Terdege 9 december 2015

reformatorisch familieblad

ASIELZOEKERS

Echtpaar Karels nam hen meermalen in huis.

ZOEKTOCHT

preken over Lukas 2

Jelmer heeft een (tot nog toe) onbekend syndroom

9 DECEMBER 2015

» 33E JAARGANG » NUMMER 05 // 06

‘Topsport’ in een

zorginstelling: “Deze

cliënten moet

je lézen”

9 DECEMBER 2015 · 33E JAARGANG NR. 5/6 · LOSSE NUMMERS € 5,95 \TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\LAYOUT\0912-01-TD-vpg_0 1 Pag 196.indd 1

19-11-2015 7:01:08

27-11-2015 14:25:26

Sobere schoonheid

Lichtinval

Rust, reinheid en regelmaat zijn een weldaad, 贸贸k voor interieurs. Mart Kleppe zoekt daarom steeds vaker naar de schoonheid van een sobere, harmonische inrichting. Bijvoorbeeld door lichte en wat donkerder unikleuren te combineren.

Al in de namiddag valt de avondschemering.

van Mart

uw woning namelijk een eigen, ruimtelijke

Sfeerverlichting gaat aan in huis... gezellig!

Toch is het belangrijk om bij de keuze een interieur ook op buitenlicht te letten. Dat geeft sfeer. Het licht van de zon (ook gedempt door een grijze wolken) geeft kleurnuances in meubels. Neem de krijtwitte fauteuils op de foto: die kennen door licht en schaduw veel verschillende grijstinten. Het is goed om te weten dat donkere meubels licht dempen en lichte meubels het juist versterken. Heeft u

Zo wordt uw woning een rustpunt in de gejaagde wereld om ons heen.

Bezoek voor meer inspirerende interieurs onze showroom!

door kleine raampartijen weinig zoninval?

Lichte accenten in uw interieur!

Willemieke, interieurstyliste

2 e Ker stda geope g nd van

van an 1.295,000 voor

750,00

13.0017.00 u ur

van an 495,00 voor

295,00

6 actiedagen bij Mart met 10-30% korting 26 december t/m zaterdag 2 januari 2016

Mart Kleppe Robuuste kloostertafel

Luxe kruiklamp

Massief hout. 240 x 100 cm.

Met bijpassende kap.

Totale hoogte 60 cm.

MART5026_adv_TD_420x270.indd 2 Pag 3.indd 1

Vlijtseweg 206, Apeldoorn T. (055) 526 22 72

www.martkleppe.nl 19-11-15 10:07 20-11-2015 9:39:21

In dit nummer: REPORTAGES 08 Onder gehandicapten 44 Wonen in Antwerpen 64 Armoede in Armenië 68 Boerderijdieren 84 Preken over Lukas 2 92 Arrestatieteam in R’dam 100 Winters duinlandschap 124 Werkverkeer per iets/trein 180 Dorpsbakkerij Stam

COLUMNS 39 Burg. Pieter Verhoeve 119 Nelleke Benschop 157 Ir. B.J. van der Vlies RUBRIEKEN 34 Psychologie 60 Natuur 72 Zoek het uit 82 Feuilleton 106 Kerkgeschiedenis

109 115 123 132 144 152 163 172 177 186

Politiebelevenissen Tussen de oren Gespot Kerstverhaal Terdege weet raad Vorstelijk Ziekenhoekje Opvoeding Getrouwd Onder ons

HOBBY 18 Eropuit (deel 1) 22 Tafelen met Teunie 42 Op het erf 98 Eropuit (deel 2) 120 Eindejaarswoordzoeker 142 Creatief (kinderwanten) 148 Creatief (decoratiester) 158 Puzzels

*

INTERVIEWS 20 Martin de Koning 28 Rieneke Wassink 36 Ds. L.H. Oosten 54 Jan van Meerten 74 Maurice en Janita van Dijk 110 Gertia van Loo 116 Jan-Willem Boer 164 Machiel en Anita Karels

BEZINNING 06 Meditatie 17 Pastoraal 26 Digitale Media 50 Ogenblik 52 Bijbelstudie 113 Jouw vragen 131 Opinie

0912-04-TD-INH_0.pdf 4

11/26/2015 9:20:26 AM

Veiligheid December is bij uitstek een tijd van terugblikken en overpeinzen.

De actuele situatie geeft daar ook voldoende aanleiding toe. Het jaar 2015 was er een vol oorlog, terreur, dreiging en angst. De komst van vele vluchtelingen naar Nederland en -wat breder- naar West-Europa baart veel mensen zorgen. Zitten er geen (potentiële) terroristen tussen? Wat betekent de groei van de islam voor ons land?

Het is goed om, ondanks al deze gedachten, vast te houden aan wat de Bijbel ons voorhoudt als het gaat om naastenliefde. Machiel en Anita Karels boden de afgelopen jaren onderdak aan uitgeprocedeerde asielzoekers. Zij vertellen over hun ervaringen en geven nuttige tips.

Ons kerst-winternummer, dat bijna 200 pagina’s telt, staat vol interviews, reportages, natuurfoto’s en sfeerverhalen. Met als hoofdverhaal een artikel over gehandicapten-instellingen binnen de achterban. Voldoende stof voor de lange avonden.

December stemt evenwel niet alleen tot terugblikken. De maand vormt ook het begin van het kerkelijke jaar, met de herdenking van Christus’ komst op aarde als middelpunt. Twee dominees vertellen in dit nummer hoe zij, soms tientallen malen achtereen in dezelfde gemeente, omgaan met het preken uit Lukas 2. „Als je nieuwe diepten in het Woord ontdekt, raak je er nooit over uitgepreekt.”

Over enkele weken is het Kerst. Dan herdenken we de komst van Christus op aarde. Ook in deze verwarde tijd geldt dat bij Hem alleen de ware veiligheid te vinden is. Gezegende kerstdagen toegewenst.

AD

aermstrang@terdege.nl

KITS GAAT OVER HET WINTER

Pagina 100

0912-05-TD-INH_0.pdf 5

Zie Kits!

11/26/2015 9:20:41 AM

En Maria zEidE: „Mijn

ziel

maakt groot

BEELD: ISTOCK

den Heere.”

0912-06-TD-BEZ_0.pdf 6

11/25/2015 1:08:36 PM

Ootmoedige lofzang „En Maria zeide: Mijn ziel maakt groot den Heere.”

Lukas 1 vers 46

TEKST DS. M.A. KEMPENEERS, KATWIJK AAN ZEE

e Lofzang van Maria wordt in de theologie het ‘Magnificat’ genoemd.

Die naam komt van de eerste woorden in de Latijnse versie: „Magnificat anima mea Dominum.” „Mijn ziel maakt groot den Heere.”

Maria zong die woorden tijdens haar bezoek aan haar nicht. Toen ze het huis binnenkwam, sprong de nog ongeboren Johannes van vreugde op in de moederschoot van Elizabeth en zong Elizabeth haar lofzang. En zo bevestigt de Heere de boodschap van de engel Gabriël: „U zult een Zoon baren.

En Hij zal de Zoon des Allerhoogsten genaamd worden.”

Als Maria dit allemaal hoort en ziet, dan kan ze niet zwijgen. Ze zingt een ootmoedige lofzang.

Maria was door de engel „de gezegende onder de vrouwen” genoemd. En door Elizabeth „de moeder mijns Heeren”. Zoals Maria is er maar één in heel de geschiedenis geweest. Op unieke en onherhaalbare manier is zij begenadigd geweest. God heeft Zich op wonderlijke wijze verenigd met haar vlees en bloed.

D

De Rooms-Katholieke Kerk heeft daar allerlei dwalingen omheen

gemaakt. Alsof Maria een bijzonder mens was. Maar dat was ze niet. Ze was geen heilige, ze is niet onbevlekt ontvangen, ze is ook niet ten hemel opgenomen.

Dat zegt de Bijbel nergens. En ze maakt zichzelf niet groot, maar begint God groot te maken.

Dat mag wel een wonder heten.

Zeker na het ontvangen van zo’n unieke en bevoorrechte plaats.

Moest zelfs de grote apostel Paulus niet eerlijk belijden dat hij een doorn in zijn vlees nodig had?

Anders zou hij zich gaan verheffen vanwege „de uitnemendheid der openbaringen”.

Maria is echter een toonbeeld van ootmoed. Ze dankt God voor de genade die Hij haar heeft bewezen. Daar klinkt heel de blijdschap van haar ziel in mee. Maar haar lofzang eindigt daar niet in. Daar moeten we maar goed op letten.

Bijbelse lofzangen eindigen nooit in de mens. Ook niet in de bevinding en de ervaring.

Bijbelse lofzang eindigt nooit in bevinding en ervaring

De echte lofzangen eindigen in God. En natuurlijk gaat dat niet buiten de bevinding om. Maria wil God groot maken. Ze prijst de Heere omdat Hij gedacht heeft aan Zijn genade.

Als we deze lofzang analyseren, dan zien we dat de onbezweken trouw van God daarin centraal staat. En dat ondanks de ontrouw van de mens. Ondanks de zonden en het ongeloof. Ondanks dat de wereld in het boze ligt. Ondanks dat het verbondsvolk Israël de Heere keer op keer heeft vergeten en verlaten en andere goden is nagevolgd.

God had er al lang een einde aan kunnen maken en kunnen zeggen: en nu verlaat Ik u definitief.

Dat had Hij tegen Israël kunnen zeggen. En ook tegen ons.

Als wij die genade kennen, dan zijn er toch ook de tijden van verwondering en aanbidding? Dan krijg je toch een verlangen om God gróót maken? Al is het anders dan bij Maria. Haar situatie was uniek. Maar die genade is dezelfde genade. En die verwondering is dezelfde verwondering. Want dat wonder is even groot. „Mij, de grootste der zondaren, is barmhartigheid geschied.”

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-07-TD-BEZ_0.pdf 7

7

11/25/2015 1:08:40 PM

“Omdat deze clienten zich verbaal niet kunnen uiten, moet je ze lezen”

0912-08-TD-AR01_0.pdf 8

11/26/2015 11:45:29 AM

GehandicaptenzorG

Baken van

rust in een

vulkaan van

emoties Door intensieve begeleiding kunnen ook verstandelijk gehandicapten met ernstige gedragsproblemen veel meer dan voor mogelijk werd gehouden. Het vraagt wel sensitiviteit, en eindeloos geduld. Een blik achter de schermen van De Schutse in Kesteren. tEKSt Huib DE VriES bEElD Anton DommErHolt

9

0912-09-TD-AR01_0.pdf 9

11/26/2015 11:45:30 AM

GESTICHT: vanuit de Gereformeerde Gemeenten en de Christelijke Gereformeerde Kerken VESTIGINGEN: 24 locaties, circa 500 cliënten, 700 medewerkers (275 fte) en 1500 vrijwilligers AANBOD: woon- en logeerzorg, zaterdagopvang, dagbesteding, begeleid zelfstandig wonen, thuiszorg en praktische pedagogische gezinsbegeleiding BESTUURDER: mr. Ad Plomp

SILOAH Welke bedreigingen ziet u voor uw organisatie? „De overheid onderkent het belang van de opvang van mensen met een verstandelijke beperking in een vertrouwde leefsfeer, dus ik zie niet direct problemen voor cliënten die onder de wet langdurige zorg vallen. Een punt van zorg is de financiering op basis van de WMO, door gemeenten. De vraag is of die voldoende oog houden voor de betekenis van identiteitsgebonden zorg, zeker als het om enkelingen gaat.

Tot nu toe zijn onze ervaringen niet negatief.”

Wat zijn de kansen? „Ik hecht zeer aan kwaliteit, maar onze bestaansgrond is de reforma-

0912-10-TD-AR01_0.pdf 10

torische identiteit. Daarom besteden we daar veel aandacht aan, onder het motto ‘Het leven delen’, ingevuld vanuit de Schrift. De identiteit mag geen gestolde zaak zijn.

Financieel moeten zorginstellingen inleveren, maar ik zie mogelijkheden voor groei op basis van andere financieringsstromen, zoals het persoonsgebonden budget. We kunnen daarnaast gebruik maken van onze vele betrokken vrijwilligers. Daarmee hebben we goud in handen.

Een andere kans is het benutten van vrijkomende ruimte in de verzorgingshuizen van de Stichting voor Reformatorische Ouderenzorg (SVRO), die net als Siloah deel uitmaakt van Zorggroep Sirjon. Twee locaties van Siloah zijn inmiddels gehuisvest op

de bovenste verdieping van verzorgingshuis Elim in Barneveld. Zo realiseren we een win-winsituatie voor gehandicapten- en ouderenzorg. Ook externe samenwerking kan voordeel opleveren.”

Hoe beoordeelt u de samenwerking met de reformatorische collega-organisaties? „Die wordt steeds beter. We trekken gezamenlijk op richting de politiek en overleggen in goede sfeer wat we nog meer gezamenlijk kunnen doen.

Er wordt al samengewerkt door de ondersteunende diensten en dat willen we intensiveren. Het is heel verstandig en ook plezierig om gebruik te maken van elkaars expertise, ervaringen en voorzieningen.”

11/26/2015 11:45:42 AM

100

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-100-TD-AR16_0.pdf 100

11/19/2015 4:20:16 PM

Sneeuw in de duinen In de duinen bij Zandvoort geniet je volop van de rust, de ruimte en de natuur.

En de kans is groot dat je op je wandeling een damhert, een vos of zelfs een wisent tegenkomt.

TEKST EN BEELD FRED VAN WIJK

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-101-TD-AR16_0.pdf 101

101

11/19/2015 4:20:27 PM

Gods Woord over het wereldrond ‘Gaat dan heen, onderwijst al de volken …’ Deze zendingsopdracht geldt nog tot op de dag van heden. Na de uitstorting van de Heilige Geest werd Gods Woord in verschillende delen van de wereld gebracht, voor ieder in zijn eigen taal.

Gods Woord over het wereldrond: dat is het thema van de brochure die momenteel op grote schaal door vrijwilligers wordt verspreid om nieuwe donateurs voor de Gereformeerde Bijbelstichting te werven. Al voor € 2,50 per jaar kunt u ons werk steunen. U ontvangt dan vier maal per jaar het mooie informatieve blad Standvastig, met daarin ook een speciale rubriek voor de kinderen. Onze doelstelling is het verspreiden van Bijbels in nauwgezette vertalingen over de gehele wereld.

Wilt u ons helpen en u opgeven als donateur?

Dat kunt u doen via de homepage van onze website, door een briefje of telefoontje naar ons, of door een e-mail aan: j.haalboom@gereformeerdebijbelstichting.nl.

Elke nieuwe donateur ontvangt naar keuze een set met kaarten van historische kerkgebouwen of een afzonderlijke uitgave van het Johannesevangelie in de Statenvertaling (voor eigen gebruik of voor verspreiding).

WILT U DE VOLLEDIGE BROCHURE ONTVANGEN? LAAT HET ONS WETEN, DAN STUREN WIJ DEZE KOSTELOOS OP.

Nijverheidstraat 21 | Postbus 168, 4140 AD Leerdam | (0345) 61 01 55 | info@gereformeerdebijbelstichting.nl |

www.gbs.nl

Speciaal voor u als abonnee van Terdege...

Slechts € 1,79 per maaltijd

Supermals kalfsvlees De kalveren van Eco Fields gaan zomers iedere dag de wei in. Binnen verblijven ze in ruime stallen met stro. Ze krijgen gezond en biologisch voer uit de regio.

Mr Farmer levert dit supermalse kalfsvlees met het Beter Leven keurmerk van de Dierenbescherming. Een biologisch kalf van Eco Fields wordt geslacht en het vlees wordt verdeeld over een aantal pakketten. U krijgt dus alle soorten vlees, van malse biefstuk tot heerlijke worstjes en gehakt.

Vrijwel alles is verpakt in porties voor 2 personen; ca. 125 gram p.p.

Bekijk de film op www.mrfarmer.nl.

Pakket van 4 kg (32 porties) van € 69,95 voor € 62,95 € 15,74 per kg, dat is € 1,97 p.p. per maaltijd

Pakket van 8 kg (64 porties) van € 127,50 voor € 114,75 € 14,34 per kg, dat is € 1,79 p.p. per maaltijd Elk kalf is uniek. Daardoor kan de samenstelling van de pakketten iets variëren qua gewicht en samenstelling.

Bestelinformatie Actie loopt tot 31 dec. 2015. Verzendkosten € 4,95.

Bestel - met de kortingscode erdee15 - via www.fhshop.nl, of bel 055 - 539 06 78.

terdege Pag 102.indd 1

Kijk voor meer aanbiedingen op terdege.nl/abonneevoordeel

17-11-2015 8:11:54

NATUURREPORTAGE

e Amsterdamse Waterleidingduinen (5 km breed, 10 km lang) liggen tussen Zandvoort en Noordwijk. Hier wordt tweederde deel van het drinkwater voor Amsterdam voorgezuiverd. Natuur en waterzuivering gaan al sinds 1853 samen.

De jonge prins Willem van Oranje stak de eerste spade in de grond om de Oranjekom te graven. Dat is nu de verzamelvijver bij het bezoekerscentrum. In de loop van de jaren zijn steeds meer kanalen en geulen gegraven.

Tegenwoordig wordt jaarlijks maar liefst 70 miljoen kubieke meter water gezuiverd. Het water is afkomstig uit

D

de Rijn. In de duinen wordt het water drie maanden lang door het duinzand op een natuurlijke manier verder gezuiverd. Vervolgens stroomt het naar de zuiveringsinstallatie op Leiduin, waar het verder schoongemaakt wordt.

FAUNA Kenmerkend voor de Amsterdamse Waterleidingduinen (ook AWD genoemd) zijn de damherten. Na de bronsttijd in oktober hebben deze dieren in de winter een rustige periode. Maar als er sneeuw ligt, kost het extra moeite om voedsel te vinden.

In de jaren zeventig werden de eerste damherten in de Amsterdamse

Waterleidingduinen gezien. Voordien leefde er alleen een populatie reeën.

Deze dieren verschenen in de jaren vijftig en namen daarna gestaag in aantal toe.

Ook de vossen zijn publiekstrekkers. Op één bepaalde plek zijn ze niet schuw en komen ze dicht bij de mensen, hopend op een lekker

De plassen zijn in trek bij overwinterende vogels terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-103-TD-AR16_0.pdf 103

103

11/19/2015 4:20:57 PM

Kerk akkertje = voedsel voor ouderen

Najaarsactie Moestuintjes Cuba

Doet u mee?

NL65 RABO 0301 9573 63 t.n.v. SEZ - o.v.v.

Najaarsactie

ven Ervaar het echte buitenle Een vakantie bij bungalowpark Hoge Hexel voelt als thuiskomen. Lekker genieten met het hele gezin in het mooie, afwisselende landschap van Overijssel. Vanuit onze prachtig gelegen bungalows geniet u van het echte buitenleven!

Ga voor onze actuele prijzen naar

www.bungalowparkhogehexel.nl.

SEZ, Postbus 273, 3370 AG Hardinxveld-Giessendam tel. 0184 - 61 16 07 b.g.g. 06 - 48 77 63 96 e-mail: sez@kliksafe.nl www.sez.st De bestuursleden van de SEZ behoren tot de Prot. Kerk in Ned. (herv.), Herst. Herv. Kerk, Chr. Geref. Kerken, Geref. Gemeenten, Geref. Gemeenten in Ned. en Oud Geref. Gemeenten.

PRINSES BRUIDSMODE is al 23 jaar gespecialiseerd in het aankleden van zowel bruiden als bruidegommen.

In het grote assortiment met alle daarbij behorende accessoires, hebben bruidsparen de gelegenheid om de perfecte trouwkleding te vinden!

Pag 104.indd 1

PRINSES BRUIDSMODE B.V. Stationsstraat 132 Apeldoorn Tel. 055 - 578 64 64 www.prinsesbruidsmode.nl

17-11-2015 8:12:57

BEZOEKERSCENTRUM

In 2013 werd er zelfs gelanglauft in de Waterleidingduinen hapje. Maar soms moet je veel geduld hebben.

WISENTEN Iets noordelijker ligt het Nationaal Park Kennemerduinen. In een deel daarvan, het Kraansvlak, verblijven sinds 2007 wisenten, ook wel Europese bizons genoemd.

Op verschillende plekken hebben wandelaars kans om wisenten te zien. Er is een uitkijkpunt en er zijn excursies door hun leefgebied. Het Wisentenpad is van 1 september tot 1 maart voor wandelaars geopend.

Het komt niet vaak voor dat er in de duinen sneeuw blijft liggen. Door de

Het wandelgebied is toegankelijk via hoofdingangen in Zandvoort, De Zilk en Vogelenzang. Bij automaten bij de ingang moet een toegangskaartje worden gekocht. Honden en ďŹ etsen zijn niet toegestaan.

Bij elke hoofdingang starten twee vaste wandelroutes langs gekleurde paaltjes. Een route lopen met behulp van een kaartje is ook mogelijk. Voor kinderen zijn er wandelingen met opdrachten.

In het bezoekerscentrum (bij ingang Oase, Eerste Leijweg 6, Vogelenzang) kun je terecht voor een plattegrond, wandelroutes en tips. Ook is er een winkeltje met streekproducten, boeken en natuurspeelgoed.

Het bezoekerscentrum is gevestigd in een voormalig pompstation, dat van 1932 tot 1986 het water vanuit het duin naar het waterzuiveringsterrein Leiduin pompte. Tijdens de restauratie bleef de oorspronkelijke architectuur bijna volledig bewaard.

Je ziet de grote pompen nog staan.

In de vloer zit een doorzichtige plaat; daaronder zie je de grote buizen in de kelder liggen.

invloed van de Noordzee is de winter er milder dan in het binnenland. Maar in januari 2013 lag er aan de kust meer sneeuw dan elders in Nederland.

Zoveel dat er zelfs langlaufers actief waren in de Amsterdamse Waterleidingduinen.

SNEEUW De vele plassen in het duingebied zijn aantrekkelijk voor overwinterende vogels, zoals grote zaagbekken en zwanen. Ook de prachtig blauw met oranje gekleurde ijsvogel komt hier voor. In strenge winters zit hij vaak lang te wachten bij een wak in het ijs, in de hoop een visje te vangen.

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-105-TD-AR16_0.pdf 105

105

11/19/2015 4:21:02 PM

5. Polycarpus tekst Gisette van Dalen-Heemskerk BeelD Jack staller

n een klein huis, dicht bij de stad Smyrna, is een man aan het bidden. Ineens stopt hij. In een soort droom ziet hij dat zijn kussen in brand staat. Polycarpus, zo heet de man, weet direct wat die droom betekent. ‘Ik zal levend verbranden worden’, zegt hij tegen de mensen die bij hem zijn.

Polycarpus is al jarenlang de bisschop van de christelijke gemeente van Smyrna. Hij is geboren rond het jaar 69 en nu al bijna negentig jaar oud.

In Smyrna zijn vervolgingen uitgebroken. Veel gemeenteleden zijn door de wilde dieren gedood. De soldaten zoeken ook Polycarpus. De oude bisschop wilde in Smyrna blijven, maar de mensen van zijn gemeente vonden dat hij moest vluchten.

Daarom is hij nu in dit huisje.

Dag en nacht bidt Polycarpus.

Ongetwijfeld moet de oude bisschop denken aan de woorden die zijn leermeester, de apostel Johannes, aan hem heeft geschreven. Toen Johannes op Patmos was, had hij een bijzondere

I

69 Geboorte van Polycarpus.

106

openbaring van God gekregen.

Hij schreef toen ook een brief aan de gemeente van Smyrna.

In de brief stond: ‘Ik weet uw werken, en verdrukking, en armoede, doch gij zijt rijk.’

Polycarpus begreep wat Johannes bedoelde. De stad Smyrna is prachtig gebouwd. Op de hellingen aan de zee liggen schitterende huizen. Maar daar wonen de christenen niet. Zij hebben kleine woningen. Toch zijn de christenen rijk. Ze hebben een schat in de hemel. Die kan niemand van hen afpakken!

De apostel Johannes had nog meer aan de gemeente van Smyrna geschreven. ‘Gij zult een verdrukking hebben van tien dagen. Zijt getrouw tot den dood en Ik zal u geven de kroon des levens.’ Door die belofte van God krijgt Polycarpus steeds nieuwe moed.

Er zijn drie dagen voorbijgegaan nadat Polycarpus de droom van het kussen kreeg. De mensen hebben hem gewaarschuwd.

‘Vlucht verder! Uw schuilplaats is verraden.’ Maar Polycarpus

wil niet langer vluchten. ‘De wil van God zal geschieden.’

Het is al laat. Daarom ligt de oude bisschop op bed. Opeens klinkt er hoefgetrappel voor het huisje. Dan komen er soldaten binnen. Polycarpus hoort ze komen. Rustig gaat hij de trap af naar beneden. ‘Maak eten en drinken voor de soldaten klaar’, zegt hij tegen de mensen die bij hem zijn. ‘Mag ik nog bidden?’ vraagt hij dan aan de soldaten.

Polycarpus krijgt toestemming.

Veel soldaten schamen zich dat ze zo’n oude man moeten arresteren. Twee uur lang bidt de bisschop voor iedereen die hij kent, jong of oud, rijk of arm. Dan gaat hij als gevangene mee naar Smyrna. Vlak bij de stad komt een wagen de troep soldaten tegemoet. In de wagen zitten twee hoge ambtenaren.

Polycarpus moet bij hen instappen. ‘Je hoeft alleen maar te zeggen: De keizer is Heer’ en te oferen,’ zegt een van de mannen tegen hem. ‘Dan ben je weer vrij!’ Maar Polycarpus weigert. De mannen brengen

100 *

Polycarpus wordt bisschop van Smyrna.

terdege • 9 december 2015

0912-106-TD-AR17_0.pdf 106

11/19/2015 3:24:11 PM

KERKGESCHIEDENIS

hem bij het stadion van Smyrna.

Daar vinden de terechtstellingen van christenen plaats.

In het stadion probeert de gouverneur, een Romein die namens de keizer de baas is in Smyrna, Polycarpus opnieuw over te halen om de Heere Jezus te verloochenen. ‘Vervloek Christus toch!’

Onbevreesd kijkt Polycarpus de gouverneur aan. ‘Zesentachtig jaar heb ik Hem gediend en Hij heeft mij geen kwaad gedaan.

Hoe kan ik mijn Koning Die mij gered heeft, vervloeken?’

Dreigend antwoordt de Romein:

‘Ik heb beesten. Die kunnen u verscheuren!’

‘Roep ze maar,’ antwoordt Polycarpus.

‘Als u niet bang bent voor de beesten, dan zal ik u door het vuur laten verteren’, zegt de gouverneur woedend.

‘U dreigt met vuur’, antwoordt Polycarpus. ‘Dat dooft na korte tijd uit. Maar voor de goddelozen is er een eeuwig vuur.’

De mensen uit Smyrna halen hout en takkenbossen. Ze maken een grote brandstapel. Polycarpus wordt niet boos. Hij bidt.

Nadat hij ‘amen’ heeft gezegd,

steken mannen het vuur van de brandstapel aan. Volgens de christenen die erbij waren, gebeurde er toen een wonder. Het vuur ging bol om Polycarpus heen staan. De bisschop bleef leven. Hij verbrandde niet. Toen stak een man Polycarpus met een zwaard dood. Polycarpus’ lijden was voorbij. Hij kreeg de kroon des levens.

156 *

Polycarpus wordt gedood.

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-107-TD-AR17_0.pdf 107

107

11/19/2015 3:24:23 PM

TI E O F A R T S I N I A DM V IES? D A G N I T S B EL A

BEL NU 0318 -556355

Aan zijn brood zal het niet liggen.

Maar wie bewaakt zijn rendement?

U het vakmanschap. Wij de cijfers.

De droom waarmee u ooit begon, de stappen die u zet, de groei die u wilt realiseren, de dilemma’s waar u voor staat, de keuzes die u maakt: ze boeien ons. Eigenlijk doen wij niets liever dan zorgdragen voor de cijfers áchter dit verhaal. De cijfers die u nodig hebt om op te sturen. De cijfers waar u tegelijk vanaf wilt omdat u meer te doen hebt dan de boekhouding. Als administratie- en belastingadviesbureau zetten we u als ondernemer centraal.

Want wat zou u aan cijfers hebben zonder verhaal?

Het administratiekantoor voor ondernemers Steeds meer ondernemers kiezen voor onze • administratieve en fiscale diensten • gemakkelijke online boekhouding • samen-boekhouden-oplossing met gratis facturenscanner • aansprekende tarieven Deel uw verhaal met ons en ontdek de cijfers erachter.

Bel voor een inspirerende kennismaking!

(Bijna) startende ondern emer?

Bel voor advies en begin goed!

Veenendaal • Tel. 0318 - 556355 • www.merweadvies.nl Pag 108.indd 1

17-11-2015 8:15:41

*

Koningsmaaltijd PIET KATS

BELEVENISSEN VAN EEN POLITIEAGENT eel mensen zijn met Kerst vrij. Anderen moeten ‘gewoon’ werken, zoals bij de hulpdiensten Tijdens de kerstnacht wordt er altijd een maaltijd voor de dienstdoende collega’s geregeld. We proberen dan als team gezamenlijk te eten op het bureau.

V

diverse lekkernijen in. Ook neem ik een feestmuts mee, die op de tafel ligt. Met de doos ren ik naar de auto, ik spring erin en race naar het busstation.

Van de wachtcommandant hoor ik dat de man weggelopen is en buiten het zicht van de camera’s is.

Waarschijnlijk leeft de kerstgedachte bij twee families niet zo, want voordat we kunnen eten, moeten we met spoed naar een schietpartij. Omdat er zoveel tijd in de melding en de afhandeling gaat zitten, zijn we uiteindelijk pas om 6.00 uur terug op het bureau.

En daar staat onze overvloedige maaltijd op de keurig gedekte tafel. Niemand heeft echter op dit tijdstip nog zin om eten naar binnen te werken. Iedereen baalt als een stekker. Ook nog eens omdat het buiten behoorlijk fris is en we lang in de kou hebben gestaan.

Ik wil vooral in het zicht van de camera’s de doos aan hem geven en lok hem naar me toe.

Hij heeft dit natuurlijk niet door, dus de hilariteit op het bureau is groot als hij onder de camera

Ik sta te verzinnen wie ik eens blij zou kunnen maken met het eten. In de wachtcommandantruimte zie ik via camerabeelden dat een bekende zwerver op het busstation Zuidplein de vuilnisbakken inspecteert. Hij kijkt of er nog wat eetbaars uit te halen valt.

Ik pak snel een doos en stop daar

de doos met heerlijke belegde broodjes, een slaatje, een pakje melk, fruit enzovoort krijgt. Hij kijkt er verlekkerd in. Het lijkt wel een prijsuitreiking.

Ik wijs hem een bankje aan en zeg dat hij daar moet gaan zitten, uiteraard in het zicht van de camera’s. Ik pak de muts uit mijn zak en zeg dat hij deze op moet zetten.

Als ik terugkom op het bureau, is de zwerver goed te zien. De beelden nemen alle chagrijnigheid bij de collega’s weer weg.

De man geniet van zijn koningsmaaltijd en graait constant in de doos. Hij verorbert de ene lekkernij na de andere, waarbij het nodige aan zijn baard blijft hangen!

De overige dozen worden bezorgd bij diverse opvangtehuizen. Zo komt alles op een goede bestemming terecht en niet in de vuilnisbak.

Met een grote glimlach verlaat ik uiteindelijk het bureau, op weg naar mijn bed.

DE ZWERVER VERORBERT DE ENE LEKKERNIJ NA DE ANDERE

robby@terdege.nl terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-109-TD-COL_0.pdf 109

109

11/19/2015 2:42:02 PM

e bewoners, deelnemers en werkers van De Schutse zijn samengekomen in de grote zaal, voor de weekopening. Laurens is uit zijn rolstoel geglipt en kronkelt over de grond. Pogingen om hem ertoe te bewegen weer plaats te nemen in zijn rijdende zetel hebben geen effect. Ten slotte zakt begeleidster Teunie Oosterwijk maar naast hem neer.

Na de meditatie vermeldt bestuurder Klaas Ruitenberg de jarigen en wordt het bekende maandagmorgenlied gezongen: de eerste twee coupletten van de Morgenzang. Izak slaakt zo nu en dan een brul, klapt in de handen, gaat halverwege staan en trekt zijn jas over zijn hoofd. De begeleider op de stoel naast hem probeert de emoties zo goed mogelijk te kanaliseren.

Als de laatste orgelklanken zijn verstorven, trekken de aanwezigen naar de verschillende paviljoens. Laurens, groot van lijf maar met het verstandelijke niveau van een baby, ligt languit op het parkeerterrein. „Hij is weg van alles wat wielen heeft”, verklaart Teunie. Haar collega René Terlouw heeft een bekertje met limonade gehaald, als lokaas. „Wij gaan drinken, wij gaan drinken, doe je mee”, zingt

D

het hulpverlenersduo, op de wijs van ‘Vader Jacob’. Laurens staart geobsedeerd naar een auto en lijkt niets te horen.

In de keuken van de Tuinfluiter wacht Aline van de Kieft geduldig op de laatkomer, samen met de twee andere clienten van de woongroep. Jaap hangt onderuit tegen een keukenkastje en maakt grommende geluiden. De parkiet in de kooi op het aanrecht doet verwoede pogingen om erbovenuit te komen. Jasper wil op schoot. „Hé, iets naar voren, zo druk je me plat”, lacht zijn begeleidster.

ONBEHAGEN Op het keukenkarretje staan drinkbekers en koek gereed, in de vaste opstelling. „Bij deze mensen is het heel belangrijk dat je altijd alles op dezelfde manier doet”, licht Aline toe. „Dan kun je hen ondanks hun beperkte niveau een aantal vaardigheden bijbrengen.” Alle activiteiten worden ondersteund door instructies op de wijs van ‘Vader Jacob’. „Niet dat ze de woorden begrijpen, maar de klank biedt houvast.”

De inrichting van de huiskamer van de Tuinfluiter is uiterst basaal, om zelfbeschadiging door de bewoners of

verwonding van anderen te voorkomen. Elke dag is er wel een escalatie. „In het begin werd ik daar angstig van”, bekent de begeleidster. „Nu weet ik wat ik kan verwachten. Het is heel mooi om met zulke jongens een relatie op te bouwen. Dan bereik je meer dan we vroeger voor mogelijk hielden. Als persoonlijk begeleider van Jaap en Jasper stel ik elk jaar een behandelplan op, waarin we nieuwe doelen stellen.”

De zestien cliënten van De Schutse die intensieve begeleiding nodig hebben, vanwege bijkomende gedragsstoornissen of psychische problematiek, zijn verdeeld over vijf teams.

Veertien van hen maken deel uit van een woongroep, twee worden individueel begeleid, omdat ze het leven in een groep nog niet aankunnen. „Ze zijn thuis of in een andere instelling totaal vastgelopen en hier in een crisissituatie binnengekomen”, vertelt Bram Aarnoudse, clustermanager van de intensieve begeleidingsgroepen. „Hun agressie is bijna altijd het gevolg van spanning door een onduidelijke situatie of het zich niet begrepen voelen. Een schreeuw of een stomp is voor deze cliënten de enige mogelijkheid om het gevoel van 11

0912-11-TD-AR01_0.pdf 11

11/26/2015 11:45:47 AM

“Soms zitten we dagenlang op elkaars lip.” *

Gertia is soldaat bij 10 Natres bataljon.

Het Nederlandse leger moet op je kunnen bouwen.

110

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-110-TD-AR18_0.pdf 110

11/19/2015 3:46:56 PM

MIJN PASSIE

Geloofsgesprekken op de schietbaan De combinatie is even verrassend als interessant: Gertia van Loo is moeder, studente theologie en soldaat bij de Natres. „Ik geef toe, als ik met mijn rokje op de kazerne kom, lijkt het of ik uit de maat loop. Maar in mijn soldatenpak ben ik echt ‘one of the guys’.” Over een vrouw met lef.

TEKST HENRIEKE VAN DAM BEELD HENK VISSCHER

verdag zorgt ze voor haar dochter en bestudeert ze theologische boeken, ’s avonds staat ze op de schietbaan. Maar Gertia van Loo (24) vindt zichzelf niet bijzonder stoer. „Natuurlijk, je moet tegen kou en vieze handen kunnen.

Maar als je fit bent en kunt dealen met een mannencultuur, kun je zo bij de Natres.”

Gertia werd ruim twee jaar geleden aangenomen bij het Korps Nationale Reserve, het vrijwillige reserveleger. „In juli 2013 volgde ik de Algemene Militaire Opleiding (AMO). Binnen twee weken ben je dan basisschutter, kun je munitie herkennen en zelfhulp en kameradenhulp toepassen – het militaire EHBO. Daarnaast ging ik op bivak en leerde ik veel over militaire ethiek en het onderhouden van

O

je hygiëne. Een heel mooie tijd, waarin je ineens in de bijzondere wereld van het leger komt.”

GEWAPENDE EXERCITIE Gertia is soldaat bij 10 Natres bataljon. Dat bataljon is opgedeeld in compagnieën die elk bestaan uit pelotons: drie groepen van negen soldaten. „Met mijn peloton heb ik twee instructieavonden per maand. Daarnaast zijn er enkele oefenzaterdagen.

Met je eigen groepje van negen binnen het peloton bouw je de beste band op. Met hen moet je presteren. Soms zitten we dagenlang op elkaars lip: voor het halfjaarlijkse schietkamp of een meerdaagse training.”

Het werken bij de Natres is vrijwillig – je krijgt wel een vergoeding – maar niet vrijblijvend.

Het Nederlandse leger

moet op je kunnen bouwen. „Wij worden opgeleid om gereed te staan bij oorlogsdreiging, maar onze hoofdtaken zijn bewaken en beveiligen. We lopen bewakingsrondes bij kazernes en beveiligen bij gebeurtenissen als de NSS-top in Den Haag. Ook worden we opgeroepen om te dienen bij ceremoniële activiteiten.”

“ IK ZIT NU OP DE 10.000.000 FOTO'S”

“Over de loop van mijn geweer zag ik de Gouden Koets heel dichtbij” 0912-111-TD-AR18_0.pdf 111

terdege • 249 DECEMBER 2015

111

11/19/2015 3:47:07 PM

“OMDAT JE OP ELKAAR BENT AANGEWEZEN, GROEIT ER IETS HEEL MOOIS” Gertia zelf is nog maar kort in dienst en heeft tot nu toe alleen op dodenherdenking en Prinsjesdag gediend. „Op Prinsjesdag werden we opgesteld op het Malieveld. Van daar marcheerden we naar ons eigen routedeel. De inspecteur van het leger kwam vervolgens langs om onze gewapende exercitie te inspecteren. Daarbij wisselden we wapenhoudingen af: in draaghouding geweer, over geweer, in de arm geweer en dan zet af geweer.” Breed lachend: „Ja, bij het leger leer je een heel nieuw jargon. Toen de koninklijke familie langskwam, kregen we het commando ‘presenteer geweer’.

Over de loop van mijn geweer zag ik de Gouden Koets heel

112

dichtbij voorbijrijden. Dat maak je anders nooit mee.”

ONDERSCHEIDEND Hoe ervaart Gertia het christenzijn bij de Natres? „Het leger is geen wereld waar God niet is.

Er zijn meer christenen bij de Natres en in mijn peloton. We proberen de Naam van Christus juist positief in de mond te nemen. Het is belangrijk dat je open bent over je geloof, dan respecteren ze je standpunten. En dan ontstaat er op de schietbaan zomaar een gesprek over geloof en wetenschap. Toch blijft het lastig. Je kunt wel grote dingen zéggen, maar je daden moeten er wel mee in overeenstemming zijn. De scheidslijn tussen stoer

meedoen met je peloton en over de schreef gaan is flinterdun. Onderscheid ik mij wel genoeg door bijvoorbeeld netjes met anderen om te gaan, ook als we nachten niet hebben geslapen?”

Gertia beseft dat ze veel geleerd heeft als Natressoldaat. „Je komt in een groep met mensen die je van tevoren niet kent, die je anders niet was tegengekomen en waar je zelf geen vrienden mee was geworden. Maar omdat je op elkaar bent aangewezen, groeit er iets heel moois. Daar kunnen kerk en samenleving wat van leren. We denken veel te vaak: jij staat mij niet aan, dus ik ga niet met je om. Bij de Natres leer je verantwoordelijk te zijn voor en met elkaar.”

terdege • 9 DECEMBER 2015

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\0912-110-TD-AR18_0 112

19-11-2015 15:41:28

Bidden met je hart erbij „IK HEB EEN HART ZONDER GEBED. TELKENS ALS IK OP M’N KNIEËN GA, VOEL IK TEGENZIN IN MEZELF OPKOMEN. HOE KAN IK BIDDEN MET MEER VUUR EN VERLANGEN?”

a, ik kan me indenken dat je dat graag zou willen: meer met je hart erbij bidden, vuriger, echter en oprechter bidden, warmer en inniger. Maar je ervaart precies het omgekeerde. Geen verlangen maar tegenzin. Geen vreugde maar weerstand. Geen hartelijkheid maar levenloosheid. Je verlangt er, kortom, naar dat je beter gaat bidden.

