. Η αποζημίωση ενός φυσικοθεραπευτή είναι 7 ευρώ τη συνεδρία και μόνο τα αναλώσιμα στο λεμφοίδημα είναι 5 ευρώ. Ποιος σωστός επαγγελματίας θα δεχθεί κάτι τέτοιο, εκτός κι αν κάνει πασάλειμμα! Το κράτος προτιμά να βλέπει γυναίκες με πρησμένα κι άχρηστα χέρια ή πόδια και να μην κάνει τίποτα. Η εύκολη λύση των περικοπών, αντί να εξετάζονται τρόποι που θα μπορούσαν να βοηθήσουν, χωρίς να υπάρχουν «παρατράγουδα». Αντίστοιχα, στο θέμα της αύξησης των εσόδων, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν οι υποδομές –βασικά λιγότερη γραφειοκρατία– ώστε η χώρα μας να μην είναι ουραγός στις κλινικές μελέτες. Είχα διαβάσει παλαιότερα ότι τα έσοδα της χώρας μας από τη διενέργεια κλινικών μελετών δεν ξεπερνούν τα 110 εκατ. ευρώ, την ίδια ώρα που στο Βέλγιο το 2010 επενδύθηκαν 1,8 δισ. ευρώ στους τομείς της έρευνας και της ανάπτυξης. Γιατί η Ελλάδα να μη συμμετέχει; Θα μπορούσαμε έτσι να δημιουργήσουμε έναν πυλώνα ανάπτυξης με περισσότερες θέσεις εργασίας, περισσότερα έσοδα, προβολή και το σημαντικότερο, δυνατότητα άμεσης πρόσβασης σε καινοτόμες θεραπείες δωρεάν.

5.

Σε γενικές γραμμές, ένα πρόγραμμα που στοχεύει στην προάσπιση και την προαγωγή της υγείας με βρίσκει απόλυτα σύμφωνη. Η δυνατότητα πρόσβασης στο δημόσιο σύστημα υγείας σε όλους τους πολίτες είναι σημαντική και αναγκαία σε μια Ελλάδα που μαστίζεται από την ανεργία. Πολλά από τα σημεία που αναφέρονται στο πρόγραμμα, όπως η ενίσχυση των δομών και υπηρεσιών του κοινωνικού κράτους πρόνοιας, η δημιουργία ενός συστήματος που δίνει έμφαση στην πρόληψη, μέσω της ενημέρωσης και διάγνωσης, η δημιουργία επιτροπών για την προάσπιση των δικαιωμάτων των ασθενών –κι εδώ ελπίζω στη συμμετοχή των ασθενών στις επιτροπές αυτές– είναι μέτρα απαραίτητα, που θα συμβάλουν στην αναβάθμιση του χώρου. Θα ήθελα όμως να ακούσω και τα μέτρα που θα ληφθούν για τη δυνατότητα πρόσβασης των ασθενών σε νέες θεραπείες, κυρίως όταν αφορούν ασθένειες όπως ο καρκίνος, ή ακόμα μέτρα που θα συμβάλουν στη χρηματοδότηση του συστήματος δημόσιας υγείας, ώστε να αποφύγουμε στο μέλλον άλλες περικοπές. Επίσης, πιστεύω ότι τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας του χώρου της υγείας πρέπει να συνεργαστούν, με στόχο το όφελος του ασθενή που κατοικεί σε αυτήν τη χώρα, με σεβασμό στις αρχές λειτουργίας της κάθε πλευράς, χωρίς ενοχοποιήσεις ή ανώφελους διαξιφισμούς.

Στα περισσότερα σημεία του (προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ), υπάρχει ορθή πολιτική σκέψη και πράξη, αρκεί να εφαρμοστούν Σ. Μανέα

Σοφία Μανέα

πρόεδρος της ΠΕΑΝΔ Χρειάζεται ουσιαστική παροχή φροντίδας και περίθαλψης στους άνεργους και ανασφάλιστους με χρόνια προβλήματα υγείας

1.

Ανησυχώ, όπως ανησυχεί όλος ο κόσμος παγκοσμίως, για τις νέες συνθήκες που πιθανόν ακολουθήσουν, προκειμένου να επιλυθούν τα οικονομικά προβλήματα που υπάρχουν. Ο κίνδυνος εξόδου της χώρας μας από την ευρωζώνη θεωρώ ότι είναι απίθανος, δεδομένης της γεωγραφικής θέσης που κατέχουμε καθώς και της σχέσης που υπάρχει με τις γύρω χώρες που αντιμετωπίζουν παρόμοιες καταστάσεις και αποτελούν σημαντικό κομμάτι της ευρωπαϊκής βιωσιμότητας.

2.

Ουσιαστική παροχή φροντίδας και περίθαλψης στους άνεργους και ανασφάλιστους με χρόνια προβλήματα υγείας. Εξυγίανση των νοσοκομειακών μονάδων και ενδυνάμωση αυτών που ασχολούνται με σοβαρές, χρόνιες, μη αναστρέψιμες παθήσεις της σύγχρονης εποχής (καρκίνο, παιδικό διαβήτη, παιδική παχυσαρκία, ψυχολογικά προβλήματα κ.λπ.). Αντικειμενική αξιολόγηση των νοσημάτων, σύνδεσή τους με ένα σύστημα φροντίδας και αναλωσίμων ικανό ώστε να αποφευχθούν επιπλοκές στο μέλλον και περικοπή ή πληρωμή αναλωσίμων από τον ίδιο τον πάσχοντα σε περιπτώσεις συστηματικής μη «συμμόρφωσης» (παράδειγμα: ασθενής με νεανικό διαβήτη που συστηματικά δεν κάνει μετρήσεις και έχει κακή ρύθμιση δεν θα έπρεπε να δικαιούται δωρεάν αντλία ινσουλίνης ούτε και 4 κουτιά ταινιών). Τέλος, μέριμνα νοσηλευτικής κάλυψης με εξειδικευμένο προ-

σωπικό στα σχολεία που φοιτούν μαθητές με χρόνια προβλήματα.

3.

Το κλείσιμο ή τη συρρίκνωση των διαβητολογικών ιατρείων, την επιβολή συμμετοχής στην εκτέλεση των συνταγών της φαρμακευτικής αγωγής στα χρόνια νοσήματα, τη μηνιαία συνταγογράφηση σε περιπτώσεις σταθερής αγωγής, τη μείωση του χρόνου αναμονής στην εύρεση ραντεβού.

4.

Την παροχή ουσιαστικής φροντίδας, περίθαλψης και κάλυψης των απαραίτητων αναγκών που απαιτεί η πάθηση του νεανικού ινσουλινοεξαρτώμενου διαβήτη σε κάθε ηλικιακή κατηγορία. Υπάρχουν πολλά θέματα σοβαρά και ανεπίλυτα μέχρι σήμερα, που πρέπει επιτέλους να ξεπεραστούν και να δοθούν οριστικές και ουσιαστικές λύσεις. Κάποια από αυτά είναι η νοσηλευτική μέριμνα στα σχολεία για μαθητές μικρών ηλικιών που πάσχουν από νεανικό διαβήτη, η δημιουργία διαβητολογικών ιατρείων στην επαρχιακή και νησιωτική Ελλάδα καθώς και η ασφαλιστική μέριμνα σε άνεργους και ανασφάλιστους πάσχοντες.

5.

Έχω διαβάσει σχετικά άρθρα με το πρόγραμμα που έχει αναγγελθεί. Θεωρώ ότι στα περισσότερα σημεία του υπάρχει ορθή πολιτική σκέψη και πράξη, αρκεί να εφαρμοστούν.•••

43

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

3Ο CLINICAL RESEARCH CONFERENCE

Ώρα για Δράση Κείμενο: Β. Αγγουρίδη Φωτογραφίες: Θ. Αναγνωστόπουλος

Τ

Αναζητώντας τη λύση στην "εξίσωση", που θα καταστήσει παρελθόν εσφαλμένες αντιλήψεις, δογματισμούς και γραφειοκρατία

α μέρη μιας εξίσωσης, που μέχρι ώρας αποδεικνύεται σύνθετη και δυσεπίλυτη για τους αρμόδιους φορείς, έθεσε στο επίκεντρο του προβληματισμού το 3ο Clinical Research Conference, που διοργανώθηκε από την εταιρεία Ethos Media SA σε συνεργασία με το περιοδικό Pharma & Health Business.

Γραφειοκρατικά εμπόδια, λανθασμένες αντιλήψεις, έλλειψη ενημέρωσης και δυσπρόσιτες πληροφορίες, είναι μόνο μερικά από τα βαρίδια που τραβούν στον πάτο τις ελληνικές προσπάθειες για αύξηση των κλινικών μελετών. Το αξίωμα παραμένει ίδιο, οι κλινικές έρευνες αποτελούν το «άγιο δισκοπότηρο», τον τομέα εκείνον η άνθηση του οποίου μπορεί να δώσει ανάσα στα ταμεία της Υγείας και ελπίδα στους ασθενείς. Το 2015 μάς υποδέχθηκε με μια σημαντική αλλαγή στη διακυβέρνηση της χώρας. Ο ΣΥΡΙΖΑ, με τη συνδρομή των ΑΝΕΛ, ανέλαβε «το τιμόνι» και, αν θεωρήσουμε δεδομένες τις προεκλογικές δεσμεύσεις και τις μετεκλογικές δηλώσεις, οι ακολουθούμενες πολιτικές σε όλα τα επίπεδα αναμένεται επίσης να πάρουν μια διαφορετική ρότα. Αυτό που έχει καταστεί σαφές, κυρίως από τη νέα η-

44

γεσία του Υπουργείου Υγείας, είναι πως θα αναζητηθούν διαφορετικοί, πρόσθετοι πόροι χρηματοδότησης. Ιδιαίτερα στον τομέα των κλινικών μελετών, αυτή η αλλαγή ρότας είναι απαραίτητη όσο ποτέ, γιατί ο κίνδυνος να πάνε στράφι τα όποια βήματα βελτίωσης έχουν έως σήμερα επιτευχθεί είναι ορατός. Οι χρόνοι έγκρισης από τον ΕΟΦ έχουν μηδενιστεί, όπως τόνισε από το βήμα του 3ου Clinical Research Conference ο τότε πρόεδρος του Οργανισμού, Δ. Λιντζέρης. Αν τα μόνα γραφειοκρατικά προβλήματα που είχαμε να αντιμετωπίσουμε ήταν μόνο αυτά, θα είχαμε ήδη λύσει την «εξίσωση», κάτι που προφανώς δεν συνέβη. Το «κλειδί» φαίνεται να κρύβεται στον τρόπο με τον οποίο θα προσελκυσθούν κλινικές έρευνες, στο πώς θα αυξηθεί ο αριθμός τους και κατ’ επέκταση τα έσοδα.

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

45

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

1

Πρέπει να έχουμε μια πραγματικά εθνική στρατηγική, με τη συνεργασία του ΕΟΦ και με τα κατάλληλα εργαλεία Χρ. Παπανικολάου

46

Τα οφέλη από την Κλινική Έρευνα είναι πολλαπλά, αλλά ακόμη και τα βασικότερα από αυτά είναι ικανά να μετασχηματίσουν τον χώρο της υγείας αλλά και την κοινωνία. Νέες θέσεις εργασίας, προώθηση της διαρκούς εκπαίδευσης και μεταφορά επιστημονικής γνώσης υψηλού επιπέδου και τεχνολογίας αιχμής στη χώρα μας, αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού σε εξειδικευμένους τομείς, ενίσχυση της ιατρικής έρευνας στον χώρο των νοσοκομείων και εδραίωση της επικοινωνίας με τη διεθνή ιατρική κοινότητα. Κυρίως όμως, άμεση πρόσβαση των ασθενών σε σωτήριες θεραπείες και καινοτόμα φάρμακα, καθώς και σημαντική ενίσχυση των δημόσιων ταμείων. Τα πρώτα μηνύματα από το 3ο Συνέδριο Κλινικών Ερευνών ήταν πάντως αισιόδοξα. Ήδη, από το κλειστό πρόγευμα με τον υπουργό Υγείας και τα σημαντικότερα στελέχη της φαρμακευτικής αγοράς, οι προθέσεις της Αριστοτέλους για προώθηση των κλινικών μελετών διαγράφηκαν με σαφήνεια. Άλλωστε, ήταν μέρος του πλάνου των σχεδόν 50 σελίδων που είχε καταθέσει η ελληνική πλευρά στην Τρόικα. Λίγες ώρες αργότερα, στο πρώτο πάνελ συζήτησης του Συνεδρίου, τα σχέδια συγκεκριμενοποιήθηκαν. Ο τότε γενικός γραμματέας του Υπουργείου Υγείας, Β. Κοντοζαμάνης, ανακοίνωσε πως είναι έτοιμες δύο σημαντικές Υπουργικές Αποφάσεις που φιλοδοξούν να θεραπεύσουν μια σειρά προβλημάτων. Η πρώτη, για την οποία μαζεύονταν οι υπογραφές των συναρμόδιων υπουργών και επρόκειτο να εκδοθεί έως την ψηφοφορία στη Βουλή για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, θα αντιμετώπιζε μεταξύ άλλων εμπόδια στη διαδικασία έγκρισης των μελετών σε επίπεδο νοσοκομείων. Σύμφωνα με πληροφορίες,

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

με την Υπουργική Απόφαση θα οριζόταν και ο φορέας οικονομικής διαχείρισης. Επιπλέον, θα ενσωμάτωνε στους τομείς αξιολόγησης των διοικητών των νοσοκομείων και το κριτήριο της υλοποίησης κλινικών μελετών. Η δεύτερη Υπουργική Απόφαση αφορούσε τις τιμητικές αμοιβές των γιατρών που συμμετέχουν σε κλινικές μελέτες. Αλλά οι εκλογές ήρθαν, η κυβέρνηση άλλαξε και η ευκαιρία πήγε χαμένη, αφού οι δύο Υπουργικές Αποφάσεις κατέληξαν «στα αζήτητα», μη φθάνοντας ποτέ στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης. Το ερώτημα είναι λοιπόν ποιες είναι οι προθέσεις του νέου υπουργού Υγείας και της κυβέρνησης για τις κλινικές μελέτες; Η απώλεια περισσότερου πολύτιμου χρόνου δεν μπορεί να αποτελεί επιλογή. Η αλήθεια είναι πως ο Π. Κουρουμπλής έχει μιλήσει απερίφραστα για το θέμα, δηλώνοντας υπέρμαχος των κλινικών μελετών και των οφελών τους. Σύμφωνα με δηλώσεις του, θεωρεί πως πρόκειται να αποτελέσουν δομικό συστατικό της χρηματοδότησης του Συστήματος Υγείας. Σε αυτό το πλαίσιο, έχει εκφράσει την πρόθεση να βελτιώσει τις συνθήκες, ώστε να προσελκύσει περισσότερες κλινικές μελέτες και να πενταπλασιάσει τα έσοδα. Μάλιστα, τα σχέδια του νέου υπουργού αποδεικνύονται πολύ φιλόδοξα. Στο 3ο Clinical Research Conference είχε δηλωθεί ως στόχος η αύξηση των εσόδων από τις κλινικές μελέτες στα 130 εκατ. ευρώ το 2015, από 80 εκατ. ευρώ πέρσι. Ο Παναγιώτης Κουρουμπλής όμως ευελπιστεί να επιτύχει τον στόχο των 500 εκατ. ευρώ από τις κλινικές μελέτες. Συνεπώς, ο τίτλος του 3ου Clinical Research Conference «Ώρα για Δράση» αποδεικνύεται τώρα πιο επίκαιρος από ποτέ.

2

Χριστίνα Παπανικολάου Γ.Γ. Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου Υγείας Στη συμβολή της ελληνικής προεδρίας στην ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού κανονισμού για τις κλινικές μελέτες αναφέρθηκε στην εισαγωγική ομιλία της η γενική γραμματέας Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου, Χρ. Παπανικολάου. Κρίσιμο σημείο της είναι, σύμφωνα με την κυρία Παπανικολάου, η προτροπή υλοποίησης διακρατικών κλινικών μελετών. Το νέο επιδημιολογικό προφίλ που παρουσιάζει η Ευρώπη, με τον γηρασμένο πληθυσμό και τις μεγάλες επιπτώσεις των χρόνιων νοσημάτων, αποτελεί, όπως ανέφερε και η Χρ. Παπανικολάου, ιδανική συνθήκη για την υλοποίηση κλινικών ερευνών και ευκαιρία για τη χώρα μας να προσελκύσει περισσότερες μελέτες. Η ενιαία ευρωπαϊκή πλατφόρμα που δημιουργείται με τον νέο Κανονισμό θα θέτει και κοινά κριτήρια υλοποίησης μιας κλινικής έρευνας. «Θα πρέπει, πρώτα από όλα, να είναι μια πολυκεντρική μελέτη, μια μελέτη που να αφορά πολλά κράτη-μέλη, ή θα πρέπει να είναι μια μελέτη που θα αφορά μεγάλες ομάδες ασθενών» ανέφερε η κυρία Παπανικολάου. Παράλληλα, πρότεινε και έναν συνδυασμό κλινικών μελετών χαμηλής παρέμβασης με καινοτόμες μεθόδους κλινικής διαχείρισης. «Πρέπει να έχουμε μια πραγματικά εθνική στρατηγική, με τη συνεργασία του ΕΟΦ και με τα κατάλληλα εργαλεία» σημείωσε, ενώ αναφέρθηκε και στη διαμόρφωση του κανονισμού για την προστασία προσωπικών δεδομένων.

