Pharma & Health Business #34, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

034

# ΝΟΕ-ΔΕΚ 2 0 1 5

ΠΡΟΦΙΛ Σωτήρης Μπερσίμης

ΡΕΠΟΡΤΆΖ Βαρύ το φορτίο της ΧΑΠ στην Ελλάδα

ΡΕΠΟΡΤΆΖ Το top 20 των πρωταθλητών στα γενόσημα

www.virus.com.gr ISSN: 2241-0961

Pharma & Health Conference Αποκαλυπτικά στοιχεία για τις δαπάνες φαρμάκου

iDΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

2

/ Νοέμβριος 2011

1

iDΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

06

6. Προφίλ Σωτήρης Μπερσίμης Ο πρωταγωνιστής του «σήριαλ» 8. Ρεπορτάζ Pharma & Health Conference Αποκαλυπτικά στοιχεία για τις δαπάνες φαρμάκου 24. Ρεπορτάζ Βαρύ το φορτίο της ΧΑΠ στην Ελλάδα

08

28. Ρεπορτάζ Το top 20 των πρωταθλητών στα γενόσημα

28

34. Ρεπορτάζ Νέος κολοσσός στα φάρμακα

36

36. Άρθρο Κώστας Κάππας Πόση δόση ακτινοβολίας πήρα, γιατρέ; 40. Ρεπορτάζ Όταν ο ασθενής έρχεται τελευταίοςΤο παράδειγμα των ρευματοπαθών

ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Αιμίλιος Νεγκής negis.e@ethosmedia.eu

    

034

# Ν Ο Ε - Δ Ε Κ 2 015 τιμή τεύχους 10€

2

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Χρήστος Χαραλαμπάκης charalampakis.c@ethosmedia.eu

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ: Βασιλική Αγγουρίδη agouridi.v@ethosmedia.eu

ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Άρης Λαυδής lavdis.a@ethosmedia.eu

ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ - ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Δήµητρα Ευθυµιάδου efthymiadou.d@ethosmedia.eu

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ: Αμαλία Λούβαρη louvari.a@ethosmedia.eu

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

Ιοκάστη Αλειφεροπούλου aliferopoulou.i@ethosmedia.eu Κοσμάς Ζακυνθινός zakinthinos.k@ethosmedia.eu



48 44. Έρευνα Δέκα θέσεις για τις πολιτικές αντιμετώπισης του HIV/AIDS 48. Έρευνα Καρκίνος του μαστού: Σοβαρά εμπόδια από τη διάγνωση στη θεραπεία

44

60

52. Άρθρο Άννα Μαστοράκου Σοβαροί κλυδωνισμοί απειλούν τη βιωσιμότητα του ΕΟΠΥΥ 56. Άρθρο Νίκος Μανιαδάκης Αξιολογώντας την καινοτομία στην Υγεία: Μια επιτακτική ανάγκη 60. Άρθρο Γωγώ Οικονομοπούλου Η πολιτική υγείας στην Ελλάδα: Οδεύοντας προς το 2020

56

66. Επικαιρότητα 76. Χρηματιστήριο Ανάλυση VRS 78. Ραντεβού Υγείας

EΠΙΜΈΛΕΙΑ ΥΛΗΣ - CREATIVE: Θεοδοσία Μαρούτση theodosia.maroutsi@gmail.com ISSN: 2241-0961

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ: Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu

ΙΔΙΟΚΤΗΣΊΑ: Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος

   

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ: Σοφία-Αφροδίτη Βουλγαράκη voulgaraki.s@ethosmedia.eu

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ: Τζένη Ρούσση roussi.t@ethosmedia.eu

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος Shutterstock

T: 210 9984950, Φ: 210 9984953 E: info@virus.com.gr • www.virus.com.gr • www.phb.com.gr • www.ethosmedia.eu • www.ethosevents.eu • www.alivemag.gr • www.hrima.gr • www.insuranceworld.gr • www.asfalizomai.com • www.bitdaily.gr

ΕΚΤΎΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

* Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης, ή μέρος αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη

3

EDITΟRIAL

ιο… ρ ά ν ε παρανόμως σ ό λ ι όσοι είχαν τα α ον ίζ κ οπ ντ Ε Το χρόνια. ρικό και ις στο εξωτε είς οι

ταθέσε εια ότι εμ παχυλές κα Είναι αλήθ τα υμε ζο ά τι έρουν πίσω εσ ς συνήθω νονται να φ οι φ εώ ά ρ γρ οχ ιο ι σε υπ οσ δημ ς, ρνηση βάζε αξύ, η κυβέ ου είναι όμω π ετ μ ες ο έρ Στ . Μ α . κλεμμέν στα αρνητικά θα κό τοπίο. πλησιάζουν, αδιοτηλεοπτι ρ να χο να ρ εν να ά ύγ τάξη το με τα Χριστο ιο... κυβέρνηση καλό σενάρ το δω να ς υγείας, η τη σω θή έα α μ π το οσ ν πρ Στο επιλογή και ους αξιοκρατική χνει επιτέλ ν εί η δ στ η ει σ ίν η α ν προβ Η κυβέρ σοκομεία. κρίσιμων κητών στα νο οι διευθέτηση δι η στ ση η εί έτ ρ ω τοποθ 0 να προχ των οι νέες 3.50 ληρώνονται αραχώρηση π οκ η ολ ς , ω κά όπ α δι Στα θεμάτων, σηλευτών, ν και το ατρών και νο των λιμανιώ ι γι ς κα ει ν ψ ίω λή ομ προσ αεροδρ ής σε μάτων, ών επαγγελ ιμη ανάσα ζω στ ει κλ ν τω α νοντας πολύτ δί άνοιγμ ας. πιστρεπτί τη ι κέντρα υγεί πίσω της ανε σοκομεία κα νο αφήνοντας xis ς στάση. ύστημα Ta εοληπτική τη φοριακό σ ο ρ η λ στείρα και ιδ π ο Τ υ, ι οι δηλώσεις λειτουργία το αιώνουν κα α ξεκινά τη εί Υγ ν Σιγά σιγά αρ »! τη ύν σ την ενώ διαφωνο δομένα για ι «ψηφίζουν, πολύτιμα δε στελεχών ότ παρέχοντας ν πόρων, ι ανθρώπινω έρνηση κα β ν υ κ ώ ικ η , υλ ά β α αξιοποίηση Κουτσά-στρ ταξη της υτά θέματα, ς και την πά ου κα στ ιο π κό α υ στ το ι κα τον έλεγχο προχωρεί του ν Παγκόσμιο ι η επιβολή γασία με το κα ρ ό νε ικ συ οτ Σε οδ ξι ς. α σπατάλη όπως το συντ αι οι ί οσλαμβάνοντ θα τεθούν επ ου π , ες ότ ό Υγείας, πρ γρ σμ α νι ς γα ου ρ στ Ο Α ΦΠ αποτελούν ν ί γιατροί, που 16. Παρά τη κο 20 ια υ νε το ς γε χέ κο ρ α πρώτοι οι τάπητος στις τος φία ου συστήμα ική πλειοψη υτ λε ου οβ ιο λίθο του νέ ιν έλ μ κο θε τη ν υσ το α εύθρ με τίδας υγείας. τών, δεν έχου θμιας φρον ευ βά υλ το ω βο ρ 3 π 15 των ε υπάρχει... άμε άλλωστ ασίλης δεν Ας μην ξεχν Β ς. ς ού ιο γ σμ Ά νι ω Ο κλυδ Υ.Γ.: ανέκαθεν στην εξουσία ση η ρ τή α δι ότι η λλά! Χρόνια πο νεκτικά... συ ε ύσ γο ρ λειτου σιότητα ι στη δημο τα ν ο ίδ δ , α εγκής ι Παράλληλ Αιμίλιος Ν ιαφυγής κα οδ ορ φ ς ει οθέσ Βασίλης σημαντικές υπ επί τόσα ζαν τη χώρα νι λά τα ου π διαφθοράς,

Υ.Γ.: Ο Άγιος δεν υπάρχει...

                                

4

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

5

ΠΡΟΦΙΛ

ΣΩΤΉΡΗΣ ΜΠΕΡΣΊΜΗΣ*

Ο πρωταγωνιστής του "σήριαλ"

Ο επίμονος και ανυπόμονος 40άρης καθηγητής που αναλαμβάνει τα ηνία του ΕΟΠΥΥ

Ό

*Πρόεδρος του ΕΟΠΥΥ

της Δήμητρας Ευθυμιάδου

6

σοι πρωτοάκουσαν το όνομά του ούτε που γνώριζαν την ύπαρξή του. «Από πού ξεφύτρωσε τώρα αυτός που θα αναλάβει τον μεγαλύτερο οργανισμό της χώρας με 5,5 δισ. ευρώ;» αναρωτήθηκαν όσοι άκουσαν ότι ο 40άρης Σωτήρης Μπερσίμης θα καθίσει στην «ηλεκτρική καρέκλα» του ΕΟΠΥΥ. Μπορεί ο διορισμός του να άργησε κάτι μήνες – από τον Μάρτιο που πρωτογράφτηκε το όνομά του– αλλά όπως λένε και πολλοί κυβερνητικοί παράγοντες, γελώντας, στο PhB: «Το καλό πράγμα αργεί να ’ρθει!»… Επισήμως πια, ο επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά ανέλαβε τα καθήκοντά του στις 14 Δεκεμβρίου, οπότε και εκδόθηκε και το ΦΕΚ του διορισμού του. Αρκετές μέρες όμως νωρίτερα, ο «αθόρυβος» 40άρης καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά και του Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ) είχε αρχίσει να προετοιμάζεται. Πολλοί τον έβλεπαν να μπαίνει στο κτήριο του ΕΟΠΥΥ στο Μαρούσι, να επισκέπτεται όλους τους ορόφους και να συνομιλεί, μαζί με τους συνεργάτες του, με διάφορα στελέχη του οργανισμού. Όλα αυτά συνέβαιναν ενώ ο απερχόμενος Δημήτρης Κοντός δεν είχε ακόμη αφήσει το γραφείο του. Μάλιστα, παρά τις παραινέσεις του τέως πλέον προέδρου κ. Κοντού, να ανέβει στο γραφείο του, εκείνος αρνιόταν πεισματικά να καταλάβει τη θέση του πριν εκδοθεί και επισήμως το ΦΕΚ. Συνέχιζε ωστόσο σε καθημερινή βάση να εργάζεται διακριτικά στον οργανισμό. Ίσως δεν λένε τυχαία συνάδελφοί του καθηγητές στο πανεπιστήμιο ότι έχει έναν «επίμονο και ανυπόμονο χαρακτήρα». Ένα χαρακτηριστικό άλλωστε που τον έ-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

κανε να θέλει να προετοιμαστεί πριν ακόμη αναλάβει καθήκοντα. Ενδεχομένως, αυτή η «ανυπομονησία» του να τον κάνει να θέλει να οδηγεί γρήγορα αυτοκίνητα. «Τα λατρεύει τα γρήγορα αυτοκίνητα» λένε όσοι είναι στο πλευρό του. Βέβαια, για λόγους δημοσιονομικής στενότητας, ο 40άρης Σωτήρης Μπερσίμης έχει περιοριστεί σε ένα κόκκινο Alfa Romeo, ουδόλως αργό κι αυτό βέβαια… «Η ταχύτητα αυτή είναι που τον διακατέχει και στο θέμα του ΕΟΠΥΥ» λένε όσοι τον γνωρίζουν καλά. Θέλει άμεσα ο οργανισμός να βρει χρήματα από πηγές που μέχρι σήμερα δεν είχαν αξιοποιηθεί, ώστε να μπορεί να προχωρήσει στις αλλαγές που επιθυμεί. Πιθανώς γι’ αυτόν τον λόγο να φρόντισε ο Σωτήρης Μπερσίμης να ενημερωθεί ακόμη και για θέματα που δεν περιλαμβάνονται πρώτα στην ατζέντα του ΕΟΠΥΥ. Πηγές του PhB λένε ότι ενώ στην αρχή δεν γνώριζε τίποτα για τον «φάκελο φάρμακα», μέσα σε λίγες μέρες έχει μάθει ήδη πώς λειτουργεί το σύστημα. Σε αυτό φαίνεται ότι τον βοήθησαν και οι καλές σχέσεις του με παράγοντες του εξωτερικού, καθώς ο νέος πρόεδρος του ΕΟΠΥΥ έχει αποκτήσει μεγάλη φήμη εκεί, κυρίως λόγω των επιστημονικών ερευνών που έχει κάνει στο παρελθόν. Έτσι, αξιοποίησε δεόντως τις γνωριμίες του, ώστε να μπορέσει να μάθει κάθε λεπτομέρεια για τον τομέα των φαρμάκων. Γι’ αυτό και προτίθεται να κάνει άμεσα τροποποιήσεις στο σύστημα της φαρμακευτικής πολιτικής του ΕΟΠΥΥ, όπως λένε όσοι κρυφάκουγαν στους διαδρόμους του οργανισμού όλο το προηγούμενο διάστημα.

Στο μεταξύ όμως, πριν ακόμη κάνει την εμφάνισή του επισήμως ο Σωτήρης Μπερσίμης, το όνομά του συνοδεύεται από διάφορες φημολογίες. Πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν πως ο 40άρης, το όνομα του οποίου ακούμε εδώ και μήνες, είναι «καλό παιδί και έχει όρεξη για δουλειά». Ορισμένοι πιο απαισιόδοξοι ισχυρίζονται ότι δύσκολα θα τα βγάλει πέρα, δεδομένων και των γραφειοκρατικών δυσκολιών που υπάρχουν στον μεγαλύτερο οργανισμό υγείας της χώρας, αλλά και επειδή δεν γνωρίζει πολλά από τον χώρο της υγείας. Βέβαια, οι στενοί του άνθρωποι ισχυρίζονται πως όταν θέλει να μάθει κάτι, θα το κάνει ακόμη και με διαδικασία-εξπρές… Κάπως έτσι έμαθε και ιστιοπλοΐα. Μέσα σε λίγο καιρό, ο συνομήλικος του πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, εκπαιδεύτηκε και στις θάλασσες, εκτός από τους αριθμούς και τις στατιστικές στις οποίες ειδικεύεται. Κάπου εκεί, ανάμεσα στα ιστιοπλοϊκά και τα κύματα, γνώρισε και τη μετέπειτα σύζυγό του, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά, πέντε και οκτώ ετών. Άλλωστε, η αγάπη του για τη θάλασσα είναι αυτή που τον έκανε να κόψει το τσιγάρο πριν μερικά χρόνια, ενώ προηγουμένως κάπνιζε αρειμανίως, ακόμη και δύο πακέτα την ημέρα. Μάλιστα, όσοι κάθονται δίπλα του δεινοπαθούν πια από τα «αντικαπνιστικά αισθήματα» του νέου προέδρου του ΕΟΠΥΥ. Παρότι αντικαπνιστής πλέον, ο Σωτήρης Μπερσίμης «τα ’χει βρει» με τον μανιώδη καπνιστή αναπληρωτή υπουργό Υγείας, Παύλο Πολάκη. Αυτόπτες μάρτυρες στο Υπουργείο Υγείας λένε στο PhB ότι ο Σωτήρης Μπερσίμης ξημεροβραδιάζεται στο «μπαρουτοκαπνισμένο»

γραφείο του Πολάκη. Εξίσου καλές σχέσεις έχει αποκτήσει ο μικρότερος της παρέας και με τον Ανδρέα Ξανθό, τον οποίο γνώρισε πρόσφατα. Κατά τα άλλα, ο νέος πρόεδρος του ΕΟΠΥΥ είναι και λάτρης της φωτογραφίας. Όσοι τον ακολουθούν σε αυτό του το χόμπι λένε ότι προμηθεύεται όποιο μηχάνημα τελευταίας τεχνολογίας κυκλοφορεί για να απαθανατίζει τις στιγμές του. Βέβαια, στη διαδικασία αυτή, ο Σωτήρης Μπερσίμης θα χρειαστεί να «απαθανατίσει» και όλα τα προβλήματα που πνίγουν τον μεγαλύτερο οργανισμό υγείας της χώρας, τον ΕΟΠΥΥ. Και στην περίπτωση αυτή θα χρειαστεί πολλά «καρέ», για να καταγράψει όλες τις δυσκολίες και τα χρέη του οργανισμού. Ένα από τα πρώτα μέτωπα του 40άρη προέδρου είναι οι οφειλές προς γιατρούς, κλινικές, φαρμακευτικές εταιρείες, διαγνωστικά κέντρα κ.ά. Για να φανεί συνεπής προς όλους αυτούς τους παρόχους θα χρειαστεί πρωτίστως την πολιτική «ομπρέλα» της κυβέρνησης και του Υπουργείου Υγείας. Εξάλλου, όλοι οι προηγούμενοι πρόεδροι –τόσο της ΝΔ όσο και του ΠΑΣΟΚ– διαμαρτύρονταν ότι δεν στηρίχθηκαν ικανοποιητικά, ώστε να ξεπεράσουν τα όποια αγκάθια. Οι προηγούμενοι πάντως πρόεδροι του ΕΟΠΥΥ, καθότι 60άρηδες, δεν είχαν επί της ουσίας κάτι να χάσουν, αφού είχαν ήδη χαράξει την πορεία τους και βρίσκονταν στο λυκόφως της καριέρας τους. Σε αντίθεση με τον Σωτήρη Μπερσίμη, που φαίνεται πως έχει να χάσει πολλά σε περίπτωση που το εγχείρημά του στον ΕΟΠΥΥ δεν στεφθεί με επιτυχία. Ίδωμεν…•••

7

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

PHARMA & HEALTH CONFERENCE

Αποκαλυπτικά στοιχεία για τις δαπάνες φαρμάκου Επιμέλεια: Βασιλική Αγγουρίδη,

Ιοκάστη Αλειφεροπούλου Φωτογραφίες: Θ. Αναγνωστόπουλος

Στο πλαίσιο της κρίσιμης καμπής στην οποία βρίσκεται το Σύστημα Υγείας της χώρας διεξήχθη το Pharma & Health Conference 2015

Τ

ο τρίτο κεφάλαιο μιας άγριας δημόσιας προσαρμογής, το Μνημόνιο ΙΙΙ, όπως ονοματίστηκε, σήμανε έναν νέο γύρο περικοπών, βίαιων προσαρμογών και αιφνίδιων αλλαγών στον χώρο της υγείας, και κυρίως του φαρμάκου. Είναι αυτό το «τσεκούρωμα» των δαπανών που ήρθε να «κουμπώσει» στη χρόνια αναποτελεσματικότητα του Συστήματος Υγείας και τα διαχρονικά προβλήματα, δημιουργώντας εκρηκτικές καταστάσεις για τον δημόσιο αλλά και για τον ιδιωτικό τομέα.

Τα ερωτήματα για το παρελθόν είναι πολλά, όπως και η αβεβαιότητα για το παρόν και η ανησυχία για το μέλλον. Το τελευταίο

8

μάλιστα εμφανίζεται όλο και πιο «σκοτεινό», κυρίως σε ό,τι αφορά τη βιωσιμότητα του Συστήματος Υγείας και την ανεμπόδιστη

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

9

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Τα μέλη του ΣΦΕΕ και κάθε άλλος πάροχος δεν μπορεί να είναι και προμηθευτές και απεριόριστοι χρηματοδότες του συστήματος Ο. Παπαδημητρίου

10

πρόσβαση των πολιτών σε υπηρεσίες υγείας και φάρμακα, πόσο μάλλον σε καινοτόμες θεραπείες και τεχνολογίες. Σε αυτά τα ερωτήματα κλήθηκε να απαντήσει το 6ο Pharma & Health Conference, επιτυγχάνοντας να σκιαγραφήσει τον χώρο της υγείας, σε μια προσπάθεια να βρεθούν πηγές σπατάλης, τρόποι εξορθολογισμού, ανεκμετάλλευτες ευκαιρίες και δυνατότητες ανακατεύθυνσης πόρων αλλά και πολιτικών. Είναι σαφές πως αν η κυβέρνηση θέλει να υλοποιήσει τη δέσμευσή της για ουσιαστική αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης και ενίσχυση των υπηρεσιών υγείας, θα πρέπει να εξασφαλίσει την επαρκή χρηματοδότηση. Σε αυτήν την κατεύθυνση η λύση ίσως να μη βρίσκεται σε νέες οριζόντιες περικοπές και εξαντλητικά μέτρα για Δημόσιο και ιδιώτες. Ίσως, απλά, απαιτείται να ληφθούν μέτρα που θα βάλουν τις βάσεις και θα επιτρέψουν την ουσιαστική εξοικονόμηση, τα επόμενα χρόνια, πριν δημιουργηθούν υπερβάσεις και δυσλειτουργίες, ελλείψεις και προβλήματα. Βέβαια, αν αναλογιστούμε πως μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές η κυβέρνηση δεν έχει φέρει εις πέρας τις εξαγγελίες της για τον χώρο της υγείας, η κατάσταση καθίσταται όλο και πιο κρίσιμη: Βελτίωση της πρόσβασης των ανασφαλίστων στις υπηρεσίες υγείας και πρόσληψη περίπου 4.500 εργαζομένων στα νοσοκομεία του ΕΣΥ εντός του 2015, ηλεκτρονική διασύνδεση όλων των δομών υγείας, ενεργοποίηση της επιτροπής διαπραγμάτευσης του ΕΟΠΥΥ, δικαιότερη συμμετοχή των ασφαλισμένων στη φαρμακευτική δαπάνη, αναδιοργάνωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, νέου τύπου συμβάσεις με τους ιδιώτες παρόχους.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

Στο συνέδριο, το οποίο διοργάνωσαν για 6η χρονιά η Ethos Events, το περιοδικό Pharma & Health Business και το Virus.com.gr, υπό την αιγίδα του ΣΦΕΕ, παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά πολύτιμα δεδομένα για τη φαρμακευτική δαπάνη ανά ιατρική ειδικότητα και γεωγραφική περιφέρεια. Τα δεδομένα, όπως θα διαβάσετε παρακάτω στην παρουσίαση του κυρίου Πολύζου, δείχνουν ότι τρεις ιατρικές ειδικότητες (γενικοί γιατροί, παθολόγοι και καρδιολόγοι) συνταγογραφούν το 80% της φαρμακευτικής δαπάνης του ΕΟΠΥΥ για το 2014, γεγονός που υποδηλώνει προς ποια κατεύθυνση πρέπει να στραφεί ο έλεγχος της συνταγογράφησης των φαρμάκων.

Ολύμπιος Παπαδημητρίου Αντιπρόεδρος του ΣΦΕΕ Στον στόχο του συνεδρίου να συμβάλει σε ένα στρατηγικό σχέδιο για την Υγεία των Ελλήνων, αναφέρθηκε στην εισαγωγική του ομιλία ο αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), Ολύμπιος Παπαδημητρίου. «Ο χρόνος μας έχει εξαντληθεί. Η χώρα πρέπει, το συντομότερο δυνατό, να βάλει τα πράγματα σε μια τάξη σε ό,τι αφορά στις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει και ταυτόχρονα να υλοποιήσει μεγάλες δομικές αλλαγές. Μοιάζουμε με ένα αυτοκίνητο που εν κινήσει πρέπει να αλλάξει λάστιχα. Και ταυτόχρονα να ελέγξει την πορεία του, για να μην εκτραπεί. Χωρίς ένα στρατηγικό σχέδιο η εκτροπή φαντάζει αναπόφευκτη» σημείωσε. Σύμφωνα με τον κύριο Παπαδημητρίου, στο επίκεντρο αυτού του σχεδίου βρίσκε-

1

ται ο Έλληνας πολίτης, ο Έλληνας ασθενής, που περιμένει ένα βιώσιμο Σύστημα Υγείας με διασφαλισμένη ποιότητα, που θα εξασφαλίζει ισότιμη πρόσβαση στις αναγκαίες θεραπείες. Ταυτόχρονα, η έντονα αναπτυξιακή διάσταση του κλάδου της υγείας μπορεί να συμβάλει και στην τόνωση της εθνικής οικονομίας. Όπως ανέφερε ο κύριος Παπαδημητρίου, το στρατηγικό αυτό σχέδιο για την Υγεία πρέπει να περιλαμβάνει 3 ενότητες: 1. Αποτίμηση του φορτίου νοσηρότητας και ορθολογική χρηματοδότηση του συστήματος a. Μητρώα ασθενών b. Ηλεκτρονική κάρτα ή φάκελος ασθενούς c. Χρήση των στοιχείων και εργαλείων της ΗΔΙΚΑ για την κατάρτιση προϋπολογισμών βάσει στοιχείων και όχι βάσει ποσοστών του ΑΕΠ, που αγνοούν παντελώς κοινωνικές, επιδημιολογικές, ακόμη και γεωπολιτικές συνθήκες. d. Προτεραιότητα στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, η οποία θα υποστηριχθεί καλύτερα με τη σύμπραξη των δυνάμεων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. e. Τεκμηριωμένοι νοσοκομειακοί προϋπολογισμοί.

2. Πρόσβαση των ασθενών στις κατάλληλες θεραπείες και υπηρεσίες χωρίς διακρίσεις a. Μηχανισμοί αξιολόγησης νέων θεραπειών. Να δοθεί χώρος στην καινοτομία αξιολογώντας τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας και το πρόσθετο θεραπευτικό όφελος. Ό,τι είναι φθηνό δεν είναι απαραίτητα το κατάλληλο, και ό,τι είναι ακριβό δεν είναι απαραίτητα καινοτόμο. b. Εκσυγχρονισμός του συστήματος τιμολόγησης και αποζημίωσης ταυτόχρονα.

Τα δυο τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Το κράτος δεν πληρώνει απαραίτητα την τιμή ενός φαρμάκου. Πληρώνει την τιμή αποζημίωσής του. Ας σταματήσει το κυνήγι των τιμών που πλέον έχουν εξορθολογιστεί, που μόνο προβλήματα δημιουργεί στην πρόσβαση.

3. Ορθολογική διαχείριση πόρων a. Εφαρμογή θεραπευτικών πρωτοκόλλων που θα συμβάλουν στην πιο σωστή χρήση των φαρμάκων και στον περιορισμό των μη τεκμηριωμένων θεραπευτικών επιλογών. b. Μέτρα ελέγχου του όγκου της συνταγογράφησης, που θα στηρίζονται σε στοιχεία και όχι σε αριθμητικά πλαφόν. c. Αύξηση του όγκου χρήσης των γενοσήμων, που θα δημιουργεί εξοικονόμηση στο σύστημα και ταυτόχρονα θα στηρίζει την παραγωγή φαρμάκων στην Ελλάδα. d. Επιτροπή διαπραγμάτευσης και κλειστών συμφωνιών. e. Βελτιστοποίηση της διαχείρισης των κρατικών δομών και μεγιστοποίηση του οφέλους από τις ιδιωτικές δομές. «Ένα τέτοιο σχέδιο μπορούν να στηρίξουν οι επιχειρήσεις του κλάδου αλλά μπορούν και να στηριχτούν σε αυτό» ανέφερε ο κύριος Παπαδημητρίου, όμως τα μέλη του ΣΦΕΕ και κάθε άλλος πάροχος δεν μπορούν να είναι και προμηθευτές και απεριόριστοι χρηματοδότες του συστήματος. «Το σημερινό χρέος του 1,2 δισ. ευρώ προς τα μέλη του ΣΦΕΕ μόνο με καθυστέρηση αποπληρωμής έως και 9 μήνες αποτελεί τροχοπέδη στα όποια επενδυτικά πλάνα τους, για πολλές εταιρείες θέτει θέμα επιβίωσης, αλλά και για το κράτος, θα μου επιτρέψετε να πω, αποτελεί ένα διαπραγματευτικό μειονέκτημα» κατέληξε.

1. Ολύμπιος Παπαδημητρίου, Αντιπρόεδρος του ΣΦΕΕ

11

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

2

Κάθε περαιτέρω συμπίεση των τιμών θέτει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα προϊόντων και επιχειρήσεων Φ. Κοσμοπούλου

12

Φαίη ΚοσμοπούλουΔεληγιάννη Γενική διευθύντρια της ΠΕΦ Η γενική διευθύντρια της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ), Φαίη Κοσμοπούλου-Δεληγιάννη, σημείωσε ότι «ο χώρος της υγείας, και συγκεκριμένα το Φάρμακο, δέχεται ακόμα πιέσεις, καθώς οι επιταγές του Μνημονίου πλήττουν ανεπανόρθωτα την εγχώρια παραγωγή φαρμάκου, τον κλάδο που στηρίζει, όσο κανείς άλλος, το εθνικό σύστημα υγείας». Όμως η ελληνική φαρμακοβιομηχανία αποτελεί λύση για την εθνική οικονομία και πυλώνα ανάπτυξης για την Ελλάδα, καθώς τα μέλη της ΠΕΦ διαθέτουν πάνω από 11.000 άμεσες θέσεις εργασίας, εξάγουν ποιοτικά ελληνικά φάρμακα σε 85 χώρες παγκοσμίως, κάνοντας το ελληνικό φάρμακο γνωστό διεθνώς, και «τρέχουν» 85 ερευνητικά προγράμματα, παρά το ασφυκτικό κλίμα. «Εμείς όμως συνεχίζουμε να αντιστεκόμαστε, παράγουμε, επενδύουμε, γιατί θέλουμε να μείνουμε στην Ελλάδα» σημείωσε. «Ωστόσο, οι Θεσμοί επανήλθαν με σκληρότερες απαιτήσεις στον χώρο του φαρμάκου, και ειδικά για την ελληνική παραγωγή» σημείωσε. Για όλους τους εμπλεκομένους στη συγκρότηση της φαρμακευτικής πολιτικής, πλην των Θεσμών, είναι φανερό ότι η τιμολόγηση, σαν εργαλείο εξοικονόμησης, έχει φθάσει στα όριά της. «Κάθε περαιτέρω συμπίεση των τιμών θέτει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα φαρμακευτικών προϊόντων και επιχειρήσεων, χωρίς ουσιαστικό όφελος σε όρους εξοικονομήσεων» υπογράμμισε η Φαίη Κοσμοπούλου. «Η μονομερής εστίαση στην τιμολόγηση δεν αντιμετωπίζει τα αίτια που συντελούν

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

στην αύξηση της δαπάνης, την αναίτια υποκατάσταση των οικονομικότερων θεραπειών με νέες ακριβότερες, την αδικαιολόγητα εκτεταμένη χρήση των νέων ακριβών φαρμάκων και την αδυναμία αξιοποίησης της δυναμικής των γενοσήμων, των οποίων η διείσδυση παραμένει σε χαμηλά επίπεδα» ξεκαθάρισε η κυρία Κοσμοπούλου. Προειδοποίησε δε πως «υπάρχει κίνδυνος να γυρίσει μπούμερανγκ στη φαρμακευτική περίθαλψη, αφού πολλά φάρμακα θα είναι ασύμφορο να κυκλοφορούν στην αγορά». «Γίνεται μια προσπάθεια διάλυσης ενός από τους τελευταίους πυλώνες ανάπτυξης της Ελλάδας, της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας, που κατέχει την τρίτη θέση στις εξαγωγές και συνεισφέρει στο ΑΕΠ της χώρας» προειδοποίησε η γενική διευθύντρια της ΠΕΦ.