Het is een stemmetje dat aan je knaagt, nietwaar? Het maakt je verwijten. Is het niet je geweten dat zegt dat je niet bidt zoals de Heere wil?

De Wet van God legt de vinger bij je onvolmaakte gebedsleven en wijst je aan dat je zelfs in je gebeden niet vrij bent van zonden.

J

We zijn heel erg geneigd de stem van ons geweten te sussen door ons leven te verbeteren. Ik zal beter gaan bidden, me er meer voor inzetten.

Ik zal ’s morgens eerder opstaan en de dag voortaan beginnen met een hartelijk gebed. Waarom hebben we zulke voornemens? Is het niet om onder de beschuldigingen van Gods Wet uit te komen?

Maar hoe goed we ook ons best doen, altijd weer komt de Wet met nieuwe eisen op de proppen. Ja, zegt ze, je bad nu wel met meer concentratie, maar waar is je eerbied? Heb je wel

DS. B.L.P. TRAMPER, DRIESUM genoeg indrukken van Gods heiligheid? De Wet jaagt je op en put je uit.

Je raakt moedeloos.

Erken hoe het er met je voor staat.

Dat wil ik je eerst zeggen. Zie eerlijk onder ogen dat je een hart hebt zonder gebed. Zo zijn wij nu. Is het niet erg? Is de Heere het niet waard dat we elke dag in diepe afhankelijkheid van Hem leven? Dat we bij elke stap die we zetten op Hem steunen en leunen? Is dit niet wat zonde is: dat we zo’n liefderijke God zo aan Zijn plaats kunnen laten?

Probeer niet beter te worden, ook niet met hulp van genade. Je bent onverbeterlijk. Van alles wat jij doet en laat, zegt God: Onvolmaakt. Je leven voldoet niet aan de hoge norm van de Wet. Daarom staat op je leven

JOUW VRAGEN

het oordeel van de dood getekend. Er is maar één weg voor jou en voor mij: wij moeten sterven, het graf in. Val je dat bij?

Zie vandaag Wie vanuit het Woord tot je komt: Christus Jezus. Hij staat naast je. Hij verkondigt je heel persoonlijk dat Hij een volmaakt biddend leven heeft geleid. Hij verkondigt je ook dat Hij alle zonden, ook die van het bidden, Zich heeft laten aanrekenen. Hij heeft er Gods toorn voor gedragen. Hij is er het graf voor ingegaan.

Geloof in de Heere Jezus! „Geloof alleenlijk”, zegt Petrus. Dus niet: geloof en bid. Of: geloof en worstel.

Maar: geloof alleen. Dat wil zeggen: ontvang Christus, Die zondaren in het Evangelie om niet wordt aangeboden. Al wie Hem ontvangt, mag geloven: Christus heeft mijn zonden weggedragen. Ik ben met Christus de dood ingegaan (Gal. 2:20).

O, dit is zo diep! Ben je van Christus?

Je bent volmaakt. Omdat Christus volmaakt is. Je bent goed. Omdat Christus goed is. Je hoeft niet te bidden om goed te worden. Je bent het. Dit te geloven, keer op keer, met meer of minder zekerheid, schept in je hart ruimte en verlangen om te bidden. Zo wordt het gebed in je leven het voornaamste stuk der dankbaarheid (Heidelbergse Catechismus, Zondag 45).

PROBEER NIET BETER TE WORDEN

REACTIES EN VRAGEN: JOUWVRAGEN@TERDEGE.NL terdege • 9 DECEMBER 2015

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\0912-110-TD-AR18_0 113

113

19-11-2015 16:33:16

Gouden momenten

Trouwringen AKTIE De herenring gratis* Geldig op gehele Alliance-collectie

Bijbels dagboek

J.C. Ryle De bekende Engelse J.C. Ryle had de gave om zijn boodschap in korte bewoordingen weer te geven en snel tot de kern van de zaak te komen. Dat blijkt ook duidelijk uit de dagboekstukjes in Gouden momenten die zijn samengesteld aan de hand van de vele werken van Ryle. De nagelaten geschriften vormen een goudmijn vol wijze woorden.

De boodschap is nog steeds uiterste actueel! Ryle roept op tot bezinning en zelfonderzoek, maar wijst ook heen naar de hemelse Medicijnmeester.

Samengesteld door J. Kranendonk-Gijssen E-book € 14,99

Juwelier Poot Uurwerkmaker Oude Torenstraat 23-A, Yerseke Tel. 0113 - 57 33 70

* vraag naar de voorwaarden

‘s avonds geopend op afspraak

www.juwelierpoot.nl

Nieuw verschenen 380 pagina’s

19,50

Bestel nu op www.debanier.nl/goudenmomenten, ga naar de boekhandel of bel 055 - 539 06 50

Speciaal voor u als abonnee van Terdege...

Korting tot

60%

Voordelige dvd’s over natuur en techniek DVD-pakket PK 2 dvd’s, speelduur 100 min. Ned. gesproken, van € 16,00 Puppy’s - De leukste en liefste jonge hondjes.

Kittens - Jonge poesjes: speels en schattig!

Pakket PK+PLT voor € 7,95

Geschiedenis van de NS 4 dvd’s, speelduur 7 uur, van € 25,95

DVD-pakket PLT 2 dvd’s, speelduur 207 min. Ned. ondertiteld, van € 16,00 voor Planet earth - The making of: zo werd deze unieke film gemaakt.

Bedreigde diersoorten - De tijger, hoe lang nog?

Samen: van € 32,00 voor € 12,95

voor € 19,95

Geschiedenis van de KLM € 7,95

3 dvd’s, speelduur 9 uur, van € 22,95

voor € 16,95

Pakket NS+KLM Samen: van € 48,90 voor € 32,95

Bestelinformatie Actie loopt zolang de voorraad strekt. Verzendkosten € 3,50 / € 4,95.

Bestel via www.fhshop.nl. of bel 055 - 5390 678.

terdege Pag 114.indd 1

Kijk voor meer aanbiedingen op terdege.nl/abonneevoordeel

17-11-2015 8:35:09

COLUMN

TUSSEN DE OREN Wim van Egdom

In therapie (slot)

r t * po tet * po rte

H

portet * p o tet *

et einde van de therapie kwam sneller dan gewenst.

Vooraf had ze met haar behandelaar afgesproken dat er na vijf sessies geëvalueerd zou worden.

Ook verzekeringstechnisch kon de behandeling niet te lang worden voortgezet en dat wilde Liesbeth ook helemaal niet.

Toch kwam de laatste sessie voor haar gevoel te vroeg. Toen ze voor de laatste keer naar het gebouw fietste waar ze de gesprekken voerde, kon ze zich niet voorstellen dat ze er in het begin zo tegenop had gezien.

Geen enkele keer was in de gesprekken een grens overschreden die ze niet wilde overgaan. De psychotherapeute voelde perfect aan in welk ge-

bied er rondgekeken moest worden hadden opgevoed. „Als er problemen en leidde haar daar als een soort gids zijn met de opvoeding, is er veel vadoorheen. Voorzichtig, maar niet ker sprake van onvermogen dan van soft. De pijnpunten kwamen op een schuld”, had haar therapeut gezegd. natuurlijke manier aan de orde.

Het was een zinnetje dat haar bijna Ze moest glimlachen toen ze eraan letterlijk lucht had gegeven. Omdat dacht dat ze inderdaad een heel uur ze nu toch anders keek naar wat hadden gepraat over haar opvoeding onplezierige karaktertrekjes van haar en vooral over de rol van haar moeder moeder. daarin. Liesbeth had verteld wat haar Háár kinderen zouden straks mogemoeder over de therapie had gezegd lijk weer tegen zaken aanlopen die zíj en samen hadden ze er op een goede nu niet goed deed. Daar was ze altijd manier om kunnen lachen. „Het heel erg bang voor geweest. Om het is helemaal niet zo vreemd dat je fout te doen. Maar door de gesprekmoeder angst voelt”, had haar behanken was die angst verdampt. Fouten delaar gezegd. „Doordat jij je leven máken, is namelijk iets anders dan onder de loep legt van een therafout zíjn. peut gaat zij voor haar gevoel ‘s Avonds was er de ultieme * portet * po t ook een beetje in therapie. bevestiging dat het goed e r rt En zij heeft niet jouw was geweest hulp te * problemen, dus zij voelt zoeken. Ze vertelde aan de noodzaak daarvan haar man dat ze voor helemaal niet. En dat het laatst op gesprek was maakt haar bang.” geweest, waarna hij zei: In de gesprekken waren „Stop je niet te snel?” haar ouders niet één keer in „En dat zeg jij?” zei ze de beklaagdenbank gezet. Integenlachend. deel, de gesprekken hadden Liesbeth „Ja, dat zeg ik. Omdat ik merk dat juist duidelijker gemaakt dat ook haar het je goed doet.” ouders een verleden hadden, dat Ze had gezwegen. Maar ze had zich doorwerkte in hoe zij hun kinderen geen betere reactie kunnen wensen.

rt t * po et * po rte

Eindelijk had Liesbeth (39) de stap naar de huisarts durven zetten. En het advies van de arts was kort, maar duidelijk. Ze moest een afspraak maken met een psycholoog voor een consult. Maar daar was haar man bepaald niet blij mee.

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-115-TD-RU03_0.pdf 115

115

11/16/2015 2:54:15 PM

0912-116-TD-AR19_0.pdf 116

11/16/2015 3:01:25 PM

Mondharmonica spelen in het verpleegtehuis Hij heeft een verzameling van meer dan 150 mondharmonica’s.

Gewone, maar ook heel bijzondere exemplaren. Jan Willem Boer (65) bespeelt ze allemaal en treedt vaak op voor oudere en eenzame mensen. „Het is prachtig als je die blije of emotionele reacties ziet.”

TEKST AD ERMSTRANG BEELD SJAAK VERBOOM

ijn eerste mondharmonica heeft hij niet meer. Jan Willem Boer kreeg het muziekinstrument op een bijzondere manier in handen. Hij trof het in een doosje buiten, bij de waslijn van moeder. „We zijn er nooit achter kunnen komen waar de mondharmonica vandaan kwam.”

Hij was toen zeven jaar oud en ging met het instrument aan de slag. „Ik was best muzikaal, hoewel ik geen noot kon lezen. Ik heb dat op latere leeftijd wel geprobeerd, maar ik bleek mezelf een andere vingerzetting te hebben aangeleerd. Het nam daardoor ook veel te veel tijd in beslag.”

Jarenlang speelde hij regelmatig. Op

Z

het gevoel. Zo ook op een harmonium. „We woonden in Wezep en gingen daar naar de gereformeerde kerk vrijgemaakt. Een oom had een traporgel. Uit de kerk kroop ik daar regelmatig achter.” Vrolijk: „Ik heb wel iets met harmoniums. Van een liefhebber, die die orgeltjes restaureerde, heb ik later een hele partij overgenomen. Die stonden bij ons in de stal. Ik gebruikte de onderdelen van de ene voor de andere en verkocht ze daarna.”

Rond z’n 18e jaar verdween de mondharmonica in de kast. „Ik was op een leeftijd dat ik er niet meer zo’n zin in had en heb vele jaren niet gespeeld.”

Daarin kwam verandering toen hij, halverwege de jaren negentig van de

“De meeste heb ik gekocht via internet.” terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-117-TD-AR19_0.pdf 117

117

11/16/2015 3:01:30 PM

vorige eeuw, weer begon te spelen en ook mondharmonica’s begon te verzamelen. Hij heeft er nu meer dan 150. „De meeste heb ik gekocht via internet”, aldus Boer, die ook contact heeft met een liefhebber met een eigen winkel.

TROMPET EN BELLETJES Op de tafel in zijn woonkamer liggen de meest bijzondere exemplaren uitgestald. Een exemplaar met zes verschillende zijden, een zogenaamde trompetharmonica, een instrument met twee belletjes, bluesharmonica’s, een pipeharmonica en een highlander die het geluid van een doedelzak laat horen. In prijs kunnen ze oplopen tot 4000 à 5000 euro, weet Boer.

Zijn collectie omvat Duitse merken als Hohner en Seijdel, Japanse Suzuki’s en verschillende instrumenten van Amerikaanse makelij. Hij kent ze vrijwel allemaal, evenals de voorgeschiedenis. „Seijdel was een oud familiebedrijf dat in Duitsland begon met de productie van mondharmonica’s. Toen ze stopten, heeft Hohner de markt overgenomen, maar na de oorlog is Seijdel opnieuw begonnen.”

Hij zoekt nog een mondharmonica die het geluid van een accordeon benadert. „Ik weet niet of die bestaat, maar het lijkt me geweldig.”

Ook een zogenaamde basharmonica, geschikt voor orkesten, staat op zijn verlanglijstje. „Daar worden soms wel exemplaren van 80 centimeter lang gebruikt. Die kun je met vier man tegelijk bespelen.”

Zijn hobby vraagt wel om regelmatig gebruik van een poetsdoek. „Sommige exemplaren kunnen anders gaan roesten.”

OEKRAÏNE Verreweg het grootste deel van zijn leven verrichtte Boer zwaar werk, in 118

de bouw en aanverwante sectoren. Hij kreeg gaandeweg last van zijn rug en later ook van zijn knie maar compenseerde dat jarenlang door trektochten op de fiets. „Ik heb jaren gehad dat ik meer dan 20.000 kilometer fietste. Ik heb eens in één week 1000 kilometer afgelegd. Dan ging ik alleen naar Zwitserland of Oostenrijk en zat ik daar urenlang in de bergen te spelen op een van mijn mondharmonica’s.

Het voordeel van al dat fietsen, dat ik nog steeds graag doe, is dat je veel lucht hebt. Dat komt bij het spelen goed van pas.”

Met Christenen voor Israël bezocht hij tweemaal Oekraïne. „We hebben daar voedselpakketten uitgedeeld aan arme Joden. Veelal oudere mensen.

Als afsluiting heb ik daar ook gespeeld en later, tijdens een volgend bezoek, in een kinderziekenhuis. Dat waren aangrijpende momenten, eerst tussen al die arme ouderen en later tussen de zieke kinderen.”

Hij had goedkope mondharmonica’s (5 euro per stuk) ingekocht en deelde die ter plekke uit aan de jeugd. „Het instrument was hen volledig onbekend.”

Jan Willem raakt ontroerd als hij terugdenkt aan die reizen, nu al weer enkele jaren geleden. „We moesten over wegen vol enorme gaten en kuilen.

Soms reed je letterlijk om dronken mensen heen. Het zal er wel niet veel beter op zijn geworden.”

JAMMERHOUTJE Anderhalf jaar geleden verhuisde Boer van Wezep naar het Groningse Ter Apel. Onlangs werd hij 65 jaar. „Ik heb nu meer tijd voor mijn hobby’s. Naast de mondharmonica’s is dat (natuur) fotografie.

Hij speelt regelmatig in verpleeghuizen in de omgeving. „Je staat verbaasd hoe sommige mensen, die

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-118-TD-AR19_0.pdf 118

11/16/2015 3:01:31 PM

COLUMN

“Je moet ze wel .” regelmatig poetsen

Taalvermenging NELLEKE BENSCHOP

heel erg suf of dement lijken, reageren op wijsjes die ze uit hun jeugd kennen.” Boer staat tijdens het gesprek regelmatig op van zijn stoel, grijpt een mondharmonica en brengt verschillende melodieën ten gehore. Feilloos speelt hij psalm 42.

Hij kent het vooroordeel over zijn muziekinstrument. „Een jammerhoutje”, zo omschreven veel mensen vroeger mijn mondharmonica. Het instrument heeft te weinig aanzien, is zijn mening. „Je hebt voor vrijwel alle soorten muziek een geschikte mondharmonica. Zelfs voor complete concerten.”

Korte tijd probeerde hij ook een accordeon, in veel opzichten een zusje van de mondharmonica, maar hij viel al snel weer terug op zijn vertrouwde instrumenten.

GRONINGSE VOLKSLIED Het aanzien van de mondharmonica weerhield hem er vaak van om voor anderen op te treden. „Ik ben dat nu een beetje te boven. Bovendien lijkt de mondharmonica de laatste jaren wel wat aan aanzien te winnen.”

Behalve in verpleeghuizen speelt hij op verzoek ook tijdens bepaalde bijeenkomsten, een enkele keer op de markt en soms ook in zijn kerk, een evangelische gemeente.

Boer speelt bij voorkeur geestelijke liederen en psalmen. „Ik improviseer graag. Met moderne liederen heb ik niets. Meestal heb ik bij een optreden een setje van een stuk of tien mondharmonica’s bij me. Voor ouderen zijn kinderliedjes uit hun jeugd ook aardig.

Pas is me gevraagd om het Groningse volkslied te spelen. Nu ben ik geen Groninger, ik ken dat nog niet. Maar als ik een cd’tje bemachtig, moet ik het snel beheersen, denk ik.”

GETROUWD EN MOEDER VAN 5 KINDEREN Kinderen die opgroeien in een christelijk gezin zijn al heel jong bekend met de Bijbelse verhalen en kerkelijke gewoonten. Mooi is dat de Bijbelse en onze alledaagse taal nog wel eens door elkaar heen lopen.

Op weg naar het verlovingsfeest van oom en tante vragen wij nog even aan de kinderen wat je moet zeggen als je een hand geeft. Nou, dat weet zoonlief wel, hoor: „Gefeliciteerd met uw geloof!”

Op een dag staat onze auto bij de garage. Lastig hoor, zo zonder auto, vind ik. „Ja”, zegt zoontje, „we lijken het volk Israël wel!”

Kerkje spelen was ook favoriet. De kerkgangers krijgen wel een wat vrije vertaling van de 10 geboden. Bij gebod 5 horen we: „Eerst uw vader, dan uw moeder.” Dan volgt: „Gij zult niet breken, Gij zult niet echt stelen.”

Een dominee zei eens in zijn dankgebed na de preek: „Misschien was het wat moeilijk voor de

AAN MIJ DE SCHONE TAAK UIT TE LEGGEN WAT HET VERSCHIL IS TUSSEN FARIZEEËRS EN ONZE KERKENRAAD kinderen...” Als we thuis aan de koffie zitten, vragen wij de kinderen waar de dominee over gepreekt heeft. „Nou”, zegt er eentje, „dat begreep hijzelf ook niet zo goed, hij vond het wat moeilijk.”

Samen praten over de kerkdienst is niet alleen fijn, maar ook heel nuttig. Bijvoorbeeld om misverstanden uit de weg te ruimen.

Laatst nog. Dochtertje en ik praten over het grote gebed in de kerk. „Nou”, zegt ze meelevend, „dan moeten de farizeeërs wel heel lang blijven staan!” Aan mij de schone taak uit te leggen wat het verschil is tussen farizeeërs en onze kerkenraad.

WWW.MONDHARMONICAMAN.NL

0912-119-TD-AR19_0.pdf 119

11/16/2015 3:01:38 PM

GESTICHT: vanuit de Gereformeerde Gemeenten in Nederland VESTIGINGEN: 5 locaties, circa 200 cliënten, 300 medewerkers (185 fte) en 400 vrijwilligers AANBOD: woonzorg, logeerzorg en dagbesteding (op bescheiden schaal) BESTUURDER: dr. Klaas Ruitenberg

DE SCHUTSE Welke bedreigingen ziet u voor uw organisatie? „De belangrijkste bedreiging is de teruglopende financiering en de kwetsbaarheid van de ondersteunende diensten, door de kleinschaligheid van onze organisatie. Daar staat tegenover dat we een trouwe achterban hebben, die ons ook financieel ondersteunt.”

vraaggericht is. Daardoor is de ruimte voor identiteitsgebonden zorg toegenomen, ondanks de ontkerstening van de samenleving. Kenmerkend voor het huidige denken is keuzevrijheid voor iedereen. Onze cliënten kiezen zeer bewust voor De Schutse.

De komende tijd willen we ook appartementszorg realiseren en zo mogelijk de gezinshuiszorg uitbreiden.”

Wat zijn de kansen? „De fixatie van het aantal plaatsen is opgeheven, dus we kunnen meer clienten opnemen. Sinds mijn aantreden in 2005 is het aantal bewoners verdubbeld. Die groei zal nog wel even doorgaan. Een van onze krachtigste punten is de duidelijke identiteit, zeker nu de zorg niet meer aanbod- maar

Hoe beoordeelt u de samenwerking met de reformatorische collega-organisaties? „Die had in het verleden een koel karakter. Gelukkig is de verhouding veel opener geworden. Samen met Adullam hebben we een begeleidingsmodel opgesteld op basis van de Triple-C methodiek. Die heeft tot

0912-12-TD-AR01_0.pdf 12

doel mensen met een verstandelijke beperking zo veel mogelijk een normaal leven te bieden, door uit te gaan van hun behoeften, onderliggende oorzaken van probleemgedrag aan te pakken, een onvoorwaardelijke ondersteuningsrelatie aan te gaan en een zinvolle dagbesteding te bieden. We hebben de methodiek toegesneden naar de identiteit en de cultuur binnen onze huizen. Sinds de invoering van het Adullam Schutse Begeleidingsmodel is het probleemgedrag bij cliënten sterk afgenomen.

Qua identiteit staat Siloah iets verder van ons af, maar ook daarmee bezien we wat we gezamenlijk kunnen doen.

Adullam en De Schutse doen al veel samen, Siloah is een goede vriend geworden.”

11/26/2015 11:45:57 AM

EINDEJAARSWOORDZOEKER

Puzzel: Diny van Leeuwen

Streep de 110 namen van theologen (aartsvaders, apostelen, kerkvaders, oudvaders, puriteinen enzovoorts) weg in het puzzelhok. De 22 letters die overblijven, vormen een uitspraak van de kerkvader Augustinus. U kunt deze uitspraak uiterlijk 30 december mailen naar redactie@terdege.nl of sturen naar Terdege Eindejaarswoordzoeker, Postbus 75, 7300 AB Apeldoorn.

ABRAHAM ADAMS ALLEINE AMBROSIUS ATHANASIUS AVINCK BAKER BATES BAXTER BEZA BINNING BOGERMAN BONAR BOSTON BRAKEL BROOKS BUNYAN BURGESS BURROUGHS CALAMY CALVIJN CARYL CAWDRAY CHARNOCK CHRYSOSTOMUS CLARKSON COLLINS COMRIE COSTA 120

CRADOCK CRISP DICKSON DOWNAME EDWARDS FENNER FISHER FLAVEL FLEMING FRASER GOODWIN GOUGE GRAY GREENHAM GROE GURNALL HALYBURTON HELLENBROEK HENRY HIERONYMUS HOOKER HOPKINS HOWE HURST HUS IMMENS IZAK JAKOB KNOX

KOELMAN LEDEBOER LEIGH LEWIS LINDSAY LOCKYER LODESTEIN LOVE LUTHER MANTON MARCHALL MCCHEYNE MILTON MOULIN NEWTON OWEN PAULUS PEDEN

PERKINS PETRUS PHILPOT REVIUS ROGERS RUTHERFORD SALDENUS SCHORTINGHUIS SCHOTANUS SCOTT SECKER SHEPARD SIBBES SMIJTEGELT SMITH SPURGEON STEELE STODDARD

SWINNOCK TAYLOR TEELLINCK TRIGLAND URSINUS VEAL VENNING VOET WARBURTON WATSON WAYNE WELCH WESLEY WHITEFIELD WILCOX WITSIUS

PRIJZEN 1e t/m 4e prijs: ‘Vaarwel, Char Ab. Ontsnapt uit Afghanistan’, door Kate McCord.

5e t/m 8e prijs: ‘Zonder jou’, door Gerdien Nijland.

9e en 10e prijs: ‘Troostrijk gesprek over de kracht van het christelijk geloof’, door Willem Teellinck.

Informatie: www.debanier.nl

terdege • 9 DECEMBER 2015

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\0912-120-TD-HO05_0 120

16-11-2015 15:46:09

puzzel PUZZELOPLOSSINGEN

N

O

E

G

R

U

P

S

U

N

A

T

O

H

C

S

D

M

I

M

E

W

O

H

E

L

L

E

N

B

R

O

E

K

I

R

A

L

S

A

W

E

A

U

R

S

I

N

U

S

H

N

N

B

A

H

O

L

U

N

T

N

S

R

E

G

O

R

B

U

R

O

B

P

A

D

J

A

M

T

O

F

O

S

B

E

Z

A

S

Y

X

E

E

R

E

A

D

N

Y

O

N

R

R

T

N

U

T

T

O

C

S

H

B

S

K

A

I

R

N

N

B

I

E

A

L

E

R

F

R

V

S

A

T

O

M

D

C

U

O

Y

K

O

W

Y

S

I

S

T

E

E

L

E

B

S

E

W

K

G

R

M

N

C

G

D

K

E

M

E

O

N

I

B

U

R

G

E

S

S

E

A

O

C

O

E

O

C

R

E

B

N

N

S

N

I

L

L

O

C

I

L

T

S

R

N

R

O

O

L

E

I

O

E

N

IJ

L

C

N

I

H

A

R

T

U

A

R

M

G

L

D

N

N

S

R

I

V

H

E

M

A

C

U

O

Y

I

D

A

A

I

E

G

I

N

T

F

K

L

F

A

T

C

B

D

H

E

V

O

H

N

L

B

A

E

I

A

I

P

A

R

H

A

Y

D

T

D

L

E

C

C

A

Y

O

S

L

N

W

E

O

C

A

R

L

A

I

E

C

S

R

K

N

V

H

E

D

L

G

R

S

H

N

Y

A

R

M

O

I

D

E

U

I

E

I

S

S

U

A

K

M

A

A

L

H

D

S

S

M

R

B

W

R

G

A

E

O

R

G

I

IJ

L

S

O

N

T

E

I

M

A

R

K

H

Y

D

G

R

A

Y

N

T

L

I

V

A

R

E

U

E

W

O

C

O

A

R

E

K

C

E

S

E

E

U

E

M

I

W

H

N

D

O

N

O

R

O

E

C

L

V

H

G

V

S

S

L

G

H

G

S

E

K

I

K

D

F

N

O

A

E

G

E

A

U

U

E

L

I

N

N

A

S

V

E

W

R

Y

N

R

A

U

L

L

L

M

O

A

T

I

R

M

E

A

R

A

E

E

N

K

L

O

T

F

U

O

K

N

E

T

R

A

N

O

B

C

H

H

I

S

I

R

A

L

A

T

R

D

F

R

P

H

I

L

P

O

T

C

W

O

Z

R

Y

E

P

S

S

C

I

O

L

E

K

A

R

B

U

C

S

N

A

U

L

M

E

O

I

R

E

H

T

U

L

IJ

E

I

R

M

O

C

K

B

O

I

T

S

W

I

L

C

O

X

N

O

T

S

O

B

A

X

T

E

R

N

R

Y

E

S

D

S

U

I

S

O

R

B

M

A

H

N

E

E

R

G

U

R

L

P

E

D

E

N

I

L

U

O

M

E

M

A

N

W

O

D

S

H

S

U

N

E

D

L

A

S

U

I

S

T

I

W

A

Y

N

E

K

C

A-3 (Bijbelse cijferpuzzel): Hooglied 5:10 (Hij draagt de banier boven tienduizend); Exodus 17:15 (de HEERE is mijn Banier); Numeri 2:2 (een ieder onder zijn banier); Psalm 60:6 (die U vrezen, een banier gegeven); Hooglied 2:4 (de liefde is Zijn banier over mij); Jesaja 5:26 (Hij zal een banier opwerpen); Jesaja 11:10 (tot een Banier der volken); Jesaja 13:2 (heft op een banier op een hoge berg); Jesaja 30:17 (als een banier op een heuvel); Jesaja 49:22 (tot de volken zal Ik Mijn banier opsteken); Jeremia 4:6 (werpt de banier op naar Sion); Jeremia 51:12 (de banier op de muren van Babel); Zacharia 9:16 (in Zijn land als een banier opgericht worden).

B-3 (Lettergreepwegstreper): 1. rollator, 2. hospitaal, 3. brancard, 4. specialist, 5. narcose, 6. diacones, 7. broeder, 8. invalide, 9. medicijn, 10. patiënt, 11. recept, 12. therapie.

Mantelzorg, hulpbehoevend.

C-3 (Groeipuzzel): 1. veer - verte - verzet, 2. rots - korst - strook, 3. ijker - kijver - vetrijk, 4. wiel - welig - wilgen, 5. item - mirte - striem, 6. loge - ongel - lounge, 7. lama - Palma - plasma, 8. idee - dieet - editie, 9. geel - regel - gareel, 10. ezel - leuze - zeelui, 11. riek - klier - keiler, 12. sein - Stein - genist, 13. wieg - gewin - weinig, 14. Eire - gerei - reiger, 15. rein - knier - inkeer, 16. koen - knoet - beknot. Vrijwilligerswerk, zorginstellingen.

D-3 (Slangdoorloper): 1. Hiv., 2. vendu, 3. urine, 4. egaal, 5. lever, 6. roep, 7. plomp, 8. pilav, 9. vijzel, 10. lepra, 11. allee, 12. erica, 13. actie, 14. erker, 15. raming, 16. grond, 17. dronk, 18. karwei, 19. ingenu, 20. uitweg, 21. groen, 22. noch, 23. hoed, 24. drone, 25. ei, 26. Isaï, 27. innig, 28. graad, 29. deilé, 30. enigma. Hulpvaardigheid, verpleegkundige.

E-3 (Woordpuzzel): bruiDstaart, galAdiner, huisHuur, kleinEren, nachtTrein, aardEwerk, startBlok, zandSteen. Bethesda. terdege • 9 december 2015

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\0912-120-TD-HO05_0 121

121

16-11-2015 15:46:24

Indrukwekkende zang... €16,90 Gevoelig orgelspel...

Inspirerende orkestbegeleiding...

Chr. Urker Visserskoor ‘Crescendo’ o.l.v. Louwe Kramer

W

€14,90 Kerst metChr. Mannenkoor Staphorst

N

U IE

!

€14,90

KerstmetEnsembleSonore

€14,90 KerstmetMartinMansen CarinaBossenbroek

Toonaangevend

Gratis verzenden

Gerenommeerde artiesten

Bij aankoop vanaf € 20,00

Geluidsopnames

Webshop

Kwaliteit & Ervaring

Mp3’s CD’s Bladmuziek

sthrecords.nl

Contactgegevens ADRES Bijdorp-west 74

TEL.

2992 LC Barendrecht

0180 - 760999

EMAIL info@sthrecords.nl

Unieke selectie Bekroonde Rioja wijnen In 1991 kreeg Rioja de status Denominación de origen calificada (DOCa). Deze DOCa-status geldt alleen voor wijnen van de hoogste kwaliteit, die over een lange periode bewezen hebben die kwaliteit te kunnen garanderen.

Exclusief voor de lezers van dit magazine hebben we een unieke selectie gemaakt van het allerbeste wat Rioja u te bieden heeft. Wij selecteerden voor u uitsluitend wijnen die bekroond zijn met 1 of meerdere medailles waaronder zelfs de Beste Rioja ter wereld! Wacht niet langer en bestel dit unieke pakket vandaag met ruim 40% korting voor slechts € 49,99!

Era Costana Rioja Crianza 2012 Heerlijke medaillebekroonde Rioja die tot het absolute topniveau behoort.

Deze combinatie geeft zwoele en volle ronde geuren van rood fruit, specerijen, zoethout en vanille.

Verkozen tot de Beste Rioja ter wereld en daarnaast bekroond met meerdere medailles.

Mondvullende wijn met een overweldigende structuur en verleidelijk lange fruitige afdronk.

GRTVRZ

Ja, ik bestel

wijnen (3124921) à € 44,99 per doos

De wijn is rijp en vol van smaak met impressies van rood fruit, kruiden, hout en vanille.

Naam:

M

Laztana Rioja Reserva 2009

Straat:

Nr:

In de geur en smaak intense indrukken van rode bessen, zoethout, vanille en rokerige tonen.

Plaats:

V

Postcode: E-mail: Telefoon: Geboortedatum:

Añares Rioja Reserva 2009

*Gratis verzending t.w.v. € 5,95.

Betaling per factuur na levering. Gemakkelijk en zonder risico.

Het vlaggenschip van Bodegas Olarra de meervoudig bekroonde Añares Rioja Reserva.

Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelop naar: Uitdewijnkelder, Antwoordnummer 616, 8400 VB Gorredijk

De wijn is rijp en vol van smaak met impressies van rood fruit, kruiden, hout en vanille.

Vragen? Telefoon 020-7604108 (ma t/m vr van 8:30 tot 17:00) of mail naar info@uitdewijnkelder.nl

Bestel via www.uitdewijnkelder.nl of bel 020-7604108 (ma. t/m vrij. 8.30 - 17.00 uur)

Pag 122.indd 1

Gratis verzending code: GRTVRZ

____ X dozen (à 6 flessen) Proefpakket Bekroonde Rioja

Intense en volle wijn met impressies van rood fruit, kruiden en eikenhout.

(t.w.v. €5,9 5)

BESTELBON RIOJAPAKKET

Een waar medaillekanon met inmiddels al zeven medailles!

Overladen met talloze medailles, voor jaargang 2012 was het met maar liefst 8 medailles helemaal raak!

gratis verzending: Gebruik uw code voor

Probleemloos retourneren

De beste prijs/kwaliteit verhouding

Anares Rioja Crianza 2012

Cerro Anon Rioja Crianza 2012

€44,99

DE LEKKERSTE WIJNEN UIT DE KELDER Gratis bezorging

Erudito Rioja Reserva 2009

18 Maanden opgevoed op eikenhouten vaten. Al bekroond met maar liefst 3 medailles.

€85,99

UITDEWIJNKELDER.NL

Geen 18, geen alcohol

16-11-2015 8:18:52

GESPOT

Man en dol op frisdrank? Volgens een onderzoek onder 42.000 Zweedse mannen is dat een gevaarlijke combinatie. De onderzoekers bekeken volgens het British Medical Journal ruim twaalf jaar de drinkgewoonten van de mannen. De groep die elke dag minstens tweemaal frisdrank drinkt, zou 23 procent meer kans op hartfalen hebben dan zij die de zoetigheid laten staan.

HANDIGE HAARBORSTEL ‘Au!’ Haren borstelen is lang niet altijd een pretje. Fabrikant Zenner brengt een nieuwe serie haarborstels op de markt die wel prettig borstelen en dankzij de dunne, soepele pennetjes goed ontwarren. Maar let op: de variant selfcleaning föhnbrush, een model dat makkelijk schoon te maken valt doordat de plastic laag onder de pennen eraf kan, heeft stugge pennen. En die borstelen niet fijn. Prijs: vanaf € 4,99.

TANDENBEESTJE De eerste wiebeltand is een heuse mijlpaal in het leven van een kleuter. Maar waar laat je nu zo’n schattig, klein tandje? Dat vroeg ook Helga de Leeuw van tof-shop.nl zich af. En daarom maakt ze van 100 procent wolvilt grappige tandenbeestjes (€ 22,75). De ‘bek’ van één van de negen vilten melktandendoosjes bestaat uit twintig cirkels.

Dat aantal correspondeert precies met het aantal te wisselen tanden en kiezen.

De cirkels zijn gevuld met zachtblijvende was, zodat de tand of kies goed blijft zitten.

Nu maar hopen dat zoon- of dochterlief niet per ongeluk een tand of kiesje doorslikt...

VAN BOERENKOOLSTAMPPOT TOT THEEFEESTJE Er zijn kookboekenschrijvers van wie je elk boek dat ze uitbrengen meteen op je verlanglijstje schrijft. De boeken van Karin Luiten (kokenmetkarin.nl) vallen in die categorie. De uitgave van haar tiende kookboek vond ze wel reden voor een feestje.

“De vrolijke tafel, feestrecepten voor elke dag” (€ 24,99) biedt in veertien hoofdstukken ruim honderdvijftig „kleine-moeitegroot-effect recepten”. Van een theefeestje met banaanpavlo-

vaatjes en mini-zalmzuiches tot een hoofdstuk Hollands glorie waar je in deze tijd van het jaar dankbaar gebruik van kunt maken. Stoofpeertjes of de o zo simpele, maar lekkere boerenkoolstamppot met spekjes en worst. Dat maakt dit kookboek leuk voor iedereen. Nou ja, bijna iedereen. Alleen mensen die het liefst vijf dagen in de week zuurkool zouden eten, komen er bekaaid vanaf. Want Karin eet pertinent geen zuurkool... terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-123-TD-RU04_0.pdf 123

123

11/16/2015 3:02:17 PM

Treinend en trappend naar het werk Ze zijn docent op het voortgezet onderwijs, ze zijn sportief ĂŠn ze hebben een enorme hekel aan files. Met de auto naar het werk? No way. Peter stapt elke dag op de fiets, Harmen in de trein. Gewoon, omdat het goed is.

TEKST EVERT BARTEN BEELD TINEKE VAN DER EEMS

0912-124-TD-AR20_0.pdf 124

11/16/2015 2:52:42 PM

WOON-WERKVERKEER

FIETS VAN DE ZAAK Sinds 1 januari 2015 bestaat de Fiets van de Zaak-regeling niet meer. De overheid heeft die ondergebracht onder de Werkkostenregeling. Je werkgever mag maximaal 1,2 procent van het totale fiscale loon (ook wel de vrije ruimte genoemd) besteden aan onbelaste vergoedingen en verstrekkingen voor zijn werknemers. Dat kan dus een fiets zijn. Woon je op fietsafstand van je werk en heb je interesse?

Vraag je werkgever naar de mogelijkheden. De regeling stelt geen voorwaarde aan het soort fiets, daar ben je vrij in.

en luxe fiets heeft hij niet.

Peter Aangeenbrug (28) uit Moordrecht doet het met een gewone Gazelle met drie versnellingen. „Liever een eenvoudige fiets die het doet dan zo’n luxe ding waar veel onderhoud aan nodig is. En je gebruikt toch meestal maar twee of drie versnellingen.”

Het tekent de nuchtere houding van de jonge docent van het Wartburg College in Rotterdam. Elke dag peddelt hij 12 kilometer heen, 12 kilometer terug. „Het kost me een halfuurtje per keer. Fietsen maakt je hoofd leeg. ’s Morgens als je op school aankomt, ben je lekker fris.

En ’s middags is de stress van de dag er weer uit. Heerlijk toch?”

E

TIJDWINST Tot een paar maanden geleden woonde Peter in Utrecht, de stad waar zijn vrouw werkt. „Toen we

op zoek gingen naar een ander huis, moest het iets worden tussen Utrecht en Rotterdam. Uiteindelijk zijn we in Moordrecht terechtgekomen. Op fietsafstand van mijn werk dus.”

De keuze voor het stalen ros was snel genomen. „Toen we nog in Utrecht woonden, stapte ik om zeven uur in de auto om de files voor te zijn. Nu vertrek ik om half acht.” Tijdwinst is een van de voordelen van het fietsen.

Maar er is meer. Peter somt op: „Het kost minder, is beter voor het milieu en de beweging is ook nog eens gezond voor je.”

Je zou je bijna afvragen waarom mensen nog in de auto stappen. Als Peter ’s morgens op het viaduct over de A20 rijdt, kan hij enig gevoel van leedvermaak dan ook niet onderdrukken. „Ik zwaai even vriendelijk naar al die mensen in de file en trap vrolijk verder.”

REGENPAK Maar als het regent, is het toch een stuk minder aangenaam op de fiets, toch? De docent haalt zijn schouders op. „Dan trek ik gewoon mijn regenpak aan. Daar is niets spannends aan hoor.”

Dat is de route wél, die hij elke dag fietst. „Vanuit Moordrecht rijd ik door de polders, over dijken, langs de IJssel. Prachtig is het daar. Daarna kom ik langzaam maar zeker in stedelijk gebied. Ook hier is altijd van alles te zien.”

Meerijden met collega’s doet Peter niet. Waarom niet? Hij lacht even. „Ik ben niet echt een ochtendmens”, zegt hij dan enigszins verontschuldigend. „Vorige week kwam een collega naar me toe, omdat hij dacht dat er iets aan de hand was. Die morgen in het fietsenhok had ik blijkbaar niet al te veel tegen hem gezegd.”

Hij grijnst even. „Maar als collega’s

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-125-TD-AR20_0.pdf 125

125

11/16/2015 2:52:44 PM

Prins Bernhardlaan 45 3901 CA Veenendaal Tel.: 0318-511143 GRATIS PARKEREN

KOOP R E V IT U S G IN IZ U VERH

maandag geopend op afspraak dinsdag t/m donderdag 10:00 - 18:00 vrijdag 10:00 - 21:00 zaterdag 10:00 - 17:30

EETKAMERSTOELEN • BANKSTELLEN • RELAXFAUTEUILS • STA-OP STOELEN • MEUBELPROGRAMMA’S

DE ZITSPECIALIST VAN VEENENDAAL EN OMSTREKEN

Pag 126.indd 1

16-11-2015 6:02:47

TWENTY-THIRTY ’s middags samen op willen rijden: prima natuurlijk.”

In de polder kan het flink waaien.

