Editorial

Η θεωρία των πάντων

O καθηγητής Stephen Hawking

υπήρξε ένας παγκοσμίου φήμης θεωρητικός φυσικός που έγινε γνωστός για τη συνεισφορά του στον τομέα της κοσμολογίας με ειδική έμφαση στις μαύρες τρύπες και τη δημιουργία του σύμπαντος. Στις 14 του Μάρτη του 2018 όμως ήταν η τελευταία φορά που ακούστηκε η χαρακτηριστική μηχανική φωνή (computer voice) του, μια και απεβίωσε σε ηλικία 76 ετών. Προσωπικότητα πολυδιάστατη και πολυσύνθετη, όσο και οι λόγοι που ενέπνεαν θαυμασμό και ενδιαφέρον για το άτομό του, κατάφερε με τη ζωή του και το έργο του να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε το σύμπαν και να μεταδώσει σε ένα ευρύ κοινό, κυρίως μέσω της ποπ κουλτούρας, την περιέργεια για έννοιες της φυσικής και της κοσμολογίας, όπως οι μαύρες τρύπες και η ακτινοβολία τους, η αρχή του σύμπαντος και η θεωρία του Big Bang. Ο Hawking είχε μια εξαίρετη ακαδημαϊκή καριέρα όπου μεταξύ άλλων κρατούσε τη θέση Lucasian Professor of Mathematics (1979- 2009), θέση που στο μακρινό παρελθόν κατείχε ο Isaac Newton. Είχε θέσει σαν στόχο ζωής να κατανοήσει το σύμπαν και να προσδιορίσει τη Θεωρία των Πάντων (η σύγκλιση όλων των υφιστάμενων θεωριών εκφραζόμενες από μία μαθηματική εξίσωση). Υπηρετώντας πιστά την επιστήμη του δεν δίστασε να αναθεωρήσει ακόμα και δικές του θεωρίες έπειτα από 30 χρόνια δίνοντας μαθήματα θάρρους και επαγγελματισμού. Σε ηλικία 21 ετών προσβάλλεται από την ασθένεια ALS (νόσος του κινητικού νευρώνα, γνωστή και ως αμυοτροφική πλάγια σκλήρυνση). Παρόλο όμως που η πρόγνωση των γιατρών ήταν για μέγιστο επιβίωσης δύο χρόνια, καταρρίπτει όλες τις προβλέψεις και ζει περισσότερο από μισό αιώνα επιπλέον. Και ενώ καθηλώνεται σε τροχοκάθισμα και εξαρτάται από ένα υπολογιστικό σύστημα για επικοινωνία, σημειώνει τα περισσότερα επιτεύγματα καθώς η υγεία του επιδεινώνεται, αυξάνοντας παράλληλα τη φήμη του. Είναι εκπληκτικό πώς χρησιμοποιεί την τεχνολογία αφού με μόνο τα νεύρα του ματιού και του μάγουλου ελέγχει το υπολογιστικό σύστημα που τον στηρίζει και του παρέχει την πλέον χαρακτηριστική computer voice αποτέλεσμα του speech synthesizer. Παίρνοντας σαν παράδειγμα τον Hawking και με τα σημερινά δεδομένα όπου περίπου ένα δισεκατομμύριο άτομα υποφέρουν από κάποιου είδους αναπηρία, σίγουρα υπάρχει η τεχνολογία που μπορεί να αξιοποιηθεί για να κάνει διαφορά στην ποιότητα ζωής, να τους βοηθήσει να ενταχθούν στον χώρο εργασίας και να αναπτύξουν τις πλήρες δυνατότητές τους.

Ο Hawking έζησε μια εντυπωσιακή ζωή και έγινε σύμβολο και έμπνευση για τις δυνατότητες και τις αντοχές του ανθρώπου. Χαρακτηριστική η φράση που είπε απευθυνόμενος σε ένα παράλυτο θύμα ατυχήματος «Όσο άσχημη και αν φαίνεται η ζωή πάντοτε υπάρχει κάτι που μπορείς να κάνεις και να επιτύχεις. Όπου υπάρχει ζωή, υπάρχει και ελπίδα». Είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς τι απ’ όλα έκανε τον καθηγητή, τον φυσικό, τον άνθρωπο Hawking να ξεχωρίζει. Το σίγουρο είναι ότι ήταν μια αδιαμφισβήτητα αξιοθαύμαστη προσωπικότητα που μετέφερε στο ευρύ κοινό το πάθος του για τη ζωή και την επιστήμη, και αυτό μπορεί να είναι το πιο σημαντικό του επίτευγμα απ’ όλα. Αδιαμφισβήτητα, ο Hawking ήταν μια ξεχωριστή περίπτωση αλλά το γεγονός ότι κατάφερε να ξεπεράσει τον κλειστό ακαδημαϊκό κύκλο της θεωρητικής φυσικής και να κάνει γνωστό το έργο του παγκοσμίως είναι κάτι που όλοι οι επιστήμονες και επαγγελματίες θα ζήλευαν. Ως μηχανικοί υπηρετούμε τομείς που είναι πιο χειροπιαστοί και κοντά στην καθημερινή ζωή, οπόταν πιο εύκολα μπορούμε να μεταφέρουμε τα επιτεύγματα, τις θεωρίες που μας εντυπωσιάζουν και την πρόοδο που γίνεται στην επιστήμη μας έξω από τον στενό επαγγελματικό μας κύκλο. Ο Hawking δεν δίστασε να συμμετάσχει ακόμη και σε κωμικές σειρές, όπως οι Simpsons και Big Bang Theory, που προφανώς δεν απευθύνονται σε καθαρά επιστημονικό κοινό. Διδασκόμενοι από το παράδειγμά του, ο καθένας που νιώθει παθιασμένος με τον τομέα του είναι ικανός να εμπνεύσει και να προκαλέσει ενδιαφέρον και σεβασμό για την επιστήμη του.

Μαρία Θεοδούλου Ηλεκτρολόγος Μηχανικός

Stephen Hawking.