Η λεωφόρος Μακαρίου στη Λευκωσία

Η λεωφόρος Μακαρίου εδώ και αρκετό καιρό δέχεται τον αντίκτυπο της φυγόκεντρης ανάπτυξης της Λευκωσίας, η οποία δημιούργησε ζωτικά εμπορικά κέντρα και εκτεταμένες οικιστικές περιοχές στην περιφέρεια της αστικής Λευκωσίας. Ακολούθησε η μετατόπιση της αγοραστικής δύναμης προς την περιφέρεια και η οικονομική εξασθένηση της κεντρικής περιοχής. Τα τελευταία 20 τόσα χρόνια ο πληθυσμός της ευρύτερης περιοχής Έγκωμης, Στροβόλου, Λακατάμιας, Δευτεράς υπερδιπλασιάστηκε ενώ ο πληθυσμός της κεντρικής αστικής περιοχής Λευκωσίας μειώθηκε πολύ κάτω από το μισό. Η σημασία της μακροσκοπικής πολεοδομικής πολιτικής για καθοδήγηση της ανάπτυξης, όχι μόνο της Λευκωσίας αλλά όλων των πόλεων, παραμερίστηκε από την προσήλωση στους επιμέρους οικοδομικούς κανονισμούς, με αποτέλεσμα το πολεοδομικό σύστημα να χάσει την επαφή με τις δυνάμεις που διαμορφώνουν τις τάσεις και τις κατευθύνσεις της ανάπτυξης, του πληθυσμού, της απασχόλησης και της αγοραστικής δύναμης.

Λίγη ανάλυση 

Είναι επομένως απλοποίηση να συζητείται το πρόβλημα της λεωφόρου Μακαρίου με μονοδιάστατα επιχειρήματα για τη διακίνηση στον χώρο αυτό με ή χωρίς το αυτοκίνητο. Η λεωφόρος Μακαρίου και η γύρω περιοχή έχει αδειάσει, έχει ξεμείνει από πληθυσμό, και το λεωφορείο δεν στάθηκε ικανό να μεταφέρει επισκέπτες και πελάτες από άλλες περιοχές οι οποίες, ούτως ή άλλως, έχουν τα δικά τους εμπορικά κέντρα. Το λεωφορείο δεν είναι παράγοντας στο παιγνίδι της διακίνησης, το αυτοκίνητο κατέχει καθοριστική θέση στο παιγνίδι. Να πούμε σχετικά το εξής σημαντικό: Το Πολεοδομικό Σχέδιο του Κέντρου της Λευκωσίας του 2012, που ετοιμάστηκε από οίκο συμβούλων του εξωτερικού σε συνεργασία με Κύπριους επιστήμονες, τα στάθμισε όλα αυτά και πρότεινε, μεταξύ άλλων πολλών, τη δρομολόγηση τραμ από το Πανεπιστήμιο Κύπρου στη λεωφόρο Μακαρίου για να μεταφέρει κόσμο στο εμπορικό τρίγωνο Μακαρίου-Στασικράτους-Ευαγόρου με το γόητρο και τη δυναμική ενός νέου, ευφάνταστου και ελκυστικού μέσου μεταφοράς. Δυστυχώς ναυάγησε το τραμ και (αφελώς) στηρίχτηκε η βιωσιμότητα της λεωφόρου Μακαρίου στο λεωφορείο και την πεζοκίνηση. Με αυτά τα δεδομένα σήμερα η λεωφόρος Μακαρίου είναι στα πρόθυρα να γίνει ένα αστικό πάρκο αντί ένα ζωντανό και παραγωγικό εμπορικό κέντρο προσελκύοντας πληθυσμό και αγοραστική δύναμη (footfall), που θα ήταν τότε ακόμη πιο αναγκαίες οι υποδομές άνετης διακίνησης για ενίσχυση της εμπορικότητας και προβολή της όποιας ξεχωριστής περιβαλλοντικής εμπειρίας. Υπάρχουν σημαντικές συνέργειες ανάμεσα στην εμπορικότητα και το περιβάλλον ανάλογα με τη δυναμική του χώρου. 

Λίγες προτάσεις 

Το θέμα τώρα είναι να καθοριστεί ένα σύνθετο μοντέλο ανάπτυξης το οποίο πρωτίστως να αποδώσει πιο έντονο οικονομικό περιεχόμενο στο χωροταξικό πλαίσιο του σχεδίου του εμπορικού τριγώνου Μακαρίου-Στασικράτους-Ευαγόρου. Ένα τέτοιο μοντέλο θα πρέπει να δώσει απαντήσεις σε διάφορα αλληλένδετα θέματα, όπως η κάθοδος αγοραστικής δύναμης στη Μακαρίου, ο ρόλος του αυτοκινήτου και της στάθμευσης, τα κίνητρα για ένταξη των ακινήτων στο ωφέλιμο δυναμικό της οικονομίας της Μακαρίου, οι πρωτοβουλίες και οι υποχρεώσεις των ιδιοκτητών και των επενδυτών για ενεργοποίηση του αδρανούντος αποθέματος καταστημάτων, γραφείων και διαμερισμάτων, ο ρόλος του Δήμου Λευκωσίας στην ετοιμασία, υλοποίηση και παρακολούθηση ενός τέτοιου σχεδίου, και ασφαλώς συμβατό σχέδιο διαχείρισης της κινητικότητας με τις απαραίτητες λεπτομέρειες παρόδων, προσβάσεων, στάθμευσης, κ.λπ. Βιώσιμη κινητικότητα δεν σημαίνει διωγμός του αυτοκινήτου, σημαίνει διαχείριση του χώρου με προτεραιότητες στις επιθυμητές χρήσεις και δραστηριότητες που συνθέτουν έναν παραγωγικό χώρο (vibrant space) τόσο για προσφορά αγαθών και υπηρεσιών κατανάλωσης όσο και «αγαθών» περιβάλλοντος, άνεσης και ασφάλειας που προσθέτουν μάλιστα στην οικονομική βιωσιμότητα του χώρου. Δεν είναι το ένα ή το άλλο, δεν είναι μαύρο / άσπρο, υπάρχουν πρόδηλες συνέργειες που πρέπει να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν. Επομένως το κυκλοφοριακό είναι κομμάτι ενός ευρύτερου σχεδιασμού με σημαντικά περιβαλλοντικά αλλά και άλλα παράπλευρα θέματα της οικονομικής ανάκαμψης του κέντρου της Λευκωσίας και ιδιαίτερα της οικονομίας του χώρου αυτού και της περιοχής. Εκείνο όμως που έχει πρωτεύουσα σημασία είναι τα όποια κίνητρα, αντικίνητρα, ρυθμίσεις, πολιτικές, αποφάσεις, δράσεις και πρωτοβουλίες να έχουν το βάθος και το βάρος του αντικειμένου τους, να είναι μέρος ενός συνολικού σχεδίου με ενιαία λογική για τα πράγματα και να βλέπουν προς την ίδια κατεύθυνση.

 

 

Γλαύκος Κωνσταντινίδης, Κοινωνιολόγος, Οικονομολόγος και Πολεοδόμος