Γιώργος Δραχτίδης Μέλος του ΔΣ της ΕΝΕ Ενωτικό ήταν το σήμα που εξέπεμψε από το βήμα του 6ου Pharma & Health Conference ο Γιώργος Δραχτίδης, μέλος του ΔΣ της Ένωσης Νοσηλευτών Ελλάδος (ΕΝΕ), καλώντας όλους τους εμπλεκομένους στην Υγεία, ξεπερνώντας συντεχνιακές λογικές και βλέποντας πέρα από τις πολιτικές γωνίες που μπορεί να έχει ο καθένας, να παλέψουν από κοινού για να προσφέρουν στην Ελλάδα ό,τι καλύτερο για τις επόμενες γενιές. «Λέξεις όπως βιωσιμότητα, προσβασιμότητα, χρηματοδότηση, κλινικές μελέτες, ηλεκτρονική διασύνδεση είναι όροι που απασχολούν εντονότατα» υπογράμμισε ο κύριος Δραχτίδης. «Πρέπει όλοι μας να κάνουμε

3

ό,τι μπορούμε, από όπου βρισκόμαστε, με ό,τι έχουμε» δήλωσε. «Η χώρα δεν υστερεί ούτε σε κτηριακή υποδομή ούτε σε επιστημονικό προσωπικό, αλλά σε οργάνωση και διοίκηση. Ηγέτες χρειαζόμαστε» κατέληξε ο κύριος Δραχτίδης.

Δημήτρης Κοντός Πρόεδρος του ΕΟΠΥΥ Στην ομιλία του ο (τότε) πρόεδρος του ΕΟΠΥΥ, Δημήτρης Κοντός, αναφέρθηκε στην οικονομική βιωσιμότητα του οργανισμού, ο οποίος έχει κληθεί να λειτουργήσει σε ένα ιδιαίτερα δύσκολο περιβάλλον. Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε, τα τελευταία χρόνια η συνολική δαπάνη υγείας μειώθηκε κατά 35,3%, κατά 41% η δημόσια δαπάνη υγείας και κατά 50% η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη. «Στο τρίτο Μνημόνιο αποτυπώθηκε η υποχρέωση της χώρας να εφαρμόσει κλειστούς προϋπολογισμούς για όλες τις κατηγορίες υπηρεσιών του ΕΟΠΥΥ, σταθερούς για την επόμενη τριετία» ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο κύριος Κοντός. «Το θετικό στοιχείο είναι ότι θα έχουμε ένα σταθερό περιβάλλον για τα επόμενα τρία χρόνια. Δεν θα έχουμε εκπλήξεις για περαιτέρω μείωσή του. Το αρνητικό στοιχείο είναι ότι πρόκειται για περιορισμένο προϋπολογισμό και είναι ζητούμενο αν είναι αρκετός να καλύψει τις ανάγκες ΕΟΠΥΥ και ασφαλισμένων» συμπλήρωσε. «Ο προϋπολογισμός προβλέπει κάποια έσοδα, το ζητούμενο είναι αν έρχονται αυτά τα έσοδα στον ΕΟΠΥΥ» ανέφερε ο κύριος Κοντός, διευκρινίζοντας πως, δυστυχώς, οι ασφαλιστικές εισφορές, που αποτελούν την κύρια πηγή εσόδων για τον οργανισμό,

4

αν και εισπράχθηκαν, δεν αποδόθηκαν. Είναι χαρακτηριστικό το ότι, αθροιστικά, η υστέρηση των εισφορών φθάνει το 1,5 δισ. ευρώ, από το οποίο τα 800 εκατ. ευρώ διαμορφώθηκαν μόνο στο πρώτο οκτάμηνο του 2015. Την ίδια ώρα, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τους παρόχους φθάνουν το 1,8 δισ. ευρώ μέχρι και τον Αύγουστο, με το μεγαλύτερο μέρος να αφορά τις φαρμακευτικές εταιρείες. Προκειμένου λοιπόν να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της εποχής, ο ΕΟΠΥΥ, σε πρώτη φάση, αναδιαμορφώνει τον ΕΚΠΥ και σχεδιάζει νέες συμβάσεις με παρόχους. Παράλληλα, δίνει έμφαση στον εκσυγχρονισμό της διαδικασίας παροχών και στον εξορθολογισμό των δαπανών. Πρόκειται «για χώρο χωρίς κλειστούς προϋπολογισμούς και αναιμικό πλαίσιο ελέγχου, αποτελεί δε τον σημαντικότερο χώρο προκλητικής ζήτησης, σπατάλης, ακόμα και παραβατικότητας. Συνολικά, οι δαπάνες που αφορούν τις παροχές ξεπερνούν τα 500 εκατ. ετησίως, μέγεθος που δεν μπορεί να μας αφήνει αδιάφορους» υπογράμμισε ο κύριος Κοντός, τονίζοντας πως στόχος των προσπαθειών από πλευράς του οργανισμού στον τομέα είναι η ανακατανομή πόρων, προκειμένου να διοχετευθούν εκεί που υπάρχει ανάγκη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ελεγχόμενης δαπάνης αποτελεί η περίπτωση των επιθεμάτων. Σύμφωνα με τον κύριο Κοντό, κάθε μήνα 117 χιλιάδες πολίτες βάζουν επιθέματα! Η δαπάνη εκτινάχθηκε από τα 12,8 εκατ. το 2012 στα 26,5 εκατ. ευρώ για τους πρώτους πέντε μήνες του 2015. Πλέον, έχει αλλάξει ο τρόπος συνταγογράφησης, που συνοδεύεται από αποδεικτικό φωτογραφικό υλικό. Αντίστοιχη σπατάλη ελέγχεται και στο κομμάτι των σκευασμάτων ειδικής διατροφής

2. Φαίη Κοσμοπούλου-Δεληγιάννη, Γενική διευθύντρια της ΠΕΦ 3. Γιώργος Δραχτίδης, Μέλος του ΔΣ της ΕΝΕ 4. Δημήτρης Κοντός, Πρόεδρος του ΕΟΠΥΥ

13

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

5

Το σύστημα δεν δουλεύει σωστά, γεγονός το οποίο συνεπάγεται επενδυτικό ρίσκο για τις εταιρείες R. Canevari

για συγκεκριμένες παθήσεις, των οποίων η συνολική δαπάνη εκτινάχθηκε από τα 2,5 εκατ. το 2013 στα 17,9 εκατ. ευρώ το τρέχον έτος (έως και τον Ιούνιο). Επιπλέον, η υπέρβαση της δαπάνης για τις διαγνωστικές εξετάσεις την περίοδο 20132014 ξεπέρασε το 100%. Η λήψη μέτρων ήταν, λοιπόν, απαραίτητη. Με στόχο τον εξορθολογισμό των δαπανών και την εξοικονόμηση χρημάτων, ο ΕΟΠΥΥ έχει ετοιμάσει μια πρόταση τριών αξόνων. Αρχικά, στόχος ήταν η ενίσχυση των συνταγογραφικών οδηγιών, που παρουσιάζουν βέβαια ακόμη κάποιες αδυναμίες. Συνολικά, το όφελος από αυτήν την κίνηση εκτιμάται πως εξοικονομεί 13 με 14%. Το δεύτερο σημείο είναι η ανακοστολόγηση για αρκετές εξετάσεις, η οποία επί της ουσίας είναι υποκοστολόγηση. Η πρόταση αυτή εκτιμάται ότι θα προσθέσει μια εξοικονόμηση πάνω από 20% και, σε συνδυασμό τις συνταγογραφικές οδηγίες, το μάζεμα της δαπάνης θα ξεπεράσει το 30%. Τελευταίο σημείο είναι η εφαρμογή μιας πολιτικής κλιμακωτών εκπτώσεων (rebate όγκου) για τις 6 πιο κοστοβόρες κατηγορίες εξετάσεων, που θα επιτρέψει να συγκρατηθεί η δαπάνη χωρίς να χρειαστεί η εφαρμογή clawback.

Riccardo Canevari Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Novartis Hellas Την ανάγκη να γίνουν ουσιαστικές διαπραγματεύσεις μεταξύ της φαρμακοβιομηχανίας και της Πολιτείας, ώστε να μην περιοριστεί η πρόσβαση των ασθενών στα φάρμακα λόγω ανεπαρκών πόρων, ανέδειξε στην ομιλία του ο Riccardo Canevari, πρόε-

14

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

δρος και διευθύνων σύμβουλος της Novartis Hellas. Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε, παρότι η πρόσβαση των Ελλήνων σε καινοτόμες θεραπείες γίνεται με καθυστέρηση 9-20 μηνών, η φαρμακευτική δαπάνη είναι εκτός ορίων, με αποτέλεσμα ο κλάδος της φαρμακοβιομηχανίας να καλείται να πληρώσει φέτος 300 εκατ. ευρώ clawback, όταν το 2013 ήταν λιγότερο από 50 εκατ. ευρώ και το 2014 ξεπέρασε τα 200 εκατ. ευρώ. Τα δεδομένα υποδεικνύουν ότι το σύστημα δεν δουλεύει σωστά, γεγονός το οποίο συνεπάγεται επενδυτικό ρίσκο για τις εταιρείες, όπως ανέφερε ο κύριος Canevari, τονίζοντας ότι θα πρέπει να ληφθούν μέτρα στους εξής άξονες: 1) έλεγχος του όγκου των φαρμάκων, 2) απλοποίηση του συστήματος τιμολόγησης, 3) επιτάχυνση της πρόσβασης των ασθενών στις καινοτόμες θεραπείες και 4) σταθερότητα του συστήματος. Μεταξύ των προτάσεων που έκανε ο κύριος Canevari ήταν η ολοκλήρωση των Αρχείων Ασθενών και των Θεραπευτικών Πρωτοκόλλων, η ταχύτερη πτώση της τιμής στα γενόσημα και στα φάρμακα εκτός πατέντας, η επιβολή rebate βασισμένου στον όγκο και η αποζημίωση μόνο του 85% του κόστους των φαρμάκων που αποδεικνύονται αποτελεσματικά για τους ασθενείς.

Στρογγυλό Τραπέζι I: Βιωσιμότητα του Συστήματος Υγείας Στο κρίσιμο ερώτημα κατά πόσο υπάρχει λύση στον γόρδιο δεσμό της βιωσιμότητας του Συστήματος Υγείας κλήθηκαν να απαντήσουν οι συμμετέχοντες στο πρώτο Στρογγυλό Τραπέζι του συνεδρίου. Βασικό συμπέρασμα του πρώτου πάνελ

6

ήταν πως η βιωσιμότητα του Συστήματος Υγείας δεν έχει μόνο οικονομική διάσταση, γι’ αυτό και απαιτείται να ληφθούν συγκεκριμένα και αποτελεσματικά μέτρα που θα ανακατανείμουν με τέτοιον τρόπο τους πόρους, ώστε η σπατάλη να δώσει χώρο στην ανάγκη. Στην κατεύθυνση αυτή, επισημάνθηκε η σημασία της εκτίμησης των υγειονομικών αναγκών της χώρας, η κατάρτιση κατευθυντήριων οδηγιών για την ποιότητα του συστήματος με βάση τον ασθενή και η επένδυση στην ανάπτυξη της φαρμακοβιομηχανίας. «Η βιωσιμότητα δεν είναι μόνο ένα οικονομικό μέγεθος. Παρόλο που φαίνεται ότι υπάρχει μια σταθερότητα, δεν πρέπει να ξεχάσουμε και τις άλλες παραμέτρους που στηρίζουν τη βιωσιμότητα» επεσήμανε ο πρόεδρος του ΕΟΠΥΥ, Δημήτρης Κοντός, τονίζοντας πως υπάρχει «ανάγκη από συγκεκριμένα μέτρα που θα φέρουν αποτέλεσμα, και πρέπει να ανακατανεμηθούν οι πόροι και στο φάρμακο και στις εξετάσεις, και η σπατάλη να δώσει χώρο στην ανάγκη». «Οι προϋπολογιζόμενες δαπάνες δεν έχουν προκύψει μέσα από μελέτη αναγκών ανά κατηγορία, είτε στα διαγνωστικά είτε στο φάρμακο. Χρειαζόμαστε μια εκτίμηση αναγκών, ώστε στη συνέχεια να αγοράζουμε όσες υπηρεσίες δεν καλύπτονται» εξήγησε. Από την πλευρά του, ο Παναγιώτης Βάρδας, καθηγητής Καρδιολογίας, MD, PhD, στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, τέως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας, διευθύνων σύμβουλος του ΔΣ της European Heart Agency (ESC), σημείωσε: «Χρειάζεται να θυμόμαστε ότι ο “πρίγκιπας” είναι ο ασθενής. Το Σύστημα Υγείας προδόθηκε από όλους, με κακοδιαχείριση όλων των εμπλε-

κομένων. Χαρακτηριστικό είναι ότι έχουμε περίπου 30.000 περισσότερους γιατρούς από χώρες όπως η Πορτογαλία, η Τσεχία, το Βέλγιο». Ο κύριος Βάρδας υπογράμμισε ότι το μέλλον για το Σύστημα Υγείας είναι αυτό που στηρίζεται στην αξία (value based medicine). «Δεν μπορεί να υποχρεώνεται ένας άνθρωπος να πληρώνει μηνιαίες εισφορές χωρίς να το “εισπράττει” εφόσον ασθενήσει. Είναι αναγκαίο να υπάρξουν κατευθυντήριες οδηγίες για την ποιότητα του Συστήματος Υγείας με βάση τον ασθενή, δηλαδή να πληρώνει αλλά να ξέρει τι υγεία αγοράζει» ανέφερε σχετικά. Στο ίδιο τραπέζι, ο δρ Νίκος Μανιαδάκης, καθηγητής και διευθυντής του ΜΠΣ στη Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας, αναπληρωτής κοσμήτορας της ΕΣΔΥ, ανέφερε ότι όλη η Ευρώπη ασχολείται με την αναδιοργάνωση των συστημάτων υγείας. «Τα τελευταία πέντε χρόνια έχουν γίνει πολλά προς τη σωστή κατεύθυνση, και μπορεί να χαρακτηριστεί ως ο πλέον επιτυχημένος τομέας της Δημόσιας Διοίκησης, παρ’ όλα αυτά μπορούν να γίνουν ακόμη περισσότερα» είπε χαρακτηριστικά. Ο κύριος Μανιαδάκης σημείωσε ότι για ένα αποτελεσματικό Σύστημα Υγείας υπάρχουν τα εξής βασικά συστατικά: η καλή «ραχοκοκκαλιά» με σωστά πληροφοριακά συστήματα, η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό, η σωστή κοστολόγηση στο φάρμακο, στις εξετάσεις και στα ιατροτεχνολογικά προϊόντα, υπογραμμίζοντας ότι «μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει η απαραίτητη εκτίμηση υγειονομικών αναγκών της χώρας». Τέλος, ο Riccardo Canevari, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Novartis Hellas, επεσήμανε ότι «στην Ελλάδα υπάρχουν καλά εργαλεία, τα οποία πρέπει να εφαρμόσουμε, όμως είναι σημαντικό τα

5. Riccardo Canevari, Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Novartis Hellas 6. (από αριστερά) R. Canevari, Πρ. & Δ/νων Σύμβουλος της Novartis Hellas, Δρ Ν. Μανιαδάκης, Καθηγ. & Δ/ντής του ΜΠΣ Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας, Αναπλ. Κοσμήτορας της ΕΣΔΥ, Δ. Κοντός, Πρ. του ΕΟΠΥΥ, Π. Βάρδας, Καθηγ. Καρδιολογίας (MD, PhD) του Πανεπιστημίου Κρήτης, τέως Πρ. της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας, Δ/νων Σύμβουλος του ΔΣ της ESC, Α. Νεγκής, Δημοσιογράφος

15

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

7

Πολλές πολιτικές, τα τελευταία 4 χρόνια, χωρίς να προλαβαίνουμε να αξιολογήσουμε τα αποτελέσματά τους Ν. Πολύζος

φαρμακευτικά προϊόντα να αποζημιώνονται μόνο εφόσον υπάρχει μετρήσιμη αξία για τον ασθενή. Το Υπουργείο Υγείας πρέπει να έχει ως προτεραιότητα την ασφάλεια των ασθενών. Παράλληλα όμως η Πολιτεία θα πρέπει να επενδύσει στην ανάπτυξη της φαρμακευτικής βιομηχανίας, για το καλό της συνολικής οικονομίας. Πρέπει να διατηρηθούν οι επενδύσεις και να αυξηθούν, αν είναι εφικτό». Αναφορικά με την παρούσα κατάσταση, ο κύριος Canevari τόνισε ότι υπάρχει θετική προοπτική, καθώς διαφαίνεται μια σταθερότητα, υπό την προϋπόθεση να υπάρχει ο χρόνος για να ολοκληρωθεί το έργο που ξεκίνησε. Για τη φαρμακευτική δαπάνη δε ανέφερε ότι ναι μεν υπάρχει πλέον μια σταθερότητα, αλλά ότι δεν έπρεπε να πέσει κάτω από τα 2 δισ. ευρώ.

Νίκος Πολύζος Καθηγητής Διοίκησης και Οργάνωσης Υπηρεσιών Υγείας του Τμήματος Κοινωνικής Διοίκησης, του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης Σημαντικά δεδομένα για τη φαρμακευτική δαπάνη ανά ιατρική ειδικότητα και γεωγραφική περιφέρεια παρουσίασε ο καθηγητής Νίκος Πολύζος. Η έρευνα διεξήχθη από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο σε συνεργασία με τον ΕΟΠΥΥ. Καταρχάς, ο κύριος Πολύζος αναφέρθηκε στις πολιτικές ελέγχου φαρμάκων κατά την περίοδο 2011-2014. Οι πολιτικές που απέδωσαν ήταν κυρίως στο πεδίο της ασφάλισης υγείας, δηλαδή σε ΕΟΠΥΥ και ηλεκτρονική συνταγογράφηση, παρεμβάσεις που είχαν θετικό πρόσημο, αλλά και στο πεδίο του ελέγχου των δαπανών, με μέ-

16

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

τρα που έφεραν αρνητικό φορτίο, όπως οι απότομες μειώσεις των τιμών και του ποσοστού κέρδους των φαρμακείων, «τα περιβόητα clawback και rebate, επειδή δεν απέδωσαν τα μέτρα ελέγχου συνταγών και κατανάλωσης, όπως η θετική και η αρνητική λίστα». Τα στοιχεία έδειξαν ότι τρεις ιατρικές ειδικότητες συνταγογράφησαν το 80% της φαρμακευτικής δαπάνης του ΕΟΠΥΥ για το 2014. Πρόκειται για τους γενικούς γιατρούς, τους παθολόγους και τους καρδιολόγους, με τα δεδομένα να καταδεικνύουν σαφώς προς ποια κατεύθυνση πρέπει να στραφεί ο έλεγχος της συνταγογράφησης των φαρμάκων. Σύμφωνα με τον καθηγητή, οι πιο σημαντικές πολιτικές ελέγχου φαρμάκων για το διάστημα 2011-2014 ήταν: 1. Η ασφάλιση υγείας μέσω του ΕΟΠΥΥ και της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, 2. Ο έλεγχος συνταγών με τη θετική λίστα (μείωση), την αρνητική λίστα (αύξηση), τα μηνιαία όρια ανά γιατρό, τη δραστική ουσία/έλεγχο και τα θεραπευτικά πρωτόκολλα κατανάλωσης και 3. Ο έλεγχος δαπανών με μειώσεις τιμών-ασφαλιστικής τιμής, μείωση κέρδους φαρμακείων και clawback-rebate. Όσον αφορά τα αποτελέσματα, είναι ενδεικτικό ότι η εξωνοσοκομειακή δαπάνη μειώθηκε από τα 5,1 δισ. το 2009 στα 2,3 δισ. το 2014, ενώ η κατά κεφαλήν δαπάνη μειώθηκε από τα 455 εκατ. στα 200 εκατ. το 2014. Καταλήγοντας, ο κύριος Πολύζος έδωσε έμφαση σε προτάσεις όπως η συνεχής αξιολόγηση των στοιχείων, η τεχνική επάρκεια παρακολούθησης, η διαπραγματευτική συμμετοχή, η πολιτική ανταπο-

8

κρισιμότητα και οι διορθώσεις με βάση κάθετες, και όχι μόνο οριζόντιες, αξιολογήσεις και πολιτικές.

Νίκος Κωστάρας Γενικός διευθυντής της IMS Hellas Στην ομιλία του ο Νίκος Κωστάρας, γενικός διευθυντής της IMS Hellas, αποτύπωσε τη σημερινή εικόνα της αγοράς του φαρμάκου και του φαρμακείου, με έμφαση στα γενόσημα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε, η αγορά φαρμακείου κατά το χρονικό διάστημα 2010-2015 υποχώρησε μόλις κατά 0,7% σε όγκο, γεγονός το οποίο οφείλεται στην καλή πορεία των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων (ΜΗΣΥΦΑ). Ειδικότερα, ενώ το φάρμακο (με κουπόνι) υποχώρησε κατά 8%, τα ΜΗΣΥΦΑ την ίδια περίοδο αυξήθηκαν κατά 17,4%. Στην ίδια χρονική περίοδο, η αγορά φαρμακείου μειώθηκε σε αξίες κατά 20%, με τα φαρμακευτικά σκευάσματα να έχουν υποχωρήσει κατά 28,1% και τα ΜΗΣΥΦΑ να έχουν παρουσιάσει άνοδο της τάξης του 37,1%. Όπως τόνισε ο κύριος Κωστάρας, τα συνταγογραφούμενα φάρμακα αποτελούν μόνο το 74% των συνολικών πωλήσεων στην αγορά του φαρμακείου, έναντι του 82% που ήταν το 2010, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη οι εταιρείες να μελετήσουν εκ νέου την αλλαγή στο χαρτοφυλάκιο με τα προϊόντα τους. Σε ό,τι αφορά τα γενόσημα, ο κύριος Κωστάρας ανέφερε ότι την τελευταία χρονιά το ποσοστό τους στην αγορά φαρμάκου αυξήθηκε κατά 9,5% σε όγκο. Αν και το ποσοστό είναι μικρό, αν συνυπολογίσει κανείς τα φάρμακα που έχουν χάσει την

πατέντα τους και αυτά που δεν είχαν ποτέ πατέντα, θα δει ότι είναι πολύ μεγάλο. Σε αξία, πάλι, τα γενόσημα παρουσίασαν πολύ μεγάλη πτώση, λόγω της μέσης τιμής (από 1,6 δισ. ευρώ σε 840 εκατ. ευρώ), καταλήγοντας ότι για να αυξηθεί το ποσοστό των γενοσήμων απαιτείται μια πολιτική απόφαση η οποία να λαμβάνει υπόψη τόσο τον όγκο όσο και την τιμή. Στην ομιλία του ο Νίκος Κωστάρας επεσήμανε επίσης ότι «η αγορά φαρμακείου κατά την πενταετία 2010-2015 υποχώρησε κατά μόλις 0,7% σε όγκο, και αυτό οφείλεται στην καλή πορεία των ΜΗΣΥΦΑ, καθώς το Φάρμακο (με κουπόνι) υποχώρησε κατά 8%, ενώ τα ΜΗΣΥΦΑ την ίδια περίοδο αυξήθηκαν κατά 17,4%». Σύμφωνα με τον κύριο Κωστάρα, η αγορά του φαρμακείου, την ίδια πενταετία, κατέγραψε μείωση κατά 20% σε αξίες, με τα φαρμακευτικά σκευάσματα να έχουν υποχωρήσει κατά 28,1%, ενώ τα ΜΗΣΥΦΑ παρουσίασαν άνοδο 37,1%. Αξίζει δε να προσθέσουμε ότι στη συνολική αγορά φαρμακείου τα συνταγογραφούμενα φάρμακα αποτελούν πλέον το 74% των συνολικών πωλήσεων, έναντι του 82% που ήταν το 2010».

Για να αυξηθεί το ποσοστό των γενοσήμων απαιτείται πολιτική απόφαση που να λαμβάνει υπόψη τον όγκο και την τιμή Ν. Κωστάρας

7. Νίκος Πολύζος, Καθηγητής Διοίκησης και Οργάνωσης Υπηρεσιών Υγείας του Τμήματος Κοινωνικής Διοίκησης, του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης 8. Νίκος Κωστάρας, Γενικός διευθυντής της IMS Hellas

Στρογγυλό Τραπέζι II: Φαρμακευτική πολιτική «Φάρμακο: Ποιες πρέπει να είναι οι προτεραιότητες στη χάραξη εθνικής πολιτικής;». Σε αυτήν την ερώτηση επιχείρησαν να δώσουν απαντήσεις οι συμμετέχοντες στο δεύτερο Στρογγυλό Τραπέζι. Το ζητούμενο ήταν η κατάρτιση ενός προγράμματος δράσης που θα θεμελιώνει με απλό και κατανοητό τρόπο τις προτεραιότητες της πολιτικής ηγεσίας, ώστε τα

17

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

9

Χρειάζεται να θυμόμαστε ότι ο πρίγκιπας είναι ο ασθενής Π. Βάρδας

18

εμπλεκόμενα μέρη να ξέρουν με σαφήνεια το περιβάλλον στο οποίο κινούνται. Ακόμη, αναδείχθηκε η ανάγκη δέσμευσης και πρωτογενούς ελέγχου στο πρόγραμμα, ώστε να μην απαιτούνται στη συνέχεια «πυροσβεστικές» κινήσεις, που αποδιοργανώνουν το σύστημα. Δίνοντας το περίγραμμα της κυβερνητικής πολιτικής στο Φάρμακο, ο γενικός γραμματέας Δημόσιας Υγείας, Γιάννης Μπασκόζος, ανέφερε πως οι υποστόχοι του Υπουργείου διαμορφώνονται πάνω στο τρίπτυχο «καθολική πρόσβαση στο φάρμακο, ορθολογική συνταγογράφηση και έλεγχος των δαπανών», τονίζοντας πως η προτεραιότητα δίνεται στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και στα χαμηλά εισοδήματα, καθώς και στην αύξηση εξειδικευμένων θέσεων εργασίας. Παράλληλα, δεσμεύτηκε πως ο χάρτης υγείας θα είναι έτοιμος μέσα στο 2015 και τα ηλεκτρονικά μητρώα ασθενών θα είναι διαθέσιμα εντός του 2016. «Πρέπει να επιμείνουμε να διαμορφώνουμε δικούς μας στόχους οι οποίοι οδηγούν σε υποστόχους, όπως αύξηση εγχώριας παραγωγής γενοσήμων, ανάπτυξη έρευνας, πολιτική εισόδου καινοτόμων φαρμάκων, ελάττωση συμμετοχής ασθενών» ανέφερε ο κύριος Μπασκόζος. Για τα ζητήματα στα οποία επικεντρώνεται πλέον η κυβέρνηση ανέφερε ότι συμπεριλαμβάνεται η δημιουργία κατευθυντήριων οδηγιών, η επέκταση και η ολοκλήρωση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, ο έλεγχος από τον ΕΟΦ της επιστημονικής πληροφορίας σε φαρμακευτικά σκευάσματα, η γρήγορη ενσωμάτωση των θεραπευτικών πρωτοκόλλων. Ο κύριος Μπασκόζος τέλος ανέφερε ότι το σχέδιο της κυβέρνησης δίνει προτεραιότητα στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

στα χαμηλά εισοδήματα, καθώς και στην αύξηση εξειδικευμένων θέσεων εργασίας. Από την πλευρά της Boehringer Ingelheim, με επενδύσεις 50 εκατ. και εξαγωγές σε 50 χώρες, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος, Δημήτρης Αναγνωστάκης, σημείωσε ότι «για να υπάρξει μεγαλύτερη προοπτική πρέπει να υπάρχουν κίνητρα για την παραγωγή, όπως και να αυξηθεί η τοπική παραγωγή». Τόνισε επίσης ότι πρέπει να δοθούν στις επιχειρήσεις φορολογικά κίνητρα, κίνητρα για τις εισφορές των εργαζομένων, για την επιστροφή των rebate και clawback, αφού το φάρμακο, εκτός από κοινωνικό αγαθό, είναι και επιχειρηματικό αγαθό, που συμβάλλει στην ανάπτυξη και στην εθνική οικονομία. Ο Dr Joao Barroca, διευθύνων σύμβουλος της Bayer Hellas, επιδοκίμασε τις προτάσεις του κυρίου Μπασκόζου επισημαίνοντας ότι «χρειάζονται προτάσεις απλές και πρακτικές, που μπορούμε να εφαρμόσουμε. Το ζήτημα είναι ο ασθενής να έχει το συγκεκριμένο φάρμακο που έχει ανάγκη». Τόνισε επίσης ότι τους τελευταίους 7-8 μήνες το περιβάλλον δεν ήταν σαφές, και αυτό που απαιτείται είναι ένας «οδικός χάρτης» ώστε ο καθένας να ξέρει τι μπορεί να κάνει. Ο Αντώνης Καρόκης, διευθυντής Εταιρικών Υποθέσεων της MSD, σημείωσε ότι «όσο πιο πολλά δεδομένα έχουμε, οι οριζόντιες πολιτικές φτάνουν στο τέλος τους». Σε ό,τι αφορά τη διαπραγμάτευση, επεσήμανε ότι το σύστημα είχε μοναδική φιλοσοφία τη μείωση της δαπάνης, υπογραμμίζοντας μεταξύ άλλων ότι αυτό που απαιτείται είναι ένα πιο απλό και ελεύθερο σύστημα τιμών, μια διαδικασία αποζημίωσης που θα αναγνωρίζει την αξία νέων φαρμάκων, αλλά και επένδυση στους ανθρώπους στον ΕΟΠΥΥ.

