Zondagsrust 2020

2020

Zondagsrust

DE ZONDAG ds. Heemskerk

JUMBO

houdt deuren dicht

EEN FEESTDAG één keer per week

1

Voorwoord E

en voor u wellicht onbekende vereniging stelt zich in dit magazine aan u voor. De Nederlandse Vereniging tot bevordering van de Zondagsrust en de Zondagsheiliging is opgericht in 1954 uit grote bezorgdheid over het steeds meer verloren gaan van het bijzondere karakter van de zondag. Er werden niet alleen steeds meer sportevenementen op zondag georganiseerd, ook het werken door continuarbeid op die dag werd steeds gewoner. In een later stadium kwam daar de openstelling van winkels op zondag bij; steeds meer werd geadverteerd met het 24/7-teken. Van de zo noodzakelijke rust op deze dag, die in het bijzonder bestemd is voor de dienst van God, bleef weinig over. Terwijl het toch niet onze dag is, maar Gods dag!

Daarom hebben we in de achterliggende jaren heel veel brieven verstuurd aan personen en instanties, bedrijven en overheid. Daarin wezen we erop dat alleen op het houden van Gods geboden zegen is te verwachten. Als we dat nĂ­ĂŠt doen, zijn de negatieve gevolgen groot. Denk alleen maar eens aan de toename van burn-out en de aantasting van het klimaat. In dit magazine gaat het met name over de rust op en de heiliging van Gods dag.

We denken niet dat wij door onze activiteiten het tij kunnen keren. We menen ook niet dat we zelf Gods dag naar behoren heiligen. Toch is het onze plicht te waarschuwen tegen het ontheiligen van die dag. Hopelijk gaan meer mensen inzien dat

we een onherstelbaar verlies lijden als we deze rustdag kwijtraken, al zou de omzet van bedrijven toenemen!

Omdat u in een stad of streek woont waar onze vereniging vrij onbekend is, hebben wij dit magazine huis aan huis verspreid. U vindt hierin een aantal interviews met mensen die ieder vanuit een eigen invalshoek hun visie op de zondag geven. Zo leest u wat een predikant, een psycholoog, een wethouder en een eigenaar van een bedrijf ervan zeggen. Een bestuurder van de Reformatorisch Maatschappelijke Unie (RMU) belicht de positie van de (gewetensbezwaarde) werknemer en een gezin vertelt hoe het de zondag invult. Verder is er een waargebeurd verhaal van schrijfster G. E. Vogelaarvan Mourik opgenomen. Steeds blijkt dat het besteden van de zondag overeenkomstig Gods Woord heilzaam is en het verwaarlozen van Gods dag altijd nadelig.

De adverteerders die het mede mogelijk maakten deze uitgave te verzorgen, zijn wij zeer erkentelijk. Hun winkel of bedrijf is op zondag gesloten. Van harte hopen wij dat Gods zegen op onze inspanningen mag rusten en dat overheid en onderdaan terugkeren tot Gods Woord en Zijn Wet. Het bestuur

beeld Anton Sharov

3

ZONDAGSRUST

beeld RD, Henk Visscher

06 Zondagsrust

06 10 14 18 20 22

10

14

26 Colofon Vereniging Zondagsrust Frederik van de Paltshof 15 3911 LA RHENEN 0317-61 43 98 info@verenigingzondagsrust.nl www.verenigingzondagsrust.nl IBAN: NL98 INGB 0000 8786 28 t.n.v. Vereniging Zondagsrust

Vormgeving: Jacoline Lohuis-Maat (ontwerp), Heidi Aalbers Beeld voorpagina: Gettyimages Tekst: EMG Mediaproducties

DS. HEEMSKERK „Preken is voor mij geen werken.”

VERTELLING ​Het allerbeste gewenst.

RICK HOEK ​Jumbodirecteur houdt deuren dicht.

PETER DE ROOIJ Neem tijd voor God en gezin.

JAN KLOOSTERMAN Zondagsrust en de werkvloer.

FAMILIE VAN ZWIETEN ​Wekelijkse feestdag voor het gezin.

DA DE JONG A ​Rustdag reset de maatschappij.

ADVERTENTIES Adullam 2 | RMU 12 | Van Leeuwen 12 | Rietveld de Jong 12 | SGV 14 | Van Vliet 14 | Van Eldik coatings B.V. 14 | Vereniging Zondagsrust 28 |

5

6

ZONDAGSRUST

„Preken is voor mij geen werken” De eerste dag van de week is een belangrijke dag voor ds. Heemskerk (68). „De zondag is een dag om jezelf te verlustigen in God en Zijn werk, niet alleen om uit te rusten van de werkweek.” tekst EMG Mediaproducties beeld RD, Henk Visscher

S

inds zijn emeritaat in 2018 heeft ds. Heemskerk geen vaste gemeente meer. Hij preekt nog elke zondag, zoals hij vanaf zijn 31e heeft gedaan. „Voor mij voelt preken niet als werken. Als het goed is, is het preken een vermaakswerk, liefdewerk.

Op een gemiddelde zondag probeer ik vroeg op te staan, iets te lezen of te onderzoeken om me voor te bereiden op de preek. Dat herhaalt zich ’s middags.”

Zeker voordat hij met emeritaat ging, was de zondag een dag voor het gezin, stelt de predikant. „We hebben een dochter met autisme die nog thuis woont, het geeft haar veel structuur en vastigheid als we thuis zijn. Maar dat kan niet altijd. Als predikant is je zondag toch gericht op de diensten waarin je voorgaat, maar het voelt niet aan als een werkdag.”

Ds. Heemskerk hoopt nog lang te mogen blijven dienen: „Zolang je zelf gezond blijft en jezelf ertoe geroepen voelt, wil je daar graag mee bezig blijven.

Er zijn nog zoveel nieuwe dingen, ik heb nog lang

niet alles gelezen. Er is nog zoveel wat onderwijzend zou kunnen zijn, je bent nooit uitgeleerd en dus ook nooit klaar met delen.”

Instelling De rustdag is volgens ds. Heemskerk duidelijk een Bijbelse instelling. „Het gaat niet alleen om het feit dat God rustte van het scheppingswerk en daarmee aan het begin van de tijd de rustdag al apart heeft gezet, maar het is ook duidelijk verankerd in de tien geboden. Dat zorgt ervoor dat het gebod ook voor nu nog waarde heeft: de tien geboden zijn blijvend.”

De zondag als dag van de Heere is dus niet zomaar door mensen verzonnen, aldus de predikant. „Het rusten van God op de zevende dag was ook geen rusten van vermoeidheid, maar Hij verlustigde Zich in alles wat Hij gemaakt had. Alles prees Hem. Dat geeft ook voor ons richtlijnen hoe we de rustdag in moeten vullen en wat het rusten voor ons inhoudt.

7

ZONDAGSRUST

Het gaat dus niet om het rusten omdat we in de rest van de week zo druk bezig zijn geweest, het gaat niet om zo lang mogelijk op je bed blijven liggen, dat heeft niets met deze rust te maken. De zondag is ervoor gemaakt om met God en Zijn dienst bezig te zijn, tot Zijn eer.”

In het Oude Testament viel de rustdag op de Joodse Sabbat, de zaterdag. Maar bij de opkomst van het christendom werd de zondag de rustdag. Waar komt die verschuiving vandaan? „De eerste rustdag was die van God na het scheppingswerk. Door de val is deze rust verstoord en het werkverbond verbroken. Direct in de moederbelofte werd toen Christus al beloofd.

Hij kwam naar de wereld om de wet te vervullen en om de gehoorzaamheid te volbrengen die wij niet op konden brengen. Zijn opstanding op de eerste dag van de week is een heel duidelijk kantelpunt: de wet is nu vervuld, het werk is volbracht. Dat is het begin om voortaan de eerste dag als de dag des Heeren te houden.

Je ziet in de Bijbel dat de discipelen bij elkaar kwamen op de eerste dag van de week, vanaf die tijd. Ook de Heere Jezus Zelf kiest die dag om aan Zijn volgelingen te verschijnen. De week daarna gebeurt dat weer op de zondag, en zo is de traditie ontstaan dat christenen op de eerste dag van de week bij elkaar komen. Een andere verwijzing naar de zondag als dag van God kun je vinden in Openbaringen, waar God op de eerste dag van de week verschijnt aan Johannes, als voortzetting van de opstandingsdag.”