Ook de grote hoeveelheid dijken – de ene keer erop, dan weer eraf – maakt de route niet eenvoudig. En nu de winter in zicht komt, met kou, gladheid, sneeuw misschien wel, zal het er ook niet gemakkelijker op worden op de fiets. Peter haalt zijn schouders op. Hij heeft zijn keuze gemaakt.

Het weer houdt hem niet tegen. Een dijkje meer of minder ook niet. Zelfs niet met ‘maar’ drie versnellingen.

Besparing voor werkgever Niet alleen voor werknemers is het interessant om met de fiets naar het werk te gaan. Ook werkgevers hebben voordeel, aldus de website fietsennaarhetwerk.nl. Stel, een bedrijf heeft 50 werknemers die allemaal met de privéauto naar het werk komen. Als vijf collega’s gaan fietsen, levert dat het bedrijf een besparingspotentieel op van bijna 8000 euro op jaarbasis, vooral gebaseerd op parkeerkosten.

TREINREIZIGER Even een sprintje trekken om de trein te halen. Harmen Blok (31) uit Deventer doet het regelmatig als hij van zijn werk komt. Natuurlijk lokt dat reacties uit bij de leerlingen van het Driestar College in Gouda, waar hij les geeft. „Weer te laat vertrokken, meneer?”

Soms geeft een leerling hem spontaan een lift. „Dan word ik netjes bij het station afgezet. Dat kan ik wel waarderen.”

Harmen reist elke werkdag met de trein van zijn woonplaats Deventer naar Gouda. Een enkele reis duurt een uur en een kwartier. Als alles meezit. „Gelukkig heb ik meestal een directe verbinding. Als je moet overstappen, loop je het risico dat je een trein mist.”

TOREN VAN ZWOLLE Het traject Deventer-Gouda kan Harmen ondertussen wel dromen.

En daar ligt een gevaar. „Soms past de NS een treinwissel toe in Utrecht of Amersfoort. Als ik dan verdiept ben in schoolwerk, let ik niet op de omroepberichten. Het is me al eens gebeurd dat we een brug over reden, ik naar buiten keek en in plaats van de toren van Deventer de toren van Zwolle zag. Zo ben ik ook een keer ’s morgens in Rotterdam-Centraal uitgestapt. Dan sta je wel even raar te kijken.”

0912-127-TD-AR20_0.pdf 127

Het blijft dus opletten met die treinen. Als ze rijden natuurlijk. Of is dat te negatief? Harmen vindt van wel. „In de vier jaar dat ik op deze manier reis, heb ik het twee of drie keer meegemaakt dat er echt grote problemen waren. En één of twee keer kwam ik door een kleine vertraging een paar minuten te laat in de les.”

TREIN EERDER Dat Harmen bijna altijd op tijd is, heeft te maken met zijn keuze om een trein eerder te nemen. „Elke morgen pak ik de trein van 6.30 uur. Dan ben ik niet alleen op tijd op school, maar reis ik ook met korting, omdat ik een Dal Voordeel-abonnement heb. ’s Middags probeer ik de trein van 16.09 uur te nemen. Ik kan tot 16.05 uur met korting inchecken.”

De structuur van het treinen past bij Harmen. Hij vindt het heerlijk om zijn vrouw te laten weten dat hij exact om 17.30 uur thuis is. Geen marges van een uur, omdat er ‘toevallig’ file staat op de plekken waar je langs moet. Ja, in de trein is het ook wel eens druk, moet Harmen bekennen. „Maar omdat ik vroeg in het traject instap, heb ik altijd een plekje om te zitten.”

Korting in daluren Als je met de trein reist en vijf minuten voor 06.30 uur incheckt, kun je met een Dal Voordeel-abonnement van de NS met 40 procent korting reizen. Het tijdstip van uitchecken maakt niet uit. Hetzelfde geldt voor ’s middags tot 16.00 uur.

Harmen Blok heeft het precies zo uitgekiend dat hij elke dag (op enkele uitzonderingen na) met korting kan reizen.

11/16/2015 2:52:49 PM

Proiteer van smakelijke jubileumacties bij Molen ‘De Zwaluw’ in Kesteren Woensdag en donderdag extra korting!

Alleen in december en januari iedere woensdag en donderdag 12,5% korting op de gehele menukaart.

Gratis welkomstdrankje Boek een kerst- of nieuwjaarsreceptie en ontvang een gratis welkomstdrankje naar keuze vooraf.

Jubileum high tea Reserveer vóór 31-1-2016 een gezellige high tea met 12,5% extra korting.

Vraag naar de voorwaarden - Niet i.c.m. andere acties alleen geldig op vertoon van deze advertentie

Ter overname wegens leeftijd

VAKANTIEBUNGALOWPARK ca. 5 ha. Prachtig gelegen in de

SCHOTSE HOOGLANDEN 21 Lodges voor de verhuur Beheerderswoning met receptie en magazijn Wasserette Bar - restaurant met 60 zitplaatsen en volledige vergunning Prijsindicatie GBP 1.850.000,00 k.k.

Prachtige bosrijke omgeving met groot meer op loopafstand om te roeien en/of vissen De bakermat van de Schotse Puriteinen MEER INFO EN CIJFERS TE BEVRAGEN BIJ: * MAKELAARDIJ * EMIGRATIE

Boek vóór 31-1-2016 je bruiloft bij Molen ‘De Zwaluw’ en ontvang een cadeaubon van De Bongerd t.w.v. €250,-

Molen ‘de Zwaluw’ • Kesteren • Tel. 0488 48 8833 • www.molendezwaluw.nl

Pag 128.indd 1

H. VAN D I J K WWW.HVANDIJK.NL

0318 - 57 13 38

16-11-2015 6:04:09

WOON-WERKVERKEER

Harmen Blok: “Omdat ik vroeg in het traject instap, heb ik altijd een plekje om te zitten” De rust van het treinreizen waardeert Harmen enorm. „’s Morgens lees ik een krantje, eet een boterhammetje en kom rustig op school aan. Ook wil ik nog wel eens een boek lezen.”

Houdt hij ook stille tijd in de trein?

De docent schudt zijn hoofd. „Nee, dat doe ik liever thuis. Stil zijn voor God, terwijl er iemand tegenover of naast je zit, werkt niet. Soms bereid ik wel een dagopening voor, als ik die moet geven.”

Vier jaar geleden woonde Harmen nog vijf minuten bij het Driestar College vandaan. „Toen ging ik op de fiets.” Nu maakt hij van al zijn collega’s, in ieder geval qua afstand, de langste reis. Waarom toch? Harmen begint te lachen. „Mijn vrouw komt uit Deventer. Ik ben de liefde achterna gereisd. Maar ik heb het er graag voor over, hoor.”

FIETSEN LOONT Het is lastig om uit te rekenen hoeveel geld je precies bespaart als je elke dag met de fiets naar het werk gaat in plaats van met de auto. Er zijn veel variabelen waar je rekening mee moet houden: verbruik van de auto, afschrijving, wegenbelasting, verzekering en onderhoud. De meeste woon-werk-vergoedingen zijn vooral gebaseerd op brandstofverbruik. Alle andere kosten moet je dus zelf dragen. Fietsen is daarom al snel goedkoper, zeker als je gebruik kunt maken van de fietsregeling (zie ‘Fiets van de zaak’). Bij een fiets heb je alleen te maken met aanschaf, eventuele verzekering en afschrijving. O ja, laten we het regenpak niet vergeten.

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-129-TD-AR20_0.pdf 129

129

11/16/2015 2:52:53 PM

onbehagen te uiten. Ga je daar op een foute manier mee om, dan belanden ze in een negatieve spiraal van fysiek geweld, zelfverwonding, het smeren met ontlasting of ander mensonwaardig gedrag.”

HOUDGREEP Buiten proberen Teunie en René met eindeloos geduld Laurens in de benen te krijgen. Pas na een uur heeft het effect. Toch prijst René, van origine groenteboer, nog altijd de dag waarop hij voor dit werk koos. Elf jaar geleden kreeg hij bij De Schutse de mogelijkheid zijn jeugdideaal te realiseren. „Al die jaren heb ik op de Tuinfluiter gewerkt, maar qua samenstelling is de groep fors veranderd. Toen ik startte, werkten we met twee man op acht cliënten. Een paar hadden intensieve begeleiding nodig. Omdat dat ten koste ging van de andere bewoners, zijn we ze één op één begeleiding gaan geven.”

Bij agressief gedrag werden de problematische pupillen in de houdgreep genomen, zo nodig in een isoleerruimte opgesloten en met pillen tot rust gebracht. Elders was het niet anders.

Begin 2011 toonde een uitzending van

de Evangelische Omroep de 18-jarige Brandon in een woonvoorziening van ’s Heerenloo, vastgebonden aan de muur van zijn kamer. De beelden waren voor de Inspectie voor de Gezondheidszorg reden om dit soort dwangmiddelen te verbieden. „Het vraagt een grote mate van tact, geduld, stabiliteit en sensitiviteit om op een goede manier aan te sluiten bij de behoeften van deze cliënten”, weet Aarnoudse. „De kunst is om werkers te vinden die deze kwaliteiten hebben. Daar worstelen ook de collega-organisaties mee.”

Samen met Siloah en Adullam benaderde de reformatorische zorginstelling in Kesteren het Hoornbeeck College, met het verzoek differentiatie aan te brengen in de opleiding voor persoonlijk begeleider gehandicaptenzorg. „De zorg voor cliënten met gedragsproblematiek vraagt een meer specifieke opleiding. We worstelen bij deze doelgroep met een chronisch personeelstekort, omdat nieuwe werkers vaak weer afhaken.”

KOEKJES De bewoners van de Torenvalk zijn in dagbestedingsruimte de Stoptrein

bezig met het inpakken van koekjes.

Vier van de vijf doen dat onder leiding van Martine. Gerwin zit in z’n eentje in de ruimte ernaast, met zijn persoonlijk begeleider Geurt Geurtsen. „Vroeger greep hij je bij de keel als je te dichtbij kwam”, zegt Geurt. „Dat kon hij emotioneel niet aan. Twee jaar geleden heb ik aangegeven dat ik hem graag in een groep zag. Dat werd voor onmogelijk gehouden. Nu komt hij geregeld uit zichzelf naar me toe om me een knuffel te geven en is hij redelijk geïntegreerd in de groep. Dat vind ik goud. In ons huidige begeleidingsmodel nemen we niet de regie van de cliënt over, maar vullen we aan wat hij tekortkomt. Zo vorm je samen altijd honderd procent.”

Cruciaal in de begeleiding is de kunst van het “vooruit organiseren”, zoals de medewerker van De Schutse het noemt. „Als we straks wat gaan drinken, moet ik opletten dat er niet onverwachts andere mensen in de nabijheid van Gerwin komen. Dan gaat het mis. Je moet voor dit werk ook redelijk stressbestendig zijn.

Momenteel is iedereen rustig, maar door een kleinigheid kunnen ze je ineens aanvliegen. Je reactie moet dan 13

0912-13-TD-AR01_0.pdf 13

11/26/2015 11:46:02 AM

De mooiste dag...

Speciaal voor u als abonnee van Terdege...

Haal uw platen maar van zolder!

Platen, bandjes en cd’s afspelen Van € 199,00 voor € 159,00

De landelijke omgeving, de moderne maar sfeervolle ruimtes en de exclusieve aandacht zijn op zo’n bijzondere dag van onschatbare waarde. Bij Mereveld is alles mogelijk: een informele receptie, een sfeervol diner, een spetterend avondfeest of een combinatie ervan. Wij denken graag mee over al jullie wensen!

De Ricatech RMC200 kan alles (af)spelen: platen, bandjes, cd’s en radio. Van buiten heeft hij een prachtig nostalgisch design, van binnen zit het systeem boordevol moderne techniek.

• Platenspeler, cd-speler en cassetterecorder in één • 33, 45 en 78 toeren • AM/FM radio • Ingebouwde stereospeakers: 2 x 2 W • 3.5 mm line in voor andere muziekbronnen • 3.5 mm hoofdtelefoon-uitgang • Klassieke houten kast met deksel • Voeding: 220/230 V

Bestelinformatie Deze actie loopt tot 31 dec. 2015 of zo lang de voorraad strekt. Verzendkosten € 5,95.

Bestel via www.fhshop.nl. of bel 055 - 539 06 78.

Mereveldseweg 9 | 3585 LH Utrecht T 030 - 251 47 80 | info@mereveld.nl www.mereveld.nl

terdege

Kijk voor meer aanbiedingen op terdege.nl/abonneevoordeel

MAATWERK in BHV-opleidingen NIBHV gecertificeerd

Medicall Life Support Zorgt voor Veiligheid en Eerste hulp

VOOR DATUMS ZIE WEBSITE

Medicall Life Support - Hogedijkseweg 18 - 4041 AW - Kesteren Tel: 0488-484350 - Fax: 0488-484924 E-mail: info@medicalllifesupport.nl - www.medicalllifesupport.nl

Specialist in maatwerk overkappingen, tuinhuisjes, schuren en veranda’s.

Wij werken door heel nederland

0187 - 60 52 28 | info@herweijertuintechniek.nl | www.herweijertuintechniek.nl

Pag 130.indd 1

16-11-2015 8:19:45

OPINIE

Leven onder de nazi-dreiging TEKST DR. E (EWALD) MACKAY, DOCENT CULTUURGESCHIEDENIS, FILOSOFIE EN GESCHIEDBESCHOUWING BIJ DRIESTAR EDUCATIEF

Jochem Klepper schreef het lied ‘De nacht is haast ten einde’ in de Tweede Wereldoorlog. J.W. Schulte Nordholt vertaalde het.

U KIEST IN DE SERIE OVER KUNSTWERKEN DEZE KEER EEN LIED VAN JOCHEN KLEPPER. WAAROM? Toen ik op de Guido de Brès zat, noemde onze lerares Duits zijn naam. Van hem staan in het Lutherse Gezangboek enkele liederen.

De toon van overgave en geloof trof mij in deze liederen. Nu, jaren later, vond ik in de boekhandel een prachtige vertaling van de dagboeken van deze bijzondere man, uitgegeven onder de titel ‘Onder de schaduw van Uw vleugels’. Ik heb dit boek gekocht en lees het momenteel. Het is een aangrijpend boek.

WIE WAS JOCHEN KLEPPER?

LIED De nacht is haast ten einde, de morgen niet meer ver.

Bezing nu met verblijden, de held’re Morgenster.

Wie schreide in het duister begroet zijn klare schijn, als hij met al zijn luister, straalt over angst en pijn.

(1e couplet)

Hij is op 22 maart 1903 geboren in Beuthen an der Oder. Zijn vader was predikant in de Evangelische Kirche. Vanaf 1922 studeerde Jochen theologie, met de bedoeling om ook predikant te worden. Hij raakte echter in een diepe persoonlijke crisis en besefte dat het predikantschap te zwaar zou zijn voor hem. Daarom koos hij ervoor om te gaan schrijven.

LUKTE HET HEM OM VAN DE PEN TE LEVEN? Met grote moeite. Bij tijden had hij betaald werk bij het zogeheten Evangelische Presseverband.

Tussendoor schreef hij op eigen gelegenheid boeken en liederen.

In 1929 trouwde hij met een Joodse vrouw, Johanna Stein. In de jaren dertig kwam echter het nationaalsocialisme op en naarmate de jaren

voortgingen, werd de dreigende wolk van het antisemitisme over hun leven steeds groter. Op beklemmende wijze heeft Klepper beschreven hoe het leven hen jaar na jaar op geraffineerde en diabolische wijze moeilijker werd gemaakt.

WAT SCHREEF HIJ ZOAL? Hij heeft enkele romans geschreven, waaronder ‘Das ewige Haus’, over de vrouw van Maarten Luther, Katharina von Bora. Daarnaast schreef hij een aantal geestelijke liederen voor kerkelijk gebruik en ook genoemd dagboek.

WAAROM VINDT U HET GECITEERDE LIED MOOI? Het is een ontroerend lied over de morgenster die, als de nacht nog volkomen donker is, schijnt als eerste teken van het licht van de nieuwe dag. De morgenster is een oudtestamentisch beeld – ‘Esther’ betekent ‘morgenster’ – dat nieuwtestamentisch in Christus oplicht: Hij is de blinkende Morgenster.

HOE IS HET LEVEN VAN JOCHEN KLEPPER EN ZIJN VROUW GEËINDIGD? Zeer aangrijpend. Ze kozen er op 10 december 1942 voor om, toen de vernietigingskampen onvermijdelijk waren geworden, zelf thuis te sterven. Wie ben ik dat ik hierover zou oordelen? Ik sluit me in dezen aan bij het aangrijpende relaas onlangs van een moeder in Terdege, over haar zoon die ditzelfde had gedaan.

Mogen zij in Gods licht zijn!

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-131-TD-AR21_0.pdf 131

131

11/17/2015 4:09:50 PM

Geen mirre en geen goud

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-132-TD-AR22_0.pdf 132

11/17/2015 4:11:18 PM

Goudriaans kerstverhaal door hans Mouthaan beeld stocksy

oudriaan is een echt Alblasserwaards dorp. Huizen en hoeven liggen langs het slingerende riviertje waaraan het dorp zijn naam ontleent. Vooraan de oude kerk, met de uit het lood staande toren. Daarachter de dubbele lintbebouwing in het uitgestrekte polderland, dat doorgraven is met talloze sloten en slootjes. Tientallen bruggen en dammen vormen de verbinding tussen de verschillende landerijen.

Honderden knotwilgen behoren al even onlosmakelijk tot het decor van dit gebied. De jaargetijden geven in elk seizoen aan deze omgeving een extra schoonheid, die de schilderachtigheid vergroot. Was het daarom dat Melchior Busschaert in 1918, na het doven van de grote wereldbrand, op Goudriaan was gebleven?

Er waren talrijke Belgische gezinnen bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog via Bergen op Zoom en Dordrecht in de Waard neergestreken. Maar toen bij het intreden van de wapenstilstand het leven in hun geboorteland normaliseerde, waren ze ook weer teruggekeerd. Melchior Busschaert niet. Hij huurde er sinds zijn komst de opkamer in het voorhuis van Hannes den Hartog, op de Noordzijde. Het stond omstreeks die tijd door het sterven van Hannes’ schoonmoeder juist leeg en was voor de Belgische vluchteling een passend onderdak.

G

Er waren maar weinig mensen op de hoogte van de reden waarom Mels den Bels (zoals ze hem op Goudriaan waren gaan noemen) was gebleven.

Hij leefde tamelijk op zichzelf en was kunstschilder van professie. Dat laatste was al een bijzonderheid op zichzelf. De Goudrianers waren een ijverig volkje. Kerks en werks, als overal in de Waard. En dat was nou iets wat aan de man uit het Belgenland ontbrak. Men luisterde van hem dat hij wel rooms zou zijn en dat was bijna net zo erg als heidens.

En dan werks... Iemand die de dag doorbracht met het verven van landschappen en stillevens moest op z’n best een beetje zonderling zijn.

Ze waren hier gewend te denken aan de opbrengst van melk en kaas, van boter en eieren, vee en landerijen. Maar wat kon nu de baat zijn van schilderwerk, al was het nog zo prachtig. „Van een mooi bord kin je nie ete”, zeiden ze op Goudriaan.

Hannes den Hartog, die er wel van wist, liet de mensen in Goudriaan denken wat ze wilden. Als ze hem zaterdagsavonds in de scheerwinkel aan de tand voelden, liet hij z’n dorpsgenoten even wijs als ze waren. Eens, toen hij als laatste klant op het punt stond de scheerwinkel te verlaten, meende Siem van Sane, de barbier, van het vertrouwelijke ogenblik gebruik te moeten maken. „Hannes”, teemde hij, „waarom zou

dien Bels bij jou in ’t voorhuis nog niet naar ’t Belgenland teruggegaan zijn?”

Hannes, die zich net in z’n dufelse jekker hees, wreef zich nadenkend over z’n gladgeschoren kin en kwam vertrouwelijk een beetje dichter bij Siem van Sane staan. Toen had hij gezegd: „Siem, kin jij een geheim beware?”

En Siem, die meende dat hem nu heel wat toevertrouwd zou worden, had begerig geantwoord: „Netuurluk, Hannes, hoor jij mijn welles over een ander prate?”

Zonder op dat laatste te letten, had Hannes toen gezegd: „Nou, dat kin Mels ok!” Toen was hij de donkere avond ingestapt. Siem van Sane was van hem niets wijzer geworden.

Mels zelf kwam nooit bij Siem van Sane, de Goudriaanse barbier. Hij liet de haargroei op z’n kin en wangen ongemoeid. Als zijn grijze lokken wat al te ver onder z’n verschoten lambard uitstaken, liet hij zich knippen in de herensalon op de Langendijk, in de stad van Gorkum.

Regelmatig ging hij naar de Arkelstad, waar hij zijn doeken probeerde te verkopen bij Reinier van der Hoven, de kunsthandelaar.

Als hij zijn zaken geregeld had, keerde hij over de Schelluinse Voordijk, het Pinkeveer en de Postkade terug naar Goudriaan. Steevast bracht hij dan een bezoek aan de gelagkamer van ‘De Maat’, de enige herberg die 133

0912-133-TD-AR22_0.pdf 133

11/17/2015 4:11:18 PM

“ Ht is ijd om uw vakaNie voor 2016 e boeken!

NIEUW! DEN BLIJEN HEMERT 8-16 ����. �������� ���� ������ �������

Zutphen

Apeldoorn

± 20 min

± 30 min

DICHTERIJ DAN U DENKT! Arnhem ± 20 min

Pag 134.indd 1

Drempt Doetinchem ± 10 min

16-11-2015 6:07:32

Goudriaan rijk was (de stille knip van Wijntje Rietveld op de Noordzijde niet meegerekend).

Een kroegloper was de schilder in ’t geheel niet, maar dit bezoek aan het oude café sloeg hij niet gauw over.

Meestal was het laat in de middag en op dat tijdstip had Nol de kastelein bijna geen klanten. Mels dronk kalm zijn pintje bier, veegde soms het schuim uit z’n knevel en knoopte met Nol een praatje aan. Het was de uitbater van ‘De Maat’, die achter de tapkast belangstellend luisterde, in de loop van de tijd enigszins duidelijk geworden waarom Melchior Busschaert niet naar zijn vaderland was teruggekeerd.

Gewond naar lichaam en geest was Melchior onder het puin van zijn huis vandaan gehaald Toen de Duitsers in 1914 bij hun opmars door België Antwerpen bombardeerden, was ook Melchiors huis getrofen. Zijn vrouw en twee jongens waren daarbij omgekomen.

Hijzelf had het er levend afgebracht.

Gewond naar lichaam en geest was hij onder het puin van zijn huis vandaan gehaald.

Rood was de hemel boven de tweede stad van België, toen hij in een lange stoet vluchtelingen en gewonden stad en vaderland verliet, op weg naar het neutrale Holland.

Onuitwisbaar bleef dat beeld in zijn geheugen gegrift. Als Melchior soms sober en toonloos een brokstuk van zijn levensverhaal aan Nol de kastelein had verteld, nam hij een linke slok bier en bleef dan lange tijd voor zich uitstaren. Nol wreef tijdens die stilte wat denkbeeldig stof van het bufet en zei ook niets, totdat de kunstschilder zijn gelag betaalde en opstapte.

Het was bij een dergelijke gelegenheid dat de man uit België bijzonder in zichzelf gekeerd was. Nol wist ook niet beter dan er het zwijgen toe te doen. Maar hij zag wel dat er veel in de schilderskop omging. Na de laatste teug gerstenat zette Melchior zijn pul iets te nadrukkelijk neer.

Toen keek hij de man achter de bar uitdagend aan en zei: „Awel, gij tapper, hoe haat ik dat gezeur aan mijne kop! Ik zij een vrije vogel en ik pint naardat het mij voor den geest komt.

Maar nou heeft die Gorkumse kunstkramer mij mooi opgezadeld met een opdracht van een nonnekesklooster uit het Brabantse! Of ik een schilderstuk voor hunne refter wilde maken over de aanbidding van de wijzen uit het oosten...”

Hier zweeg Mels een ogenblik.

Nol, hoewel niet snel om woorden verlegen, wist niet wat hij zeggen moest. Het was ook niet nodig, want even later vervolgde de schilder, als sprak hij voor zichzelf: „Nimmer had ik me meer in willen laten met die hele santenkraam van de kerk. Ik heb Antwerpen zien branden. Ik heb tot God geroepen. Geschreeuwd!

Tevergeefs! Mijne jongens en hunne moeder stierven onder het puin. Nu moet ik schilderen. Ik moét, want ik heb de laatste tijd weinig doeken

kunnen verkopen en ik moet Hannes den Hartog toch ook zijn huurpenningen betalen.”

Toen, als uit een andere wereld zich tot Nol wendend: „En jou je gelag...”

De kastelein van ‘De Maat’, niet op de hoogte of de Goudriaanse kerk vanbinnen wit of zwart was en zeker niet gewend om een gesprek over een godsdienstig onderwerp te voeren, was blij met de laatste opmerking. Het gaf hem houvast om het gesprek te hervatten. „Mels”, zei hij, „et is zo, dat we allemaal wel is wat motte doen daer we gien trek in hebbe. Man, schilder voor die nonne dat schilderij. Strijk je geld op en daermee uit!”

Mels antwoordde niet. Een kwartier later, toen de bode uit Nieuwpoort zijn paard aan een van de ringen van de uitspanning vastmaakte, stapte hij op. Nol zag hem die herfst niet meer in ‘De Maat’.

Kwam Melchior gewoonlijk al bijna het huis niet uit, dat najaar zag men hem nergens. Eerst had hij dagenlang geen streek op het linnen gezet, uit weerzin tegen zijn opdracht.

Toen was hij langzamerhand begonnen, gedachtig aan de nuchtere opmerking van Nol. Vanuit zijn kerkelijke traditie hield Mels het aantal oosterse geleerden die in Bethlehem het Christuskind kwamen aanbidden op drie. Hij was opgevoed met de kennis van hun namen: Melchior, Balthasar en Caspar. Hij wist van de gaven: goud, wierook en mirre, die zij de Koning der Joden aanboden. Hij groepeerde hen in hun vorstelijke gewaden om het Kind, Dat hen met verwonderde ogen aankeek vanaf de schoot van Zijn moeder.

terdege • 9 december 2015

0912-135-TD-AR22_0.pdf 135

135

11/17/2015 4:11:19 PM

Maakt hoogtepunten compleet!

Feestelijk culinair zakelijk

TAPIJT & VINYL

LAMINAAT VLOEREN LAMINAAT VLOEREN

INTERIEURS INTERIEURS

PVC VLOEREN

HOUTEN VLOEREN

RAAMDECORATIE

stofferingeninterieurs.nl

06 - 214 16 206

info@stofferingeninterieurs.nl

GEEFT U ONS EEN WARM THUIS? DONEER OF ADOPTEER www.pineta .nl

Nunspeet

T (0341) 26 00 26

WWW.JEMIMA.NL

IBAN NL53 RABO 0367 5075 60

BELEEF LiVE Echter wordt het niet Met de Johannus LiVE is in de orgelwereld definitief een nieuw tijdperk aangebroken. Niet eerder waren het klassieke pijporgel en het geavanceerde digitale orgel zo dicht tot elkaar genaderd. Want vanaf nu speelt u rechtstreeks op de levensechte orgels van tientallen beroemde internationale kerken en kathedralen. Van Parijs vliegt u in een oogwenk via Utrecht naar Dresden.

Vanuit uw huiskamer. Met de Johannus LiVE.

LiVE III

Pag 136.indd 1

17-11-2015 8:24:12

Tegen de achtergrond van een brandende stad vluchtten talloze mensen de weg naar Bethlehem op Achter hun rug was de open poort naar de straat. Lange tijd bleef dat gedeelte onbeschilderd. Slechts langzaam en met grote tussenpozen vulde de schilder deze opening. Zo traditioneel als de voorstelling van de koningen en het Kind was, zo ongebruikelijk waren de beelden die zich op de weg van Bethlehem naar Jeruzalem afspeelden. Met ongewone felheid bracht Mels Busschaert die aan.

Direct achter de opening vielen in het licht van de ster de schaduwen van de rijdieren van de oosterse wijzen. Maar verder, tegen de achtergrond van een brandende stad, waarvan de toren van de Onze Lieve Vrouwe Kerk van Antwerpen en de tempel van Herodes duidelijk herkenbaar waren, vluchtten talloze mensen de weg naar Bethlehem op...

Het was half november toen het schilderij klaar was. Mels zou de Nieuwpoortse bode bericht doen om hem met het doek naar Gorkum te rijden. Van der Hoven, de kunsthandelaar, had de Brabantse nonnetjes beloofd dat zij hun opdracht voor Kerst tegemoet konden zien.

Het leek wel of de kunstenaar zich leeg geschilderd had. Zo vurig als het doek geworden was, zo uitgeblust en mat was Mels. Hij zat de hele dag en staarde voor zich uit.

Het liep al tegen december toen hij op een morgen zijn woning verliet.

Tamelijk vroeg liep hij naar het eind

van Goudriaan en wandelde hij over de Goosjesweg naar Noordeloos.

Door Slingeland keerde hij langs de Smoutjesvliet terug.

Het leek wel of hij het gebeurde van de laatste maanden van zich af gelopen had. De pittige winterlucht had hem goedgedaan. Hij had het landschap in zijn geest vastgelegd en zich voorgenomen verschillende beelden op het doek te schilderen.

Toen hij in het hoge voorhuis van Hannes den Hartog terugkeerde, was de middag al ver gevorderd. De schemering was ingevallen. Hij maakte het fornuis, dat bijna uitgegaan was, met een paar linke blokken hout weer aan. Toen at hij zijn brood met wat opgewarmde erwtensoep van de vorige dag. Een behaaglijke warmte, na de winterse kou van de lange wandeling, doorstroomde de schilder. In het schemerduister van de late middag legde Melchior Busschaert zijn hoofd op z’n armen op de tafel en weldra sliep hij in. Alleen het rosse schijnsel van het vuur dat door de naden en kieren van het fornuis drong, gaf iets verlichting aan het vertrek. Het streek soms zachtjes over het schilderstuk en verlichtte het gezicht van het Kind, Dat het Licht der wereld genoemd wordt...

Hoewel Mels het schilderij niet zag, was hij er zo mee bezig geweest, dat het hem tot in zijn dromen verschrikte.

Groot en dreigend stonden de bran-

dende gebouwen van Antwerpen en Jeruzalem op de achtergrond van het huis in Bethlehem, waar de wijzen hun geschenken en eerbied aan het Christuskind gaven. Daarvoor, tussen de talloze vluchtelingen, voelde Mels, liep hijzelf. Voortdurend op de vlucht voor de dreiging van het vuur.

Hij zag de open poort van het huis in Bethlehem voor zich. De wijzen knielden neer en boden geschenken aan. Hij kon niet naar binnen. Zijn voeten waren loodzwaar, hij had het Kind niets te bieden, geen goud, geen wierook of mirre. Intussen was het vuur zo dichtbij, dat de vlammen van de brandende stad om hem heen sloegen. In zijn oren klonk het hulpgeroep van vluchtende mensen en soldaten.

Toen schreeuwde hij zijn angst uit.

Van het geluid van zijn eigen stem schrok hij wakker. Verschrikt keek hij om zich heen. Het opkamertje was fel verlicht door het schijnsel van een groot vuur.

De vuurgloed kwam van buiten.

Door het raam, waarvan de blinden niet waren gesloten, staarde Melchior verschrikt in de vlammenzee. In een lits begreep hij: de hofstee van Teunis Terlouw stond in brand!

Hij greep zijn jas en hoed en sprong het stoepje van zijn opkamertje af.

In een lits begreep hij: de hofstee van Teunis Terlouw stond in brand! terdege • 9 december 2015

0912-137-TD-AR22_0.pdf 137

137

11/17/2015 4:11:19 PM

OTOLIFT uw onopvallende traplift

1

1. Uw trapleuning blijft 2. Brede kant trap blijft vrij 3. Montage op uw treden 4. Dunste enkele rail ter wereld 5. Supercompacte opklapbare stoel 3

5

Huren al vanaf één maand mogelijk 2

Alle keuze in trapliften, nieuw en gebruikt Direct vanaf de Nederlandse fabriek

4

Levertijd vanaf één week Marktleider in Nederland Eigen service netwerk met 24/7 landelijke dekking

Bel gratis 0800 444 777 3

STUUR MIJ DE GRATIS BROCHURE Ik heb een rechte trap

voor een gratis thuisadvies of bekijk

Ik heb een trap met bochten Naam

uitgebreide films op www.otolift.nl

Adres Postcode/plaats

Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelop naar: Otolift Antwoordnummer 17014, 2810 VK Bergambacht

Pag 138.indd 1

TERDEGE 2015

Telefoon

Otolift.

Betrouwbaar familiebedrijf sinds 1891

16-11-2015 6:09:28

De brandende hoeve stond aan de overkant van de Goudriaan, maar een loopbrugje over het veenwatertje verbond beide oevers. Hoewel het feitelijk niet meer was dan een brede plank met een leuning, was Mels in een ogenblik aan de overzijde. Daar liep het al vol met mensen: buren die de getrofen familie te hulp waren gesneld en probeerden nog wat huisraad te redden. Het ging, zoals gewoonlijk in zulke omstandigheden, weinig ordelijk toe.

Ook de mannen van de Goudriaanse brandwacht waren met hun handspuitje op de plaats van het onheil aangekomen. Zij stelden wanhopige pogingen in het werk om met hun gebrekkige middelen de vlammen te bedwingen. Op dat moment kwamen nog een paar mannen, Teunis Terlouw was er zelf ook bij, uit het brandende huis. Ze sleepten een grote kast met zich mee. Juist toen ze die goed en wel hadden neergezet, keek de boer om zich heen. Hij miste Jacob, z’n oudste jongen, een knaap van een jaar of twaalf. Dapper was hij met de anderen mee naar binnen gegaan om nog te redden wat er te redden viel. Maar bij deze laatste poging was hij niet teruggekomen. „Jacob!” schreeuwde Teunis Terlouw. „Jacob!”

Toen deed hij wanhopig enkele passen naar voren. Maar inmiddels had het vuur zich ook meester gemaakt van het voorhuis. Vlammen en rook kwamen door de deur en de opgeschoven ramen naar buiten. Omstanders hielden de vertwijfelde vader in bedwang en een vrouwenstem begon ook te roepen: „Jacob! Jacob!”

Toen stormde een man naar voren.

In het licht van het vuur zagen de Goudrianers het gebeuren. Hij hield

zijn breedgerande laphoed voor z’n mond en baard en rende het brandende huis binnen. Het duurde minuten, het leken uren. Toen kwam Mels terug. Z’n lambard en baard hadden vlam gevat. Hij hapte naar adem, maar... hij sleepte wat mee.

Een jongenslichaam, slap, door de rook bevangen. Eenmaal buiten het bereik van het vuur liet hij het los en met een kreet van pijn en overwinning sprong hij in het water van de winterkoude Goudriaan.

Toen burgemeester De Slijper de andere dag kwam kijken naar de gevolgen van de brand, ging hij ook naar Hannes den Hartog. Jannigje van Hannes den Hartog was ’s morgens al wezen kijken in het voorhuis en had Mels koortsig in de alkoof gevonden.

Samen met haar ging de burgemeester naar de woning van de redder van Jacob van Teunis Terlouw. De schilder lag nog te bed. Het zweet parelde op z’n voorhoofd, terwijl z’n handen onrustig over de dekens zochten.

De burgemeester keek rond. Op de grond lagen de natte, besmeurde en door het vuur aangetaste kleren van de man die avond ervoor zijn leven had gewaagd voor een jongen uit zijn dorp. Hij begreep: hier moest hulp komen. „Vrouw Den Hartog”, zei hij tegen Jannigje, „ik laat je man de dokter uit Noordeloos halen. Let intussen zo goed mogelijk op Busschaert en als er iets nodig is voor zijn verpleging, laat mij dat weten, daar zorg ik voor.”

Die opdracht volbracht ze trouw.

Jannigje was een eenvoudige boerenvrouw die van de wereld buiten Goudriaan niet veel wist. Maar ze

had een hart van goud en groot was haar zorg voor de man die het leven van haar overbuurjongen had gered.

Regelmatig nam Hannes haar plaats over, zodat ze een poosje rusten kon. Toen de avond over Goudriaan viel, zat ze in het opkamertje dat eens door haar moeder bewoond werd.

Laat in de middag was de dokter nog een keer geweest. „Vannacht verwacht ik een crisis”, had hij gezegd.

Jannigje had geknikt. Ze begreep dat het vannacht erop of eronder zou gaan. De zieke was niet bij kennis.

Als hij sprak, was het wartaal. Stil zat ze bij de deur van de alkoof. Als ze het kamertje inkeek, bleven haar ogen rusten op het schilderij. Terwijl ze de prachtige kleuren bewonderde, werd ze opgeschrikt. Er klopte iemand op de deur. Wie? Voorzichtig werd de deur geopend; met een lantaarntje in de hand stapte dominee Alders binnen. De Goudriaanse herder was ’s morgens ook al geweest. Jannigje had hem nu niet meer verwacht. „Mar domenee”, begon ze, „zo laat nog...” „Ja, vrouw Den Hartog, ik wilde voor de nacht de zieke nog opzoeken...”

Voorzichtig liep hij naar het bed.

Terwijl hij ging zitten, trachtte hij de almaar zoekende handen houvast

Ze luisterden samen naar de gebroken klanken die de zieke voortbracht 139

0912-139-TD-AR22_0.pdf 139

11/17/2015 4:11:19 PM

GESTICHT: vanuit de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland in samenwerking met hervormde gemeenten uit de kring rond het blad Het Gekrookte Riet VESTIGINGEN: 16 locaties, circa 430 cliënten, 440 medewerkers (270 fte) en 1500 vrijwilligers Aanbod: 24-UURS INSTELLINGSzorg, woon- en logeerzorg, dagbesteding, kinderdagcentra en zorg aan huis (op kleine schaal) BESTUURDER: Bram Prins

ADULLAM Welke bedreigingen ziet u voor uw organisatie? „Belangrijk is dat we dicht bij onze doelstelling blijven. In alle christelijke organisaties dreigt na verloop van tijd het gevaar van vervlakking.

Interne uitholling doet meestal meer kwaad dan druk van buitenaf.

Gelukkig merken we tot nu bij de medewerkers een grote betrokkenheid op de identiteit, maar als een organisatie groeit, neemt de kans toe dat je een groep mensen krijgt die dr. Fieret de ‘schakelaars’ noemt. Binnen de instelling houden ze zich aan de regels, persoonlijk kijken ze er anders tegenaan.

Die kant moeten we niet op. Met alleen kwaliteit hebben we geen

0912-14-TD-AR01_0.pdf 14

bestaansrecht. Die vind je bij een aantal volstrekt seculiere organisaties ook.”

Wat zijn de kansen? „De overheid legt de verantwoordelijkheid voor de zorg meer bij de burger en zijn omgeving. Door de grote betrokkenheid van onze achterban is onze positie gunstiger dan die van seculiere organisaties.

Dat zien ook de zorgkantoren. Ze beseffen heel goed hoe belangrijk de identiteit is voor onze doelgroep.

De komende tijd willen we onze ambulante zorg uitbreiden. De kwaliteit van de zorg willen we verder verbeteren door het doorvoeren van het Adullam Schutse Begeleidings-

model in de hele organisatie. Dat geeft een heldere focus.”

Hoe beoordeelt u de samenwerking met de reformatorische collega-organisaties? „Tot mijn vreugde leidt het sterk verbeterde contact tussen de bestuurders nu tot concrete samenwerking. Managers van de ondersteunende diensten en coördinators van de intensieve zorg delen kennis en ervaring met elkaar. Met De Schutse organiseren we gezamenlijke bezinningsavonden. Kleinschaligheid geeft betrokkenheid en flexibiliteit, maar waar mogelijk werken we samen. Daarmee combineer je het beste van twee werelden.”

11/26/2015 11:46:12 AM

Brevier

Eenmooiegelegenheid vooreenfeestje!

Woorden voor elke dag

Maarten Luther Het Luther Brevier bevat voor elke dag een Bijbeltekst met uitleg van de reformator Maarten Luther. De keuze van de Bijbelteksten volgt de thema’s van het kerkelijk jaar. Het Brevier maakt Luthers theologie en gedachtewereld door middel van korte teksten breed toegankelijk.

Het moedigt aan tot dagelijkse overdenking van de Bijbel.

Uwfeestopmaat.Mooiesfeervollezalenvoor20tot400personen.Professionelelicht-engeluidsinstallatie. Eigen uitgebreide keuken. Rolstoelvriendelijk. Professionele bediening. Gratis parkeergelegenheid.

Partycentrum Het Dak is een uitstekende gelegenheid voor uw bedrijfsfeesten, vergaderingen, jubilea, congressen, beurzen, verkopingen, productpresentaties en catering. Want... in Het Dak kan het!

Tiendweg 9a • 4142 EG Leerdam • Tel. (0345) 61 36 26 • www.hetdak.nl

In de Betuwe wordt het nog handgemaakt keukens, kasten & trappen etc.