10

Ο Κωνσταντίνος Κοφινάς, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Merck για την Ελλάδα και την Κύπρο, σημείωσε ότι «το 1/3 του όγκου φαρμάκων μας παράγεται στην Ελλάδα, καθώς θέλουμε η ελληνική επιχείρηση να έχει εξαγωγικό χαρακτήρα, που βοηθά και σε ανάπτυξη θέσεων εργασίας. Πρέπει όλοι να συμφωνήσουμε σε ένα πρόγραμμα δράσης και να καταλήξουμε ποιες είναι οι προτεραιότητες, σημειώνοντας ότι αν λειτουργήσουν όλα τα προαναφερόμενα μέτρα και υπάρξει πρωτογενής έλεγχος, δεν θα χρειαστεί να υπάρξει πυρόσβεση στο τέλος με το clawback». Ο Γιώργος Καλαμίτσης, chair of the Hellenic Liver Patient Association “Prometheus”, executive board member, European Region of the World Hepatitis Alliance, τόνισε ότι λείπει η πολιτική βούληση, αναφέροντας ενδεικτικά ότι τον περασμένο Μάιο ο πρώην υπουργός Υγείας, κ. Κουρουμπλής, είχε δεσμευθεί ότι τον Ιούνιο θα λειτουργήσει Επιτροπή Διαπραγμάτευσης, γεγονός που δεν συνέβη. Η διαπραγμάτευση θα πρέπει να γίνει στο πλαίσιο της Διαφάνειας και να αναρτώνται τα πάντα στο Διαδίκτυο.

Στρογγυλό Τραπέζι III: Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας Με θέμα την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας (ΠΦΥ), οι συμμετέχοντες στο τρίτο Στρογγυλό Τραπέζι του 6ου Pharma & Health Conference αναρωτήθηκαν αν τελικά στη χώρα μας η οικοδόμηση μιας βιώσιμης ΠΦΥ είναι εφικτός στόχος ή απατηλό όνειρο. Η πολυπλοκότητα του θέματος έγινε εμφανής και κατά τη συζήτηση, η οποία χαρακτηρίστηκε από συγκλίσεις, αλλά και

αποκλίσεις. Ωστόσο, οι συμμετέχοντες – παρά τις διαφορές τους– συνέκλιναν ως προς τη διαχρονική αδράνεια γύρω από το θέμα, όπως και τη διαχρονική πρακτική της διαβούλευσης και λήψης πολιτικών αποφάσεων μακριά από τις ανάγκες των ίδιων των ασθενών. Μεταξύ των προτάσεων που κατατέθηκαν στο «τραπέζι» του διαλόγου ήταν η ανάγκη επένδυσης στο ανθρώπινο δυναμικό, με έμφαση στη διεπιστημονικότητα και στη συνεχιζόμενη εκπαίδευση, η παροχή κινήτρων στους επαγγελματίες υγείας, η αυτονόμηση των Μονάδων Υγείας και η αξιολόγηση των παρόχων, είτε προέρχονται από τον δημόσιο είτε από τον ιδιωτικό τομέα, με τους ομιλητές να καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι για τη συμφωνία σε ένα κοινό σχέδιο για την ΠΦΥ απαιτείται άρση των ιδεοληψιών και του προσωπικού συμφέροντος. «Αυτό που πρέπει να ξεκαθαρίσουμε είναι τι δεν συζητήθηκε στην ΠΦΥ» σημείωσε, ανοίγοντας τη συζήτηση, ο Χρήστος Λιονής, καθηγητής Γενικής Ιατρικής και ΠΦΥ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Καταρχάς, «δεν έχει γίνει καμία αναφορά στα συμπτώματα και τις εμπειρίες του ελληνικού πληθυσμού, ενώ δεν έγινε ποτέ ουσιαστική συζήτηση για την αβεβαιότητα στη λήψη της απόφασης που χαρακτηρίζει την ΠΦΥ και τη Γενική Ιατρική, ούτε για την ανάλυση, λήψη και υποστήριξη της κλινικής απόφασης των επαγγελματιών υγείας στην ΠΦΥ των ακροτελεύτιων περιοχών, και έχει ανατεθεί η ευθύνη ενημέρωσής τους σε πηγές έξω από τον έλεγχό τους. Παράλληλα, δεν έγινε ποτέ ουσιαστική συζήτηση για τη συνέχεια στη φροντίδα, και φυσικά, το μείζον πρόβλημα που μας απασχολεί, δεν έγινε συζήτηση για τη

από αριστερά: 9. Αντώνης Καρόκης, Δ/ντής Εταιρικών Υποθέσεων της MSD, Κ. Kοφινάς, Πρ. & Δ/νων Σύμβουλος της Merck για την Ελλάδα και την Κύπρο, Dr Joao Barroca, Δ/νων Σύμβουλος της Bayer Hellas, Γ. Καλαμίτσης, Chair of the Hellenic Liver Patient Association "Prometheus", Executive Board Member-European Region of the World Hepatitis Alliance, Δ. Αναγνωστάκης, Πρ. και Δ/νων Σύμβουλος της Boehringer Ingelheim Ελλάς, Γ. Μπασκόζος, Γ.Γ. Δημόσιας Υγείας 10. Χρ. Λιονής, Καθηγ. Γενικής Ιατρικής και ΠΦΥ, Δρ Α. Μαριόλης, Α' Αντιπρ. ΕΛΕΓΕΙΑ, Δ/ ντής ΚΥ Αρεόπολης, Κ. Σουλιώτης, Επίκ. Καθηγ. Πολιτικής Υγείας Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Επιστημονικός Συνεργάτης-Επισκέπτης Καθηγ. Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Π. Ν. Θεοδωράκης (MD, MSc, DipLSHTM, PhD), Σύμβουλος Πολιτικής Υγείας, Αθ. Λοπατατζίδης (MSc, PhD, FRSS), Σύμβουλος Διοίκησης Ομίλου Βιοϊατρική, Δ. Ευθυμιάδου, Δημοσιογράφος

19

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

11

Όσο τα έσοδα παραμένουν σταθερά τόσο οι ασκήσεις επιβίωσης γίνονται με τη συρρίκνωση του λειτουργικού κόστους Ν. Σαχίνης

20

διεπιστημονική και διακλαδική συνεργασία, δηλαδή την ένταξη και των άλλων επαγγελματιών στην ΠΦΥ. Ο ασθενής έμεινε πίσω και έξω από τη συζήτηση» επεσήμανε ο κύριος Λιονής. Θέματα αποτελεσματικότητας της όποιας πρότασης δεν συζητήθηκαν και, τέλος, ούτε το θέμα της ποιότητας και της ασφάλειας του ασθενούς αποτέλεσε μέρος ουσιαστικής συζήτησης. Ο δρ Ανάργυρος Μαριόλης Α’ αντιπρόεδρος της ΕΛΕΓΕΙΑ και διευθυντής του Κέντρου Υγείας Αρεόπολης, διαχώρισε την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας από την πρωτοβάθμια περίθαλψη, ενώ ανέδειξε τα σοβαρά προβλήματα λειτουργίας που αντιμετωπίζουν τα περισσότερα κέντρα υγείας. «Οι γιατροί που εφημερεύουν πληρώνονται το 1/3 των εφημεριών και αρκετοί παραιτούνται για να γίνουν ιδιώτες γιατροί» σημείωσε ο κύριος Μαριόλης, προσθέτοντας πως «φθάσαμε στο σημείο, χωρίς νόμο, να κλείνουμε τα κέντρα υγείας, σαν να είναι κομμωτήρια, το μεσημέρι» υπογράμμισε και αναρωτήθηκε γιατί δεν έχουμε συζητήσει για τον θεσμό του οικογενειακού γιατρού. «Το ότι είμαστε εδώ, μετά από τόσα χρόνια, και συζητάμε κάτι που δεν έχει γίνει, ενώ έχει σχεδιαστεί τόσες φορές, είναι ενδεικτικό της παθογένειας. Έχω την αίσθηση ότι πληρώνουμε τις συνέπειες της αδράνειας, μιας προκλητικής αδράνειας στον χώρο της ΠΦΥ» ανέφερε ο Κυριάκος Σουλιώτης, επίκουρος καθηγητής Πολιτικής Υγείας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και επιστημονικός συνεργάτης-επισκέπτης καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ. «Έχουμε μια συντεχνιακή οπτική απέναντι στις μεταρρυθμίσεις στην Υγεία και δεν εξετάζουμε ποια θα είναι η επόμενη ημέρα

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

για τους πολίτες» προειδοποίησε ο κύριος Σουλιώτης, τονίζοντας πως ο περισσότερος πολιτικός χρόνος έχει ξοδευτεί στη διαβούλευση. «Δεν ακούσαμε ποτέ τι θέλουν οι ίδιοι οι πολίτες για την πρόσβαση στο Σύστημα Υγείας» σημείωσε. Στον «γρίφο» του ίδιου του ορισμού της ΠΦΥ αναφέρθηκε ο Παύλος Ν. Θεοδωράκης (MD, MSc, DipLSHTM, PhD), σύμβουλος Πολιτικής Υγείας. «Κάτω από τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί, έχει γιγαντωθεί στη χώρα ένας ανεξέλεγκτος ιδιωτικός τομέας. Όμως οι πολίτες αναγκάζονται να επιλέγουν τον ιδιωτικό τομέα, και συνεπώς θα πρέπει να κατευθύνονται στην υψηλή ποιότητα και την αριστεία» υπογράμμισε ο Αθανάσιος Λοπατατζίδης (MSc, Ph.D, FRSS), σύμβουλος Διοίκησης του ομίλου «Βιοϊατρική». Το διακύβευμα της περιόδου είναι, σύμφωνα με τον κύριο Λοπατατζίδη, τι κάνουμε για να μειώσουμε τις κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, και ιδιαίτερα στον τομέα της υγείας, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες. «Η Υγεία δεν είναι ανεξάρτητη από το φορολογικό και το ασφαλιστικό σύστημα, ούτε από την κοινωνική πολιτική. Ο καθένας από τη μεριά του θα πρέπει να βγάλει την ιδεοληψία του και προσωπικό του συμφέρον, ώστε να φτιαχτεί ένα κοινό εθνικό σχέδιο για την ανάπτυξη και εμπέδωση ΠΦΥ, που θα τους περιλαμβάνει όλους» κατέληξε.

Νίκος Σαχίνης Εμπορικός διευθυντής της Retail@Link Στους τρόπους επιβίωσης και ανάπτυξης των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον χώρο της υγείας και του φαρμά-

κου στο σημερινό σταθερό αλλά δύσκολο οικονομικό περιβάλλον αναφέρθηκε στην ομιλία του ο Νίκος Σαχίνης, εμπορικός διευθυντής της Retail@Link, αναδεικνύοντας το όφελος που προκύπτει, για παράδειγμα, από την αποϋλοποίηση των παραστατικών. «Η βάση του προβλήματος είναι το κλάσμα που στην πάνω έχει τα έσοδα και στον παρονομαστή έχει τα λειτουργικά κόστη. Όσο τα έσοδα παραμένουν σταθερά τόσο οι ασκήσεις επιβίωσης γίνονται για τα λειτουργικά κόστη, και συγκεκριμένα τη συρρίκνωση. Στόχος είναι να τα μειώσουμε χωρίς να αλλάξουμε τη φύση και τη δομή της εταιρείας» ανέφερε ο κύριος Σαχίνης. Όπως είπε, κάθε χάρτινο τιμολόγιο που εκδίδεται κοστίζει συνολικά σε μια επιχείρηση 5 ευρώ, ενώ με το ηλεκτρονικό παραστατικό τα λειτουργικά κόστη μειώνονται τουλάχιστον κατά 60%. Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε ο κύριος Σαχίνης, ανά 30.000 παραστατικά το όφελος θα ήταν περίπου στα 50.000 ευρώ μόνο από το άμεσο κόστος, χωρίς η επιχείρηση να θυσιάσει μονάδες εργασίας ή να κάνει εκπτώσεις στον τρόπο που δουλεύει, κάνοντας απόσβεση της συνολικής της επένδυσης σε λιγότερο από 2 μήνες. Η αξιοποίηση αυτής της τεχνολογίας στο Δημόσιο θα εξοικονομούσε για τα κρατικά ταμεία 1,5-2 δισ. ευρώ τον χρόνο, σύμφωνα με τον κύριο Σαχίνη, ο οποίος επεσήμανε πως ένας βασικός λόγος που τα δημόσια νοσοκομεία δεν την έχουν υιοθετήσει είναι η έλλειψη υποχρέωσης μέχρι και το 2018. Στον αντίποδα, ο όμιλος της Ευρωκλινικής, ο οποίος συναλλάσσεται με την Interamerican πλήρως ηλεκτρονικά, έχει ετησίως όφελος 161 χιλ. ευρώ, έχοντας κάνει απόσβεση σε έναν και τρεις μήνες, αντίστοιχα.

Δρ Αναστάσιος Τάγαρης Πρόεδρος του ΔΣ και διευθύνων σύμβουλος της ΗΔΙΚΑ ΑΕ Τη συμβολή των ηλεκτρονικών εφαρμογών στη χάραξη της πολιτικής υγείας, παρουσίασε στην ομιλία του ο δρ Αναστάσιος Τάγαρης, πρόεδρος του ΔΣ και διευθύνων σύμβουλος της ΗΔΙΚΑ ΑΕ, σημειώνοντας πως η ηλεκτρονική συνταγογράφηση αποτελεί σήμερα τη μεγαλύτερη ηλεκτρονική εφαρμογή στην Ελλάδα. «Γιατροί, φαρμακεία και ασφαλισμένοι είναι όλοι σε έναν server» ανέφερε χαρακτηριστικά ο κύριος Τάγαρης. Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρθηκε στους στόχους του συστήματος, οι οποίοι συνοψίζο-

12

νται στον έλεγχο των δαπανών και τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας προς τους πολίτες, εξηγώντας ταυτόχρονα πως αυτό επιτυγχάνεται μέσα από τις λειτουργίες που ενσωματώνονται σταδιακά στο σύστημα, όπως είναι τα θεραπευτικά πρωτόκολλα. Όπως ανακοίνωσε μάλιστα ο κύριος Τάγαρης, μέχρι το τέλος του χρόνου θα εισαχθούν 10 νέα θεραπευτικά πρωτόκολλα, βάσει συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος, πλέον των 15 που εφαρμόζονται. Τα πρωτόκολλα αυτά θα αφορούν την άνοια, την πρώιμη νόσο Πάρκινσον, την προχωρημένη νόσο Πάρκινσον, την επιληψία, τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), την παρόξυνση ΧΑΠ και τη βρογχίτιδα. Δύο ακόμη νέα θεραπευτικά πρωτόκολλα ακολουθούν, για την ψωρίαση (πρώιμη και εγκατεστημένη) και το άσθμα, ενώ πριν κλείσει ο χρόνος προβλέπεται να έχουν ενσωματωθεί επιπλέον τα θεραπευτικά πρωτόκολλα για τη θρομβοεμβολική νόσο και την καρδιακή αρρυθμία. Παράλληλα, με τις νέες λειτουργίες που ενσωματώνονται στο σύστημα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, αναμένονται μια σειρά από νέες εφαρμογές και υπηρεσίες, όπως η ενημέρωση του ασθενούς για τις επισκέψεις και τις συνταγογραφήσεις μέσω sms ή/και email, ο έλεγχος της συνταγογραφούμενης ποσότητας βάσει των SPC φαρμάκων και η πιλοτική λειτουργία του Συνοπτικού Φακέλου Ασθενούς (patient summary) σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα EPSOS. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΗΔΙΚΑ, άλλες εφαρμογές που αναμένονται είναι η ενσωμάτωση νέων θεραπευτικών πρωτοκόλλων και ο έλεγχος του χρόνου διάρκειας αγωγής βάσει των SPC φαρμάκων.

Γιατροί, φαρμακεία και ασφαλισμένοι, όλοι σε έναν server Αν. Τάγαρης

11. Νίκος Σαχίνης, Εμπορικός διευθυντής της Retail@Link 12. Δρ Αναστάσιος Τάγαρης, Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων σύμβουλος της ΗΔΙΚΑ ΑΕ

21

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

13

Αυτό που λείπει είναι ένας κεντρικός σχεδιασμός Αλ. Μπέρλερ

13. (από αριστερά), Βλ. Σφυρόερας, Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, Σύμβουλος Επιχειρήσεων, τ. Δ/νων Σύμβουλος της ΗΔΙΚΑ ΑΕ, Γ. Κακουλίδης, Πρ. του ΔΣ της ΕΣΠΥ, Δρ Αν. Τάγαρης, Πρόεδρος του ΔΣ και Δ/νων Σύμβουλος της ΗΔΙΚΑ ΑΕ, Αλ. Μπέρλερ, Πρόεδρος της HL7 Hellas.

22

Στρογγυλό Τραπέζι IV: Ηλεκτρονική υγεία Το σύστημα Taxis στην Υγεία ήταν το αντικείμενο του τέταρτου και τελευταίου στρογγυλού τραπεζιού του 6ου Pharma & Health Conference. Κοινή διαπίστωση των ομιλητών υπήρξε η παραδοχή πως στον τομέα της ηλεκτρονικής υγείας έχουν γίνει πολλά, αλλά δίχως όραμα, εξαιτίας της απουσίας στρατηγικού πλάνου για την Υγεία διαχρονικά από τους κυβερνώντες. Όπως ειπώθηκε ενδεικτικά, η χρήση τεχνικών μέσων αντί για τη χρήση χαρτιού στον ΕΟΠΥΥ, θα μπορούσε να έχει όφελος για το σύστημα 15 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Αυτό που τονίστηκε είναι πως χρειάζονται καταρχάς η πολιτική απόφαση, η ανάθεση του έργου, η εκτίμηση του χρόνου και του κόστους και οι κατάλληλοι άνθρωποι, ενώ αναδείχθηκε η σημασία της συνύπαρξης και της συλλειτουργίας του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα, βάσει προτύπων και διαλειτουργικοτήτων. Τέλος, οι ομιλητές δεν παρέλειψαν να αναφερθούν στα τεράστια συμφέροντα που λειτουργούν ως τροχοπέδη για την ανάπτυξη των ηλεκτρονικών συστημάτων και ελέγχων, καλώντας την Πολιτεία να σταθεί αρωγός με συγκεκριμένες αποφάσεις, καταλήγοντας πως το Taxinet στην Υγεία είναι εφικτό, αρκεί η ΗΔΙΚΑ να παραμείνει ανεξάρτητη και να ενισχυθεί με πόρους και προσωπικό. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της HL7 Hellas, Αλέξανδρο Μπέρλερ, «αυτό που λείπει είναι ένας κεντρικός σχεδιασμός, όπως κάνουν τα περισσότερα κράτη». «Υπάρχουν τομείς που θα πρέπει να βελτιώσουμε, όπως το κομμάτι της προτυποποίησης και της

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

διαλειτουργικότητας, που θα προσδώσουν καλύτερη ποιότητα στα δεδομένα και τη διακίνησή τους με μεγαλύτερη ασφάλεια» τόνισε ο κύριος Μπέρλερ. «Πρέπει να συνεχίσουμε ό,τι κάνουμε, αλλά να τραβήξουμε ένα μικρό χειρόφρενο, ώστε να δούμε πού θέλουμε να πάμε για να καταρτίσουμε και αυτό το κεντρικό σχέδιο» υπογράμμισε. «Ακόμα και η ηλεκτρονική συνταγογράφηση μας ήρθε φυτευτή. Στις 15 Αυγούστου με φωνάξανε και μου είπαν “θέλουμε σε έναν μήνα να έχουμε ηλεκτρονική συνταγογράφηση”, και έτσι δημιουργήθηκε» αποκάλυψε ο Βλάσης Σφυρόερας, διπλωματούχος πολιτικός μηχανικός ΕΜΠ, σύμβουλος επιχειρήσεων, τέως διευθύνων σύμβουλος της ΗΔΙΚΑ ΑΕ, εκτιμώντας πως αν δεν είχαμε Μνημόνιο, δεν θα είχαμε και ηλεκτρονική συνταγογράφηση. «Τα βήματα είναι απλά, χρειάζονται πολιτικές αποφάσεις, αλλά και άνθρωποι ικανοί να τα υλοποιήσουν» ξεκαθάρισε ο κύριος Σφυροέρας. «Πρέπει να σταματήσουμε να διαχωρίζουμε την Υγεία από την Πληροφορική» τόνισε ο Γιώργος Κακουλίδης, πρόεδρος του ΔΣ του Ελληνικού Συνδέσμου Πληροφορικής Υγείας (ΕΣΠΥ), διευκρινίζοντας πως «δεν υπάρχει Υγεία χωρίς Ψηφιακή Υγεία. Αν υπάρχει στρατηγικός σχεδιασμός για την Υγεία, έχουμε και για την Ψηφιακή Υγεία». «Πρέπει να νομοθετήσουμε και βάσει αυτού να υλοποιούμε» ανέφερε ο δρ Αναστάσιος Τάγαρης, πρόεδρος του ΔΣ και διευθύνων σύμβουλος της ΗΔΙΚΑ ΑΕ, υπογραμμίζοντας ότι η ΗΔΙΚΑ λειτουργεί βάσει των θεσμοθετημένων κανόνων και διατάξεων. Ανέφερε δε ότι στα σχέδια και στις συζητήσεις με το Υπουργείο Υγείας βρίσκεται και το ενδεχόμενο της κατάργησης του έγγραφου παραπεμπτικού.•••

23

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια

ΕΣΔΥ

Βαρύ το φορτίο της ΧΑΠ στην Ελλάδα του Αιμίλιου Νεγκή

Π

Αναγνωρίζοντας τη σημαντική επίδραση που έχει η ΧΑΠ στους ασθενείς και στην κοινωνία, η ΕΠΕ και η ΕΣΔΥ πραγματοποίησαν έρευνα, τα ευρήματα της οποίας προκαλούν ιδιαίτερο προβληματισμό

ολύ ανησυχητικά είναι τα συμπεράσματα της πρώτης στο είδος της έρευνας που πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα με αντικείμενο τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Βρέθηκε ότι η νόσος πλήττει έναν στους δέκα Έλληνες και επιφέρει δραματική επίδραση στην ποιότητα της καθημερινής ζωής των ασθενών.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας και τα αποτελέσματά της ανακοινώθηκαν στο 24ο Πανελλήνιο Πνευμονολογικό Συνέδριο, που πραγματοποιήθηκε από τις 26 έως τις 29 Νοεμβρίου στην Αθήνα. Η μελέτη διενεργήθηκε από ομάδα ερευνητών στην οποία μετείχε η επιστημονική συνεργάτης της ΕΣΔΥ, κ. Γ. Κουρλαμπά, ενώ επικεφα-

24

λής ήταν ο καθηγητής κ. Ν. Μανιαδάκης. Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι απαιτούνται μεγαλύτερες επενδύσεις σε παρεμβάσεις που στοχεύουν στην καθυστέρηση της εξέλιξης της νόσου, στην πρόληψη των οξέων παροξύνσεων και στην αντιμετώπιση των χρόνιων συμπτωμάτων, καθώς αυτές ενδέχεται να μειώσουν τη συνολική επιβάρυνση της ΧΑΠ στην Ελλάδα.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

25

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Το πρόβλημα Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) αποτελεί μία από τις κυριότερες αιτίες ανικανότητας και θανάτων παγκοσμίως, με επιπολασμό που κυμαίνεται μεταξύ 5% και 13%. Παρά τις σημαντικές προσπάθειες που έχουν ως στόχο την καλύτερη κατανόηση και την πρόληψη της επιβάρυνσης από αυτήν τη νόσο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει προβλέψει ότι έως το 2030 η ΧΑΠ θα έχει γίνει η τρίτη πιο συχνή αιτία θανάτου παγκοσμίως. Πολλές μελέτες έχουν αναφέρει έκπτωση της σχετιζόμενης με την υγεία ποιότητας ζωής (HRQL) σε ασθενείς με ΧΑΠ. Παρά τη σημαντική επίδραση που φαίνεται να έχει η ΧΑΠ στους ασθενείς, στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και στην οικονομία, δεν υπάρ-

επιβάρυνσης της ΧΑΠ ως προς την εργασία, την ποιότητα ζωής (QoL), τις καθημερινές δραστηριότητες και τις ψυχολογικές καταστάσεις. Διεξήχθη μια πανεθνική τηλεφωνική έρευνα, με κλήση τυχαίων ψηφίων (RDD), για την ένταξη ασθενών με ΧΑΠ. Χρησιμοποιήθηκε μια αναλογική, διαστρωματωμένη ανά περιοχή, συστηματική διαδικασία δειγματοληψίας, προκειμένου να διασφαλιστεί ένα εθνικά αντιπροσωπευτικό δείγμα αστικού/αγροτικού πληθυσμού, βάσει της κατανομής του πληθυσμού που προέκυψε από την απογραφή του 2011 (www. statistics.gr). Μεταξύ των ερωτηθέντων, 3.414 πληρούσαν το κριτήριο της ηλικίας (≥40 ετών) και από αυτούς, οι 362 ανέφεραν ότι είχαν δι-

Ποιότητα ζωής ασθενών με ΧΑΠ σε διάφορες χώρες

1

Η

ΧΑΠ πλήττει έναν στους δέκα Έλληνες

χουν καθόλου δεδομένα για την επίδραση της ΧΑΠ στις καθημερινές δραστηριότητες και στην παραγωγικότητα των ασθενών. Αυτή η έλλειψη στοιχείων μπορεί να οδηγήσει σε υποεκτίμηση της πραγματικής επίδρασης της νόσου και, ως εκ τούτου, της ανάγκης για μια ολιστική προσέγγιση στη διαχείριση της ΧΑΠ, λαμβάνοντας υπόψη την επιβάρυνση από τη νόσο στις καθημερινές δραστηριότητες.

Η έρευνα Αναγνωρίζοντας τη σημαντική επίδραση που έχει η ΧΑΠ στους ασθενείς και στην κοινωνία, σε συνδυασμό με την έλλειψη υποστηρικτικών επιστημονικών στοιχείων στην Ελλάδα, η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ) σε συνεργασία με την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ) διεξήγαγαν μια μελέτη για την αξιολόγηση της

26

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

αγνωστεί με ΧΑΠ και οι 351 ολοκλήρωσαν την έρευνα. Όλα τα δεδομένα συλλέχθηκαν με τη μέθοδο της συνέντευξης, χρησιμοποιώντας ένα δομημένο ερωτηματολόγιο, σχεδιασμένο ειδικά για τους σκοπούς της μελέτης.

Αποτελέσματα Βρέθηκε ότι ο συνολικός επιπολασμός της ΧΑΠ είναι 10,6%. Ο επιπολασμός της ΧΑΠ βρέθηκε να κυμαίνεται από 5,5% στις αγροτικές περιοχές έως 13,6% στις αστικές περιοχές. Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων ήταν άνδρες (54,1%) ηλικίας άνω των 70 ετών (41,3%). Περίπου το 8% των συμμετεχόντων είχαν διαγνωστεί με ΧΑΠ κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, ενώ το μέσο χρονικό διάστημα που είχε μεσολαβήσει από τη διάγνωση ήταν 9,4 έτη.

Περίπου το ένα τρίτο των ατόμων με ΧΑΠ (29,3%) ανέφεραν ότι συνεχίζουν το κάπνισμα. Η υπέρταση (51,6%) και ο διαβήτης (20,2%) ήταν μεταξύ των πιο συχνά αναφερόμενων συννοσηροτήτων. Περίπου το ένα τρίτο των συμμετεχόντων (35%) ανέφεραν «λαχάνιασμα κατά το γρήγορο βάδισμα σε επίπεδο ή σε ελαφρώς κεκλιμένο έδαφος» (Βαθμός 2 στην κλίμακα mRCC), ενώ μόνο το 9% των συμμετεχόντων ανέφεραν ότι παρουσιάζουν σοβαρή (Βαθμός 4) αναπνευστική δυσχέρεια. Αναφορικά με την αντιλαμβανόμενη από τον ασθενή βαρύτητα της ΧΑΠ (ήπια, μέτρια ή βαριά/πολύ βαριά), η πλειοψηφία των συμμετεχόντων θεωρούσαν ότι η αναπνευστική τους πάθηση ήταν μέτριας βαρύτητας (34,2%) και ακολου-

Παρατηρήθηκε σημαντική αρνητική συσχέτιση μεταξύ της ποιότητας ζωής και της ηλικίας. Συνολικά, οι συμμετέχοντες ανέφεραν σημαντική επίδραση της ΧΑΠ στην καθημερινή τους ζωή, ενώ το 61,5% από αυτούς ανέφεραν ότι η αναπνευστική τους πάθηση επηρεάζει κατά πολύ ή εν μέρει τις αθλητικές τους δραστηριότητες. Επίσης, αξιολογήθηκε η επίδραση των συμπτωμάτων σε μια σειρά ψυχολογικών μεταβλητών που σχετίζονται με το άγχος και τη δυσφορία. Πάνω από τους μισούς συμμετέχοντες (52,7%) ανησυχούν για την εκδήλωση παροξυσμών ή πανικού όταν «δεν μπορούν να πάρουν ανάσα» (61,3%). Επιπλέον, το 73% (περίπου τα τρία τέταρτα) των συμμετεχόντων θεωρούν ότι το σύ-

Ο

επιπολασμός της ΧΑΠ βρέθηκε να κυμαίνεται από 5,5% στις αγροτικές περιοχές έως 13,6% στις αστικές περιοχές

Ποιότητα ζωής ασθενών με ΧΑΠ σε σχέση με άλλες παθήσεις στην Ελλάδα

2

θούσαν εκείνοι που θεωρούσαν ότι η αναπνευστική τους πάθηση είναι ήπιας βαρύτητας (33,9%). Μόνο το 57,7% των συμμετεχόντων είχαν υψηλού βαθμού συμμόρφωση με τη φαρμακευτική τους αγωγή, ενώ το 13,6% εμφάνιζαν χαμηλού βαθμού συμμόρφωση. Όσον αφορά την ποιότητα ζωής των συμμετεχόντων, η μέση τιμή χρησιμότητας βρέθηκε να είναι 0,57, υποδεικνύοντας μέτρια ποιότητα ζωής, ενώ συγκρινόμενη με άλλες χώρες στις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία είναι η χαμηλότερη (πίνακας 1). Επιπλέον, κατά τη σύγκριση αυτών των αποτελεσμάτων με διαφορετικές διαγνώσεις στην Ελλάδα, φαίνεται ότι η ΧΑΠ επιφέρει χειρότερη ποιότητα ζωής σε σύγκριση με απειλητικές για τη ζωή παθήσεις όπως η στεφανιαία νόσος και η καρδιακή ανεπάρκεια (πίνακας 2).