Ds. Heemskerk verzet zich sterk tegen mensen die van mening zijn dat de zaterdag de eigenlijke rustdag is voor christenen. „Dat doet tekort aan de overwinning van de tweede Adam, het Hoofd van het

„Gezelligheid en saamhorigheid horen ook bij de rustdag” genadeverbond. Christus heiligde de eerste dag als bekroning van zijn gehoorzaamheid aan de wet, dat moet voor ons genoeg zijn om die dag als rustdag te blijven vieren.”

Druk Voor veel gezinnen is de zondag best een drukke dag: naar de kerk, de zondagschool, op bezoek bij familie of vrienden. Dan is het best lastig om de rustdag echt als rustdag te houden, erkent ds. Heemskerk. „De rustdag moet echter meer om God gaan, en is niet bedoeld als puur fysieke rustdag. Het is dus niet alleen een dag om tot rust te komen, maar ook een dag om onszelf te verwonderen over de woorden en werken van God. Het naar de kerk gaan is een goede invulling van die opdracht. Daar halen we onderwijs dat bepalend is voor hoe we ons de rest van de week gedragen, waardoor de rustdag uitstraalt naar onze houding in de rest van de week.”

Ook over het bezoeken van vrienden en familie is de emerituspredikant duidelijk: „Voor koffie- en theevisite hebben we zes dagen in de week tijd, ik denk niet dat dat bij de zondag hoort. G. Voetius gaf aan dat er wel bezoekwerk mag worden gedaan, maar dan met het doel om zieken en ouderen door te geven wat er

Over ds. Heemskerk • • • • • • • •

8

Geboren in 1951 in Katwijk aan Zee Getrouwd Vader van elf kinderen Studeerde theologie aan de Universiteit Leiden In 1983 bevestigd in de hervormde gemeente van Maartensdijk Predikant geweest in de hervormde gemeenten in Ouddorp, Nieuwleusen en Garderen, en in de hersteld hervormde gemeenten in Opheusden, Genemuiden en Ouderkerk aan den IJssel Sinds 2018 met emeritaat Speelt in zijn vrije tijd graag orgel

in de kerk gezegd is. Onze zondagse bezoekjes moeten dus gericht zijn op het doorgeven van de preek aan degenen die niet meer naar de kerk kunnen gaan. Dat zeg ik niet om wettisch te zijn, maar we hebben normen en waarden nodig.”

Verder gaat het volgens ds. Heemskerk niet om de regels, om wat wel en wat niet mag. „Als het goed is, wil je op de zondag ook alleen maar bezig zijn met God en Zijn dienst. Het gaat erom wat de houding van je hart is, niet om wat je wel of niet doet. Maar zoals in de maatschappij regels nodig zijn om alles in banen te leiden, denk aan het verkeer, zo helpt het zeker in gezinnen ook om op zondag duidelijke regels te hanteren.

Zelf ben ik opgevoed in een gezin waar we op zondag niet buiten speelden of fietsten.

Een mooi voorbeeld in de Bijbel vind ik de vrouwen die het dichtst bij Jezus stonden. Na Zijn dood hielden ze eerst de sabbat, en pas de dag erna gingen ze naar het graf om het lichaam van de Heere Jezus te zalven. De reden hiervoor? „Op de sabbat rusten zij naar het gebod.” Dat is ons voorbeeld voor hoe we de rustdag in moeten vullen. We hebben in de week zes

„De zondag is ervoor gemaakt om met God en Zijn dienst bezig te zijn” andere dagen, waarop we allerlei andere activiteiten kunnen plannen, maar de zondag is de dag van de Heere.”

Regels Als we de blijdschap van het dienen van God niet of nog niet kennen, kan de zondag als een wat moeilijke dag ervaren worden, stelt de emerituspredikant. „Maar dan nog is het gebod van God belangrijker dan wat we zelf willen. We hebben regels nodig om ons leven in banen te leiden. Als we ons strikt aan de rustdag houden, is dat ook een belijdenis voor de buitenwereld: mensen zien dat je naar de kerk gaat, dat je de auto of de fiets laat staan. We hoeven niet altijd met woorden te spreken, maar laat onze daden spreken van Wie we volgen.”

Een goede invulling van de zondag begint al op de zaterdag. „Het is goed om jezelf voor te bereiden, om

op zaterdagavond te bedenken dat het de dag erna zondag is. Het is ook goed om daar met de bedtijd rekening mee te houden, zodat je fris in de kerk zit op zondagochtend. Voor jongeren zijn er genoeg avonden met lezingen en mogelijkheden om elkaar te ontmoeten op de zaterdagavond, voor zij die behoefte hebben aan contacten en die zich toch goed willen voorbereiden op de rustdag.”

Op de zondag zelf zijn er veel mogelijkheden om jezelf bezig te houden met de dienst van God, aldus ds. Heemskerk. „In gezinnen is de zondag bij uitstek geschikt voor de huisgodsdienst. Ga met je kinderen in gesprek over de preek: wat de een gehoord heeft, heeft de ander niet gehoord. Je kunt altijd van elkaar leren.

Ook voorlezen is een goede optie, er zijn genoeg boeken over de kerkgeschiedenis die ook voor kinderen en jongeren aansprekend zijn. Vroeger woonde ik in Katwijk aan Zee, en als je dan over straat liep, hoorde je uit verschillende huizen de psalmen klinken, van gezinnen die met elkaar aan het zingen waren. Dat is ook een manier om God te eren en dienen: de kinderen moeten toch ook hun psalmversjes leren voor op school?”

Gezinsdag De zondag is ook een dag voor het gezin, omdat in de meeste gevallen iedereen thuis is, vindt ds. Heemskerk, al is dat niet het belangrijkste doel van de rustdag. „Je eet met elkaar, je gaat met elkaar naar de kerk. Gezelligheid en saamhorigheid horen ook bij de rustdag. Zelfs mensen die niet christelijk zijn, zien de zondag vaak als gezinsdag.”

Voor jongeren kan het best lastig zijn om zich aan de rustdag te houden. Toch moedigt de emerituspredikant hun aan om een boek te pakken over God en Zijn dienst. „Dat is zeker in tijden van beeldcultuur en ontlezing best lastig, maar er zijn genoeg boeken met korte stukjes, of boeken die speciaal geschreven zijn voor jongeren. En wellicht krijg je de smaak te pakken, en wordt het lezen van goede boeken je vermaak. Het hele internet-gebeuren maakt lui, omdat je alles zó voorgeschoteld krijgt, daarom kost het jongeren nu veel meer moeite om te lezen. Het is niet zo dat de boeken moeilijker geworden zijn, maar onze spanningsboog is kleiner geworden. Daarom kost het extra moeite om een goed boek te lezen.

Vroeger konden de mensen amper lezen en schrijven maar toch lazen ze Gods Woord en de oude schrijvers in de oude druk. Onze maatschappij is veel veranderd, natuurlijk, maar probeer het toch maar. De dienst des Heeren is de inspanning meer dan waard.”

9

ZONDAGSRUST

Het was mooi weer. Fijn om even te lopen voor ze in de kerk waren. Net een mooi stuk: een kwartier.

De man had een tas op zijn rug...

...en een flesje water in zijn hand.

Het allerbeste gewenst tekst mevrouw G.E. Vogelaar - van Mourik, beeld Archief RD en GettyImages

H

et was mooi weer. Fijn om even te lopen voor ze in de kerk waren, dacht Rebecca. Net een mooi stuk: een kwartier. Hoewel, vroeger liep bijna iedereen, al was het een uur. Het was immers Gods dag, die moest geheiligd worden.