Nieuw verschenen 400 pagina’s

12,95

Rijksen Speciaal Timmerwerk woon- en winkelinterieur

Bestel nu op www.debanier.nl/brevier, ga naar de boekhandel of bel 055 - 539 06 50

Alleen op afspraak: De Woerd 3, 4021 CL Maurik Telefoon (0345) 55 89 24 - Fax (0345) 55 89 28 info@speciaal-timmerwerk.nl - www.speciaal-timmerwerk.nl

Opruiming Proiteer nu van

10-50% korting Op onze najaars/winter collectie

Hartelijk welkom!

Bruinehorst 23, 6744 PA Ederveen, T 0318 - 57 81 10

Pag 140.indd 1

Op niet afgeprijsde artikelen* 10% korting *m.u.v. nieuwe collectie en basisartikelen (zet- en drukfouten voorbehouden)

Burg. Lodderstraat 52, 4043 KM Opheusden, T 0488 - 44 20 00

www.warringkleding.nl

16-11-2015 6:10:50

te geven aan de zijne. Intussen luisterden ze samen naar de gebroken klanken die de zieke voortbracht.

Soms vingen ze er wat van op. Het ging steeds over vluchten en brand, en dan zei hij plotseling: „Ik kan er niet bij... ik heb niets... niets, om het Kind te geven...”

Het licht van de petroleumlamp bescheen het voltooide schilderij.

Het viel glanzend op de prachtige kleuren van het doek. Het deed de geschenken van Melchior, Caspar en Balthasar, goud en wierook en mirre, schitteren. Intussen lieten de lege handen van de schilder zien wat hij in zijn koortsdromen sprak: ‘Ik heb niets, niets...’

Voordat dominee Alders huiswaarts ging, bad hij voor dit schaap dat van zijn kudde niet was en droeg hij het op aan het Kind Dat geen geschenk nodig had.

Die nacht bracht de crisis. Kort en hevig. Uitgeput viel Mels ten slotte in slaap. Het was het begin van zijn genezing.

Het was al laat in de middag op de dag voor Kerst, toen in de scheerwinkel van Siem van Sane verteld werd dat Mels den Bels al gauw naar Antwerpen terug zou keren. Het speet Siem bar dat Hannes den Hartog die dag al vroeg door hem bij de neus genomen was, anders had hij eens voorzichtig kunnen informeren...

Het was maar goed dat hij niet zag hoe dominee Alders op de middag van de tweede kerstdag de Noordzijde van Goudriaan op ging. Toen deze bij het hoge voorhuis van Hannes den Hartog aankwam, werd hij begroet door Teunis Terlouw, diens vrouw en kinderen. Ook zij waren

op weg naar het opkamertje van Melchior Busschaert.

Daarbinnen was het bepaald niet ruim. De kleine kinderen van Teunis en Jaantje Terlouw kregen een plaatsje op een stoof voor het fornuis. De groten zaten om de tafel.

Jannigje den Hartog had chocolademelk gemaakt. Die hield ze warm in de mooie, gebloemde chocoladeketels op de rand van het fornuis. De kinderen wezen – nog wat onwennig in het huis van deze vreemde, bebaarde kunstschilder – naar het grote schilderij van de wijzen uit het oosten. Het was door alle gebeurtenissen nog niet naar het Brabantse gebracht.

Jacob, die na zijn redding door Mels al meer bij de schilder was geweest, was al vrijer. Hij nam zijn broertjes en zusjes mee naar het prachtige doek. De kinderen bewonderden de mooie kleuren en de kleine Aantje van vijf wees naar het brandende tafereel op de achtergrond. Ze vroeg: „Is dat ons huis?” „Ja”, antwoordde Mels, „en het mijne.” „En weet je”, vervolgde hij, „we kregen allemaal weer een onderdak, jullie en ik; een veilig plekje om te wonen.”

Over hun hoofden heen keek dominee Alders ook nog een keer naar het schilderij. Toen zag hij wat nog niemand gezien had: Mels had iets aan het doek toegevoegd. Het moest gebeurd zijn na de nacht waarin hij in zijn koortsdromen had geroepen: „Ik kan er niet bij, ik heb niets...”

In de schaduw van de eerste wijze stond, heel fragiel, nog een man.

Hij heette ook Melchior, maar was kunstschilder van professie. Hij

In de schaduw van de eerste wijze stond, heel fragiel, nog een man stond met lege handen en zijn hele wezen was gericht op het Middelpunt van het schilderstuk.

Samen dronken ze van de warme chocolademelk en aten ze van het krentenbrood dat Jannigje van Hannes den Hartog had gebakken.

Ondertussen luisterden ze naar Melchiors plannen om terug te keren naar Antwerpen.

Voor ze naar huis gingen, zongen de kinderen de kerstversjes die ze geleerd hadden: ‘Stille Nacht’, ‘Nu zijt wellekome’ en ‘Komt allen tezamen’.

En toen zette een van hen in: ‘Vaste rots van mijn behoud...’

Moeder Jaantje wilde nog zeggen: „Dat is helemaal geen kerstversje”, maar dominee Alders zong al mee, tot het derde couplet toe: „Zie, ik breng voor mijn behoud, U geen wierook, mirr’ of goud; Moede kom ik, arm en naakt, Tot de God, Die zalig maakt...”

Bron: ‘Als kAArsjes in de nAcht. kerstvertellingen voor jong en oud’, door hAns MouthAAn; uitgeverij de BAnier, Apeldoorn; isBn: 978 94 627 80972.

141

0912-141-TD-AR22_0.pdf 141

11/17/2015 4:11:19 PM

Effen

EN VOSSENWANTJES Deze wantjes zijn met twee naalden gebreid, dus gemakkelijk te maken. Eerst de effen wantjes voor Daan, daarna de vosjes voor Boaz. Met een beetje fantasie kun je er ook poesjes of konijntjes van maken.

TEKST MAAIKE SCHIPHORST EN ARJANNE VAN DER MEER BEELD MARIANNE WITVLIET

DIT HEB JE NODIG TWEE BOLLEN VOSSENKLEUR, PHILDAR, PARTNER 6 (ik had net te kort aan 1 bol) RESTJES WIT EN ZWART BREINAALDEN 4 EN 4,5 (ik heb dunnere naalden gebruikt, dan worden de wantjes iets steviger)

142

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-142-TD-RU08_0.pdf 142

11/17/2015 4:06:53 PM

CREATIEF

DIT MOET JE DOEN

• Zet 36 steken met naald 4 en brei 18 naalden boordsteek (1 recht, 1 averecht).

• Doorgaan met naald 4,5 en verder gaan in tricotsteek (1 pen recht, 1 pen averecht).

• 1e en 2e naald: tricotsteek.

• 3e naald: 17 st. recht, in steek 18 en 19 één steek meerderen, 17 st. recht (38 st.).

• 4e naald: averecht.

• 5e naald: 17 st. recht, één meerderen in steek 18 en 21, 17 st. recht (40 st.).

• 6e naald: averecht.

• 7e naald: 17 st. recht, één steek meerderen in steek 18 en 23, 17 st. recht (42 st.).

• Zo doorgaan tot er 48 st. op de naald staan (12 voor de duim).

• Zet de steken van de duim op een hulpnaald en brei met de 36 steken verder tot je vanaf de boord 22 naalden hebt gebreid.

• Volg nu het telpatroon verder (zie tek.). Er komt nu wit bij (onderkant vossenhoofd is geheel wit). Minder door aan het begin van de naald twee steken samen te breien, dan 14 steken recht, twee keer twee steken samen, 14 recht, twee samen.

• Haal de draad door de laatste twee steken.

• Brei nu de duim verder. 6 naalden bruin en 3 naalden wit, dan steeds 2 steken samenbreien. Haal de draad door de laatste 6 steken, trek de draad aan en naai de duim dicht.

• Borduur nu de oogjes en de neus op de want.

• Brei de oortjes, 1 recht, 1 averecht.

• Zet 10 steken op. Minder in de 2e naald aan het begin en eind van de naald.

• Minder in de 4e, 6e en 8e naald tot je nog 2 steken hebt. Haal de draad erdoor en hecht de draad af.

Naai de oortjes op de want.

• Naai het wantje dicht (ik deed het aan de buitenkant, steek voor steek).

• Brei het tweede wantje hetzelfde; het gezicht van de vos komt nu aan de andere kant.

• Haak evt. een koordje aan de wantjes.

Tip: Voor een kleiner wantje de polsomtrek meten en zoveel steken opzetten.

Verder hetzelfde breien als de grote want. Het stekenaantal voor en na de duim is nu kleiner. Voor de duim kun je gewoon 12 steken houden; alleen de hoogte iets inkorten.

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-143-TD-RU08_0.pdf 143

143

11/17/2015 4:07:03 PM

WEET RAAD

144

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-144-TD-AR23_0.pdf 144

11/17/2015 4:07:42 PM

PRAKTISCH

Schenken aan kinderen en goede doelen Een goed pensioen, de hypotheek afgelost en sparen levert niets op. Toch moet je 1,2 procent belasting betalen. Je hebt kinderen met een opgroeiend gezin, die best wat geld kunnen gebruiken. Is schenken dan verstandig?

TEKST PETER BOER

1. MAG IK MIJN KIND(EREN) ZO MAAR GELD GEVEN? Als het geen grote bedragen zijn, is dat geen enkel probleem. Elk jaar mag u ieder eigen kind z 5277 geven zonder dat er schenkbelasting is verschuldigd. Kleinkinderen mag u € 2111 per jaar geven.

Elk kind dat tussen de 18 en 40 jaar oud is, mag u eenmalig € 25.322 schenken. Is het bedrag bestemd voor de aanschaf van een eigen huis of het betalen van een studie, dan is dat zelfs € 52.752.

2. WAAROM ZOU IK SCHENKEN? Natuurlijk in de eerste plaats omdat u daarmee de ontvanger(s) blij maakt.

Als u aan een goed doel schenkt, betaalt u ook minder inkomstenbelasting. U verkleint door schenking uw eigen vermogen, waardoor u minder belasting in box 3 betaalt. Verder zal de erfenis kleiner worden, waardoor uw nabestaanden minder erfbelasting zullen betalen.

Geef in ieder geval geen geld weg dat

u zelf nodig hebt, of in de toekomst nodig zou kunnen hebben.

3. HOE HOOG IS DE ERFBELASTING? Dat valt nogal mee, tenzij het om kapitale bedragen gaat. Ten eerste is er voor elk kind een vrijstelling van ruim € 20.000. Daarboven (tot een bedrag van ruim € 120.000 per kind) is het tarief 10 procent. Boven de € 120.000 wordt dat 20 procent.

Schenkingen die gedaan zijn binnen 180 dagen voor het overlijden gelden voor de erfbelasting als erfenis.

4. MAG IK OOK IETS IN NATURA GEVEN, BIJVOORBEELD EEN AUTO? U mag goederen in natura schenken, bijvoorbeeld een auto, een meubelstuk, sieraden of een waardevol schilderij. De waarde ervan is de waarde die deze zaken zouden hebben als u ze op het moment van de schenking aan de meest biedende zou verkopen. U kunt ze laten taxeren, als u niet weet wat de juiste waarde is.

Als u uw huis zou verkopen aan uw kinderen voor minder dan de werkelijke waarde, ziet de belasting het verschil ook als een schenking.

5. MOET IK EEN SCHENKING SCHRIFTELIJK VASTLEGGEN? Nee, dat hoeft niet. Wilt u bijzondere voorwaarden aan de schenking verbinden, dan moet dat wel schriftelijk gebeuren. U kunt bijvoorbeeld eisen dat, als uw kleinkind tot zijn 18e verjaardag niet rookt, hij of zij een bepaald bedrag krijgt.

6. IK HEB WELEENS GEHOORD VAN “SCHENKEN OP PAPIER”. WAT IS DAT? Bij schenken op papier (ook wel “schenken met de warme hand” genoemd) schenkt u aan uw kind(eren) het maximale belastingvrije jaarbedrag en u leent het direct weer terug. Het geld blijft op uw rekening staan en u mag het zelfs uitgeven. U hebt nu formeel een schuld aan uw kind(eren), die u opgeeft in box 3. Dat kan schelen in

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-145-TD-AR23_0.pdf 145

145

11/17/2015 4:07:42 PM

PRAKTISCH

SCHENKEN IN HET KORT • U mag elk jaar € 5277 aan een kind schenken.

goed doel is volledig aftrekbaar van de belasting

• U mag eenmalig 25.322 schenken.

• Erfbelasting: Vrijstelling kinderen: € 20.047. Tot € 121.296: 10 procent. Boven dit bedrag: 20 procent.

• Voor de aankoop van een huis of voor een studie mag u eenmalig € 52.752 schenken • Periodieke schenking aan een

de vermogensrendementsheffing.

Bij uw overlijden wordt de schuld voldaan. Over dat bedrag hoeft dan geen erfbelasting betaald te worden.

Er is wel een belangrijke ‘maar’ aan verbonden: de fiscus stelt als eis dat u elk jaar minimaal 6 procent rente over het geleende bedrag aan uw kind(eren) betaalt! De schenking op papier moet ook letterlijk op papier worden gezet bij de notaris, al is een echte akte niet verplicht. U kunt de schenking altijd herroepen.

7. WAT MAG IK SCHENKEN AAN EEN GOED DOEL? In principe net zo veel als u wilt.

Dat heet een periodieke schenking. Het is een structurele gift (gedurende minstens vijf jaar) aan een goed doel, die is vastgelegd in een schenkingsovereenkomst.

Als goede doelen zijn aangemerkt als algemeen nut beogende instelling (ANBI), zijn zij vrijgesteld van schenkbelasting. U als donateur profiteert maximaal van de giftenaftrek, zonder drempel. Vaak kunt u via de website van het goede doel zo’n schenking regelen.

146

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-146-TD-AR23_0.pdf 146

8. ALS MIJN VERMOGEN KLEINER WORDT, BETAAL IK DAN EEN KLEINERE EIGEN BIJDRAGE ALS IK OOIT IN EEN VERZORGINGSHUIS TERECHT ZOU KOMEN? Dat zou inderdaad kunnen. Sinds 2013 wordt een eigen bijdrage gevraagd, die wordt bepaald aan de hand van het inkomen. Daarbij telt ook 8 procent van het vermogen mee (na aftrek van een vrijstelling van circa € 21.000). Stel dat u € 100.000 bezit, dan wordt er bij uw inkomen opgeteld: 100.000 - 21.000 = 79.000 x 8 % = € 6.320.

Bij opname in een zorginstelling gelden twee bijdragen, de zogenaamde lage en hoge eigen bijdrage. Welke bijdrage van toepassing is, is afhankelijk van een aantal factoren in uw persoonlijke situatie. De lage eigen

Goede doelen met een ANBI-etiket betalen geen schenkbelasting

• Hoogte eigen zorgbijdrage hangt af van: inkomen plus 8 procent van het eigen vermogen.

bijdrage bedraagt momenteel € 159 per maand, de hoge eigen bijdrage kan oplopen tot € 2.285 per maand.

Zie ook: www.hetcak.nl.

9. MOET JE DAN JE “EIGEN HUIS OPETEN”?

Zolang u een eigen huis heeft, hoeft u dat niet “op te eten”. Het staat immers belastingtechnisch in box 1 en niet in box 3. Het wordt anders als u uw huis zou verkopen. Dan verhuist de opbrengst wel naar box 3 en telt die dus mee als vermogen.

10. IS SCHENKEN GEEN VORM VAN BELASTINGONTDUIKING? Nee, schenken is volkomen legaal.

Ook op de site van de belastingdienst wordt er volop informatie over gegeven.

11. WAAR KAN IK MEER INFORMATIE KRIJGEN OVER SCHENKEN? www.belastingdienst.nl/relatie-enfamilie www.schenkservice.nl www.notaris.nl www.vandenotaris.nl www.nibud.nl

11/17/2015 4:07:50 PM

Pag 147.indd 1

19-11-2015 7:52:16

Je hebt alleen natuurlijke materialen nodig

MAAK EEN

schitterende

ster TEKST SUZAN SCHOONHOVEN EN INA VAN BLOOIS BEELD MARIANNE WITVLIET

148

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-148-TD-AR24_0.pdf 148

11/24/2015 4:49:03 PM

CREATIEF

* Maak van smalle latjes of takken een frame van een ster. Om wikkel deze met mos. * Verdeel over de ster bolletj esmos.

Zorg dat de stervorm goed behouden blijft. * Leg een slinger van bessen (Diplocyclo -ranken) over de krans en wikkel deze vast met gek leurd wikkeldraad. * Lijm als laatste de kleine dennenappeltjes vast.

DIT HEB JE NODIG: SMALLE LATJES OF TAKKEN MOS BESSEN (DIPLOCYCLO-RANKEN) DENNENAPPELTJES

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-149-TD-AR24_0.pdf 149

149

11/24/2015 4:49:14 PM

gericht zijn op het laten wegvloeien van de opgekropte spanning. Dat bereik je niet met fysieke grepen, zoals vroeger gebeurde. Daarmee schroef je de angst en agressie alleen maar op.”

KARTON De cliënten van de Tuinfluiter zijn aangekomen bij de kinderboerderij.

Bijna een uur later dan gepland, door de actie van Laurens. Op aanwijzen van Teunie stuurt Jasper een kruiwagen naar binnen. Aline zet zich met Laurens aan het schoonmaken van het kippenhok. Een facilitair medewerker van De Schutse voert een dode geit af.

De bewoners van de Tortelduif, die de stoelen in de hal hebben opgeruimd, zijn na afronding van dat karwei naar de Seinpaal gegaan. Begeleider Niels maakt er een tafel schoon, met een van de cliënten aan zijn hand. Op de grond scheurt Hans, een man van middelbare leeftijd, stukken karton in repen, om die vervolgens in een ton te deponeren. Uit de muziekboxen klinkt psalmgezang. ‘Hoop op God, sla ’t oog naar boven.’

Izak, tijdens de weekopening een vulkaan van emoties, zit nu als een toonbeeld van rust op de familieschommel in de tuin, naast begeleidster Corine. Zij met ‘De geheimen van het dierenrijk’, hij met het blad Vorsten. „Kijk”, wijst hij, „Willem Alexander, die lijkt op jou.” Corina leest onverstoorbaar door. „Uit de knobbelkiezen kan worden afgeleid dat beren alles eten.” Izak kust haar in de nek en laat opnieuw met een brede lach de afbeelding van ’s lands koning zien.

Vanuit de Seinpaal klinkt onverwachts luid gebrul. Met een stuk papier in de hand maakt Hans cirkelende bewegingen rond zijn mond. Niels laat zich voor hem op de knieën zakken, om de oorzaak van de consternatie te achterhalen.

TOPSPORT Veelzeggend is voor bestuurder Klaas Ruitenberg dat de begeleiding van cliënten met ernstige gedragsproblematiek door collega’s van seculiere instellingen meer dan eens ‘topsport’ wordt genoemd. „Ze zuigen alle energie uit hun begeleiders. Petje af voor de mensen die dit volhouden.

Opvallend is dat ze er zelf geweldig veel voldoening aan ontlenen en niet anders meer willen.” „Ik heb de opleiding tot verpleegkundige gevolgd, maar dit is echt mijn ding”, bevestigt Aline van de Kieft.

De werkers van de intensieve begeleidingsgroepen worden in het vroegtijdig signaleren van problemen en het zoeken naar de juiste remedie ondersteund door een orthopedagoog van ’s Heerenloo en een gespecialiseerde arts voor verstandelijk gehandicapten. Daarnaast is er het maandelijkse teamoverleg en worden video-opnames besproken. „Maar het belangrijkst is relatie en ervaring”, vindt René. „Omdat deze cliënten zich verbaal niet kunnen uiten, moet je ze lezen. Door te letten op hun mimiek, hun gedrag, de geluiden die ze maken. Als je jaren met dezelfde mensen optrekt, ontdek je hoe je het best met ze kunt omgaan.”

Met een handige beweging zet de gewezen groenteverkoper Jaap op de toiletpot. Daarna neemt hij plaats op de stoel ernaast en begint hij psalm 42 te zingen. „Daar wordt-ie rustig van. Pas als de stress uit zijn lijf is, komt de plas. Dat kan vijf minuten duren, maar ook een halfuur. Nou, dan zing ik een halfuur ’t Hijgend hert. Laurens zouden we vroeger met fysieke dwang in zijn rolstoel hebben gezet. Dat mag niet meer. Ik wil het ook niet meer. Ik ben hier niet komen werken om te vechten. Met geduld kom je uiteindelijk verder. En deze aanpak geeft veel meer bevrediging.”

“Het is heel belangrijk dat je altijd alles op dezelfde manier doet”

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-15-TD-AR01_0.pdf 15

15

11/26/2015 11:46:17 AM

Komt tot ons Komt tot ons, de wereld wacht, Heiland, kom in onze nacht.

Licht dat in de nacht begint, Kind van God, Maria’s Kind.

Kind dat uit uw kamer klein, als des hemels zonneschijn op de aarde wordt gesteld, gaat uw weg zoals een Held.

Gij daalt van de Vader neer tot de Vader keert Gij weer, die de hel zijt doorgegaan en hemelwaarts opgestaan.

Uw kribbe blinkt in de nacht met een ongekende pracht.

Het geloof leeft in dat licht waarvoor al het duister zwicht.

Lof zij God in ’t hemelrijk, Vader, Zoon en Geest gelijk, nu en overal altijd, nu en tot in eeuwigheid.

Maarten Luther Vertaling: J.W. Schulte Nordholt

Alle medewerkers van Terdege wensen u gezegende Kerstdagen en een voorspoedig 2016

0912-150-TD-RU08_0.pdf 150

11/24/2015 4:37:37 PM

Nieuwe rieten daken.

De prachtige landelijke uitstraling van rietendaken.

De eeuwenoude dakbedekking valt nog altijd in de smaak van tallozen woningen.

Rietdekkersbedrijf H. Boersen is een bloeiende onderneming die zich volkomen richt op duurzaamheid en kwaliteit van rieten daken. Om een goed gelegd rietendak te maken komt er veel vakmanschap bij kijken. “Vakmanschap” dan kenmerkt rietdekkersbedrijf H. Boersen.

We zijn een allround rietdekkersbedrijf dat u ook voorziet van: Timmerwerk aan uw dakconstructie. U moet dan denken aan het leggen van dakplaten, isoleren, dakkapellen op maat, velux dakramen, schoorstenen, maar ook complete hooibergen en prielen kunnen wij voor u verzorgen. Ook voor onderhoud en reparatie aan uw rietendak bent u bij het juiste rietdekkersbedrijf. Rietdekkersbedrijf H. Boersen is werkzaam in heel Nederland.

Timmerwerk: van een pannendak, naar een rietendak.

Voor meer informatie kunt u vrijblijvend contact opnemen via onderstaande gegevens.

Onderhoud aan uw rietendak

HELP het ONDERWIJS in PAPUA!

Hét moment voor FamilyStream!

meeste kinderen HOP werkt nu 4 jaar in Papua, omdat de oudige methode eenv een nu is Er . lezen niet meer leerden hiermee een die ontwikkeld. Kinderen van groep 3 en 4, resultaat dan r bete x 5 een jaar les hebben gehad, hebben nu moet Dit . klaar nu is 5 p groe anderen. Het ontwerp voor bijbel lezen de ren kinde en kunn na Daar len. scho gedrukt worden voor 300 ! en kan dit werk verder worden uitgebreid g. dsla gron else bijb een a’s Papu Geef

Reknr. NL33RABO 0128 1332 60 t.n.v. St Help Onderwijs Papua Lijsterbesweg 35, 3241 BL Middelharnis www.helponderwijspapua.nl

trouwen in stijl!

Pag 151.indd 1

Vlissingsestraat 38-40 4371 RE Koudekerke tel. (0118) 553003 info@huysterschelde.nl www.huysterschelde.nl Hotel Huys ter Schelde

19-11-2015 7:57:02

152

terdege • 9 december 2015

0912-152-TD-AR25_0.pdf 152

11/24/2015 3:45:58 PM

KONINGSHUIS

De koning gebruikt als eerste een nieuwe geleidesimulator.

Een erewacht met honden Op woensdag 4 november bezoekt koning Willem-Alexander het jubilerende KNGF Geleidehonden. De koning is een echte hondenvriend en laat dat duidelijk merken. „Ik neem je gewoon mee. Ik neem jullie allemaal mee.”

TEKST JOSINE DROOGENDIJK BEELD ANP

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-153-TD-AR25_0.pdf 153

153

11/24/2015 3:46:00 PM

Speciaal voor u als abonnee van Terdege...

Winterse abonneedag met stamppottenbuffet Bezoek pluimveehouderij en een museum vol nostalgie…

Informatie: • Datum: D.V. dinsdag 19 januari 2016 van 10.45 tot 17.00 uur • Locaties: ‘s morgens pluimveehouderij Rondeel in Barneveld en ‘s middags Het Oude Ambachten & Speelgoedmuseum in Terschuur (5 autominuten van het Rondeel) • Gratis parkeren • Met eigen vervoer • Deelname aan abonneeactiviteiten geschiedt op eigen risico

Abonneeprijs

€ 54,95 p.p.

‘s Morgens krijgt u een bedrijfspresentatie en een rondleiding bij pluimveehouderij Rondeel in Barneveld. Hier worden kippen met veel zorg voor dierenwelzijn en milieu gehouden, gebaseerd op alle natuurlijke behoeften van de kip.

In Het Oude Ambachten & Speelgoed Museum in Terschuur wacht u een heerlijk stamppottenbuffet.

U kijkt rond in uw eigen tempo. Het unieke aan dit

Bij de prijs is inbegrepen: • Ontvangst met 2 x koffie/thee met lekkers • Bedrijfspresentatie en rondleiding bij het Rondeel • Entree ambachtenmuseum • Stamppottenbuffet (keuze uit boerenkool en hutspot, met worst, spek, jus, augurken en appelmoes) inclusief 1 drankje • ‘s Middags ter afsluiting 1 drankje naar keuze met nootjes

museum is dat u spullen mag aanraken. Trek gerust een

Voordeel: Abonnees betalen € 54,95 p.p. Maximaal 2 per abonnement waarvan minimaal 1 persoon zelf abonnee moet zijn. Niet-abonnees betalen € 59,95 p.p.

Beleef het mee!

lade open in de drogisterij of neem plaats in de kappersstoel. Er zijn ruim 160 verschillende oude ambachten (waarvan enkele in bedrijf), beroepen en winkeltjes.

Er is ook een indrukwekkende verzameling van oud en antiek speelgoed. Herkent u dat poppenhuis en die trein waar u mee speelde? Of samen gezellig even sjoelen?

Opgavebon abonneedag Barneveld/Terschuur op D.V. 19 januari 2016 Hierbij meld ik

abonnee(s) aan voor € 54,95 p.p. (max. 2 personen

per abonnement, waarvan minimaal 1 persoon zelf abonnee moet zijn)

Ik ontvang gratis informatie over producten

Hierbij meld ik

van de Erdee Media Groep.

niet-abonnee(s) aan voor € 59,95 p.p.

Naam:

Mobiel:

Adres:

E-mail:

Postcode:

IBAN:

Woonplaats: Handtekening:

Telefoonnr:

Stuur deze opgavebon vóór 5 januari naarTerdege abonneevoordeel ovv abonneedag Barneveld/ Terschuur, Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn.

terdege Pag 154.indd 1

Of meld u aan vóór 5 januari via terdege.nl/abonneevoor deel/abonneedagen. U ontvangt van ons uiterlijk een week van te voren een bevestiging en een routebeschrijving.

Kijk voor meer informatie op terdege.nl/abonneevoordeel onder abonneedagen

19-11-2015 7:57:58

V.l.n.r.: Prinses Wilhelmina met haar lievelingshondje Blackie (1950). Koningin Juliana bezoekt opleidingsschool Geleidehondenfonds. Koningin Beatrix bij viering 75-jarig bestaan KNGF Geleidehonden.

en erewacht met honden wacht koning Willem-Alexander op in Amstelveen. De honden zijn in opleiding en vieren, voor zover ze dat beseffen, feest.

KNGF Geleidehonden bestaat namelijk tachtig jaar.

Koning Willem-Alexander is uitgebreid geïnstrueerd en dat blijkt bij aankomst. Kijkend naar de erehaag met trouwe viervoeters, zegt de koning enthousiast dat hij ze zo graag zou willen aaien. In de instructies was echter uitgebreid vermeld dat dit niet de bedoeling was. Maar al snel blijkt dat voor de koning toch een uitzondering wordt gemaakt. „Mag het vandaag wel? O, wat leuk!!”

Nadat alle honden een aai hebben gehad, loopt de koning naar binnen.

Ook daar wordt hij weer overladen met aandacht van honden. Enkele viervoeters worden aan de koning voorgesteld. Het zijn niet alleen blindengeleidehonden maar bijvoorbeeld ook honden die mensen met autisme of diabetes begeleiden.

E

SIMULATOR Na een buiging van de honden is het tijd voor een praatje. Hoewel de koning ongetwijfeld op de hoogte

is van de geschiedenis van KNGF Geleidehonden, krijgt hij toch een lesje historie voorgeschoteld: In 1935 werd het Nederlandse geleidehondenfonds opgericht in aanwezigheid van koningin Juliana. In 1953 kwam ze terug en mocht ze een wandeling maken met een van de honden.

Korte tijd later werd aan het fonds het predicaat Koninklijk verleend. „We zijn uw grootmoeder tot op de dag van vandaag hiervoor bijzonder dankbaar. En u bent het derde staatshoofd dat wij verwelkomen, en het vierde lid van de koninklijke familie.

Want heel weinig mensen weten dat ook uw overgrootmoeder prinses Wilhelmina, in 1957, de geleidehondenschool bezocht. Vier generaties, en wij hopen natuurlijk op...”

De koning grijnst breed als er een zinspeling gemaakt wordt op een bezoekje van prinses Amalia. Hij kan niets beloven, maar de koninklijke familie heeft wel veel oog voor geschiedenis en onderhoudt haar banden met fondsen en stichtingen goed.

Na de inleidende toespraak is het tijd voor het openen van een nieuwe simulator voor geleidehondenbeleving. Dankzij innovatieve technieken kunnen bezoekers van het instituut

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-155-TD-AR25_0.pdf 155

155

11/24/2015 3:46:04 PM

Evangelisten trekken er dagelijks op uit. Zij hebben uw steun hard nodig.

Voorlichting over het werk van Bonisa? info@bonisa.nl

n Steun eeelist! evang er week 5p

2 Voor € k

n

zij hu unnen oen werk d

Uw gift online via onze website www.bonisa.nl of op rekening: NL59 INGB 0003 1555 32

Doorgeven van het Woord!

Kwaliteit sinds 1935

Passie voor keukens

Eersteklas service Alle stijlen in huis Eigen montageteam

Voltastraat 1 • 2952 AW Alblasserdam • 078 69 32 541 • w w w.huismanalblasserdam.nl

Pag 156.indd 1

19-11-2015 7:59:14

Gemis IR. B.J. VAN DER VLIES

OUDFRACTIELEIDER SGP IN DE TWEEDE KAMER

RONDGANG LANGS DE KENNELS.

ervaren hoe het is om als blinde door een drukke stad als Amsterdam te lopen. De koning krijgt een bril op en een hondenriem in zijn handen. De loopband gaat aan en de koning moet proberen zonder problemen door de drukke straat te wandelen. Dankzij de simulator krijgen de bezoekers een indruk van het belang van een blindengeleidehond.

Wat je al niet kunt missen. Twee Dordtenaren zegden kerk en christendom vaarwel, maar verlangen af en toe nostalgisch terug naar het niet-ritmische zingen. Daarom belegden ze een avond met zang op hele noten voor kerkverlaters, voor „hen die er niets meer aan doen, maar het zingen missen”. De aankondiging vonden we in het ND van 26 oktober.

Ze zeggen het geen punt te vinden christelijke teksten te zingen, terwijl ze zich geen christen meer noemen. „En ik kan er nog wel ontroerd door raken. Dan ben je ‘aangeraakt’, zoals ze dat hier wel zeggen.” Bij een dergelijk bericht wrijf je toch je ogen even uit!

We hebben het regelmatig meegemaakt dat collega’s die bij de psalmen opgevoed waren, maar van lieverlede de godsdienst de rug hadden toegekeerd, bij bepaalde gelegenheden uit volle borst de psalmen meezongen. „Mooi om dat nog weer eens te kunnen doen”, fluister-

MENSEN DIE NIET MEER IN EEN KERK KOMEN, ZOEKEN SFEER EN TROOST IN VIERINGEN

DIERENVRIEND

Natuurlijk hoort een bezoekje aan de kennel erbij. De koning is een echte dierenvriend en laat dat overduidelijk merken. Hij knuffelt uitgebreid met de honden, die de aandacht kwispelend in ontvangst nemen. Terwijl hij net een lik over zijn wang krijgt, zegt de koning lachend: „Ik neem je gewoon mee. Ik neem jullie allemaal mee.”

Helaas... De dieren zijn in opleiding en mogen in de toekomst een dankbare en nuttige taak vervullen. Bij thuiskomst hoeft de koning gelukkig niet te ontwennen, want ook op de Eikenhorst klinkt al jarenlang geblaf van enkele trouwe viervoeters.

den ze me dan in de oren. Met Kerst en bij de jaarwisseling – deze gedenkdagen gaan we weer tegemoet – zien we dat ook vaak om ons heen gebeuren. Mensen die normaal niet meer in een kerk komen, zoeken dan toch sfeer en vertroosting in diensten en vieringen.

We haasten ons te zeggen dat we niet met stenen gaan gooien. Want wie zijn we zelf? Hoe vaak zingen we de psalmen niet gedachteloos mee! We zijn dan ten diepste geen haar beter.

Ongodsdienstig of godsdienstig, we missen dan de toonzetting van Psalm 9: Psalmzingt de HEERE (vers 12). Een groot gemis!

vandervlies@terdege.nl

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-157-TD-AR25_0.pdf 157

157

11/24/2015 3:46:11 PM

C-5 OVERLAPPER/DOORLOPER 2PT De laatste letter van een woord is de eerste van het volgende.

Horizontaal: 1. kiem (5) - vervelend persoon (7) varken (3), 2. zitplaats (7) - schors (3) - perceel (5), 3. vlees (5) - letsel (6) - borgtocht (4), 4. kade (5) - bende (6) - hoes (4), 5. speelgoed (4) - koekje (5) - makkie (5) - plus (2), 6. water (3) - vogel (3) - onderwijs (3) waswater (3) - team (5).

Verticaal: 1. plaatje (3) - scheidsrechter (7) - viool (5), 2. ontzag (7) - piëteit (7), 3. banier (4) - gewoon (7) - zang (4), 4. dampkring (5) - hard (3) - vervoermiddel (5) - geestelijke (3), 5. vastenmaand (7) - bont (5) - groente (3), 6. draad (5) - strandmeer (6) - oude lengtemaat (2) - vreemde munt (3).

Van links naar rechts: Diny van Leeuwen, Andrea SInke en Jenneke van der Jacht

SPELREGELS 1. Elke goede oplossing levert punten op. Hebt u vragen over puzzelaantal e.d., stuur dan een aan uzelf geadresseerde, gefrankeerde retourenvelop mee.

2. De inzendingen moeten drie weken na verschijnen van de puzzel(s) in ons bezit zijn. U kunt dus twee afleveringen tegelijk inzenden.

3. Eén inzending per abonnementadres.

4. Wie in totaal 200 punten heeft, ontvangt een prijs. Overgebleven punten (staan vermeld achter de naam van de winnaar) gaan mee naar de volgende ronde.

5. Stuur oplossingen op één briefkaart (gebruik alleen envelop als u antwoordenvelop meestuurt) naar: mw. A. Sinke-van der Jagt, Koningin Julianastraat 34, 4401 CZ Yerseke of naar puzzelbox@kliksafe.nl. Vermeld de puzzelnummers en uw adres.

6 Zendt u voor het eerst in, zet dan ‘nieuw’ op uw briefkaart.

7. Prijswinnaars verliezen hun punten als ze een jaar niet hebben ingezonden. Ze beginnen dan weer met nul punten. •

Inzending: De zin die ontstaat op de uitstekende hokjes.

1

2

3

4

5

6

1

2

3

4

5

6

D-5 WOORDPUZZEL 1PT Maak met de letters van het woord: “BAGATELLISEREN” woorden van zes letters. De letters mogen meerdere keren gebruikt worden. BV. Soort stof = batist 1. bezwaard, 2. galg, 3. hekwerk, 4. juk, 5. modder, 6. pil, 7. rij.

Inzenden: Neem van elk woord de derde letter en maak daarvan een naam.

158

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-158-TD-AR33_0.pdf 158

11/24/2015 3:20:45 PM

A-5 bijbelse vragenpuzzel 2pt Beantwoord de vragen. Alle antwoorden zijn te vinden in Lukas 1 en 2. De eerste letters van de antwoorden vormen een zin. Op welke woorden uit de Galatenbrief lijken deze vijf woorden?

Inzenden: De vijf woorden en de vindplaats in Galaten.

B-5 zweedse puzzel 2pt

Een verhaal van de …

…

.

Zal geen … zijn

…

.

En … is op hem gevallen

…

.

Uwer groetenis in mijn …

…

.

In het midden der …

…

.

… zal dat wezen

…

.

Deze … beschrijving

…

.

… vergeving hunner zonden

…

.

Dat hij de … niet zien zou

…

.

Onder ons … zekerheid

…

.

Als … dagen vervuld waren

…

.

Zijn … genaamd Jezus

…

.

Ver op hun … gekomen

…

.

… krachtig werk gedaan

…

.

Hij wenkte hun …

…

.

… (3de letter) en verheuging

…

.

Gezegend onder … vrouwen

…

.

© PUZZEL: DINY VAN LEEUWEN

puzzel

Breng de letters uit de overeenkomstig genummerde hokjes in het diagram over naar de hokjes in de balk. Deze letters vormen de oplossing.

afval van brood

einde v.e. gebed

penning

kledingstuk

afgesne- nationaal den hout lied

7

voortdurend

pl. in Turkije

5

waterplant

vloerbedekking

onderrichten

tijdelijke populariteit

lidstaat v.d.

Europese Unie

persoonlijk vnw.

vaak

naar beneden

automerk

1

marmeren knikker

4

soort kikvors

6

middagdutje in Spanje

slot

gespitste mond

denkbeeld

3 vervelend oude lengtemaat

etage (afk.)

Nederlandse provincie

afwasbak

lofdicht

10 deel v.e. ei

9

bezoldiging

1

2

eb en vloed

jongensnaam

toespraak

2

3

4

5

6

7

8

9

8

10

terdege • 9 december 2015

0912-159-TD-AR33_0.pdf 159

159

11/24/2015 3:20:45 PM

✔ SCOOTMOBIELEN ✔ VERPLEEGBEDDEN ✔ ROLLATORS ✔ STA-OP FAUTEUILS ✔ SENIORENBEDDEN ✔ TRAPLIFTEN

SENIORENBED

✔ COMFORTDOUCHES

✔ ✔ ✔ ✔

✔ KLEINE HULPMIDDELEN

MEER WETEN?

instap verlichting massief hout uitrijdbaar 1 of 2 persoons

✔ ✔ ✔ ✔

geschikt voor bedlift seniorenhoogte diverse modellen diverse kleuren

BEL (085) 40 16 594 OF BEZOEK MAXWELZIJNSWINKEL.NL

BEDLIFT MAX

STA-OP FAUTEUILS

COMFORTDOUCHE

SCOOTMOBIELEN

GESCHIKT VOOR THUISZORG PAST IN BESTAAND 1 OF 2 PERSOONS BED

VANAF € 545,-

VAN ONVEILIG BAD OF DOUCHE NAAR VEILIGE COMFORTDOUCHE IN 1 DAG!

VANAF € 795,-

Leeuwarden Zwettestraat 20 (De Tijd Wonen) (Binnenkort geopend) Noordwijkerhout Smederij 2 (Turk & Roof) Den Haag Loosduinse Hoofdstraat 315 (Offers Woonideeën) Waddinxveen Brugweg 2 (Gouwe Meubel)

Antwoordstrook

JA, stuur mij de gratis uitgebreide comfortgids over: JA, ik wil graag gratis en vrijblijvend thuisadvies over: Naam

.....................................................................................................................................................

Geboortedatum

Pag 16.indd 1

......................................................................................................................

GRATIS THUISADVIES DOOR HEEL NEDERLAND

T3

Moergestel De Sonman 20 (PVS meubelen)

Opsturen naar:

comfortdouche

mobiliteit

zit- en slaapcomfort

Antwoordnummer 80762 8076 ZZ Elspeet

comfortdouche

mobiliteit

zit- en slaapcomfort

(Postzegel niet nodig)

Adres ......................................................................................................................................................

Postcode & woonplaats .....................................................................................................................................

E-mail .....................................................................................................................................................

Telefoonnummer .....................................................................................................................