Δημήτρης Λιντζέρης Πρόεδρος του ΕΟΦ

1. Χριστίνα Παπανικολάου, Γ.Γ. Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου Υγείας 2. Δημήτρης Λιντζέρης, Πρόεδρος του ΕΟΦ

Η προσέλκυση των κλινικών μελετών είναι το ζητούμενο, όπως επεσήμανε από το βήμα του Clinical Research Conference, ο πρόεδρος του ΕΟΦ, ο οποίος αναφέρθηκε στα πλεονεκτήματά τους, με πρώτο την έγκαιρη πρόσβαση των ασθενών σε νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις. «Ο δεύτερος έχει να κάνει με την αναβάθμιση και την ιατρική εκπαίδευση και το πλάτεμα της γνώσης του υγειονομικού προσωπικού και το τρίτο είναι η αύξηση του ΑΕΠ μέσω των οικονομικών οφελημάτων που έχουν αυτές οι κλινικές μελέτες» συμπλήρωσε. «Πρώτα από όλα, λοιπόν, είναι η προσέλκυση» υπογράμμισε ο κύριος Λιντζέρης και αναφέρθηκε στους Έλληνες επιστήμονες από τον ΕΟΦ και άλλους οργανισμούς που συμμετέχουν στα διεθνή φόρα και που μπορούν να συμβάλουν στην προσέλκυση κλινικών μελετών. «Αλλά βέβαια η προσέλκυση των κλινικών μελετών χρειάζεται μια κεντρική πολιτική επιλογή» συμπλήρωσε. Σύμφωνα με τον κύριο Λιντζέρη, η αναμονή στις εγκρίσεις μελετών έχει μηδενιστεί από πλευράς ΕΟΦ, αλλά τα γραφειοκρατικά, ακόμη και επιστημονικά, προβλήματα που παραμένουν εξακολουθούν να προβάλλουν εμπόδια στην περαιτέρω υλοποίησή τους. «Εκεί χρειάζεται αναμφίβολα μια κεντρική αντιμετώπιση, λεπτομερέστατη καταγραφή των επιμέρους πτυχών του συγκεκριμένου θέματος, αλλά και παρεμβάσεις σε αυτά τα συγκεκριμένα θέματα, και κυρίως αυτό που λείπει σε αυτόν τον τόπο, αυτό που λένε οι γιατροί, το follow up» υπογράμμισε.

47

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

3

Το 2012, σχεδόν μία στις τρεις εταιρείες-μέλη του ΣΦΕΕ δραστηριοποιήθηκε στο πεδίο των κλινικών δοκιμών Σπ. Φιλιώτης

48

Σπύρος Φιλιώτης

Mέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΣΦΕΕ Στην ανάγκη να αδράξει η χώρα την ευκαιρία που παρουσιάζεται από τη ραγδαία αύξηση των κλινικών μελετών σε παγκόσμιο επίπεδο ανέφερε από το βήμα του 3ου Clinical Research Conference το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΣΦΕΕ. Σύμφωνα με τον Σπ. Φιλιώτη, «οι κλινικές μελέτες, δυστυχώς, συζητιούνται για την αισθητή απουσία τους και όχι, όπως θα έπρεπε, για τη δυναμική παρουσία τους». Αναφερόμενος στις χαμένες ευκαιρίες των τελευταίων ετών, που αποτέλεσμα είχαν πολλές κλινικές μελέτες που θα μπορούσαν να γίνονται στην Ελλάδα να γίνονται σε άλλες χώρες, ο κύριος Φιλιώτης σημείωσε πως πολλές ήταν οι κλινικές έρευνες που ματαιώθηκαν, παρότι στις αρχές του 2013 βελτιώθηκε αισθητά το θεσμικό πλαίσιο. «Το κυριότερο πρόβλημα ήταν η μεγάλη καθυστέρηση στη διαχείριση των αιτήσεων και στη διευκρίνιση των διαδικασιών για την έναρξη των μελετών» υπογράμμισε. Το χειρότερο είναι, βέβαια, πως σήμερα καταγράφεται μια στασιμότητα ή και κάμψη στις νέες αιτήσεις, «σε μια περίοδο που διεθνώς σημειώνεται αλματώδης αύξηση του αριθμού των κλινικών μελετών, ακριβώς γιατί υπάρχει μια έκρηξη των επενδύσεων στο πεδίο της ιατροφαρμακευτικής έρευνας» ανέφερε χαρακτηριστικά και πρόσθεσε πως κατά το διάστημα 2008-2013 οι αιτήσεις για κλινικές έρευνες υπερδιπλασιάστηκαν διεθνώς, από 66.306 σε 159.223. «Όμως η χώρα μας παρέμεινε εκτός αυτής της επενδυτικής φρενίτιδας, αφού το διάστημα 2012-2013 κατατέθηκαν στην Ελλάδα μόλις 138 αιτήσεις για κλινικές μελέτες,

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

την ίδια ώρα που στο Βέλγιο κατατέθηκαν 1.118 και στην Τσεχία 574, σε δύο χώρες με τις οποίες διαθέτουμε συγκρίσιμο μέγεθος και πληθυσμό» συμπλήρωσε. Σύμφωνα με τον ΣΦΕΕ, οι φαρμακευτικές εταιρείες υπήρξαν ιδιαίτερα δραστήριες, καθώς με βάση τα στοιχεία του 2012 σχεδόν μία στις τρεις εταιρείες-μέλη του δραστηριοποιήθηκε στο πεδίο των κλινικών δοκιμών. Στο οικονομικό σκέλος, με κάθε νέα κλινική έρευνα εισέρχονται στην Ελλάδα περίπου 250.000 ευρώ. «Και αν λάβουμε υπόψη μας τους κατάλληλους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές, μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι για κάθε νέα έρευνα προκαλείται αύξηση του ΑΕΠ περίπου κατά 500.000 ευρώ» τόνισε ο κύριος Φιλιώτης. Το μέλος του ΣΦΕΕ έθεσε και το θέμα της εισαγωγής κινήτρων για την προσέλκυση μελετών. «Η ευμενέστερη φορολογική μεταχείριση είναι ένα από τα σημαντικότερα βήματα υποστήριξης του πεδίου» δήλωσε, προσθέτοντας και το θέμα της ενίσχυσης και υποστήριξης των νέων αναπτυξιακών σχεδίων της φαρμακοβιομηχανίας. «Με τις κλινικές έρευνες μπορούμε αφενός να ισχυροποιήσουμε τον ελληνικό ιατροφαρμακευτικό κλάδο και αφετέρου να θέσουμε ένα ισχυρό υπόδειγμα για την υπόλοιπη οικονομία. Και μπορούμε παράλληλα να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για την άνθηση της ελληνικής παραγωγής, που σε 10 ή σε 20 χρόνια θα μπορεί να περιλαμβάνει ακόμα και νέα, καινοτόμα, πρωτότυπα φάρμακα μέσα από τολμηρές επενδύσεις και διεθνείς συνεργασίες» κατέληξε.

Χρήστος Αντωνόπουλος Ιατρικός Διευθυντής της Roche Hellas Η ανάπτυξη του τομέα της κλινικής έρευνας μέσα από τη δημιουργία του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου μπορεί να αποτελέσει μία από τις κυρίαρχες πηγές ανάπτυξης, σύμφωνα με τον ιατρικό διευθυντή της Roche Hellas. «Τα νέα πρωτοποριακά φάρμακα όχι μόνο θα δώσουν στους ασθενείς πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες, αλλά θα αποτελέσουν πόλο έλξης ξένων επενδυτών, επιφέροντας εισροή σημαντικών κεφαλαίων από το εξωτερικό, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και αξιοποίηση ανθρώπινου δυναμικού» τόνισε ο Χρήστος Αντωνόπουλος. «Το εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, οι άριστης ποιότητας επιστημονικές υποδομές, σε συνδυασμό με την εναρμόνιση όλων των εμπλεκόμενων φορέων, μπορούν να καταστήσουν την κλινική έρευνα μοχλό ανάπτυξης για την οικονομία αλλά και τη βιωσιμότητα της Υγείας στη χώρα μας. H Roche Hellas συμβάλλει ενεργά προς αυτήν την κατεύθυνση επενδύοντας έμπρακτα στην έρευνα, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί ενεργό αρωγό στις προσπάθειες που γίνονται για την ανάδειξη των κλινικών μελετών ως προτεραιότητα στον τομέα της υγείας» κατέληξε.

4

«Όταν λέμε ότι θέλουμε να είμαστε ανταγωνιστικοί, πρέπει να είμαστε ανταγωνιστικοί σε σχέση με τις άλλες χώρες, οι οποίες είναι πιο γρήγορες, πιο οργανωμένες» σημείωσε ο κύριος Κωστάρας και συμπλήρωσε πως υπάρχουν διεθνή προβλήματα με τις κλινικές μελέτες, «τα οποία πρέπει να τα δούμε ώστε να προετοιμαστούμε όσο γίνεται καλύτερα».

Κωνσταντίνος Πουλημένος

Νίκος Κωστάρας

Επικεφαλής του Τμήματος Κλινικών Μελετών της Roche Hellas

«Η συμμετοχή των κλινικών μελετών στο συνολικό κόστος R&D παγκοσμίως είναι γύρω στο 7-9%» υπογράμμισε κατά την ομιλία του ο γενικός διευθυντής της IMS Hellas, σημειώνοντας τους στόχους των φαρμακευτικών εταιρειών. Αυτό που θέλουν οι εταιρείες σύμφωνα με τον Ν. Κωστάρα είναι να έχουν σωστά αποτελέσματα, με την καλύτερη δυνατή χρήση των πόρων. «Γύρω στα 20 δισ. παγκοσμίως επενδύονται σε κλινικές μελέτες ετησίως» σημείωσε, προσθέτοντας πως μεγάλη είναι η τάση για outsourcing των κλινικών μελετών. «Κάτι λιγότερο από το 50% των κλινικών μελετών πλέον παγκοσμίως γίνονται outsource. Επομένως, όταν μιλάμε για κλινικές μελέτες στην Ελλάδα αυτό πραγματικά είναι ευκαιρία» ανέφερε ο κύριος Κωστάρας, προσθέτοντας πως ο ρυθμός ανόδου των κλινικών μελετών, παγκοσμίως, από περίπου 13% έως και το 2009, έπεσε σε ένα μέσο μονοψήφιο νούμερο. Οι αριθμοί αποδεικνύονται αμείλικτοι και σε αυτήν την περίπτωση. «Το 89% των φαρμάκων αποτυγχάνουν στο κλινικό στάδιο. Το 80% μένουν πίσω στην υλοποίησή τους. Κάθε μέρα καθυστέρησης κοστίζει 35 χιλ. δολ. Ένας μήνας καθυστέρησης είναι 1 εκατ. δολ.» σημείωσε.

Στις τρέχουσες προκλήσεις αλλά και στις ευκαιρίες ανάπτυξης που παρουσιάζει η κλινική έρευνα στην Ελλάδα αναφέρθηκε στην εισαγωγική ομιλία του 1ου πάνελ συζήτησης ο επικεφαλής του Τμήματος Κλινικών Μελετών της Roche Hellas. Ο Κωνσταντίνος Πουλημένος σημείωσε ότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια ο αριθμός των κλινικών μελετών που διεξάγονται στην Ελλάδα και ο αντίστοιχος μέσος προϋπολογισμός έχουν μειωθεί αισθητά, την ώρα που τα οφέλη από την κλινική έρευνα είναι πολλαπλά και πολυσήμαντα για τους ασθενείς, τους επαγγελματίες υγείας, τους ερευνητές, την εθνική οικονομία και το Εθνικό Σύστημα Υγείας. «Στο νέο θεσμικό πλαίσιο που δημιουργείται και τη δεδηλωμένη πρόθεση της Πολιτείας, αλλά και με δεδομένη τη διάθεση των φαρμακευτικών εταιρειών να συνδράμουν σε επενδύσεις και σε Έρευνα στην Ελλάδα, η αναζήτηση λύσεων αποτελεί εθνική προτεραιότητα, έχοντας πάντα στο επίκεντρο τους ασθενείς, οι οποίοι πρέπει να έχουν πρόσβαση σε καινοτόμες κλινικές μελέτες. Όραμά μας είναι η Ελλάδα να καταστεί χώρα με διακριτή διεθνή θέση στην κλινική έρευνα μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών ανάλογου πληθυσμού» υπογράμμισε ο κύριος Πουλημένος.

Γενικός Διευθυντής της IMS HELLAS

5

6 3. Σπύρος Φιλιώτης, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΣΦΕΕ 4. Χρήστος Αντωνόπουλος, Ιατρικός Διευθυντής της Roche Hellas 5. Νίκος Κωστάρας, Γενικός Διευθυντής της IMS HELLAS 6. Κωνσταντίνος Πουλημένος, Επικεφαλής του Τμήματος Κλινικών Μελετών της Roche Hellas

49

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

7

Οι κλινικές μελέτες στη χώρα αποτελούν προτεραιότητα Β. Κοντοζαμάνης

50

Πάνελ I: «Η κλινική έρευνα στην Ελλάδα σήμερα: Εμπόδια, στρεβλώσεις και αντικίνητρα» Ταχύτερες διαδικασίες έγκρισης κλινικών μελετών στα νοσοκομεία, καθώς και αποζημίωση για τους γιατρούς που συμμετέχουν σε αυτές προέβλεπαν, μεταξύ άλλων, οι δύο Υπουργικές Αποφάσεις που ετοίμαζε η Αριστοτέλους, όπως ανέφερε ο γενικός γραμματέας του Υπουργείου Υγείας, Βασίλης Κοντοζαμάνης, στο πρώτο πάνελ συζήτησης του Συνεδρίου Κλινικών Ερευνών. Η πρώτη Υπουργική Απόφαση στόχο είχε να επιλύσει, μεταξύ άλλων, ζητήματα που αφορούν τη διαδικασία έγκρισης των κλινικών μελετών σε επίπεδο νοσοκομείων, ενώ θα όριζε και φορέα οικονομικής διαχείρισης. Παράλληλα, θα θέσπιζε και κριτήριο κλινικών μελετών στην αξιολόγηση των διοικητών των νοσοκομείων. Ο στόχος των θεσμικών αυτών αλλαγών ήταν η αύξηση των εσόδων από τις κλινικές μελέτες, από τα 80 εκατομμύρια που συγκεντρώθηκαν το 2014 στα 130 εκατ. ευρώ το τρέχον έτος. Σύμφωνα με τον κύριο Κοντοζαμάνη, η Υπουργική Απόφαση θα αποτελούσε μεταβατικό στάδιο έως την εφαρμογή, τον Μάιο, του νέου κανονισμού για τις κλινικές μελέτες, καθώς θα επίλυε μια σειρά γραφειοκρατικών προβλημάτων που είχαν δημιουργηθεί με την «Υπουργική Απόφαση Σαλμά», συχνά αποτέλεσμα της λάθους εφαρμογής της. Η δεύτερη Υπουργική Απόφαση θα καθόριζε τη διαδικασία που σχετίζεται με τις τιμητικές αμοιβές των γιατρών που συμμετέχουν σε κλινικές μελέτες. «Οι κλινικές μελέτες στη χώρα αποτελούν προτεραιότητα, όπως φάνηκε και στην επικοινωνία με την

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

Τρόικα» υπογράμμισε ο κύριος Κοντοζαμάνης, προσθέτοντας πως στο πλαίσιο ανάπτυξης του τομέα της υγείας εξετάζονται και διάφορα άλλα κίνητρα. «Για παράδειγμα, θέλουμε να συνδέσουμε τον αριθμό των κλινικών μελετών που διεξάγει μια εταιρεία στη χώρα με το clawback, το οποίο πληρώνει. Άρα να δώσουμε ένα κίνητρο στην εταιρεία, εφόσον φέρνει κλινικές μελέτες στη χώρα, να πληρώνει μικρότερο clawback» πρόσθεσε. «Σήμερα δεν υπάρχει καμία εγκριτική εκκρεμότητα, ούτε στο κομμάτι της επιτροπής δεοντολογίας ούτε στο κομμάτι του ΕΟΦ» εκτίμησε από την πλευρά του ο πρόεδρος του ΕΟΦ, Δημήτρης Λιντζέρης. Ο κύριος Λιντζέρης τόνισε ότι χρειάζεται σωστός ρυθμός συνεργασίας και λειτουργίας όλων των φορέων για την υποστήριξη των κλινικών ερευνών. Μεγαλύτερο πρόβλημα είναι, σύμφωνα με τον κύριο Λιντζέρη, το ότι ο οργανισμός δεν έχει τη δυνατότητα, λόγω έλλειψης προσωπικού, να ελέγχει κατά πόσο οι έρευνες αυτές είναι αποτελεσματικές. Την απουσία θεσμοθετημένου χρονοδιαγράμματος, που συμβάλλει στην αδυναμία υπολογισμού του χρόνου έγκρισης των κλινικών μελετών, υπογράμμισε ο δρ Γεράσιμος Αραβαντινός, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθυντής-επιστημονικός υπεύθυνος του Β’ Τμήματος Παθολογίας-Ογκολογίας του νοσοκομείου «Αγ. Ανάργυροι». Υπογράμμισε μάλιστα ότι θα ήταν δυνατόν να εντοπιστεί εύκολα πού γίνονται μελέτες και σε ποιο στάδιο βρίσκονται.