In de verte stond een man met zijn fiets aan de hand op het trottoir. Hij had een tas op zijn rug en een flesje water in zijn hand. Er zouden wel weer veel toeristen komen. Dat was altijd zo, als het mooi weer was. Dan was het gedaan met de zondagsrust. Het was een mooie omgeving en de toeristen keken hun ogen uit als zij kerkvolk zagen lopen. „Even een foldertje geven”, zei Mara naast haar. Dat kind durfde. Ze had altijd folders bij zich. Mooie, gekleurde folders met een duidelijke, Bijbelse boodschap. In het Hollands en in het Engels. „Goedemorgen”, groette ze de man, toen ze bij hem waren. Zelf liepen Ralph en zij, langzaam door.

Mara zou zo wel komen. „U mag ook wel meegaan”, hoorde ze Mara zeggen.

Rebecca keek even achterom. Mara kwam met de

man achter hen aan lopen. Hij ging echt mee. Hij zou opvallen met zijn sportvest met capuchon, zijn rugtas en waterflesje. Maar wat maakte het uit? Het was ook een mens voor de eeuwigheid geschapen. Het was goed van Mara dat ze hem meenam.

Rebecca ging voor Ralph de bank in. Even later kwam Mara er met de man aan. Ze zag hoofden draaien om te kijken wie er nu weer in hun bank zat. Het was niet de eerste keer dat Mara iemand meebracht die wat uit de toon viel. Jack, zijn oor vol met piercings, had er eerst gezeten. De piercings waren verdwenen en Jack was een trouwe kerkganger geworden. Ook straatmannen bezocht Mara. Ze kocht wat eten voor hen, maar wees hen vooral op het ene nodige.

De man, die ze nu bij zich had, bleef even in de bank staan, deed rustig zijn rugzak af en zette het flesje naast zich op de bank. Daarna keek hij de kerk eens rond en ging toen zitten.

De organist speelde gevoelvol een psalm. Dat kon hij, dat was zo mooi. Dat kon je ziel raken. ”HEER’, ai, maak mij Uwe wegen. Door Uw Woord en Geest

11

VAKORGANISATIE MET BIJBELSE VISIE

RMU geeft betekenis aan werk en rustdag in jouw werkweek Met de RMU kun je altijd en onbeperkt: • Terugvallen op een partner voor je gehele loopbaan • Adviseurs inschakelen bij een nieuwe stap • Je verhaal kwijt bij moeilijkheden op het werk • Rekenen op begeleiding bij juridische kwesties • En worden jouw belangen behartigd op gebied van werk & christen-zijn

Sluit je aan bij de RMU. Laat de RMU jou en anderen helpen, juist in crisistijd. RMU.NU

Begeleiding en advies voor (startende) ondernemer en particulier

Dhr. J. van Leeuwen Tolsestraat 5 Tel.: (0488)-441818 4043 KB Opheusden Fax: (0488)-442973 E-mail: vanleeuwenwandafwerking@kliksafe.nl

Burg. Uilkensstraat 24 • 2861 AE Bergambacht Telefoon (0182) 64 54 54 • Fax (0182) 35 76 55 E-mail: info@rietvelddejong.nl www. rietvelddejong.nl

bekend”, was het. Dat had iedereen nodig. Zij als kerkmensen en de man bij hen in de bank, die misschien nooit in een kerk was geweest, net zo goed. Ze moesten allemaal sterven. En sterven was God ontmoeten.

Dan had je een Borg voor je schuld nodig.

Het orgel zweeg. De kerkenraad kwam binnen. De oude Mulder was erbij. Dat was fijn. Die straalde gewoon wat uit, als hij binnenkwam. Ootmoed. Het kenmerk van het ware.

Eenvoudig en oprecht Ouderling Mulder moest lezen, hij liep naar de preekstoel toe. Ze zag de man kijken. Zelf vouwde ze haar handen. Ze moest een zegen vragen, voor zichzelf, voor haar gezin, voor haar familie, voor de gemeente, voor de man... Zonder Gods Geest zou de beste preek geen nut doen, dan bleven het slechts woorden. „HEERE, wilt U Uw Geest aan het Woord paren...”

Na het voorlezen van de wet en het hoofdstuk, bad Mulder. Eenvoudig en oprecht. Kort maar krachtig. „Amen”, zei hij. „Amen”, zei de man. Achter haar gniffelde een kind om het ongewone.

Mara lachte niet. Ze zei wat tegen de man en schoof haar psalmboek nog wat verder naar hem toe.

Zou hij meezingen? Het was wel een prachtige psalm: ”Mijn hart vervuld met heilbespiegelingen. Zal het schoonste lied van enen Koning zingen”. De man zong niet mee; hij kende de wijs waarschijnlijk helemaal niet. Hij zat wel met opgeheven gezicht te luisteren, alsof hij genoot. Na het vers nam hij een slok water.

Mara gaf een rol pepermunt door. De man keek wat verbaasd toen hij hem in handen kreeg. Eigenlijk was

De man zong niet mee; hij kende de wijs waarschijnlijk helemaal niet het ook raar. Misschien moesten zij het ook niet meer doen. Hoewel, van een pepermunt kon je soms wel helder worden en beter luisteren. Maar ze zou de rol straks niet meer voor de tweede keer doorgeven. „We gaan nu naar het tweede punt van de verhandeling...”, las Mulder. De man zat nog steeds goed te luisteren.

Het was ook een ernstige preek over de wind van Gods Geest. Gelukkig was hij ook duidelijk. Ze zat wel veel voor de man te luisteren. Dat moest ze niet doen.

Ieder moest voor zichzelf luisteren en bidden of de Heilige Geest de woorden in het hart wilde afdrukken, zodat je die nooit vergeten zou. „De Heere Jezus zegt Zelf in Zijn Woord: Tenzij een mens wederom geboren wordt, hij kan het Koninkrijk Gods niet zien of ingaan”, las Mulder met klem. Hij voelde het gewicht van de zielen dat kon je horen. „O, HEERE, laat de man dat ook horen. Maar ook ons.

Bekeer ons, dan zullen we bekeerd zijn. Trek ons, dan zullen we u nalopen”, zuchtte ze.

Ze mochten weer zingen: ”Opent Uwe mond”. De kinderen zongen goed mee. En de man? Hij probeerde het wel toen Mara het boek vlak voor hem schoof.

De organist speelde gevoelvol een psalm: ”HEER’, ai, maak mij Uwe wegen. Door Uw Woord en Geest bekend” 13

De Stichting Gemoedsbezwaarden tegen Verzekeringen heeft als doel individuele en collectieve voorlichting geven aan en belangenbehartiging van gemoedsbezwaarden tegen verzekeringen.

Voor € 10,00 per kalenderjaar bent u donateur van de stichting en steunt u haar werk.

U krijgt dan de door de stichting opgestelde praktische en principiële brochures gratis toegezonden.

Ook ontvangt u enkele keren per jaar een nieuwsbrief met daarin actuele informatie.

Telefonische vragen en donateuraanmelding tijdens kantooruren: 0488 - 44 91 54, of via e-mail: voorlichting@gemoedsbezwaarden.nl

Brochures over de zending GESCHIKT OM UIT TE DELEN Nadia

EEN ZENDELINGE IN DE PRAKTIJK

Gevangen en toch vrij

Vluchteling Guana behouden EEN ZENDINGSVERHAAL VOOR JONG EN OUD

Gevangen en toch vrij De Heere bewerkt de Armeense christin Razva dat door haar geloofsgetuigenis Iberië een christelijk land wordt.

Alle drie de brochures voor € 6,00

Besteladres: Mevr. P.H. van Vliet-de Jong - Cronjéstraat 6 3312 ED Dordrecht - Tel. 078-6312856, e-mail: phvanvliet@kliksafe.nl

Galileistraat 39 3902 HR Veenendaal

Van Eldik Coatings!

Bel (0318) 529 527 of kom langs

t (0318) 529 527 f (0318) 517 333

in onze verfgroothandel.

e info@vaneldikcoatings.nl

Welkom!

i www.vaneldikcoatings.nl

VERE

De opbrengst komt ten goede aan de Mbuma zending

Ontdek de service van

A LE

• Verjaardagen; zowel heren- als dameskaarten • Van harte beterschap/ter bemoediging en sterkte • Geboorte, huwelijk, huwelijkjubileum • Blanco kaarten zoals: bloemen, dieren, zeegezichten/ landschappen.