19-11-2015 7:02:34

© PUZZEL: DINY VAN LEEUWEN

A-6 bijbelse puzzel 2pT

A ..A

L ...T

B...D

M...E.S..R

C....T.S

N..A .E..R

D ..N..R

O.E.A

E....G....E.E

P..F..T

GE.....E

R..D

H ....R

S.EE....S

I......L

V.E.E....T

J...S

W..D ....K

K.N..G

Z....M...R

1

2

3 8

7 11

4 9

12

13

5

6

10

Maak van de losse letters namen van de Heere Jezus, volgens het alfabet. Van elke naam is een aantal letters al gegeven. Streep alleen de ontbrekende letters weg. De negen letters die overblijven, vormen een woord dat zo’n 100 keer te lezen is in het Nieuwe Testament. Zoek vijf vindplaatsen op in Markus 1, 13, 14 en 16.

AAAAAAAAAA B C DDD EEEEEEEEEEEEEEEE FF GGGG HH IIIIII K LLLLL MMM NNNNNNNN OOOOOOOOO RRRRRRRRRRRR SSS TTTT UUU VV IJ ZZZ Inzenden: Het gevonden woord en de vijf vindplaatsen.

1

2

3 8

7 11

14

13

6

10 14

16 18

17

24

5

15

16

20

9

12

15

19

4

21 25

28

22 26 29

18

17

23

19

27

24

20

28

21 25

22

23

26

27 29

B-6 Tweelingkruiswoord 2pT Horizontaal: 1. beroep - erfelijkheidsdrager, 4. familielid - paardje, 7. heden - oude lengtemaat, 8. bejaard - scheepswerf, 10. achter - ego, 11. plan - ternauwernood, 13. beroep - rivier in Spanje, 16. beroep - mesthoop, 19. insect - modder, 22. zoon van Jakob - vleesgerecht, 24. muzieknoot - slee, 25. visvoer - wat, 27.

Chinese maat - dwarshout, 28. bijl - tam, 29. familielid - mep.

Verticaal: 1. gewricht - schaamte, 2. antiek - priester, 3. koning van Egypte - uitroep van pijn, 5. tak - vogel,

160

6. gevoel - soort leer, 8. deel van de Bijbel - lidwoord, 9. lidwoord - vogel, 12. plus - vorstenzoon, 14. waterkering - ziekte,15. getal - grondgebied, 17. Noorse proza - paddenstoel, 18. houtsoort - zangstuk, 20. kledingstuk - tijdperk, 21. familielid - muzieknoot, 22. heilige (afk.) spil, 23. ivoor - vlekkenwater, 26. boom - voltooid.

Inzenden: De twee woorden die ontstaan in het eerste en tweede diagram: 1-13-4-23-16-20-11-9-7; 9 -12-27-21-29-1-5-14-4-19-25-17-10-3-6-26-7.

terdege • 9 december 2015

0912-160-TD-AR34_0.pdf 160

11/24/2015 4:36:37 PM

puzzel 18

9

8

7

8

9

12 19

7

24

4 14

26

4

24

6

19

7

2

8

13

4

7

8

19

14

6

24

7

16

3

7

8

9

8

10

9

7

15

7

26

19

7 8

7

16

4 21

9

7

9 21

9

8

9

19

7

12

20

23

3

8

24

4

25

7

8

7

10

16

3

4

26

3

3

19

7

7

8

19

24

13 1

13

11

13

11

3

13

17

23

5

9

9

10

3

7

9

10

7

19

4

10

2

7

16

4

24

16

26

6

8

3

26 3

2

22

26

4 3

10

11

8

13 22

7

7

13

6

9

11

11

4

4

25

12

2

7 7

4

13

8 3

3

19

10

C-6 Invulpuzzel 2pt

Vul voor ieder cijfer dezelfde letter in. Alle letters van het alfabet zijn gebruikt.

I=4; O=3; R=8.

8

4

3

7

7

5

Inzenden: De drie woorden die ontstaan op de cijfers 17-23-8-4-13-16-2-13; 4-13; 18-7-12-3-8-7-10.

E-6 vIerkantjes 1pt Vul horizontaal en verticaal dezelfde woorden in.

1

1. mispunt, 2. muziekterm, 3. opwelling, 4. verdieping, 5. horlogemerk, 6. vormen, 7. nomadentent, 8. saus, 9. tot dat doel, 10. dapper.

Inzenden: Het woord dat ontstaat op de cijfers: 1-7-5-3-9-2-4-3-10.

2

3

4

5

6

2

7

3

8

4

9

5

10

7

8

9

10

D-6 lettergreepwegstreper 2pt EN

GRA M

GIE

D IE

LO

GE

GE

RA A L

FE

SO

OC

RI

SER

DI

L IE

EVA N

LI

KO

SOL

CERT

L EN

ZA NG

E

VER

GING

NI

GE

TUR

ME

CON

PRO

VA

RI

MA

KOOR

TO

L IED

UM

TET

L IST

GENT

CON

Zoek voor de volgende woorden een ander woord en streep deze lettergrepen weg in het diagram.

1. kerkgebruik (3), 2. repertoire (3), 3. zangwijze (3), 4. uitvoering (2), 5. boodschap (3), 6. koorleider (3), 7. zanger (2), 8. koorzang (2), 9. zanggroep van acht (2), 10. zangoefening (3), 11. muziekgezelschap (5), 12. muziekschool (6), 13. gezang (1).

Inzenden: Het woord dat gemaakt kan worden van de overgebleven lettergrepen. terdege • 9 december 2015

0912-161-TD-AR34_0.pdf 161

161

11/24/2015 4:36:38 PM

Reformatorische boeken voor het hele gezin!

Nu nog meer bladmuziek !

Kerkbuurt 30 | Sliedrecht | 0184-769003 | info@goedeboeken.nl

Inkoop | verkoop | taxatie

Webshop:

www.goedeboeken.nl

Verbouwings uitverkoop!

Meer dan

Honderen artikelen voor weggeef prijzen

ervaring

30 jaar

Academy Consultant Henny Mostert Kleur en Sijl voor Hem en Haar Bouique in de vier seizoenen

Gediplomeerd voor: • kleur • sijl • make-up advies • visagie • garderobeplanning • haaradvies • briladvies • camouflage • bruidsadvies

Eperweg 49 8181 EV Heerde • Tel/Fax: 0578-694613 e-mail: HennyMostert@hetnet.nl • www.HennyMostertKleurenSijl.nl

Anticonceptie en conceptie op natuurlijke basis!

De cyclus ze co bereke mputer nt met tempe de ra uw vru tuurmethode chtbar e dagen Na een . orale m dagelijkse eting g eeft hij aan of u al da vruchtb n niet aar bent.

De Lady-Comp

√ √ √ √

De modellen van Lady-Comp zijn: ● Lady-Comp basic: u kunt meten en uw vruchtbaarheid zien. €395,met cyclusoverzicht en planningstatistiek. €495,● Lady-Comp: ● Lady-Comp baby: met als extra de zwangerschapsindicatie. €595,-

Kijk voor meer informatie op

www.ladycomp.nl

Pag 162.indd 1

Formaat 14 x 18 cm in ringband

€ 11,95

Mattie-agenda 2016

3 gratis kaarten

Met 3 GRATIS wenskaarten van Mattie • • • •

is heel betrouwbaar (99,3 % of Pearl-Index 0,7!), is eenvoudig en snel (30-60 seconden), houdt rekening met temperatuurafwijkingen, geeft meer inzicht in uw cyclus.

LadyComp Nederland: Lilian Bonnema Wim Kanstraat 40 tel: 074 278 09 31 7558 ZW Hengelo

Speciaal voor u als abonnee van Terdege...

info@ladycomp.nl www.ladycomp.nl

Thema: Vlinders Prachtige aquarellen van Mattie de Bruine Alle schoolvakanties Met liniaal 12 dubbele wenskaarten met crème enveloppen Per set van € 9,95 voor € 8,95 Bij aankoop van 2 sets € 7,95 per set Bij aankoop van 3 sets € 6,95 per set Bij aankoop van 4 sets of meer € 5,95 per set

Bestelinformatie Deze actie loopt tot 31 dec. 2015 of zolang de voorraad strekt. Verzendkosten € 2,95. Bestel via www.fhshop.nl of bel 055 - 539 06 78

terdege

Kijk voor meer aanbiedingen op terdege.nl/abonneevoordeel

20-11-2015 11:32:20

ZIEKENHOEKJE

ZIEKENHOEKJE DHR. A. BREEWEG werd op 27 november 90 jaar.

Door een herseninfarct kan hij niet meer lopen. Hij krijgt therapie. Wie verrast hem met een kaart (bloemen of dieren)? Ter Valcke, Louise de Colignylaan 2, 4461 SP Goes.

ARJAN VAN EE (12 jaar) heeft de ziekte van

Pfeiffer. Wesselseweg 133, 3774 RK Kootwijkerbroek.

DHR. A. DE BRUIN is onlangs geopereerd. Het herstel zal veel tijd vragen.

Centrumweg 17, 9865 BA Opende.

WILLEMIJN ’T LAM heeft haar arm gebroken tijdens een val. Hoogstraat 2, 4245 KD Leerbroek.

E-5 KRUISWOORDPUZZEL 2PT Horizontaal: 1. priesterkleed,

4. haven, 7. vlijt, 11. opbergruimte, 12. voedsel, 14. vogel, 15. muziekinstrument, 17. onzin, 18. snel, 19. ego, 21. overdreven, 22. wel, 24. vrijgevig, 26. smart, 29. gezond, 31. karwei, 32. werelddeel, 33. zeskantig blok, 35. lekkernij, 38. uitroep, 39. beroep, 41. rivier in Italië, 43. legerpolitie (afk.), 44. zelfzuchtige, 46. dergelijke, 47. factor, 49. nauw, 51. specerij, 52. nor, 54. dierenverblijf, 55. biet, 56. diepe slaap.

Verticaal: 1. getijde, 2. gunst, 3. in orde, 4. menigte, 5. familielid, 6. tekst, 8. familielid, 9. klaagzang, 10. godsdienst, 12. zilt, 13. hooizolder, 15. duo, 16. plaats in Gelderland, 20. schuilplaats, 22. vleesgerecht, 23. toegangsweg, 24. gaap, 25. roofdier, 27. geweldig, 28. vezel, 29. snavel, 30. Europeaan, 34. rond, 36. dringend, 37. keg, 39. rugpijn, 40. innig, 42. Europese hoofdstad, 43. niet stereo, 45. hoogte 46. overwinning, 48. drank, 49. boom, 50. bevel, 52. partner, 53. bergplaats.

1

2

3

MW. TINY DE BRAAL (56 JAAR) is al jaren reumapatient. Onlangs werd bij haar botkanker geconstateerd. Daarom moet ze chemokuren en twee operaties ondergaan. Kaarten (graag met bloemen die ze kan naschilderen) zijn welkom.

Houtmanstraat 79, 4535 AL Terneuzen.

4

11

5

6

12

7 13

15

22

20

14

23

24

21 25

29

26

27

28

30

31

32 33 36

37 41

34 38

39

42

44

45

50

40

43

47

54

10

18 19

49

9

16

17

35

8

46 48

51

52 55

53

56

Inzenden: De woorden die ontstaan op de cijfers 29-26-713-49; 34-42-3- 4-54-31-20-14-41.

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-163-TD-RU05_0.pdf 163

163

11/25/2015 12:04:59 PM

164

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-164-TD-AR26_0.pdf 164

11/26/2015 9:25:41 AM

Bewogen met asielzoekers Verschillende keren namen ze asielzoekers in huis. „Dat is niet altijd even gemakkelijk”, aldus Machiel en Anita Karels uit Apeldoorn. „Wij zien het echter als onze christelijke plicht om mensen die op straat dreigen te worden gezet te helpen. Je krijgt dan tevens de gelegenheid hen met de Bijbelse boodschap van genade en redding in aanraking te brengen.” teKst AD erMstrAng BeelD Anton DoMMerholt

terdege • 9 december 2015

0912-165-TD-AR26_0.pdf 165

165

11/26/2015 9:25:41 AM

e va De le uk st

k antie be

• Mooie en zeer nette camping • Gelegen in het prachtige Vechtdal • Ruime plaatsen • Privé sanitair mogelijk

lee f je hie

r!

• CAI tot 16 ampère op kampeerplaats Reserveren • Professioneel recreatiewerk mogelijk vanaf • Verhuur stacaravan en chalets 1 december • Speciale 55+ weken

www.deklimberg.nl 0523 - 261955 Hardenberg

Wie zorgt er voor

Linly?

Linly uit Malawi is negen. Elke dag zorgt ze voor haar broertjes. Samen met haar moeder, een weduwe zonder werk. Te vaak gaat ze ’s avonds met honger naar bed. Wilt u zorgen voor kinderen als Linly?

Geef voor voedsel, kleding, medische zorg en (Bijbels) onderwijs.

MAAK UW BIJDRAGE OVER OP IBAN NL74 RABO 0335 3074 50 t.n.v. Stéphanos, Hendrik Ido Ambacht Presentatie? Bel 06 - 301 671 72 of mail naar voorlichting@stephanos.nl

www.stephanos.nl

Wij bevelen het werk van Stéphanos van harte aan!

Ds. C. van den Berg, ds. A.A. Brugge, ds. D.J. Budding, ds. G. Clements, ds. A.A. Egas, ds. L. Groenenberg, ds. A. den Hartog, ds. J. IJsselstein, ds. L.M. Jongejan, ds. J. Joppe, ds. M. Klaassen, ds. G. van Manen, ds. L.W. van der Meij, ds. G.R. Procee, ds. A. Schot, dhr. D.J. Schouten, mr. C.G. van der Staaij, ds. K. Visser, ds. W. van Vlastuin en ds. H. Zweistra

Elk zing’ Zijn lof

Een bundel geestelijke liederen Met de bundel Elk zing’ Zijn lof (ISBN: 9789462784024) krijgen school en gezin de beschikking over een repertoire van geestelijke liederen met bevindelijke inhoud.

De bundel bevat bekende gedichten uit het erfgoed van de Nadere Reformatie waarvan sommige voor het eerst op muziek zijn gezet, maar ook teksten van jongere datum. Inclusief toegang tot de website www.elkzingzijnlof.nl waar de melodieën zijn te beluisteren.

Tekstboek: Uitgave op A5-formaat € 7,95

CD: € 9,95

ISBN: 9789462786233

ISBN: 9789491601682

29,95 Liedbundel

Alle uitgaven zijn verkrijgbaar bij de christelijke boekhandel. Bestellen kan ook via www.debanier.nl (bundel en tekstboek) en www.uitgeverijdetoren.nl (CD).

Pag 166.indd 1

25-11-2015 8:14:10

n plaats van asielzoekers zijn er deze woensdagochtend twee van hun kleinkinderen. Het is de tweewekelijkse vaste oppasdag van Machiel (56) en Anita (55). Voor de nog jonge grootouders is het een vorm van ontspanning na een intensieve periode waarin meerdere asielzoekers hun huis bevolkten. „Het is goed om soms even tot rust te komen”, aldus Machiel, die er direct aan toevoegt dat zijn bewogenheid met deze mensen in nood er niet minder op is geworden. „Onze deur blijft openstaan.”

In september vorig jaar verliet Abdulwase Zakiri (47) hun woning in de wijk De Maten, na een onafgebroken verblijf van dertien maanden. De Afghaan woont nu bij een ander lid van de Gereformeerde Gemeente van Apeldoorn. In 2012 boden de meubelverkoper en de onderwijzeres onder meer onderdak aan een jonge Iraniër en een meisje uit Mongolië.

Een bezoek aan China en Tibet in 2009 confronteerde Machiel met de geestelijke nood van medereizigers in andere werelddelen. „Ik voelde vanaf dat moment een diep verlangen om het evangelie te mogen uitdragen aan mensen die het nog nooit hoorden.”

Eenmaal thuis wordt er op hem een beroep gedaan door de allochtonencommissie van de Gereformeerde Gemeente van Apeldoorn. „Ze zochten

I

0912-167-TD-AR26_0.pdf 167

iemand voor het evangelisatiewerk onder asielzoekers. Ik worstelde met de ervaringen van die reis en zag dat echt als een persoonlijke gebedsverhoring.”

O ok Anita raakt betrokken bij het werk. „Dat gaat vanzelf. Voor bezoek aan vrouwen heb je vrouwen nodig.”

De onderwijzeres hoeft er evenmin lang over na te denken. „Ik voelde me aangesproken door de tekst uit Mattheüs 25 vers 40: Voorwaar zeg Ik u, voor zoveel gij dit een van deze Mijn minste broeders gedaan hebt, zo hebt gij dat Mij gedaan.”

LETTERS PLAKKEN Het echtpaar - de kinderen zijn de deur uit - komt in contact met een uit Afghanistan afkomstige vrouw met twee kinderen. „Ze verkeerde in diepe nood, want ze dacht dat haar man en oudste kind tijdens hun vlucht naar het westen waren verdronken.

Ze was analfabeet en behoorlijk getraumatiseerd. Anita heeft tijdens haar eerste bezoek letterlijk een arm om haar heen geslagen en haar op die manier getroost.”

“Als iets niet staat, wil ik dat laten zien”

In latere bezoeken leert ze de vrouw de eerste beginselen van de Nederlandse taal door letters en afbeeldingen op de wanden te plakken. Ze bidden ook met haar. „Het is ons opgevallen dat de meeste asielzoekers, hoewel ze veelal een moslimachtergrond hebben, daar geen probleem mee hebben. Het wordt juist op prijs gesteld. Je moet niet vergeten dat ze nog steeds in nood verkeren. Ze vragen zich af hoe het met hun familie is en hoe het met hen verder zal gaan.

Nogal wat mensen rouwen nog over het verlies van dierbaren.” Machiel Karels probeert altijd hun nood zo concreet mogelijk op te dragen. „In heel eenvoudige bewoordingen.”

De man en het zoontje van de vrouw, zo blijkt later, zijn niet verongelukt. „Zij werden getraceerd door het Rode Kruis en bevonden zich in een opvangcentrum in Wageningen. De vrouw viel flauw toen ze het nieuws vernam.”

TRADITIES Door de omgang met asielzoekers leert het echtpaar zelf ook snel. Hij glimlacht breed. „Je moet er soms echt doorheen, want wat wist ik van mannen die elkaar omhelzen en soms ook kussen... We hebben hen natuurlijk geleerd dat we elkaar hier een hand geven, maar cultuurverschillen kun je niet zomaar uitwissen.”

terdege • 9 DECEMBER 2015

167

11/26/2015 9:25:48 AM

Gepaste zorg vanuit respect en persoonlijke benadering Bij het verlies van uw dierbare moet u kunnen rekenen op de begrafenisondernemer die u met rust en kennis van zaken begeleidt, met u meedenkt, met u beslist en zorgt voor een respectvolle begrafenis.

Onze uitvaartcentra: Uitvaartcentrum De Olm Uitvaartcentrum Linquenda Krimpen a/d IJssel, (0180) 52 22 55 Schoonhoven, (0182) 38 22 31 Rouwcentrum Lekkerkerk Lekkerkerk, (0180) 66 36 44

Aula Holaan Stolwijk, (0182) 38 22 31

Stoppelenburg Al bijna 60 jaar uw vertrouwen waard uitvaart@stoppelenburg.nl | www.stoppelenburguitvaart.nl

Nog geen abonnee van terdege?

Neem nu een proefabonnement!

GA NAAR WWW.TERDEGE.NL/PROEF

Mail naar adm@terdege.nl of bel 055 - 539 03 00

terdege

5 maanden

voor

â‚Ź 19,95

Voor elk moment in je leven

Deel je zegeningen

Niet iedereen heeft evenveel ontvangen als u. Ook deze kinderen uit Malawi niet. Deelt u uw zegeningen met hen?

Bijzondere Noden steunt namens de leden van de Gereformeerde Gemeenten structurele projecten in meer dan 20 landen. Uw bijdrage geeft ons de mogelijkheid om samen onze zegeningen te delen.

Kijk ook eens op onze site: www.bijzonderenoden.nl Uw gift is welkom op: IBAN NL52 INGB 0000 307447

Deputaatschap tot Hulpverlening in Bijzondere Noden van de Gereformeerde Gemeenten

Pag 168.indd 1

20-11-2015 8:33:59

Maar ook inhoudelijk. In de kast staan nu Bijbels in het Dari, Farsi, Arabisch en Turks. „Je komt in aanraking met andere culturen, godsdiensten en tradities. Soms krijg je de vraag waarom je eigenlijk helpt. Hun eigen broeders blijken het vaak niet te doen. Ze worden dan in zekere zin nieuwsgierig naar het christendom.”

Karels, die ook bijbelstudies voor asielzoekers verzorgt, spreekt van bijzondere ontmoetingen. „Zo sprak ik een meisje van veertien jaar, dat haar vader voor haar ogen had zien ombrengen en waarvan de oom was onthoofd. Ze had veel verdriet en vertelde me iedere avond tot God – voor haar was dat Allah – te bidden, maar nooit antwoord te krijgen. Dan moet je de Bijbel gaan lezen, was mijn antwoord en ik heb verteld hoe God tot mensen spreekt.”

Hij verhaalt van een grootvader, die met enkele familieleden de bijbelstudies bezoekt. „Op een avond was er een gespannen sfeer. Toen ik vroeg naar de reden daarvan, vertelde een van de familieleden dat de pater familias elke dag zijn vrouw sloeg. Boos klapte de man daarop zijn Bijbel dicht en vertrok. Hij voelde zich vernederd in het bijzijn van de vrouwen. Ik ben naar hem toe gegaan en vond hem, biddend op zijn matje. Toen ben ik naast hem geknield en heb gezegd dat ik nog slechter was dan hij. Hij ontdooide enigszins en samen hebben we toen tot God gebeden. Later hoorde ik ‘dat hij was genezen’. Toen ik verbaasd opmerkte dat hij toch niet ziek was, bleek dat het slaan was opgehouden. Hij is overigens wel moslim gebleven. Je kunt wel het Woord uitdragen, maar niet bekeren.”

HEFTIG In 2012 komt de vraag of ze een asielzoeker in huis willen nemen.

„Trauma’s kunnen op de meest onverwachte momenten opspelen” Het betreft een jonge Iraniër, die is uitgeprocedeerd en op straat dreigt te worden gezet. „In afwachting van een nieuwe procedure had hij voor drie weken geen onderdak.” De drie weken monden uit in drie maanden, een periode waarin Machiel en Anita op soms heftige wijze met de verschillende problemen rondom asielzoekers worden geconfronteerd. „Hij was nogal terughoudend, maar toen ik hem in zijn ogen keek, hadden we toch direct een klik.”

M achiel bespreekt de vraag met zijn vrouw. „We hebben samen de knoop doorgehakt en onze kinderen er wel over verteld maar hen niet echt geraadpleegd. We waren al met z’n tweeën en voelden dat deze jongen op onze weg werd geplaatst.”

Het is een veelbewogen periode. „Hij kon heel aardig zijn, maar je even later bot bejegenen.” Af en toe voelen ze zijn aanwezigheid als een inbreuk op hun privacy en dat wordt versterkt als de asielzoeker zich herhaaldelijk niet aan de door hen gestelde gedrags- en huisregels onderwerpt. „Toen heb ik hem voorgehouden dat dat wel moest, omdat ik hem anders naar het uitzendcentrum in Ter Apel zou brengen. Daarop pakte hij zijn boeltje en verliet ons huis. In storm en regen. Het gaf me een enorm schuldgevoel dat ik me zo hard had opgesteld. We hebben hem een groot deel van de nacht lopen zoeken en trofen hem in een portiek.”

D e Iraniër meldt zich vervolgens uit eigener beweging in Ter Apel. Als

hij daar wordt geweigerd, reist hij door naar Amsterdam. „Toen werd ik door het Leger des Heils gebeld met de vraag of ik hem daar kon komen halen, omdat ze hem niet konden opnemen. Ik heb hem ’s nachts op het station opgehaald en weer welkom geheten.” Het mocht uiteindelijk niet baten. „We hebben hem voorgehouden dat hij bij zijn familie in Iran hoorde. Hij is vertrokken, maar niet naar zijn familie. Hij zwerft nu nog door Nederland.”

SCHICHTIG De hectiek in huize Karels wordt versterkt als blijkt dat de jongeman een vriendin heeft die uit Mongolië komt. „ Ze was in Antwerpen werkzaam en deed daar werk waar we grote vragen bij hadden. Ook haar hebben we naar hier gehaald.”

Machiels ogen worden vochtig als hij eraan terugdenkt. „Ze was heel schichtig en zwaar getraumatiseerd.

Ze kwam op oudejaarsavond aan en we zouden gezamenlijk naar de kerk gaan. Toen we bij onze auto kwamen, lag de ruit eruit en zat alles onder het glas. We hebben toen thuis Jesaja 1 gelezen en samen gesproken over: ‘Al waren uw zonden als scharlaken, zij zullen wit worden als sneeuw, al waren ze rood als karmozijn, zij zullen worden als witte wol.’

Het werd een onvergetelijke avond, waarin de Heere merkbaar aanwezig was. Achteraf bleek het ook de tekst te zijn waarover in de kerk die avond is gepreekt. We zagen hier duidelijk Gods hand in. De volgende morgen ging het in de nieuwjaarsdienst over Deuteronomium 33:27: ‘De eeuwige God zij u een woning, en van onder eeuwige armen.’ Precies de woorden die beide vluchtelingen nodig hadden.”

De aanwezigheid van het meisje uit Mongolië leidt tot bezoeken van

terdege • 9 december 2015

0912-169-TD-AR26_0.pdf 169

169

11/26/2015 9:25:49 AM

PASTORAAL

Uw enige troost...?

Oorlogsgeweld drijft honderdduizenden op de vlucht. Ontheemden arriveren in Europa. Onlangs afschuwelijke aanslagen in Parijs. Verzwaarde bombardementen waren het antwoord. Steeds indringender rammelt de terreur aan de deur van Europa. En aan de deur van ons hart.

enminste, dat is toch wat de golf van geweld en terreur óók doet: het is alsof er gerammeld wordt aan de deur van je hart. En het klinkt luid en doordringend. Om jezelf er rekenschap van te geven hoe het staat met de vrede en de rust van dat hart. En dan ik denk ik aan de rust van de overgave aan Christus, zoals Zondag 1 daar zo ontroerend stem aan geeft: „Dat ik met lichaam en ziel, beide in het leven en sterven, niet mijn, maar mijns getrouwen Zaligmakers Jezus Christus eigen ben...”

Ik meen dat de taal van deze zondag nog op veel herkenning mag rekenen. Menigeen koestert de beleden belijdenis van het eerste antwoord. En ik voeg me graag bij hen.

Laat de diepe en vrome uitdrukking van de gelovige overgave aan Christus – want dat is antwoord 1! – echter meer zijn dan een geliefde zegswijze. Laat deze belijdenis niet een papieren keurmerk zijn van orthodoxie, maar uitdrukking van doorleefde orthopraxie.

T

De aangrijpende gebeurtenissen van de laatste tijd, die een schok betekenen voor het comfort waarin wij veelal leven, stellen indringende vragen aan ons hart. Terwijl we vertrouwd zijn met de taal van het beleden geloof zoals Zondag 1 daar stem aan geeft. Het kan nog wel zijn dat we de prachtige opening van de Catechismus van buiten kennen!

Echter... is de overgave die eruit spreekt ook bekend van binnen? Weten we in dat vertrouwen te leven? En dan mogen we er op zijn tijd nog wel van zingen ook...

In de storm die over de wereld gaat, zullen

we met de door ons zo gekoesterde belijdenis van Zondag 1 toch niet door de mand vallen?

Omdat de beleden getrouwe Zaligmaker niet het rustpunt van ons hart is?

Om ons heen zien we bij veel mensen de schrik in de ogen. En ze vragen zich af: „Waar zijn we nog veilig?” En wij? We weten dat we nergens veilig zijn... dan in Christus. En dat wonder horen we graag verkondigen en houden we in onze belijdenis hoog. Volkomen terecht! Maar met dat enkele feit kunnen u en ik toch niet tevreden zijn? Nee, is het de waarheid, de vastheid en de vrede van ons hart?

En weten we, door de Geest van Christus, dat te betuigen in deze wankele wereld?

We weten ons bevoorrecht voor wat betreft de rust en de vrede waarin we als gemeenten nog samen mogen komen onder het Woord van God. En dat zeggen we ook. En zo danken we ook. Toch is het nodig dat we tegen elkaar zeggen: „Laten we niet rusten in uiterlijke godsdienstigheid. Laten we niet rusten in een deugdelijke belijdenis – hoe voornaam en noodzakelijk ook. Laten we niet genoeg hebben aan een rechtzinnige prediking van de enige troost – hoe kostelijk ook. Nee, laat het de levensader van ons bestaan zijn!”

Dan moeten alle noden van het heden ons, zondaren wie het aan alles ontbreekt, werpen op Hem Die in alles voorziet. Om te midden van bloed, vuur en rookdamp geraakt en geroerd én... gerust te zijn. In Hem. Van Hem. Zijn eigendom. En dat is dan geen grootspraak. Dat is het grootmaken van die getrouwe Zaligmaker.

Alle noden van het heden moeten ons werpen op Hem Die in alles voorziet

Ds. P.C. Hoek, Hoevelaken

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-17-TD-BEZ_0.pdf 17

17

11/25/2015 1:11:48 PM

Speciaal voor u als abonnee van Terdege...

Foto’s Evert Elzinga

Korting

Tentoonstelling De Nieuwe Kerk Rome - De droom van keizer Constantijn Informatie: • Locatie: De Nieuwe Kerk Dam Amsterdam • Geldig tot 7 februari 2016 • Maximaal 2 personen per bon • Voor meer informatie www.nieuwekerk.nl

20%

incl. gratis audiotour

In de vroege vierde eeuw was Rome een smeltkroes van de meest uiteenlopende religies en cultussen.

Het christendom was slechts een van de vele, kleinere geloofsgemeenschappen. Hoe kon het gebeuren dat deze kleine godsdienst in korte tijd uitgroeide tot een grote wereldreligie?

Abonneevoordeel: 20% korting op entreekaart.

U betaalt dan € 12,80 i.p.v. € 16,-.

Inclusief gratis audiotour! .

In De Nieuwe Kerk ervaart u het indrukwekkende verhaal van de doorbraak van het christendom.

De Nieuwe Kerk herbergt zeldzaam erfgoed dat nog niet eerder in Nederland te zien was. Zo kunt u het beroemde vierde-eeuwse marmeren beeld van de Goede Herder zien. Daarnaast worden er Romeinse mozaïeken, fresco’s, Sarcofagen en schilderijen vertoond.

Download de kortingsbon via www.terdege.nl/abonneevoordeel onder musea.

terdege Pag 170.indd 1

Heeft u geen internet?

Bel dan abonneeservice voor het aanvragen van de bon 055 - 53 90 498.

Kijk voor meer informatie op terdege.nl/abonneevoordeel

24-11-2015 8:20:11

kennissen, die op hun beurt ook weer blijven slapen. „Toen hebben we elkaar eens aangekeken en gezegd dat we geen azc wilden worden.” Het Mongoolse meisje gaat uiteindelijk terug naar haar geboorteland. „We hebben vooraf wel contact met een Nederlandse evangeliste gelegd om haar daar op te vangen.”

PRIVACY In 2013 en 2014, in totaal dertien maanden, woont Abdulwase Zakiri bij het echtpaar. Machiel kent hem onder andere van de bijbelstudie-avonden. „Een Afghaan met een 1F-stempel.

Dat betekent dat hij verdacht wordt van wreedheden tegen de menselijkheid. Maar of dat zo is? Hij heeft ooit gewerkt voor een regering die zich hieraan schuldig maakte. Door dit stempel mag hij niet in Nederland blijven, maar teruggaan naar Afghanistan kan ook niet. Dit laatste zal hoogstwaarschijnlijk zijn dood betekenen.

Hij heeft hiervoor een zogenaamde EVRM-status ontvangen, waardoor hij niet kan worden uitgezet. Recht op enige voorziening heeft hij echter niet. Hij is door de houding van de Nederlandse regering – hij is nu zestien jaar in Nederland – erg gefrustreerd.

Hij heeft 45 andere landen benaderd, maar niemand laat hem toe.”

Z akiri is overgegaan tot het christendom en heeft zich laten dopen. De kerkdiensten op zondag en Bijbelstudies bezoekt hij trouw. „Hij heeft de Bijbel inmiddels letterlijk stuk gelezen.”

Machiel en Anita schetsen de Afghaan als uiterst rustig, vriendelijk en behulpzaam. Dat wil niet zeggen dat zich geen praktische problemen voordoen. „Zo probeerde hij eens de kachelruitjes met staalwol te lijf te gaan.

En toen we van huis waren, heeft hij overgebleven folders opgestookt maar wist hij niet dat de pijp van de kachel moest worden opengezet. Toen we

thuis kwamen stonden alle ramen open. Hij vond het zelf heel erg.”

Ze geven hem een beetje zakgeld, proberen grenzen te stellen en merken keer op keer dat trauma’s uit het verleden op de meest onverwachte momenten kunnen opspelen. „Zo durfde hij tijdens een bezoek aan de kust niet met zijn voeten het zeewater aan te raken. Hij had een traumatische ervaring met water. Je wordt doorlopend herinnerd aan zijn historie, cultuur en leven. Omdat hij is gevlucht, is zijn vader gemarteld en zijn broer gedood.”

De asielzoeker deed regelmatig klusjes voor anderen. Dat gaf hem een doel en het leverde wat geld op. „Uiteraard was dit zwart werken. Wij zijn daar op tegen, maar er is geen andere mogelijkheid. Ziekte en ongeval vragen ook doordenking. We hebben hem eens met kiespijn naar Vluchtelingenwerk gestuurd, omdat die een tandarts hebben die om niet helpt.

Een ziekenhuisopname hebben we gelukkig niet meegemaakt.”

Ondanks het feit dat de opvang van asielzoekers door het echtpaar als een verrijking van hun leven wordt ervaren, begint het gebrek aan privacy hen gaandeweg op te breken.

„Hij draait altijd mee in je gezin. De kinderen hebben nooit geklaagd, maar achteraf gaven ze wel aan het soms lastig te vinden dat er altijd een vreemde in huis was.”

BEWOGENHEID Als Zakiri op een ander adres onderdak kan krijgen, stemmen ze daarmee in. „Maar niet omdat we dit niet meer willen. Onze bewogenheid blijft. Het is in de eerste plaats de taak van de overheid om deze mensen te helpen, maar wanneer ze tussen wal en schip dreigen te vallen, hebben we een Bijbelse opdracht om hen te helpen. Deze mensen zijn op onze weg geplaatst. We hebben in hun nood een helpende hand mogen bieden.

Dat biedt ook een geweldige kans om hen hier in aanraking te brengen met het Evangelie. Al is het maar voor één keer... Vanuit Gods Woord hebben we mogen wijzen op de Zoon van God. Ook voor Hem was er geen plaats.

Toch kwam Hij naar deze wereld, uit liefde tot Zijn Vader. Om verloren zondaren door Zijn lijden en sterven de ware schuilplaats te kunnen bieden.

De Heere heeft voor ons deuren willen openen, maar soms ook Zijn Woord.

Wat wordt Hij dan groot en wij klein.”

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-171-TD-AR26_0.pdf 171

171

11/26/2015 9:25:58 AM

Soppen in de modder en zand in je mond Spelen in de natuur is een rijke bron van ervaringen. Toch komen veel kinderen nauwelijks buiten. Hoog tijd om nog eens op een rij te zetten wat de opbrengst is van soppen in de modder en zand in je mond.

TEKST BAS VAN DIJK ILLUSTRATIE MARISKA VOS

it is wat struinen, ploeteren, kruipen, stilzitten, liggen, hangen, zwaaien, dromen, bouwen, afbreken, stoeien en luieren in de natuur kinderen oplevert:

D

• NATUUR leert kinderen risico’s aan te gaan, in te schatten en te managen. De boomtak waar je in klimt, betekent plezier (hoog zitten, ver kijken, heen en weer wiegen) maar ook risico (vallen, afbreken). En de slootkant is leuk (schuin lopen, waterleven ontdekken, met je voet in het water) maar kan ook nadelig uitpakken (uitglijden, nat worden).

Risico op een prettige schaalgrootte dus.

172

• NATUUR geeft fysiek zelfvertrouwen. De interactie tussen het lichaam en de omgeving leert het kind te luisteren naar z’n lichaam. Als je voelt dat je bijna gaat vallen, pas je je gedrag aan (risico managen). Je valt niet, dus wat je lichaam aangaf, klopte. Wat je daarna deed, was goed. Het was spannend, maar je viel niet. Een impuls voor het zelfvertrouwen.

Diezelfde fysieke signalen geeft het lichaam trouwens ook als een kind veertien is en een dronken jongen wil ermee naar bed. Een zegen als het dán heeft geleerd fysieke waarschuwingssignalen te herkennen, erop te vertrouwen en ernaar te luisteren.

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-172-TD-AR27_0.pdf 172

11/26/2015 10:02:21 AM

OPVOEDING

Natuurtekortstoornis Een boek dat veel mensen de ogen voor het belang van spelen in de natuur heeft geopend, is ‘Het laatste kind in het bos’ van Richard Louv. De auteur zet in het boek de talloze voordelen op een rij, gestaafd met de uitkomsten van verschillende onderzoeken.

Hij introduceert in zijn boek de term natuurtekortstoornis. Daarin schuilt een lichte knipoog naar ADHD, ook wel aandachtstekortstoornis genoemd. Louv verwijst naar onderzoeken waaruit blijkt dat kinderen met ADHD aanzienlijk minder negatieve symptomen vertonen als zij veel in de natuur spelen.

Louv voert een breed pleidooi. Hij roept ouders op hun kinderen de kans te geven de natuur te ontdekken, maar ziet ook kansen voor scholen en overheden. Een aanrader voor iedereen die zich een mening wil vormen over spelen in de natuur. terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-173-TD-AR27_0.pdf 173

173

11/26/2015 10:02:23 AM

• NATUUR stimuleert de zintuigen.

Kinderen ruiken de mufe lucht in een holle beuk, horen krakende bomen, rofelende spechten en de ruisende wind. Ze zien hoe de golven schuimkragen krijgen, hoe paardenbloemen wiegen op de wind. Ze voelen de soppende modder, de ruwe schors aan hun vingers en het scherpe zand in hun mond. Ze proeven het zout van de zilte zee. Kortom, natuur zet de zintuigen op scherp en juist die zintuigen vormen voor een kind zijn eerste verdedigingslinie. Een kind leert erdoor te vertrouwen op zijn zintuigen en intuïtie.

• NATUUR draagt bij aan de onderlinge relatie. Niets is zo mooi als samen met je kinderen te struinen en te ploeteren, samen regenbuien te doorstaan of momenten van verwondering te delen. De gelijkwaardigheid (dezelfde ervaring delen met elkaar) zorgt voor verbinding op emotioneel niveau.

• NATUUR helpt het aanpassingsvermogen te ontwikkelen. Het lange pad van het strand naar de auto verandert niet. Je kunt dus wel mopperen op het lange pad en de brandende zon, je kunt ook datzelfde stuk rennen.

Of gezellig praten met elkaar terwijl je verder sjokt, zodat er toch nog 174

iets leuk is. Of elkaars hulp inroepen bij het dragen van de tassen (goed voor het delen van ervaringen en het groepsproces).

• NATUUR stimuleert het improvisatievermogen. Hoe kom je naar de overkant van een sloot? Organiseer je een stuk boomstam? Wordt het springen of toch omlopen? En hoe draag je samen een zware tas? Aan een linke tak en dan over je schouders? Of maak je een slee van takken?

• NATUUR stimuleert de creativiteit.

Een tak en een stuk glad strand zijn genoeg om elk kind te laten tekenen.

Doordat de zintuigen maximaal worden aangesproken, komt een kind eerder tot creativiteit, tot verhalen, tot uitbeelden en tot verwoorden.

• NATUUR maakt nieuwsgierig. De mooie veer die het kind vindt; waar zou die eigenlijk van zijn? Een rare strandvondst; wat is dat nou weer?

En wat zou er áchter de struiken zijn?

Waarom wordt het trouwens vloed?

Natuur roept vragen op en leert vragen stellen.

• NATUUR heeft een gunstige invloed op kinderen met ADHD. Natuurervaringen zorgen voor verbeterde concentratie en minimalisering van

de symptomen voor de stoornis, zo blijkt uit onderzoek.

• NATUUR leert verwonderen, respecteren en zorgen. Of door de grootheid en majestueuze verschijning van imposante natuur, of juist door de onvoorstelbaar kleine wondertjes die zich in talloze hoekjes, gaatjes, holletjes, bloempjes en diertjes laten zien: de natuur maakt je klein en geeft je tegelijk het bijzondere gevoel dat je erbij mag zijn en er onderdeel van uitmaakt. Dat nodigt uit tot verwonderen. Verwondering brengt tot respect, respect leidt tot zorg.

En de ouders? Prachtig natuurlijk, die voordelen van de natuur voor kinderen. Er zijn er nog veel meer te noemen zelfs. Maar wat vraagt dit nu allemaal van ouders? De natuur wordt pas een bron van rijke ervaringen, als zij die openen voor hun kinderen. En dat vraagt om keuzes.

Misschien zelfs wel om een andere kijk op bewegen, op risico’s en op beschermen. Een mooi onderwerp om later nog eens op terug te komen.

