Aς μιλήσουμε για αλήθειες

Το επάγγελμα του αρχιτέκτονα έχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία χρόνια λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων. Οι υπολογιστές και άλλες ηλεκτρονικές συσκευές έχουν βελτιώσει την ταχύτητα και την ακρίβεια του σχεδιασμού. Οι διαδικασίες αδειοδότησης όμως μιας οικοδομής ή μιας οποιασδήποτε άλλης ανάπτυξης μέχρι την τελική νομιμοποίηση είναι δαιδαλώδεις, με τη γραφειοκρατία να έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Αλλά και η συνεχής ροή νέων κανονισμών κυρίως από την Ευρωπαϊκή Ένωση που αφορούν βελτιώσεις, αλλά και νέες εντολές, κίνητρα, αλλαγές κανονισμών δυσκολεύουν σε μεγάλο βαθμό αυτό τον κύκλο και πολλές φορές προκαλούν και καλλιεργούν την παρανομία.

Οι βασικές αρχές που είναι αρμόδιες για να παραχωρούν άδειες είναι η Πολεοδομική Αρχή και η Οικοδομική Αρχή, για να εκδοθεί όμως μια άδεια οικοδομής σε μεγάλο ποσοστό των περιπτώσεων απαιτούνται διαβουλεύσεις και με άλλα κυβερνητικά τμήματα και υπηρεσίες, όπως είναι η Πυροσβεστική, η Αρχή Ηλεκτρισμού, το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, η Αρχή Τηλεπικοινωνιών Κύπρου. Αν η ανάπτυξη είναι πολύπλοκη ή αν η θέση του τεμαχίου όπου υπάρχει πρόθεση να γίνει έχει ιδιαιτερότητες τότε τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο πολύπλοκα γιατί θα πρέπει να γίνουν διαβουλεύσεις και να υπάρξουν απαντήσεις από το Υφυπουργείο Τουρισμού, το Τμήμα Αρχαιοτήτων, το Τμήμα Δημοσίων Έργων, το Υπουργείο Άμυνας, το Τμήμα Περιβάλλοντος, την Πολιτική Άμυνα, την Αστυνομία ή ακόμα και να γίνουν δημόσιες ακροάσεις στην κοινότητα όπου θα γίνει η ανάπτυξη. Αρκετές φορές μερικές από τις πιο πάνω διαβουλεύσεις γίνονται δύο φορές, μία φορά στο στάδιο της πολεοδομικής άδειας και ξανά στο στάδιο της άδειας οικοδομής. Μπορείτε λοιπόν να φανταστείτε αν ένας κρίκος από αυτή την αλυσίδα κολλήσει τι μπορεί να ακολουθήσει και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις. Η οικοδομική βιομηχανία είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες στήριξης της οικονομίας, εργοδοτεί μεγάλο αριθμό επαγγελματιών του χώρου, δημιουργεί πολλές θέσεις εργασίας και είναι αυτή που άλλαξε το προφίλ της χώρας μας τα τελευταία 40 χρόνια.

Πόσο ευνοϊκό όμως είναι το καθεστώς που περιγράφουμε πιο πάνω, πόσα αλυσιδωτά προβλήματα μπορούν να δημιουργηθούν αν «κολλήσει» σε κάποιο γραφείο η διαδικασία, πώς θα συμπεριφερθεί ο ενδιαφερόμενος που περιμένει καρτερικά την έκδοση της άδειας για να ξεκινήσει νόμιμα τις κατασκευαστικές εργασίες; Πόσοι άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα όνειρά τους και να αλλάξουν επαγγελματικό προσανατολισμό γιατί δεν εκδόθηκε η άδεια για την επαγγελματική τους στέγη έγκαιρα; Πόσοι σοβαροί επενδυτές έφυγαν και προτίμησαν να στήσουν εργοστάσια σε άλλες χώρες με πιο γρήγορες διαδικασίες αδειοδότησης, με αποτέλεσμα να χαθούν θέσεις εργασίας; Πόσοι μελετητές και κυρίως αρχιτέκτονες αναγκάστηκαν να αλλάξουν επάγγελμα γιατί δεν άντεξαν την τριβή με όλες αυτές τις υπηρεσίες;