• Meisjes- en jongenskaarten, ook felicitatie Per kaart € 0,85, 10 kaarten € 8,00, 25 kaarten € 18,50.

N

F

PRACHTIGE FOTOWENSKAARTEN

Wij leveren verf en alle benodigdheden, precies wanneer u het nodig heeft

TELLE

Nadia, een zendelinge in de praktijk Een Indonesisch meisje van acht jaar, die door de Heere geleid wordt dat zij zending in de praktijk mag gaan doen.

ES

Vluchteling Guana behouden Een jonge vrouw met kinderen ontkomt een stammenoorlog en wordt geestelijk en lichamelijk behouden.

€ 2,50

B

€ 2,00

N

€ 2,50

Maar hij leek het moeilijk te vinden.

Nu de toepassing nog, dan was de preek afgelopen. „Dan zullen we altijd bij de HEERE zijn. Amen.” „Amen”, zei de man weer. Hij wilde gaan staan, maar Mara zei wat tegen hem. Na de zegenbede stond hij op, deed zijn rugtas om en nam zijn fles. „Dat oude mannetje kan goed preken”, zei hij zacht. Mara lachte vriendelijk tegen hem, boog zich toen naar haar toe. „Mama, is het goed dat deze meneer met ons meegaat koffiedrinken?” „Wat zullen we doen?” overlegde ze met Ralph. Ze waren niet gewend om ’s zondags op visite te gaan of visite te ontvangen. Het ging zo snel over andere zaken dan waar de zondag voor bedoeld was. Maar het zou wel fijn zijn als de man een poosje meeging.

Hij had zo aandachtig zitten luisteren. Misschien had hij vragen of wilde hij napraten. „Doe maar”, zei Ralph.

Het is goed, knikte ze. Mara vroeg het aan de man en die knikte enthousiast dat hij dat wel wilde.

Druk pratend liep hij even later naast zijn fiets met Mara voor hen uit naar hun huis. Waar zou hij het over hebben? „Dag mevrouw. Mooi dat ik mee mag komen. Ik ben Fred”, zei hij, toen ze binnen waren. Hij noemde geen achternaam. „Ja, ik ben Rebecca”, zei ze. „Gaat u maar naar de kamer. Wat wilt u drinken, koffie of thee?” „Nou, dat is aardig. Koffie graag.” „U mag uw jas wel uitdoen.

Anders hebt u er straks niets aan” „Dat is inderdaad beter.” Hij gaf de jas aan Mara. Die hing hem aan de kapstok.

Diepzinnige discussie Ralph ging met de man naar de kamer. Even later hadden ze een diepzinnige discussie. „Uw koffie wordt koud”, zei ze. „Dat is zo, maar... ik vind dit alles zo... ik weet niet hoe ik dit moet zeggen... indrukwekkend, zeg maar.” Hij nam een slok van zijn koffie en praatte toen weer met Ralph verder.

Het werd etenstijd, maar de man was er nog steeds.

Hij had zoveel vragen. Hij kon ook best blijven eten. „Blijft u gezellig bij ons eten?” „Nee, dat is te erg.” „Dat kunt u gerust doen”, zei Ralph. En dus bleef de man.

Ook aan tafel had hij een heel aantal vragen. Hij at niet veel, maar wilde van alles weten over de Bijbel.

Ralph las na het eten psalm 25. „Die hebben we in de kerk ook gezongen”, zei hij. Hij vertelde iets over de inhoud. „Dat kunt u goed uitleggen, zeg. Alles trouwens”, zei de man. „Nou, dat valt nogal mee.” „Ik vind van wel”, zei de man. Daarna ging Ralph danken.

Hij bad ook voor de man. „Dank u wel”, zei de man toen Ralph nauwelijks „Amen” had gezegd. „Mooi dat u ook voor mij bidt.

Voor zo’n heiden als ik ben.” „We zijn allemaal heidenen van nature, van God vervreemd. We moeten allemaal een hart krijgen dat Hem vreest.” Ralph legde

het uit. „We zouden nog uren samen kunnen praten”, zei de man, „maar ik moet nu gaan.” Hij zei het waarschijnlijk uit fatsoen, want hij scheen niet veel zin in vertrekken te hebben. „Wij gaan zingen”, zei Mara. „U mag ook wel meedoen.” „Dat lijkt me mooi. Maar dat is toch te erg? Ik ben er al zo lang.” Mara keek haar aan. „Dat geeft niets”, zei Rebecca. „Ik ruim de tafel af en dan kom ik.”

Vaste Rots Even later ging ze achter het orgel zitten. „U mag als eerste een vers opgeven. Hij wist geen psalm, wel een vers, maar dat kende zij niet en kon ze niet spelen.

Ralph koos ”Opent Uwe mond” en Mara ”U alleen, U loven wij”. Mara had de man een psalmboekje gegeven en hij probeerde mee te zingen. „Kent u het vers ”Vaste Rots van mijn behoud”?” vroeg Mara. „Ja, die

„Ik zal deze zondag niet snel vergeten, ik merk dat het geloof hier leeft” ken ik.” „Die zingen we altijd als laatste. Dat zullen we nu ook doen”, zei Mara. „Vaste Rots van mijn behoud, Als de zonde mij benauwt.” Hij kende het eerste vers een beetje. Bij de andere drie verzen hoorde ze alleen Ralph en Mara zingen. Zelf zong ze ook mee. „Rots der eeuwen in Uw schoot. Berg mijn ziele voor de dood.” „Prachtig! Prachtig!” zei de man toen ze ophielden met zingen en zij achter het orgel vandaan kwam.

Hij had tranen in zijn ogen. „Heel mooi dat ik hier mocht zijn. Nu ga ik weer.”

Hij liep naar de kapstok en pakte zijn jas. „Wij vonden het ook fijn dat u er was”, zei Mara. „We hopen dat u nog eens komt. Dan kunt u ook weer mee naar de kerk gaan.” „Wie weet”, zei de man. „Ik zal deze zondag niet snel vergeten, ik merk dat het geloof hier leeft. Bedankt voor alles. Voor uw uitleg over de zondagsrust en voor de hartelijke ontvangst.” „Graag gedaan en het allerbeste toegewenst”, zei zij. „Daar verstaat u iets anders onder dan ik, vermoed ik”, zei de man. „Maar het zou inderdaad weleens het beste kunnen zijn.”

Hij liep naar buiten en stapte op zijn fiets. Hij stak zijn hand hoog op als groet toen hij langs het huis reed.

Mara zwaaide hem na en zei: „Ik hoop dat hij het belangrijkste, wat hij uit Gods Woord gehoord heeft, niet vergeet.”

15

ZONDAGSRUST

Veenendaal telt meer dan tien supers.

Jumbo Hoek blijft op zondag dicht.

Jumbodirecteur houdt deuren dicht Als bedrijfsleider van de Jumbo in Veenendaal weet hij hoe er aan je getrokken kan worden om te kiezen voor omzet en tegen rust. Rick Hoek (52) houdt ‘zijn’ supermarkt op de eerste dag van de week echter gesloten. „Dat is hier vrij uniek.” tekst EMG Mediaproducties beeld RD, Anton Dommerholt

H

ij begon als schoenmaker in Gouda en rolde daarna het supermarktleven in. Eerst als bedrijfsleider in Vinkeveen, toen als ondernemer van een Super de Boer in Barneveld en tegenwoordig als eigenaar van een Jumbo in Veenendaal.

Hoeveel uren hij daar per week aan kwijt is? Rick Hoek lacht: „Als zelfstandig ondernemer tel ik geen uren, ik probeer zoveel mogelijk aanwezig te zijn.”

Kerkelijk leeft de vader van drie kinderen en opa van twee kleinkinderen mee met de Barneveldse gereformeerde gemeente in Nederland. „We zijn gewend om twee keer per zondag naar de kerk te gaan.

Momenteel is dit helaas niet mogelijk, maar gelukkig is de hedendaagse techniek zo ver dat we thuis mee kunnen luisteren. We vinden het fijn om een dag van rust te hebben waarop we aan onze godsdienstige verplichtingen proberen te voldoen. De dag van de

16

Heere is ons gegeven om te rusten van de arbeid, maar ook om de erediensten bij te kunnen wonen.