In de tussentijd kunnen ouders die hun kinderen de natuur niet willen onthouden natuurlijk vast hun ervaringen daarbuiten opdoen. Hun kinderen zullen hen er vroeg of laat dankbaar voor zijn.

terdege • 9 december 2015

0912-174-TD-AR27_0.pdf 174

11/26/2015 10:02:24 AM

Speciaal voor u als abonnee van Terdege...

Orgel, improvisaties & samenzang!

Speciaal voor u als abonnee van Terdege...

Korting duokaart tot

€ 7,50 p.p.

Middag: 36e Nieuwjaarsconcert Jean Guillou m.m.v. Peter Eilander Avond: Jubileumconcert Pieter Heykoop Informatie: • Datum: D.V. zaterdag 2 januari 2016 om 15.00 en 19.30 uur • Locatie: Laurenskerk Rotterdam • Kerk is 45 minuten voor aanvang open, kerk is verwarmd • Ruime parkeergelegenheid, waar onder parkeergarages, rond de kerk!

• Inclusief luxe programma • Maximaal 8 kaarten per abonnement • Een deel wordt gedoneerd aan KWF Kankerbestrijding!

15.00 uur: Nieuwjaarsconcert Jean Guillou m.m.v. Peter Eilander ‘s Werelds grootste organist speelt een spectaculair programma dat zijn weerga niet kent. Peter Eilander speelt op uitnodiging verrassende koraalbewerking van Klaas Jan Mulder en samenzang.

€ 7,50 p.p.

Middag: 85 jaar in het teken van muziek Avond: Improvisaties, psalmen en toccata’s Informatie: • Datum: D.V. zaterdag 9 januari 2016 om 15.00 en 19.30 uur • Locatie: Laurenskerk Rotterdam • Kerk is 45 minuten voor aanvang open, kerk is verwarmd • Ruime parkeergelegenheid, waar onder parkeergarages, rond de kerk!

• Inclusief luxe programma • Maximaal 8 kaarten per abonnement • Een deel wordt gedoneerd aan KWF Kankerbestrijding!

19.30 uur: Jubileumconcert Pieter Heykoop 40 jaar organist Heykoop improviseert op verzoek uit het publiek op psalmen en gezangen en speelt bewerkingen van Klaas Jan Mulder. Natuurlijk met samenzang!

Abonneevoordeel: Abonnees betalen voor beide concerten € 20,- i.p.v. € 27,50. Jeugd t/m 15 jaar betaalt 7,50 i.p.v. € 15,Korting aan kerk: Duokaart aan de kerk kost: € 22,50.

Losse kaarten per concert zijn zonder voordeel maar wel € 2,50 goedkoper, verkrijgbaar via voorverkoop en aan de kerk 15.00 uur: Pianorecital door de bekende pianist Daniel Wayenberg Deze 85-jarige, legendarische pianist speel de mooiste en meest bekende pianowerken en improviseert op psalmen en gezangen.

19.30 uur: Improvisatieconcert Sander van Marion 60 jaar organist Hij speelt en improviseert van psalmen tot toccata’s en Weense walsen.

Ook improviseert Sander op een concertvleugel!

Twee uur durend programma.

Informatie & reserveren:

Informatie & reserveren:

Voorverkoop: reserveer via www.laurenskerk.ntk.nl o.v.v. nieuwjaarsactie2016 Korting aan kerk: download de kortingscoupon via www.terdege.nl/abonneevoordeel

Voorverkoop: reserveer via www.laurenskerk.ntk.nl o.v.v. laurenskerkactie2016 Korting aan kerk: download de kortingscoupon via www.terdege.nl/abonneevoordeel

Voorverkoop: bel de NTK Reserveerlijn 0900 - 9203, vermeld nieuwjaarsactie2016 Korting aan kerk: bel abonneeservice 055 - 539 04 98 voor het aanvragen van de kortingscoupon

Voorverkoop: bel de NTK Reserveerlijn 0900 - 9203, vermeld laurenskerkactie2016 Korting aan kerk: bel abonneeservice 055 - 539 04 98 voor het aanvragen van de kortingscoupon

terdege

Pag 175.indd 1

Abonneevoordeel: Abonnees betalen voor beide concerten € 30,- i.p.v. € 37,50, jeugd t/m 15 jaar € 10,- i.p.v. € 17,50 Korting aan kerk: Duokaart aan de kerk kost: € 32,50. Losse kaarten per concert zijn zonder voordeel maar wel € 2,50 goedkoper verkrijgbaar via voorverkoop en aan de kerk.

Pianorecital & Orgel-improvisatieconcert!

Korting duokaart tot

Kijk voor meer informatie op terdege.nl/abonneevoordeel

terdege

Kijk voor meer informatie op terdege.nl/abonneevoordeel

19-11-2015 8:32:08

Speciaal voor u als abonnee van Terdege...

Marjolein Bastin Kamperfoelie multi (geen 2 persoons)

Marjolein Bastin Soft Roses pink (alle maten)

Nu Marjolein Bastin Vogeltjes (nu alleen 1-persoons, andere maten half februari 2016)

Marjolein Bastin Guirlande multi (leverbaar vanaf half januari 2016)

Romantische dekbedovertrekken van Marjolein Bastin Romantische dekbedovertrekken van Marjolein Bastin; 100% katoen, verfijnd afgewerkt en heerlijk zacht. Met instopstrook (20 cm) en slopen van 60 x 70 cm. Nu met een korting van meer dan 35%! Niet alle maten zijn (direct) leverbaar. U kunt wel alvast bestellen.







35% Korting

1-persoons

140 x 200/220 Van € 39,95 voor € 24,95

2-persoons

200 x 200/220 Van € 69,95 voor € 44,95

lits jumeaux 240 x 200/220 Van € 79,95 voor € 49,95

Bestelinformatie Deze actie loopt tot 30 juni 2016 of zolang de voorraad strekt.

Verzendkosten € 5,95 per bestelling. Bestel via www.fhshop.nl of bel 055 - 5390 678.

terdege Pag 176.indd 1

Kijk voor meer aanbiedingen op terdege.nl/abonneevoordeel

19-11-2015 8:33:25

PECH MET DE TROUWAUTO TEKST NELINE BOOGERT-FLOOR

Jan Breure uit Waarder en Arline Bussink uit Veenendaal zagen elkaar voor het eerst tijdens een vakantie in 2009. „We vonden elkaar toen echt verschrikkelijk irritant”, vertelt Arline. Maar het bleef niet bij die ene ontmoeting. Arline (25) zat in 2012 op een park in Frankrijk in het recreatieteam en Jan (24) was daar op vakantie met zijn ouders. „Hij kwam ’s avonds elke keer langs bij ons huisje.

Toen Jan een ongelukje kreeg tijdens het voetballen, ging ik geregeld bij hem op ziekenbezoek.”

Daarna hielden ze contact en op 6 september kregen ze verkering. Op 15 oktober dit jaar trouwden ze.

De eerste helft van de dag ging niet geheel volgens planning. „We wilden foto’s gaan maken bij de Enka-fabriek

in Ede, maar op weg daarnaartoe, op een smal bospaadje, hield onze trouwauto ermee op. Er kwamen van allebei de kanten auto’s aan die er niet langs konden. En ik stond daar met mijn jurk en mijn bloemen, helemaal zenuwachtig. Jan lag onder de Kever om te kijken of hij iets kon repareren.”

Met behulp van een voorbijganger kreeg hij de auto na een klein half uur weer aan de praat, maar even later viel hij weer stil. „Toen hebben we de bloemen eraf gesloopt en de auto laten staan. We hadden nog 10 minuten om de foto’s te maken en zijn met de fotografen mee terug naar huis gereden. Daar kwamen we veel te laat aan. Niet echt de aankomst waarvan je droomde.”

Later op de dag zorgde een zwager

voor een vervangende auto. „De bloemen hebben we met een touwtje vastgemaakt. Soms wapperden ze een beetje voor de voorruit, maar we hadden in ieder geval een echte trouwauto.”

Hoogtepunt van de dag was de kerkdienst in de Adventkerk van de gereformeerde gemeente van Veenendaal. De vader van Jan, ds. D. Breure van de hervormde gemeente van Waarder, leidde de dienst. Ds. B. Labee van de Adventkerk overhandigde de Bijbel. „Heel mooi dat het zo kon.”

Ook geïnterviewd worden in deze rubriek? Stuur een foto en de tekst van jullie trouwkaart naar redactie@terdege.nl. Wie weet nemen we contact met jullie op. terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-177-TD-AR28_0.pdf 177

177

11/25/2015 12:04:54 PM

Als grenzen vervagen

BOEKGEGEVENS: UITG. DEN HERTOG; ISBN: 978 90 331 2736 6; 91 BLZ.; € 8,90.

TITEL: ‘Als grenzen vervagen.

Medisch-ethische beslissingen rondom het levenseinde’, door dr. H.J. Agteresch INHOUD/THEMA: De voortgang in medische kennis leidde tot sterk verbeterde behandelmogelijkheden en verlichting van het lijden, maar bracht nieuwe ethische dilemma’s met zich mee. Met name in de medische zorg tijdens de laatste levensfase. Binnen de gereformeerde gezindte lag lange tijd de focus op de afwijzing van euthanasie. De laatste tijd komt er ook oog voor het gevaar van overbehandeling. Het is daarom goed dat Den Hertog een herziene uitgave brengt van ‘Als grenzen vervagen’. De auteur, student aan de Theologische School van de Gereformeerde Gemeenten, was

jarenlang internist-hematoloog. Vanuit zijn ervaring met de thematiek geeft hij een gefundeerd en genuanceerd beeld van de overwegingen die meespelen in het al dan niet behandelen van een patiënt in de laatste levensfase. Daarbij gaat hij in op al dan niet reanimeren, het geven van antibiotica, kunstmatige beademing, orgaandonatie, kunstmatige toediening van vocht en voeding, aanwending van morfine en palliatieve sedatie.

WAARDERING: ‘Als grenzen vervagen’ is zeer geschikt voor een globale bezinning op de medische zorg in de laatste fase van het leven. In kort bestek wordt veel aangereikt. Het boekje is vlot leesbaar en fraai vormgegeven.

Huib de Vries

De Koninkrijksdoop TITEL: ‘De Koninkrijksdoop’, door ds. M.M. van Campen.

INHOUD/THEMA: De auteur wil kijken naar de diepe betekenis van de doop als merk- en veldteken van Christus („gedoopten bekennen kleur”).

Daarvoor raadpleegt hij de Bijbel en de kerkgeschiedenis.

In het Nieuwe Testament staat de doop vooral in het kader van het Koninkrijk Gods, en dat is „daar waar Jezus’ heerschappij wordt erkend”. Binnen dit koninkrijk leven ware gelovigen naast schijn-heiligen. Door de doop word je toegelaten in dit koninkrijk, op het christelijke erf.

Van Campen waarschuwt ervoor de meningsverschillen over het hoe en wanneer van de doop op de spits te drijven, maar is zelf geen voorstander 178

van de overdoop, omdat er maar „één doop” is (Efeze 4:5). Ook komt hij met zes argumenten die pleiten voor de geldigheid van de kinderdoop. Maar hij ziet de doop niet als opvolger van de besnijdenis en de kinderdoop niet als uitvloeisel van de verbondsleer.

En wat is de positie van kinderen van gelovige ouders? „Gods Naam is over hen uitgeroepen. De bedoeling is dat ze zelf ook de Naam van Jezus gaan aanroepen, zodat ze verlost worden.”

WAARDERING: Beknopt en in heldere taal wordt een gevoelig thema geëtaleerd. Met veel informatie over de doopvisie en -praktijk door de kerkgeschiedenis heen. Het boekje is een goed vertrekpunt voor gesprek.

Wim Lemstra

BOEKGEGEVENS: UITG. GROEN; ISBN: 978 90 8897 119 8; 82 BLZ.; € 8,95.

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-178-TD-AR29_0.pdf 178

11/26/2015 10:35:26 AM

POTTER KEUKENS Miele Speciaalzaak

Nijverheidsweg 1 St Maartensdijk www.potterkeukens.nl

Winnaar Kim Design Award 2006 en 2013

“Riante vakantiebungalow aan de rand van Garderen geschikt voor 2–11 pers.”

In de winkel is de uitverkoop op de wintercollectie gestart.

Ook maakt u kans op leuke acties en gratis artikelen tijdens de decembermaand.

Kanaalweg 50 Capelle aan den IJssel

www.babyhuisteuntjepluis.nl





Specialist in alle blaasinstrumenten Tevens reparatie en pianolessen Pianolessen: Tel.: 078 621 24 97

Bij inlevering van deze advertentie

10% KORTING alleen geldig op het moment van aankoop

Anthonie Fokkerstraat 25 Barneveld Telefoon (0342) 421731

Pag 179.indd 1

06-23193025 / 0113-381203

20%

in januari en februari

Recreëren in het Zuid-Limburgse heuvelland voor een betaalbare prijs (2-20 pers).

www.terlingerhoeve.nl

Leeghwaterstraat 46 - 47 3364 AE Sliedrecht Tel.: 0184 41 20 93 www.dal-segno.nl info@dal-segno.nl

 ( Bij Joh. De Heer )



w w w. p a u l i n e s w o o n w i n k e l . n l

open van dinsdag t/m zaterdag van 10:00 tot 17:00 uur

Info: www.recreatie-veluwe.nl info@recreatie-veluwe.nl

NIEUW: vanaf kerst 2015 nieuw 6-pers. vakantiehuis. Nu boeken dan ontvangt u KORTING 10% korting.

19-11-2015 8:43:47

AGENDA

TEKST REDACTIE

TERDEGE

Muziek

LEKKER WEG

DONDERDAG 10 DECEMBER (19.30 uur): Kerstzang in Chr. Geref. Kerk, Oranjelaan 83, Driebergen. M.m.v. jongerenkoor Tehilla en kinderkoor ‘Opent uwen mond’.

VRIJDAG 11 DECEMBER (20.00 uur): Kerstconcert door koor Vox Jubilans in Grote Kerk, Kerkstraat, Leerdam. Entree: € 5,00; tot 12 jaar gratis.

Collecte: Woord en Daad.

ZATERDAG 12 DECEMBER (19.45 uur): Adventsconcert in Engelse stijl door koren van Ars Musica, in Grote Kerk, Oudewater. M.m.v. Gerben Budding (orgel).

DONDERDAG 10 DECEMBER (19.30 uur): Adventszang in Beth-El kerk, Molenlaan 3, Moordrecht. M.m.v. Krimpens Mannenkoor o.l.v. H. van Blijderveen, Arie v/d Vlist (orgel), Jolanda den Houter (hobo), C. Aleman (spreker). Toegang vrij.

VRIJDAG 11 DECEMBER (19.30 uur): Kerstzang in Chr. Geref. kerk, Hoofdweg 127, Damwoude. M.m.v. Mannenkoor ‘Dit is ’t wat ús bynt’, Sionsjeugdkoor en Sionskoor en evang. S. de Visser (meditatie).

Toegang vrij, collecte.

ZATERDAG 12 DECEMBER (19.30 uur): Zangavond in Rehobothkerk, Havenweg 9, Klaaswaal. M.m.v. Dirkslands Mannenkoor en Seba-meisjeskoor en ds. G.J. van Aalst (meditatie). Toegang vrij, collecte voor SOEGG.

Centrum, H’veld-G’dam.

Op 19 december (19.45 uur) spreekt Bart Bolier over Daniël; De Haen, De Brink 10, Hoevelaken. www.komookgroep.nl

t.b.v. HOE aan Hofwegen 50, Bleskensgraaf. Info: www. hoebleskensgraaf.nl.

Activiteiten VRIJDAG 11 DECEMBER (14.00-21.00 uur): Winterfair aan Lagewaard 1, Tienhoven (Z-H). Info: deschuurzolder@ kliksafe.nl.

ZATERDAG 12 DECEMBER (19.45 uur): Gianna Jessen spreekt over abortus; Herv.

18

ZATERDAG 12 DECEMBER (9.30-13.00 uur): Verkoping

WOENSDAG 30 DECEMBER (14.30-19.30 uur): Winterfair bij DAC Waardheim (St. Adullam), Groeneweg 10, Puttershoek; opendagwaardheim.nl.

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-18-TD-HO01_0.pdf 18

11/26/2015 11:52:38 AM

„DE DRUKTE SCHEPT EEN BAND” Anne Toes, verkoopmedewerkster bij Bakkerij Stam: „De decembermaand is een heel drukke, maar gezellige tijd. Je moet er met elkaar stevig tegenaan om alle klanten te helpen en de bestellingen af te ronden. Dat schept toch een band met elkaar. Zelf werk ik twee dagen per week in de winkel, maar in december spring ik vaker bij.

Je merkt dat de mensen ineens luxer kopen en meer producten

180

spontaan meenemen. De meeste klanten zijn aardig en gezellig in de winkel; het ruikt hier ook zo heerlijk en er is zoveel lekkers te zien.

Mensen nemen ruim de tijd om naar de bakker te gaan en zeker in december is er begrip voor een wachtrij bij de kassa. Als het altijd zo druk was als in december, zou het werk te zwaar worden. Maar nu vind ik het een leuke uitdaging om alles goed te laten verlopen.”

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-180-TD-AR31_0.pdf 180

12/1/2015 4:19:02 PM

De bakker heeft geen kerstvakantie De geur van versgebakken brood en een weids uitzicht op de Kinderdijkse molens: het is goed toeven in de winkel van Bakkerij Stam. Zeker in de maand december. „Gebak en koek maken plaats voor luxeproducten als de roomboter amandelstaaf. Maar de broodverkoop neemt niet af. Dat blijft toch ons dagelijks brood.”

TEKST HENRIEKE VAN DAM BEELD CEES VAN DER WAL

akjes vol pepernoten, grote speculaaspoppen en versgebakken appelbollen. Het blijft een feest om naar een echte bakkerswinkel te gaan tegen het einde van het jaar. Bijkomstigheid van een bezoek aan Bakkerij Stam is het decor buiten de winkel – schilderachtig mooi. Achter traag wiegend riet is Hollands’ trots zichtbaar: de negentien windmolens van Kinderdijk.

Hier leeft het oude ambacht van de waterbeheersing voort.

De jaarlijkse toeristenstroom – zo’n 400.000 bezoekers per jaar – weet de bakkerswinkel ook te vinden. Zelfs op een gure wintermiddag als deze wisselen klanten en toeristen elkaar af. „Can I speak English, please?” klinkt het in Aziatisch-Engels. „Of course, can I help you?” Verkoopmedewerkster Anne Toes heeft vandaag

Z

al vaak moeten schakelen tussen Engels en Nederlands. Duidelijk blijkt: er kan vandaag gewandeld worden in het molengebied.

DECEMBERASSORTIMENT „Sinds 1926 staat hier de winkel van Bakkerij Stam”, vertelt medeeigenaar Gertjan Stam. „De vader van mijn opa kocht een bestaande bakkerij op en nu zijn mijn broers en ik de vierde generatie Stam in het bedrijf.” Gertjan, Gerard en Wim (zoons van Wim de zoon van Adri de zoon van Nijs) dragen zorg voor brood en banket. „We hebben een tweede winkel in Nieuw-Lekkerland en een tearoom hier in Kinderdijk.

Zelf doe ik drie dagen per week aan verkoop langs de weg in de dorpen rond Kinderdijk. Dat venten breiden we alleen maar uit, er is vraag naar.”

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-181-TD-AR31_0.pdf 181

181

12/1/2015 4:19:06 PM

Betrouwbare anticonceptie In harmonie met je eigen lichaam

Sensiplan® is een moderne en wetenschappelijke natuurlijke methode voor geboorteregeling, die helemaal past binnen een christelijke beleving van seksualiteit en vruchtbaarheid. Sensiplan is gezond voor je lichaam en het milieu en verrijkt en verdiept je relatie.

Als het leven om een adempauze vraagt…

De Oase is een diaconaal gastenhuis in Ouddorp; een oord van rust, ontspanning en bezinning.

Voor gasten die emotioneel uit balans zijn. We bieden pastorale en psychosociale begeleiding.

Uw gift is van harte welkom op rekening NL15 INGB 0007 2908 52 Stichting de Oase is aangemerkt als ANBI. Giften zijn daardoor aftrekbaar.

Stichting de Oase is een initiatief van de Gereformeerde Gemeenten, de Hersteld Hervormde Kerk, de Gereformeerde Gemeenten in Nederland en de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland.

www.diaconaalgastenhuisdeoase.nl

Bruidsatelier Ester

In ons eigen atelier hebben we veel mogelijkheden in witte en gekleurde japonnen en knippakketten.

In de Sensiplan cursus leer je zeer betrouwbaar je vruchtbare en onvruchtbare dagen te bepalen. Daarom helpt Sensiplan ook paren die juist wél zwanger willen worden.

www.sensiplan.nl - info@sensiplan.nl - 038-386 85 40

Pag 182.indd 1

d

Maak vrijblijven een afspraak.

Zoals u het wilt!

Scholtenssteeg 12 DOORNSPIJK - www.bruidsatelierester.nl Tel. 0525 - 66 20 03 - Tel. 0525 - 66 11 26

19-11-2015 8:38:34

„LUXERE PRODUCTEN IN DECEMBER”

“Het vereist een enorm goede planning om

elke dag genoeg verse producten te hebben” Opa Stam – zijn hoed en stok binnen handbereik – komt op zijn praatstoel als het over de geschiedenis van de winkel gaat. „Alles is veranderd door de komst van de machines.” Maar extra luxeproducten in december zijn er altijd al geweest. „Vroeger waren er al de roomboter amandelletter, de speculaaspop en de kerststol. Die bezorgde ik als kleine jongen ieder jaar bij de molens.

Maar de verkopen zijn nu explosief gestegen.”

Vader Stam, naast opa in de hoek van de tearoom, vult aan: „De welvaart nam toe en de mensen wilden meer variatie. Toen ik bakker was, hebben we het decemberassortiment erg uitgebreid. Doordat de machines de productie steeds verder overnamen, konden we alsmaar meer kerstartikelen aanbieden.”

EETMAAND

Inmiddels betekent de december-

maand topdrukte voor de bakkerij.

Eerst rond 5 december, daarna met Kerst en de jaarwisseling. Zoon Gertjan: „Onze omzet verdubbelt niet, want de verkoop van brood en basisartikelen blijft stabiel. Wel zijn onze inkomsten hoger omdat koek en gebak plaatsmaken voor allerlei luxeartikelen.”

En die gaan als warme broodjes over de toonbank. „Mensen kopen in december meer en bedrijven plaatsen grotere bestellingen, met roomboter amandelletters of kerststollen voor hun personeel. Die bestellingen volgen elkaar in rap tempo op. Het vereist een enorm goede planning om iedere dag genoeg verse producten in de winkel te hebben. Ik had liever gehad dat Sinterklaas in de zomer kwam. December is nu één lange eetmaand.” Nadenkend: „Waarom kan het in december ineens niet meer met een klein koekje, hè? Kerstfeest betekent toch geen

Meneer en mevrouw Timmer uit Alblasserdam: „Wij komen hier iedere veertien dagen om onze bestelling met brood en koek op te halen. We bestellen ook altijd soesjes, voor onze kleinkinderen. Voor de buurman nemen we koekjes en cake mee, dan hoeft hij niet helemaal naar Kinderdijk. Ja, in Alblasserdam zijn er natuurlijk ook bakkers, maar Bakkerij Stam is voortreffelijk in het vak.

Ze zijn beroemd om hun krakelingen. Het gevaar is wel dat je altijd met iets meer dan besteld naar huis gaat. Nu waren dat de appelbollen. In december neem je er toch wat luxere producten bij. We kopen de komende weken in ieder geval nog een kerststol en wat oliebollen en appelbeignets. Rond Kerst is het extra gezellig in de winkel en zie je andere producten dan doorgaans. Maar ja, je moet wel een beetje aan de lijn denken. Daarom fietsen we veel. Dan komen we hier een cappuccino drinken in de tearoom en fietsen we langs de molens weer naar huis.

Prachtig is dat.”

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-183-TD-AR31_0.pdf 183

183

12/1/2015 4:19:13 PM

Dames-, heren- en kindermode

sinds 1896

www.modehuysdenhorsten.nl Zuiderzeestraatweg West 57-61, Doornspijk, Tel. 0525 - 66 12 41 - info@modehuysdenhorsten.nl ’s maandagsmorgens gesloten, vrijdagavond koopavond tot 20:30 uur.

Gratis parkeren voor de deur!

MEUBELS - VERLICHTING - LINNEN - ACCESOIRES

600 m2 woongenot Pastoor Gowthorpestraat 15 3772 CA Barneveld - Gratis parkeren

www.mooistoerwonen.nl Volg ons op facebook

Kom onze uitgebreide collectie banken, unieke items, verlichting, linnengoed en accessoires bekijken en maak van ”UW HUIS EEN THUIS”!!

Pag 184.indd 1

30-11-2015 8:40:39

„PEPERNOTEN VANAF HALF OKTOBER”

”Rond Kerst zijn de bakkers per dag

slechts zo’n vijf uur thuis om te slapen” eetfestijn. Maar je werkt voor je klanten en dus blijf je doorbakken.”

Dat bakwerk is de uitdaging van de decembermaand, vertelt Gertjan. „We hebben een grote familie, dus extra handen voor inpak- en verkoopwerkzaamheden zijn er genoeg.” Met een lach: „Dat maakt de decembermaand zo gezellig hier.

Maar voor het bakken kunnen we geen tijdelijke bakker invliegen.

Iemand die onze ovens en machines niet kent, kan niet zomaar meedraaien. Daarvoor komt het bakproces te nauw.” Dat worden korte nachtjes voor de zeven bakkers van Bakkerij Stam. „Rond Kerst zijn ze dagelijks zo’n vijf uur thuis om te slapen.

Daarna bakken ze weer fulltime door.”

BAKKERSGEHEIM Maar vooralsnog bakt Gerard fluitend zijn speculaaspoppen. In de bakkerij verderop aan de dijk

vermengt hij boter, meel en speculaaskruiden tot een deeg dat zijn eigen bakkersgeheim is. „Hiermee kan ik ongeveer 240 speculaaspoppen maken. Maar eerst moet het deeg drie dagen besterven, dan kan ik er makkelijker mee werken.”

Ondertussen schuift hij een tree met stollen de oven in.

Nog even terug naar de winkel.

Een Duitse klant vraagt om Apfelstrudel, mevrouw Jansen komt twee saucijzenbroodjes halen. De decemberartikelen laat ze nog even voor wat ze zijn. „Die komen later wel.” Maar meneer en mevrouw Timmer rekenen nog snel een roomboter amandelstaaf af – naast de bestelde boodschappen. „Zie je wel, je gaat in deze tijd van het jaar altijd met veel meer weg dan je in gedachten had”, lacht meneer Timmer. „Maar o, o, die kerstwaren zijn zo lekker. Dat zie je er gewoon vanaf.”

Jaco Schoonderwoerd, banketbakker bij Bakkerij Stam: „Als banketbakker moet je heel creatief werken: hoe maak ik de koekjes mooi op en welke versieringen passen goed op de marsepeintaart? Vanaf half oktober bak ik ook de pepernoten. Dat is hier nog ambachtelijk handwerk. Ik rol het deeg uit tot een sliert van anderhalve meter. Omdat het deeg heel erg plakt, ligt er veel bloem op mijn werkbank – dat merk je later nog aan de pepernoot. Ik hak de deegrol in stukjes, dompel de deegstukjes onder in vet en plaats alle pepernoten op de bakplaat. Die bakken aan elkaar vast in de oven, maar door het vet schud je ze zo weer los.

Even later liggen de pepernoten vers in de winkel. En hoewel ik ze maar enkele weken per jaar bak, verleer je het maken van goede pepernoten nooit.”

DECEMBERVERKOPEN Top-tien van meest verkochte decemberproducten: 1. Roomboter amandelstaven en letters 2. Pepernoten 3. Speculaaspoppen 4. Appelbollen 5. Gevulde speculaas 6. Kerststollen 7. Kerstkransjes 8. Cake- en broodtulbanden 9. Oliebollen 10. Appelbeignets

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-185-TD-AR31_0.pdf 185

185

12/1/2015 4:19:17 PM

Onder

01

ons Op 14 december zijn Henk en Wilma 25 jaar getrouwd.

Wij feliciteren jullie en jullie kinderen en kleinkind van harte. Van pa en ma, broers en zussen, nichtjes en neefjes.

03 04 05 06 07

186

Lieve (o)pa en (o)ma Bezuijen-Flikweert, van harte gefeliciteerd met uw 55-jarig huwelijk. Wij wensen jullie nog vele goede en gezonde jaren toe, maar bovenal Gods Zegen. Hartelijke groet van uw kinderen en (achter)kleinkinderen.

Op 10 december hopen onze (groot)ouders, Maarten en Gerda van der Zwan-Laros, 50 jaar getrouwd te zijn. De (klein)kinderen feliciteren hen hiermee van harte en wensen hen Gods zegen toe op hun verdere levensweg! Fam. M. van der Zwan, Strokel 31-h2, 3852 LL Ermelo.

Soli Deo Gloria! Papa Henno en mama Margreet zijn 12,5 jaar getrouwd. Van harte gefeliciteerd!!! Kusjes van Dianne, Celine en Henrico Westeneng. Ook proďŹ ciat namens pa en ma van Leeuwen en Petra en Gijsbert.

02 05

Op 18 december hopen onze ouders Herman en Hannie Versteeg 45 jaar getrouwd te zijn. Onze wens en bede is dat zij nog lang met elkaar en de (klein)kinderen gespaard mogen worden. Liefs, jullie kinderen en kleinkinderen.

12 november 1965. Lieve (o)pa en (o)ma van de Geer, van harte gefeliciteerd namens de kinderen en de kleinkinderen!

Lieve mama, je hebt altijd al graag in Terdege willen staan. Nu je 50 wordt, is dit het grote moment. Van harte gefeliciteerd met uw 50e verjaardag! Groetjes, familie Verhoog.

07

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-186-TD-RU06_0.pdf 186

11/30/2015 3:26:33 PM

*

Voor ‘Onder ons’ kunt u een (liggende) foto en een korte tekst inzenden: Onder Ons, Postbus 75, 7300 AB Apeldoorn; redactie@terdege.nl.

03 04 *

06

08

ligefe 15 e t r p n habileum o tera v , ons ksju ach p-Br huwelij ein- en o T l a (o)m 50-jarig deren, k , n e nzus it pa jullie lie kin o ) o o h ( u c l e t en s e-Last hen l Liev erd me Van ju r e t a o n e cit ember. ren. e br an Len wense orden, an z n o e c j v i V de nkind rw en je war n Griet ouwd. Wet oude familie r klei e de mb e e etr j h dece n Lent jaar g , ook bi et van 6 Op ob va en, 65 gezin e gro ev id n ac 09 J Genemenu met htuoe. Een li sam nodige het te.

Len

08

09 0912-187-TD-RU06_0.pdf 187

terdege • 9 DECEMBER 2015

187

11/30/2015 3:26:53 PM

Onder ons 09 10 11 12 13 14 15

188

09

VERVOLG

Hennie Scheele- Boonstoppel (rechts) is 90 jaar geworden. Op deze foto staat ze met drie zussen, een zwager en een broer.

Omdat er twee juffen kort na elkaar gingen trouwen, werd er op school een bruidsmodeshow gehouden.

Juf Kemp (Rianne) trouwde met Corné de Gast in Opheusden en Juf van Veen (Annaleen) trouwde met Leendert-Jan de Ruiter in Dussen en Klaaswaal.

Met de geboorte van Louise hebben we vijf generaties. Baby Jannie Louise Niewenhuijse (2015), vader Marinus Leendert Niewenhuijse (1990), oma Janna Helena Niewenhuijse-Steenpoorte (1969), overgrootvader Leendert Marinus Steenpoorte (1946), betovergrootmoeder Janna Steenpoorte-v/d Werf (1922).

Onze ouders H. Egberts en G.H. Egberts-Morsink waren op 18 oktober 25 jaar getrouwd. Wij feliciteren jullie en zijn dankbaar dat we dit samen mogen gedenken. We wensen jullie nog veel goede jaren toe. Groetjes van de kinderen.

10 13

Beste Cor Donselaar, bedankt voor alles wat u voor me doet en dat u mijn mentor wil zijn. Soms begrijp ik dingen niet, maar later wel en ik weet dat u het goed bedoelt! Hartelijke groeten, Anthonij Flikweert Op 30 november waren onze (schoon)ouders 20 jaar getrouwd. Wij feliciteren hen van harte! Jantine en Leon, Mark, Laura.

Lieve papa en mama / opa en oma Van ’t Zelfde, van harte gefeliciteerd met jullie 40-jarig huwelijksjubileum op D.V. 23 december. Jullie staan altijd voor ons klaar en wij als kleinkinderen hopen op nog heel veel superleuke logeerpartijen. We wensen jullie Gods zegen toe.

Liefs van jullie (klein)kinderen.

15

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-188-TD-RU07_0.pdf 188

11/30/2015 3:25:51 PM

11 12

14

16

e hart n a eev julli jaar g goede n e initer r 50 ele felic r alweeie nog v e kleink j i w e l d ma, decemb sen jul l liefs, o n e n e opa op 8 ij we el ve voor en t k iL eve t jullie ren. W toe. He d n a beda llen had nsen k omd uwd wa e jaren j i e l a w rte ’n tro gezond l ha met z ren. We n- en e e h n e en. we wa klei ij, a He eek, die rouwd deren, d er m n t pa e midw r ge ! Kin iL eve ezellige e 50 jaa ren toe ja g ulli 71 deomdate jnog goekdienderen. julli terklein ach

16

17 0912-189-TD-RU07_0.pdf 189

terdege • 9 DECEMBER 2015

189

11/30/2015 3:26:14 PM

Pag 19.indd 1

23-11-2015 5:25:52

RD toont me de werkelijkheid ” Het achter de werkelijkheid.... ”

ACTIE het RD 2 weken

gratis

Probeer vrijblijvend het Reformatorisch Dagblad

gratis!

Ga naar www.proefweken.nl/terdege

Weet waar u voor staat.

Pag 190.indd 1

19-11-2015 8:40:37

Puzzels

Puzzelprijswinnaars 200 punten: G.L. Jansen, Barneveld (1). 400 punten: A. Visser-Kreling, Krimpen a/d IJssel (3). 600 punten: S. van Driel-Dorst, Oosterland (6); H. Jansen-v/d Steeg, Langbroek (2); S. v/d Vorst, Middelburg (7). 800 punten: J. Hagoort-Spelt, Gouderak (2). 1000 punten: C. Bezemer, Rotterdam (5); Fam. Schipaanboord, Rijnsburg (1). 1400 punten: A. Ras-Bouwman, Ermelo (2). 1800 punten: C.J. Kok-Kauffmann, Veenendaal (9). 2000 punten: M. de Jong-van Berkel, Scharmer (1). 2400 punten: J. Poortman, Rijssen (2); M.L. van Schenkhof, Maartensdijk (1). 2600 punten: A. van Duijvenbode, Emmen (4); L.H.L. Husman, Nieuw-Beijerland (8). 3400 punten: M. Rustenhoven, Veenendaal (8); G. Tukker, Streefkerk (11). 3600 punten: M. Aalbers, Zwolle (8); D.H. Duijster, Barneveld (0); A.J. van Raai, Woudenberg (7). 3800 punten: D. de Mots’t Jong, Putten (14). 4000 punten: J. Bouman-Smokers, Wijk en Aalburg (3); G. van Dam-Hoogendoorn, Maartensdijk (14). 4200 punten: J.C. Bos-Vergunst, Vierpolders (2); D.S. v/d Wilt-v/d Leeden, Mijdrecht (5); N. Zeelenberg-Buys, Rotterdam (0). 4400 punten: M.P. Los, Zwijndrecht (9). 4600 punten: Gerda

Duijzer, Brakel (2); A.H. Geneugelijk-Schinkelshoek, Veenendaal (8).

PRIJZEN Wilt u bij uw volgende oplossingen aangeven welke prijs u wilt? U kunt kiezen uit: ‘Uit het zielenleven’ (over geloofszekerheid; prof. G. Wisse); ‘Altijd bidden’ (ds. W. Harinck); ‘Internet in het gezin. Hoe ga je ermee om?’ (David Clark); ‘Vaders... & Moeders...

Ieder een eigen taak!’ (A. Brouwer-Otterspeer); ‘Eet goed voor elk budget. Koken zonder E-nummers en suiker, deel 2’ (Heleen Quantrill); ‘De vrije slavin’ (roman over Katherine Ferguson; Margaret D. Pagan); ‘Wit-zwart’ (roman; J. den Besten-van Boudestein); ‘Pareltjes’, twee deeltjes naar keuze: 1. ‘Getuigen’ (citaten van Groen van Prinsterer); 2. ‘Moed’ (citaten van vrouwen uit Reformatie); 3. ‘Hoop’ (citaten van M. Henry); 4. ‘Troost’ (citaten van Z. Ursinus);Agenda 2016 (‘Vlinders’); Kaarten van Mattie de Bruine (‘Vlinders’); DVD-pakket PLT (2 dvd’s): Planet Earth & De tijger; DVD-pakket PK (2 dvd’s): Jonge poesjes en hondjes.

Vervolgwoordzoeker De uitslag van de vervolgwoordzoeker die in september en oktober in Terdege stond, luidt: Lavendel (deel 1), Hortensia (deel 2), Sinaasappel (deel 3), Rozemarijnkruid (deel 4). Het inzendwoord is: Dovenetel.

DIT ZIJN DE PRIJSWINNAARS: • 1e t/m 10e prijs (dekbedovertrek): Fam. Vrijenhoek, Rijssen; G. Verboom-Harbers, Harderwijk;

Fam. L.G. Hollemans, Poortugaal; W. van ’t Wout, Doetinchem; E. Baak-Post, Urk; A. Louter, Moerkapelle; H. van den Hoorn-van Ekeris, Nunspeet; Fam. Van Engelenburg, Rhenen; G. Beyer-Vermaas, Nieuw-Beijerland; M. van der Spek, Gouda.

• 11e t/m 15e prijs (vlinderkaarten): H. Schippers, Krabbendijke; Mw. E. van den Boogaard, Dordrecht; Mw. N. van Dalen, Zwolle; Mw. J.

Bout, Scherpenzeel; A. Hoogerland, Wolphaartsdijk.

• 16e t/m 20e prijs (cd): L. van den Hardenberg, Doornspijk; G.C. van den Dool-Donker, Noordeloos; Mw. A.C. Hopman, Zeist; E. Florijn, Nijkerkerveen; P. Geneugelijk, Krimpen aan den IJssel.

Van harte gefeliciteerd. En alle inzenders bedankt voor het meedoen met de woordzoekerserie. terdege • 9 december 2015

0912-191-TD-AR32_0.pdf 191

191

12/1/2015 8:58:21 AM

SCHOONHOVEN

ZILVERSTAD

Trouwringen koopt u in Schoonhoven en Lekkerkerk

Hoop

Setprijs incl. diamant € 1785,De voordeligste ring GRATIS U betaalt € 938,-*

voor Syrië.

Juist nu!

Door de oorlog twijfelen veel Syriërs over het geloof en zoeken ze naar antwoorden. Via het radioprogramma ‘Hoop voor Syrië’ worden vele ogen geopend voor het Evangelie.

Al voor € 10 geeft u deze mensen hoop. Maak uw gift over op IBAN NL75 INGB 0000 7723 42 t.n.v. Trans World Radio.

Rikkoert Juweliers presenteert meer dan 1000 trouwringen!

U vindt bij ons de collecties van o.a.

Acredo, Aller, Angeli Di Bosca, Colom, Saint Maurice en het huismerk Rikkoert Ringen. Andere merken op verzoek leverbaar.

Maakt u een keuze uit de Rikkoert collectie met meer dan 330 modellen, dan ontvangt u de voordeligste ring gratis. Bij alle overige merken krijgt u een korting van 10%, met uitzondering van Acredo en Insignety.

Wij als trouwringenspecialist maken van elk idee werkelijkheid!

Setprijs incl. diamant € 1132,De voordeligste ring GRATIS U betaalt € 611,-*

* Prijswijzigingen voorbehouden.

Liefde op het eerste gezicht.

ONTWERP UW EIGEN RINGEN! GA NAAR: TROUWRINGDESIGNER.NL Kies uw eigen breedte, profiel, goudkleur, aantal diamanten, zetvorm etc.

UNIEKE BRUIDSSIERADEN VINDT U OP: BRUIDSSIERADENHUIS.NL

www.transworldradio.nl

laat het Evangelie overal horen

Haven 1-13 Schoonhoven Tel. (0182) 38 26 51 info@rikkoert.nL

Burg. Roosstraat 22 Lekkerkerk Tel. (0180) 66 14 90 www.rikkoert.nl

V r i j d a g k o o pav o n d .

G r a t i s pa r k e r e n n a bi j h e t S c h o o n h o v e ns e v e e r .

Gezegende kerstdagen en een voorspoedig nieuwjaar!

Pag 192.indd 1

20-11-2015 11:24:42

Volgend nummer: VANAF 30 DECEMBER (OVER DRIE WEKEN)

BEDELSTAND

Ds. J.J. van Eckeveld over de toe-eigening van het heil.