8

Πάνελ II: «Πλεονεκτήματα και οφέλη για τα νοσοκομεία από την ανάπτυξη της κλινικής έρευνας» Τα εμπόδια που συναντούν τα νοσοκομεία στις περιπτώσεις της κλινικής έρευνας κυριάρχησαν στη δεύτερη συζήτηση στο Clinical Research Conference. Οι διοικητικοί φραγμοί, η γραφειοκρατία, η επιδείνωση του κοινωνικοοικονομικού ιστού και η αναχρονιστική νοοτροπία αναδείχθηκαν ως τα κυριότερα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν τα νοσοκομεία στην προσπάθεια υλοποίησης κλινικών μελετών. Εισερχόμενος στην ουσία της συζήτησης, ο Αριστοτέλης Μπάμιας, παθολόγος-ογκολόγος, αν. καθηγητής ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «Αλεξάνδρα», αναφέρθηκε στα διοικητικά εμπόδια που εντοπίζονται στα νοσοκομεία αλλά και στη ρευστή κοινωνική και οικονομική κατάσταση της εποχής, που επηρεάζει και τον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης. Σύμφωνα με τον κύριο Μπάμια, υπάρχουν πολύ μεγάλες καθυστερήσεις στα χρήματα που λαμβάνουν τα νοσοκομεία από τις κλινικές μελέτες. «Η προσέγγιση των μελετών ποικίλλει ανάλογα με το νοσοκομείο και αυτό δημιουργεί ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα» ανέφερε, προσθέτοντας πως «η διάθεση των διοικήσεων και των ΥΠΕ απέναντι στις μελέτες ποικίλλει από πολύ βοηθητική έως αυτή που φαίνεται, ας πούμε, αρνητική». Στην προσφορά κινήτρων αναφέρθηκε η διοικήτρια του νοσοκομείου «Αττικόν», Ευαγγελία Γιαννακάκου. «Θα μπορούσε η κυβέρνηση να μας βάλει σε έναν ανταγωνισμό με την καλή έννοια. Όποιος κάνει τις περισσότερες μελέτες θα έχει και τα αντίστοιχα bonus» πρότεινε. Επιπλέον, εκτίμησε ότι πρέπει να υπάρχει πλήρης απο-

σαφήνιση των καθηκόντων των διοικητών των νοσοκομείων, ώστε να μη δημιουργούνται προβλήματα ως προς την ανάληψη των ευθυνών από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Στη ροή χρημάτων από την Υγειονομική Περιφέρεια (ΥΠΕ) προς τα νοσοκομεία, τη συνεργασία του νοσοκομείου «Σωτηρία» με την ΥΠΕ και τη διαδικασία που ακολουθείται ύστερα από την κατάθεση της μελέτης στη διοίκηση του νοσοκομείου αναφέρθηκε ο δρ Μιλτιάδης Παπασταματίου, διοικητής του Γενικού Νοσοκομείου Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών «Η Σωτηρία». Στην αλλαγή νοοτροπίας, με την υιοθέτηση συνεργατικής συνείδησης μεταξύ του διοικητικού και υγειονομικού προσωπικού αναφέρθηκε ο Πάρις Κοσμίδης, διευθυντής της Β’ Παθολογικής-Ογκολογικής Κλινικής ΔΘΚΑ «Υγεία», εκτιμώντας ότι θα μπορούσε να συμβάλει στην ανάπτυξη των κλινικών ερευνών της χώρας, των νοσοκομείων, των γιατρών και των ασθενών. Στον ιδιωτικό τομέα πάντως οι διαδικασίες έγκρισης χαρακτηρίζονται από ευρυθμία. «Το κόστος διεξαγωγής κλινικής έρευνας είναι συμπιεσμένο στην Ελλάδα και είναι μια ευκαιρία τώρα, που δεν την εκμεταλλευόμαστε» υπογράμμισε από την πλευρά του ο ιατρικός διευθυντής της Amgen Hellas, Κωνσταντίνος Καναβός. «Χρειαζόμαστε απλά μικρά βήματα και αλλαγές» υπογράμμισε και τόνισε πως προσπαθούμε να λύσουμε μεγαλύτερα προβλήματα με τις ίδιες μεθόδους που χρησιμοποιούσαμε πριν από μερικά χρόνια.

7. (από τα αριστερά) Dr Γ. Αραβαντινός, Παθολόγος-Ογκολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, ΔιευθυντήςΕπιστημονικός Υπεύθυνος Β' Τμήματος Παθολογίας-Ογκολογίας Νοσοκομείου «ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ», Δ. Λιντζέρης, Πρόεδρος ΕΟΦ, Β. Κοντοζαμάνης, Γ.Γ. Υπουργείου Υγείας, Α. Νεγκής, δημοσιογράφος PhB, Virus.com.gr 8. (από τα αριστερά) Κ. Καναβός, Medical Director, Amgen Hellas, Π. Κοσμίδης, Παθολόγος-Ογκολόγος, Διευθυντής Β' Παθολογικής-Ογκολογικής Κλινικής ΔΘΚΑ «ΥΓΕΙΑ», Α. Μπάμιας, Παθολόγος-Ογκολόγος, Αν. Καθηγητής ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ», Δρ Μ. Παπασταματίου, MD, PhD (Ath), Διοικητής, ΓΝΝ Θώρακος Αθηνών «Η Σωτηρία», Ε. Γιαννακάκου, Διοικήτρια Νοσοκομείου «Αττικόν».

51

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

9

Το 75% μελετών Φάσης ΙΙ και Φάσης ΙΙΙ καθυστερούν λόγω καθυστέρησης στην ένταξη ασθενών Β. Βαζαίου

52

Βέρα Βαζαίου

Development Operations Senior Manager της Amgen Hellas Ιδιαίτερα φτωχή είναι η πρόσβαση στην πληροφόρηση για τις εν εξελίξει εγχώριες κλινικές μελέτες για τον Έλληνα ασθενή, σύμφωνα με την Development Operations Senior Manager της Amgen Hellas, Β. Βαζαίου. Στην εισαγωγική ομιλία της για την τρίτη συζήτηση, η κυρία Βαζαίου επεσήμανε ότι στο εξωτερικό η αντίστοιχη πληροφόρηση βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα. Για παράδειγμα στην Αμερική, ο ασθενής μέσα σε δευτερόλεπτα μπορεί να βρει το κινητό τηλέφωνο του γιατρού που είναι υπεύθυνος για την κλινική έρευνα που «τρέχει» στην περιοχή του. «Ο ασθενής στην Ελλάδα βλέπει ότι ο ασθενής σε μια άλλη χώρα του κόσμου έχει πατήσει στο φεγγάρι σε επίπεδο πληροφόρησης, ενώ στη χώρα μας έχει πάρα πολλούς περιορισμούς» ανέφερε χαρακτηριστικά η κυρία Βαζαίου. Ιδιαίτερα στη σημερινή εποχή, που τα συστήματα υγείας δέχονται μεγάλες πιέσεις και ειδικά το ελληνικό, εργαλεία όπως η Google μπορούν να λύσουν το θέμα της πληροφόρησης, καθώς λειτουργούν 24 ώρες την ημέρα, 7 μέρες την εβδομάδα και μπορούν να προσφέρουν τις πληροφορίες που χρειάζεται ο ασθενής σε ελάχιστο χρόνο. «Το Googled Health έχει έρθει για να μείνει» υποστήριξε, σημειώνοντας όμως πως σημαντική είναι και η πηγή της πληροφορίας. «Αν η πληροφορία είναι αναρτημένη στο διαδίκτυο, θα αρθούν και κάποιες από τις επιφυλάξεις του κοινού για θέματα των κλινικών μελετών» συμπλήρωσε. Σύμφωνα με τη Βέρα Βαζαίου, η πληροφορία είναι

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

δύναμη, ειδικά στο κομμάτι της υγείας και είναι η πληροφορία που ενδυναμώνει τον ασθενή σε μια περίοδο της ζωής του που ο χρόνος είναι κρίσιμος. «Ο ενδυναμωμένος ασθενής είναι κεφάλαιο» ξεκαθάρισε και σημείωσε πως το 75% μελετών Φάσης ΙΙ και Φάσης ΙΙΙ καθυστερούν λόγω καθυστέρησης στην ένταξη ασθενών. Η έλλειψη ενημέρωσης και η επιφυλακτικότητα που συνοδεύει την άγνοια συμβάλλουν σε αυτήν την καθυστέρηση. Η βελτίωση της πρόσβασης στην πληροφορία θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω ενός portal που θα λειτουργεί ο ΕΟΦ, όπως πρότεινε η κυρία Βαζαίου.

10

Πάνελ III: «Ενημέρωση ασθενών και της κοινής γνώμης για τον ρόλο της κλινικής έρευνας» Η τελευταία συζήτηση της ημέρας είχε ως αντικείμενο την ουσία των κλινικών ερευνών, τον άνθρωπο, τον ασθενή και το θέμα της επαρκούς πληροφόρησής τους. «Ο μέσος Έλληνας είναι αρνητικός στην κλινική έρευνα, νομίζει ότι τον κάνεις πειραματόζωο και χρειάζεται να αφιερώσεις πολύ χρόνο για να καταλάβει ότι μπορεί να είναι κάτι θετικό για την υγεία του» τόνισε ο διευθυντής της Β’ Καρδιολογικής Κλινικής της Ευρωκλινικής Αθηνών, Δημήτρης Ρίχτερ. Σύμφωνα με τον κύριο Ρίχτερ, χρειάζεται κάποιος να απλοποιεί τις πληροφορίες που σχετίζονται με τις κλινικές μελέτες για τους ασθενείς. Πρέπει, όπως ανέφερε, να υπάρξουν δύο πλατφόρμες επικοινωνίας στο ίντερνετ, μία για τους γιατρούς και μία για τους ασθενείς, καθώς οι δύο αυτές κατηγορίες μιλούν άλλη «γλώσσα». Στην αυξημένη παραφιλολογία που υπάρχει στο ίντερνετ, η οποία απομακρύνει τον ασθενή από τη σωστή πληροφόρηση, αναφέρθηκε ο πρόεδρος του Συλλόγου Ασθενών Ήπατος «Προμηθέας», Γ. Καλαμίτσης. Πρότεινε λοιπόν και αυτός τη δημιουργία ενός ιστότοπου που να ενημερώνει επίσημα για τις κλινικές μελέτες στην Ελλάδα. Η Μυρτώ Σκοτίδα, αναπληρωματικό μέλος στο ΔΣ του ΚΕΦΙ Αθηνών, τόνισε πως υπάρχει ανάγκη πληροφόρησης για τον καρκίνο, τόσο από τους ασθενείς όσο και από τα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων των συλλόγων. «Πρέπει να υπάρχει κεντρικός άξονας ενημέρωσης» τόνισε, συμφωνώντας με την ανάγκη δημιουργίας ενός επίσημου portal για τις κλινικές μελέτες, αλλά και την ύπαρξη φίλτρων, ιδιαίτερα στο διαδίκτυο, για την προστασία των ασθενών.

Ο ΕΟΦ είναι έτοιμος να παράσχει την ενημέρωση για τις κλινικές μελέτες, αλλά υπάρχουν προτεραιότητες και διαδικασίες που πρέπει να προχωρήσουν, σύμφωνα με τον Β’ αντιπρόεδρο του Οργανισμού, Ιωάννη Καραφύλλη. Υπογράμμισε δε πως θα διερευνηθεί και η νομική δυνατότητα δημοσίευσης πληροφοριών για κλινικές μελέτες στο διαδίκτυο. Όπως σημείωσε, το site που διατηρεί ο ΕΟΦ βρίσκεται στο στάδιο αλλαγών, με στόχο να μπορέσει να «σηκώσει» όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, ενώ πρόσθεσε ότι στον ιστότοπο αναρτώνται τώρα με κωδικό όλες οι εγκρίσεις μελετών. Τη σημασία της σωστής ενημέρωσης και εκπαίδευσης των ασθενών για τις κλινικές μελέτες τόνισε από την πλευρά της και η υπεύθυνη Δημοσίων Υποθέσεων και Συλλόγων Ασθενών της Roche Hellas, Άννα-Μαρία Κουρκουτά. «Θα πρέπει να φτάσουμε στο σημείο που ο ίδιος ο ασθενής, απαλλαγμένος από φόβο και έχοντας σωστή πληροφόρηση για τις κλινικές μελέτες, θα αναζητά τη συμμετοχή του σε αυτές, καθώς με αυτόν τον τρόπο θα έχει την ευκαιρία να λαμβάνει καινοτόμες θεραπείες. Ο ασθενής παίζει τον πιο καθοριστικό ρόλο στην κλινική έρευνα, αλλά θα πρέπει ταυτόχρονα να ενδυναμώνεται από τις ερευνητικές ομάδες, προκειμένου να έχει ακόμα πιο ενεργό ρόλο» σημείωσε. «Η πληροφόρηση για τις κλινικές μελέτες από έναν φορέα όπως ο ΕΟΦ θα πρέπει να είναι σε λεπτομέρεια» σημείωσε η Development Operations Senior Manager της Amgen Hellas, Β. Βαζαίου, προσθέτοντας: «τα “σκουπίδια” μπορείς να τα αντιμετωπίσεις με την ανάρτηση της καλής πληροφορίας».•••

9. Βέρα Βαζαίου, Development Operations Senior Manager της Amgen Hellas 10. (από αριστερά) Α.Μ. Κουρκουτά, Υπεύθυνη Δημοσίων Υποθέσεων και Συλλόγων Ασθενών Roche Hellas, Β. Βαζαίου, Development Operations Senior Manager, Amgen, Μ. Σκοτίδα, Σύμβουλος Επικοινωνίας, Αναπλ. Μέλος ΔΣ ΚΕΦΙ Αθηνών, Υπεύθυνη Εκστρατειών Συλλόγου, Γ. Καλαμίτσης, Πρόεδρος, Σύλλογος Ασθενών Ήπατος «ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ» & Regional Board Member World Hepatitis Alliance, Ι. Καραφύλλης, Β’ Αντιπρόεδρος ΕΟΦ, Δ. Ρίχτερ, Δ/ντής, Β’ Καρδιολογική Κλινική, Ευρωκλινική Αθηνών.