De mens heeft één dag nodig voor bezinning, of je nu wel of niet religieus bent.”

Geaccepteerde keuze Die opvatting leidde ertoe dat Hoek zijn Jumbovestiging aan het Ronde Erf op zondag gesloten houdt.

Daarmee is hij in de Veenendaalse supermarktwereld naar eigen zeggen „vrij uniek.” Er zijn namelijk twaalf supers van landelijke ketens in Veenendaal vertegenwoordigd, waarvan er negen op zondag hun deuren openzetten. Daartoe behoren zelfs andere Jumbo’s in het Utrechtse dorp. Hoek: „Tussen de verschillende Veenendaalse vestigingen is veel overleg geweest. Iedereen heeft een eigen keuze gemaakt en die keuze wordt geaccepteerd.”

Ook bij zijn personeel heeft de zondagssluiting nooit tot problemen geleid, hoewel de werknemers een gemêleerd gezelschap vormen. Iedereen kende het standpunt van Hoek en om die reden was er ook geen behoefte aan discussie. Integendeel! „Veel werknemers vonden en vinden het juist fijn om op zondag echt vrij te kunnen zijn”, geeft de supermarktdirecteur aan.

„We trekken zelfs een groep aan die zondagssluiting juist waardeert”

En hoe reageren klanten op het feit dat u uw super op zondag gesloten houdt? „Mensen geven aan dat zij het respecteren. Zeker in deze tijd waarin het niet meer gewoon is dat supermarkten op zondag gesloten zijn. Daarbij merk ik dat klanten eerder geneigd zijn om een supermarkt als de onze te gaan steunen. We trekken zelfs een bepaalde groep aan die zondagssluiting juist waardeert.”

Wat zouden de gevolgen voor u en uw onderneming zijn als de zaak wel zeven dagen per week open zou (moeten) zijn? „Dat is voor ons gelukkig niet van toepassing. Voor ons is zeven dagen per week opengaan geen optie.

Stel dat Jumbo Nederland ons toch verplicht om dat te doen, dan zouden wij ons zeer zeker gaan beraden op onze toekomst, die overigens niet in onze handen ligt.”

Raakt uw keuze om uw Jumbo op de eerste dag van de week dicht te houden, u niet heel erg in uw inkomsten? „Het zou inderdaad kunnen dat we omzet mislopen doordat onze klanten op zondag elders gaan shoppen. Dit weegt echter niet op tegen het voordeel van een dag van rust. Bovendien mogen we tevreden zijn met de omzet die we halen, waardoor we geen druk voelen om op zondag open te moeten.”

Tot slot: wat is uw reactie op de onderstaande drie stellingen?

1. de consument heeft aan zes dagen in de week genoeg om boodschappen te doen.

2. zondagssluiting van winkels is niet slecht voor de economie.

3. christenen moeten kiezen voor winkels die op zondag gesloten blijven

Hoe staat de gemeentelijke overheid in de discussie rond zondagsopenstelling van winkels? „Ze laat de keuze om wel of niet op zondag open te gaan volledig bij de zelfstandige ondernemers.”

„Met stelling 1 en 2 ben ik het helemaal eens. In stelling 3 kan ik me ook wel vinden, maar houd het maar eens vol om geen winkels te bezoeken die op zondag open zijn.”

Rick Hoek: „Veel werknemers vonden en vinden het juist fijn om op zondag echt vrij te kunnen zijn.”

17

ZONDAGSRUST

SGP-wethouder Peter de Rooij.

De Schepper geeft mensen een dag rust.

Neem tijd voor God en gezin „Van mij persoonlijk mag de Winkelsluitingswet van 1976 weer van kracht worden. Gewoon winkels dicht. Rust.” Dat zegt de Rhenense SGP-wethouder Peter de Rooij. Volgens hem levert dat minder overspannen mensen en minder sociale problemen op. „En dat is uiteindelijk ook niet slecht voor de economie.” tekst EMG Mediaproducties, beeld RD, Anton Dommerholt

A

ls De Rooij terugblikt op de zondagsdiscussie, constateert hij dat die eigenlijk al sinds 1904 speelt. „In 1984 kwam ze in een stroomversnelling, toen de koopzondag werd ingevoerd.

Winkels mochten vier zondagen per jaar de deuren openen. In 1993 werd dat aantal uitgebreid van vier naar acht. Stukje bij beetje werd het opgerekt.”

Anno 2020 geldt de Winkeltijdenwet van 1996. Die gaf gemeenteraden de bevoegdheid om ondernemers vrijstelling te verlenen van het verbod open te zijn op zon- en feestdagen. Ook in Rhenen maken bedrijven van die mogelijkheid gebruik, vertelt De Rooij. „Supermarkten en bouwmarkten mogen hier vanaf 2016 elke zondag open in plaats van één zondag in de maand, zoals het vóór die tijd gebruikelijk was. De openingstijden zijn beperkt van 12.00 tot 17.00 uur.

Andere winkels moeten een ontheffing aanvragen. In

18

Rhenen ligt de keus voor openstelling bij de ondernemer. Er is een mogelijkheid gecreëerd, maar men hoeft er geen gebruik van te maken.”

Pijn De Rooij noemt het „jammer” dat de verruiming er in 1996 gekomen is. „Het heeft echt pijn gedaan. Van mij mag de Winkelsluitingswet van 1976 weer van kracht worden. Gewoon winkels dicht. Rust. Maar we moeten realist zijn: die tijd komt menselijkerwijs gesproken niet weer.”

Hij wil er wel bij aantekenen dat de implementatie van de wet in Rhenen democratisch is verlopen. „Tijdens een stadsgesprek wisselden kerken, winkeliers en inwoners argumenten uit. Er zijn van beide kanten grote woorden gebruikt –dat gebeurt in het heetst van de discussie–, maar over het algemeen

verliep alles waardig. In elk geval is er nu rekening gehouden met de kerkgang. Dat waardeer ik.”

24-uurseconomie De Rooij is positief over het feit dat de keuze om op zondag gesloten te blijven, in de wet verankerd is. „Van oudsher gaan dan velen naar de kerk. Zij zien en ervaren deze dag als rustdag. Het is ook goed om tijd voor God en je gezin te nemen. De economie hoeft niet 24/7 door te gaan. Dat inzicht hebben overigens ook niet-religieuze Nederlanders. Het is goed dat ook zij die op andere gronden hun winkel dicht willen houden, die mogelijkheid hebben.”

Volgens hem heeft de zondagsrust voor kerkmensen niet direct onder de invoering van de Winkeltijdenwet geleden. „De invulling werd en wordt er door henzelf aan gegeven. In algemene zin is het leven er echter wel onrustiger op geworden. Alles staat tegenwoordig in het teken van 24-uurseconomie, marktwerking en omzet halen. Van de mammon dienen en eren in plaats van onze Schepper. Maar die spiegel moeten we ook onszelf maar eens voorhouden...”

Hoe ziet een zondag er volgens u idealiter uit? „Grote groepen die naar de kerk gaan om God te danken voor de afgelopen week, voor al hun zegeningen: gezondheid, genoeg eten en drinken.

Hoe vult u de zondag in uw eigen gezin in? „Heel eenvoudig: met kerkgang, lezen, een spelletje doen en met elkaar praten.”

„De rust die ontstaat als we de rustdag in ere houden, is weldadig” Wat is de meerwaarde van een Bijbelse invulling van de rustdag voor mens en samenleving? „Ik vind het mooi dat onze Schepper de mens een dag rust geeft na alle werkzaamheden op welk gebied dan ook. Een dag om Zijn naam te danken, te loven en Hem te prijzen voor al Zijn weldaden. Hij kent Zijn maaksel: op een drukke werkdag wordt dat alles weleens vergeten. De rust die ontstaat als we de rustdag in ere houden, is weldadig: geen gespannen mensen meer die zich afvragen of ze de gewenste omzet halen. En het levert vast ook meer sociale cohesie in het gezin op. Vergeet tot slot de zegen niet, die je ontvangt als je Gods wetten eert.”