DOORZETTER

Fransis Bus zet zich al jaren in voor uiterst kwetsbare mensen.

COACHING

Advies van ouders, vrienden, collega’s, professionals of... jezelf.

+ EEUWLINGEN . VERLOSKUNDIGE LAURA HAVENAAR . MUSEUM VAN DE TWINTIGSTE EEUW

COLOFON Terdege is een reformatorisch familieblad en verschijnt elke twee weken. Terdege is een onderdeel van Erdee Media Groep (EMG). EMG legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnee)overeenkomst en om u te informeren over producten en diensten van EMG. Postadres: Terdege, Postbus 75, 7300 AB Apeldoorn Bezoekadres: Laan van Westenenk 12, 7336 AZ Apeldoorn Telefoon (algemeen): 055 - 5390333 Fax: 055 - 5419318 E-mail: redactie@terdege.nl Directie: Ir. B. Visser Hoofdredactie: W.B. Kranendonk, Henk van den Berge Chef-redacteur: Ad Ermstrang, tel. 055 - 5390445 Redactiecoördinator: Wim Lemstra, tel. 055 - 5390282 Redactie: Neline Boogert-Floor, Gisette van DalenHeemskerk, Huib de Vries

0912-193-TD-VPG_0.pdf 193

Vormgeving: Harry Blankestijn, Hans Kraayeveld, Janneke Paalman Abonnementen en bezorging: Ditje van Huffelen, tel. 055 - 5390300, fax 055 - 5415687, e-mail: administratietd@erdee.nl Advertenties: Tel. 055-5390499, e-mail: advertentietd@erdee.nl. Bij het afsluiten van een advertentiecontract zijn de Rota Regelen van toepassing.

ISSN: 1382-9076 Giro 719 502 (Erdee Media Groep) Druk: Koninklijke BDU Grafisch, Bedrijf BV, Barneveld Abonnementsprijs: Per jaar € 89,50 (factuur) € 88,50* (incasso), per kwartaal € 23,40 (factuur) € 22,90* (incasso). *Dit bedrag is inclusief de korting voor incasso.

De 33e jaargang loopt tot 1 oktober 2016.

Abonnementen kunnen op elk moment ingaan.

Opzegging: Een maand voor einde abonnementsperiode, voorzien van opzegreden.

Adreswijzigingen: Schriftelijk, drie weken vóór ingangsdatum.

Aansprakelijkheid: Terdege is op geen enkele wijze

aansprakelijk voor producten en diensten die aangeboden worden door adverteerders in deze Terdege. Dit geldt ook voor de integriteit van de adverteerder.

Meer info: terdege.nl; erdeeservice.nl Het is verboden Terdege zonder toestemming op te nemen in, of ter beschikking te stellen van een leesportefeuille. Terdege is op geen enkele wijze verantwoordelijk voor de kwaliteit of integriteit van producten en diensten die in de advertenties worden aangeboden.

Terdege in braille, gesproken vorm en groteletterleesvorm: Loket Aangepast - lezen, Den Haag, tel. 070-3381500

12/1/2015 2:59:03 PM

WIJ REGELEN GRAAG AL UW BANKZAKEN

Pag 194.indd 1

19-11-2015 6:58:05

Niet wereldvreemd Hij voelt zich niet eenzaam in een woon- en werkomgeving waarin christenen maar dun gezaaid zijn. Martin de Koning uit het Noord-Drentse Roden voert met anderen graag een serieus gesprek. „In gewone mensentaal probeer ik te vertellen hoe God wil dat wij leven en wat Hij voor mij betekent.” teKst AD eRMstRANG beelD sjAAK VeRbooM

Waar werkt u en waarom dit beroep? „Ik was als verkoper werkzaam en kreeg de kans voor mezelf te beginnen. Zeven jaar geleden ben ik begonnen met lowbudgetadverteren. nl. Daarmee zoek ik voor bedrijven uit hoe zij hun advertenties optimaal kunnen laten vinden op Google, Facebook en LinkedIn.”

Weten uw klanten en netwerk van uw achtergrond?

martin de Koning WIE:

39

LEEFTIJD:

gehuwd, vijf Kinderen GEZIN:

gereformeerde gemeente KERK:

„Ik denk dat zeker 95 procent van de mensen die ik spreek, weet waar ik sta. Ik vraag bij klanten altijd of ze elke dag willen adverteren. Er is een mogelijkheid om een advertentie op zondag niet te laten verschijnen.

Daar zijn ze zelf verantwoordelijk voor, want ze rekenen per klik af met Google. Ik laat mijn klanten verder weten zes dagen in de week voor hen te willen klaar staan, maar niet op zondag. Met de game- en seksindustrie, een grote markt op internet, laat ik me niet in.”

Leidt dat tot gesprekken? „Als je een wat nauwere relatie met een klant onderhoudt, wel. Je 20

spreekt elkaar over bijvoorbeeld je zondagsbesteding en dan geef ik aan dat ik naar de kerk ben geweest. Het is opvallend dat ik hier meer respect ondervind dan in de omgeving waar ik voor mijn huwelijk woonde, het westen van het land. De relatief weinig bijbelgetrouwe christenen zijn in deze omgeving ook meer op elkaar aangewezen. Er zijn er meer dan ik voorheen dacht.”

Hoe probeert u de christelijke beginselen over te brengen? „Dat zit wat mij betreft meer in de manier hoe je leeft dan dat je probeert iedereen een Bijbel in de hand te drukken. Ik ben tweede voorzitter van de SGP in Groningen en heb op andere terreinen eveneens enige bestuurservaring. Mijn oudste dochter is lid van de color guards, de vroegere majorettes. Dat is bij Muziekvereniging Noordenveld, met 114 leden de grootste en bekendste muziekvereniging in deze omgeving.

Op een gegeven moment vroeg een relatie of ik deel wilde nemen aan het bestuur. Ze hadden wat problemen en wisten van mijn bestuurlijke

terdege • 9 december 2015

0912-20-TD-AR02_0.pdf 20

11/23/2015 2:30:14 PM

INTERVIEW

„Er komen juist steeds meer kansen”

* ervaring. Ik heb erover gedacht, met mijn vrouw gesproken. Ik wil me niet wereldvreemd opstellen en heb besloten het te doen, op voorwaarde dat ik op zondag geen enkele activiteit hoefde te verrichten. Ik kwam vier jaar geleden in het bestuur en werd bijna direct voorzitter.

Eén keer hebben ze me geprobeerd over te halen een groot concours in Kerkrade te bezoeken. Het zou echt maar voor één keer zijn, je kent dat wel. Nu wordt het niet meer gevraagd, net zoals ze weten dat onze dochter aan een repetitie op zondag niet meedoet. Vanuit mijn functie probeer ik het gebruik van de zondag waar mogelijk terug te dringen.

Door je als christen in een seculiere omgeving te bewegen, kun je wat uitstralen. In onze kerk in Groningen weten ze van deze nevenfunctie. Uit die hoek heb ik nooit kritiek gehad.

Die kwam er jammer genoeg wel van naasten uit mijn vroegere woonomgeving.”

Aan welke vorming heeft u het meest gehad? „Eigenlijk hebben de vijftien jaar dat ik hier woon me meer gevormd

dan de reformatorische school en de catechisatie. Toen was het vanzelfsprekend, nu moet je nadenken. Dat doen we ook met onze kinderen, die voor het voortgezet onderwijs op openbare scholen zijn aangewezen.

De reistijd vormt een probleem. Er is wel een vrijgemaakte school in Groningen, maar die is zo halfslachtig in wezenlijke onderwerpen, dat we liever voor duidelijkheid kiezen.”

Moet er in de preek meer aandacht zijn voor het christen-zijn in de praktijk? „Onze predikant kwam op zijn 18e tot bekering en leefde daarvoor in de wereld. Hij weet wat het is en waarschuwt daarom de jeugd ernstig om God vroeg te zoeken. Hij is heel praktisch in zijn preken en dat wordt hier erg gewaardeerd. Onze kerk telt een samenraapsel aan leden, afkomstig uit allerlei kerkverbanden. Allemaal eenlingen, die onderling een grote verbondenheid hebben.”

Kunt u een voorbeeld geven van een bijzondere ontmoeting?

„ Tijdens een verjaardag begon iemand mij onlangs te bevragen op het hiernamaals. Dat zijn kennelijk toch zaken die breder leven. Hoewel een andere gast probeerde het af te doen met de opmerking ‘dat er toch helemaal niets is’, kreeg ik de gelegenheid om wat te zeggen.

Ik heb uitgelegd dat ik net als hij een gewoon mens ben, die fouten maak. Ik gebruik graag eenvoudige taal, want het woordje zonde wordt al snel verkeerd uitgelegd of verkeerd begrepen. Ik heb de vragensteller aangegeven dat we alleen dan rijk zijn, als we weten dat God deze fouten wil vergeven en dat dat ook voor hem verkrijgbaar is. Je probeert op je eigen wijze een zoutend zout en een lichtend licht te zijn, een uitdrukking waarvan ik besef dat die vaak evenmin wordt begrepen.”

Wordt het moeilijker om voor je christen-zijn uit te komen? „Misschien wel als het om allerlei overheidsmaatregelen en besluiten gaat, maar verder beslist niet. Er komen juist steeds meer kansen.”

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-21-TD-AR02_0.pdf 21

21

11/23/2015 2:30:17 PM

Amandelspeculaasjes versie 2.0 Ik heb een prachtige speculaasplank, die al jaren nutteloos bij de kachel staat. Tijd om die weer eens dienst te laten doen.

TEKST EN BEELD TEUNIE LUIJK

**

**

*

INGREDIËNTEN (CIRCA 22 STUKS):

*

*

*

200 gr zelfrijzend bakmeel 125 gram gele basterdsuiker 1 tl bakpoeder ¼ tl zout 1 eetlepel speculaaskruiden 150 gram koude boter (of half boter, half margarine) 50 gram geschaafde amandelen 1 el water

22

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-22-TD-HO02_0.pdf 22

11/23/2015 1:45:10 PM

TAFELEN MET TEUNIE

Wat zijn er veel recepten!

* * **

BEREIDING:

* * * *

Meng het bakmeel, de basterdsuiker, het bakpoeder, het zout en de speculaaskruiden door elkaar. Zeef dit mengsel.

Snijd de boter in kleine blokjes en doe het bij het droge mengsel. Doe er de geschaafde amandelen en het water bij en kneed alles tot een bal.

Leg de bal minstens een half uur in de koelkast.

Bestuif een speculaasplank met bloem. Heeft u een nieuwe plank? Kwast de speculaasvormen dan enkele dagen van tevoren met wat zonnebloemolie in en herhaal dit een aantal keren.

Druk een klompje deeg in de vorm(en) van de plank.

Rol er met de deegroller overheen. Snijd het overtollige deeg weg. Haal het deeg voorzichtig uit de vorm(en).

Leg de speculaasjes op bakpapier op de ovenplaat.

Leg ze voldoende uit elkaar, want ze lopen tijdens het bakken uit.

Bak de speculaasjes in het midden van de oven in 17 minuten op 170 graden (oven voorverwarmen!) bruin en gaar. Let op: de speculaasjes zijn direct uit de oven nog zacht!

TIP: Speculaaskruiden kunt u ook zelf samenstellen.

Nieuwsgierig naar mijn recept?

Mail dan naar teunie@terdege.nl

Kwast nieuwe speculaasvormen eerst in met zonnebloemolie

Heerlijk bros Teunie Luijk De afgelopen weken stond mijn hoofd niet zo naar bakken of koken.

Onze oudste dochter trouwde en dat nam veel van mijn aandacht en tijd in beslag.

Zo kwam het dat ik op een avond verzuchtte: „Morgen moet ik de rubriek voor Terdege inleveren en ik weet nog niet wat ik ga maken.

Heeft iemand een idee?”

Dochter Maaike opperde: „Speculaasjes?!” Ja, goed plan! Ik heb een prachtige speculaasplank, die al jaren nutteloos bij de kachel staat.

Tijd om die weer eens dienst te laten doen.

M’n speculaasjesrecept had ik niet meer, dus zocht ik een nieuw. Wat zijn er veel recepten! Ik wikte en woog en stelde een recept samen.

De volgende dag ging ik aan de slag. Helaas was het resultaat niet Terdege-waardig. De speculaasjes waren ‘vast’ en heel donker. Er moest een nieuw recept komen.

Speculaasjes 2.0 dus. Die vindt u hier. Heerlijk bros zijn ze nu! Echt een succes. Alhoewel het een aardig tijdrovend bakseltje is. Maar wellicht is dat mijn gebrek aan ervaring?

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-23-TD-HO02_0.pdf 23

23

11/23/2015 1:45:20 PM

Bij een keukenzaak moet het goed voelen “Ik heb een bloem- en woondecoratiewinkel in Elst (Utrecht), en wat ik regel nummer 1 vind in de winkel is: vriendelijkheid en aandacht voor de klant. Dit ondervonden we ook toen we bij Avanti Keukens kwamen in Kesteren. Hier hebben wij onze keuken gekocht,” vertelt Magda Blokland uit Veenendaal.

“We waren al bij verscheidene keukenzaken geweest, maar die bezoeken vonden we teleurstellend. Er doen veel verhalen de ronde dat je bij keukenzaken opgelicht wordt, lees maar op internet. Een kennis tipte ons over een betrouwbaar keukenbedrijf in Kesteren met eigen mensen. Na binnenkomst hadden we meteen een goed gevoel.”

“Waar dat door kwam? De vriendelijkheid van het personeel, de sfeer, dat voel je in een winkel. En de man die ons te woord stond, liet ons vrij rondkijken. Hij nam ons serieus en gaf eerlijk antwoord en advies. We vonden het erg plezierig hier.”

Praktisch “Ik wist al aardig goed hoe onze nieuwe keuken eruit moest komen te zien. Ik hou van hout en natuurlijke materialen, dat moest dus ook in mijn keuken __________

verwerkt worden. Verder wilde ik een praktische keuken, zonder al te veel luxe en die gemakkelijk schoon te houden valt. Hier hebben we goed advies over gehad. Ik val echt op het stoere karakter van betonnen aanrechtbladen bijvoorbeeld. En dat past zo mooi bij natuurlijke materialen zoals hout. Maar de verkoper raadde het ons af omdat ik vooral een praktische keuken wilde en er aanrechtbladen zijn die veel onderhoudsvriende-

lijker zijn. Achteraf ben ik heel blij dat we zijn advies hebben opgevolgd. Ik ken mezelf, ik stoor me aan vlekken die er niet uitkunnen.”

Veilig inductie “De apparatuur die we hebben gekozen is van ATAG. Vroeger kookte ik keramisch, maar het nadeel daarvan is, dat hij warm blijft als de pannen ervan af zijn.

Ik wilde nu een inductiekookplaat, want

__________

Linkerpagina: boven » Magda Blokland in haar keuken, links » Vanuit de keuken een fraai uitzicht naar buiten, rechts » Stenen aanrechtblad met gefrijnde rand Rechterpagina: boven » Overzicht van de keuken, onder » Sfeervolle keuken met landelijke eethoek, rechts » Royale hoekkeuken

Pag 24.indd 1

20-11-2015 7:10:55

Advies

Maar de verkoper raadde het ons af omdat ik vooral een praktische keuken wilde en er aanrechtbladen zijn die veel onderhoudsvriendelijker zijn.

dat werkt heel anders.

Haal je hier een hete pan af, dan voelt de plaat lauw tot koud aan.

Het koken gaat beter en het oogt heel strak. Ik heb er nieuwe pannen voor aangeschaft en ik ben nu erg blij met mijn kookplaat.”

“Naast een combi-oven/magnetron is er ook een stoomoven bij gekomen. Eten stomen is gezond en smakelijk, dat wist ik. En een stoomoven wilde ik al een tijdje. Die hebben we nu ook laten plaatsen. Omdat we een drukke tijd achter de rug hebben, heb ik er nog niet veel in klaargemaakt maar hopelijk kan ik me hier de komende maanden op toeleggen. Daar kijk ik naar uit!”

Perfecte uitvoering “Wat echt gezegd moet worden, is dat de uitvoering zo perfect verlopen is. Je mag best weten, als je een keuken hebt besteld, dan heb je daarna wel zoiets van: en nu maar afwachten of het ook allemaal zo verloopt als je het graag ziet. Nou, onze verwachtingen zijn ruimschoots beantwoord. De timing was perfect, de mannen waren allemaal vakkundig en vriendelijk. Zelfs de bezorger is in

pag 25.indd 1

dienst van Avanti. Hij zorgde ervoor dat alles keurig op volgorde stond. Ze zijn hier twee weken in huis geweest omdat we ook de gang en het toilet hebben laten opknappen. Nou, ik heb geen mo-

De timing was perfect, de mannen waren allemaal vakkundig en vriendelijk. __________

__________

Magda Blokland ment last van ze gehad. Echt geweldig.

Ik vertel het tegen iedereen die het maar wil horen. Ik zou werkelijk iedereen aanraden om bij Avanti Keukens te kopen!”

“Na plaatsing is er nog een keer een monteur langs geweest. Dat had te ma-

ken met het feit dat de kraan drupte. Hij heeft dit prima verholpen en nu hebben we geen last meer van een lekkend kraan. Nu is het alleen maar genieten in de keuken!”

Avanti Keukens in Kesteren is onderdeel van DB KeukenGroep. DB KeukenGroep bestaat verder uit de volgende bedrijven: Ardi Keukens en Sanitair, Sint-Annaland; Arma Keukens en Sanitair, Nunspeet; Adee Keukens, Rijssen; Keur Keukens, Haarlem; Pelma Keukens, Goes; Avanti Keukens in Kesteren.

20-11-2015 7:14:07

G

Benader de SMARTPHONE niet als

SMART-FOON’

Al maanden kijk je uit naar het moment dat je ouders ‘om gaan’ en je smartphone-droom werkelijkheid wordt.

Jij weet als tiener wat je wilt en vooral wat je niet wilt. Geduldig kijk en vergelijk je samen met je ouders, totdat zij net zover zijn als jij. Na lang wikken en wegen wordt een telefoon aangeschaft.

26

terdege • 9 december 2015

0912-26-TD-AR03_0.pdf 26

11/23/2015 1:41:09 PM

DIGITAAL

PANELLID

Sjaak Jacobse jeugdwerkadviseur bij Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten

og voordat jij je telefoon uitgepakt hebt, word je opgezadeld met allerlei mitsen en maren. Voor veel ouders is de aanschaf van een smartphone voor hun kind namelijk omgeven van zorgen. Waarom verschilt de perceptie rondom dit moment zo en wat kunnen ouders eraan doen om vanuit de verbinding met hun zoon of dochter de stap te zetten naar een eigen smartphone?

Terecht is er de laatste jaren veel aandacht geweest voor privacy en identiteitsfraude. Als onderdeel van de opvoeding leer je een kind wat privé is en wat anderen mogen weten en mogen vragen. Ook komen er steeds meer apparaten in huis die verbonden zijn met internet.

Steeds vaker zijn dit mobiele apparaten zoals een smartphone, tablet of phablet. Apparaten die toegesneden zijn op gepersonaliseerd gebruik.

Ieder zijn eigen ‘ding’. Hierdoor gaan we ‘dingen’ steeds meer een verlengstuk van onze identiteit zien. Het is maar de vraag of dit een gewenste ontwikkeling is. Immers: maximale vrijheid zonder gezonde transparantie nodigt uit tot verkeerd gebruik.

N

Voor een tiener is een smartphone zoveel meer dan alleen een communicatiemiddel. Het is ook de toegang tot de vriendengroep, de nieuwtjes in de klas en belangrijk voor de sociale

Op mediagebied zijn er grofweg drie soorten ouders

status in de groep. Hoe gaat het als er een telefoon in beeld komt?

Grofweg zijn er op dit punt drie soorten ouders. Wim is de bezorgde vader die graag alles in de hand houdt. Hij weet ‘welke zooi er te koop is’. Zijn zoon krijgt geen smartphone. En als hij zestien is, koopt hij er zelf maar een.

Esther is een warme, betrokken moeder. Ze vindt het belangrijk dat haar dochter goed in de groep ligt en zich prettig voelt. Als haar kind vindt dat zij nu aan een smartphone toe is, dan is dit het juiste moment.

Marcel is een alerte vader. Hij vindt dat zijn dochter nu nog niet aan een smartphone toe is maar is vooral benieuwd hoe zij hierover denkt.

Regelmatig praten ze hierover. Hij nodigt zijn dochter uit om zelf een goed doordachte keuze te maken en wil daarvanuit samen een beslissing nemen.

Bij keuzes rondom media-opvoeding volstaat je intuïtie vaak niet, omdat je op dit punt niet terug kunt vallen op de manier waarop je zelf opgevoed bent. Durf je je kind los te laten en vertrouwen te geven, terwijl je tóch betrokken blijft?

Wim bedoelt het ongetwijfeld goed, maar vergeet dat opvoeden ‘het leren maken van eigen keuzes’ betekent. Esther vertrouwt op haar dochter en laat de keuzes aan haar

over. Deze stijl kan aantrekkelijk zijn voor ouders die de mediawereld niet overzien. Toch kan dit bij tieners een gevoel geven van ‘ik moet het zelf maar uitzoeken’. De dochter van Marcel zal denken dat haar ouders haar steunen en betrokken blijven.

Dit is cruciaal bij het leren maken van eigen keuzes.

PRAKTISCHE TIPS • Benader het gesprek niet vanuit de bedreiging die je zet. Maak er geen ‘smart-foon’ van.

• Laat je kind zelf nadenken over een telefoon. Wanneer? Wat heb je dan nodig? Wat kan ook later?

• Ga in gesprek en wees nieuwsgierig.

Wat vindt je kind belangrijk?

• Wees duidelijk over het moment dat een smartphone wél een optie wordt.

• Laat je kind zelf positieve regels bedenken. Hoe wil je een smartphone goed gebruiken? Hoe ga je om met groepsdruk, rust, eten, zondag, slapen gaan, stille tijd...

• Ga in gesprek over eigen keuzes ‘voor Gods aangezicht’ en hoe je die als ouder zelf maakt.

• Breng samen deze regels terug tot enkele concrete en haalbare afspraken.

• Ga na welke filters of Apps je kind (en jou) helpen bij deze afspraken.

Denk hierbij aan Kliksafe Mobi, Filternet, Yona, Offtime, Checky of Freedom.

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-27-TD-AR03_0.pdf 27

27

11/23/2015 1:41:15 PM

met

LEVEN

gouden momenten en diepe dalen De wereld van Rieneke Wassink-Donkelaar (34) is de afgelopen twee jaar kleiner geworden. Zoon Jelmer (2) heeft een (tot nog toe) onbekend syndroom. „Ik geniet van andere dingen dan vroeger.” tekst GIsette van Dalen-HeemskeRk beelD tIneke van DeR eems

terdege • 9 december 2015

0912-28-TD-AR04_0.pdf 28

11/23/2015 12:57:04 PM

PORTRET

ZOEKTOCHT NAAR DIAGNOSE

DSADDASJKH SAJHDHJKDJHKSADSAJHK DSKJAKJDAKLJDAJSL

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-29-TD-AR04_0.pdf 29

29

11/23/2015 12:57:11 PM

Kom snel nar Bremmer oor de

70 TO % TW KO E RT L IN G!

OPRUIMING Hel vel korting op hel vel schoenen!

www.bremmerwaddinxveen.nl schoenreparatie

podologie

pedicure

lederwaren

schoenen

Schoenen: Kerkweg-Oost 173-177, Waddinxveen, tel.: 0182 - 61 20 12 Lederwaren: Promenade 82b, Waddinxveen, tel.: 0182 - 63 34 77 info@bremmerwaddinxveen.nl

Klassieke inrichting of juist modern?

Bij Brokking vindt u het karpet dat bij u past.

Al meer dan 35 jaar zijn wij dĂŠ specialist op het gebied van handgeknoopte en geweven karpetten. Van Art Deco tot minimalistisch.

Van moderne tot authentieke Berber karpetten in prachtige aardetinten en nog veel meer. Ga naar de website en bekijk de originele designs of kom naar de showroom en ervaar de subtiele stofstructuren, kleurnuances en de vele mogelijkheden.

De grootste van Midden-Nederland Âą 3000 stuks op voorraad - handgeknoopt - alle maten Hofstraat 8, 3401 DE IJsselstein T 030 - 688 26 52 www.vloerkledenspecialist.nl Open: dinsdag t/m. vrijdag 9.00-17.30 uur, zaterdag 9.00-17.00 uur.

Pag 30.indd 1

19-11-2015 7:17:18

PORTRET achend laat Jelmer (2) zich achterover vallen op de schoot van zijn moeder. „Jij bekijkt de wereld graag op z’n kop”, zegt Rieneke. Ze trekt hem weer overeind en geeft hem een dikke knuffel. Achter het grapje gaat een hele wereld schuil. Want in Jelmers lijfje staat figuurlijk veel op zijn kop.

Na een voorspoedige bevalling kreeg Rieneke Jelmer op haar buik. „Het viel me meteen op dat hij aan een van zijn handjes een soort zesde vinger had. Ook bleek hij aan elke voet zes tenen te hebben. Mijn man Hanco en ik zeiden tegen elkaar: Elk kindje is bijzonder gemaakt, maar hij heeft letterlijk iets extra’s meegekregen.”

Jelmer kwam slecht op temperatuur.

Dus moest hij naar het ziekenhuis om in de couveuse op temperatuur te komen. Daar signaleerden de verpleegkundigen geen bijzonderheden.

Aan het eind van de morgen kregen Hanco en Rieneke hem mee naar huis. Ook in de kraamweek merkte Rieneke niets bijzonders. Behalve dan dat Jelmer erg rustig was. „Dat herkende ik niet van Laurens, onze oudste zoon. Die huilde veel.”

L

Jelmer Wassink

„Het is voor anderen lastig om te begrijpen wat er in ons gezin gebeurt”

ALARMBELLEN Toen Jelmer tien dagen oud was, kreeg Rieneke hem niet wakker. „Ik weet nog dat ik tegen mijn schoonmoeder zei: ‘Haal hem alstublieft uit de kinderwagen. Hij slaapt zo vast.’ Maar hij was ziek. Hij had 39,7 graden koorts.”

In het ziekenhuis constateerde de kinderarts een nierbekken- en een longontsteking. „Dat is natuurlijk niet normaal voor een baby. Dus gingen we de medische molen in.

Daar kwam al gauw uit dat Jelmer een nierafwijking had. Dat in combinatie met de al bestaande lichamelijke afwijkingen, maakte dat in het ziekenhuis toen wel de alarmbellen gingen rinkelen. We kregen te horen dat Jelmer mogelijk een syndroom had.

Dan staat je wereld stil.”

De kinderarts verwees Jelmer toen

hij drie maanden oud was naar de klinisch geneticus. Die merkte tijdens het eerste contact meteen de iets schuine stand van zijn oogjes op. Ook had ze een vermoeden welk syndroom Jelmer zou kunnen hebben. „Maar welke sprak ze niet uit. Hanco had mij, vlak nadat de eerste signalen kwamen dat er meer met Jelmer aan de hand zou kunnen zijn, op het hart gedrukt niet op het internet te gaan zoeken. Je stuit op allerlei spookverhalen. Bovendien weet je dan nog steeds niet of ze op Jelmer van toepassing zijn. Na dat bezoek aan de klinisch geneticus hield ik het echter niet meer en zocht ik toch op internet. Ik vond een syndroom waarvan Jelmer blind zou kunnen worden. Ik was helemaal ontdaan. Dat leek me echt onverteerbaar. Gelukkig bleek Jelmer dat niet te hebben.”

VINKJES Wat Jelmer wel heeft, werd ook in vervolgonderzoeken niet duidelijk.

Wel bleven er steeds meer „vinkjes” bij komen. De kinderarts zag bijvoorbeeld dat Jelmer een gaatje tussen zijn boezems had, zijn hoofd bleef te klein, hij viel rond een half jaar erg af, had op een gegeven moment geen ontlasting meer en at en dronk niet meer.

Omdat ook de spierspanning van Jelmer erg laag was en hij algeheel achter leek te blijven in ontwikkeling, kwamen Rieneke en Hanco met Jelmer in het Sylvia Tóth Centrum terecht. Dat is een centrum binnen het Wilhelmina Kinderziekenhuis dat dagdiagnostiek voor complexe aandoeningen biedt. „Wij hebben het als heel prettig ervaren dat allerlei artsen en specialisten op één dag in een speciale ruimte, die voor jouw kind is gereserveerd, langskomen. Helaas kwam ook daar geen diagnose uit. Wel kregen we adviezen. Een daarvan was: ‘Ga naar een revalidatiecentrum. Daar kunnen ze veel voor jullie zoon betekenen.’”

Hanco en Rieneke besloten ook om deel te nemen aan de nieuwe on-

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-31-TD-AR04_0.pdf 31

31

11/23/2015 12:57:14 PM

Collier 16-62 € 460,-

Armband 16-63 € 240,-

Oorclips 16-61 € 110,-

www.eclat-sueno.nl

Goud 14 karaat Diamant Top WesseltonVS1

Goud 14 karaat Diamant Top WesseltonVS/SI Ring R2015/5 1 x 0,18 & 12 x 0,005 = 0,25 crt

€ 998,Bij aankoop van Ring R2015/5 nu 2 bijzet ringen nr2 van € 336,-

nu voor

€ 168,-

(alleen in combinatie) Grotere ring maat va.19 een toeslag van € 43,Mémoire Ring nr. 101 1 x 0,02 crt. € 350,1 x 0,03 crt. € 380,1 x 0,05 crt. € 465,1 x 0,07 crt. € 525,3 x 0,02 crt. € 470,3 x 0,03 crt. € 540,3 x 0,05 crt. € 695,3 x 0,07 crt. € 835,5 x 0,02 crt. € 590,5 x 0,03 crt. € 700,5 x 0,05 crt. € 925,5 x 0,07 crt. € 1145,Vraag uw juwelier naar de mogelijkheden van grootte van stenen en diamant kwaliteit.

pag 32.indd 1

www.eclat.nl

19-11-2015 7:19:11

portret derzoekstechniek WES, het meest uitgebreide DNA-onderzoek, waarbij zowel de genen van de ouders als die van het kind worden onderzocht. In februari dit jaar kregen ze de uitslag.

Opnieuw kwam er geen diagnose uit.

Wel bleek dat Jelmer drager was van een gen dat kanker kan veroorzaken, op jonge leeftijd longkanker. „Dus kwam Jelmer opnieuw onder een vergrootglas terecht. Ditmaal bij een oncoloog van het Prinses Máximacentrum, een plek waar ze prachtig werk verrichten, maar waar je echt niet wilt komen met je kind.”

De MRI van Jelmers longen was goed. Maar de oncoloog ontdekte in zijn hals opgezette klieren. Achteraf had Jelmer waarschijnlijk net een virus onder de leden gehad. Maar de vondst bracht weer extra controles met zich mee. „In oktober dit jaar bleken Jelmers longen opnieuw schoon. Dus hoopten we voorlopig uit het medische circuit te kunnen blijven. Maar dit keer ontdekte de arts hersenvocht in het ruggenmerg.

Dat betekent dat Jelmer in anderhalf jaar tijd voor de vierde keer een mriscan krijgt. Een grote tegenvaller.

Maar heb je keus? Als er later iets gebeurt met de hersenen van je kind, dat voorkomen had kunnen worden, vergeef je het jezelf nooit.”

OnzekerHeid Dat Hanco en Rieneke na een zoektocht van twee jaar nog steeds niet weten wat Jelmer precies heeft, geeft veel onzekerheid. „Gaat hij ooit praten en lopen? Het lijkt wel alsof hij een groot automatiseringsprobleem heeft. Daarnaast gaan veel zaken bij hem omgekeerd. Waar een kind normaal koorts krijgt als hij ziek is, krijgt Jelmer bijvoorbeeld last van ondertemperatuur. Ook zou een diagnose prettig zijn om straks passend onderwijs te vinden. Zijn achterstand is zo groot, dat een gewone basisschool, waarschijnlijk, niet gaat lukken.

Natuurlijk doet ons dat pijn.”

Sinds de zomervakantie gaat Jelmer

„Hanco had mij op het hart gedrukt niet op internet te gaan zoeken” twee ochtenden per week naar de peutergroep van een revalidatiecentrum. „De eerste keren kwam ik kapot thuis. Hij zit daar met nog vier andere kindjes met beperkingen. De groep heeft vier begeleiders. Ik weet dat het de beste plek is, maar dat hij daarbij hoort, is confronterend.”

niet zielig Vaak kan Rieneke opmerkingen van omstanders relativeren. Toch komen ze soms hard binnen. Onlangs nog zag iemand Jelmer op het potje zitten. „Het was een onschuldige opmerking. Iets als ‘Wat goed dat je oefent, Jelmer!’ Maar Jelmer oefent niet. Doordat hij niet vanzelf ontlasting krijgt, moeten wij hem elke avond spoelen. Dat ondergaat hij gelaten. En het zijn vaak ook gouden momentjes. We communiceren dan met hem op zijn manier.”

De komst van een kind met beperkingen verandert de relatie met mensen om je heen, is de ervaring van Rieneke. „Door alle afspraken in ziekenhuizen en het revalidatiecentrum wordt je geleefd. Ik heb minder tijd voor sociale contacten, vergat verjaardagen. Dat heeft gevolgen voor je familie- en vriendenkring.

Mensen van wie je dacht dat ze dicht bij je stonden, kwamen verder van ons af te staan. Het is voor anderen lastig om te begrijpen wat er in ons gezin gebeurt. Gelukkig ook maar, want dan zouden ze in dezelfde situatie verkeren. Fijn is het wel om soms met iemand te spreken die je met een half woord begrijpt.”

Rieneke voelt zich beslist niet zielig. „Ik geniet van andere dingen. Dat Jelmer sinds kort aan mijn benen gaat

hangen bijvoorbeeld. Dat kon hij lang niet. Ik word blij als hij met zijn vrolijke snoetje contact met me zoekt.

En ik geniet intens van Laurens.

Jelmer en hij zijn dol op elkaar.”

Rieneke heeft even getwijfeld of ze haar baan als onderwijsadviseur bij Driestar Educatief op moest geven. „Maar ik vind het heerlijk om bijvoorbeeld een cursus op een school te geven. Dat zijn mijn oplaadmomenten.

In mijn werk hoef ik niets anders dan mezelf te zijn. De jongens zijn één dag bij mijn ouders en één dag bij een vertrouwd gastouderadres. Ik heb een erg prettige werkgever. Ook krijg ik van mijn collega’s veel begrip.”

Aan het verwerken van Jelmers beperkingen is Rieneke nog niet toegekomen. Onlangs adviseerde haar therapeut om foto’s van Jelmers babytijd te bekijken en de emoties te benoemen. „Ik heb het nog niet gedaan. Angstvallig houd ik die deur dicht. Waarom? Omdat ik bang ben voor het verdriet dat dan los komt. Hanco en ik zijn door diepe dalen gegaan, maar gelukkig niet in een zwart gat gevallen. Er is altijd vertrouwen geweest dat we daarin ook niet zouden terechtkomen. Wij zouden zo graag antwoorden willen hebben. Maar als die niet komen?

Zijn Adelaarsvleugelen zijn, ondanks alle aanvechtingen die er ook geweest zijn, altijd onder ons geweest.”

Rieneke Wassink in het kort PLAATS: Apeldoorn GEZIN: Getrouwd met Hanco,

moeder van Laurens (4) en Jelmer (2) WERK: Onderwijsadviseur bij Driestar Educatief HOBBY: Lezen, ‘verantwoord’ koken en bakken, wandelen met ons gezin, naaien. terdege • 9 december 2015

0912-33-TD-AR04_0.pdf 33

33

11/23/2015 12:57:14 PM

MIJN VRAAG

Verwijdering „Mijn man en ik zijn al heel wat jaren getrouwd. We hebben helaas geen kinderen.

Ik word me er steeds meer van bewust dat ik niet meer zoveel voel voor mijn man. Hij valt regelmatig boos tegen mij uit en dat maakt me bang en onverschillig.” ls deze vrouw het probeert te bespreken met haar man, gaat hij er niet op in. „Ik moet daar niet zo zwaar aan tillen, vindt hij. Ik voel me als een zak vuilnis aan de kant gezet. Ik zou hier graag verandering in brengen, maar weet niet hoe.“

A

U voelt zich afgedankt, als vuilnis weggezet. En nog wel door uw partner, de man die u jaren geleden koos om uw leven mee te delen. Dat is een zeer naar en pijnlijk gevoel. Het verlangen van toen, om bij elkaar te zijn, heeft plaatsgemaakt voor ontwijken en angst. En soms wordt u onverschillig. Misschien durft u op die momenten zelfs niet meer te hopen dat er nog veranNEGATIEF dering in de PATROON relatie komt.

LIGT IN ELKE

PARTNERRELATIE OP DE LOER

34

Wanneer mensen be-

HILLEKE HOEKSTRA, GZ-PSYCHOLOOG sluiten om samen door het leven te gaan, verwachten en hopen ze dat er verbondenheid zal zijn voor de rest van hun leven.

Helaas loopt het vaak anders.

Veel partners raken elkaar onderweg kwijt. Degene die je ooit het meest lief was, lijkt je grootste vijand geworden. Hoe kan dit, ondanks alle goede voornemens en ondanks de wil om het anders te doen?

Partners die elkaar niet meer kunnen bereiken, die wanneer ze over iets praten regelmatig in ruzies verzeild raken en dat niet kunnen oplossen, zijn in een patroon beland dat verhindert dat ze bij elkaar komen.

Zo’n patroon kan er als volgt uitzien: De ene partner, de vrouw bijvoorbeeld, vraagt aan haar partner, de man: „Wanneer zul-

len we weer iets samen doen?

Het is al zo lang geleden.” De man hoort: ‘Mijn vrouw vindt dat ik niet genoeg aandacht aan haar besteed, ik stel haar teleur.’ Dat is een naar gevoel voor hem en daarom reageert hij wat kribbig: „Maar schat, we zijn vorige week nog samen naar je ouders geweest. Ik heb vanavond echt geen tijd.” Zijn vrouw hoort in deze reactie: ‘Hij vindt mij niet belangrijk. Dat samen naar mijn ouders gaan, dat bedoel ik niet, ik wil echt tijd voor ons samen hebben om te praten.’ En zij reageert vervolgens, met verwijtende toon: „He, je hebt ook nooit tijd voor mij, ik bedoel niet samen naar mijn ouders gaan, ik bedoel echt samen iets leuks doen.”

De man voelt nog meer dat hij tekortschiet, dat hij het niet goed kan doen en trekt zich terug door bijvoorbeeld het gesprek te beëindigen. De vrouw voelt zich dan alleen gelaten en verdrietig.

Zo’n onhandig patroon, dat verbondenheid verhindert, ligt in elke partnerrelatie op de loer.

Wanneer partners ingrijpende zaken meemaken, zoals bijvoorbeeld ongewilde kinderloosheid, is de kans groter om in zo’n negatief patroon te komen.

Ik hoop een volgende keer hier verder op in te gaan.

Heeft u ook een vraag? Mail naar psycholoog@terdege.nl

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-34-TD-RU01_0.pdf 34

11/23/2015 12:58:54 PM

Nu ik naar school mag, heb ik later kans op een goede baan. Dan kan ik zorgen voor mijzelf en mijn familie.

Mijn onderwijs wordt betaald door een sponsor. Daardoor hebben we thuis wat geld over voor andere belangrijke dingen.

De toekomst ziet er voor ons allemaal beter uit!‘ Jorge (11), Guatemala

sponsor een kind op weg naar zelfstandigheid!

Voor € 25,- per maand steunt u een kind in Afrika, Azië of Midden- en Zuid-Amerika, en daarmee indirect een gezin. Meld u aan als sponsor en maak het verschil!

Ga naar www.woordendaad.nl/sponsoreenkind of vul de plakkaart in.

Ook telefonisch staan we u graag te woord: 0183 – 611 874.

Haenachild Nam iopië Et COhUNTRY

Julissa Fancy) (Aint Nothing Guatemala MYRIAD PRO LIGHT

Ook voo kerken r en scholen !

Maritou Name child

Burkina Faso COUNTRY

uaelz ap NRam char ild

Ban COgladesh UNTRY

Stichting Woord en Daad | Postbus 560 | 4200 AN Gorinchem sponsoreenkind@woordendaad.nl | woordendaad.nl/sponsoreenkind IBAN: NL64 RABO 0385487088

Pag 35.indd 1

17-11-2015 8:38:10

0912-36-TD-AR05_0.pdf 36

11/19/2015 9:11:52 AM

Een geestelijke moeder in eigen huis Hij erfde het karakter van zijn vader, maar geestelijk weet ds. L.H. Oosten zich gestempeld door zijn moeder. Ze wist al dat hij predikant zou worden voordat hij zichzelf daartoe geroepen voelde en werd zijn metgezel in de pastorie. tekst Huib de Vries beeLd sjaak VerbOOm

e foto op het wandmeubel toont een oude vrouw met een klassieke uitstraling en twinkelende ogen. „Precies zoals moeder was”, constateert ds. L.H. Oosten. „Mijn vader was rustig en goedaardig, moeder had een behoorlijk pittige natuur.”