53

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

54

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

55

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Το πρόγραμμα “eHealth Action Plan 2012-2020” προωθεί την ανάπτυξη και αξιοποίηση των εφαρμογών ηλεκτρονικής υγείας σε ευρεία κλίμακα

ACTION PLAN 2012-2020

Το eHealth στην ΕΕ

Οι e-εφαρμογές θα αλλάξουν ριζικά τα συστήματα υγείας

του Κοσμά Ζακυνθινού

Μ

ια σειρά από ριζικές μεταρρυθμίσεις στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής πολιτικής, με επίκεντρο τον πολίτη-ασθενή, υπόσχεται να προωθήσει δυναμικά η ανάπτυξη και εφαρμογή των ψηφιακών δράσεων του προγράμματος eHealth, προς όφελος της δημόσιας υγείας και της ευζωίας των Ευρωπαίων πολιτών. Μέσα από ένα κοινό όραμα, τα κράτημέλη καλούνται να δεσμευθούν στο έργο της υλοποίησης ενός κοινού προγράμματος υπό τον τίτλο «eHealth Action Plan 20122020», το οποίο προωθεί την ανάπτυξη και την αξιοποίηση των εφαρμογών ηλεκτρονικής υγείας σε ευρεία κλίμακα, για την αντιμετώπιση των περισσότερο πιεστικών προβλημάτων και προκλήσεων των συστημάτων υγείας του 21ου αιώνα: βελτίωση της ισότητας της πρόσβασης των πολιτών σε ποιοτικές υπηρεσίες, εξορθολογισμό των δαπανών με μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα, αντιμετώπιση της γήρανσης του πληθυσμού

56

και της αύξησης των χρονίων νοσημάτων. Οι τεχνολογικές εξελίξεις καθιστούν επιτακτική πλέον τη χρήση των ψηφιακών εφαρμογών και διασυνδέσεων υγείας ανάμεσα στα συστήματα υγείας της ΕΕ, με τους Ευρωπαίους γιατρούς να αρχίζουν να εμπιστεύονται και να διεισδύουν ολοένα και περισσότερο στα συστήματα ηλεκτρονικής υγείας. Πρόσφατα, δύο έρευνες που πραγματοποιήθηκαν σε νοσοκομεία επείγουσας νοσηλείας, και μεταξύ γενικών γιατρών στην Ευρώπη, διαπιστώθηκε ότι η χρήση των εφαρμογών ηλεκτρονικής υγείας αυξάνε-

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

57

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Τ

ο «eHealth Action Plan» προωθεί την ανάπτυξη και την αξιοποίηση των εφαρμογών ηλεκτρονικής υγείας σε ευρεία κλίμακα

58

ται σταδιακά τα τελευταία χρόνια, καθώς το 60% των γενικών γιατρών χρησιμοποίησαν εργαλεία ηλεκτρονικής υγείας το 2013, δηλαδή κατά 50% περισσότεροι σε σχέση με το 2007. Ωστόσο, μόνο το 10% των γενικών γιατρών πραγματοποιούν γνωματεύσεις μέσω διαδικτύου. Όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα των ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι χώρες με τις καλύτερες επιμέρους επιδόσεις όσον αφορά την εφαρμογή της ηλεκτρονικής υγείας στα νοσοκομεία είναι η Δανία (66%), η Εσθονία (63%), η Σουηδία και η Φινλανδία (62% και οι δύο χώρες). Οι υπηρεσίες ηλεκτρονικής υγείας χρησιμοποιούνται περισσότερο για τις συνήθεις δραστηριότητες καταχώρισης και υποβολής στοιχείων παρά για κλινικές εφαρμογές.

η Εσθονία, το Λουξεμβούργο, οι Κάτω Χώρες και η Σουηδία (το 100% των νοσοκομείων επειγόντων περιστατικών εφαρμόζουν σε κάποιο βαθμό ανταλλαγή ιατρικών πληροφοριών).

Σε ό,τι αφορά την ψηφιοποίηση των ιατρικών φακέλων, οι Κάτω Χώρες έρχονται πρώτες (83,2%), ενώ η Δανία καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση (80,6%) και το Ηνωμένο Βασίλειο την τρίτη (80,5 %). Μόνο το 9% των νοσοκομείων στην Ευρώπη επιτρέπουν στους ασθενείς να έχουν διαδικτυακή πρόσβαση στον ιατρικό τους φάκελο, και τα περισσότερα από αυτά επιτρέπουν μόνο περιορισμένη πρόσβαση. Κατά τη χρήση συστημάτων ηλεκτρονικής υγείας, τα νοσοκομεία και οι γενικοί γιατροί αντιμετωπίζουν πολλά εμπόδια, από την έλλειψη διαλειτουργικότητας μέχρι την απουσία κανονιστικού πλαισίου και αναγκαίων πόρων. Το 48% των νοσοκομείων της ΕΕ ανταλλάσσουν ηλεκτρονικά μερικές ιατρικές πληροφορίες με εξωτερικούς γενικούς γιατρούς και το 70% με εξωτερικούς παρόχους υγειονομικής περίθαλψης. Οι χώρες που βρίσκονται στις πρώτες θέσεις είναι η Δανία,

ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είναι η Δανία (100%), η Εσθονία (70%) και η Ιταλία (62%). Επίσης, λιγότερα από το 8% των νοσοκομείων ανταλλάσσουν ηλεκτρονικά ιατρικές πληροφορίες με παρόχους υγειονομικής περίθαλψης εγκατεστημένους σε άλλες χώρες της ΕΕ. Στόχοι του Σχεδίου Δράσης έως το 2020 είναι: (α) η βελτίωση της διαχείρισης των χρόνιων ασθενειών και της πολυνοσηρότητας και η ενίσχυση αποτελεσματικών πρακτικών πρόληψης και προαγωγής της υγείας, (β) η αύξηση της βιωσιμότητας και της αποτελεσματικότητας των συστημάτων υγείας μέσω της απελευθέρωσης της καινοτομίας, της βελτίωσης της περίθαλψης με επίκεντρο τον ασθενή και της ενδυνάμωσης του ρόλου των πολιτών, (γ) η προώθηση της διασυνοριακής υγειονομικής περίθαλψης, της ασφάλειας της υγείας και των καθολικών αρχών της αλληλεγγύης, της καθολι-

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

Ηλεκτρονική συνταγογράφηση Οι γενικοί γιατροί κάνουν περιορισμένη χρήση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και της δυνατότητας επικοινωνίας γιατρούασθενή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (32% και 35% αντίστοιχα). Οι τρεις χώρες που προπορεύονται στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση είναι η Εσθονία (100%), η Κροατία (99%) και η Σουηδία (97%), ενώ αυτές που κάνουν μεγαλύτερη χρήση του

κότητας και της ισότητας και (δ) η βελτίωση των νομοθετικών πλαισίων και των συνθηκών της αγοράς για την ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών e-υγείας. Ο όρος «ηλεκτρονική υγεία» (eHealth) καλύπτει ένα τεράστιο φάσμα εργαλείων βασισμένων στις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών που αποσκοπούν στην καλύτερη πρόληψη, διάγνωση, θεραπεία, παρακολούθηση και διαχείριση της υγείας και του τρόπου ζωής. Στο εννοιολογικό της περιεχόμενο περιλαμβάνονται και περιγράφονται όλες οι εφαρμογές της τηλεματικής (ο συνδυασμός των τεχνολογιών πληροφορικής με αυτές των επικοινωνιών) στην παροχή φροντίδων υγείας, η συνεργασία μεταξύ ασθενών, φορέων και ιδρυμάτων παροχής υγειονομικών υπηρεσιών,

στην εν γένει αποτελεσματικότητα, αποδοτικότητα και βιωσιμότητα του τομέα της υγείας, ενώ καθώς αυξάνεται συνεχώς η κινητικότητα εντός κι εκτός συνόρων της ΕΕ, ο ρόλος της –κυρίως ως προς τη «βελτίωση της ανθρώπινης ζωής»– καθίσταται όλο και πιο σημαντικός. Η Ευρωπαϊκή Ένωση συντονίζει τη δημιουργία ενός «ευρωπαϊκού χώρου ηλεκτρονικής υγείας», προωθώντας και κατευθύνοντας δράσεις και πρακτικές που υποβοηθούν τη συνεργασία μεταξύ συναρμόδιων πολιτικών και φορέων που λειτουργούν στον χώρο της ηλεκτρονικής υγείας, με στόχο την εύρεση των πιο ουσιαστικών λύσεων, τον παραμερισμό (κατά το δυνατό) του κατακερματισμού των υπηρεσιών υγείας και τη διάδοση των «καλών πρακτικών».

η ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ τους, όπως και η επικοινωνία μεταξύ ασθενών ή εργαζομένων στον τομέα υγείας. Περιλαμβάνει ακόμη δίκτυα πληροφοριών για την υγεία, ηλεκτρονικά μητρώα υγείας, υπηρεσίες τηλεϊατρικής ή συστήματα ατομικής επικοινωνίας για την παρακολούθηση και στήριξη των ασθενών.

Ειδικοί στόχοι της είναι η δημιουργία ενός εφαρμοσμένου συστήματος ηλεκτρονικών μητρώων υγείας με αντίστοιχη στήριξη της ανταλλαγής πληροφοριών και της τυποποίησης, η δημιουργία και η προώθηση δικτύων ανταλλαγής πληροφοριών για την υγεία μεταξύ φορέων και οργανισμών φροντίδας και περίθαλψης, ώστε να υπάρχει συντονισμός των δράσεων σε περίπτωση κινδύνου για τη δημόσια υγεία, η παροχή υπηρεσιών υγείας σε απευθείας σύνδεση, όπως πληροφοριών για μια υγιεινή ζωή και πρόληψη των ασθενειών και, τέλος, η ανάπτυξη συστημάτων τηλεσυμβουλευτικής, ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, ηλεκτρονικής παραπομπής και ηλεκτρονικής επιστροφής των ιατρικών εξόδων. Για να στεφθεί από επιτυχία το εγχείρημα αυτό θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ανάγκες των πολιτών, των ασθενών και των απασχολουμένων στον τομέα της υγείας και

Εφαρμογή καλών πρακτικών Οι εφαρμογές ηλεκτρονικής υγείας παρέχουν πρόσβαση σε μια σειρά από πληροφορίες για την υγεία που μπορούν να προσφέρουν πολύ σημαντικά οφέλη για ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο, βελτιώνοντας την πρόσβαση στην παρεχομένη περίθαλψη καθώς και την ποιότητά της. Επιπλέον, συμβάλλουν στην ανάπτυξη συστημάτων υγείας προσανατολισμένων στον πολίτη και

Τ

ο 60% των γενικών γιατρών χρησιμοποιούν εργαλεία e-υγείας

59

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Μ

όλις το 10% πραγματοποιούν γνωματεύσεις μέσω web

Κ

ατά 50% αυξήθηκαν οι χρήστες τα τελευταία 6 χρόνια

παράλληλα να εξασφαλιστεί η συμμετοχή τους στην υλοποίηση των σχετικών σχεδίων και στρατηγικών.

Χρηματοδότηση Ένας μεγάλος αριθμός έργων που αφορούν την ηλεκτρονική υγεία έχει συγχρηματοδοτηθεί από την ΕΕ στο πλαίσιο διαφόρων προγραμμάτων της, όπως και για τη χώρα μας, για την οποία η διάδοσή της είναι καθοριστική και έχει ιδιαίτερη σημασία και λόγους ξεχωριστούς –σε σχέση με τις άλλες χώρες της ΕΕ– που κάνουν πιο επιτακτική την εφαρμογή της. Ωστόσο, το 2008, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τα αποτελέσματα μεγάλης πανευρωπαϊκής έρευνας (που παραμένει ακόμη μία από τις μεγαλύτερες ώς τις μέρες μας) για τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης (eHealth). Τα αποτελέσματά της έδειξαν ότι το 87% των Ευρωπαίων γιατρών (γενικοί γιατροί) χρησιμοποιούσαν ηλεκτρονικό υπολογιστή, το δε 48% με ευρυζωνική σύνδεση. Οι Ευρωπαίοι γιατροί, όλο και περισσότερο, αποθηκεύουν και διαβιβάζουν ηλεκτρονικά τα δεδομένα των ασθενών τους, όπως τις εργαστηριακές εκθέσεις. Με τη χρήση τέτοιου είδους εφαρμογών «ηλεκτρονικής υγείας», οι γιατροί και οι ιατρικές υπηρεσίες έχουν ήδη συμβάλει στη βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης στην Ευρώπη για παράδειγμα μέσω της αποτελεσματικότερης διαχείρισης και της μείωσης του χρόνου αναμονής για τους ασθενείς. Η έκθεση επισημαίνει, επίσης, τομείς στους οποίους οι γιατροί θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν καλύτερα τις ΤΠΕ για την παροχή υπηρεσιών

60

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

όπως η τηλεπαρακολούθηση, η ηλεκτρονική συνταγογράφηση και οι διασυνοριακές ιατρικές υπηρεσίες. «Η Ευρώπη αρχίζει να αποκομίζει τα οφέλη των ευρυζωνικών συνδέσεων στον τομέα της ηλεκτρονικής υγείας. Χαιρετίζω τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί από τις υγειονομικές υπηρεσίες και τους γιατρούς να εργάζονται πιο αποτελεσματικά, να χρησιμοποιηθούν οι ηλεκτρονικές αυτές υπηρεσίες πολύ ευρύτερα, καθώς μπορούν να προσφέρουν τεράστια οφέλη σε όλους τους ασθενείς, σε ολόκληρη την Ευρώπη» ήταν η τότε δήλωση της αρμόδιας για την Κοινωνία της Πληροφορίας και τα Μέσα Επικοινωνίας επιτρόπου της ΕΕ, κ. Viviane Reding. Οι εφαρμογές της ηλεκτρονικής υγείας απαντούν όλο και συχνότερα στα ιατρεία, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας «Benchmarking ICT use among General Practitioners in Europe» (συγκριτική αξιολόγηση της χρήσης των ΤΠΕ μεταξύ των γενικών γιατρών στην Ευρώπη), όπως παρουσιάστηκε από την Επιτροπή. Ωστόσο, εξακολουθούν να παρατηρούνται αξιοσημείωτες διαφορές στη διαθεσιμότητα και τη χρήση τους σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Το 70% περίπου των Ευρωπαίων γιατρών χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο και το 66% υπολογιστές για τις γνωματεύσεις τους. Προέκυψαν ακόμη μεγάλες διαφορές ανά χώρα: στη Δανία υπήρξε το υψηλότερο ποσοστό ευρυζωνικής διείσδυσης μεταξύ των γενικών γιατρών (91%), στη δε Ρουμανία το χαμηλότερο (περίπου 5%). Τα διοικητικά δεδομένα των ασθενών αποθηκεύονταν ηλεκτρονικά από το 80% των γενικών γιατρών: 92% εξ αυτών διατηρούσαν επίσης αρχεία ιατρικών δεδομένων διαγνώσεων και φαρμακευτικής αγωγής,

ενώ 35% αποθήκευαν ηλεκτρονικά τις ακτινολογικές εξετάσεις. Οι Ευρωπαίοι γιατροί διαβίβαζαν, αρκετά συχνά, δεδομένα σε ηλεκτρονική μορφή σε εργαστήρια (40%), αλλά λιγότερο συχνά σε άλλα κέντρα υγείας (10%). Η έρευνα φανέρωσε ότι οι πιο προηγμένες από πλευράς πρόσβασης και διασύνδεσης ΤΠΕ χώρες είναι πιθανότερο ότι χρησιμοποιούν τις εν λόγω τεχνολογίες για επαγγελματικούς σκοπούς. Για παράδειγμα στη Δανία, με την πλέον διαδεδομένη πρόσβαση στο Διαδίκτυο υψηλής ταχύτητας στην Ευρώπη, στο 60% περίπου των ιατρείων παρατηρείται εκτεταμένη επικοινωνία με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο μεταξύ γιατρών και ασθενών (ο μέσος όρος για την ΕΕ είναι μόλις 4%). Στην έρευνα επισημαίνονται επίσης πεδία για περαιτέρω βελτίωση και αξιοποίηση, όπως η ηλεκτρονική συνταγογράφηση (e-Prescribing), την οποία χρησιμοποιεί μόλις το 6% των γενικών γιατρών της ΕΕ. Η πρακτική αυτή ακολουθείται ευρέως σε τρία μόνον κράτη-μέλη: στη Δανία (97%), στις Κάτω Χώρες (71%) και στη Σουηδία (81%).

Τηλεπαρακολούθηση Η τηλεπαρακολούθηση, που επιτρέπει στους γιατρούς να παρακολουθούν την πορεία του ασθενή σε πραγματικό χρόνο και να αντιμετωπίζουν χρόνιες παθήσεις από απόσταση, χρησιμοποιείται μόνο στη Σουηδία (όπου το 9% των γιατρών παρέχουν υπηρεσίες τηλεπαρακολούθησης), στις Κάτω Χώρες και στην Ισλανδία (3% και στις δύο). Η Επιτροπή επρόκειτο να υποβάλει στη διάρκεια του έτους έκθεση σχετικά με τις δυνατότητες και την ανάπτυξη της τηλεϊατρικής. Η διασυνοριακή ανταλλαγή δεδομένων ασθενών προέκυπτε αρκετά σπάνια και εφαρμοζόταν μόνο από το 1% των γενικών γιατρών της ΕΕ. Οι Κάτω Χώρες εμφάνιζαν το υψηλότερο ποσοστό χρήσης (5%). Η Επιτροπή διακήρυξε –την ίδια περίοδο– ότι από τη στιγμή εκείνη θα διατύπωνε συστάσεις για τη διασυνοριακή διαλειτουργικότητα των συστημάτων ηλεκτρονικών μητρώων υγείας και θα δρομολογούσε, σε συνεργασία με πολλές από τις χώρες, ένα πρόγραμμα για τη διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικής υγείας σε ασθενείς που ταξιδεύουν στην ΕΕ. Η μεγάλη πλειοψηφία των Ευρωπαίων γιατρών συμφωνούσε ότι οι ΤΠΕ βελτιώνουν την ποιότητα στις υπηρεσίες υγείας. Οι γιατροί που δεν χρησιμοποιούν ΤΠΕ αναφέρουν ως σοβαρότερα κωλύματα την έλλειψη εκπαίδευσης και τεχνικής υποστήριξης.