Hoe probeert u als SGP-wethouder op te komen voor zondagsrust en zondagsheiliging? „Ik ga niet over winkeltijdverordening in Rhenen, dat is de burgemeester. In dit college is gelukkig begrip voor elkaars standpunten. Het is belangrijk om naar elkaar te luisteren, te proberen elkaar te begrijpen in plaats van de hakken in het zand zetten. Dat laatste werkt niet, heeft nooit gewerkt en zal nooit werken.”

In Rhenen ligt de keus voor openstelling bij de ondernemer. Elders in het land is dat anders; daar is geen keus.

19

Zondagsrust en de werkvloer Werken op zondag. Een groot deel van de Nederlandse werknemers doet het. Een groot deel van de werkgevers vraagt het. Maar wat als je dat niet wilt? tekst EMG Mediaproducties, beeld RD, RMU

I

n sommige gevallen wordt er niet moeilijk over gedaan, maar in andere gevallen leidt het weigeren van zondagsarbeid tot rechtszaken. Het aantal mensen dat aanklopt bij de Reformatorisch Maatschappelijke Unie (RMU) vanwege problemen met de werkgever over werken op zondag, is de afgelopen jaren afgenomen, aldus Jan Kloosterman (42), lid van de Raad van Bestuur van de RMU. „Dit komt mede door de wijziging van de arbeidstijdenwet, op initiatief van onder andere de RMU. Deze wet geeft de medewerker nu meer bescherming tegen niet noodzakelijke zondagsarbeid.”

Wel is de zondagsrust voor veel christenen meer dan

20

vroeger een aandachtspunt vooraf, al bij het zoeken van een baan. „Leden informeren bij de RMU wat er in een betreffende sector speelt en gaande is, wat de regels zijn en hoe ze met hun werkgever goede afspraken kunnen maken. De regels over wat een werkgever kan eisen en wat de rechten van een werknemer zijn, zijn lang niet voor iedereen duidelijk.”

Sectoren Het is ook niet eenvoudig om te zeggen wat rechten en plichten zijn voor werknemers, omdat dat per branche en per cao verschilt, aldus Kloosterman. „In sommige sectoren hoort zondagswerk bij de aard het

ZONDAGSRUST

werk. Denk aan ziekenhuizen en politie: naar zijn aard gaat het werk daar door op zondag. De cao’s in deze sectoren gaan er ook van uit dat er op zondag gewerkt moet worden, en dat in principe iedereen zijn steentje bijdraagt - onder voorwaarden. Werk je in zo’n sector, dan gaat de werkgever dus van je vragen om ook op zondag een dienst te vervullen.

Maar er zijn altijd uitzonderingen: ook in de gezondheidszorg en bij de politie kan het voorkomen dat werknemers niet op zondag kunnen werken, gezien hun persoonlijke situatie. Dan moeten beide partijen op een goede manier een oplossing zoeken.”

Gangbaar „In andere sectoren hoort zondagsarbeid weliswaar niet tot de aard van de arbeid, maar is het wel gangbaar. Een voorbeeld hiervan is de horeca. Als je in de horeca werkt heb je op grond van de arbeidstijdenweg mogelijk wel het recht om zondagsarbeid te weigeren, de cao’s kennen ook bepalingen die een werknemer beschermen tegen het verplicht werken op zondag, maar je kunt in de problemen komen wanneer je niet in een zo vroeg mogelijk stadium hebt aangegeven dat je niet op zondag wilt werken.”

Het is dus zaak om direct bij de sollicitatie al aan te geven dat je de zondag ziet als rustdag, en dat je gewetensbezwaard bent om op zondag te werken. „Het noemen van gewetensbezwaar is erg belangrijk, juridisch gezien. Als je het alleen een voorkeur noemt, sta je een stuk minder stevig. Iedereen heeft wel behoefte aan een extra dag voor het gezin, bijvoorbeeld”, aldus Kloosterman. „Het is altijd aan te raden om het gesprek aan te gaan met de (toekomstige) leidinggevende, om je wensen kenbaar te maken.”

De gesprekken zijn een uitgelezen moment om te ge-

tuigen, stelt de bestuurder van de RMU. „Leg gewoon in begrijpelijke taal uit wat de onderliggende waarden zijn van de zondagsrust, van het kerkgaan.”

Wat voor in de gesprekken met de werkgever of leidinggevende ook belangrijk is, is een positieve houding. „Je hebt als werknemer niet alleen rechten, maar ook plichten. Je bereikt altijd meer als je een positieve houding toont. Werk je een dienst niet op zondag? Bied dan aan om een andere dienst extra te werken op een dag waarop anderen liever niet werken, bijvoorbeeld op tweede pinksterdag. Zo toon je goodwill aan je werkgever, je laat zien dat het niet alleen nemen is, maar ook geven.”

„Je bereikt meer met een positieve houding” Soms denken ook christenen verschillend over wat noodzakelijk werk op zondag is en wat niet. Op de werkvloer kan dat lastige situaties opleveren en het kan voor de werkgever verwarrend zijn. In zulke situaties is het belangrijk om van elkaar te leren in plaats van elkaar te veroordelen, zegt Kloosterman. „Je mag elkaar opscherpen en bemoedigen. Daar hoort elkaar bevragen op de uitleg en praktijk van het vierde gebod bij. We hebben elkaar juist in zulke situaties als christenen nodig. Het is bemoedigend als je merkt niet alleen te staan en ruimte en respect te krijgen voor je gewetensbezwaar. Is de rustdag alleen maar een verbod? Of zien we ook de onderliggende waarde van Gods dag en vertellen we daar anderen over?”

Over Jan Kloosterman • • • • • • •

Echtgenoot en vader 42 jaar Lid van de Raad van Bestuur van de RMU sinds februari 2020 Onderwijsman en politicus Gegrepen door politieke en maatschappelijke vraagstukken Lezen Heeft sinds kort samen met zijn zoon een drone „om de wereld vanuit een ander perspectief te kunnen bekijken.”

21

Wekelijkse feestdag voor het gezin Voor gezinnen met kinderen kan de zondag best een lastige dag zijn. Hoe vul je de rustdag in? Het gezin Van Zwieten uit Gouderak vertelt hoe een gemiddelde zondag er voor hen uitziet. tekst EMG Mediaproducties, beeld RD, Sjaak Verboom

H

et gezin Van Zwieten telt twee ouders en negen kinderen. De zondag is een wekelijkse feestdag voor het gezin. Moeder Cora (54) vertelt over de gewoonten van de Gouderakse familie.

Telefonisch, want het interview heeft plaats middenin de corona-crisis. Het is een zonnige middag, op de achtergrond zijn een aantal van de kinderen Van Zwieten met hun schoolwerk bezig, en af en toe geven ze aanvullingen op de antwoorden van hun moeder.

Waarom is de rustdag zo belangrijk voor het gezin? „De rustdag is een instelling van de Heere, daarom proberen we ervoor te zorgen dat we die dag ook echt in de dienst van de Heere besteden. God vraagt dat

22

van ons, en we geloven dat God dat ook zal zegenen.”

Een gemiddelde zondag bij de familie Van Zwieten begint om acht uur. „Mijn man Gijsbert (56) maakt de kinderen wakker, zodat we om kwart voor negen kunnen beginnen met ontbijten. Voor het eten zingen we altijd uit de morgenzang, en een van onze dochters speelt dan op het orgel.” Niet iedereen is even snel uit bed, merkt Cora op. „Maar als ze het orgel horen spelen, weten ze dat het echt tijd is.”

Voorbereiden Op zaterdagavond krijgt het gezin vast door wat er op zondagochtend in de kerk gelezen zal worden. „Dat Bijbelgedeelte lezen we altijd bij het ontbijt voor

ZONDAGSRUST

we naar de kerk gaan. Zo kunnen we ons voorbereiden op de preek en zijn zeker ook de kinderen meer betrokken bij de dienst.”