στημα υγειονομικής περίθαλψης μπορεί να τους προσφέρει περισσότερα από αυτά που ήδη τους προσφέρει (πίνακας 3). Συνολικά, 98 συμμετέχοντες (27,9%) ανέφεραν ότι επί του παρόντος εργάζονται. Μεταξύ αυτών, περίπου το ένα τέταρτο ανέφεραν ότι έχουν απουσιάσει από την εργασία τους κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών λόγω των αναπνευστικών τους συμπτωμάτων, ενώ ο μέσος αριθμός ημερών που χάθηκαν ήταν 10. Επιπλέον, περίπου το 40% των συμμετεχόντων ανέφεραν ότι υφίστανται περιορισμό ως προς το είδος ή την ποσότητα της εργασίας που μπορούν να διεκπεραιώσουν για ένα μέσο χρονικό διάστημα 8 ημερών. Τέλος, 39 ερωτηθέντες (11,1%) ανέφεραν ότι η αναπνευστική τους πάθηση έχει οδηγήσει κάποιο άλλο μέλος της οικογενείας τους στο να απουσιάσει από την εργασία του τουλάχιστον μία φορά κατά το τελευταίο έτος.•••

1. Πίνακας 1: Cross-country: Fletcher M.J., et al., BMC Public Health, 2011. 11: 612.

Sweden: Sundh J., et al., Int J Chron Obstruct Pulmon Dis, 2015. 10: 173-83.

China: Wu M., et al. Health Qual Life Outcomes 13: 57.

Korea: Hong J., et al., Qual Life Res 24(10): 2549-2558 2. Πίνακας 2: Tsounis D., et al., Hellenic J Cardiol, 2014.

55: 475-85 Spiraki C., et al, Hellenic J Cardiol, 2008.

49: 241-7 Maniadakis N., et al. Eur J Health Econ, 2013. 14(4): 655-665

27

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Έκθεση της SNS Research διαπιστώνει συνολικά έσοδα 350 δισ. δολ. από την αγορά των γενοσήμων έως το τέλος του 2015

Το top 20 των πρωταθλητών στα γενόσημα του Κοσμά Ζακυνθινού

Ανακατατάξεις στην παγκόσμια σκακιέρα υπόσχεται η μείωση των φαρμακευτικών δαπανών

Σ

τα 74,2 δισ. δολ. ανήλθαν οι ετήσιες πωλήσεις στα γενόσημα φάρμακα παγκοσμίως το 2014, και η κατηγορία εξακολουθεί να επιδεικνύει υψηλά ποσοστά συγκέντρωσης, καθώς μόλις 20 φαρμακευτικές επιχειρήσεις συγκεντρώνουν συνολικά το 83,1% των πωλήσεων, διαθέτοντας στην αγορά φάρμακα συνολικής αξίας 61,7 δισ. δολ.

Σύμφωνα με στοιχεία της αμερικανικής EvaluatePharma, παρά την πληθώρα των μονάδων, οι κορυφαίες επιχειρήσεις στην κατηγορία των γενοσήμων είναι μόλις δύο. Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάζει σε πρόσφατη έρευνά της, στην πρώτη θέση κατατάσσεται ο φαρμακευτικός κολοσσός Teva Pharmaceuticals, ενώ στη δεύτερη θέση ακολουθεί η Novartis, η οποία πουλά γενόσημα μέσω της θυγατρικής της επιχείρησης Sandoz. Στο top 5 των κορυφαίων

28

επιχειρήσεων γενοσήμων περιλαμβάνονται γνωστές φαρμακευτικές όπως η Mylan, η Actavis και η Sun Pharmaceutical, κατέχοντας μερίδιο αγοράς πάνω από 5% εκάστη. Συνολικά, η αξία των πωλήσεών τους ανέρχεται σε 35,2 δισ. δολ., συγκεντρώνοντας το 47% του παγκόσμιου τζίρου. Την ίδια στιγμή, σε νέα έκθεσή της, η SNS Research αποτυπώνει τις τάσεις μεγέθυνσης της αγοράς, διαπιστώνοντας πως τα συνολικά έσοδα των γενοσήμων αναμένε-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

29

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Μ

όλις 20 φαρμακευτικές συγκεντρώνουν το 83,1% των πωλήσεων

30

ται να φτάσουν έως και 350 δισ. δολ. μέχρι το τέλος του 2015. Η εταιρεία ερευνών, σε πρόσφατη έκδοσή της, αναλύει τις ευκαιρίες, τις προκλήσεις και τις προβλέψεις της για την παγκόσμια αγορά των γενοσήμων, δίνοντας έμφαση στις στρατηγικές που εφαρμόζονται από πλευράς των επιχειρήσεων για τον έλεγχο των δαπανών. Όπως επισημαίνουν οι συντάκτες της, τα γενόσημα φάρμακα έχουν ήδη αποκτήσει σημαντικό μερίδιο αγοράς στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και τις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, ενώ πλέον διεισδύουν και σε μια νέα αγορά, αυτήν της Ιαπωνίας, καθώς η χώρα επιδιώκει να μειώσει τις δαπάνες για την Υγεία. Παρά τις προκλήσεις που σχετίζονται με τον έλεγχο ποιότητας και τα νομικά ζητήματα, η αγορά πρόκειται να γνωρί-

οποία αναλογεί το 18% των δαπανών για τα γενόσημα. Οι προσπάθειες ελέγχου των δαπανών και της επέκτασης σε γεωγραφική εμβέλεια επικεντρώνονται στο άνοιγμα κέντρων παραγωγής και ερευνών σε χώρες με χαμηλό κόστος, όπως η Ινδία, η Κίνα και η Ρωσία. Ταυτόχρονα, ένας αριθμός χωρών καθοδηγούμενων από τις δυνατότητες εξοικονόμησης που μπορούν να προσφέρουν τα βιοομοειδή (biosimilars) φάρμακα έχουν προχωρήσει σε ανάλογες νομοθετικές διαδικασίες έγκρισης. Η SNS Research κάνει αναφορά και στη συγκεκριμένη κατηγορία φαρμάκων, υπολογίζοντας ότι τα εγκεκριμένα βιοομοειδή θα φέρουν έσοδα ύψους άνω των 20 δισ. δολ. έως το τέλος του 2020.

σει σημαντική ανάπτυξη κατά τα επόμενα χρόνια, ενώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης θα διαμορφωθεί στο 12% ανάμεσα στο 2015 και το 2020. Οι μεγαλύτερες εταιρείες –καθώς η αγορά σταθεροποιείται– συνεχίζουν να αυξάνουν το μερίδιό τους μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων. Εμφανής είναι μάλιστα και η προθυμία επενδύσεων σε κοινοπραξίες, καθώς και η είσοδος σε νέες αγορές όπως η Ιαπωνία. Ορισμένοι παρασκευαστές γενοσήμων, προκειμένου να ξεπεράσουν τα χαμηλά περιθώρια κέρδους, στρέφουν τις δραστηριότητές τους στις δυνατότητες των «υβριδικών» φαρμάκων, τα οποία βασίζονται στο προϊόν αναφοράς αλλά μπορεί να διατίθενται σε διαφορετική περιεκτικότητα και με ελαφρώς διαφορετική ένδειξη. Τα εν λόγω φάρμακα πωλούνται σε υψηλότερη τιμή από το ομόλογο γενόσημό τους, για τα

Στη μάχη και τα βιοομοειδή

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

Τα γενόσημα είναι φάρμακα που αναπτύχθηκαν ώστε να είναι πανομοιότυπα με φάρμακα στα οποία έχει ήδη χορηγηθεί άδεια κυκλοφορίας. Ένα γενόσημο φάρμακο περιέχει την ίδια δραστική ουσία (ή περισσότερες από μία) με το φάρμακο αναφοράς και χορηγείται στην ίδια δόση για τη θεραπεία της ίδιας ασθένειας με το φάρμακο αναφοράς. Ωστόσο, τα γενόσημα και τα φάρμακα αναφοράς μπορεί να διαφέρουν ως προς την ονομασία, την εμφάνιση και τη συσκευασία τους. Πέρα από τα γενόσημα, φθηνότερες εκδόσεις κορυφαίων σε πωλήσεις βιοομοειδών φαρμάκων διατίθενται παγκοσμίως, αποτελώντας σημαντικό βήμα προόδου. Τα βιοομοειδή είναι βιολογικά φάρμακα η δραστική ουσία των οποίων παράγεται

από ζώντες οργανισμούς, και σχεδιάζονται έτσι ώστε να είναι παρεμφερή με τα ήδη υπάρχοντα βιολογικά. Η δραστική ουσία του βιοομοειδούς και του φαρμάκου αναφοράς είναι ουσιαστικά η ίδια βιολογική ουσία, μολονότι ενδέχεται να υπάρχουν ελάσσονες διαφορές λόγω της πολύπλοκης δομής και των μεθόδων παραγωγής της. Σύμφωνα με αναλυτές της Citigroup, τα βιοομοειδή, κατά την περίοδο 2015-2025, θα φέρουν έσοδα ύψους τουλάχιστον 110 δισ. δολ. στους παραγωγούς τους σε βάρος των φαρμάκων αναφοράς τους. Το θετικό όμως για την κοινωνία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, είναι ότι θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν σχεδόν 50 δισ. δολ. για τα συστήματα υγείας. Ενώ η Thomson Reuters BioWorld, σε πρόσφατη έκθεσή της, είχε υ-

περιστολής του κόστους περίθαλψης, ευνοώντας έμμεσα την ανάπτυξη γενοσήμων. Το σημαντικότερο στοιχείο της μελέτης όμως είναι οι περιορισμοί που ετοιμάζονται να μπουν στη φαρέτρα των γιατρών για τη διαχείριση των ασθενειών, μέσω του περιορισμού του αριθμού των φαρμακευτικών θεραπειών, στην κατεύθυνση της ελεγχόμενης συνταγογράφησης αλλά και της προσπάθειας αποφυγής των ανεπιθύμητων ενεργειών και αλληλεπιδράσεων, που ευθύνονται ακόμη και για το 10% των επειγουσών εισαγωγών σε νοσοκομείο. Μεταξύ άλλων, η σχετική έκθεση του ΠΟΥ επισημαίνει πως η φαρμακευτική δαπάνη έχει αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια, με ρυθμό κατά μέσο όρο περισσότερο από 3,5% κατ’ έτος μεταξύ 2000-2009 στις χώρες

ποστηρίξει ότι η εμφάνιση των βιοομοειδών φαρμάκων θα μπορούσε να μειώσει τις δαπάνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Υγεία από 11 έως και 33 δισ. δολ. μέχρι το 2020.

του ΟΟΣΑ και, συνολικά, απορρόφησε κατά μέσο όρο το 18-19% των συνολικών δαπανών για την Υγεία το 2009, με παρόμοιους μέσους όρους σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτός ο ρυθμός ανάπτυξης οδήγησε τις φαρμακευτικές δαπάνες στο να αποτελούν το μεγαλύτερο συστατικό κόστους της εξωνοσοκομειακής περίθαλψης στην Ευρώπη. Στη συνέχεια, μεταξύ 2009 και 2013, σημειώθηκε πτώση της φαρμακευτικής δαπάνης σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης –για παράδειγμα μέσω ειδικών παρεμβάσεων πολιτικής στην Ελλάδα, την Ισλανδία και την Πορτογαλία– αλλά σε αρκετά άλλα κράτη η ανάπτυξη παρέμεινε σταθερή. Το 2011, κατά μέσο όρο, η φαρμακευτική κατά κεφαλήν δαπάνη στις χώρες του ΟΟΣΑ ήταν 483 δολ. και ως ποσοστό του ΑΕΠ έφθανε το 1,5%. Η χρηματοπιστωτική

Οδηγίες ΠΟΥ Αλλαγές στο παγκόσμιο σκηνικό πρόσβασης των ασθενών στις καινοτόμες θεραπείες φέρνει και η έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), στην οποία εξετάζεται ολόκληρη η αγορά φαρμάκου και αναδεικνύονται οι οικονομικοί περιορισμοί που εντάθηκαν με την παγκόσμια οικονομική κρίση. Το σύνολο των κρατών παρατήρησαν από το 2000 μια ραγδαία αύξηση των φαρμακευτικών δαπανών, με αποτέλεσμα από το 2009 και στη συνέχεια να αναζητούνται επιτακτικά δραστικές περικοπές είτε μέσω μειώσεων των τιμών είτε με άλλα μέτρα

Ο

φαρμακευτικός κολοσσός Teva στην πρώτη θέση παγκοσμίως

31

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Η

Novartis μέσω της θυγατρικής Sandoz στη δεύτερη θέση

Μ

ερίδιο αγοράς άνω του 5% συγκεντρώνει το top 5 των εταιρειών

32

και οικονομική κρίση έχει οδηγήσει πολλές χώρες στο να κάνουν περικοπές στους προϋπολογισμούς της υγειονομικής περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένων των μειώσεων των τιμών των φαρμάκων, που ήταν η απάντηση πολλών ευρωπαϊκών χωρών. Οι πολιτικές εστιάζονται στη χρήση γενοσήμων ως σημείου της φαρμακευτικής πολιτικής με σημαντικό περιθώριο εξοικονόμησης, μέσω της οποίας μπορεί να βελτιωθεί η πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα. Μέτρα για τη μείωση των δαπανών περιλαμβάνουν και την ανάπτυξη και εφαρ-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

μογή της τεκμηριωμένης συνταγογραφίας. Με τη δημιουργία συστήματος περιοριστικών κριτηρίων για ορισμένα φάρμακα, εκτιμάται ότι η σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας μπορεί να βελτιωθεί. Η συνταγογραφία θα μπορούσε θεωρητικά να συμπεριλάβει μόνο έναν περιορισμένο αριθμό φαρμάκων, που θα καλύπτουν την πλειοψηφία των αναγκών των εξωνοσοκομειακών ασθενών με παλαιότερα φάρμακα, για τα οποία υπάρχουν δημοσιευμένα περισσότερα στοιχεία από τη χρήση τους.•••

33

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Η αξία του deal εκτιμάται στα 160 δισ. δολ.

• Δημιουργεί έναν κολοσσό με ευρύτατη γκάμα φαρμάκων • Με χρηματιστηριακή αξία 321 δισ. δολ. εκθρονίζει την J&J

"ΓΆΜΟΣ" PFIZER-ALLERGAN

Νέος κολοσσός στα Φάρμακα του Κοσμά Ζακυνθινού

Α

λλάζει ριζικά ο χάρτης της παγκόσμιας φαρμακοβιομηχανίας μετά τη συμφωνία συγχώνευσης της Pfizer με την Allergan, που ανακοινώθηκε επισήμως στα τέλη Νοεμβρίου, μετά από μαραθώνιες διαβουλεύσεις. Η αξία του deal εκτιμάται στα 160 δισ. δολ., και πρόκειται για το δεύτερο μεγαλύτερο, ιστορικά, μετά τον τηλεπικοινωνιακό «γάμο» της Vodafone με τη Mannesmann το 1999. Δημιουργεί δε έναν κολοσσό με ευρύτατη γκάμα φαρμάκων, από το Viagra και το φάρμακο κατά της χοληστερίνης Lipitor (που αποτελούν «σημαίες» της Pfizer) έως το δημοφιλέστατο Botox της Allergan, και με χρηματιστηριακή αξία 321 δισ. δολ, που εκθρονίζει την Johnson & Johnson από τη θέση τής μεγαλύτερης εταιρείας του κλάδου. Αν και η μεγαλύτερη Pfizer θα έχει τον έλεγχο του νέου ομίλου (με το μερίδιο των μετόχων της να διαμορφώνεται στο 56%, έναντι του 44% για τους μετόχους της

34

Και εγένετο το δεύτερο μεγαλύτερο deal όλων των εποχών

Allergan), εντούτοις η συμφωνία έχει διαρθρωθεί κατά τέτοιο τρόπο, ώστε τυπικά να είναι η Allergan που εξαγοράζει την Pfizer. Και τούτο επειδή πρόκειται για μια συμφωνία-inversion, που υπαγορεύεται κυρίως από φορολογικούς σκοπούς, αφού επιτρέπει στην Pfizer να μεταφέρει τη φορολογική της έδρα στην Ιρλανδία (όπου εδρεύει η Allergan), ώστε να μειώσει δραστικά τη φορολογική της επιβάρυνση. Σύμφωνα με υπολογισμούς της Wall Street Journal, τα κέρδη της Allergan φορολογήθηκαν πέρσι με πραγματικό συντελεστή 4,8%, έναντι του 25,5% για την Pfizer, και ο διευθύνων σύμβουλος της τελευταίας, Ίαν Ριντ, ουδέποτε έκρυψε την επιθυμία του να βρει έναν τρόπο να «παρακάμψει» τους υψηλούς συντελεστές φορολογίας επιχειρήσεων στις ΗΠΑ, προκειμένου η εταιρεία να καταστεί πιο ανταγωνιστική. Η ίδια λογική, άλλωστε, υπαγόρευσε και την περσινή προσπάθεια της Pfizer να εξαγοράσει

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

την AstraZeneca, η οποία ωστόσο προσέκρουσε στις αντιρρήσεις του ΔΣ της βρετανικής εταιρείας, αλλά και της κυβέρνησης του Λονδίνου. Η εξαγορά της Allergan από την Pfizer ίσως προκαλέσει αντιδράσεις στην Ουάσιγκτον, με δεδομένο το ότι η κυβέρνηση Ομπάμα θέσπισε νομοθετικές ρυθμίσεις για να αποθαρρύνει τα inversions και να ανασχέσει την αιμορραγία των φορολογικών εσόδων. Πλην όμως, εκτιμάται ότι οι «αρχιτέκτονες» του deal έχουν λάβει υπόψη τους τον παράγοντα αυτόν. Σε κάθε περίπτωση, τα κεντρικά γραφεία της Pfizer θα μετακομίσουν μετά από 165 χρόνια από τη Νέα Υόρκη στο Δουβλίνο. Διευθύνων σύμβουλος του ομίλου, που θα διατηρήσει την επωνυμία Pfizer, θα αναλάβει ο Ριντ, ενώ ο ομόλογός του της Allergan, Μπρετ Σόντερς, θα πάρει τον τίτλο του προέδρου και γενικού εκτελεστικού διευθυντή.•••

*στοιχεία 20/11/2015 Πηγή: Factset

35

ΑΡΘΡΟ

• Σχηματοποιώντας και απλοποιώντας την έκθεση του οργανισμού στην ακτινοβολία κατά τη διάρκεια εξετάσεων • Πίνακας έκθεσης στην ακτινοβολία

Πόση δόση ακτινοβολίας πήρα, γιατρέ;

του Κώστα Κάππα, καθηγητή Ιατρικής ΦυσικήςΑκτινοφυσικής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας και του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Πώς ακτινολόγοι, πυρηνικοί, ακτινοθεραπευτές, ακτινοφυσικοί και τεχνολόγοιακτινολόγοι θα δώσουν λογικές και κατανοητές απαντήσεις στους ασθενείς για τα επίπεδα ακτινοβολίας που λαμβάνουν όταν εξετάζονται

Έ

κανε την προγραμματισμένη μαστογραφία της, πήρε τα καθησυχαστικά αποτελέσματα, αλλά ρώτησε κιόλας “πόση δόση ακτινοβολίας πήρα, γιατρέ;”. Η απάντηση ήταν “0,13 milliSieverts κυρία μου”. Τον κοίταξε περίεργα. Αυτός συνειδητοποίησε ξαφνικά ότι αν της απαντούσε κινέζικα, θα ήταν πιο κατανοητός. Το διόρθωσε αμέσως: “Πήρατε μαζεμένη όση ακτινοβολία θα παίρνα-

« 36

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

τε από το φυσικό περιβάλλον σε διάστημα 15 ημερών, μόνο και μόνο επειδή υπάρχετε!”. Αυτήν τη φορά κατάλαβε. Ησύχασε για δεύτερη φορά σήμερα». Αυτήν την τελευταία, λογική, τίμια και, πάνω απ’ όλα, κατανοητή απάντηση, οφείλουν και μπορούν να δώσουν ακτινολόγοι, πυρηνικοί, ακτινοθεραπευτές, ακτινοφυσικοί και τεχνολόγοι-ακτινολόγοι στον ασθενή, τονίζοντας παράλληλα τη σημασία του περιορισμού των ιατρικών ακτινικών πράξεων στο ελάχιστο αναγκαίο για τη μείωση του βιολογικού κινδύνου. Πώς θεμελιώνεται αυτή η προσέγγιση; 1. Ακτινοβολία φυσικού περιβάλλοντος: Ο ειδικός, εν συντομία, εξηγεί στον ασθενή, πάνω απ’ όλα, ότι ζούμε σε ένα φυσικό περιβάλλον γεμάτο ακτινοβολία (πετρώματα, ραδόνιο, κοσμική ακτινοβολία, τροφές που καταναλώνουμε κ.ά.). Εκατομμύρια φωτόνια ή άλλα σωματίδια προσβάλλουν από παντού τα κύτταρά μας ανά λεπτό της ώρας. Είναι παράλογο να θεωρηθεί ότι ένα κύτταρο που πληγώνεται από ένα φωτόνιο ή άλλο σωμάτιο (της ακτινοβολίας) μπορεί να προκαλέσει καρκίνο. Αν αυτός ο κίνδυνος ήταν πράγματι υπαρκτός, αυτό το άρθρο δεν θα ήταν αντικείμενο συζήτησης, καθώς δεν θα υπήρχε κανείς να το γράψει ή να το διαβάσει! Η ετήσια έκθεση σε ακτινοβολία ενός ατόμου μόνο και μόνο επειδή κοιμάται, εργάζεται, περπατά, τρώει και πίνει, έχει μέση τιμή παγκοσμίως 3,5 mSv (μονάδα μέτρησης της απορροφώμενης ακτινοβολίας, σύντμηση της λέξης milliSievert) ή κατά προσέγγιση 0,01 mSv ημερησίως. Ας σημειωθεί ότι ο οργανισμός μας διαθέτει μηχανισμούς αυτοπροστασίας και

37

ΑΡΘΡΟ

Π

άνω απ’ όλα, ο ειδικός εξηγεί ότι ζούμε σε ένα φυσικό περιβάλλον γεμάτο ακτινοβολία

Γ

ια λόγους απλότητας, ας θεωρηθεί ότι ενεργός δόση και δόση είναι ένα και το αυτό

επιδιόρθωσης των βλαβών που προκαλούνται από φωτόνια ή σωμάτια της ακτινοβολίας για εφάπαξ δόσεις (!) έως και 150-200 mSv. 2. Ενεργός δόση: Για λόγους απλότητας, ας θεωρηθεί ότι ενεργός δόση και δόση είναι ένα και το αυτό (διαφέρουν οι δύο έννοιες κατά τους επιστήμονες, αλλά για τους σκοπούς αυτού του άρθρου δεν αλλάζει το νόημα). Όπως φαίνεται και στον πίνακα, η αναγκαία δόση ακτινοβολίας για την εκτέλεση μιας ακτινογραφίας θώρακος είναι 0,02 mSv και μιας αξονικής τομογραφίας θώρακος 8 mSv. Με απλή διαίρεση, αποδεικνύεται ότι η αξονική τομογραφία επιβαρύνει ακτινικά τον οργανισμό όσο 400 ακτινογραφίες θώρακος.

3. Σύγκριση ακτινοβολίας φυσικού περιβάλλοντος και ιατρικής έκθεσης: Ο παρατηρητικός αναγνώστης θα βγάλει αβίαστα το συμπέρασμα ότι απορροφάται η ίδια δόση ακτινοβολίας (ή με βιολογικούς όρους: η πιθανότητα είναι η ίδια να προκληθεί θανατηφόρος μορφή καρκίνου) είτε υποβληθεί ο ασθενής σε μια ακτινογραφία θώρακος είτε απλώς ζήσει 48 ώρες στο φυσικό περιβάλλον! Αυτή η απλή διαπίστωση βοηθά στο να απλουστεύονται οι εξηγήσεις προς τους ασθενείς χωρίς να χρησιμοποιούνται δυσνόητες επιστημονικές μονάδες μέτρησης δόσης.

4. BERT: Οι Διεθνείς Οργανισμοί Ακτινοπροστασίας, υλοποιώντας την ιδέα του καθηγητή Ιατρικής Φυσικής John R. Cameron (1922-2005), πρότειναν την εφαρμογή της μεθόδου BERT (Background Equivalent Radiation Time), για να κατανοεί εύκολα

38

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

ο ασθενής τι σημαίνει δόση ακτινοβολίας που απορρόφησε ο οργανισμός του. Η μέθοδος αυτή συγκρίνει την αναπόφευκτη δόση ακτινοβολίας που απορροφούμε όλοι από το φυσικό περιβάλλον μόνο και μόνο επειδή υπάρχουμε με τη δόση ακτινοβολίας που απορροφούμε ως ασθενείς επειδή υποβληθήκαμε σε μια ακτινική εξέταση. Ας σημειωθεί ότι από τη φύση του επιδιωκόμενου σκοπού (ενημέρωση και κατευνασμός του άγχους του ασθενούς), αλλά και του γεγονότος ότι οι τιμές των πινάκων είναι συγκερασμός μετρήσεων από πολλές μονάδες, νεώτερης και παλαιότερης τεχνολογίας, μία έστω και πολύ χονδροειδής προσέγγιση της τιμής BERT δεν αλλοιώνει ουσιαστικά την πραγματικότητα. Οι επαγγελματίες υγείας γνωρίζουν, για παράδειγμα, ότι μια αξονική τομογραφία θώρακος αντιστοιχεί σε όρους ακτινικού κινδύνου σε 300 έως και 500 απλές ακτινογραφίες θώρακος. Οποιαδήποτε και να είναι η πραγματική αντιστοιχία, δεν αναιρεί το γεγονός ότι η αξονική τομογραφία είναι «ίση» με εκατοντάδες ακτινογραφίες. Με άλλα λόγια, η απάντηση στον ασθενή «η ακτινογραφία κοιλίας που κάνατε σάς επιβάρυνε με 10 mSv, το ίδιο επιβαρύνεται ο οργανισμός σας από το περιβάλλον κάθε 3 ή 4 μήνες» παραμένει ουσιαστική και χρήσιμη για τον ασθενή, έστω κι αν οι 4 μήνες από τους 3 μήνες διαφέρουν κατά 30%. Με βάση αυτές τις διαπιστώσεις, δημιουργήθηκε ο πίνακας που ακολουθεί. Για διευκόλυνση του αναγνώστη, ως μέτρο σύγκρισης στην τρίτη στήλη έχει επιλεγεί η ακτινογραφία θώρακος, καθώς είναι η πλέον συχνή εξέταση.•••

Α

πορροφάται η ίδια δόση ακτινοβολίας είτε υποβληθεί ο ασθενής σε μια ακτινογραφία θώρακος είτε απλώς ζήσει 48 ώρες στο φυσικό περιβάλλον!