Για τη διάδοση της ηλεκτρονικής υγείας πιστεύουν ότι είναι απαραίτητη η μεγαλύτερη χρήση ΤΠΕ κατά τη διάρκεια των ιατρικών σπουδών, όπως και η καταλληλότερη κατάρτιση, καθώς και η καλύτερη ηλεκτρονική δικτύωση μεταξύ των επαγγελματιών του κλάδου της υγείας που επιθυμούν να ανταλλάσσουν κλινικά δεδομένα. Η Ευρώπη είναι αντιμέτωπη με μια κατάσταση στην οποία το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης συνεχίζει να αυξάνεται, ενώ οι δαπάνες του δημόσιου τομέα τείνουν να μειώνονται. Πολλοί ηλικιωμένοι ανησυχούν για την ποιότητα της φροντίδας που θα λαμβάνουν στο μέλλον, ενώ οι πιο νέοι ανησυχούν έντονα για το αν θα μπορούν να ανταποκριθούν σε αυτήν, κυρίως οικονομικά.

Δ

ανία, Εσθονία, Σουηδία και Φινλανδία είναι οι χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις στην εφαρμογή της ηλεκτρονικής υγείας στα νοσοκομεία

Μοντέλα περίθαλψης Η υγειονομική περίθαλψη στην Ευρώπη έχει περάσει πια από πολλά στάδια εξέλιξης. Χαρακτηρίζεται από σχεδόν καθολική πρόσβαση σε ποιοτική περίθαλψη και μεγάλη πρόοδο στον ιατρικό τομέα όσον αφορά σε θεραπείες και μεθόδους περίθαλψης για ασθένειες που επί μακρύ χρονικό διάστημα είτε ήταν είτε θεωρούνταν ανίατες. Αυτό επιτεύχθηκε χάρη στην επιστημονική πρόοδο και την οργάνωση (π.χ. τους εμβολιασμούς), εξαλείφοντας πολλές από αυτές, αυξάνοντας κατά πολύ και το προσδόκιμο ζωής των πολιτών. Ουσιαστικά όμως τα ευρωπαϊκά συστήματα υγείας είχαν σχεδιαστεί ώστε να ανταποκρίνονται σε ένα μοντέλο εντατικής νοσηλείας. Το μοντέλο αυτό βασίζεται στη θεραπεία επειγόντων περιστατικών και στη χειρουργική με παραμονή (βραχεία ή μα-

61

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

κρά) σε νοσοκομεία και κλινικές. Σήμερα ωστόσο, πολλές ασθένειες είναι μακροχρόνιες και εκφυλιστικές, ενώ ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων υποφέρει από μία ή περισσότερες χρόνιες νόσους. Η τάση αυτή θα συνεχιστεί όσο αυξάνεται η πληθυσμιακή γήρανση. Στους ασθενείς-πολίτες που υποφέρουν από αυτού του είδους τις παθήσεις –και πολλές φορές προτιμούν να ζουν αυτόνομα στο σπίτι τους, αποφεύγοντας τις συνεχείς, χρονοβόρες επισκέψεις στον γιατρό– το παλιό μοντέλο φροντίδας δεν έχει ανταπόκριση.

χνολογικό χάσμα. Ο τομέας υγείας ακόμη, σε πολλές περιπτώσεις, διστάζει να ενστερνιστεί την ψηφιακή επανάσταση, προτιμώντας να παραμείνει προσκολλημένος σε παραδοσιακές μεθόδους και μοντέλα. Οι πολιτικοί προϊστάμενοι και οι ηγέτες υγείας προτίμησαν να μην παρέμβουν στην ισορροπία ενός συστήματος που λειτούργησε καλά στο παρελθόν από το να διακινδυνεύσουν μεγάλες αλλαγές.

Αναπροσαρμογή δεδομένων

Στο σχέδιο δράσης για την ηλεκτρονική υγεία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι τα σημαντικότερα προβλήματα εφαρμογής του eHealth μπορούν να αντιμετω-

Έτσι προκύπτει η ανάγκη αναπροσαρμο-

Τ

ο 9% των νοσοκομείων επιτρέπουν τη διαδικτυακή πρόσβαση

62

γής στα νέα δεδομένα και η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να συμβάλει σημαντικά σε αυτήν την κατεύθυνση. Είτε πρόκειται για συσκευές εξ αποστάσεως που μετρούν και παρακολουθούν την κατάσταση της υγείας στο σπίτι, μεταδίδοντας τα αποτελέσματα στο νοσοκομείο, είτε λύσεις τηλεϊατρικής που κάνουν δυνατή την ειδικευμένη ιατρική γνωμάτευση χωρίς μετακίνηση, είτε μηχανές-ρομπότ που βοηθούν μέσα στο σπίτι, είτε απλώς κινητές ηλεκτρονικές εφαρμογές που δίνουν τη δυνατότητα να μπορεί να «πάρει ο ασθενής την κατάσταση της υγείας του στα χέρια του». Μακροπρόθεσμα μπορεί να διαμορφωθούν καλύτερες τιμές, τα συστήματα υγείας να γίνουν πιο αποτελεσματικά και να δημιουργηθεί ένας βιομηχανικός κλάδος με προοπτική για το μέλλον. Ωστόσο, μεταξύ της τεχνολογίας, της eHealth (ηλεκτρονικής υγείας) και των ασθενών υπάρχει τε-

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

Συντονισμός σε επίπεδο ΕΕ

πιστούν μόνον σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο (π.χ. θέματα επιστροφής των δαπανών). Ωστόσο, για τη διασφάλιση μιας συνεκτικής προσέγγισης απαιτείται συντονισμός σε επίπεδο ΕΕ. Η ασφάλεια των ασθενών, η πολιτική βούληση, η ενεργός συμμετοχή επαγγελματιών του τομέα της υγείας και η καθιέρωση αμοιβαία κατανοητής ορολογίας είναι θέματα για τα οποία ο συντονισμός σε επίπεδο ΕΕ είναι ιδιαίτερα χρήσιμος. Ταυτόχρονα, η χρηματοδότηση έργων από την ΕΕ αποτελεί εγγύηση ότι η χάραξη πολιτικής στον συγκεκριμένο τομέα βασίζεται στις τελευταίες εξελίξεις και πληροφορίες.

Το νέο ευρωπαϊκό σχέδιο Έξυπνες και ασφαλείς υπηρεσίες υγείας, με επίκεντρο τον ασθενή Το νέο ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για

την ηλεκτρονική υγεία, που εγκαινιάστηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2012, αναφέρεται στην επίτευξη σε ψηφιακά οφέλη στην υγειονομική φροντίδα-περίθαλψη, ώστε να προσφέρεται καλύτερη υγειονομική περίθαλψη στους πολίτες μας. Ο βασικός του στόχος είναι να εξαλειφθούν τα εμπόδια, ώστε να υπάρχουν εξυπνότερες και ασφαλέστερες υπηρεσίες υγείας, με επίκεντρο τον ασθενή. Αυτό σημαίνει ότι οι ασθενείς και οι εργαζόμενοι στην υγειονομική περίθαλψη εξοπλίζονται με δεξιότητες και αυτοπεποίθηση, προκειμένου να χρησιμοποιήσουν τη νέα τεχνολογία, όπως ακόμη τις συσκευές και τη σύνδεση του λογισμικών, ώστε να μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους και να αποφεύγονται σπατάλες και

δέσμευση όλων των εμπλεκομένων για την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης. Η ένταξη όλων των κρατών-μελών σε ένα πλήρως εθελοντικό δίκτυο eHealth, με σκοπό να συμφωνήσουν σε κατευθύνσεις διαλειτουργικότητάς του, ώστε να διευκολυνθεί η ηλεκτρονική υγεία να ενταχθεί στη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη, είναι η τελευταία (χρονικά) δράση της ΕΕ.

επαναλήψεις. Σημαίνει ακόμη επενδύσεις σε έρευνα στην «εξατομικευμένη ιατρική του αύριο», μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και οικοδόμηση εμπιστοσύνης ως προς τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από τη χρησιμοποίηση της ηλεκτρονικής υγείας για ασθενείς, επαγγελματίες του κλάδου καθώς και για τα συστήματα υγείας. Σημαίνει ότι οι μικρές επιχειρήσεις θα λαμβάνουν στήριξη, ώστε να παρέχουν τις καινοτομίες που είναι απαραίτητες για τις ενέργειές τους. Καθώς ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι αρχίζουν να χρησιμοποιούν ηλεκτρονικές εφαρμογές και άλλες συσκευές για να παρακολουθούν την εξέλιξη της υγείας τους, είναι αναγκαία η κατοχύρωση συνθηκών εμπιστοσύνης, ποιότητας, διαφάνειας, νομικών ζητημάτων κ.ά., αλλά το πιο σημαντικό –και κάτι που ήδη φανερώνεται στη νοοτροπία και την πράξη– είναι η

γνωση, τη θεραπεία, την παρακολούθηση και φυσικά τη διαχείριση. Τα οφέλη αφορούν ολόκληρη την κοινωνία, με τη βελτίωση της πρόσβασης στην περίθαλψη και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, και βέβαια με την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του τομέα της υγείας. Αναλύοντας τις επιμέρους κατηγορίες, η ανάπτυξη της ηλεκτρονικής υγείας περιλαμβάνει την ανταλλαγή πληροφοριών και δεδομένων μεταξύ των ασθενών, των παρόχων υπηρεσιών υγείας, των νοσοκομείων, των επαγγελματιών του τομέα της υγείας και των δικτύων πληροφοριών υγείας, τα ηλεκτρονικά μητρώα υγείας, τις υπηρεσίες τηλεϊατρικής, τις φορητές συσκευές παρακολούθησης ασθενών, το λογισμικό προγραμματισμού χειρουργείων, τη ρομποτική χειρουργική και τη βασική έρευνα για εικονική ανθρώπινη φυσιολογία.•••

Στόχοι της ΕΕ Στόχος της ηλεκτρονικής υγείας είναι η ανάπτυξη των κατάλληλων εργαλείων και υπηρεσιών που βασίζονται σε νέες Τεχνολογίες Πληροφοριών και Επικοινωνιών (ΤΠΕ), βελτιώνοντας άμεσα την πρόληψη, τη διά-

Τ

ο 48% των νοσοκομείων της ΕΕ ανταλλάσσουν ηλεκτρονικά ιατρικές πληροφορίες με εξωτερικούς γενικούς γιατρούς. Το 70% με εξωτερικούς παρόχους υγειονομικής περίθαλψης

63

AΡΘΡΟ

Μας εµπιστεύονται, γιατί... Νο1 σε αυθηµερόν διακινήσεις Άµεση επιστροφή αντικαταβολών και εισπράξεων Ειδικές εξυπηρετήσεις ανάλογα µε τις ανάγκες κάθε πελάτη Μεταφορές ευπαθών αποστολών (βλαστοκύτταρα, ξηρός πάγος, εµβόλια, κ.λ.π.)

ΤΑΧΥ∆ΕΜΑ C.C.L. ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ: ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 100, 151 25 ΜΑΡΟΥΣΙ, ΤΗΛ: 210 8056550, FAX: 210 8056553 www.tachydema.gr ΓΕΝΙΚΗ Α∆ΕΙΑ ΤΑΧΥ∆ΡΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ: E.E.T.T. A.M.: 03-017 86

/ Νοέμβριος 2011

Μας εµπιστεύονται τα µεγαλύτερα ονόµατα της Ελληνικής οικονοµίας!

courier

cargo

logistics

87

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΕΠΙΚΑΙΡΌΤΗΤΑ

1. ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ 66 2. Pharma Innovation Forum 66 3. ΡΕΑ 67 4. Roche Hellas 68 5. ELPEN 68 6. Κοπή πίτας ΠΕΦ 69 7. EUROMEDICA 70 8. Πίτα ΣΦΕΕ 70

2.

National Champion

Την ηγετική θέση της Βιοϊατρικής στις υπηρεσίες υγείας στη χώρα μας επιβεβαίωσε η βράβευση που απέσπασε πρόσφατα ο όμιλος στα European Business Awards sponsored by RSM, τα μοναδικά επιχειρηματικά ευρωπαϊκά βραβεία με παγκόσμιο κύρος

Η

βράβευση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο μιας ξεχωριστής εκδήλωσης, που συνδιοργάνωσαν η RSM Greece (χορηγός και υποστηρικτής των βραβείων από την ίδρυσή τους μέχρι σήμερα, μέλος της RSM International, του 6ου μεγαλύτερου δικτύου Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών και Συμβούλων επιχειρήσεων παγκοσμίως) και τα European Business Awards, με τη συμμετοχή 24.000 ευρωπαϊκών επιχειρήσεων από 33 χώρες. Το βραβείο παρέλαβε ο σύμβουλος διοίκησης του ομίλου, κ. Αθανάσιος Λοπατατζίδης, από τον Βρετανό πρέσβη John Kittmer και τον πρόεδρο του ΣΕΒ, Θ. Φέσσα. Τα European Business Awards είναι ένας ανεξάρτητος μη κερδοσκοπικός θεσμός, ο οποίος αναγνωρίζει και επιβραβεύει την επιχειρηματικότητα, τις καλές πρακτικές και την καινοτομία των επιχειρήσεων της ΕΕ. Αποτελεί τον μεγαλύτερο και πιο σημαντικό διαγωνισμό επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε διάφορους κλάδους της οικονομίας. Τα βραβεία επικεντρώνονται σε εταιρείες που έχουν επιτύχει εξαιρετικά αποτελέσματα στις 10 κατηγορίες των βρα-

Νέος πρόεδρος στο PIF

Νέο πρόεδρο στο Pharma Innovation Forum ανέδειξε το νέο Διοικητικό Συμβούλιο που προέκυψε από τις αρχαιρεσίες της 11ης Γενικής Συνέλευσης. Τη θέση καταλαμβάνει πλέον ο Roberto Grecο, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της GSK Ελλάδας και διευθυντής της Adriatic Cluster. Η θητεία της νέας διοίκησης του PIF, όπως ορίζει το καταστατικό, είναι διετής και θα διαρκέσει μέχρι τις 3 Δεκεμβρίου του 2016. Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο έχει ως εξής: Πρόεδρος Roberto Greco (πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της GSK Ελλάδας και διευθυντής της Adriatic Cluster), αντιπρόεδρος Emmanuel Lorge (γενικός διευθυντής της Bristol-Myers Squibb), γραμματέας Χρήστος Δάκας (διευθύνων σύμβουλος της Shire), ταμίας Σπύρος Φιλιώ-

66

1.

της (αντιπρόεδρος και γενικός διευθυντής της Pharmaserve-Lilly), μέλη Haseeb Ahmad (διευθύνων σύμβουλος Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας της Merck Sharp & Dohme), Πασχάλης Αποστολίδης (γενικός διευθυντής της AbbVie), Νίκος Κεφαλάς (διευθύνων σύμβουλος της Janssen-Cilag). Ο Roberto Greco διαθέτει επταετή εμπειρία στον κλάδο του φαρμάκου. Από το 2012 μέχρι σήμερα κατέχει τη θέση του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου στη φαρμακευτική εταιρεία GSK Ελλάδας και διευθυντή της Adriatic Cluster. Από το 2008 έως το 2012 ο κ. Greco εργαζόταν στην Astra Zeneca Ελλάδας, της οποίας τη διοίκηση ανέλαβε το 2010, από τη θέση του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου για την Ελλάδα και την Κύπρο.

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

Διαθέτει δεκαετή εμπειρία στον κλάδο των καταναλωτικών προϊόντων, έχοντας εργαστεί στην CocaCola Company (1996-2006) σε πολλαπλούς ρόλους με ανοδική πορεία. Γεννήθηκε το 1968 στην Ιταλία και

στην υγεία ο Όμιλος ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ βείων, από την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση έως την εξυπηρέτηση του πελάτη, τα οποία και τις κατατάσσουν σε ηγετική θέση στην Ευρώπη. Η συμμετοχή στον διαγωνισμό είναι δωρεάν και είναι ανοιχτή σε όλες τις επιχειρήσεις, κάθε μεγέθους και κλάδου. Ο Όμιλος ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ είναι η μοναδική ελληνική επιχείρηση υγείας που διακρίθηκε στον διαγωνισμό. Συνολικά, από τη χώρα μας αναδείχθηκαν 60 National

Champions (706 σε πανευρωπαϊκό επίπεδο), οι οποίοι προκρίθηκαν στο επόμενο στάδιο του διαγωνισμού. Στο β’ στάδιο, οι National Champions αξιολογούνται από τους κριτές με βάση τις video παρουσιάσεις που έχουν ήδη υποβληθεί και ανέβει στην ιστοσελίδα των βραβείων. Ταυτόχρονα, διεξάγεται και η ψηφοφορία του κοινού που θα αναδείξει τον National Public Champion κάθε χώρας.