Na de dienst is het tijd voor koffie. „Twee van de kinderen gaan naar mijn moeder, dat rouleren we elke week. Zelf proberen we met de kinderen na te praten over de preek. Zeker nu ze allemaal wat ouder zijn, komen ze met vragen, ook door de studerende kinderen of de kinderen die een relatie hebben. Daardoor zijn we als gezin veel meer gaan onderzoeken, in de Bijbel, maar ook in boeken als de Institutie van Calvijn en het Schatboek van Ursinus. We vinden het erg belangrijk om alle dingen te onderzoeken, om zo tot Bijbelse antwoorden te komen.”

Zondagsschool Toen de kinderen nog jonger waren, gingen ze elke zondagmiddag naar de zondagsschool. Nu ze ouder zijn, leren ze hun catechisatievragen op de zondagmiddag. De tweede kerkdienst begint om zes uur, en daarvoor nuttigt het gezin de maaltijd. Na de dienst is het weer tijd voor koffie. Het is de gewoonte in huize Van Zwieten om voor te lezen, na de avonddienst. „Het wisselt nogal wat we lezen, iets over de kerkgeschiedenis, of een levensbeschrijving van bijvoorbeeld John Warburton, of een van de boeken van John Bunyan. Verder zingen we veel, iedereen mag een psalmvers opgeven, dus dan zijn we wel even aan het zingen.”

Aan muzikaliteit geen gebrek, in elk geval. „In de woonkamer hebben we een pijporgel staan, waar verschillende kinderen op kunnen spelen. Ook klavecimbel, trompet, panfluit, dwarsfluit en klarinet zijn vertegenwoordigd. We maken graag met elkaar muziek.”

„Het is van belang dat ouders regels met argumenten onderbouwen” De zondag is echt een dag voor rust, vindt Cora. „In de week is het vaak wat rommeliger en meer gestrest, maar op zondag heb je als gezin tijd en aandacht voor elkaar. We hebben ook altijd iets lekkers bij de koffie en chips bij de thee, en een ijsje bij het eten. De zondag heeft het karakter van een feestdag.”

Volgens Cora is het ontzettend belangrijk om alle regels aan de kinderen uit te leggen. „Ze moeten het waarom achter de regels begrijpen, en dat moet je ook als ouders echt weten. Zeker als de kinderen ouder worden, is het van belang dat ouders regels met argumenten kunnen onderbouwen. Een „omdat ik dat zeg” of „omdat we dat altijd zo gewend zijn” voldoet dan niet meer.”

Genade Ook is het belangrijk om altijd open te blijven staan voor de kinderen, ook al maken ze andere keuzes. „We moeten allemaal van genade leven, we zijn ook zelf niet beter dan de kinderen die moeite hebben zich aan de regels te houden. Belangstelling hebben voor hun leefwereld kan al ontzettend veel helpen, daarmee laat je als ouders zien dat je open staat voor hun visie. Je kunt het hart van je kinderen niet veranderen, maar je kunt ze wel in het gebed bij God brengen. Bij Hem is alles mogelijk.”

Over familie Van Zwieten Gijsbert (56) en Cora (54) van Zwieten Johanneke (29) Jan-Willem (27) Jaap-Jan (26) Bart (24) Clarine (23) Jeanine (21) Lydia (19) Gijsbert (17) Tabitha (15)

23

Rustdag reset de maatschappij De samenleving draait vierentwintig uur per dag, zeven dagen per week. Het aantal mensen met een burn-out of met andere vermoeidheidsklachten stijgt. Wat moet de maatschappij zonder wekelijkse rustdag? tekst EMG Mediaproducties, beeld RD, Anton Dommerholt

R

ust is ontzettend belangrijk voor de mens, zowel fysiek als mentaal. Psycholoog Ada de Jong (45): „Dagelijkse stress heeft een negatief effect op onze gezondheid. Een wekelijkse rustdag kan ons, uitwendig gezien, de rust geven die we nodig hebben.”

De wekelijks terugkerende rustdag geeft niet alleen een moment waarop de mensheid op adem kan komen, het geeft orde en ritme door het cyclische karakter, waardoor mensen zich kunnen oriënteren in de tijd, aldus De Jong.

Je zou de zondag dan kunnen zien als een ijkpunt voor elke week, zowel geestelijk als lichamelijk. „Het ritme geeft rust en zorgt dat we onszelf kunnen her-

24

bezinnen op wat echt belangrijk is.”

Volgens De Jong zou een collectieve rustdag de maatschappij het meeste goed doen: „Het sociale grondrecht van één rustdag in de week kan voorkomen dat mensen worden uitgebuit en lichamelijk en psychisch uitgeput raken. Het is ook wenselijk dat dit elke week op dezelfde dag is, zodat er sprake kan zijn van gezamenlijkheid zoals kerkbezoek en aandacht voor elkaar. Het is mijns inziens krachtiger als een maatschappij als geheel even gas terug neemt voor een rustmoment, dan dat één persoon alleen dit doet en de maatschappij vervolgens gewoon doorraast, zodat hij daarna weer een inhaalslag moet maken om de maatschappij in te halen.”

ZONDAGSRUST

Ondanks dat in Nederland maar een gering aantal mensen op zondag rustdag houdt, blijft de behoefte aan reflectie en zingeving aanwezig. Veel mensen leven van vakantie naar vakantie, op zoek naar vervulling en rust. Kloosters, bijvoorbeeld, zijn toevluchtsoorden geworden voor mensen die het tempo van de maatschappij niet meer vol kunnen houden. „Het klooster fungeert bij veel mensen als oplader voor het leven, niet alleen gericht op het eigen welzijn, maar ook op de hogere zingeving waar in een klooster aandacht aan wordt besteed.”

Stilstand Verschillende psychologen en sociologen hebben zich uitgesproken over het nut van een wekelijkse rustdag - en dan gaat het nog niet eens over het nut voor ons geestelijk leven. De Jong: „De zondag is een dag van stilstand, van bezinning, terugzien en vooruitzien, uitrusten en kracht ontvangen voor de taken in de nieuwe week.”

Ook persoonlijk is De Jong gehecht aan de rustdag: „Na een drukke werkweek is het fijn dat er een rustdag is. Even niets moeten met telefoontjes, onderzoeksverslagen waar ouders op wachten, vragen van collega’s, voorstellen vanuit de organisatie, boodschappen doen, de was doen of gras maaien, om maar wat dingen te noemen.

Ik ben ook opgevoed met de zondag als dag van afzondering. ’s Morgens aan tafel las mijn vader Psalm 92, het lied van de sabbat. We gingen twee keer per zondag lopend naar de kerk. We kregen nette, zondagse kleren aan. Als kind speelde ik met mijn broers en zussen binnen met playmobiel of ministeck. We zongen bij het orgel, de één wat harder dan de ander, de één wat gewilliger dan de ander. Verder lazen we

„Juist wanneer iedereen thuis is, kunnen er conf licten ontstaan” veel, en werden de psalmversjes en soms de punten van preek teruggevraagd, wat ons stimuleerde om actief te luisteren. Bij de koffie na kerktijd kregen we altijd wat lekkers, en ’s avonds was er voor iedereen een gebakken of gekookt eitje.”

Er is in de tussentijd veel veranderd in de manier waarop de zondag gevierd wordt, in Nederland, maar ook in de kerk. „De maatschappij is anders dan vroeger. Het onderlinge contact tussen kerkmensen is anders dan vroeger. De werking van Gods Geest is minder zicht- en tastbaar dan vroeger. Er is denk ik nu meer vorm, meer skeletbouw dan vroeger.

Vroeger was dat skelet er ook, maar de opvulling met waar geestelijk leven zorgde voor schoonheid en sierlijkheid van Gods Kerk. We kunnen nu soms al genoeg hebben aan de uiterlijke zondagsinvulling. Met de coronacrisis is veel werelds vermaak op zondag afgelast, maar er zijn ook veel godsdienstige gewoonten door de war geschud. Wat blijft er over na deze crisis? Een opleving van de zondagsinvulling? Of een nog verdere uitholling van de rustdag?

Vrijheid Sinds de zondeval zitten we gevangen in onrust en overtreden we Zijn gebod van sabbatsheiliging. Het

Over Ada de Jong • •

• •

Geboren in 1974 GZ-psycholoog en onderwijsadviseur bij KOC Diensten in een deel van ZuidHolland en Zeeland (afdeling Scholen en afdeling Jeugd en Gezin) Schrijft voor Terdege en Om Sions Wil Tuiniert graag in haar vrije tijd („Ik zou ook graag creatief bezig willen zijn, maar verder dan tuinieren kom ik vaak niet.”)