Φαίνεται ότι όλοι αναγνωρίζουν τα προβλήματα και τα τελευταία 2-3 χρόνια γίνονται προσπάθειες για επιτάχυνση των διαδικασιών, τόσο στο επίπεδο της αίτησης και έκδοσης πολεοδομικών και οικοδομικών αδειών, όσο και στο επίπεδο της επαφής με τις υπηρεσίες του Κτηματολογίου, που όμως δεν είναι αρκετές.

Μια πραγματικά ηλεκτρονική διακυβέρνηση σε συνδυασμό με ελέγχους επί τόπου θα είναι αυτή που θα βελτιώσει το κλίμα και θα αλλάξει τις πιο πάνω πολύ δυσάρεστες καταστάσεις για τους αιτητές και τον τόπο και συγχρόνως θα εξοικονομήσει πόρους για το κράτος. Ο όρος ηλεκτρονική διακυβέρνηση δεν πρέπει να συγχέεται με τον όρο «ηλεκτρονικός» ή «ψηφιακός» με την απλή εισαγωγή της πληροφορικής στη δημόσια διοίκηση. Λανθασμένα ορισμένοι θεωρούν ότι ο στόχος της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης είναι απλά η μεταφορά του υφιστάμενου γραφειοκρατικού συστήματος, που βασίζεται στην υπερβολική χρήση χαρτιού, σε ηλεκτρονική μορφή.

Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση είναι κάτι πολύ περισσότερο από την αυτοματοποίηση των μέχρι σήμερα υπηρεσιών και τη διάθεσή τους στους πολίτες. Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση στοχεύει στο κέντρο της κυβερνητικής δομής με σκοπό να μεταμορφώσει τις μεθόδους, τον τρόπο επικοινωνίας, τη νοοτροπία της κυβέρνησης, είναι ένα πεδίο όπου διασταυρώνονται διαφορετικοί τομείς μέσα σε ένα κοινό περιβάλλον. Είναι πολύ δύσκολο να δοθεί ένας ξεκάθαρος ορισμός για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, αφού πρόκειται για μια έννοια με πολλές αλληλοεξαρτώμενες συνιστάμενες όπως κοινωνικές, πολιτικές, διοικητικές, τεχνολογικές, οικονομικές, νομικές. Το σημείο που πρέπει να γίνει απαραίτητα αντιληπτό είναι ότι η ηλεκτρονική διακυβέρνηση αφορά την αναδιαμόρφωση από τα θεμέλια του τρόπου λειτουργίας της κυβέρνησης και της διακυβέρνησης.

Η αλλαγή αυτή προϋποθέτει οργάνωση, κυρίως όμως πολιτική βούληση, άριστο σχεδιασμό και ένα αυξημένο αρχικό κόστος μετασχηματισμού των διαδικασιών και εφαρμογής της τεχνολογίας. Όλα αυτά θα δημιουργηθούν με απόλυτη συμφωνία και με την ενίσχυση των συνταγματικών δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών, και ειδικά σε ό,τι αφορά την προστασία των προσωπικών δεδομένων και τον εμπιστευτικό τους χαρακτήρα και πρέπει να ενισχυθούν με ένα ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο αλλά και με την τυποποίηση, με απώτερο σκοπό να εξασφαλιστεί η ασφάλεια των συναλλαγών αλλά και να ισχυροποιηθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τις υπηρεσίες της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, ώστε και να επενδύουν διαρκώς περισσότερο στη χρήση τους.

Είναι τραγικό στον 21ο αιώνα να μιλούμε σε μια ευρωπαϊκή κατά τα άλλα χώρα για γραφειοκρατία και ηλεκτρονική διακυβέρνηση.

Έλενα Χριστοδούλου,

Αρχιτέκτονας