ζει στην Ελλάδα από το 2005 με την Ελληνίδα σύζυγό του. Έχει σπουδάσει Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο «La Sapienza» στη Ρώμη και διαθέτει επίσης πιστοποίηση Ορκωτού Λογιστή. «Εκτιμάμε την εμπιστοσύνη όλων των κρατικών φορέων και επιθυμούμε τη συνεργασία μαζί τους, προκειμένου να συμβάλουμε στην εθνική προσπάθεια για ένα αποτελεσματικό και βιώσιμο σύστημα υγείας στην Ελλάδα. Θα συνεχίσουμε να εξασφαλίζουμε τη διαφάνεια και τη συμμόρφωση σε όλα τα επαγγελματικά επίπεδα συνεργασίας» δήλωσε ο ίδιος μετά την εκλογή του.

Η κλινική ΡΕΑ μεταξύ των καλύτερων νοσοκομείων του κόσμου

3.

Το όνομά της φιγουράρει πλέον στη λίστα με τα καλύτερα νοσοκομεία στον κόσμο για το 2015. Η ΡΕΑ Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική κέρδισε αυτήν την πολύ σημαντική διάκριση μόλις 4 χρόνια από την έναρξη λειτουργίας της, αποδεικνύοντας ότι αναπτύσσεται διαρκώς, με σκοπό να προσφέρει όσο το δυνατόν υψηλότερης ποιότητας υπηρεσίες. Τη λίστα με τα Best Hospitals Worldwide εκδίδει το Διπλωματικό Συμβούλιο που υπάγεται στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών σε συνεργασία με τον διεθνή οργανισμό πιστοποιήσεων TEMOS. Η Κλινική ΡΕΑ έλαβε αυτήν τη διάκριση καθώς πιστοποιήθηκε κατά TEMOS για την ποιότητα των ιατρικών υπηρεσιών της στους Διεθνείς Ασθενείς (Quality in International Patient Care), ενώ φέρει και πιστοποιήσεις κατά ISO 9001:2008, ISO 22000:2005 και ISO 14001:2004. Η πλέον σύγχρονη κλινική στην Ελλάδα έχει συγκεντρώσει υψηλές κριτικές τόσο για τις ιατρικές παρεχόμενες υπηρεσίες της όσο και για τις ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις και το φιλικό περιβάλλον της.

67

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΕΠΙΚΑΙΡΌΤΗΤΑ

Σεμινάριο επεμβατικής γαστρεντερολογίας

5.

Τιμητική περγαμηνή στη Roche Hellas

4.

Περισσότερες από 7.062 συσκευασίες φαρμάκων έχει διαθέσει μέσα σε έναν χρόνο σε ανασφάλιστους ασθενείς η Roche Hellas, με τη μορφή δωρεάς προς τα δημόσια νοσοκομεία που τα αιτούνται και την «Τράπεζα Φαρμάκων» του ΣΦΕΕ και του ΙΣΑ. Για τη συνεισφορά της έλαβε τιμητική περγαμηνή σε εκδήλωση που διοργάνωσε στις 12 Ιανουαρίου 2015 το Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης «Νοιάζομαι», με σκοπό την παρουσίαση των πεπραγμένων και την τιμητική βράβευση των χορηγών-δωρητών του «Προγράμματος Υποστήριξης Ανασφάλιστων Ασθενών». Την ευχαριστήρια περγαμηνή παρέλαβε ο κ. Σταύρος Γαρυπίδης, Key Account Manager της Roche Hellas, από την δρα Ευαγγελία Κουρτέλη-Ξουρή, διοικήτρια του Θεαγενείου Αντικαρκινικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης και υπεύθυνη του Δικτύου Κοινωνικής Αλληλεγγύης «Νοιάζομαι». «Δεσμευόμαστε, με όποια μέσα διαθέτουμε, να είμαστε κοντά στους συνανθρώπους μας που έχουν ανάγκη» δήλωσε ο Κίμων Μαλαταράς, διευθυντής Εταιρικών Υποθέσεων της Roche Hellas.

68

Στην πιο σύγχρονη γνώση της Γαστρεντερολογίας είχαν την ευκαιρία να μυηθούν 44 εκπαιδευόμενοι από την Ελλάδα, την Κύπρο και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, σε ένα σεμινάριο εξαιρετικά υψηλού ενδιαφέροντος, που πραγματοποιήθηκε στο Ερευνητικό & Πειραματικό Κέντρο της ELPEN (Ε&ΠΚ)

Ο

ι συμμετέχοντες στο 3ο Διεθνές Εκπαιδευτικό Σεμινάριο Επεμβατικής Γαστρεντερολογίας παρακολούθησαν θεωρητικές διαλέξεις 2,5 ωρών, ενώ ακολούθησαν 6 ώρες hands on πρακτικής εξάσκησης σε cutting edge ενδοσκοπικές τεχνικές, στις οποίες δίδαξαν διεθνούς φήμης γαστρεντερολόγοι, όπως οι καθηγητές Hiroshi Kashida (Kinki University, School of Medicine, Osaka, Japan), Yoriaki Komeda (Kinki University, Department of Gastroenterology, Osaka, Japan), Takataro Fukuhara (Τμήμα Μοριακής Γενετικής, Ινστιτούτο Βιοϊατρικής Επιστήμης, Τμήμα Γαστρεντερολογίας & Ηπατολογίας, Kansai Medical University, Osaka, Japan) και Arjun Koch (Erasmus University, Medical Center, Rotterdam, The Netherlands). Οι τεχνικές που παρουσιάστηκαν ήταν οι εξής: Ενδοσκοπική Εκτομή του Βλεννογόνου (EMR), Ενδοσκοπική Υποβλεννογόνια Εκτομή (ESD), Clipping-Stenting Techniques, Ενδοσκοπική Πολυπεκτομή και Peroral Endoscopic Myotomy (POEM). Μετά την εκπαίδευσή τους, οι 44 συμμετέχοντες είχαν την τιμή να παραλάβουν δί-

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

πλωμα συμμετοχής πιστοποιημένο με μόρια Συνεχιζόμενης Ιατρικής Εκπαίδευσης (CME) από τον αναπληρωτή επικεφαλής της Πρεσβείας της Ιαπωνίας στην Ελλάδα, κ. Τakero Mori. Οι επιστημονικοί υπεύθυνοι-οργανωτές του διεθνούς σεμιναρίου δήλωσαν ότι πρόθεσή τους «είναι το σεμινάριο να επαναληφθεί και στο μέλλον, με στόχο ακόμα περισσότεροι γαστρεντερολόγοι από την Ελλάδα και την Ευρώπη να έχουν τη δυνατότητα να έρθουν σε επαφή και να ενημερωθούν σχετικά με τις τελευταίες εξελίξεις στην επεμβατική γαστρεντερολογία». «Είναι τιμή μας που για τρίτη φορά μετά το 2009 συμβάλαμε και εμείς στην πραγματοποίηση ενός άρτιου εκπαιδευτικού σεμιναρίου παγκόσμιας εμβέλειας. Η ικανοποίηση όλων των συμμετεχόντων θέτει τα θεμέλια ώστε το σεμινάριο να επαναληφθεί στο εγγύς μέλλον» είπε σχετικά ο Δρ Α. Παπαλόης, βιολόγος, διευθυντής της Ε&ΠΚ ELPEN. Το σεμινάριο πραγματοποιήθηκε στις 23 και 24 Ιανουαρίου 2015, υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ογκολογίας Πεπτικού (ESDO) και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ενδοσκοπικής Γαστρεντερολογίας (ESGE).

Κοπή πίτας ΠΕΦ: Στήριξη της κυβέρνησης στο ελληνικό φάρμακο

6.

Σ

ύμφωνα με τον πρόεδρο της ΠΕΦ, κ. Θεόδωρο Τρύφων, η χώρα έφτασε στο κατώτατο σημείο ενός κύκλου συρρίκνωσης της οικονομίας, κατά τον οποίο οι δημόσιες δαπάνες για την υγεία και την περίθαλψη έπεσαν κάτω από το 5% του ΑΕΠ. «Μετά από 4 χρόνια, οι αριθμοί αποδεικνύουν ότι το σύστημα απέτυχε, οπότε πρέπει μαζί με την Πολιτεία να ξαναβάλουμε τις βάσεις για μια συνολική πολιτική στην υγεία και στο φάρμακο» τόνισε ο κ. Τρύφων. Παράλληλα, υπογράμμισε τις δυνατότητες της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας, καλύπτοντας το 70% της εξωνοσοκομειακήςπρωτοβάθμιας φαρμακευτικής περίθαλψης, με επώνυμο ελληνικό φάρμακο σε χαμηλές τιμές και με μειωμένη συμμετοχή, δημιουργώντας έτσι εγχώρια προστιθέμενη αξία, μέσα από επενδύσεις, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, εξαγωγές έρευνα και καινοτομία. «Δεν ζητάμε ούτε επιδοτήσεις ούτε χαριστικές ρυθμίσεις. Ζητάμε να έχει το ελληνικό φάρμακο τη θέση που του αναλογεί» είπε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της ΠΕΦ, ζητώντας από τον υπουργό Υγείας μια συγκεκριμένη πολιτική για το ποιοτικό γενόσημο φάρμακο που παράγεται στην Ελλάδα, βάσει των κοστολογημένων προτάσεων της Ένωσης. Από την πλευρά του, ο υπουργός Υγείας, Παναγιώτης Κουρουμπλής, μετέφερε τον εγκάρδιο χαιρετισμό του πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, και δεσμεύτηκε για τη στήριξη του ελληνικού φαρμάκου, τονίζοντας ότι για τη νέα κυβέρνηση το αντιβιοτικό στην κρίση είναι η ανάπτυξη. «Οι συνταγές που επιβλήθηκαν από την προηγούμενη κυβέρνηση απεδείχθησαν καταστροφικές για την

Υγεία, γι’ αυτό κι εμείς σήμερα προσπαθούμε να πείσουμε τους εταίρους μας για ένα άλλο μοντέλο, ένα μοντέλο ανάπτυξης» είπε χαρακτηριστικά. «Ανάπτυξη για εμάς, τη νέα κυβέρνηση, σημαίνει παραγωγή φαρμάκου στην Ελλάδα» πρόσθεσε, προσβλέποντας σε μια γόνιμη και δημιουργική συνεργασία με την ΠΕΦ.

Η πεποίθηση πως η ελληνική φαρμακοβιομηχανία μπορεί να αποτελέσει βασικό εγχώριο αναπτυξιακό παράγοντα εκφράστηκε κατά την κοπή της πίτας της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ), στο ξενοδοχείο Hilton, παρουσία πολιτικών, ακαδημαϊκών, επιχειρηματικών και δημοσιογραφικών εκπροσώπων

69

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΕΠΙΚΑΙΡΌΤΗΤΑ

Πρωτοχρονιάτικη πίτα ΣΦΕΕ: Δέσμευση για στήριξη του κοινωνικού κράτους

8.

Η αναγνώριση της αξίας του επιχειρείν, για την αποκατάσταση του κοινωνικού κράτους μέσα σε οικονομική ανασύσταση, ήταν το κεντρικό μήνυμα της ετήσιας εκδήλωσης για την κοπή της πίτας του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ)

Στον ΣΕΤΕ ο όμιλος EUROMEDICA

7.

Ένα νέο κεφάλαιο εγκαινιάζει ο όμιλος Euromedica, ο οποίος είναι πλέον μέλος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ). Μέσα από αυτήν τη στρατηγική συμμαχία, ο όμιλος επιδιώκει να καταστήσει πιο εντατική τη δραστηριοποίησή του στον ιατρικό τουρισμό, που αποτελεί έναν κλάδο με μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης, οι οποίες ενισχύονται από δύο κυρίως παράγοντες: τη γεωστρατηγική θέση της Ελλάδας και την υψηλή κατάρτιση του εγχώριου ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού. «Η τεχνογνωσία, η μεγάλη γεωγραφική κάλυψη, το ευρύ φάσμα των υπηρεσιών του δικτύου της Euromedica, σε συνδυασμό με το διεθνές κύρος και την αξιοπιστία του ΣΕΤΕ, αποτελούν ένα σημαντικό βήμα για την απελευθέρωση της δυναμικής του ιατρικού τουρισμού στη χώρα μας» δήλωσε ο Σπύρος Κοτρώτσιος, διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου Euromedica.

70

Η

κοπή της πίτας του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ) πραγματοποιήθηκε στον Πολυχώρο Αμαλίας 36, παρουσία εκπροσώπων του πολιτικού, ακαδημαϊκού, επιχειρηματικού και δημοσιογραφικού χώρου, καθώς και του υπουργού Υγείας. Τη δραματική μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης κατά 60% την τελευταία πενταετία, που έφερε την Ελλάδα στην τελευταία θέση στην ΕΕ, στερώντας ταυτόχρονα πολύτιμα έσοδα από το Δημόσιο, τόνισε ο πρόεδρος του ΣΦΕΕ, Κωνσταντίνος Φρουζής. «Αρκεί κανείς να λάβει υπόψη του ότι για κάθε 100 εκατ. ευρώ μείωση στη φαρμακευτική δαπάνη, το κράτος χάνει συνολικά από τα δημόσια έσοδα 47 εκατ. ευρώ και 350 θέσεις εργασίας υψηλής εξειδίκευσης» είπε χαρακτηριστικά. Παράλληλα, υπενθύμισε πως κατά τα προηγούμενα χρόνια οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις έβαλαν πλάτη στην αντιμετώπιση της κρίσης και κάλεσε τη νέα ηγεσία του Υπουργείου να σκύψει πάνω στην κατάρτιση του εθνικού προϋπολογισμού, για την εξεύρεση πόρων για την Υγεία. Η πρωτοβουλία αυτή θα πρέπει να συνδυαστεί απαραίτητα με κίνητρα προς τη φαρμακοβιομηχανία πρόσθεσε ο πρόεδρος του ΣΦΕΕ. Για τη διαμόρφωση ενός νέου μοντέλου στην πολιτική του φαρμάκου, με σταθερούς κανόνες και αλληλεγγύη, έκανε λόγο από την πλευρά του ο υπουργός Υγείας, Παναγιώτης Κουρουμπλής. «Θα επιχειρήσουμε, σε συνεργασία με όλους τους θεσμούς που συνθέτουν το ευρύτερο περιβάλλον στον χώρο της υγείας και του φαρμάκου, εμπεδώνοντας ένα κλίμα εμπιστοσύνης ανάμεσα στους φορείς, ένα πνεύμα καλής πίστης και συνεργασίας... προκειμένου ο καθένας... να συμβάλει σε αυτό που επιδιώκουμε ως χώρα –την έξοδο από την κρίση» είπε χαρακτηριστικά. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης για την κο-

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

πή της πίτας του Συνδέσμου, πραγματοποιήθηκε η απονομή των χρηματικών επάθλων στους 3 νικητές του πρωτότυπου διαγωνισμού “SFEE Innovation Project 2.0”.

• Το κρεβάτι της "αντοχής" • Οι επίμονοι διοικητές με μπλε και πράσινους κόκκους

της Δήμητρας Ευθυμιάδου Με τον γρίφο της αλλαγής της φαρμακευτικής πολιτικής έχει μπλεχτεί από την ημέρα που ανέλαβε τη θέση του ο νέος υπουργός Υγείας, Παναγιώτης Κουρουμπλής.

Η πρόθεσή του να αλλάξει τον τρόπο αποζημίωσης στα φάρμακα από τον ΕΟΠΥΥ τον φέρνει καθημερινά μπροστά σε νέα προσκόμματα.

Χειρότερο αγκάθι όμως είναι για τον Π. Κουρουμπλή το rebate από τις φαρμακευτικές εταιρείες, που θα φέρει ισορροπία στη φαρμακευτική δαπάνη, ώστε αυτή να μην ξεφύγει από τα 2 δισ. ευρώ.

Μετά από συμβουλές που δέχτηκε από γνώστες της αγοράς, όλα δείχνουν ότι θα καταλήξει σε ποσοστά διαφορετικά για γενόσημα, off patent και on patent φάρμακα, για να είναι και όλοι ικανοποιημένοι.

Εισηγήσεις δέχεται πάντως ο νέος υπουργός Υγείας και για πλήρη κατάργηση των τιμών αναφοράς, αλλά δεν αποκλείεται να καταλήξει στις διπλές τιμές, άλλες για Ελλάδα, άλλες για… εξωτερικό.