* (mSv): Τυπική Ενεργός Δόση (ΠΟ): Ισοδύναμος αριθμός ακτινογραφιών θώρακα Περίοδος παραμονής: "Ισοδύναμη περίοδος παραμονής στο φυσικό περιβάλλον"

39

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• 7ο Κρητο-Κυπριακό Συμπόσιο Ρευματολογίας

ΤΟ ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ ΤΩΝ ΡΕΥΜΑΤΟΠΑΘΏΝ:

Όταν ο ασθενής έρχεται τελευταίος της Ιοκάστης Αλειφεροπούλου

Ρευματοπαθείς από την Κρήτη και την Κύπρο ανταλλάσσουν εμπειρίες και απόψεις

Τ

α σοβαρά εμπόδια πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας που αντιμετωπίζει η κοινότητα των ρευματοπαθών και οι αγωνίες των νέων σε ηλικία πασχόντων, αλλά και οι προοπτικές που προσφέρονται στους ασθενείς για μια ποιοτικότερη ζωή χάρη στην πρόοδο της βιοτεχνολογίας, όπως και το όφελος που προκύπτει για το σύστημα υγείας από την έγκαιρη διάγνωση και την πρώιμη παρέμβαση, αναδείχθηκαν από τους Συλλόγους Ασθενών στο 7ο Κρητο-Κυπριακό Συμπόσιο Ρευματολογίας, που πραγματοποιήθηκε στη Λάρνακα στο διάστημα από τις 23 έως τις 25 Οκτωβρίου 2015. Όπως είναι γνωστό, τα τελευταία χρόνια, με την κρίση, οι ρευματοπαθείς ως χρόνιοι πάσχοντες έχουν επιβαρυνθεί σημαντικά από τις περικοπές στον χώρο της υγείας, καθώς καλούνται να καλύψουν από τον οικογενειακό προϋπολογισμό μεγάλο μέ-

40

ρος των φαρμάκων, των συχνών επισκέψεων σε γιατρούς καθώς και των εργαστηριακών και απεικονιστικών εξετάσεών τους, που είναι απαραίτητες για την παρακολούθηση της πορείας των νοσημάτων τους. Μάλιστα, παρά το γεγονός ότι το πρόβλη-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

μα των ανασφάλιστων ρευματοπαθών είναι πολύ μεγάλο, ακόμη μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα των ασθενών που ενώ είναι ασφαλισμένοι, λόγω χαμηλού εισοδήματος, αδυνατούν να καλύψουν τα συνεχώς αυξανόμενα ποσά της συμμετοχής τους. Η Κατερίνα Κουτσογιάννη, πρόεδρος του Συλλόγου Ρευματοπαθών Κρήτης, λέει σχετικά στο Virus: «Είναι κάποια ανοσορρυθμιστικά φάρμακα, τα οποία καταφέραμε μετά από πίεση να πάνε στο 10%, η πλειοψηφία όμως των φαρμάκων είναι στο 25%. Κι όπως παραδέχτηκε και ο ίδιος ο ΕΟΠΥΥ, το ποσοστό αυτό στην ουσία είναι 27% και πάνω. Στο μεταξύ, λόγω της μεγάλης συνοσηρότητας που προκαλεί η πάθηση, εκτός από τη βασική θεραπεία του νοσήματός τους, οι ρευματοπαθείς βρίσκονται σε αγωγή και με πολλά άλλα φάρμακα, με αποτέλεσμα το ποσοστό συμμετοχής που τελικά πληρώνουν να φτάνει ακόμη και το 40%». Η ίδια εξηγεί ότι η αδυναμία κάλυψης του ποσοστού συμμετοχής στα φάρμακα έχει ως συνέπεια την εγκατάλειψη των θεραπειών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται τόσο για την εξέλιξη της υγείας των ασθενών όσο και για το σύστημα υγείας γενικότερα. Την ίδια ώρα, πολλοί πάσχοντες με σοβαρές ρευματοπάθειες, που βρίσκονται σε αγωγή με νέες θεραπείες (τα λεγόμενα Φάρμακα Υψηλού Κόστους), παρότι δεν πληρώνουν συμμετοχή, υποβάλλονται σε μεγάλη ταλαιπωρία για να τα προμηθευτούν από τα ελάχιστα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ. Ακόμη μεγαλύτερη είναι η ταλαιπωρία των ασθενών που βρίσκονται σε ενδονοσοκομειακές θεραπείες, αφού τα φαρμακεία των νοσηλευτικών ιδρυμάτων αποφεύγουν να τα προμηθευτούν λόγω χαμηλών προϋπολογισμών, κι

41

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

έτσι αναγκάζονται τουλάχιστον μία φορά τον μήνα να ταξιδεύουν αρκετά χιλιόμετρα για τη θεραπεία τους. Ο πρόεδρος του Αντιρευματικού Συνδέσμου Κύπρου, Μάριος Κουλούμας, σχολιάζει στο Virus: «Στην Ελλάδα, αν και η πρόσβαση στις νέες θεραπείες είναι σε καλά επίπεδα, οι ασθενείς πολλές φορές αναγκάζονται να μετακινηθούν ακόμα και σε άλλο νομό για να πάρουν τα φάρμακά τους, η προμήθεια των οποίων γίνεται μόνο από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ και εν συνεχεία η χορήγησή τους από κάποιο νοσοκομείο. Στην Κύπρο, αντίστοιχα, υπάρχει περιορισμός της πρόσβασης στις νέες θεραπείες, καθώς υπάρχει πρωτόκολλο το οποίο ορίζει πως οι ρευματοπαθείς θα πρέπει να ξεκινήσουν με την πιο φθηνή θεραπεία, κάτι

Τους ασθενείς προβληματίζει επίσης σοβαρά η πλήρης απουσία παιδορευματολόγων «Υπάρχουν κάποιοι παιδίατροι οι οποίοι έχουν ειδικευτεί κυρίως στο εξωτερικό και παρακολουθούν τα ρευματολογικά περιστατικά. Επίσης κάποιοι ρευματολόγοι παρακολουθούν μικρά παιδιά. Το θέμα είναι ότι οι γονείς εξαναγκάζονται σε αρετές μετακινήσεις από τα νησιά στην Αθήνα ή στη Θεσσαλονίκη κ.λπ. Στην Ελλάδα μάλιστα υπάρχουν δύο Σύλλογοι Γονέων Παιδιών με νεανική ιδιοπαθή αρθρίτιδα κυρίως, οι οποίοι έχουν ως κύριο στόχο να δημιουργηθεί ειδικότητα παιδορευματολογίας, ώστε να βγαίνουν ειδικευμένοι παιδορευμα-

1

Μ

ετ’ εμποδίων η πρόσβαση στις νέες θεραπείες

42

το οποίο πέρα από αντιεπιστημονικό είναι απαράδεκτο από κάθε άποψη». Μία επιπλέον τροχοπέδη στην ανεμπόδιστη πρόσβαση των ρευματοπαθών στις υπηρεσίες υγείας είναι η έλλειψη ειδικών ρευματολόγων. Όπως εξηγούν οι ασθενείς, ο ΕΟΠΥΥ είναι συμβεβλημένος με ελάχιστους ρευματολόγους, τη στιγμή που η αναμονή για ραντεβού στα δημόσια νοσοκομεία κυμαίνεται από 4 έως 6 μήνες, με αποτέλεσμα πολλοί ασθενείς να καταφεύγουν τελικά σε ιδιώτες γιατρούς, αραιώνοντας ταυτόχρονα τις επισκέψεις τους. Στην Κύπρο, αντίστοιχα, στην οποία δεν υπάρχουν καθόλου συμβεβλημένοι πάροχοι, παρά μόνο το ιδιωτικό σύστημα υγείας, χωρίς κοστολόγηση πλάι στο δημόσιο, η αναμονή για μια μαγνητική τομογραφία σε ένα νοσοκομείο μπορεί να αγγίξει και τα 2 χρόνια, ενώ η αναμονή για μια επέμβαση μπορεί και να ξεπεράσει τους 24 μήνες!

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

τολόγοι» αναφέρει η κυρία Κουτσογιάννη. Ένας σημαντικός προβληματισμός, που εκφράστηκε έντονα από τους νέους κυρίως ασθενείς στο Συμπόσιο, είναι ο ενδοιασμός τους για τη δημιουργία οικογένειας. Όπως προκύπτει, ο φόβος ότι ως γονείς θα κληρονομήσουν στα παιδιά τους την ασθένεια, με όλες τις συνέπειες που έχει αυτό (π.χ. τερατογένεση), λειτουργεί αποτρεπτικά στα νέα ζευγάρια ασθενών. Παράγοντες που υπεισέρχονται σε αυτήν την απόφαση είναι η απουσία των παιδορευματολόγων καθώς και η δυσκολία ή και άρνηση συνεργασίας των ρευματολόγων με τους γυναικολόγους. Το ζήτημα αυτό εντάσσεται στο γενικότερο πρόβλημα της μονοδιάστατης αντιμετώπισης των ρευματοπαθών τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα, αντί της ολιστικής προσέγγισης στο πλαίσιο μιας πολυδύναμης ρευματολογικής κλινικής με βάση τα διεθνή πρότυπα και δεδομένα.

Η κυρία Κουτσογιάννη εξηγεί γιατί αυτό είναι απαραίτητο: «Τα ρευματικά νοσήματα έχουν πολύ μεγάλη συνοσηρότητα. Αυτό που βλέπουμε στο εξωτερικό να συμβαίνει είναι τα νοσήματα αυτά να τα αντιμετωπίζει μια πολυδύναμη ομάδα. Δηλαδή στην ίδια ομάδα υπάρχει ρευματολόγος, ορθοπαιδικός, καρδιολόγος, πνευμονολόγος, νεφρολόγος κ.λπ., γιατροί διαφόρων ειδικοτήτων, οι οποίοι είναι ειδικευμένοι σε ανθρώπους που έχουν κάποιο ρευματικό νόσημα. Στην Ελλάδα αυτό δεν το έχουμε. Αντίθετα, υπάρχει μια δυσκολία συνεργασίας των γιατρών, κι αυτό που βλέπουμε πολύ συχνά είναι ο ασθενής να κάνει τον μεσολαβητή. Πολλές φορές μάλιστα οι γιατροί από διαφορετικές ειδικότητες δεν θέλουν να μιλήσουν καν μεταξύ τους. Το παράδειγμα της εγκυμοσύνης,

Η απουσία Προγραμμάτων Εκπαίδευσης και Ενδυνάμωσης Ασθενών. Παρά τις αδυναμίες και τις τρομακτικές ελλείψεις που βιώνουν οι ρευματοπαθείς, οι ασθενείς εξέφρασαν στο Συμπόσιο την πεποίθησή τους πως, χάρη στις νέες φαρμακευτικές θεραπείες, που προσφέρονται με την πρόοδο της βιοτεχνολογίας, οι νεότερες γενιές θα έχουν τη δυνατότητα μιας πιο ποιοτικής ζωής. Αρκεί βέβαια να έχουν πρόσβαση σε αυτές… Είναι ενδεικτικό πως, με έγκαιρη και ορθή θεραπευτική παρέμβαση με συνθετικά τροποποιητικά φάρμακα ή συνδυασμούς των φαρμάκων αυτών ή συνδυασμούς συνθετικών τροποποιητικών και βιολογικών τροποποιητικών φαρμάκων, οι παραμορφώσεις και οι αναπηρίες που μπορεί να προκαλέ-

Α

ναζητώντας με το "κιάλι" τον εξειδικευμένο γιατρό

2

όπου απαιτείται η συνεργασία γυναικολόγου-ρευματολόγου, είναι χαρακτηριστικό». Άλλα ζητήματα που αναδείχθηκαν στο πλαίσιο του Συμποσίου ήταν: Η ανάγκη καταγραφής των ασθενών (registries), ώστε να μπορεί να υπολογιστεί το κόστος της θεραπείας τους και να χαραχθεί πλέον συγκεκριμένη πολιτική για την αντιμετώπιση των ρευματικών νοσημάτων. Η δημιουργία μητρώου ασθενών στην Κύπρο έχει προχωρήσει μερικώς, αλλά στην Ελλάδα έχει παραμείνει ως εξαγγελία. Η ίδρυση Πολυδύναμου Κέντρου Αποκατάστασης Ρευματοπαθών, που να είναι συνδεδεμένο με τη Ρευματολογική Κλινική, ώστε να παρέχεται η σωστή αγωγή και στήριξη των ασθενών και κυρίως υδροθεραπεία, που είναι απαραίτητη για τη θεραπευτική αγωγή των πασχόντων και τη διατήρηση μιας καλής φυσικής κατάστασης.

σουν ορισμένες ρευματικές παθήσεις, είναι εφικτό να προληφθούν ή να κατασταλούν. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η ψωριασική αρθρίτιδα, η αγκυλωτική σπονδυλαρθρίτιδα και η νεανική ιδιοπαθής αρθρίτιδα. «Οι ρευματοπάθειες είναι σοβαρές χρόνιες παθήσεις, που επηρεάζουν σημαντικά ένα ποσοστό του πληθυσμού. Εάν όμως αντιμετωπιστούν με έναν ολιστικό και αποτελεσματικό τρόπο, είναι προς το συμφέρον της κοινωνίας και των ταμείων υγείας, καθώς η άμεση διάγνωση και άμεση θεραπεία προς τα άτομα αυτά μακροπρόθεσμα μειώνει τα κόστη» σημειώνει ο κύριος Κουλούμας. «Οι ασθενείς με την κατάλληλη στήριξη μπορούν να έχουν μια πλήρη συμμετοχή στην κοινωνία, να φτιάξουν τη ζωή τους, μπορούν να έχουν οικογένεια, να εργάζονται και να προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο» καταλήγει.•••

1. Μάριος Κουλούμας 2. Κατερίνα Κουτσογιάννη

43

ΕΡΕΥΝΑ

• Το προφίλ της HIV/AIDS λοίμωξης και η κατεύθυνση που πρέπει να λάβουν οι πολιτικές αντιμετώπισής της

ΕΣΔΥ

Δέκα θέσεις για τις πολιτικές αντιμετώπισης του HIV/AIDS

Επιμέλεια: Τομέας Οικονομικών της

Υγείας, ΕΣΔΥ (*)

Έ

γκαιρη έναρξη της αντιρετροϊκής θεραπείας, με στόχο τη συνολική κάλυψη του πληθυσμού που έχει προσβληθεί από τον ιό HIV, προτείνει μεταξύ άλλων η Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ). Στην πρόταση της Σχολής, που απαρτίζεται από μια σειρά εμπεριστατωμένων θέσεων σχετικά με τις πολιτικές αντιμετώπισης της HIV/AIDS λοίμωξης, τονίζεται η ανάγκη της αύξησης των σχετικών δαπανών. Σύμφωνα με τους οικονομολόγους υγείας της ΕΣΔΥ, χρειάζεται ένας δορυφορικός κλει-

44

Αύξηση των δαπανών για τη διαχείριση της HIV/AIDS λοίμωξης προτείνει η ΕΣΔΥ, υπογραμμίζοντας το υψηλό κοινωνικό και αξιακό φορτίο της πάθησης

στός προϋπολογισμός, που θα αγγίζει τα 120-150 εκατ. ευρώ, προκειμένου να καλυφθεί το σύνολο των οροθετικών.

1. Το προσδόκιμο επιβίωσης των υπό θεραπευτική αντιμετώπιση-ρυθμισμένων φορέων του ιού HIV/AIDS δεν απέχει πλέον από εκείνο του γενικού πληθυσμού και, ως εκ τούτου, αναδεικνύει την υψηλή ιατρική αποτελεσματικότητα των διατιθέμενων θεραπευτικών σχημάτων (1).

2. Η θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών με HIV είναι εξόχως αποδοτική σε όρους κόστους-αποτελεσματικότητας, ό-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

45

ΕΡΕΥΝΑ

Α

ναγκαιότητα καθολικής κάλυψης του συνόλου του πληθυσμού φορέων του ιού με αντιρετροϊκή θεραπεία

Τ

ο άμεσο κόστος της νόσου εκτιμάται σε 6.859 ευρώ ανά ασθενή σε ετήσια βάση

46

πως καταδεικνύεται από τη διεθνή βιβλιογραφία (2, 3).

3. Η θεραπευτική αγωγή είναι πλέον αποδοτική αν η έναρξη της αγωγής είναι έγκαιρη, όπως δείχνουν τα κλινικά τεκμήρια (4-6).

4. Η σύγχρονη τάση θεραπευτικής αντιμετώπισης υπογραμμίζει την αναγκαιότητα καθολικής κάλυψης του συνόλου του πληθυσμού φορέων του ιού με αντιρετροϊκή θεραπεία.

5. Οι περιοριστικές συνθήκες, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης στο ευρύτερο πλαίσιο των χωρών του ΟΟΣΑ και στην Ελλάδα, συνεπάγονται σημαντική μείωση της υγειονομικής δαπάνης και ιδιαίτερα της δαπάνης για φαρμακευτική περίθαλψη, γεγονός το οποίο καθιστά τα ζητήματα κατανομής των πόρων πλέον δυσχερή (7).

6. Στη χώρα μας, το άμεσο κόστος της νόσου εκτιμάται σε 6.859 ευρώ ανά ασθενή σε ετήσια βάση (2014), εκ των οποίων το 83,7% αποδίδεται στη φαρμακευτική δαπάνη (5.741 ευρώ/ασθενή/έτος), ενώ το υπόλοιπο τμήμα οφείλεται στις εργαστηριακές εξετάσεις, στις επισκέψεις στα εξωτερικά ιατρεία και στη νοσηλεία (1.118 ευρώ/ασθενή/έτος), (8). Στα μεγέθη αυτά δεν συμπεριλαμβάνονται δραστηριότητες οι οποίες σχετίζονται με ευρύτερα μέτρα δημόσιας υγείας, πρόληψης, αγωγής της υγείας και επικοινωνίας.

7. Τα υπό φαρμακευτική θεραπευτική αντιμετώπιση άτομα στη χώρα μας υπολογίζονται σε 7.700 περίπου, με συνολικό κόστος θεραπείας 52,8 εκατ. ευρώ ετησίως. Ωστόσο, περίπου το 35% των φορέων του ιού HIV (γύρω στα 4.000 άτομα) παραμένουν χωρίς θεραπεία, ενώ η θεραπευτική κάλυψή τους μπορεί να αποτελέσει

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

πρόσθετο κόστος, το οποίο υπολογίζεται στα 22,9 εκατ. ευρώ ετησίως.

8. Σημαντική επίσης προβλέπεται να είναι η μελλοντική επιβάρυνση από την αύξηση του επιπολασμού, την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης και, ως εκ τούτου, την επέκταση της θεραπείας, καθώς και την εισαγωγή νέων θεραπευτικών σχημάτων σε νέους ασθενείς με πρόσθετη δαπάνη, η οποία εκτιμάται στα 27-50 εκατ. ευρώ (9).

9. Οι σύγχρονες τάσεις αντιμετωπίζουν θεραπευτικά τον ιό HIV μέσω της εξειδικευμένης αντιρετροϊκής θεραπείας, αλλά ταυτοχρόνως αναπτύσσουν πολιτικές στο ζήτημα της μετάδοσης μέσω της pre-exposure prophylaxis (PrEP), δεδομένου του ότι το HIV είναι επίσης ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας, ιδίως για τα άτομα τα οποία βιούν από κοινού και οφείλουν να λαμβάνουν μέτρα για λόγους δημόσιας υγείας και προφύλαξης. Η πολιτική αυτή πρόκειται να επιβαρύνει τους προϋπολογισμούς υγείας, δεδομένου του ότι το κόστος υπολογίζεται σε 3.000 ευρώ ετησίως για κάθε άτομο, και απαιτείται πρόσθετη δαπάνη 12-21 εκατ. ευρώ για 4.000-7.000 πρόσθετες περιπτώσεις, θέμα το οποίο μπορεί να τεθεί στη συζήτηση για την προτεραιότητα της εθνικής πολιτικής υγείας υπό την προϋπόθεση των δυνατοτήτων των προϋπολογισμών υγείας.

10. Η χώρα εμφανίζει υψηλή επίδοση στην αντιμετώπιση του ζητήματος, δεδομένης της καθολικής κάλυψης των φορέων του ιού HIV, οι οποίοι πληρούν τα θεραπευτικά κριτήρια, σε συνδυασμό με τη μηδενική συμμετοχή τους στο κόστος σε σύγκριση με άλλες χώρες, και ακόμη εμφανίζει εξαιρετικά αποτελέσμα-

τα ως προς τη διαχείριση των ασθενών και της νόσου. Το συγκεκριμένο νόσημα χαρακτηρίζεται από υψηλό κοινωνικό και αξιακό φορτίο και, ως εκ τούτου, η κεντρική διοίκηση και οι δημόσιες αρχές γενικότερα οφείλουν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση με διακριτό τρόπο, μέσω της εισαγωγής ενός δορυφορικού κλειστού προϋπολογισμού, ο οποίος,

με βάση τις τρέχουσες και τις αναμενόμενες απαιτήσεις, οφείλει να κυμαίνεται μεταξύ 120 και 150 εκατ. ευρώ, και στον οποίο είναι αναγκαίο να εισαχθούν εισροές από τον κρατικό προϋπολογισμό, την κοινωνική ασφάλιση και άλλες πρόσθετες πηγές, όπως η ειδική φορολογία από διάφορες καταναλώσεις ή χορηγίες και άλλα έσοδα από διάφορους πόρους.

Ο

ι σύγχρονες τάσεις συνδυάζουν την εξειδικευμένη αντιρετροϊκή θεραπεία και την pre-exposure prophylaxis

Βιβλιογραφία Samji H, Cescon A, Hogg RS, Modur SP, Althoff KN, Buchacz K, et al. Closing the gap: increases in life expectancy among treated HIV-positive individuals in the United States and Canada. PLoS One. 2013;18;8: e81355.

(2) Tse WF, Yang W, Huang W. A narrative review of cost-effectiveness analysis of people living with HIV treated with HAART: from interventions to outcomes. Clinicoecon Outcomes Res. 2015; 7: 431-439.

(3) Athanasakis K, Boubouchairopoulou N, Retsa M.R., Malese, E.M., Elbasha E.H., Kyriopoulos J. Cost-effectiveness analysis of Raltegravir in HIV-infected treatment. Value in Health Regional Issues, November 2014 Volume 17, Issue 7, Page A675.

(4) Granich R, Kahn JG, Bennett R, Holmes CB, Garg N, Serenata C, Sabin ML, et al.

Expanding ART for treatment and prevention of HIV in South Africa: estimated cost and cost-effectiveness 2011-2050. PLoS One. 2012;7: e30216.

(5) Badri M, Cleary S, Maartens G, Pitt J, Bekker LG, Orrell C, et al. When to initiate highly active antiretroviral therapy in sub-Saharan Africa? A South African cost-effectiveness study. Antivir Ther. 2006;11: 63-72.

(6) Mauskopf J, Kitahata M, Kauf T, Richter A, (1)

Tolson J. HIV antiretroviral treatment: early versus later. J Acquir Immune Defic Syndr.

2005; 15;39: 562-9.

(7) Organization for Economic Co-operation and Development. OECD Health Statistics 2014: How does Greece compare? Available at http://www.oecd.org/…/health-…/ Briefing-Note-GREECE-2014.pdf (Accessed November 30, 2015).

(8) Boubouchairopoulou N, Athanasakis K, Chini M, Mangafas N, Lazanas MK, Kyriopoulos JE. Estimation of the Direct Cost of HIVInfected Patients in Greece on an Annual Basis. Value in Health Regional Issues.

2014; 4:82-86.

(9) Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Τομέας Οικονομικών της Υγείας, αδημοσίευτα στοιχεία, 2015.

(*): • Γιάννης Κυριόπουλος, MD, MPH, MSc, PhD (jkyriopoulos@esdy.edu.gr) • Κώστας Αθανασάκης, BScHS, BSc Econ, Msc Econ, PhD (kathanasakis@esdy.edu.gr) • Νάντια Μπουμπουχαιροπούλου, MSc (nadia.phar@gmail.com)

47

ΕΡΕΥΝΑ

• Σημαντικό έλλειμμα ενημέρωσης των Ελληνίδων με καρκίνο μαστού

ΚΑΡΚΊΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΎ

Σοβαρά εμπόδια από τη διάγνωση στη θεραπεία Τα εμπόδια στην πρόσβαση των ασθενών με καρκίνο του μαστού στις υπηρεσίες υγείας και το δύσκολο «ταξίδι» τους προς την ίαση αποτυπώνει νέα έρευνα του Τομέα Οικονομικών της Υγείας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας σε συνεργασία με τον Πανελλήνιο Σύλλογο Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής»

Σ

οβαρά εμπόδια και έλλειψη ενημέρωσης καλούνται να αντιμετωπίσουν οι γυναίκες στις οποίες γίνεται διάγνωση με καρκίνο του μαστού. Δυστυχώς, παρατηρείται συχνά καθυστέρηση από τη στιγμή της διάγνωσης μέχρι τη θεραπεία, και στο 10% προκαλούνται ανεπανόρθωτα οικονομικά προβλήματα, προκειμένου να αντεπεξέλθουν στο κόστος των θεραπειών.

48

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από ομάδα ερευνητών της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας σε συνεργασία με τον Πανελλήνιο Σύλλογο Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής». Στην ομάδα συμμετείχαν η κυρία Ε. Πάβη, επιμελήτρια του Τομέα Οικονομικών της Υγείας, η κυρία Β. Τσιάντου, επιστημονική συνεργάτιδα του Τομέα, με επικεφαλής τον ομότιμο καθηγητή κ. Γ. Κυριόπουλο. Σκοπός της έρευνας ήταν να αποτυπώσει το «ταξίδι» των γυναικών με καρκίνο του μαστού, από τη στιγμή της εμφάνισης των πρώτων συμπτωμάτων και ενδείξεων, μέχρι τη διάγνωση, τη θεραπεία και το τέλος αυτής. Στη μελέτη συμμετείχαν γυναίκες οι οποίες είχαν λάβει διάγνωση μετά τον Αύγουστο του 2011, δεν είχαν παρουσιάσει υποτροπή ή μετάσταση και είχαν ολοκληρώσει τις θεραπείες.

Το δείγμα Η πλειοψηφία των γυναικών είχαν υψηλό μορφωτικό επίπεδο, ήταν κάτω των 50 ετών και, κατά τη στιγμή της διάγνωσης, το 77,1% είχαν δημόσια ασφάλιση, το 19,6% δημόσια και ιδιωτική, το 1,6% αυτών είχαν βιβλιάριο απορίας, το 1,2% ιδιωτική ασφάλιση, ενώ το υπόλοιπο 0,4% δεν είχαν ασφάλιση. Το μέσο μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα κατά την περίοδο της διάγνωσης ήταν 1.524 ευρώ. Το 69,30% των γυναικών οδηγήθηκαν στη διάγνωση λόγω κάποιου συμπτώματος, ενώ μόνο το 30,70% οδηγήθηκαν στη διάγνωση μέσω προληπτικού ελέγχου. Οι γυναίκες καθυστέρησαν σημαντικά περισσότερο να απευθυνθούν σε γιατρό στην περίπτωση που είχαν εντο-

49

ΕΡΕΥΝΑ

Σ

υχνή καθυστέρηση από τη διάγνωση μέχρι τη θεραπεία

πίσει κάποιο σύμπτωμα, σε σύγκριση με την περίπτωση που είχαν υποβληθεί σε προληπτικό έλεγχο. Η πλειονότητα των γυναικών (54,8%) είχαν κάποιο γιατρό που τις παρακολουθούσε σε σταθερή βάση πριν τη διάγνωση και στο 73,3% των περιπτώσεων ο γιατρός αυτός ήταν γυναικολόγος. Το 49% των γυναικών δεν είχαν κάνει ποτέ αυτοεξέταση μαστού (παρόλο που το 75,8% αυτών γνώριζαν πώς να την κάνουν), το 53% δεν είχαν κάνει ποτέ υπέρηχο μαστών και το 35,7% δεν είχαν κάνει ποτέ μαστογραφία. Αντιθέτως, ήταν μόνο 8,7% το ποσοστό των γυναικών που δεν είχαν κάνει ποτέ τεστ Παπανικολάου. Το 30,8% των γυναικών ανέφεραν εμπόδια στην πρόσβαση σε γιατρό για ψηλά-

νώ το 60,7% των γυναικών απευθύνθηκαν σε ιδιωτικό ιατρείο. Από την επίσκεψη στον πρώτο γιατρό μέχρι την παραπομπή για διερεύνηση της πιθανότητας καρκίνου μεσολάβησαν κατά μέσο όρο 18 ημέρες. Το 55,2% των γυναικών έκαναν βιοψία για την επιβεβαίωση της διάγνωσης, ενώ ο μέσος χρόνος για τη λήψη αποτελεσμάτων βιοψίας ήταν 3,95 ημέρες αν η βιοψία είχε γίνει στον ιδιωτικό τομέα και 8,28 ημέρες αν η βιοψία είχε γίνει στον δημόσιο τομέα. Τα βασικά συμπεράσματα από τη μελέτη δείχνουν ότι χρειάζεται ενημέρωση και εκπαίδευση των γυναικών, για να εντοπίζουν εγκαίρως και να αξιολογούν τα συμπτώματα, ενώ υπάρχει ανάγκη για καθοδήγηση των γυναικών στο σύστημα υγείας από την πρώτη επίσκεψη μέχρι τη διάγνωση και α-

φηση/υπέρηχο και το 26,5% των γυναικών ανέφεραν εμπόδια στην πρόσβαση σε προληπτική μαστογραφία, με συνηθέστερα αίτια την υπερβολική απασχόληση σε άλλους τομείς της ζωής, την αμέλεια και το κόστος. Ως εμπόδια στην πρόσβαση σε γιατρό ανέφεραν τη λίστα αναμονής για ραντεβού (σε ποσοστό 17,1%), την απουσία ειδικότητας στον τόπο διαμονής (14,7%) και την ύπαρξη υπηρεσίας υγείας σε μεγάλη απόσταση από τον τόπο κατοικίας (12,3%).

νάγκη για ψυχολογική υποστήριξη των γυναικών από τη στιγμή της ανακοίνωσης της διάγνωσης και σε όλο το «ταξίδι».

Διερεύνηση προβλήματος Ο γιατρός πρώτης επαφής για τη διερεύνηση του προβλήματος ήταν κυρίως γυναικολόγος (σε ποσοστό 34,5%), χειρουργός μαστού (33,3%) ή ακτινολόγος (13,1%), ε-

50

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

Τα εμπόδια Η δεύτερη φάση της μελέτης αφορούσε το διάστημα από τη διάγνωση έως και τη θεραπεία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, το 23,4% των ασθενών υποβλήθηκαν μόνο σε ογκεκτομή. Συνολικά, το 76,2% των ασθενών υποβλήθηκαν σε κάποια από τις εξής χειρουργικές επεμβάσεις: ολική μαστεκτομή (65,6%), τμηματεκτομή/τεταρτεκτομή (23,4%), μερική μαστεκτομή (6,8%), άλλο (4,2%). Προκειμένου να επιλέξουν τον χειρουργό που έκανε την επέμβαση οι γυναίκες επισκέφθηκαν κατά μέσο όρο 1,8 χειρουργούς.

Το 57,4% των επεμβάσεων πραγματοποιήθηκαν σε ιδιωτικό νοσοκομείο/κλινική και το 42,6% σε δημόσιο νοσοκομείο. Τα βασικότερα κριτήρια επιλογής νοσοκομείου ήταν το πού χειρουργούσε ο επιλεγμένος χειρουργός (84,1%), η επιλογή εξειδικευμένης ογκολογικής μονάδας/μονάδας μαστού (29,8%), ο χρόνος αναμονής για το χειρουργείο (17,5%) και το ποσό που θα έπρεπε να καταβληθεί από ίδια κεφάλαια (9,5%). Το 73,4% των ασθενών έκαναν χημειοθεραπεία μετά το χειρουργείο και το 68,0% έκαναν ακτινοθεραπείες (στο 77,6% αυτών είχε προηγηθεί χημειοθεραπεία). Το 5,6% των ασθενών ανέφεραν εμπόδια στην πρόσβαση σε γιατρό και το 3,6% αυτών ανέφεραν εμπόδια στην πρόσβαση σε κάποια α-

ρωμές ήταν, κατά μέσο όρο, 2.156 ευρώ για το χειρουργείο, 789 ευρώ για τις χημειοθεραπείες, 265 ευρώ για τη θεραπεία με ενδοφλέβιες εγχύσεις/βιολογικό παράγοντα, 707 ευρώ για τις ακτινοθεραπείες και 572 ευρώ για την παρακολούθηση. Στην ερώτηση «πώς καλύψατε τα έξοδα που πληρώσατε από την τσέπη σας για τη θεραπεία σας;» ποσοστό 73,3% απάντησε «από το εισόδημά μου/της οικογένειάς μου», 35,8% «από τις αποταμιεύσεις μου», 19,0% «βοήθησαν οι γονείς μου», ενώ το 10% κατέφυγε σε δανεισμό από συγγενείς και φίλους και σε εκποίηση περιουσιακών στοιχείων. Επιπλέον, υπήρξε πρόσθετη επιβάρυνση της οικογένειας, λόγω πρόσληψης ατόμου για τις δουλειές του σπιτιού και τη

πό τις εξετάσεις, με κυριότερους λόγους το κόστος και την έλλειψη χρόνου λόγω οικογενειακών ή άλλων υποχρεώσεων. Το 69,0% των γυναικών θεώρησαν ότι έλαβαν ιατρική φροντίδα εγκαίρως, αλλά παραμένει ένα 30,1% των γυναικών που ανέφεραν ότι θα μπορούσαν να είχαν λάβει φροντίδα λίγο νωρίτερα ή πολύ νωρίτερα. Κατά τη γνώμη τους, η καθυστέρηση αυτή σημειώθηκε κυρίως μέχρι να απευθυνθούν σε γιατρό (27%) ή από τη στιγμή που απευθύνθηκαν σε γιατρό μέχρι να τεθεί η διάγνωση (41%), ενώ μικρότερα ήταν τα αντίστοιχα ποσοστά για το στάδιο των θεραπειών.