25

ZONDAGSRUST

gaat erom of we de ware vrijheid en rust in Christus kennen, Die ons verlost van de vloek van de wet en zo ook van de straf op de overtreding van het vierde gebod. Als we Hem kennen, zal dat openbaar komen in de vrucht: dat ware gelovigen zich uit dankbaarheid verbonden weten aan de uit- en inwendige sabbatsheiliging als Goddelijke instelling.

Maar hoe heilig je de rustdag in de praktijk, zeker als je een druk gezin hebt? De Jong legt de nadruk op de rust en de regelmaat, die zo goed zijn voor onze geest. „Het is van belang om op zaterdag al te beginnen met het voorbereiden van de rustdag. Het is een feestdag, zoals een bruiloft. Daar tref je ook voorbereidingen voor. Zorg voor een schoon, opgeruimd huis, voor schone, zondagse kleren, voor een goede voorbereiding, ook inwendig.”

Andere dingen die de zondag de sfeer van een feestdag meegeven is iets lekkers bij de koffie of bij het eten. Het is goed om kinderen bij het ouder worden zoveel mogelijk bij de invulling van de zondag te betrekken. Laat ze bijvoorbeeld op zaterdag een taart bakken voor op de zondag.”

Inhoud Het is volgens De Jong belangrijk om de nadruk niet te leggen op wat niet mag, maar juist op de inhoud van de rustdag. „God is zo goed geweest, de afgelopen week, en we kunnen niet zonder Hem de nieuwe week in. Hij wil ons op de rustdag opnieuw bekend maken dat in Hem de ware rust te verkrijgen is.

Dat is geen tijdelijke rust: God heeft gezorgd voor eeuwige rust.”

Naast het feestelijke karakter van de zondag is ook structuur erg belangrijk. „Door op zondag als gezin taken voorspelbaar te maken, kan de last van het aankleden, koffie schenken en maaltijden verzorgen wat verdeeld worden. Zo is de zondag ook voor de moeder een rustdag.

De zondag is ook een ideale dag voor het bespreken van catechisatievragen en het erbij vertellen of voorlezen van illustratieve verhalen. (Voor)lezen is ook rustgevend, en als je dat tot iets gezamenlijk wil maken kun je het gelezene achteraf bespreken. Dat zondagen onrustig of gehaast worden, zit niet in de zondag als zodanig, maar in de innerlijke onrust van de mens. We moeten elkaar van jongs af aan trainen in onthaasten. Maar nogmaals, als dat het alleen is, dan zitten we nog midden in het werkverbond.”

Een positieve sfeer is volgens de psycholoog belangrijk, „zodat men later niet terug zal kijken op de zondag als een dag vol spanning en stilte omdat men nergens over mocht praten of omdat men niks mocht doen. Ouders en kinderen in het gezin zijn op zondag nog meer dan door de week op elkaar aangewezen.”

Zondag vieren gaat niet in elk gezin even gemakkelijk. „De zondag begint vaak al met onrust in het

26

gezin. Kinderen die niet uit bed (willen) komen. Een knoop die er net voor kerktijd af vliegt. Irritaties aan tafel. Juist op een rustdag waarop iedereen thuis is, kunnen er zich conflicten voordoen omdat men op zo’n dag minder mogelijkheden heeft om elkaar te ontwijken.”

Afstand In sommige gezinnen zijn alleen structuur en vaste regels niet genoeg, en zijn ouders ten einde raad. „Daar kan zowel voor kind en jongere als ouders helpend en rustgevend zijn als een kind de zondag over of tussen kerktijd door naar opa en oma mag of naar een oom en tante. Even in een andere omgeving maakt soms dat je van een afstandje naar de situatie kunt kijken. Dat geeft overzicht en soms nieuwe inzichten. Denk aan kinderen van ouders met psychische problemen of kinderen met een beperking

„De zondag is een dag van terugzien en vooruitzien” die veel aandacht vragen van ouders. Het kan voor alle gezinsleden een rustgevende uitwerking hebben als een gezinslid even ergens anders is. Familieleden maar ook gastgezinnen vervullen hierin vaak een waardevolle rol.

Als we alleen op de regels focussen, schiet de rustdag zijn doel voorbij. „De zondagsrust is het middel tot een hoger liggend doel. Niet de rust als doel is goed, maar een rustdag is een middel om jezelf die dag onder Gods Woord te kunnen zetten, om de tijd te nemen om te horen in Wie de ware rust haar oorsprong heeft. De zondag is bij uitstek een dag om Gods Geest in zich te laten werken. Wie de rust zelf als heilig ziet, wordt door de oudvader Voetius wettisch genoemd.”

Het is daarom ook niet genoeg om tevreden te zijn met de uitwendige godsdienst, stelt De Jong. „We moeten niet blijven hangen in de uiterlijke invulling van de zondag: het luisteren van twee preken, het nog wat lezen, en nog wat bidden en zingen, en het hele gezin heeft zich weer een hele zondag netjes gedragen. Als je zo met de zondag omgaat, dan is de zondag nog geen rustdag maar een ‘werkdag’ vanuit het werkverbond.”

Wat nodig is voor iedereen is in zekere zin niet de lichamelijk rust, maar de geestelijke rust in Christus: „Je hebt pas echt een rustdag als je mag rusten in Christus, zoals Hij gepreekt wordt tot verzoening, verlossing en aangebrachte vrede met God.”

Lid worden?

Als u de Vereniging Zondagsrust wilt ondersteunen, kunt u onderstaand formulier zenden naar:

Vereniging Zondagsrust, Antwoordnummer 2218, 3900 ZB Rhenen.

U treedt daarmee toe als lid van de vereniging. Voor de betaling van de contributie -minimaal â‚Ź1,00 per jaar- zal een acceptgirokaart worden toegezonden.

Aanmeldingskaart Ondergetekende,

Adres: ____________________________________________

verklaart hierbij te willen toetreden als lid van de Nederlandse Vereniging tot bevordering van de Zondagsrust en Zondagsheiliging, gevestigd te Rhenen.

Postcode: _________________________________________

Handtekening:

Dhr.

Mevr.

Fam.

Voorletters: _______________________________________ Achternaam: ______________________________________

Woonplaats: ______________________________________ Telefoonnummer: _________________________________ IBAN: ___________________________________________ E-mail : _________________________________________ Voor de betaling van de contributie, minimaal â‚Ź 1,- per jaar, zal een acceptgirokaart worden toegezonden. Hartelijk dank voor uw medewerking.

Juridisch onderzoek Het bestuur van de Vereniging Zondagsrust heeft besloten een juridisch onderzoek te laten uitvoeren om na te gaan welke argumenten gebruikt kunnen worden tegen winkelopenstelling en vergunningverlening voor evenementen op zondag. Daarnaast zoekt het bestuur naar mogelijkheden om eerder betrokken te raken bij inspraak- en bezwaarprocedures in gemeenten. Ook wordt gezocht naar wettelijke middelen die ingezet kunnen worden als een gemeente afziet van handhaving.

Het bestuur merkt dat aan de belangen van bezoekers van evenementen en aan winkelend publiek doorgaans een groter gewicht wordt toegekend dan aan de zondagsrust. De indruk bestaat dat vergunningen vaak te

gemakkelijk worden verleend. Tijdens de coronacrisis komt daar een ander fenomeen bij. Onder invloed van ondernemers(verenigingen) neemt in een aantal plaatsen de druk op de zondag toe. Ondernemers pleiten voor verruiming van de winkeltijden op zondag om meer omzet te kunnen creĂŤren en/of het winkelend publiek te kunnen spreiden. Gekeken zal worden naar de mogelijkheden die een gemeente heeft om vergunningverlening voor evenementen op zondag te weigeren dan wel er voorwaarden aan te verbinden, en om openstelling van winkels op zondag te beperken. Een belangrijk aandachtspunt daarbij is de verhouding van de Zondagswet tot andere wet- en regelgeving.

27