71

VΙRUS

Τι αποδεικνύεται το πιο δύσκολο πράγμα στο δημόσιο σύστημα υγείας; Να βρεις ένα κρεβάτι και μάλιστα να είναι τέτοιο που να μπορείς να νοσηλευθείς αξιοπρεπώς

Β

Το κρεβάτι της "αντοχής"

έβαια, ορισμένες φορές, ακόμη και η ποιότητα του κρεβατιού φαίνεται πως παίζει τον ρόλο της, καθότι ορισμένοι στο ΕΣΥ δεν θέλουν απλά, σύγχρονα κρεβάτια για να καλύπτουν τις ανάγκες των ασθενών, αλλά κρεβάτια για «αντοχές». Και μην πάει ο νους σας στο πονηρό.

Πρόσφατα, το Γενικό Κρατικό της Νίκαιας προκήρυξε διαγωνισμό για την αγορά κρεβατιών, όπως τουλάχιστον ήταν το ενημερωτικό σημείωμα που κοινοποιήθηκε. Όταν εκπρόσωποι ενδιαφερόμενων εταιρειών έσπευσαν στο νοσοκομείο για να μάθουν λεπτομέρειες για τον διαγωνισμό, έπεσαν από τα σύννεφα. Άλλωστε, εγγράφως ή τηλεφωνικώς δεν δίνονταν οδηγίες για τον αριθμό και τον τύπο των κρεβατιών που αναζητούσε το νοσοκομείο. Τι αναζητούσαν διακαώς να αγοράσουν οι αρμόδιοι του νοσηλευτικού ιδρύματος; Ένα και μοναδικό κρεβάτι για το παιδιατρικό

τμήμα, το οποίο όμως έπρεπε να είναι αντοχής και χωρίς πολυτέλειες. Το εντυπωσιακό είναι πως οι αρμόδιοι επιδείκνυαν και μια φωτογραφία «τριτοκοσμικού» κρεβατιού, με μανιβέλες αντί κουμπιών, το οποίο αναζητούσαν να αγοράσουν. Όταν ρωτήθηκαν ποιος ο σκοπός της αγοράς ενός τόσο παλαιού τύπου κρεβατιού –το οποίο είναι και δύσκολο να βρεθεί στις μέρες μας– η απάντηση ήταν αποστομωτική: «Έρχονται τσιγγάνοι εδώ και τα σπάνε και τα καταστρέφουν, άρα χρειαζόμαστε κρεβάτια αντοχής». Ιστορίες καθημερινής τρέλας για γερά νεύρα, που «αντέχουν».

Όταν η Αριστερά "αποδαιμονοποίησε" το κεφάλαιο Ποιος θα φανταζόταν πριν λίγα χρόνια ότι άνθρωποι της Αριστεράς θα κάθονταν στο ίδιο τραπέζι με φαρμακοβιομηχάνους. Άλλωστε, τα στελέχη της αριστερής ιδεολογίας επί δεκαετίες είχαν εντάξει τις φαρμακευτικές επιχειρήσεις στο καπιταλιστικό μπλοκ, που «πίνει το αίμα» των εργαζομένων. Τα χρόνια όμως πέρασαν, μνημόνια ήλθαν και παρήλθαν και φαίνεται πως πλέον όλα είναι εφικτά. Γι’ αυτό και τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ βλέπουν πια με πολύ διαφορετικό μάτι τους εκπροσώπους των φαρμακοβιομηχανιών, εξ ου και ανταποκρίνονται στα καλέσματά τους. Κι αν η παρουσία του Π. Κουρουμπλή στην κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας του ΣΦΕΕ και της ΠΕΦ θεωρείται μάλλον φυσιολογική, λόγω του... Πασοκικού παρελθόντος, η παρουσία των καθαρόαιμων αριστερών Αν. Ξανθού και Γιαν. Μπασκόζου μάλλον προκαλεί εντύπωση. Όχι απαραίτητα δυσάρεστη. Άλλες εποχές, άλλα ήθη…

72

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

Οι επίμονοι διοικητές με μπλε και πράσινους κόκκους Πείσμα φαίνεται πως το έχουν βάλει τα γαλάζια στελέχη να μην "ξεκουνήσουν" από το ΕΣΥ, τουλάχιστον μέχρι να πάρουν αυτό που τους ανήκει, όπως λένε

Ο

λόγος για τους διοικητές των νοσοκομείων, που μέρες τώρα καταστρώνουν το σχέδιό τους, ώστε να μην απομακρυνθούν από τα νοσηλευτικά ιδρύματα που διοικούν χωρίς να πάρουν ρευστό. Εξάλλου, αυτή φαίνεται πως είναι και η «γραμμή» της απερχόμενης κυβέρνησης, καθώς στελέχη της Συγγρού μεταφέρουν από στόμα σε στόμα την έκφραση «μη διευκολύνετε τους αριστερούς». Και κάπως έτσι η ηγεσία του Υπουργείου Υγείας δεν μπορεί να απομακρύνει τους περισσότερους διοικητές των νοσοκομείων, χωρίς τον κίνδυνο να χρειαστεί να τους αποζημιώσει, αφού οι περισσότεροι έχουν συνεννοηθεί και θα προσφύγουν στη Δικαιοσύνη. Λέγεται μάλιστα πως έγιναν μυστικές συσκέψεις –τόσο στη Συγγρού όσο και σε εστιατόρια (μη κοσμικά)– για να καταστρώσουν τα γαλάζια στελέχη το σχέδιό τους.

Τα τηλέφωνα άρχισαν να παίρνουν φωτιά απ’ άκρη σ’ άκρη σε όλη την Ελλάδα, το σύρμα έπεσε κι έτσι βρέθηκε ο Παναγιώτης Κουρουμπλής να μην μπορεί να πάρει καμία παραίτηση στα χέρια του. Βέβαια η λύση φαίνεται πως βρέθηκε και το Υπουργείο Υγείας θα περάσει από αξιολόγηση όλους τους διοικητές των νοσοκομείων από την πενταμελή επιτροπή που είχε δημιουργήσει η ίδια η ΝΔ, οπότε όποιος δεν θα πληροί τις προϋποθέσεις, θα χαιρετήσει το ΕΣΥ. Όσοι πάλι επιμείνουν, οι πληροφορίες του PhB λένε πως η νέα ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ θα ακολουθήσει άλλη τακτική: θα φροντίσει να δημοσιοποιήσει το θέμα, ώστε να χρειαστεί να λογοδοτήσουν οι διοικητές που «θα στυλώσουν τα πόδια τους στον ελληνικό λαό, καθότι είναι γνωστός ο προκλητικός τρόπος με τον οποίο διορίστηκαν στο ΕΣΥ» λένε υψηλόβαθμα στελέχη της Αριστοτέλους. Κι ο Άγιος φοβέρα θέλει…

in brief Ε-ΣΑΝ για λίγους και ακριβούς

Τον μισθό που λαμβάνουν, χωρίς όμως ουσιαστικά να υπάρχει αντικείμενο, φαίνεται πως θα χάσουν τα στελέχη της περιβόητης ΕΣΑΝ ΑΕ, που δημιούργησε άρον άρον ο Μάκης Βορίδης για να διαχειρίζεται τα οικονομικά του τομέα της υγείας. Η εταιρεία που φτιάχτηκε σε χρόνο-ρεκόρ –και στην οποία προσελήφθησαν επίσης σε χρόνο-ρεκόρ άνθρωποι της επιλογής της προηγούμενης κυβέρ-

Ένα γραφείο για τον Γιάννη Ποιος πήρε το καλύτερο γραφείο τελικά στην οδό Αριστοτέλους, στο Υπουργείο Υγείας; Όχι, δεν το πήρε ο υπουργός Παναγιώτης Κουρουμπλής. Ούτε ο αναπληρωτής Ανδρέας Ξανθός. Φαίνεται πως το πήρε ο γενικός γραμματέας, Γιάννης Μπασκόζος, καθώς του δόθηκε τιμής ένεκεν διά χειρός Κουρουμπλή το μεγάλο γραφείο του 1ου ορόφου, το οποίο μέχρι πρόσφατα κατείχε η υφυπουργός Κατερί-

να Παπακώστα. Και πρόκειται για ένα ανακαινισμένο γραφείο, καθότι όσοι είχαν περάσει από εκεί είχαν φροντίσει να ανανεώσουν τον «αέρα» τους με αλλαγές τόσο σε τεχνικό επίπεδο όσο και σε θέματα διακόσμησης. Τυχερός μέσα στην ατυχία του ο Γιάννης Μπασκόζος, ο οποίος μπορεί να μην έγινε υπουργός, πήρε όμως το καλύτερο γραφείο και τις περισσότερες αρμοδιότητες…

νησης– φαίνεται πως θα πάψει να υπάρχει πριν ακόμη λειτουργήσει. Μέσα στις πρώτες προτεραιότητες της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ είναι να εξαφανίσει από τον χάρτη την ΕΣΑΝ αλλά και τους υψηλούς μισθούς που λαμβάνουν τα στελέχη της. Άλλωστε, με βάση τον νόμο, ο επικεφαλής προβλέπεται να εισπράττει κοντά στις 5.000 ευρώ μηνιαίως. Πού καιρός για πρίγκιπες…

73

VΙRUS

Από γυναίκες, και δη νεαρές, περιστοιχίζεται ο νέος υπουργός Υγείας, Παναγιώτης Κουρουμπλής. Όσοι έχουν βρεθεί στο πλευρό του για να τον συναντήσουν, διαπιστώνουν πως ο κ. Κουρουμπλής επέλεξε στο στενό του στελεχιακό δυναμικό γυναίκες οι οποίες μάλιστα αντέχουν στην πίεση και την πολύωρη εργασία, όπως λένε άνθρωποι του περιβάλλοντός του

Μ

Όλα τα κορίτσια του υπουργού

ερικές από αυτές μάλιστα, η Άννα, η Φωτεινή, η Μαρία αλλά και τα άλλα επίμονα κορίτσια, έχουν επιφορτιστεί όχι μόνο με το να ρυθμίζουν τις καθημερινές δραστηριότητες του υπουργού, αλλά ακόμη και με το να απολογούνται όταν οι διαμαρτυρίες για καθυστερήσεις σε ραντεβού, και άλλου τύπου διευθετήσεις, δίνουν και παίρνουν. Ο Παναγιώτης Κουρουμπλής τις συμβουλεύεται μάλιστα συχνά για το πώς πρέπει να χειριστεί διάφορους επισκέπτες της οδού Αριστοτέλους, ρωτώντας τες με νόημα: «Πώς τον είδατε»; Αποτελούν άλλωστε τα μάτια του υπουργού στο γραφείο του, στο Υπουργείο Υγείας, αφού γνωρίζουν ανά

πάσα στιγμή και τις κινήσεις του αλλά και το πρόγραμμά του, το οποίο συχνά-πυκνά προσπαθούν να στριμώξουν με διάφορες συναντήσεις που φθάνουν ως αιτήματα την τελευταία στιγμή. Βέβαια, ο Παναγιώτης Κουρουμπλής πολύ συχνά συμβουλεύεται και τον 24χρονο γιο του Λευτέρη, που βρίσκεται στο πλευρό του όταν έρχεται στην Αθήνα, καθώς ζει μόνιμα στη Σητεία της Κρήτης, όπου σπουδάζει και εργάζεται. Τώρα δε που ο πατέρας του υπουργοποιήθηκε, ο 24χρονος νέος έχει αυξήσει τις επισκέψεις του στην πρωτεύουσα. Στήριγμά του βέβαια είναι και ένα άλλο κορίτσι, η κόρη του Κατερίνα, που αποτελεί τη μεγάλη λατρεία του υπουργού Υγείας.

in brief

Quiz: Ποιοι είναι αυτοί στην Κουμουνδούρου που λέγεται πως είναι εκνευρισμένοι με τις αλλεπάλληλες δηλώσεις Κουρουμπλή σχετικά με το τι θα γίνει και τι δεν θα γίνει στον τομέα της Υγείας, και δη άμεσα; Λέγεται μάλιστα πως τα εκνευρισμένα στελέχη έσπευσαν να ζητήσουν από πολύ «ψηλά» στην κυβέρνηση να σταματήσει τις συνεχείς δηλώσεις ο υπουργός Υγείας περί πλήρους αλλαγής των μέχρι τώρα δεδομένων στην Υγεία διά των τηλεοπτικών δεκτών και γενικότερα των media, κάνοντας την αγορά να παγώσει. Οφείλεται άραγε σε αυτόν τον εκνευρισμό ο περιορισμός των εμφανίσεων του υπουργού Υγείας το τελευταίο διάστημα στις τηλεοράσεις; Tip προς βοήθεια στο quiz: Είναι τα ίδια πρόσωπα που τον είχαν επικρίνει όταν, πριν ακόμη οριστεί υπουργός Υγείας, το είχε προαναγγείλει διά τηλεοράσεως…

74

Οι "προύχοντες" & οι "πληβείοι" του ΕΣΥ «Θα ξαναγίνουμε ΙΚΑ» ακούστηκε να λέει, με τον τρόμο στα μάτια, στον διάδρομο της οδού Αριστοτέλους, άλλοτε ισχυρό στέλεχος του τομέα της Υγείας, όταν ενημερώθηκε για τις δηλώσεις του υπουργού Υγείας περί διακοπής σύμβασης του ΕΟΠΥΥ με τις ιδιωτικές κλινικές. Και κάπου εκεί, το «πηγαδάκι» που είχε στήσει κουβέντα στον διάδρομο του Υπουργείου, θυμήθηκε πώς ήταν η κατάσταση μόλις λίγα χρόνια πριν, όπου όπως

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

είπαν οι «προύχοντες» πήγαιναν στα πολυτελή δωμάτια των ιδιωτικών κλινικών και οι «πληβείοι» στα εξάκλινα σκονισμένα δωμάτια του ΕΣΥ. Βέβαια, το αν σε μια τέτοια περίπτωση –εφόσον βεβαίως μπορεί να επιτευχθεί με τα σημερινά δεδομένα– ο ιδιωτικός τομέας θα βγει χαμένος, αποτελεί μάλλον ένα ερώτημα. Λέγεται άλλωστε πως κάποιοι άρχισαν να τρίβουν τα χέρια τους με τη σκέψη και μόνο να απαλλαγούν από τον κακοπληρωτή ΕΟΠΥΥ…

75

ΑΝΑΛΥΣΗ

[BLOOMBERG TICKER: GSK:LN] [REUTERS TICKER: GSK.L]

GSK (GlaxoSmithKline plc & Όμιλος) Τιμή Μετοχής 30 Ιανουαρίου 2015 £14,67 Χρηματιστήριο Λονδίνου, GBP (*) Αρ. Μετοχών (.000) 4.849.530,00 Χρ. Αξία (σε εκατ. GBP) 71.142,61 Μέσος Ημ. Όγκος Συν. (52 εβδ.) 8.212.289 Συντελεστής Beta 0,48 Στατιστικά Στοιχεία Μέγ. 52 εβδ. (GBPp) 1.690,50 Χαμ. 52 εβδ. (GBPp) 1.324,00 Απόδ. 1-Μ 6,61% Απόδ. 6-Μ 5,62% Απόδ. 12-Μ -11,25%

Εισηγμένη στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου, Μ. Βρετανία και στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, Η.Π.Α. Βασικός κλάδος δραστηριότητας: Φαρμακευτικές εταιρείες

Κύριες Επισημάνσεις και Επενδυτικά Σημεία Ο Όμιλος GlaxoSmithKline ή GSK αποτελεί μια διεθνή φαρμακευτική βιομηχανία με έδρα τη Μ. Βρετανία. Η στρατηγική ανάπτυξης του Ομίλου εστιάζεται κυρίως στην ενίσχυση του υπάρχοντος χαρτοφυλακίου φαρμακευτικών προϊόντων, την ανάπτυξη νέων προϊόντων που διακρίνονται από σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης στο μέλλον, καθώς και την περαιτέρω διείσδυσή της σε όλες τις επιμέρους διεθνείς αγορές στις οποίες δραστηριοποιείται.

Πηγή: Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο Λονδίνου, Μ. Βρετανία, Reuters.com (*) GBP: Βρετανική Λίρα

Η Πορεία της Μετοχής, τελευταίες 52 εβδομάδες (σε GBPp – Πένες Βρετανικής Λίρας)

Η Εταιρεία ανακοίνωσε τη στρατηγική της συνεργασία με τη διεθνή φαρμακοβιομηχανία Novartis στο πρώτο εξάμηνο του 2014, βάσει της οποίας τα δύο μέρη θα δώσουν έμφαση στην αξιοποίηση διαφόρων συνεργειών μέσω εταιρικών πράξεων και στη λήψη στρατηγικών αποφάσεων με στόχο την περαιτέρω ανάπτυξη των εργασιών τους.