φύλαξη των παιδιών (ενώ πριν δεν χρειαζόταν), ενώ από τις εργαζόμενες ασθενείς ποσοστό 58,5% πήραν αναρρωτική άδεια από τη δουλειά (με αποδοχές), 30,2% σταμάτησαν να δουλεύουν για κάποιο χρονικό διάστημα ή πήραν άδεια άνευ αποδοχών και 10,7% παραιτήθηκαν από τη δουλειά τους. Τα βασικά συμπεράσματα όσον αφορά το κόστος είναι ότι ασφαλιστικά ταμεία και ίδιες πληρωμές καλύπτουν τις δαπάνες θεραπείας, ενώ από τις ίδιες πληρωμές το μεγαλύτερο κόστος είναι αυτό του χειρουργείου, αλλά και η υπόλοιπη θεραπεία έχει σημαντικό κόστος, γεγονός που οδήγησε ένα 10% του δείγματος σε πλήγμα της μελλοντικής του οικονομικής κατάστασης, με σημαντική ακόμη επιβάρυνση της οικογένειας και των συγγενών.•••

Το κόστος Το κόστος της θεραπείας σε άμεσες πλη-

Σ

το 10% των γυναικών προκαλούνται ανεπανόρθωτα οικονομικά προβλήματα

51

ΑΡΘΡΟ

• Ληξιπρόθεσμες οφειλές και υστέρηση εισφορών • Κλειστοί προϋπολογισμοί/υπερβάσεις/rebate-clawback • Αδυναμία ελέγχου και ΙΕΕ • Άδικο φορολογικό καθεστώς και ασαφές πλαίσιο λειτουργίας

Σοβαροί κλυδωνισμοί απειλούν τη βιωσιμότητα του ΕΟΠΥΥ της Άννας Μαστοράκου, προέδρου της ΕΝΙ-ΕΟΠΥΥ και του Ιατρικού Συλλόγου Πατρών, μέλους του ΔΣ του ΠΙΣ

Τα "προπατορικά αμαρτήματα" του οργανισμού, που παραμένουν ατόφια κατά τη διάρκεια της διαδρομής του

Τ

ο 2013, ο μεγαλύτερος ασφαλιστικός οργανισμός της χώρας, πνιγμένος στις εγγενείς αδυναμίες του, υπέστη μεταβολή στο πλαίσιο λειτουργίας του, από πάροχο σε αγοραστή υπηρεσιών υγείας. Εντούτοις, τα «προπατορικά αμαρτήματα» παρέμειναν ατόφια κατά τη διάρκεια αυτής της διαδρομής, αφήνοντας ελάχιστες προσδοκίες για ομαλοποίηση και ανάκαμψη.

Ληξιπρόθεσμες οφειλές Βάσει του απολογισμού που συνέταξε ο απερχόμενος πρόεδρος του ΕΟΠΥΥ, Δ. Κοντός, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές (>90 ημέρες) του οργανισμού ξεπερνούσαν το 1,8 δισ. ευρώ τον Αύγουστο του 2015. Μόνο στην περίπτωση που αφιερωθούν τα 2 δισ. της υποδόσης του δανείου που θα λάβει η χώρα αποκλειστικά στην Υγεία μπορεί να ελπίσει κανείς σε μια πιο αισιόδοξη πρόβλεψη για την τύχη του οργανισμού.

52

Υστέρηση εισφορών από ασφαλιστικούς οργανισμούς Ο πρόεδρος του ΕΟΠΥΥ, με δελτίο Τύπου στις 3 Σεπτεμβρίου του 2015, ανακοίνωσε ότι τα ασφαλιστικά ταμεία έχουν υπεξαιρέσει τα ποσά που εισέπραξαν για λογαριασμό του και έπρεπε να αποδώσουν στον οργανισμό του οποίου προΐσταται, προκειμένου αυτά να καταβάλλουν τη μισθοδοσία του

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

προσωπικού τους και τις συντάξεις των ασφαλισμένων τους. Βάσει της έκθεσης απολογισμού, η συνολική υστέρηση εισφορών άγγιζε το 1,7 δισ. ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2015. Η λειτουργία του οργανισμού με υστέρηση εσόδων του τρέχοντος έτους στα περίπου 950 εκατ. ευρώ σηματοδοτεί τη στάση πληρωμών των παρόχων.

Εικονικοί προϋπολογισμοί Ο προϋπολογισμός του 2016 που ανακοινώθηκε στην πραγματικότητα είναι εικονικός, καθώς εμφανίζει έσοδα τα οποία δεν εισπράττονται. Επίσης χρέη του ΕΟΠΥΥ προς τα νοσοκομεία για νοσηλείες, φάρμακα υψηλού κόστους, κ.λπ., κατά την πάγια τακτική του Υπουργείου Υγείας, παραγράφονται, με μερική αναπλήρωση από τον κρατικό προϋπολογισμό. Κατά τους συντάκτες του προσχεδίου του Προϋπολογισμού του 2016, παρά την ύπαρξη τεράστιας «μαύρης τρύπας», ο οργανισμός εκτιμάται ότι θα καταφέρει να κλείσει με πλεόνασμα 9 εκατ. ευρώ (!), με την προϋπόθεση βέβαια ότι θα αποδοθούν όλες οι ασφαλιστικές εισφορές, ακόμη και αυτή που θεσπίστηκε πρόσφατα για αύξηση 2% επί των κύριων συντάξεων και εισφορά 6% επί των επικουρικών.

Κλειστοί προϋπολογισμοί/ υπερβάσεις/rebateclawback Οι κλειστοί προϋπολογισμοί δημιουργούν ένα περιβάλλον χωρίς εκπλήξεις για τον ΕΟΠΥΥ, αλλά με πολύ δυσάρε-

53

ΑΡΘΡΟ

Ο

ι ληξιπρόθεσμες οφειλές του ΕΟΠΥΥ ξεπερνούσαν το 1,8 δισ. ευρώ τον Αύγουστο του 2015

Ο

προϋπολογισμός του 2016 που ανακοινώθηκε στην πραγματικότητα είναι εικονικός, καθώς εμφανίζει έσοδα τα οποία δεν εισπράττονται

στες συνέπειες για τους συμβεβλημένους γιατρούς, καθώς οποιαδήποτε υπέρβαση «χρεώνεται» σε αυτούς. Όλες οι υπερβάσεις αντιμετωπίζονται με παρακράτηση ποσών από τους παρόχους με τους κατάπτυστους μηχανισμούς έκπτωσης/επιστροφής rebate και clawback. Η δικαστική διαμάχη των γιατρών συνεχίζεται και, παρ’ όλες τις μαζικές αντιδράσεις και τις διαμαρτυρίες γιατρών και φορέων ασθενών, ποτέ δεν έχει συνταχθεί μελέτη του ΕΟΠΥΥ που να αποδεικνύει αν τα ποσά που προϋπολογίζονται είναι ικανά να καλύψουν τις ανάγκες των ασφαλισμένων.

Η αναφερόμενη αδυναμία ελέγχου από τον ΕΟΠΥΥ και το σκάνδαλο των ιδιωτικών ελεγκτικών εταιρειών Λόγω της αναφερόμενης αδυναμίας ελέγχου των δαπανών από τον οργανισμό, διά νόμου θεσπίστηκε η υποχρέωση σύμβασης των παρόχων με ιδιωτικές ελεγκτικές εταιρείες, για την εκκαθάριση των δαπανών του ΕΟΠΥΥ που αφορούσαν το 2013. Η επιλογή τους πραγματοποιήθηκε μετά από συνοπτικές διαδικασίες διαγωνισμού από τον ΕΟΠΥΥ για τους όρους και τις προϋποθέσεις ελέγχου. Εξαναγκάστηκαν οι πάροχοι να καταβάλουν το χρηματικό τίμημα του ελέγχου, χωρίς ακόμη να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία εκκαθάρισης εκ μέρους του ΕΟΠΥΥ δύο χρόνια μετά. Ο οργανισμός δεν έχει δικαιολογήσει την ολιγωρία του, ούτε έχει εκδώσει ακόμη τα αποτελέσματα του ελέγχου, εγείροντας πολλά ερω-

54

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

τηματικά για τις πολλαπλές σκοπιμότητες πίσω από την εμπλοκή ιδιωτικών εταιρειών στο ελεγκτικό έργο.

Μόνιμη στάση πληρωμών και προβληματική σύμβαση Ο οργανισμός, λόγω της χρηματοοικονομικής ασφυξίας, βρίσκεται σε ένα καθεστώς μόνιμης στάσης πληρωμών προς τους συμβεβλημένους γιατρούς, μεταφέροντας τα βάρη σε αυτούς, με οδυνηρές συνέπειες για τη βιωσιμότητα και την ποιότητα παροχής υπηρεσιών προς τους ασφαλισμένους. Ένα υπαρκτό παράδειγμα είναι η ανείσπρακτη ληξιπρόθεσμη οφειλή του 10% των δεδουλευμένων ποσών όλων των μηνών, που εκκρεμεί από τον Ιανουάριο του 2012 για τις επισκέψεις, τις ιατρικές πράξεις και τις εργαστηριακές εξετάσεις. Στους εργαστηριακούς και κλινικοεργαστηριακούς γιατρούς παρακρατείται το αντίτιμο εργασίας περίπου 5-6 μηνών τον χρόνο υπέρ clawback-rebate, δημιουργώντας μιαν εξαιρετικά μεγάλη οικονομική δυσπραγία στην εύρυθμη λειτουργία των ιατρείων τους. Στους κλινικούς γιατρούς, οι ιατρικές επισκέψεις έχουν αποδοθεί στο 2015 μόνο για τους έξι πρώτους μήνες, χωρίς να έχει εκδοθεί ακόμη ΦΕΚ που να νομιμοποιεί την παράταση των συμβάσεων που αποφασίστηκε από το ΔΣ του οργανισμού για το β’ εξάμηνο του 2015.

Άδικο φορολογικό καθεστώς Ο ΕΟΠΥΥ, βάσει του νέου φορολογικού νομικού πλαισίου, απαιτεί την κατάθεση τι-

μολογίων για κάθε υποβολή δεδουλευμένης αμοιβής, βάσει της οποίας προκύπτει η φορολόγηση, ασχέτως του αν εισπράττεται ή όχι το ποσό εντός του ημερολογιακού έτους. Αυτό το καθεστώς, συνδυαζόμενο με τη πολύμηνη στάση πληρωμών του οργανισμού, δημιουργεί συνθήκες υπερβολικής φορολόγησης για ποσά που δεν έχουν εισπραχθεί. Πρακτικά, εκμηδενίζονται οι αμοιβές των γιατρών, καθώς σημαντικό μέρος των εισπραχθέντων ποσών από τον ΕΟΠΥΥ επιστρέφονται μέσω της γενικής φορολογίας.

Ασαφές πλαίσιο λειτουργίας Μόνιμο «αγκάθι» από το 2012 –ημερομηνία έναρξης του ΕΟΠΥΥ– αποτελεί το ασαφές πλαίσιο λειτουργίας, με ένα πασπαρτού άδικων και αναδρομικών μέτρων που βάλλουν ευθέως την επαγγελματική δραστηριότητα και τη βιοποριστική ιδιότητα του ατομικού ιατρείου. Τρανταχτά παραδείγματα είναι η μη επίδοση της αρχικής σύμβασης στους συμβεβλημένους γιατρούς, οι άτυπες ή παράτυπες παρατάσεις συμβάσεων που κοινοποιούνται στους δικαιούχους κυριολεκτικά στο παρά πέντε, η εφαρμογή αναδρομικών οριζόντιων μέτρων clawback και rebate, κατά τη διαπίστωση των υπερβάσεων, οι αιφνιδιαστικοί συμψηφισμοί δεδουλευμένων μηνών, τα αναδρομικά αστυνομικά μέτρα, τα αγνώστου ταυτότητας κριτήρια υπερσυνταγογράφησης κ.λπ.

Λογιστικά κριτήριααστυνομικά μέτρα Η εφαρμογή ανώτατου ορίου (πλαφόν) συνταγογράφησης, η οποία ελέγχεται ηλεκτρονικά, έχει δημιουργήσει μεγάλες στρεβλώσεις στην άσκηση της ιατρικής πράξης, με τη θέσπιση μιας παρακινδυνευμένης συνταγής άσκησης ιατρικής “a la carte”, που εξοβελίζει τα επιστημονικά κριτήρια στην προσέγγιση και θεραπεία των νόσων που ταλαιπωρούν τον πληθυσμό της χώρας. Η υποχρεωτική στόχευση του ορίου συνταγογράφησης γενόσημων φαρμάκων, συνδυαζόμενη με τη δυσανάγνωστη κατηγοριοποίηση των φαρμάκων (οn/off patent, γενόσημα) στο ηλεκτρονικό σύστημα, αποτελεί άλλο ένα επίτευγμα στρέβλωσης των διεθνών κατευθυντήριων επιστημονικών οδηγιών. Η έκδοση νομοθεσίας εφαρμογής χρηματικών προστίμων από 1.0005.000 ευρώ στους «αντιφρονούντες»

επιστημονικά αποτελεί την κορωνίδα των αποτυχημένων πολιτικών υγείας των τελευταίων ετών.

Δ

ημιουργούνται συνθήκες υπερβολικής φορολόγησης για ποσά που δεν έχουν εισπραχθεί

Ο γιατρός δεν είναι αντίπαλος του συστήματος, αλλά πολύτιμος συνεργάτης Από την ίδρυση του μεγαλύτερου ασφαλιστικού οργανισμού της χώρας, το ασαφές πλαίσιο, η χρηματοοικονομική ασφυξία, οι διοικητικές παραλείψεις και ασάφειες έχουν δημιουργήσει ένα διαρκές «θέατρο του παραλόγου», που βασανίζει τους γιατρούς, ταλαιπωρεί τους ασφαλισμένους, υποδαυλίζει την ιατρική πράξη και εξαθλιώνει τη σχέση γιατρού-ασθενούς. Η ΕΝΙ-ΕΟΠΥΥ δημιουργήθηκε το 2012, ως το συνδικαλιστικό όργανο των συμβεβλημένων γιατρών του ΕΟΠΥΥ, με σκοπό να προτάξει τα εργασιακά τους δικαιώματα και να προασπιστεί τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της δημόσιας υγείας, που τείνουν να ατονήσουν κάτω από τη λαίλαπα των ασφυκτικών λογιστικών μέτρων της δημοσιονομικής προσαρμογής. Υπό συνθήκες παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, κανένα δημόσιο σύστημα υγείας στον πλανήτη δεν κατάφερε να ορθοποδήσει χωρίς τη βοήθεια και τη συμπαράσταση του ιατρικού κόσμου. Η απαξίωση του ιατρικού έργου, οι άδικες περικοπές, τα αστυνομικά μέτρα, τα υπέρμετρα βάρη σαφώς δεν αποτελούν αποτελεσματικά εργαλεία για την επιδιωκόμενη αναβάθμιση των πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας.•••

55

ΑΡΘΡΟ

• • • •

Health Technology Assessment (HTA) Ο ρόλος της καινοτομίας Η αξιολόγηση της καινοτομίας Γήρανση και ιατροφαρμακευτικές ανάγκες

HTA

Αξιολογώντας την καινοτομία στην Υγεία: Μια επιτακτική ανάγκη

του Νίκου Μανιαδάκη, αναπληρωτή κοσμήτορα, διευθυντή του Τομέα Οργάνωσης και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας της ΕΣΔΥ

Το κόστος δεν αυξάνεται όταν μεγαλώνουμε, αλλά όταν μεγαλώνουμε χωρίς καλή υγεία. Έτσι, δεδομένου του ότι οι νέες τεχνολογίες είναι ακριβότερες, οι διαθέσιμοι πόροι περιορισμένοι, αλλά και καθετί νέο δεν είναι απαραίτητα και καινοτόμο, απαιτείται μια διαδικασία αξιολόγησης

Τ

ο 2025, πάνω από το 20% των Ευρωπαίων θα είναι άνω των 65 ετών, ενώ ιδιαίτερα ταχεία αύξηση θα σημειωθεί στον αριθμό των ατόμων άνω των 80 ετών. Οι ηλικιωμένοι, που συχνά πάσχουν από χρόνιες νόσους, απορροφούν ένα μεγάλο ποσοστό των δημόσιων δαπανών, αφού αυξάνονται οι ανάγκες τους για περίθαλψη και κοινωνική φροντίδα.

Το δημογραφικό, σε συνδυασμό με τη ραγδαία ανάπτυξη της ιατροφαρμακευτικής τεχνολογίας και τις υψηλότερες προσδοκίες των πολιτών, δημιουργεί συνθήκες

56

για αυξημένες υπηρεσίες υγείας και περισσότερους πόρους από τα συστήματα υγείας για την κάλυψη των αναγκών αυτών. Πολλές φορές, ειδικά σε ένα ασφυκτικό δημο-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

σιονομικό περιβάλλον, αυτό αντιμετωπίζεται ως απειλή, παρότι έχει αποδειχθεί ότι οι δαπάνες υγείας σχετίζονται άμεσα με την υγεία και το εισόδημα και οδηγούν στην ανάπτυξη και την ευημερία μιας χώρας. Έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) έδειξε ότι το 1/3 της οικονομικής ανάπτυξης στην Ευρώπη οφείλεται στην καλύτερη υγεία και τη μακροζωία. Για κάθε έτος που αυξάνεται το προσδόκιμο επιβίωσης του πληθυσμού το ΑΕΠ της χώρας αυξάνεται κατά 4%. Επιπλέον, η παράταση του εργασιακού βίου κατά ένα έτος αυξάνει το ΑΕΠ γύρω στο 1%. Με βάση τα παραπάνω, προκύπτει ότι τελικά το κόστος δεν αυξάνεται όταν μεγαλώνουμε αλλά όταν μεγαλώνουμε χωρίς καλή υγεία.

Ο ρόλος της καινοτομίας Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, καινοτομία είναι η διαδικασία με την οποία μια νέα ιδέα μετασχηματίζεται σε ένα νέο ή σημαντικά βελτιωμένο προϊόν ή υπηρεσία σε ό,τι αφορά την αγορά, τη μέθοδο παραγωγής ή την παροχή της υπηρεσίας αντιστοίχως. Ειδικότερα για τα φάρμακα, και με βάση τον ΠΟΥ, η καινοτομία καθορίζεται μέσα από τα οφέλη που αυτή επιφέρει για τους ασθενείς. Τα οφέλη αυτά μπορεί να είναι θεραπευτικά, κλινικά ή σχετιζόμενα με την ποιότητα ζωής ή με άλλες κοινωνικοοικονομικές εκβάσεις, όπως για παράδειγμα την ικανότητα για εργασία ή τη μείωση των νοσοκομειακών εισαγωγών. Στον χώρο της υγείας, η καινοτομία έχει εφαρμογή στα φάρμακα, τις ιατρικές συσκευές, τον εξοπλισμό και το e-health. Σημαντικά βήματα έχουν γίνει στην κατανόηση και την αποκωδικοποίηση πολλών

57

ΑΡΘΡΟ

Γ

ια κάθε έτος που αυξάνεται το προσδόκιμο επιβίωσης του πληθυσμού το ΑΕΠ της χώρας αυξάνεται κατά 4%

Η

χρήση νέων φαρμάκων αύξησε το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα κατά 0,87 έτη σε διάστημα 15 ετών

ασθενειών, και πλέον αναπτύσσονται στοχευμένες θεραπείες με βάση το γονιδιακό προφίλ του ασθενούς, και συνεπώς με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και μειωμένες ανεπιθύμητες ενέργειες. Η ανάπτυξη της ιατροφαρμακευτικής τεχνολογίας και κυρίως των καρδιολογικών φαρμάκων που κυκλοφόρησαν κατά το διάστημα από το 1980 έως το 2000 –όπως οι στατίνες– μείωσαν κατά σχεδόν 50% τα θανατηφόρα εγκεφαλικά. Οι θεραπείες για HIV μείωσαν σημαντικά τους θανάτους και μετέτρεψαν το HIV/AIDS σε μια χρόνια νόσο, ενώ κατά 30% μειώθηκαν και ο θάνατοι από καρκίνο με τα νέα ογκολογικά φάρμακα. Πολύ χαρακτηριστική για την αξία της φαρμακευτικής καινοτομίας είναι η μελέτη του Lichtenberg, που έδειξε ότι η χρήση νέων φαρμάκων αύξησε το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα κατά 0,87 έτη σε διάστημα 15 ετών (1995-2010), ενώ παράλληλα μείωσε σημαντικά τις μέρες παραμονής στα νοσοκομεία της χώρας.

Αξιολόγηση της καινοτομίας Δεδομένου του ότι οι νέες τεχνολογίες είναι ακριβότερες, οι διαθέσιμοι πόροι περιορισμένοι, αλλά και καθετί νέο δεν είναι απαραίτητα και καινοτόμο, απαιτείται μια διαδικασία αξιολόγησης, ώστε τελικά να επιλέγονται οι στρατηγικές που είναι συμφέρουσες για τον ασθενή και το σύστημα υγείας. Η αξιολόγηση μιας τεχνολογίας με εφαρμογή στον χώρο της υγείας πρέπει να περιλαμβάνει τα παρακάτω κριτήρια: Την ασθένεια για την οποία απευθύνεται (τις επιπτώσεις αυτής, τον επιπολασμό της

58

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

στη χώρα κ.λπ.) Το όφελος για τον ασθενή Το κόστος της θεραπείας (εκτίμηση πραγματικού κόστους, αφού συνυπολογιστεί η εξοικονόμηση από υποκατάσταση άλλων κέντρων κόστους) Την αποδοτικότητα (σχέση κόστους/οφέλους) Την επίπτωση στον προϋπολογισμό (budget impact) Λοιπές διαστάσεις (ηθικές, κοινωνικές, νομικές κ.λπ.) Πολλές χώρες στην Ευρώπη, αλλά και παγκοσμίως, έχουν αναπτύξει ειδικούς οργανισμούς για την αξιολόγηση της τεχνολογίας στην Υγεία (ΗΤΑ-Health Technology Assessment). Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την τιμολόγηση, την αποζημίωση ή την κατάρτιση των σχετικών θεραπευτικών πρωτοκόλλων. Η Ελλάδα είναι από τις λίγες χώρες της Δυτικής Ευρώπης χωρίς HTA, κάτι πάντως που προβλέπεται να γίνει ώς το τέλος του 2017 (περιλαμβάνεται στο πρόσφατο Μνημόνιο). Ειδικότερα για την αξιολόγηση της φαρμακευτικής καινοτομίας, οι περισσότεροι οργανισμοί ΗΤΑ των χωρών βάζουν στο επίκεντρο τον ασθενή χρησιμοποιώντας ως κριτήρια: 1. Κλινικά/θεραπευτικά οφέλη για τον ασθενή (βαθμό και ταχύτητα ίασης, επιβράδυνση εξέλιξης της νόσου, ποσοστά επιβίωσης, μειωμένες ανεπιθύμητες ενέργειες, βελτιωμένη συμμόρφωση με ευκολότερο τρόπο χορήγησης κ.λπ.).

2. Ποιότητα ζωής του ασθενούς (υψηλότερη αυτοδιαχείριση και λειτουργικότητα, βελτίωση ψυχολογικού φορτίου, άνεση κ.λπ.).

3. Κοινωνικοοικονομικό όφελος (μείωση συ-

νολικού πραγματικού κόστους θεραπείας, αυξημένη παραγωγικότητα, μείωση χαμένων εργατοωρών λόγω ασθένειας, αποφυγή πανδημιών κ.λπ.). Το πραγματικό κόστος μιας θεραπείας συνίσταται στο άμεσο ιατρικό κόστος, το άμεσο μη ιατρικό κόστος, το έμμεσο κόστος και το αόρατο κόστος. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα στο οποίο υπεισέρχονται διάφορα κέντρα κόστους αποτελεί η θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας (ΡΑ). Το κόστος των φαρμάκων αντιπροσωπεύει μόνο το 14% της συνολικής δαπάνης, ενώ η έλευση των βιολογικών παραγόντων στην αντιμετώπιση της νόσου μείωσε σημαντικά το νοσοκομειακό κόστος, μειώνοντας τις ημέρες νοσηλείας και τον αριθμό των μυοσκελετικών επεμβάσεων των ασθενών με ΡΑ. Ωστόσο, το έμμεσο κόστος της νόσου είναι πολύ μεγάλο, καθώς το 38,5% των ασθενών με ΡΑ συνταξιοδοτούνται πρόωρα (κατά μέσο όρο σχεδόν 12 χρόνια νωρίτερα από την κανονική ηλικία συνταξιοδότησης). Η αποτελεσματική αντιμετώπιση της νόσου με τη χρήση των βιολογικών παραγόντων αποδείχθηκε ότι αυξάνει σημαντικά την παραγωγικότητα των ασθενών από τον πρώτο χρόνο και μειώνει όλα τα κέντρα κόστους (άμεσα και έμμεσα). Το μεγαλύτερο όφελος προκύπτει από τη μείωση κατά 50% των αναπηριών σε ασθενείς με ΡΑ τα τελευταία 20 χρόνια με τη χρήση αυτών των καινοτόμων βιολογικών φαρμάκων. Συμπερασματικά, ως αξιολόγηση των τεχνολογιών υγείας νοείται μια πολυδιάστατη διεργασία σύνθεσης και διερεύνησης των ποιοτικών και ποσοτικών δεδομένων μιας νέας τεχνολογίας από κλινική, κοινωνική,

οικονομική και ηθική πλευρά. Η όποια διαδικασία αξιολόγησης πρέπει να βασίζεται στη διερεύνηση της προστιθέμενης κλινικής αξίας ενός φαρμάκου προς όφελος του ασθενούς, με έναν συστηματικό, διαφανή, αντικειμενικό και εμπεριστατωμένο τρόπο. Ειδικότερα, ο σχεδιασμός πρέπει να γίνεται σε εθνικό επίπεδο, να αναγνωρίζει την τοπική επιδημιολογία και την ετερογένεια του πληθυσμού αλλά και τους όποιους εξωγενείς παράγοντες ή συμβάματα (π.χ. επιδημία, μεταναστευτικό). Η υιοθέτηση ενός πραγματιστικού μοντέλου αξιολόγησης που δεν οδηγεί σε καθυστερήσεις ή περιορισμούς στην πρόσβαση, αλλά έχει ασθενοκεντρικό χαρακτήρα και εμπλέκει όλους τους ενδιαφερόμενους εταίρους (κλινικούς, ασθενείς, βιομηχανία), μπορεί να αποτελέσει εργαλείο λήψης αποφάσεων και αποτελεσματικότερης χρήσης των πόρων. Σε μια εποχή δημοσιονομικών περιορισμών, μεγάλων δημογραφικών αλλαγών και αυξανόμενου ανταγωνισμού, οι πολιτικές υγείας πρέπει να υιοθετούν μια ολιστική προσέγγιση ως προς την αποδοτικότητα των συστημάτων. Στην κατεύθυνση αυτή, είναι επιτακτική η αλλαγή της υφιστάμενης νοοτροπίας των silos, όπου τα επιμέρους κέντρα κόστους δεν συνδέονται μεταξύ τους, με συνέπεια αποσπασματικές και αναποτελεσματικές πολιτικές στον χώρο του φαρμάκου (ο ΕΟΠΥΥ ενδιαφέρεται για τη φαρμακευτική δαπάνη, οι διοικήσεις των νοσοκομείων για τη νοσοκομειακή, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων για το κόστος των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων και των επιδομάτων κ.ο.κ.).•••

Η

Ελλάδα είναι από τις λίγες χώρες της Δυτικής Ευρώπης χωρίς HTA, κάτι πάντως που προβλέπεται να γίνει ώς το τέλος του 2017

59

ΑΡΘΡΟ

• Σκέψεις και αντιδράσεις γύρω από το editorial του Lancet για την έκθεση του WHO «2015, Υγεία στην Ευρώπη»

Η πολιτική υγείας στην Ελλάδα: Οδεύοντας προς το 2020 της Γωγώς Οικονομοπούλου, νοσοκομειακού στελέχους, MSc Πολιτικής & Σχεδιασμού Υπηρεσιών Υγείας

Προβληματισμοί για την κατάσταση της υγείας των πολιτών και τη βιωσιμότητα του συστήματος

Δ

ιαβάζοντας στο σημερινό editorial του Lancet [1] τα σχόλια για την έκθεση του WHO «2015, Υγεία στην Ευρώπη» [2], την κρίσιμη αυτή περίοδο για το δημόσιο σύστημα υγείας της χώρας μας, αναμφίβολα γεννιούνται προβληματισμοί για την κατάσταση της υγείας των πολιτών και τη βιωσιμότητα του συστήματος στο μέλλον.