Αποτελέσματα Εννεαμήνου 2014 (Όμιλος, σε εκατ. GBP) Σε εκατ. GBP

9M 2014

%

9M 2013

Πωλήσεις

16.820,0

-14% 19.599,0

Λειτουργικό Κέρδος

2.906,0

-37% 4.587,0

Κέρδη προ Φόρων

2.437,0

-41% 4.101,0

Καθαρά Κέρδη 1.723,0 μ.φ. &δ.μ.

-42% 2.975,0

Πηγή: Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις

Πηγή:Χρηματιστήριο Λονδίνου, Μ. Βρετανία

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιρειών» σε οποιαδήποτε περίπτωση

Εξειδικευμένοι Χρηματοοικονομικοί Σύμβουλοι στη Δημιουργία Εταιρικής Αξίας και στους Τομείς των Εξαγορών & Συγχωνεύσεων. Έτος Ίδρυσης: 2002

VALUATION & RESEARCH SPECIALISTS (VRS) - www.vrs.gr Αιόλου 104, Αθήνα 10564 • Τηλ. 210 3219557, 698 3603160 • Email: info@valueinvest.gr

76

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

Ιστορικοί Δείκτες P/E της Μετοχής σε σύγκριση με τους Δείκτες της Αγοράς (x)

Πηγή: FACTSET, υπολογισμοί VRS

Βασικά Χρηματοοικονομικά Μεγέθη & Δείκτες, 2009-2013 (Όμιλος, σε εκατ. GBP) ΔΑΝΕΙΑ EV / / ΙΔΙΑ P/BV EBITDA ΚΕΦΑΛΑΙΑ (x) (x) (x)

(σε εκατ.

GBP)

Πωλήσεις

EBITDA

ΚΠΦ

ΚΜΦΔΜ

P/Ε (x)

2009

28.368,0

10.233,0

7.891,0

5.531,0

12,9

7,1

7,9

1,6

55%

2010

28.392,0

5.611,0

3.157,0

1.634,0

43,5

8,0

14,3

1,7

18%

2011

27.387,0

9.817,0

7.625,0

5.208,0

13,7

8,9

8,2

1,9

65%

2012

26.431,0

8.824,0

6.600,0

4.499,0

15,8

12,3

9,7

3,2

78%

2013

26.505,0

8.810,0

6.647,0

5.436,0

13,1

10,2

9,5

2,6

78%

ROE %

Πηγή: Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις. Σημείωση: Έως τη 15η Φεβρουαρίου 2015, οι λογιστικές καταστάσεις του Εννεαμήνου 2014 αφορούσαν στα τελευταία διαθέσιμα δημοσιευμένα αποτελέσματα της Εταιρείας/Ομίλου. Οι ιστορικοί δείκτες αποτίμησης υπολογίζονται βάσει της τρέχουσας τιμής της μετοχής.

Δείκτες Κεφαλαίου Κίνησης: 2009–2013 (Όμιλος, σε εκατ. GBP) Σε εκατ. Ευρώ Πωλήσεις Κόστος Πωλήσεων (χωρίς αποσβ.) Μικτό Περιθώριο Κέρδους Καθαρά Κέρδη μφδμ Καθαρό Περιθώριο Κέρδους Ταμειακά Διαθέσιμα

% %

Ημέρες Αποθεμάτων Αποθέματα Ημέρες Πελατών Πελάτες Ημέρες Προμηθευτών Προμηθευτές

Ημέρες

Operating Cycle Cash Cycle

Ημέρες Ημέρες

Ημέρες Ημέρες

2009 28.368,00 7.380,00 73,98% 5.531,00 19,5% 6.545,00

2010 28.392,00 7.592,00 73,26% 1.634,00 5,8% 6.057,00

2011 27.387,00 7.673,00 71,98% 5.208,00 19,0% 5.714,00

2012 26.431,00 7.925,00 70,02% 4.499,00 17,0% 4.184,00

2013 26.505,00 8.585,00 67,61% 5.436,00 20,5% 5.534,00

201 4.064,00 84 6.492,00 335 6.772,00

184 3.837,00 74 5.793,00 331 6.888,00

184 3.873,00 74 5.576,00 350 7.359,00

183 3.969,00 72 5.242,00 371 8.054,00

166 3.900,00 75 5.442,00 354 8.317,00

285 -50

259 -72

259 -92

255 -116

241 -113

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιρειών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

VRS-SFiT:Εξειδικευμένες Επιστημονικές Μεταφράσεις. Έτος Ίδρυσης: 2002

VRS – SFiT Αιόλου 104, Αθήνα 10564 • Τηλ. 210 3316358, 6945 851420 • Email: info@iraj.gr

77

ΡΑΝΤΕΒΟΎ ΥΓΕΊΑΣ

Μήπως έχετε αγοραφοβία και δεν το ξέρετε; Ακόμη και άνθρωποι ιδιαίτερα προβεβλημένοι, με καριέρα και επιτυχίες, είναι πιθανό να παρουσιάσουν κάποια στιγμή συμπτώματα αγοραφοβίας λένε τώρα οι ειδικοί επιστήμονες

Η

αγοραφοβία είναι ένας τύπος αγχώδους διαταραχής, κατά την οποία οι ασθενείς τρέμουν στην ιδέα να βγουν έξω από το σπίτι τους ή να εκτεθούν σε κόσμο, αφού κάτι τέτοιο τους προκαλεί πανικό ή αμηχανία. Συνήθως οι ασθενείς φοβούνται τα μέσα μαζικής μεταφοράς, τους κλειστούς χώρους ή το να βρίσκονται μέσα σε πλήθος. Το άγχος τους προκαλείται από τον φόβο ότι δεν υπάρχει εύκολος τρόπος να ξεφύγουν ή να ζητήσουν βοήθεια. Οι περισσότεροι άνθρωποι που παρουσιάζουν αγοραφοβία έχουν μία ή περισσότερες κρίσεις πανικού και συχνά δεν μπορούν να αισθανθούν ασφαλείς σε οποιονδήποτε δημόσιο χώρο, ιδίως όταν συγκεντρώνονται πλήθη. Σε ακραίες περι-

πτώσεις, οι φόβοι μπορεί να είναι τόσο μεγάλοι, ώστε ο ασθενής να αισθάνεται ότι δεν μπορεί να φύγει από το σπίτι του. Τυπικά συμπτώματα της αγοραφοβίας: Ο φόβος τού να είναι κανείς μόνος σε οποιαδήποτε κατάσταση, ο φόβος τού να είναι σε πολυσύχναστα μέρη, ο φόβος τού να είναι σε μέρη από όπου μπορεί να είναι δύσκολο να φύγει (όπως στο ασανσέρ ή το τρένο), αίσθημα αδυναμίας, υπερβολική εξάρτηση από τους άλλους. Επιπλέον, μπορεί να έχει και συμπτώματα πανικού, όπως ταχύ καρδιακό παλμό, υπερβολική εφίδρωση, δυσκολία στην αναπνοή, μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα, πόνο στο στήθος ή πίεση, ζαλάδα, ξαφνική έξαψη ή ρίγη, στομαχικές διαταραχές ή διάρροια.

Χτυπήστε την ξηροστομία με τα κατάλληλα τρόφιμα

της Δήμητρας Ευθυμιάδου

Εξαιρετικά ενοχλητικό είναι το φαινόμενο της ξηροστομίας, ειδικά για όσους είναι υποχρεωμένοι να μιλούν δημοσίως. Ανεξάρτητα από την αιτία, επιλέγοντας τις κατάλληλες τροφές μπορεί κανείς να ανακουφιστεί αποτελεσματικά από την ξηροστομία.

Οι ειδικοί της Mayo Clinic συνιστούν στους πάσχοντες να πίνουν συχνά νερό, έτσι ώστε τα χείλη και το στόμα τους να παραμένουν ενυδατωμένα, να μπορούν να καταπίνουν και να μιλούν με μεγαλύτερη ευκολία. Συνιστούν επίσης να καταναλώνουμε τρόφιμα και ποτά γλυκά ή όξινα, τα οποία βο-

Όταν η ζωή αντιγράφει την τέχνη: sextips από τις "50 αποχρώσεις του Γκρι" Εισπρακτικό ρεκόρ δείχνει πως θα κάνει η ταινία «50 αποχρώσεις του Γκρι». Η τριλογία πέρασε σε άλλο επίπεδο τη σεξουαλική ζωή των γυναικών, ενώ έγινε και αντικείμενο ερευνών. Συγκεκριμένα, έρευνα του Πανεπιστημίου του Michigan σε 650 γυναίκες ηλικίας 18-24 ετών που διάβασαν το βιβλίο αποκάλυψε πως ήταν πιο επιρρεπείς στη δημιουργία επιθετικής ερωτικής σχέσης, ενώ κινδύνευαν να εκδηλώσουν διατροφικές διαταραχές, αλλά και να πέσουν θύματα ψυχολογικής και λεκτικής βίας. Όσο για τα sex tips προτείνει: • Αλλάξτε σκηνικό και κάντε το όπως ο πρωταγωνιστής, ο οποίος ζητά από τη συμπρωταγωνίστριά του να έχει διαρκώς ανοιχτά τα μάτια της, σε όλη τη διάρκεια του σεξ. • Κάντε εξάσκηση και εντάξτε το Κάμα Σούτρα στην κρεβατοκάμαρά σας. • Ζήστε ξανά τις «9 ½ εβδομάδες» επιστρατεύοντας σαντιγί και σοκολάτα. • Προτιμήστε υφάσματα από σατέν και δέρμα, κατά προτίμηση σε μαύρο χρώμα.

78

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

Τι φταίει και χάνω τη μνήμη μου;

Η

απώλεια μνήμης δεν προκαλείται μόνο από τη νόσο Αλτσχάιμερ αλλά και από άλλες αιτίες, που ευτυχώς κάνουν το πρόβλημα αναστρέψιμο. Πιθανές αιτίες: Φάρμακα: Ένα μόνο φάρμακο ή ένας συνδυασμός φαρμάκων μπορεί να οδηγήσει σε λήθη ή σύγχυση λένε οι ειδικοί. Τραύμα κεφαλής ή τραυματισμός: Ένας τραυματισμός στο κεφάλι από πτώση ή ατύχημα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα μνήμης. Κατάθλιψη ή άλλες διαταραχές της ψυχικής υγείας: Το στρες, το άγχος ή η κατάθλιψη μπορεί να προκαλέσουν απώλεια μνήμης, σύγχυση, δυσκολία στη συγκέντρωση και άλλα προβλήματα. Αλκοολισμός: Ο χρόνιος αλκοολισμός ή η μεγάλη κα-

τανάλωση αλκοόλ μπορεί επίσης να προκαλέσει απώλεια μνήμης. Η έλλειψη βιταμίνης Β-12: Η συγκεκριμένη βιταμίνη βοηθά στο να διατηρηθούν υγιή τα νευρικά κύτταρα και τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Η έλλειψή της, που είναι συχνή σε μεγάλης ηλικίας άτομα, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα μνήμης. Υποθυρεοειδισμός: Η υπολειτουργία του θυρεοειδούς αδένα (υποθυρεοειδισμός) επιβραδύνει την επεξεργασία των θρεπτικών συστατικών για τη δημιουργία ενέργειας για τα κύτταρα (μεταβολισμός). Ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να οδηγήσει σε αμνησία και σε άλλα προβλήματα που σχετίζονται με τη σκέψη. Όγκοι: Ένας όγκος στον εγκέφαλο μπορεί να προκαλέσει προβλήματα μνήμης ή άλλα συμπτώματα άνοιας.

ηθούν στο να παράγεται περισσότερο σάλιο. Επίσης, να αποφεύγουμε τα τρόφιμα που περικλείουν σάλτσες ή καρυκεύματα, γιατί δυσκολεύουν την κατάσταση. Οι επιστήμονες σημειώνουν επίσης πως όποιος πάσχει από ξηροστομία δεν πρέπει να πίνει μπύρα, κρασί ή οινοπνευματώδη ποτά, τα οποία στεγνώνουν το στόμα, ενώ καλό θα ήταν να αποφεύγονται γενικότερα τρόφιμα πολύ πικάντικα, πικρά ή τραγανά.

Όταν το παιδί δεν χωνεύει το γάλα Μπορεί το γάλα να θεωρείται η βασική τροφή των παιδιών, και ειδικά των βρεφών, υπάρχουν όμως και μωρά που δεν μπορούν να χωνέψουν το γάλα. Μία από τις βασικές αιτίες είναι οι τροφικές αλλεργίες, οι οποίες βάσει επιστημονικών στοιχείων φαίνεται ότι επηρεάζουν το 5-6% των παιδιών κάτω των 3 ετών. Περισσότερο ευάλωτα είναι τα παιδιά που τρέφονται με ξένο γάλα, ενώ πιο σπάνια εμφανίζουν προβλήματα τα παιδιά που θηλάζουν. Τα συμπτώματα που πρέπει να ανησυχήσουν τους γονείς είναι: φούσκωμα στην κοιλιά, εμετός, διάρροια, ερυ-

θρότητα, έκζεμα, ατοπική δερματίτιδα. Για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση αυτή θα πρέπει να αφαιρεθούν πλήρως από τη διατροφή του παιδιού οι πρωτεΐνες αγελαδινού γάλακτος. Αν η αλλεργία ενεργοποιείται κατά τη διάρκεια του θηλασμού, τότε θα πρέπει η μητέρα να σταματήσει τον θηλασμό.

Ο καθένας μας πολλές φορές ξεχνά διάφορα πράγματα ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Για παράδειγμα, πόσο συχνά έχετε αναρωτηθεί πού είναι τα κλειδιά του αυτοκινήτου σας ή ποιο είναι το όνομα του ανθρώπου που μόλις γνωρίσατε;

Σεξομηνύματα: Να στείλω ή όχι;

Δυναμικά έχει εισβάλει στην ερωτική ζωή των ζευγαριών αλλά και των επίδοξων εραστών ο όρος “sexting”. Με αρκετή δόση φαντασίας και ένα κινητό ανά χείρας γίνεται η αποστολή των γραπτών ερωτικών μηνυμάτων, τα οποία όμως αρκετές φορές δεν πετυχαίνουν τον στόχο του αποστολέα καθώς παρερμηνεύονται. Και για του λόγου το αληθές, μελέτη που πραγματοποίησε το Τμήμα Ψυχολογίας του νορβηγικού Πανεπιστημίου Επιστήμης και Τεχνολογίας αποκάλυψε ότι οι γυναίκες πολλές φορές όταν λάμβαναν μηνύματα στο κινητό τους από άνδρες, παρερμήνευαν το φιλικό τους ενδιαφέρον ως ερωτικό. Αλλά και οι άνδρες φαίνεται ότι είναι «χαμένοι στη μετάφραση», αφού όταν έστελναν μηνύματα, ανέφεραν ότι το αδύναμο φύλο συχνά εκλάμβανε τη σεξουαλική έλξη που ένοιωθαν για εκείνες ως ένδειξη φιλικής διάθεσης. Σύμφωνα με τον ερευνητή Mons Bendixen, το γεγονός αυτό οφείλεται στην εξελικτική ψυχολογία, αφού οι γυναίκες με το πέρασμα των χρόνων έχουν εκπαιδευτεί ώστε να βάζουν ψηλά τον πήχη.

79

ΓΊΝΕΤΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΈΣ!

Αλλάξτε την ελληνική αγορά Υγείας! Εγγραφείτε τώρα στο Ph.B (Pharma & Health Business)! ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ

ΕΤΑΙΡΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ

Τ.Κ.

ΠΕΡΙΟΧΗ

ΠΟΛΗ

ΧΩΡΑ

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

E-MAIL

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΚΙΝΗΤΟ

FAX

ΑΦΜ*

ΔΟΥ*

*ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ & ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΕΤΗΣΙΑ: 50€

ΕΤΗΣΙΑ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ: 30€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΥΠΡΟΣ: 70€

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ: 90€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ΕΤΗΣΙΑ: 10€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α 6,5%)

Το Ph.B καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά...οικολογικά!

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / IBAN GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρίας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε πάντα το όνομα σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψιν κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

ΕΠΙΤΑΓΗ

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA S.A., Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953

80

/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015

Συμβάλλουμε με γνώση στο ανθρώπινο δικαίωμα για Πρόληψη, Υγεία & Ποιότητα ζωής για όλους

w w w . a l i v e m a g . g r 

π ε ρ ί

ε υ ε ξ ί α ς

Μηνιαία εφημερίδα για την Υγεία και την Ευζωία

81

1

AΡΘΡΟ

4

/ Δεκέμβριος 2011-Ιανουάριος 2012