Η έκθεση αξιολογεί την υγεία και την ευημερία 900 εκατομμυρίων ανθρώπων σε 53 χώρες της ηπείρου. Συγκεκριμένα, αξιολογεί την πρόοδο ως προς συγκεκριμένους στόχους και φιλοδοξίες για ολιστική υγεία, τόσο συγκριτικά με προηγούμενη έκθεση του 2012 όσο και σχετικά με την εφαρμογή του προγράμματος Health 2020. Πολλές δυτικοευρωπαϊκές χώρες εμφανίζονται με υψηλής ποιότητας προβλέψεις υγείας, ενώ διαφορετικές προκλήσεις φαίνεται να αντιμετωπίζουν άλλες χώρες, όπως

60

η Ρωσία και η Τουρκία. Γενικότερα, η Ευρωπαϊκή Περιφέρεια του WHO ξεχωρίζει για τα υψηλά ποσοστά κατανάλωσης καπνού και αλκοόλ, την αύξηση των υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων και τη συνακόλουθη επιβάρυνση της υγείας τους. Από την έναρξή του (2010), το πρόγραμμα Health 2020 επιδιώκει την αντιμετώπιση των μεταδοτικών και μη μεταδοτικών ασθενειών στην ευρωπαϊκή περιφέρεια καθώς και την προσέλκυση επενδύσεων, προκειμένου να ενισχυθούν τα συστήματα υγείας, οι πολιτικές δημόσιας υγείας και οι κοινό-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

61

ΑΡΘΡΟ

Η

έκθεση του WHO αξιολογεί την υγεία και την ευημερία 900 εκατομμυρίων ανθρώπων σε 53 χώρες της ηπείρου

Τ

ο πρόγραμμα Health 2020 επιδιώκει την αντιμετώπιση των μεταδοτικών και μη μεταδοτικών ασθενειών

62

τητες. Το πρόγραμμα έχει έξι συγκεκριμένους στόχους: 1. Τη μείωση της πρόωρης θνησιμότητας 2. Την αύξηση του προσδόκιμου ζωής 3. Τη μείωση των ανισοτήτων 4. Τη βελτίωση της ποιότητας ζωής 5. Την επίτευξη προόδου ως προς την καθολική κάλυψη υγείας 6. Τη θέσπιση ανάλογων εθνικών στόχων. Παρά το γεγονός ότι η μέθοδος για την ποσοτικοποίηση των στόχων και οι βασικοί δείκτες έχουν καθοριστεί, τα στοιχεία παραμένουν ελλιπή, με αποτέλεσμα τα συμπεράσματα σχετικά με το πρόγραμμα να θεωρούνται προκαταρκτικά. Ο πρώτος στόχος, η μείωση της πρόωρης θνησιμότητας εξαιτίας καρδιαγγειακών-αναπνευστικών παθήσεων, καρκίνου και διαβήτη, δείχνει να επιτυγχάνεται με την προβλεπόμενη ετήσια πτώση 1-5% [3]. Αξιοσημείωτη είναι και η καταγεγραμμένη μείωση θανάτων από καρδιαγγειακή νόσο. Η κατανάλωση καπνού μειώθηκε, αλλά λίγες χώρες κατόρθωσαν τα προσδοκώμενα ποσοστά περιορισμού των μη μεταδοτικών ασθενειών. Οι εμβολιασμοί κατά της ιλαράς αυξήθηκαν, συγκριτικά με την περίοδο 201012, αλλά το πρόβλημα στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού παραμένει. Πρόοδος σημειώθηκε επίσης και στη μείωση των ανισοτήτων, π.χ. με την πτώση του αριθμού των παιδιών που δεν φοιτούν στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Αντιθέτως, η μείωση της ανεργίας κρίνεται «μέτρια», ενώ σε εξέλιξη βρίσκονται οι δείκτες αξιολόγησης της ευημερίας. Η πρόοδος για την καθολική κάλυψη των αναγκών υγείας απαιτεί, σύμφωνα με την έκθεση, «σημαντική δράση», εφόσον οι ι-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

διωτικές δαπάνες (out-of-pocket) για την υγεία παραμένουν σε υψηλά επίπεδα στις περισσότερες χώρες [1]. Οι παραπάνω αναφορές σχετίζονται, κυρίως, με πολιτικές πρόληψης και προαγωγής της υγείας, πεδία προβληματικά στην Ελλάδα, στην οποία τα σοβαρά ελλείμματα στη συνέχεια της φροντίδας υγείας και ο ιατροκεντρικός χαρακτήρας του ΕΣΥ προτάσσουν τη θεραπεία –και όχι την πρόληψη– της νόσου και, τελικά, οδηγούν στην επιβάρυνση του συστήματος νοσηλευτικής περίθαλψης και στην επιδείνωση των επιπέδων υγείας του πληθυσμού. Η πολλά υποσχόμενη «ευημερία» [4], ως συμπληρωματικός δείκτης υγείας, σχετίζεται μεν με πολιτισμικά ζητήματα, αλλά είναι δυνατή η αξιόπιστη μέτρησή της στα διαφορετικά περιβάλλοντα. Σύμφωνα με τον C. Murray [5], θα πρέπει να αυξηθούν οι έρευνες για την υγεία (DALYs, QUALYs κ.λπ.), προκειμένου να εξειδικευθούν οι στοχεύσεις της προώθησης της ευημερίας και της εξάλειψης της νόσου. Αποτελεί κοινή πεποίθηση ότι δεν είναι εύκολη η μέτρηση των διαστάσεων [6] ανάγκης υγείας: Το επείγον, η σπουδαιότητα της ανάγκης Η αναγκαία ποσότητα Η δυνατότητα να ωφεληθεί το άτομο από την ικανοποίηση της ανάγκης. Όμως, παρά την υποκειμενικότητα των αντιλήψεων περί αναγκών, υπάρχουν αδιαμφισβήτητες, αντικειμενικές ανάγκες που πρέπει πρωτίστως να ικανοποιούνται, όπως είναι η σίτιση, η κατοικία και η φροντίδα της υγείας. Η έλλειψη ετοιμότητας και πρόβλεψης σχετικά με την υγεία των προσφύγων στην έκθεση του WHO επικρίνεται από το

editorial του Lancet ως «απογοητευτική», εφόσον «η εν εξελίξει, μεγάλης κλίμακας, μετακίνηση ανθρώπων έχει δραματική επίδραση στην περιοχή». Επίσης, υπάρχει σκεπτικισμός και σε ό,τι αφορά τις δράσεις και τις εθνικές πολιτικές στοχεύσεις για την υγεία, που «υπολείπονται» των διακηρύξεων του προγράμματος Health 2020, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι «στον σύγχρονο κόσμο οι κρίσεις που επηρεάζουν την υγεία των ανθρώπων θα πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα και αποτελεσματικά, με επαρκείς πόρους και συντονισμό των εμπλεκόμενων φορέων» [1]. Η ανεπάρκεια των πόρων υγείας είναι δεδομένη, ενώ η ορθολογική και δικαιότερη διαχείριση των διαθεσίμων της χώρας βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της ρητορικής. Οι οριζόντιες, και χωρίς τεκμηρίωση, πε-

ρικοπές αυξάνουν τις ανάγκες υγείας και, συνακόλουθα, τις δημόσιες δαπάνες υγείας, χωρίς –ούτε κατά διάνοια– να επιτυγχάνουν δημοσιονομική εξυγίανση. Είναι επιβεβλημένη, πλέον, στη διαδρομή μας προς το 2020, η σοβαρή και οραματική σχεδίαση των πολιτικών υγείας, με συνεχή υποστήριξή τους μέχρι την ολοκλήρωση των δράσεων. Είναι επιβεβλημένη πλέον η τεκμηριωμένη αναδιοργάνωση του ΕΣΥ, με ανακατανομή και επιστημονική διαχείριση των σπάνιων πόρων. Είναι επιβεβλημένος πλέον ο –κατά Weber οριζόμενος– απρόσωπος χαρακτήρας της δημόσιας διοίκησης, με ωρίμανση και ανεξαρτητοποίηση του Δημοσίου από συντεχνιακά προνόμια, πελατειακές σχέσεις και ατομικές προσόδους. Άλλως, οδεύουμε προς το 2020 έχοντας αφήσει πίσω μας… τον άνθρωπο.•••

Τ

α στοιχεία παραμένουν ελλιπή, με αποτέλεσμα τα συμπεράσματα σχετικά με το πρόγραμμα να θεωρούνται προκαταρκτικά

Σημειώσεις-Αναφορές “Europe in 2015-health in a diverse and changing region”, The Lancet http://www. thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736%2815%2900311-6/fulltext [2] Κυκλοφόρησε 23 Σεπτεμβρίου 2015.

[3] Η αντίστοιχη μείωση την περίοδο 2010-2012 ήταν της τάξης του 2%.

[4] Η αξιολόγηση των δεικτών ευημερίας είναι σε εξέλιξη.

[5] C. Murray, et al, (2015), “Global, regional, and national disability-adjusted life years (DALYs) for 306 diseases and injuries and healthy life expectancy (HALE) for 188 countries, 1990-2013: quantifying the epidemiological transition”, The Lancet http:// www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736%2815%2961340-X/abstract [6] Harris J. (2009), «Deciding between patients», in: Kuhse H., Singer P., (eds), A companion to bioethics, Wiley-Blackwell, Oxford, pp. 335-350. https://www.google. gr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=4&ved=0CDMQFjADahUKEwj N5tiNkZPIAhVK_3IKHbgMBWk&url=http%3A%2F%2Fwww.ygeia-pronoia.gr%2FUpl oads%2Fannouncements%2F2013%2FAnaptiksiaki-Stratigiki-2014.2020.pdf&usg= AFQjCNE8nv6qluL1aTzFbp_33CoqXUkZVw&cad=rja [1]

63

AΡΘΡΟ

Μας εµπιστεύονται, γιατί... Νο1 σε αυθηµερόν διακινήσεις Άµεση επιστροφή αντικαταβολών και εισπράξεων Ειδικές εξυπηρετήσεις ανάλογα µε τις ανάγκες κάθε πελάτη Μεταφορές ευπαθών αποστολών (βλαστοκύτταρα, ξηρός πάγος, εµβόλια, κ.λ.π.)

ΤΑΧΥ∆ΕΜΑ C.C.L. ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ: ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 100, 151 25 ΜΑΡΟΥΣΙ, ΤΗΛ: 210 8056550, FAX: 210 8056553 www.tachydema.gr ΓΕΝΙΚΗ Α∆ΕΙΑ ΤΑΧΥ∆ΡΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ: E.E.T.T. A.M.: 03-017 86

/ Νοέμβριος 2011

Μας εµπιστεύονται τα µεγαλύτερα ονόµατα της Ελληνικής οικονοµίας!

courier

cargo

logistics

87

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΕΠΙΚΑΙΡΌΤΗΤΑ

1. Ηπατίτιδα C 66 2. Yπερχοληστερολαιμία 66 3. Elpen 67 4. GSK 68 5. Shire 68 ος 6. 33 Μαραθώνιος Αθήνας 69 7. Boehringer Ingelheim 70 8. AstraZeneca 70 9. Ανοιχτή Καινοτομία 71 10. Teleflex 72 11. Merck 72 12. Λεμφοβλαστική Λευχαιμία 73 13. Μητέρα 74 74 14. Ιασώ

2.

Πρωτοπόρος θεραπεία για

Ακόμη και πλήρη ίαση της ηπατίτιδας C επιτυγχάνει νέα συνδυαστική θεραπεία της βιοφαρμακευτικής εταιρείας AbbVie, η οποία εγκρίθηκε πρόσφατα και στη χώρα μας και αναμένει να πάρει τιμή με το νέο Δελτίο Τιμών Φαρμάκων

Η

πρωτοπόρος θεραπεία απευθύνεται σε ασθενείς με χρόνια λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας C γονότυπου 1 και 4, συμπεριλαμβανομένων όσων παρουσιάζουν αντιρροπούμενη κίρρωση του ήπατος, συλλοίμωξη με HIV-1, ασθενών που λαμβάνουν θεραπεία υποκατάστασης οπιοειδών και ασθενών που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση ήπατος. Η θεραπεία λαμβάνεται αποκλειστικά από το στόμα, είναι σύντομης διάρκειας και χωρίς ιντερφερόνη. Συνίσταται σε δισκία ομπιτασβίρης/παριταπρεβίρης/ριτο-

Υπερχοληστερολαιμία

Έγκριση κυκλοφορίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τη θεραπεία της κακής χοληστερόλης (LDL) σε συγκεκριμένους ενήλικες ασθενείς με υπερχοληστερολαιμία έλαβε το alirocumab της Sanofi και Regeneron Pharmaceuticals, Inc. Η Ευρώπη, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, έχει το υψηλότερο κατά κεφαλήν ποσοστό υψηλής χοληστερόλης στον κόσμο (54%). Η υψηλή LDL, με τη σειρά της, αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για τα καρδιαγγειακά νοσήματα, τα οποία παραμένουν η κύρια αιτία θανάτου σε όλο τον κόσμο. Δυστυχώς, παρά την ύπαρξη καθιερωμένης αγωγής, συμπεριλαμβανομένων των στατινών ή/και άλλων θεραπειών μείωσης των λιπιδίων, πολλοί Ευρωπαίοι εξακολουθούν να έχουν ανεπαρκώς ελεγχόμενη LDL χοληστερόλη, συ-

66

1.

μπεριλαμβανομένων εκείνων με ετερόζυγη οικογενή υπερχοληστερολαιμία, υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο ή/και ατόμων με ιστορικό δυσανεξίας στις στατίνες. Συνεπώς, γι’ αυτούς απαιτούνται πρόσθετες θεραπευτικές επιλογές για τη μείωση της χοληστερόλης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το alirocumab για τη θεραπεία ενή-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

λικων ασθενών με πρωτοπαθή υπερχοληστερολαιμία (ετερόζυγη οικογενή-HeFH και μη οικογενή) ή μικτή δυσλιπιδαιμία, ως συμπληρωματική θεραπεία στη δίαιτα: α) σε συνδυασμό με μία στατίνη ή στατίνη και άλλες υπολιπιδαιμικές θεραπείες, σε ασθενείς που δεν μπορούν να επιτύχουν τον στόχο για την LDL χοληστερόλη με τη μέγιστη ανεκτή δόση μίας στα-

την ηπατίτιδα C ναβίρης και δισκία ντασαμπουβίρης, με ή χωρίς ριμπαβιρίνη, και οδηγεί σε ίαση ποσοστό ασθενών άνω του 95%. Μάλιστα, για τον γονότυπο 1b (ο συχνότερος γονότυπος στην Ελλάδα) η αποτελεσματικότητα της θεραπείας αγγίζει το 100%! Ύπουλη αλλά θανατηφόρος νόσος, εφόσον δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, η ηπατίτιδα C προσβάλλει το ήπαρ, προκαλώντας φλεγμονή και νέκρωση του ιστού. Εξαιτίας του ασυμπτωματικού της χαρακτήρα σε ποσοστό 80%, η νόσος δεν γίνεται αντιληπτή παρά μόνο όταν είναι πλέον αργά για οποιαδήποτε θεραπεία. Είναι χαρα-

τίνης ή β) μόνο του ή σε συνδυασμό με άλλες υπολιπιδαιμικές θεραπείες, σε ασθενείς οι οποίοι έχουν δυσανεξία στις στατίνες ή στους οποίους η χορήγηση στατίνης αντενδείκνυται. Η επίδραση του alirocumab στην καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνητότητα δεν έχει προσδιοριστεί ακόμη, ενώ το φάρμακο τελεί υπό συμπληρωματική παρακολούθηση. Το alirocumab είναι ο μόνος εγκεκριμένος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναστολέας της PCSK9, που είναι διαθέσιμος σε 2 δόσεις έναρξης (75 mg και 150 mg) και χορηγείται υποδορίως με μια ένεση του 1 ml, μία φορά κάθε δύο εβδομάδες. Το alirocumab θα είναι διαθέσιμο σε προγεμισμένη συσκευή (πένα) της μίας δόσης, για χρήση από τους ίδιους τους ασθενείς.

κτηριστικό πως τρεις στους τέσσερις ανθρώπους που πάσχουν δεν το γνωρίζουν, με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε μεταμόσχευση ήπατος και ηπατοκυτταρικό καρκίνο παγκοσμίως.

H ηπατίτιδα C ωστόσο, σήμερα, είναι πλέον ιάσιμη, και αν διασφαλιστεί η πρόσβαση των ασθενών –ακόμη και εκείνων στα πρώιμα στάδια– στις νέες θεραπείες, εκτιμάται ότι η νόσος μπορεί να αποτελεί παρελθόν μέχρι το 2020! Στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι ο αριθμός των ενήλικων ασθενών το 2014 ήταν περίπου 167.000.

Διάκριση της ELPEN στα Salus Index 2015

3.

Για τη συνεχή συμβολή της στην Έρευνα & Ανάπτυξη και την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού της βραβεύθηκε η ELPEN, στο πλαίσιο της ετήσιας συνάντησης επιχειρηματικής αριστείας Salus Index 2015, στον τομέα υγεία-φάρμακο-ομορφιά. Χάρη στη δυναμική της πορεία και τον εξωστρεφή προσανατολισμό της, η εταιρεία κατάφερε να πραγματοποιήσει σημαντική αύξηση θέσεων εργασίας το 2014-2015, μετρώντας σήμερα 656 στελέχη, σε σύνολο 870 που εργάζονται στον όμιλο. Είναι χαρακτηριστικό το ότι μόνο στα τμήματα Έρευνας & Ανάπτυξης και στο Πειραματικό & Ερευνητικό Κέντρο έχουν γίνει 33 προσλήψεις από την αρχή της χρονιάς. Επενδύοντας το 6% του τζίρου της σε ερευνητικά προγράμματα, η ELPEN ανοίγει ταυτόχρονα τον δρόμο για καινοτόμα φάρμακα υψηλής ποιότητας και θεραπευτικής αξίας, ενώ ενισχύει την εξαγωγική της δραστηριότητα με τη λειτουργία δύο θυγατρικών εταιρειών (Γερμανία, Σουηδία) και τη διάθεση 30 σκευασμάτων υψηλής θεραπευτικής αξίας σε 27 ευρωπαϊκές χώρες και 60 παγκοσμίως.

67

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΕΠΙΚΑΙΡΌΤΗΤΑ

5.

Σχέδιο για 20 νέα φάρμακα της GSK μέχρι το 2020

4.

Έως και 20 νέα φάρμακα σχεδιάζει να υποβάλει η GlaxoSmithKline για κανονιστική έγκριση πριν από το 2020, επιδιώκοντας να «αναζωογονήσει» το χαρτοφυλάκιό της, που έχει πληγεί από την πτώση των πωλήσεων του best-seller σκευάσματος Advair. Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλό της, Andrew Witty, το 80% περίπου των φαρμάκων και εμβολίων που παρουσιάστηκαν έχουν νέους μηχανισμούς δράσης, ενώ όπως μεταδίδει το Reuters, 7 από τα 20 νέα φάρμακα πιθανώς να καταφθάσουν στην αγορά πριν το τέλος της δεκαετίας. Απώτερος στόχος της μεγαλύτερης φαρμακοβιομηχανίας της Βρετανίας είναι να ενισχύσει τις χαμηλές προσδοκίες των επενδυτών της, η εμπιστοσύνη των οποίων στον τομέα της Έρευνας & Ανάπτυξης της εταιρείας έχει «κλονιστεί» έπειτα από ορισμένες αποτυχίες φαρμάκων, σε μια εποχή που πολλοί ανταγωνιστές παρουσιάζουν επιτυχίες. Η GSK παραμένει πάντως προσηλωμένη σε έξι βασικούς τομείς: στη θεραπεία του ιού HIV, την πνευμονολογία, την ογκολογία, την ανοσοφλεγμονή, τα εμβόλια και τις σπάνιες ασθένειες.

68

Εξαγορά της Dyax από τη Shire Στην εξαγορά της βιοτεχνολογικής εταιρείας Dyax Corp. προχώρησε η φαρμακευτική επιχείρηση Shire, έναντι 37,30 δολ. σε μετρητά για κάθε μετοχή της Dyax ή αντί 5,9 δισ. δολ.

Η

«

σημαντική αυτή πράξη ευθυγραμμίζεται και επιταχύνει τη στρατηγική μας για την οικοδόμηση μιας παγκόσμιας ηγετικής εταιρείας βιοτεχνολογίας, με επίκεντρο τις σπάνιες ασθένειες και τις παθήσεις ειδικότητας» τόνισε σχετικά ο Flemming Ornskov, MD, διευθύνων σύμβουλος της Shire.

Σύμφωνα με το Bloomberg, οι μέτοχοι της Dyax ενδέχεται να λάβουν επιπλέον 4 δολ. ανά μετοχή, ανάλογα με την πορεία έγκρισης του φαρμάκου DX-2930 για την αντιμετώπιση της κληρονομικής πάθησης του αγγειοοιδήματος. Μια τέτοια εξέλιξη θα αύξανε την αξία του deal στα 6,546 δισ. δολ. Το ενδεχόμενο της κυκλοφορίας του συγκεκριμένου προϊόντος στην αγορά θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο, σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα. Ο CFO της εταιρείας, Jeff Poulton, ανέφερε μάλιστα ότι το φάρμακο θα έχει χαμηλότερο κόστος και μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους από το Cinryze, το ανταγωνιστικό φάρμακο της Shire.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

Σύμφωνα με τη φαρμακευτική, το DX2930 μπορεί να κάνει ετήσιες πωλήσεις ύψους 2 εκατ. δολ. μέχρι το 2020. Ήδη, στις κλινικές μελέτες φάσης 1b, το σκεύασμα επέδειξε ικανότητα μείωσης του αγγειοοιδήματος σε ποσοστό μεγαλύτερο του 90% σε σχέση με το εικονικό φάρμακο στα 300 mg/400 mg, σε χέρια ασθενών οι οποίοι είχαν περισσότερες από δύο εμφανίσεις αγγειοοιδήματος κατά τη διάρκεια του τριμήνου που προηγήθηκε της έρευνας. Πριν την εκκίνηση των συναλλαγών, οι μετοχές της Dyax έκαναν άλμα 31%, ενώ οι μετοχές της Shire υποχώρησαν κατά 1,2% στο Λονδίνο.

Τρέχοντας για... καλό σκοπό

6.

Μ

Λαμπρό παράδειγμα εθελοντισμού και κοινωνικής προσφοράς έδωσε και φέτος ο χώρος της φαρμακοβιομηχανίας, «τρέχοντας» μαζί με εθελοντές και φίλους στον 33ο Μαραθώνιο της Αθήνας, την Κυριακή 8 Νοεμβρίου 2015, για... καλό σκοπό

ε το σύνθημα “Let’s Run Together to Transform People’s Lives!” αγωνίστηκε η ομάδα της βιοφαρμακευτικής εταιρείας AbbVie, στηρίζοντας το έργο του Συνδέσμου Κοινωνικής Ευθύνης για Παιδιά και Νέους. Περισσότεροι από 80 εργαζόμενοι και φίλοι της AbbVie, με επικεφαλής τον γενικό διευθυντή της εταιρείας, Πασχάλη Αποστολίδη, έδωσαν το «παρών» στο μεγάλο αθλητικό γεγονός. Για κάθε χιλιόμετρο ανά δρομέα της AbbVie Running Team η εταιρεία προσέφερε αντίστοιχη δωρεά προς τον ΣΚΕΠΝ, συνδράμοντας στο σημαντικό έργο που πραγματοποιεί ο οργανισμός για την άρση των προκαταλήψεων σχετικά με την αναπηρία, καθώς και την ενσωμάτωση των νέων με αναπηρία στην καθημερινότητα. Για τον Σύλλογο Γονιών Παιδιών με Νεοπλασματική Ασθένεια «Φλόγα» έτρεξε αντίστοιχα η ομάδα του Ομίλου Pharmathen. Εβδομήντα και πλέον εργαζόμενοι της εταιρείας στήριξαν με τη συμμετοχή τους την πρωτοβουλία, η οποία είχε στόχο να ενισχύσει και με αυτόν τον τρόπο το δύσκολο έργο της «Φλόγας» για την ισότιμη πρόσβαση των παιδιών που αντιμετωπίζουν κάποια μορφή καρκίνου σε μια καλύτερη ζωή. Πάνω από 240 δρομείς, τέλος, ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, η οποία με τη χορηγία της Pfizer πραγματοποίησε ενημερωτική εκστρατεία, εξειδικευμένες μετρήσεις αερόβιας ικανότητας άσκησης (VO2max), αλλά και σπιρομετρήσεις, με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τη σημασία της πρόληψης της πνευμονιοκοκκικής νόσου. Στελέχη και συνεργάτες της ΕΠΕ, δημοσιογράφοι και φίλοι φόρεσαν το μπλουζάκι της εκστρατείας “Ηealthy Lungs For

Life-Take the active option” κι έτρεξαν σε όλες τις διαδρομές του Μαραθωνίου, υπό την προπονητική καθοδήγηση του παλαίμαχου πρωταθλητή μεσαίων αποστάσεων Μανώλη Χάντζου. Ανάμεσά του, για άλλη μια χρονιά, ο παλαίμαχος παίκτης της Εθνικής Ομάδας Μπάσκετ, Άγγελος Κορωνιός, καθώς και ο ηθοποιός Αλέξανδρος Μπουρδούμης.

69

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΕΠΙΚΑΙΡΌΤΗΤΑ

Εξαγορά της ZS Pharma από την AstraZeneca

8.

Boehringer: Στο top 100 των καινοτόμων εταιρειών

7.

Μία από τις πλέον καινοτόμες εταιρείες παγκοσμίως για το 2015 ανακηρύχθηκε η Boehringer Ingelheim από το πρακτορείο ειδήσεων Thomson Reuters. Η εταιρεία, με όραμα «Αξία μέσω της καινοτομίας», συγκαταλέγεται στους πρωταθλητές της κλινικής έρευνας στη χώρα μας, με συνολικές επενδύσεις 11,2 εκατ. ευρώ τα τελευταία πέντε χρόνια, βάσει του διεθνούς προγράμματος κλινικών ερευνών της μητρικής. Οι πρωτοβουλίες της Boehringer Ingelheim Hellas συνοψίζονται στο τρίπτυχο επένδυση-ανάπτυξη-στήριξη της εθνικής οικονομίας. Τo πρακτορείο ειδήσεων Thomson Reuters χορηγεί αυτό το βραβείο από το 2011. Για να μετρήσει την καινοτόμο δύναμη και να προσδιορίσει τους νικητές, το πρακτορείο ειδήσεων ακολούθησε μια αναλυτική επιστημονική προσέγγιση που βασίζεται στα εξής βασικά κριτήρια: συνολικός όγκος διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, ποσοστό χορηγήσεων ως προς τις αιτήσεις, παγκόσμια εμβέλεια του χαρτοφυλακίου και επιρροή των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας όπως αποδεικνύεται από τις παραπομπές.

70

Στο ποσό των 2,7 δισ. δολ. «κλείδωσε» η εξαγορά της εταιρείας βιοτεχνολογίας ZS Pharma από τη φαρμακευτική επιχείρηση AstraZeneca, σε μια συμφωνία που θα ενισχύσει το χαρτοφυλάκιο των φαρμάκων της για τις καρδιοαγγειακές παθήσεις και άλλα μεταβολικά σύνδρομα, όπως με το προϊόν ZS-9, το οποίο αποτελεί πιθανή θεραπεία για την υπερκαλιαιμία

Η

AstraZeneca επιδιώκει να φτάσει τα 45 δισ. δολ. σε πωλήσεις μέχρι το 2023, αλλά για να το κάνει αυτό χρειάζεται νέα σκευάσματα με υψηλές –όσο και των δικών της προϊόντων– πωλήσεις, συμπεριλαμβανομένων του αντιόξινου Nexium και του φαρμάκου κατά της χοληστερίνης Crestor, για τα οποία σύντομα λήγει η περίοδος προστασίας στις ΗΠΑ.

Η βρετανική φαρμακευτική εταιρεία ανακοίνωσε ότι θα πληρώσει 90 δολ. ανά μετοχή σε μετρητά, ένα premium της τάξης του 42% σε σχέση με την τιμή κλεισίματος της μετοχής τέσσερις μέρες νωρίτερα. Η συμφωνία βρίσκεται υπό την έγκριση του Αμερικανικού Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) και θα υπαχθεί στους συνήθεις ευρωπαϊκούς κανονισμούς μέχρι το τέλος του έτους. Η απόφαση του

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

FDA αναμένεται τον προσεχή Μάιο. Η ZS Pharma και οι 200 υπάλληλοί της στην Καλιφόρνια, το Τέξας και το Κολοράντο θα ανήκουν εξ ολοκλήρου στη θυγατρική της AstraZeneca. Η συναλλαγή, σύμφωνα με την AstraZeneca, δεν επηρεάζει τις εκτιμήσεις της για το 2015, αλλά αναμένεται να επηρεάσει ελαφρώς τα κέρδη της για το 2016 και το 2017, προτού συνεισφέρει στα κέρδη της εταιρείας για το 2018.

Sanofi-AstraZeneca: Μοιράζονται 210.000 χημικές ενώσεις

9.

Ένα νέο μοντέλο ανοιχτής καινοτομίας αντιπροσωπεύει η συμφωνία της άμεσης ανταλλαγής 210.000 χημικών ενώσεων ανάμεσα στη Sanofi και την AstraZeneca

Η

συνεργασία αυτή θα ενισχύσει το εύρος των χημικών ενώσεων που διαθέτουν οι δύο φαρμακοβιομηχανίες στο χαρτοφυλάκιό τους, επιτρέποντας την αξιοποίηση ενός ευρύτερου πεδίου χημικών ενώσεων για την ανάπτυξη νέων μικρομοριακών φάρμακων, που θα βελτιώσουν τη ζωή των ασθενών.

Οι εταιρείες έχουν επιλέξει τις χημικές ενώσεις που θα ανταλλάξουν βασιζόμενες στις διαφορές εκείνων που ήδη υπάρχουν στα αρχεία τους. Για τη διευκόλυνση της χρήσης των ενώσεων αυτών, οι εταιρείες θα μοιραστούν μεταξύ τους χημικές δομές και συνθετικές διαδικασίες. Μεταξύ των εταιρειών θα ανταλλαχθούν επαρκείς ποσότητες χημικών ενώσεων, ώστε να πραγματοποιηθεί για αρκετά χρόνια διαλογή υψηλής απόδοσης (HTS), προκειμένου να διαπιστωθεί αν αυτές είναι ενεργές έναντι συγκεκριμένων βιολογικών στόχων. Αν μια ένωση αντιστοιχεί σε έναν στόχο (hit) μπορεί να υποστεί τροποποιήσεις για τη βελτιστοποίηση της δομής της, πριν κατηγοριοποιηθεί ως «αρχική ένωση» (lead compound), που μπορεί δυνητικά να προωθηθεί προς ανάπτυξη. «Είμαστε ανοιχτοί στη συνεργασία με άλλες εταιρείες, αν αυτό επιταχύνει την ανακάλυψη νέων θεραπειών που σώζουν ή βελτιώνουν τις ζωές των ασθενών» δήλωσε, μεταξύ άλλων, ο Elias Zerhouni, President, Global R&D, Sanofi. Από την πλευρά του, ο Mene Pangalos, Executive Vice President, Innovative Medicines & Early Development, AstraZeneca, τόνι-

σε: «Έχουμε εργαστεί σκληρά τα τελευταία χρόνια, για να εμπλουτίσουμε το χαρτοφυλάκιο των χημικών ενώσεών μας, και αυτή η ανταλλαγή, η οποία είναι μακράν η μεγαλύτερη που έχουμε επιτύχει έως τώρα, μας δίνει τη δυνατότητα να αυξήσουμε σημαντικά την ποικιλομορφία του». Η ανταλλαγή δεν συνεπάγεται οικονομικές επιβαρύνσεις, είτε εκ των προτέρων είτε σε περίπτωση που θα αποτελέσουν τη βάση για την κλινική ανάπτυξη ενός μορίου. Κάθε επιχείρηση μπορεί να διερευνήσει τις χημικές ενώσεις που λαμβάνει, χωρίς να περιοριστεί σε συγκεκριμένες νόσους.

71

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΕΠΙΚΑΙΡΌΤΗΤΑ

Merck: Δημιουργία νέας εταιρικής ταυτότητας

11.

Percuvance: Nέα εποχή στη λαπαροσκοπική χειρουργική

10.

Με το νέο έτος, θα είναι διαθέσιμο εμπορικά στην Ελλάδα το νέο σύστημα διαδερμικής προσπέλασης Percuvance της Teleflex, χάρη στο οποίο είναι δυνατή η πραγματοποίηση λαπαροσκοπικής επέμβασης στην κοιλιά δίχως την εισαγωγή τροκάρ. Με το καινοτόμο αυτό σύστημα των ιδιαίτερα λεπτών εργαλείων, μετά την επέμβαση μόνο μικρά και δυσδιάκριτα σημάδια παραμένουν πάνω στο δέρμα του ασθενούς, τα οποία μετά από το σύντομο διάστημα της επούλωσης εξαφανίζονται σχεδόν πλήρως. Οι πρώτες λαπαροσκοπικές επεμβάσεις με το Percuvance στην Ελλάδα έχουν ήδη διενεργηθεί στην Α’ Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο, και οι εντυπώσεις ήταν ιδιαίτερα θετικές.

To Percuvance έχει εγκριθεί από τον FDA, ενώ έχει επίσης λάβει τη σήμανση CE. Η νέα πλατφόρμα θα κυκλοφορήσει στην Ελλάδα με την τελική της μορφή, που θα περιλαμβάνει ειδικά άκρα με μονοπολικό hook, spatula και κλιπ hem-o-lok για τις απολινώσεις αγγείων, με ειδικό εισαγωγέα μήκους 36 cm.

72

Τη δημιουργία της νέας εταιρικής της ταυτότητας ανακοίνωσε η Merck, κορυφαία εταιρεία στον τομέα των επιστημών και της τεχνολογίας

Η

ριζική αναμόρφωση της εμφάνισης και η εισαγωγή ενός νέου λογότυπου αντικατοπτρίζουν την αλλαγή της σε μια παγκόσμια εταιρεία επιστημών και τεχνολογίας. Συγχρόνως, έχει απλοποιηθεί ο διασχηματισμός του εταιρικού brand σε επιχειρησιακό επίπεδο.

«Η Merck έχει αλλάξει ριζικά τα τελευταία δέκα χρόνια» τόνισε ο Karl-Ludwig Kley, πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου και διευθύνων σύμβουλος. «Με τον μοναδικό συνδυασμό υψηλής εξειδίκευσης του βιοφαρμακευτικού κλάδου, του κλάδου των βιοεπιστημών και των υλικών υψηλής απόδοσης που διαθέτουμε, είμαστε σήμερα σε θέση να προσφέρουμε λύσεις που στηρίζουν τις παγκόσμιες τάσεις, όπως η υγεία και η ψηφιοποίηση. Με πλήρως ανανεωμένη εταιρική ταυτότητα, επικοινωνούμε αυτήν τη νέα μας κατεύθυνση απευθείας σε κάθε έναν από τους πελάτες μας, τους συνεργάτες μας και όλους τους ενδιαφερόμενους» είπε μεταξύ άλλων. Με τον σχεδιασμό της νέας εταιρικής ταυτότητας, οι πρώην ανεξάρτητες εμπορικές επωνυμίες Merck Serono και Merck

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

Millipore θα καταργηθούν. Η Merck Serono θα δραστηριοποιείται ως ο βιοφαρμακευτικός επιχειρηματικός τομέας της Merck και η Merck Millipore ως ο τομέας βιοεπιστημών της Merck. Η Merck διατηρεί τα δικαιώματα της επωνυμίας και του ονόματος Merck παγκοσμίως. Μοναδικές εξαιρέσεις αποτελούν οι ΗΠΑ και ο Καναδάς. Γι’ αυτό η εταιρεία θα συνεχίσει να δραστηριοποιείται σε αυτές τις δύο χώρες ως EMD Serono στον βιοφαρμακευτικό επιχειρηματικό τομέα, ως EMD Performance Materials στον επιχειρηματικό τομέα των υλικών υψηλής απόδοσης και ως EMD Millipore στον τομέα των βιοεπιστημών, μέχρι την ολοκλήρωση της προγραμματισμένης εξαγοράς της Sigma-Aldrich.

Έγκριση της ΕΕ στο blinatumomab

12.

Την άδεια κυκλοφορίας υπό όρους του blinatumomab για τη θεραπεία ενηλίκων με αρνητική στο χρωμόσωμα Philadelphia (Ph), υποτροπιάζουσα ή ανθεκτική, πρόδρομη Β οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία (ΟΛΛ) ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (EC)

Η

ΟΛΛ είναι ένας σπάνιος και ταχέως εξελισσόμενος καρκίνος του αίματος και του μυελού των οστών. Για ενηλίκους με υποτροπιάζουσα ή ανθεκτική ΟΛΛ, η διάμεση συνολική επιβίωση είναι μόλις τρεις έως πέντε μήνες. Εκτιμάται ότι η επίπτωση Ph- υποτροπιάζουσας ή ανθεκτικής πρόδρομης Β ΟΛΛ στους ενηλίκους στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) είναι περίπου 900 ασθενείς ανά έτος.

«Το blinatumomab έχει επιδείξει αποτελεσματικότητα στη θεραπεία της υποτροπιάζουσας ή ανθεκτικής ΟΛΛ, μιας πολύ δύσκολα αντιμετωπίσιμης νόσου, για την οποία οι ασθενείς είχαν ιστορικά περιορισμένες θεραπευτικές επιλογές» δήλωσε ο Sean E. Harper, MD, εκτελεστικός αντιπρόεδρος Έρευνας και Ανάπτυξης της Amgen. «Αυτή η έγκριση αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό ορόσημο στην έρευνα της ανοσοθεραπείας. Το blinatumomab είναι η πρώτη κλινική επικύρωση της πλατφόρμας BiTE®, μιας νέας και καινοτόμου προσέγγισης που βοηθά το ανοσοποιητικό σύστημα του ίδιου του οργανισμού στην καταπολέμηση του καρκίνου» ανέφερε επιπλέον. Η έγκριση άδειας κυκλοφορίας υπό όρους για το blinatumomab βασίζεται στα αποτελέσματα δύο μελετών Φάσης 2, της μελέτης ‘211 και της μελέτης ‘206. Στην εγκριτική μελέτη ‘211, στο 42,9% των ασθενών επιτεύχθηκε πλήρης ύφεση (CR) ή CR με μερική αιματολογική αποκατάσταση (CRh*) με τη μονοθεραπεία με blinatumomab. Οι πιο σοβαρές ανεπιθύμητες αντιδράσεις που εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της θεραπείας με blinatumomab στην εγκριτική μελέτη ‘211 περιελάμβαναν λοιμώξεις, νευρολογικά συμβάντα, ουδετεροπενία/εμπύρετη ουδετεροπενία, σύνδρομο απελευθέρωσης κυτταροκινών και σύνδρο-

μο λύσης του όγκου. Η άδεια κυκλοφορίας υπό όρους απαιτεί ανανέωση της άδειας σε ετήσια βάση και θα μετατραπεί σε πλήρη πρότυπη άδεια κυκλοφορίας μετά την εκπλήρωση των μετεγκριτικών δεσμεύσεων. Στο blinatumomab αποδόθηκε χαρακτηρισμός «ορφανού φαρμάκου» από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων το 2009 για τη θεραπεία της ΟΛΛ.

73

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΕΠΙΚΑΙΡΌΤΗΤΑ

Νέο Πρότυπο Κέντρο IVF

14.

Υπερσύγχρονη Μονάδα Τεχνητού Νεφρού

13.

Κάλυψη από εξειδικευμένο και έμπειρο νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό όλων των ειδικοτήτων, σύγχρονες εγκαταστάσεις και άμεση δυνατότητα κλήσης σε περίπτωση έκτακτων περιστατικών, βάσει Διεθνών Πρωτοκόλλων, προσφέρει η Μονάδα Τεχνητού Νεφρού 15 κλινών που εγκαινίασε στον 4ο όροφό του το νοσοκομείο ΜΗΤΕΡΑ. Η Μονάδα διατηρεί δίκτυο επικοινωνίας με κέντρα αιμοκάθαρσης τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, με σκοπό τη διευκόλυνση της μετακίνησης των ασθενών της όποτε προκύψει. Ακόμη, διαθέτει Κίτρινη Μονάδα για τη θεραπεία ασθενών με HBV-Ηπατίτιδα (μία κλίνη), ενώ παρέχει και τη δυνατότητα αιμοκάθαρσης περιστατικών οξείας νεφρικής ανεπάρκειας σε ασθενείς που νοσηλεύονται για άλλες αιτίες (πχ. ορθοπαιδικά, καρδιολογικά). Επίσης, διαθέτει πρόσβαση για άτομα με κινητικά προβλήματα και δυνατότητα parking ελεύθερα στον υπόγειο χώρο του ΜHΤΕΡΑ. Η Μονάδα συνεργάζεται με τον ΕΟΠΥΥ για την κάλυψη των θεραπειών που παρέχονται.

74

Η

επένδυση, η οποία άγγιξε το 1,5 εκατ. ευρώ, δημιούργησε εξειδικευμένες θέσεις εργασίας που απαρτίζονται από κλινικούς εμβρυολόγους, μαιευτήρες-γυναικολόγους, νοσηλευτές και διοικητικό προσωπικό με μεγάλη εμπειρία. Κάνοντας χρήση του συστήματος RI Witness, του χρησιμότερου, πιο εξελιγμένου και απαραίτητου συστήματος διαχείρισης Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγικής Διαδικασίας ART (Assisted Reproductive Technology Management System) στον χώρο της βιοϊατρικής τεχνολογίας, το “Institute of Life” παρέχει τις ασφαλιστικές δικλείδες, παρακολουθεί και καταγράφει την προσπάθεια σε κάθε βήμα της διαδικασίας, προσφέροντας με αυτόν τον τρόπο την απαραίτητη σιγουριά στα ζευγάρια. Με στόχο την επέκταση της τεχνογνωσίας, το “Institute of Life” ΙΑΣΩ συνεργάστηκε με

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

Ένα από τα μεγαλύτερα και πιο προηγμένα Κέντρα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής στην Ευρώπη δημιούργησε το ΙΑΣΩ, εγκαινιάζοντας το “Institute of Life”, που στόχο έχει να κάνει πραγματικότητα το όνειρο ακόμη περισσότερων υπογόνιμων ζευγαριών δύο παγκοσμίου φήμης εμβρυολόγους, τους Dr. Gloria Calderon και Dr. Nuno Costa Borges, ώστε να σχεδιάσουν και να αναπτύξουν ένα πολύ σταθερό σύστημα καλλιέργειας εμβρύων, δημιουργώντας ιδανικές συνθήκες επώασης και ανάπτυξης. Στη Μονάδα πραγματοποιείται πλούσιο ερευνητικό έργο στην εφαρμογή και εξέλιξη νέων τεχνικών εξωσωματικής γονιμοποίησης και στη δημιουργία πολυκεντρικών μελετών, το οποίο θα παρουσιάζεται σε επιστημονικές εκδηλώσεις ή δημοσιεύσεις. Οι θεραπείες είναι πλήρως εξατομικευμένες, με ανθρωποκεντρική προσέγγιση, και η επιστημονική ομάδα επιλέγει προσεκτικά την καταλληλότερη θεραπεία μέσα από μια μεγάλη γκάμα, όπως: Εξωσωματική Γονιμοποίηση (IVF), Ενδομήτρια Σπερματέγχυση (IUI), Δωρεά Ωαρίων, Δωρεά Σπέρματος, Παρένθετη Μητρότητα, Διατήρηση Γονιμότητας και Προηγμένο Γονιδιακό Έλεγχο.

7000 sq.m: gym | aerobics | pilates | yoga | dance | fight club spin bike | health spa | sauna | hammam | massage hair & nail salon | solarium | swimming pool | aqua aerobics hydromassage | squash courts | tennis court | beachvolley kids club | kids camp | catering | social & corporate events Λ. Βάρης 90 & Καλαματας 1 - Βάρη

Τηλ: 210 8990048

- www.varisportsclub.com 75

ΑΝΑΛΥΣΗ

[BLOOMBERG TICKER: ABT:US] [REUTERS TICKER: ABT.N]

ABBOTT LABORATORIES Τιμή Μετοχής 16 Νοεμβρίου 2015 $44,88 Χρηματιστήριο ΗΠΑ (σε Δολ. ΗΠΑ)

Εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Νέας Υόρκης, ΗΠΑ Βασικός κλάδος δραστηριότητας: Φαρμακευτικές εταιρείες

Αρ. Μετοχών (σε εκατ.) 1.490,44 Χρ. Αξία (σε εκατ. $) 66.890,95 Μέσος Ημ. Όγκος Συν. (52 εβδ.) 5.730.104 Συντελεστής Beta 0,62 Στατιστικά Στοιχεία Μέγ. 52 εβδ. ($) 51,20 USD Χαμ. 52 εβδ. ($) 39,06 USD Απόδ. 1-Μ 7,19% Απόδ. 6-Μ -7,65% Απόδ. 12-Μ 2,68%

Συνοπτικό προφίλ εταιρείας Η Abbott Laboratories αποτελεί έναν πολυεθνικό όμιλο εταιρειών δραστηριοποιούμενων στους τομείς της παραγωγής φαρμάκων και της βιοτεχνολογίας.

Ο Όμιλος αναπτύσσεται τόσο μέσω του εμπλουτισμού του χαρτοφυλακίου προϊόντων του όσο και μέσω εταιρικών πράξεων, όπως εξαγορές.

Πηγή: Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο, ΗΠΑ

Η Πορεία της Μετοχής-Τελευταίες 52 εβδομάδες (σε Δολάρια ΗΠΑ)

Αποτελέσματα εννεαμήνου 2015 (από Συνεχιζόμενες Δραστηριότητες) (σε εκατ. δολάρια) Πωλήσεις

6Μ 2015 15.217,0

%

6Μ 2014

2,19% 14.891,0

Κέρδη προ Φόρων

2.353,0 37,28% 1.714,0

Καθαρά Κέρδη (μ.φ.&δ.μ.)

3.656,0 164,93% 1.380,0

Πηγή: Εταιρεία/Όμιλος. Έως την ημερομηνία της παρούσας ανάλυσης, τα τελευταία διαθέσιμα δημοσιευμένα οικονομικά αποτελέσματα αφορούσαν στο εννεάμηνο 2015.

Πηγή: Χρηματιστήριο, ΗΠΑ

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιρειών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

Εξειδικευμένοι Χρηματοοικονομικοί Σύμβουλοι στη Δημιουργία Εταιρικής Αξίας και στους Τομείς των Εξαγορών & Συγχωνεύσεων. Έτος Ίδρυσης: 2002

VALUATION & RESEARCH SPECIALISTS (VRS) - www.vrs.gr Αιόλου 104, Αθήνα 10564 • Τηλ. 210 3219557, 698 3603160 • Email: info@valueinvest.gr

76

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

Ιστορικοί Δείκτες P/E της Μετοχής σε Σύγκριση με τους Δείκτες της Αγοράς (x)

Πηγή: FACTSET, υπολογισμοί VRS.

Βασικά Χρηματοοικονομικά Μεγέθη & Δείκτες-Περίοδος 2009-2014 (Όμιλος, σε εκατ. δολ. ΗΠΑ) (σε εκατ. Πωλήσεις δολ. ΗΠΑ)

EBITDA

ΚΠΦ

ΚΜΦΔΜ

ΔΑΝΕΙΑ EV / / ΙΔΙΑ P/BV EBITDA ΚΕΦΑΛΑΙΑ (x) (x) (x)

P/Ε (x)

ROE %

2009

30.765

8.326

7.194

5.746

11,6

2,9

8,9

0,7

25%

2010

35.167

8.712

5.713

4.626

14,5

2,9

9,2

0,7

20%

2011

38.851

8.796

5.199

4.728

14,1

2,7

8,5

0,6

19%

2012

19.050

4.142

-220

237

282,2

2,5

18,4

0,8

1%

2013

19.657

3.852

2.041

1.988

33,6

2,7

18,2

0,3

8%

2014

20.247

4.147

2.518

1.721

38,9

3,1

17,0

0,4

8%

Δείκτες Κεφαλαίου Κίνησης-Περίοδος 2009-2014 Σε εκατ. δολ. ΗΠΑ Πωλήσεις Κόστος Πωλήσεων (χωρίς αποσβ.) Μικτό Περιθώριο Κέρδους Καθαρά Κέρδη μφδμ Καθαρό Περιθώριο Κέρδους Ταμειακά Διαθέσιμα Ημέρες Αποθεμάτων Αποθέματα Ημέρες Πελατών Πελάτες Ημέρες Προμηθευτών Προμηθευτές

% %

Ημέρες Ημέρες Ημέρες

Operating Cycle Cash Cycle (Ταμειακός Κύκλος)

Ημέρες Ημέρες

Πηγή: Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις. Σημείωση: Έως την ημερομηνία της παρούσας ανάλυσης, τα τελευταία διαθέσιμα δημοσιευμένα οικονομικά αποτελέσματα αφορούσαν στο εννεάμηνο 2015. Οι ιστορικοί δείκτες αποτίμησης υπολογίζονται βάσει της τρέχουσας τιμής της μετοχής.

(Όμιλος, σε εκατ. δολ. ΗΠΑ)

2009 30.765 13.209 70,04% 5.746 18,7% 8.809

2010 35.167 14.665 58,30% 4.626 13,2% 3.648

2011 38.851 15.541 60,00% 4.728 12,2% 6.813

2012 19.050 8.899 53,29% 237 1,2% 10.802

2013 19.657 9.193 53,23% 1.988 10,1% 3.475

2014 20.247 9.218 54,47% 1.721 8,5% 4.063

90 3.265 78 6.542 35 1.281

79 3.189 75 7.184 38 1.536

77 3.284 72 7.684 40 1.721

156 3.793 146 7.613 74 1.797

107 2.693 74 3.986 41 1.026

105 2.643 65 3.586 42 1.064

168 132

154 116

149 109

301 228

181 140

169 127

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιρειών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

VRS-SFiT:Εξειδικευμένες Επιστημονικές Μεταφράσεις. Έτος Ίδρυσης: 2002

VRS – SFiT Αιόλου 104, Αθήνα 10564 • Τηλ. 210 3316358, 6945 851420 • Email: info@iraj.gr

77

ΡΑΝΤΕΒΟΎ ΥΓΕΊΑΣ

Τι να κάνω για να γλιτώσω από τους πονοκεφάλους Όλο και περισσότεροι Έλληνες παρουσιάζουν πλέον συμπτώματα κεφαλαλγίας, γεγονός που αποδίδεται από τους ειδικούς και στο άγχος της κρίσης

Υ

πολογίζεται ότι στη χώρα μας, υπολογίζεται ότι νοσούν περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Έλληνες. Οι ηλικίες στις οποίες παρουσιάζονται συχνότερα οι κεφαλαλγίες είναι από 20 μέχρι 50 ετών. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας περιλαμβάνει την κεφαλαλγία στις 20 πρώτες παθήσεις ανά τον κόσμο. Η ημικρανία είναι µια νευροαγγειακή διαταραχή, που πυροδοτείται ως απάντηση σε ξαφνικές αλλαγές του εσωτερικού ή του εξωτερικού περιβάλλοντος του οργανισμού, και κάθε άτομο έχει έναν γενετικά καθορισμένο ημικρανικό ουδό (κατώφλι). Γενικές αρχές της θεραπευτικής αντιμετώπισης της ημικρανίας Το πρώτο βήμα στην αντιμετώπιση της ημικρανίας είναι η οριστική διάγνωση µε βάση τα κριτήρια της Διεθνούς Εταιρείας Κεφαλαλγίας. Ακολουθεί η ενημέρωση και η επιμόρφωση του ασθενούς για την αναζή-

τηση εκλυτικών παραγόντων της ημικρανίας, η παρακολούθηση µε το ημερολόγιο της κεφαλαλγίας και η αλλαγή του τρόπου ζωής (άσκηση, αποφυγή παράλειψης γευμάτων, καλός ύπνος). Η θεραπεία διακρίνεται σε συμπτωματική και σε χρόνια προφυλακτική αγωγή. Απαραίτητος παράγοντας για την ορθή αντιμετώπιση των κρίσεων αποτελεί η τήρηση ημερολογίου των κρίσεων πριν αποφασιστεί και καθοριστεί η θεραπεία, για να είναι επιτυχές το αποτέλεσμα.

Γιατί ο άνδρας μου ροχαλίζει;

της Δήμητρας Ευθυμιάδου

Το ροχαλητό, αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, μπορεί να εξελιχθεί σε σύνδρομο του ανώτερου αναπνευστικού και να προκαλέσει υπνική άπνοια. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, ένας στους δύο άνδρες και μία στις τέσσερις γυναίκες ροχαλίζουν σε καθημερινή βάση. Τι φταίει Φύλο: Έχει βρεθεί ότι οι άνδρες ροχαλίζουν

περισσότερο από ό,τι οι γυναίκες. Ηλικία: Η ηλικία αποτελεί άλλον έναν επιβαρυντικό παράγοντα, αφού το ροχαλητό είναι πιο κοινό σε άτομα μέσης ηλικίας και η συχνότητά του αυξάνει στις ηλικίες από 50 έως 60 ετών. Αύξηση βάρους: Η παχυσαρκία αποτελεί ίσως την κυριότερη αιτία εμφάνισης του ροχαλητού.

Πώς να γλιτώσετε από τα περιττά κιλά στις γιορτές Πιείτε κρασί μαζί με νερό: Για κάθε γουλιά κρασί που πίνετε, πιείτε τρεις γουλιές νερό. Θα περιορίσετε αυτομάτως τις θερμίδες από την κατανάλωση αλκοόλ. Μη σπεύσετε να σερβιριστείτε: Μη βιαστείτε να σερβιριστείτε πρώτοι. Θυμηθείτε ότι όσο αργότερα επισκεφτείτε τον μπουφέ τόσο λιγότερες θερμίδες θα πάρετε. Βάλτε χρώμα: Έρευνα που έγινε πάνω στην ψυχολογία των χρωμάτων απέδειξε πως ένα σερβίτσιο σε κόκκινο χρώμα μπορεί να μας ανοίξει την όρεξη, που σημαίνει πως μπορεί να τρώμε γρηγορότερα καταναλώνοντας μεγαλύτερες μερίδες φαγητού από ό,τι συνήθως. Χαμηλώστε τον θερμοστάτη: Έρευνα του αμερικανικού National Institute of Health Clinical Center απέδειξε πως όσο πιο δροσερό είναι το δωμάτιο στο οποίο κοιμάσαι τόσο περισσότερες θερμίδες χάνεις, καθώς ο οργανισμός σου δουλεύει ώστε να διατηρήσει τη θερμοκρασία.

78

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

Γιατί "στράβωσαν" τα "προσόντα" του άνδρα μου;

Ο

υσιαστικά, πρόκειται για καταστροφή και αποτιτάνωση των σηραγγωδών σωμάτων, του βασικού δηλαδή τμήματος του στυτικού μηχανισμού. Το αποτέλεσμα είναι μια δύσκολη –αν όχι αδύνατη– ερωτική επαφή, και σε κάθε περίπτωση επώδυνη και για τους δύο συντρόφους, αφού η παραμόρφωση προκαλεί πόνο και στη σύντροφο. Η παραμόρφωση του πέους δεν είναι φυσιολογική και

δεν σχετίζεται με την ηλικία του άνδρα. Άλλωστε, το νόσημα εμφανίζεται κυρίως μετά τα πενήντα. Όπως εξηγεί ο δρ Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, χειρουργός, ουρολόγος-ανδρολόγος, πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, «συχνά οι άνδρες που εμφανίζουν τη νόσο Peyronie αναφέρουν τραυματισμό στο παρελθόν. Σήμερα γνωρίζουμε ότι και μικρότεροι τραυματισμοί, που δεν γίνονται αντιληπτοί από τον άνδρα, μπορούν σε βάθος χρόνου να προκαλέσουν τη στροφή αυτή του πέους». Αυτή όμως είναι μία από τις αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν το πρόβλημα. Νοσήματα του προστάτη, φλεγμονές, ακόμη και συστηματικά νοσήματα, προβλήματα δηλαδή σε άλλο όργανο, ενδέχεται να επιφέρουν το ίδιο αποτέλεσμα. Γι’ αυτό και οι ειδικοί θεωρούν εξαιρετικά σημαντικό να βρεθεί η αιτία του προβλήματος.

Το κάπνισμα: Το κάπνισμα προκαλεί ή και επιδεινώνει αρκετά την κατάσταση. Κακή ανατομική κατασκευή: Αμυγδαλές και κρεατάκια που πρέπει να αφαιρεθούν, στραβό ρινικό διάφραγμα. Άλλα αίτια: Η λήψη αλκοόλ, ηρεμιστικών και αντιισταμινικών φαρμάκων. Ακόμη, η χρόνια ρινίτιδα, αλλά και τα κρυολογήματα κατά τα οποία πρήζονται οι αμυγδαλές και γενικά η περιοχή του στόματος και του λαιμού.

Γιατί δεν μυρίζω τίποτα;

Η απώλεια όσφρησης, ή αλλιώς ανοσμία, είναι ένα συχνό σύμπτωμα του κοινού κρυολογήματος και σπάνια αποτελεί ένδειξη μιας σοβαρής κατάστασης. Ανάλογα με τα αίτια, η κατάσταση μπορεί να είναι μερική ή πλήρης, προσωρινή ή μόνιμη. Οι αιτίες που προκαλούν την ανοσμία είναι: Προσωρινός ή μόνιμος ερεθισμός του βλεννογόνου στο εσωτερικό της μύτης. Αυτό προκαλείται, όπως αναφέρουν

οι ειδικοί επιστήμονες της Mayo Clinic, εξαιτίας ενός κοινού κρυολογήματος, κάποιας αλλεργικής ρινίτιδας ή και γρίπης. Ανοσμία όμως μπορεί να προκληθεί και όταν εμποδίζεται η ροή του αέρα στη μύτη. Ιγμορίτιδα: H ιγμορίτιδα είναι μια πάθηση που μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στην όσφρηση. Όταν τα ιγμόρεια κλείνουν, προκαλείται ρινική συμφόρηση, με αποτέλεσμα την ολική ή μερική απώλεια και της όσφρησης. Κοινό κρυολόγημα: Η απώλεια της όσφρησης που προκαλείται από κρυολογήματα, αλλεργίες ή φλεγμονές των κόλπων του προσώπου είναι παροδική και διαρκεί λίγες μόνο μέρες.

Και ξαφνικά τα «κάλλη» του καλού σας «παίρνουν τον στραβό τον δρόμο». Ίσως θα πρέπει να δείτε αν πρόκειται για τη νόσο Peyronie, μια σχετικά σπάνια ασθένεια, η οποία προκαλεί παραμόρφωση των ανδρικών «προσόντων», συχνά τόσο μεγάλη, που να καθιστά αδύνατη την ερωτική επαφή. Ο άνδρας αισθάνεται πόνο κατά τη διάρκεια της ερωτικής επαφής και, όχι σπάνια, δυσκολία στη στύση

Γίνετε λαμπερές χωρίς νυστέρι

Εκτός από τις διάφορες θεραπείες που υπόσχονται θεαματικές αλλαγές, μπορείτε να μειώσετε τις ρυτίδες αυξάνοντας τα επίπεδα κολλαγόνου και ελαστίνης, καταναλώνοντας συγκεκριμένες βιταμίνες. Βιταμίνη Α: Η βιταμίνη Α αποτελεί «κλειδί» για τη δομή του δέρματος, αφού ενισχύει την ενυδάτωσή του και εξασφαλίζει τη νεανικότητα, την ελαστικότητα και την απαλότητα της επιδερμίδας. Πηγές της εν λόγω βιταμίνης αποτελούν το συκώτι, ο σολομός, ο ξιφίας, τα καρότα, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα κολοκυθάκια και τα βερίκοκα. Βιταμίνη C: Η βιταμίνη C είναι άκρως αποτελεσματική στη «μάχη» κατά των ελεύθερων ριζών στο δέρμα, παρέχοντας πολλαπλή προστασία κατά της φθοράς του δέρματος. Βρίσκεται στα πορτοκάλια, τα μανταρίνια, τα ακτινίδια, τα λεμόνια, τις φράουλες, τις πιπεριές, το μπρόκολο, το σπανάκι. Βιταμίνη Ε: Η βιταμίνη Ε εξασφαλίζει τη νεανική όψη της επιδερμίδας. Πηγές της είναι ο σολομός, τα όσπρια, το ελαιόλαδο, το σησαμέλαιο και τα αμύγδαλα.

79

ΓΊΝΕΤΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΈΣ!

Αλλάξτε την ελληνική αγορά Υγείας! Εγγραφείτε τώρα στο Ph.B (Pharma & Health Business)! ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ

ΕΤΑΙΡΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ

Τ.Κ.

ΠΕΡΙΟΧΗ

ΠΟΛΗ

ΧΩΡΑ

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

E-MAIL

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΚΙΝΗΤΟ

FAX

ΑΦΜ*

ΔΟΥ*

*ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ & ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΕΤΗΣΙΑ: 50€

ΕΤΗΣΙΑ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ: 30€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΥΠΡΟΣ: 70€

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ: 90€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ΕΤΗΣΙΑ: 10€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α)

Το Ph.B καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά...οικολογικά!

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / IBAN GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρίας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε πάντα το όνομα σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψιν κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

ΕΠΙΤΑΓΗ

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA S.A., Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953

80

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2015

81

AΡΘΡΟ

4

/ Δεκέμβριος 2011-Ιανουάριος 2012