Louise Maria Bieker groeide op in een behoudend rooms-katholiek gezin in Menden, een stadje in het Sauerland. Haar jeugd was vol van zorgen.

Toen ze tien jaar was, verloor ze haar moeder. „Omdat ze het oudste meisje was, kwam de zorg voor het grote gezin vanaf dat moment grotendeels op haar schouders terecht. Na verloop van tijd is mijn grootvader opnieuw getrouwd, met een gewezen non, die hem door de pastoor was opgedrongen. De verhouding van deze vrouw met het gezin was vanaf het begin moeizaam.”

Twee broers emigreerden naar Nederland. Toen Hitler in 1933 op het toneel verscheen, gaf vader Adolf Bieker aan Louise het advies hun voorbeeld te volgen. „Dat heeft ze gedaan. Ze verdiende de kost als dienstmeisje bij enkele dames in Zeist. Door een van haar broers in Nederland, die met een protestantse vrouw was getrouwd,

D

kwam ze in aanraking met gereformeerden. Die lieten haar weten dat het rooms-katholicisme een valse godsdienst is. Deze kritiek heeft moeder op de knieën gebracht. Ze bad niet langer tot Maria of de heiligen, maar rechtstreeks tot Hem Die in de hemel zit. Of Hij haar licht en wijsheid wilde geven.

Op een zondag kreeg ze de vrijmoedigheid om mee te gaan naar de gereformeerde kerk in Zeist. Ds. S.R. Smilde preekte die morgen uit Psalm 139: ‘Doorgrond mij, O God, en ken mijn hart; beproef mij, en ken mijn gedachten, en zie of bij mij een schadelijke weg zij en leid mij op de eeuwige weg.’ Die tekst is bij moeder naar binnen geslagen. Ze is nooit meer in een roomse kerk geweest. Ik heb nog wel haar misboek, met entreekaartjes. Voor het plaatsengeld.”

“Als we een gesprek hadden, was het over de geestelijke dingen”

GEBROKEN BANDEN In 1937 trad de inmiddels 32-jarige Duitse in het huwelijk met de achttien jaar oudere Harm Oosten uit Driebergen, afkomstig uit Friesland en handelaar in tweedehands meubilair en huishoudelijk goed. „Vader was hervormd. Na hun huwelijksdag zijn ze samen naar belijdeniscatechisatie gegaan bij de behoudend confessionele ds. P. de Bruijn, in de oorlog preses van de synode.”

De eerste zoon die uit het huwelijk werd geboren, kreeg de naam van beide grootvaders. De dochter werd naar beide grootmoeders en een overgrootmoeder vernoemd, de tweede zoon naar zijn ouders. „In het natuurlijke had ik een bijzondere band met mijn vader; we lagen elkaar.

Met mijn moeder kreeg ik een sterke geestelijke band.”

In de oorlogsjaren leerde het echtpaar uit Driebergen plaatsgenoot Reijer Pothoven kennen, een man met een diep geestelijk inzicht en grote godsvrucht. „Dat contact heeft de Heere willen gebruiken om moeder meer en meer aan zichzelf bekend te maken. Ze ging zien dat ze ook met haar nieuwe godsdienst niet voor God kon bestaan. Daar heeft ze het ontzet37

0912-37-TD-AR05_0.pdf 37

11/19/2015 9:11:53 AM

INTERVIEW

DS. L.H. OOSTEN (1940) predikant van de Nederlands Hervormde Kerk: Wouterswoude (1976), Hedel (1984), Sint Anthoniepolder (1992), emeritaat (2006)

tend moeilijk mee gehad. Wanneer ik als kind vroeg waarom ze huilde, zei ze: ‘Moeder denkt aan de Heere.’

Haar Bijbeltje had ze altijd binnen handbereik. Ik was een jaar of acht toen de banden zijn gebroken en ze in de ruimte is gesteld. Ze was daar zo verheugd over, dat ze het meteen aan Pothoven ging vertellen. Die stond haar bij het tuinhekje op te wachten, en zei: ‘Je hoeft me niets te vertellen, ik weet het al.’ De situatie van moeder had hem bijzondere gebedswerkzaamheden gegeven.”

GEEN DOMINEES MAKEN In de hervormde gemeente van Driebergen voelde Louise Oosten zich niet meer thuis. Door een vriendin kwam ze in de christelijke gereformeerde kerk aan de Oranjelaan terecht, bij ds.

C. Smits. „Die verklaarde haar hart.

Vader bleef trouw aan de grote kerk.

Als kinderen gingen we meestal met hem mee, een enkele keer met moeder.” De gesplitste kerkgang gaf geen spanningen in het gezin. „Preekte in de hervormde gemeente een goede dominee, dan ging moeder met ons mee. Een gezelschapsachtige vrouw is ze nooit geworden. Ze verstond heel goed de taak voor haar gezin en liep niet allerlei gezelschappen af.”

“Mijn moeder combineerde haar levensernst met een blijmoedig karakter” Door de levensgang van zijn moeder was zoon Louis er diep van overtuigd geraakt dat wedergeboorte noodzakelijk is om voor God te kunnen verschijnen. „In mijn zoeken heb ik net als zij veel gehad aan Pothoven. Met al mijn vragen kon ik bij hem terecht.

Ik zat in die tijd op catechisatie bij ds.

J.J. Timmer, destijds hulpprediker in Driebergen en secretaris van de Gereformeerde Bond. Die zei op een dag tegen mijn ouders: ‘Die jongen van jullie moet dominee worden.’

Moeders antwoord was: ‘Als je dat maar nooit tegen hem zegt. Wij moeten geen dominees maken, dat doet de Heere Zelf.’ Pas veel later heeft ze me dat verteld.”

GEESTELIJKE BAND Twaalf jaar werkte Oosten op het gemeentehuis van Zeist. Met genoegen, maar diep in zijn hart leefde het besef dat zijn roeping een andere was. „Toen uiteindelijk het hoge woord eruit moest, was de reactie van moeder: ‘Dat wist ik allang.’ Voor mij was dat een hele opluchting. Aan vader kon

ik het niet meer vertellen, die was al overleden.”

Voor de theologische opleiding toonde moeder Oosten weinig belangstelling. „Wat zegt die studie een eenvoudige gelovige? Als we een gesprek hadden, was het over de geestelijke dingen.” Na de bevestiging van de hervormde kandidaat tot predikant, in 1976, ging zijn moeder mee naar de pastorie van Wouterswoude. „Ik kon haar niet alleen laten, te meer omdat ze de ziekte van Parkinson had, en zij wou mij niet loslaten. Voor haar bleef ik het ongetrouwde jongetje.

Dat was soms heel lastig. Als ik op zaterdagavond ergens naartoe moest, was het: ‘Je bent toch wel voor twaalf uur thuis!’ Had ik bezoek, dan wilde ze weten wie het was en waarom die persoon naar de pastorie kwam. Het liefst zat ze erbij.”

De fricties in het alledaagse leven werden meer dan vergoed door de geestelijke band. „Ze luisterde met instemming naar mijn prediking. Voor ons beiden was het een groot wonder dat we met een avondmaalsbedie-

38

0912-38-TD-AR05_0.pdf 38

11/19/2015 9:11:54 AM

COLUMN ning aan dezelfde tafel zaten. In de pastorie hadden we geregeld bezoek van mensen die speciaal voor moeder kwamen. De gesprekken waren een verkwikking voor haar en meer dan eens ook voor mij.”

HEERLIJKHEID De toenemende lichamelijke problemen van zijn moeder waren voor de hervormde predikant reden om hulp te zoeken. Met de ziekenverzorgster die zich belangeloos beschikbaar stelde, trad hij na verloop van tijd in het huwelijk. Moeder Oosten bleef hun huisgenoot tot haar overlijden in 1994.

Als hij de betekenis van zijn moeder voor hem moet weergeven, noemt ds. Oosten als eerste haar levensernst. „Die combineerde ze met een blijmoedig karakter. Ze had gevoel voor humor. Ze heeft me ook bewaard voor een starre dogmatiek. Leerstellingen drijven was haar vreemd. Theorieën over twee of drie verbonden en strijdvragen rond de verkiezing en het aanbod van genade waren bij ons nimmer aan de orde.

Daar ben ik nog altijd dankbaar voor.

Ik heb de praktijk van een geestelijk leven gezien. Die bewaart voor veel heilloos gediscussieer.”

Op het ziekbed dat haar sterfbed zou worden, lag de weduwe preken te lezen van Julius Künzli, de opvolger van Kohlbrugge in Elberfeld, een plaats in haar vaderland. „Dat bleef trekken. Het laatste boek dat ze las, was ‘Kenmerken der kinderen Gods’ van Jean Taffin. Ze is gekomen tot de regel: ‘We zullen nu overgaan tot de beschrijving van de heerlijkheid die Gods kinderen wacht.’ Daar lag de bladwijzer bij. Dat vond ik heel treffend.”

Nog vaak denkt de emeritus-predikant aan zijn moeder terug, met gevoelens van dankbaarheid. „Ik hoop haar boven weer te zien, samen met anderen die zalig zijn heengegaan. Het zal een wonder zijn als ook ik daar komen mag.”

0912-39-TD-AR05_0.pdf 39

Beschikbaarheid MR. DRS. P. VERHOEVE

BURGEMEESTER VAN DE GEMEENTE OUDEWATER Recent ben ik klemgereden. Met een winkelwagen nota bene. Het gebeurde bij de Jumbo. Op een zaterdag rond 11.00 ’s morgens. Ter hoogte van de aardappels. Een bezorgde mevrouw beklaagde zich over het feit dat er „ontstellend hard gereden werd” in haar straat. En of de burgemeester dat wilde verbieden.

Wat te doen? Ik heb haar uitgelegd dat de politie in 30 km-zones nauwelijks controleert. Volgens de flitsrichtlijnen van onze dienders dient zo’n zone zo ingericht te zijn, dat een bestuurder niet harder kan dan 30. Ofwel: zonder een stel fikse bloembakken, een portie drempels en wat pittige wegversmallingen heeft een handhavingsverzoek geen zin. Ik vroeg haar derhalve namens de buurt een brief te sturen naar de wethouder verkeer en mij, met het verzoek om een bewonersavond. Binnenkort gaan we in gesprek.

Ondertussen rijst de vraag of je als burgemeester wel zo’n gesprek moet aangaan in de grondige nabijheid van Rosevalaardappels, peterselie en

HET BURGEMEESTERSCHAP IS GEEN BAAN, MAAR EEN BESTAAN Bintjes. Het is immers een onhandige plek en het valt deels in de portefeuille van de wethouder. Bovendien, burgemeesters hebben toch ook privétijd?

Ik kan u zeggen: hierover zijn de meningen onder mijn collega’s verdeeld. Er zijn eerste burgers die mensen fluks doorverwijzen naar het gemeentenummer. Of inmiddels boodschappen doen in een andere plaats.

Zelf vind ik een dergelijke vraag prima. Dit hoort erbij. De burgemeester vormt, samen met de wethouders en de raadsleden de democratische frontoffice van de gemeente. Bij benaderbaar bestuur horen bestuurders die ‘signaalgevoelig’ en dienstbaar zijn. Elke dag in de week. Als dit je niet aanstaat, blijf dan weg uit de publieke zaak. Het burgemeesterschap is geen baan, maar een bestaan.

11/19/2015 9:11:59 AM

STOFFERING

SL A APCOMFORT

MEUBELEN

WOONACCESSOIRES

ADVIES

Tijdens de Winter�eken hebben we aant�ekkelijke aanbiedingen en kor�ingen, kom langs en laat u ver�assen!

Pag 40.indd 1

17-11-2015 8:39:10

Winter�eken

12 DECEMBER T/M 2 JANUARI

Wij willen u bedanken voor het in ons gestelde ver��ouwen en wensen u goede kerstdagen en een voorspoedig 2016.

Valkseweg 57, 3771 RD Barneveld • Tel.: (0342) 41 32 79 E-mail: info@vanwolfswinkelwonen.nl • Internet: www.vanwolfswinkelwonen.nl

Pag 41.indd 1

17-11-2015 8:39:59

Het enige wat ik nog in de tuin doe, is onkruid weghalen

42

0912-42-TD-HO03_0.pdf 42

11/18/2015 3:59:39 PM

OP 'T ERF

Rustperiode voor de moestuin Ik prijs mezelf gelukkig dat ik dit jaar geen voorjaarsbollen gekocht heb. Verleden jaar wel. Toen werd het ‘even bollen poten’ een waar gevecht met de kleffe klei.

TEKST JOLANDA BLOOS BEELD JOLANDA BLOOS EN ISTOCK

et viel werkelijk niet mee om de bolletjes in de grond te krijgen.

Omdat het onderhand december was, moest het echter wel gebeuren (voordat het zou gaan vriezen), maar feitelijk was de grond nog steeds te nat.

Eigenlijk wilde ik het bijltje er maar bij neergooien. Dat was echter mijn eer te na. Inmiddels was ik wel behoorlijk nijdig geworden op die kledderklei.

Dat gaf me net voldoende adrenaline om ze toch gepoot te krijgen. Ik was buiten adem toen het klaar was!

H

GROENE SPRIETJES Des te meer voldoening voelde ik wel toen de groene sprietjes in het voorjaar bovenpiepten.

Dezelfde bolletjes zullen hopelijk in het volgende voorjaar opnieuw uitlopen. Ik heb niet de minste behoefte om op een andere plaats nieuwe bolletjes te poten.

Het enige wat ik nog in de tuin doe, is wat onkruid weghalen.

Verder is hier het devies: Blijf uit de tuin. Het gaat toch niet.

OPRUIMEN Hele dagen binnen zitten, is echter niet zo gezond. Daarom ga ik op droge dagen toch een poosje naar buiten. Ook al moet ik mezelf dan weleens een zetje geven, want ik ben best een koukleum...

Met opruimen ben ik begonnen.

De laatste netten, de bonenstaken en andere rekjes moeten allemaal weggeborgen worden tot volgend jaar. Ik kan ook nog orde scheppen in het schuurtje en het kasje. Waar eigenlijk niet?

In de moestuin oogst ik nog van de prei. De spruitkool en de boerenkool groeien ook nog wel door. Verder is ’t niet veel meer.

Ik gun de tuin rust tot het spitten. Dat lukt hier meestal pas als het licht gevroren heeft.

De spruitkool groeit door...

43

0912-43-TD-HO03_0.pdf 43

11/18/2015 3:59:46 PM

Kostersechtpaar in Antwerpen Zij geeft een dag protestantse les op school, hij studeert. Samen vormen Jan en Jantien van den Brink het kostersechtpaar van de “Brabantse Olijfberg”, een eeuwenoude protestantse kerk in Antwerpen.

TEKST AD ERMSTRANG BEELD HENK VISSCHER

44

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-44-TD-AR06_0.pdf 44

11/19/2015 3:17:50 PM

BINNENKIJKER

“JE BENT HET GEZICHT VAN DE KERK”

e voorgevel is net gerestaureerd, evenals de fraaie gebrandschilderde ramen.

Bouwvakkers leggen de laatste hand aan de met oude kasseien geplaveide rotonde voor de ingang van de kerk.

Aan de straatzijde gaat het hofje met kerk en woningen enigszins verscholen achter een dikke muur. Dat verandert bij de toegangspoorten, die overdag wijd open staan. Vooraan woont het kostersechtpaar, de bovenwoning iets verderop is voor de predikant. Een derde woning wordt verhuurd.

Het gebouw was voorheen in roomskatholieke handen. Na de val van Antwerpen in 1585 vergaderden de achtergebleven protestanten in het geheim bij de mensen thuis. Na het einde van de 80-jarige oorlog (1648

D

0912-45-TD-AR06_0.pdf 45

- vrede van Munster) wordt het iets rustiger en in 1652 is er weer sprake van een gemeente met een predikant en kerkdiensten (nog steeds in het geheim, maar georganiseerd). Van dan af wordt de protestantse gemeente van Antwerpen als de “Brabantse Olijfberg” aangeduid, een schuilnaam. In 1821 mogen ze voor het eerst een eigen kerkgebouw in dienst nemen aan de Lange Winkelstraat, een voormalige kloosterkerk.

Nog iedere zondag wordt er een dienst gehouden

Nog iedere zondag wordt er een dienst gehouden, belegd door de Verenigde Protestantse Kerk België, de ‘PKN’ van de zuiderburen. De kerk heeft in Antwerpen nog de beschikking over drie kerken en vijf predikanten, onder wie een havenpastor. De bezoekersaantallen zijn miniem geworden. Naar de Brabantse Olijfberg komen op een doorsnee zondag tussen de 40 en de 50 mensen, vertellen Jantien (33) en Jan (31) van den Brink.

Ze werden twee jaar geleden benoemd tot kostersechtpaar. Het voorheen in Amersfoort woonachtige echtpaar koos niet bewust voor een verblijf in België.

Wegontwerper Jan koos voor een tweede studie, die hij alleen in België kon volgen: Engels, theater-, film- en literatuurwetenschap. Studeren bij de zuiderburen is bovendien aanzienlijk

terdege • 9 DECEMBER 2015

45

11/19/2015 3:17:55 PM

stralen

inspiratie voor jullie Om het strálende middelpunt te zijn op jouw dag kies je de mooiste bruidsmode. Zoek je de trouwjurk van je dromen of een eigentijds trouwpak?

Speksnijder heeft het in huis. Onze medewerkers staan klaar om jou persoonlijk te adviseren. Wil je vast inspiratie opdoen? Bezoek één van onze shows, kijk op bruidscollectie.nl of volg ons op facebook, pinterest of instagram.

Ook voor feestkleding kunt u bij ons terecht!

AANDACHT VOELT BETER bruidscollectie.nl Bergambacht (Bruid en Bruidegom) Hoofdstraat 105 - (0182) 358129

Pag 46.indd 1

Veenendaal (Bruidegom) Verlaat 2 - (0318) 526159

17-11-2015 8:44:23

goedkoper dan in Nederland.

ONDERHOUD Jantien wilde aanvankelijk Nederland niet verlaten. Ze zochten daarom een onderkomen in het zuiden en gaven beiden hun baan op. Hij als wegontwerper, zij als hulpverleenster in de jeugdzorg. Het werd een huisje in Zeeuws-Vlaanderen.

Het openbaar vervoer richting Antwerpen bleek gebrekkig te zijn. Toen Jan ook een avond per week voor zijn studie naar België moest, zocht Jantien naar een koor. „Dan zou ik hem kunnen ophalen, want we beschikken maar over één auto. Toen ik op internet zocht, verscheen er een oproep voor een kostersechtpaar. Een woning vlak bij de universiteit...”

De termijn was al verstreken, maar dominee en kerkbestuur bereikten vrij snel overeenstemming met het jonge echtpaar, dat zich in 2013 in Antwer-

pen vestigde. „In ruil voor de woning zijn we verantwoordelijk voor het schoonhouden van de gebouwen en de verhuur van de kerk, waarin ook concerten worden gehouden. En voor

verschillende activiteiten in de zaal en het jeugdhonk. Verder voor het regelen van het onderhoud en kleine klusjes.”

Het laatste doet Jan zelf, de rest komt voor een groot deel op de schouders van Jantien terecht. „Dat was in het begin wel even wennen. Kerk, honk, zaal, consistorie, ruimte voor de kindernevendienst en tal van andere plekken, het was erg onoverzichtelijk. Ik heb echt moeten leren me te concentreren op de hoofdactiviteiten.”

Het onderhoud van de woningen is voor rekening van de kerk. „Niet alles kan daarom tegelijkertijd worden bijgehouden. Voor de kerk ligt dat anders. Dat is een monument, dat momenteel in delen met subsidies wordt gerestaureerd. De predikant wordt hier eveneens door de overheid betaald. Dat geldt voor alle erkende religies.”

BUKKEN D e kosterswoning is, zo schatten Jan en Jantien, ongeveer honderd jaar oud. De zolder is door hen verbouwd

DOOPVONT Jantien demonstreert in de kerk hoe de banken kunnen worden omgeklapt, waardoor andersom zitten mogelijk is. „Dat wordt gebruikt tijdens een concert. Daar is best belangstelling voor.”

Voor in het Godshuis staat een prachtig koperen doopvont, waarvan het loodzware deksel door middel van een aan de muur bevestigde takel kan worden opgehesen. „Dat heeft jaren op zolder gelegen en is pas een aantal jaren geleden hier weer teruggebracht.”

Op de muren zijn enkele stukjes muurschilderingen zichtbaar. „Het is te duur om ze weer helemaal tevoorschijn te halen.”

Op de bovenste verdieping van het jeugdhonk bevindt zich in de wand tussen honk en kerk een lage deur. Daarachter nog een. Die is op slot. „Dat is een oude kluis, waarvan de sleutel zoek is. Ook de vorige koster wist niet wat erin ligt. Misschien kunnen we die ooit nog eens laten openen.” terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-47-TD-AR06_0.pdf 47

47

11/19/2015 3:18:05 PM

Klant bij EnEco? gEfElicitEErd! ontvang EEn gratis gEschEnK van gEzinsEnErgiE!

lopEnd ct? contra rdt o w E t E bo goEd! vEr

Na uitgebreid onderzoek hebben wij vastgesteld dat in de afgelopen 5 jaar geen enkel Eneco contract voordeliger is geweest dan ons huidige collectieve aanbod. Zit u bij een andere maatschappij? Ook dan kunt u zeer waarschijnlijk fors besparen: in meer dan 70% van de gevallen!

Start nu uw structurele besparing en ontvang bovendien een exclusief geschenk naar keuze.

Bovendien kunt u als deelnemer aan ons collectief tegen inkoopsprijzen electronica, speelgoed en huishoudelijke apparatuur aanschaffen via www.gezinsenergieshop.nl.

Zo haalt u nog meer voordeel uit ons collectief.

Denkt u dat uw Eneco contract toch voordeliger is? Mail dan uw jaarnota naar info@gezinsenergie.nl voor een vrijblijvende vergelijking. Is uw contract toch voordeliger?

Dan ontvangt u een geschenk naar keuze!

EgEld! 3 minutEn gEr in g in d El m n aa

intErEssE? Vraag een vrijblijvend bespaaradvies aan via www.gezinsenergie.nl/aanmelden of bel ons tijdens kantoortijden op 085 - 732 57 35. Ook kunt u langskomen in onze energie advieswinkel in Papendrecht!

Aanbod geldt voor Eneco klanten met een particulier contract met gas en stroom. Werknemers van Eneco die personeelskorting hebben, zijn uitgesloten voor deze actie.

Als blijkt dat Gezinsenergie geen scherper aanbod in huis heeft dan uw huidige tarieven bij Eneco, dan ontvangt u binnen 2 weken een geschenk naar keuze. Aanbod is geldig tot en met 31-01-2016.

ovErtoompassagE 4 • 3353 hg papEndrEcht

Pag 48.indd 1

17-11-2015 8:45:42

tot een compleet appartement, waarin de oorspronkelijke dikke eiken balken weer tevoorschijn zijn gehaald. De bovenste verdieping wordt verhuurd aan een Nederlandse verpleegkundige. „Met beperkte middelen hebben we het hele huis een make-over gegeven.”

Hun woning staat links van de kerk.

Beneden is de keuken. De vier meter hoge ruimte is door de vorige bewoner voorzien van een extra vloer. In een videachtige opstelling is daardoor een lage woonkamer ontstaan. „Het is er bukken, maar zeker in de winter is het er gezellig. Vroeger was een deel van de zaal achter de woning bij de woonkamer getrokken.”

Van het grote aantal slaapkamers waarover ze de beschikking hebben, heeft het echtpaar er drie voor zichzelf gehouden: een slaapkamer, een studeerkamer en een kantoortje. Eén kamer is voor Matthew, een asielzoekende Pakistaan die de kerkdiensten bezocht. „Wij geloven in het delen van onze woning”, aldus Jantien. „Hij had bij familie nauwelijks een bed om op te slapen.”

Achteraf blijkt het ook handig. „Hij neemt het kosterschap voor ons waar als we eens van huis zijn.” Twee andere kamers zijn ingericht als bed and breakfastruimten. Gecombineerd met de verhuur van de bovenverdieping en verdiensten van een dag les aan een school voor speciaal onderwijs, sprokkelt het echtpaar een klein inkomen bij elkaar.

ZWERVERS D e kosterij, zoals het werk wordt omschreven, vergt veel aanwezigheid. „Je krijgt mensen aan de deur, er wordt gebeld en je staat ook voor de gastvrijheid van de kerk. Je bent een beetje hun gezicht.”

D ie gastvrijheid wordt benadrukt door de beschikbaarheid van tegoedbonnen voor een slaaphuis. Die krijgen daklozen of zwervers die zich in de avonduren aan de poort melden. „We doen ’s nachts het hek dicht, anders heb je de hele nacht overlast.

Ook van studenten en anderen in het uitgaansleven.”

KORTING Speciaal voor Terdegelezers geeft bed en breakfast Hofje Van den Brink een extra korting op een tweepersoonskamer: • weekend: normaal 165 euro, nu 140 euro.

• midweek: normaal 220 euro, nu 180 euro.

• twee nachten (geldig op maandag, dinsdag en woensdag): normaal 110 euro, nu 95 euro. www.hofjevandenbrink.com tel. 00-32-32323259 terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-49-TD-AR06_0.pdf 49

49

11/19/2015 3:18:11 PM

OGENBLIK

Witte Kerst, eeuwige sneeuw p maar weinig kerstkaarten is geen sneeuw te bekennen. Sneeuw en Kerst horen blijkbaar bij elkaar. De sneeuwvlokken die een witte deken leggen over wouden en weiden, dorpen en steden, boerenbedoeninkjes en bedehuizen, blijken de kerstsfeer te verhogen. Op zichzelf is dat niet verwonderlijk. In de decembermaand kunnen sneeuw en ijs worden verwacht.

In de late Middeleeuwen werd door Vlaamse en Hollandse kunstschilders heel vaak een Bijbelse geschiedenis afgebeeld in een dorp of stad uit de eigen omgeving. In 1566 schilderde de Vlaamse kunstschilder Pieter Brueghel ‘de volkstelling te Bethlehem’ op die wijze.

We zien een Vlaams dorp met een kerk, een kroeg, huizen en hutten met een sneeuwwitte mantel, terwijl op het ijs geschaatst wordt. Te midden van de vele mensen die zich laten beschrijven, zien we Jozef met een zaag op de schouder en Maria gezeten op een ezel. Ze gaan gekleed in de dracht van de zeventiende eeuw.

Sneeuw en Kerst waren ook toen een gewilde combinatie.

Bathseba smeekt: „Ontzondig mij met hysop, en mijn ziel, nu gans melaats, zal rein zijn en genezen.

Was mij geheel, zo zal ik witter wezen dan sneeuw, die vers op ’t aardrijk nederviel.”

O

Het KNMI spreekt van een witte Kerst als het op Eerste én Tweede Kerstdag wit is. Sinds 1900 gaat het dan om de jaren 1903, 1938, 1940, 1950, 1964, 1981, 2009 en 2010. Van de andere kerstdata geldt dat er 21 maal op een van beide dagen sneeuw viel. Een Kerst met sneeuw is dus niet vanzelfsprekend.

Kinderen genieten van sneeuw. Ze 50

hebben sneeuwpret. Ze maken een sneeuwpop en glijden met de slee.

De ouderen vinden het wel mooi maar zien ook de bezwaren die eraan kleven. Bijvoorbeeld het gladde wegdek.

Laten we echter niet mopperen want we zingen in Psalm 147:16 dat de Heere de sneeuw geeft als wol. De ongemakken zijn een gevolg van de zonde. Daarom mogen we ook nooit spreken over slecht weer maar over slechte mensen, van wie we zelf de slechtste zijn.

Op meerdere plaatsen in de Heilige Schrift worden we met sneeuw geconfronteerd. In het negatieve wanneer we lezen dat Gehazi als straf op zijn zonde melaats werd, „wit als de sneeuw”. Ook op de meest heerlijke manier wordt sneeuw in de Bijbel ter sprake gebracht. De bekendste plaatsen zijn Psalm 51, waar David na het belijden van zijn overspel met

In Jesaja 1:18 klinkt de belofte: „Komt dan en laat ons samen rechten, zegt de HEERE: al waren uw zonden als scharlaken, zij zullen wit worden als sneeuw.”

Gewoonlijk verdwijnt de sneeuw als de dooi intreedt. Al het vuile dat door de sneeuw bedekt was, komt dan nog vuiler weer tevoorschijn.

De sneeuw waarover David en Jesaja spreken, is een andere. Dat is de eeuwige sneeuw. Denk aan bergtoppen in de Alpen. Jaar in, jaar uit blijft daar sneeuw liggen. Zo is het ook met de geestelijke sneeuw, de aangebrachte sneeuwwitte gerechtigheid van Christus. Dan is de schuld bedekt om nooit meer ontdekt te worden. En dat alles door Hem Die in de kribbe werd neergelegd, aan het kruis werd genageld en op de derde dag weer opstond. Van Hem getuigt Johannes op Patmos: „Zijn hoofd en haar was wit, gelijk als witte wol, gelijk sneeuw.” (Openb. 1:14a) Het past in dit verband niet van sneeuwpret te spreken. Maar wel van kerstvreugde. Geve de Heere ons allen zo’n witte Kerst.

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-50-TD-BEZ_0.pdf 50

11/19/2015 2:39:02 PM

Het Speciale Gevoel..

Feestelijke sfeer bij Verliefd BruidsCouture

Verliefd BruidsCouture opende haar deuren voor het eerst eind 2012 te

Kapelle. Sindsdien is het succes duidelijk merkbaar. De stijlvolle bruidsmodezaak is een levendige winkel die bruidsmode en feestmode biedt voor iedereen. Als je binnenkomt merk je het al, hier vinden vele bruidjes hun droomjurk en ervaren dat speciale gevoel....

Vertel eens over de Bruidsmodewinkel..

We vinden vriendelijkheid en goede service erg belangrijk. We zijn vernieuwend, denken graag mee en geven passend advies. Onze klanten jong en oud voelen zich op hun gemak bij ons. Trouwen is een bijzondere gebeurtenis, we maken er graag een feestje van om samen met de bruid haar droomjurk te vinden.

Wat is bijzonder?

In onze winkel hangen verschillende bijzondere merken, voor iedere bruid is er een prachtige jurk te vinden. Onze trots is het perfect pas maken van de jurk voor de bruid. We kunnen merkjurken aanpassen of een eigen ontwerp maken. Wij bieden namelijk ook een speciale collectie geklede jurken onder ons eigen merknaam Lovell, mooi & trendy voor de bruid van nu.

Adres & Contact:Je vindt Verliefd BruidsCouture op het volgende adres: Biezelingsestraat 24a- 4421 BS Kapelle. 0113-745035 info@verliefdbruidscouture.nl

Tip: Maak zelf

Fotograie: www.mariekelodderfotograie.nl Bloemen: www.jvloraldesign.nl Met dank aan model: Heidi Rovers

0000137463-04.indd 1

direct een afspraak via onze online agenda!

Wat zijn de dromen voor de toekomst?

Vooral nog veel meer bruidjes gelukkig maken. We hopen dat ze allemaal een kijkje bij ons komen nemen, zodat we kunnen laten zien wie we zijn en hoe we werken. Ook hopen we dat de trendy geklede jurken van ons eigen merk Lovell in de smaak vallen. We zijn dankbaar voor hoe het nu gaat en gaan graag op dezelfde wijze door. We hebben nu eenmaal passie voor ons vak!

www.verliefdbruidscouture.nl 30-11-2015 5:26:44

BIJBELSTUDIE WEEK 1

Het gezin van Izak en Rebekka „En Izak had Ezau lief, want het wildbraad was naar zijn mond; Rebekka had Jakob lief.”

Genesis 25 vers 28

en kinderzegen is niet een vanzelfsprekende zaak. Veel echtparen worstelen met de wens om een kindje uit Gods hand te ontvangen. Wat kan het een teleurstelling zijn als dit dan niet gebeurt.

Izak heeft ook geworsteld. We lezen hier: „En Izak bad de HEERE zeer, in de tegenwoordigheid van zijn huisvrouw; want zij was onvruchtbaar.” Wat een zegen als u als man en vrouw de nood van u en uw gezin bij de Heere mag brengen.

E

Nu, in de korte geschiedenis van dit thema, hebben Izak en Rebekka de kinderzegen ontvangen. „En de HEERE liet Zich van hem verbidden, zodat Rebekka, zijn huisvrouw, zwanger werd.”

Rebekka voelt de strijd in haar buik tussen de beide jongens.

Ook zij weet naar welk Adres zij met deze zorg moet gaan. In het opvoeden blijkt ook hoe het verschil tussen de beide jongens openbaar komt.

Ezau (zijn naam betekent ‘harig’, een echte man) is vaak op

52

het veld te vinden. Vader Izak voelt zich zeer verbonden met zijn wilde zoon. Jakob is echter meer bij zijn moeder in de tent te vinden. Nee, het was niet zozeer een ‘moederskindje’. Er staat iets opmerkelijks in het tekstvers, Gen. 25:27. „Jakob werd een oprecht man, wonende in tenten.” Oprecht betekent: in het ware geloof. En dat Jakob in tenten woont, wijst heen naar de Hebreeënbrief. Jakob heeft zijn vreemdelingschap ingeleefd.

Hij was een vreemdeling op de aarde. Hij kende een ander Vaderland. En dat is de reden waarom Rebekka hem zo liefhad.

Zij (her)kent haar zoon.

Ouders, het is een voorrecht dat u kinderen heeft. U houdt veel van uw kinderen. Maar waarom heeft u hen zo lief? Is het alleen met een ‘aardse liefde’? Een wonder is het als u, net als Rebekka, uw kinderen lief mag hebben omdat u samen met hen op weg mag zijn naar het Vaderhuis met zijn vele woningen. Jongens en meisjes, kennen jullie die liefde?

VRAGEN 1. Ouders, hoe kunt u uw kinderen voorhouden dat zij een ander Vaderland moeten zoeken?

2. Jongens en meisjes, is er ruimte om, net als Jakob en Rebekka, van hart tot hart met je ouders te spreken?

Wat zijn de (mogelijke) blokkades?

3. Praktische opdracht: Bespreek eens met elkaar als gezin wat jullie levensdoel is. Leg deze eens naast het ‘zoeken van een ander Vaderland’. Welke doelen zouden het veld moeten ruimen?

4. Voor de kleintjes in het gezin: Wat zou jij later willen worden? Weet jij drie beroepen te noemen die Ezau tegenwoordig ook had kunnen doen? En Jakob?

TEKST J. KRIEKAARD, GODSDIENSTDOCENT

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-52-TD-AR07_0.pdf 52

11/30/2015 9:31:56 AM

WEEK 2

Leugen en bedrog in de tent van Izak „En Ezau haatte Jakob om die zegen.”

Genesis 27 vers 41

zak is oud geworden. Hij meent dat hij spoedig sterven gaat. Hij roept zijn oudste zoon Ezau en zegt: „Zie nu, ik ben oud geworden; ik weet de dag mijns doods niet.”

De kanttekeningen wijzen erop dat hij bevreesd is om ‘overvallen’ te worden door een plotselinge dood. Izak wil zijn ‘zaken’ op orde hebben. Welke zaken dan? Nou, de zaken rondom de eerstgeboortezegen.

Veel gezinnen zijn uiteengescheurd door onduidelijkheid over onze nalatenschappen.

Wat kan het een moeilijk thema zijn. En toch, ouders, het is niet verkeerd om eens met uw kinderen over de dag van uw en hun dood te spreken. Op een geschikt moment. Als uw kind daaraan toe is.

De eerstgeboortezegen bestond uit drie delen. In de eerste plaats kreeg de oudste een dubbel deel van de erfenis en werd hij het Rebekka hoofd van gaat haar het gezin. kind voor in Dan was

I

zonden

er de zogenaamde familiezegen. Deze zegen beloofde veel voorspoed. En in het geval van Abram en zijn nakomelingen was het laatste onderdeel de belangrijkste: uit de zoon die gezegend werd, zou de Messias geboren worden.

Rebekka hoort het. Hier is een duidelijk voorbeeld van het ‘God willen helpen’. Ze stuurt Jakob eropuit om twee geitenbokjes te halen (vers 9). Rebekka wil ze bereiden en klaarmaken voor Izak. Ze wil hem omkopen. Rebekka gaat als moeder haar kind voor in zonden. Doet u dat ook?

Wat willen we de Heere graag helpen, hè?

Daar loopt Jakob langzaam de tent van zijn bijna blinde vader in. Hij knielt neer. Izak ruikt de geitenvacht, en hij voelt de hals en de armen van Jakob. En geeft hem de zegen. Leugen en bedrog, om Gods zegen te ontvangen. Wat heeft Jakob in zijn leven geprobeerd om de zegen te ontvangen. En wat moest hij leren dat de Messias alleen maar te vinden was in een weg waarin alles van hem verloren ging.

VRAGEN 1. Ouders, hoe moeten wij omgaan met het spreken over ons sterven?

2. Jongens en meisjes, op welke manier kwam de zonde van Jakob, het bedriegen, in zijn eigen leven terug? Wat zegt dat over de zonden?

3. Praktische opdracht: Bespreek eens met elkaar wat de Heidelbergse Catechismus schrijft over liegen. Hoe komt dat in ons gezinsleven terug?

4. Voor de kleintjes in het gezin: Een vraag aan jullie: Lieg jij ook wel eens?

Waarom vindt de Heere dat zo erg? En, Jakob verlangde naar de geboorte van de Heere Jezus. Verlang jij er ook naar dat Hij in jouw hartje komt wonen?

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-53-TD-AR07_0.pdf 53

53

11/30/2015 9:32:01 AM

*

JAN REIN DE WIT OVER JAN VAN MEERTEN „De kracht van Jan is dat hij op vriendelijke wijze, en toch beslist, erin slaagt om allerlei meningsverschillen tussen mensen ter sprake te brengen én ter sprake te houden.”

Jan Rein de Wit, hoofdredacteur van het blad Weet Magazine, noemt dat „vooral in het debat over de schepping heel waardevol, want in die discussie kunnen emoties nog wel eens flink oplopen. Dat is begrijpelijk, want het is een flinke stap om als christen te zeggen dat je gelooft in evolutie.

Je gelooft dan immers niet meer in een goede, door God geschapen schepping, maar dat je uit primitieve oerinstincten en brute overlevingsstrijd bent voortgekomen. Je zegt dan nogal wat over God. Jan is een netwerker, hij kan daar prima omgaan. Hij is ook een goede redacteur van Weet.”

0912-54-TD-AR08_0.pdf 54

11/30/2015 3:20:38 PM

INTERVIEW

“HET IS NIET ACHTERLIJK ALS JE AAN DE BIJBEL VASTHOUDT”

„Ik blijf een beetje de onderwijzer” Hij organiseerde de afgelopen jaren congressen waarin christelijke wetenschappers pal stonden voor de juistheid van het scheppingsverhaal. Jan van Meerten wil „verdedigen én getuigen”. Hij blijft hoopvol gestemd. „Er zullen altijd mensen blijven die de betrouwbaarheid van Gods Woord niet opgeven.”

TEKST AD ERMSTRANG BEELD HENK VISSCHER

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-55-TD-AR08_0.pdf 55

55

11/30/2015 3:20:43 PM

an je hobby en belangrijkste interesse je baan maken.

Wie droomt er niet van? Jan van Meerten (29) beseft dat dit voor hem werkelijkheid is geworden, nu hij recent overstapte van het basisonderwijs naar het nieuw opgerichte Logos Instituut. Een initiatief dat is opgericht om opvoeders, docenten en wetenschappers toe te rusten in discussies met atheïsten en anderen over de geloofwaardigheid van Gods Woord. „Het is heel bijzonder dat ik dit mag doen”, aldus de jonge inwoner van Randwijk. „Het is niet achterlijk als je vasthoudt aan de betrouwbaarheid van Gods Woord.”

V

ARGUMENTEN TEGEN THEÏSTISCH EVOLUTIONISME • Het ontstaan van leven uit niet-leven vormt een raadsel voor een evolutionist.

• Het biologisch leven zit te complex in elkaar om door toeval te zijn ontstaan.

• Het tast het karakter van God aan. Heeft Hij ziekte, dood en verderf gebruikt als scheppingsmethode?

• De zesdaagse schepping en het sabbatsgebod komen op de helling te staan.

• De historische Adam vormt een probleem voor theïstische evolutionisten.

• Geen eerste mensenpaar, dan ook geen historische zondeval.

• De zondvloed een lokale vloed? De Schrift wijdt er drie hoofdstukken aan.

56

GEHECHTHEID Hij woont met vrouw en twee kleine kinderen in het Betuwse dorpje, luttele kilometers van de plek waar hij en ook zijn echtgenote opgroeiden.

Jan geeft aan niet sterk gehecht te zijn aan de plaats waar hij steevast zijn congressen houdt: Opheusden.

Maar tijdens het gesprek blijkt dat hij zich evenmin graag ver uit de buurt zou vestigen. Hij kerkt er en de familie is dichtbij. In de woning van zijn schoonouders, in het buurtschapje Lakemond, heeft ook het gesprek plaats. Jan is er die dag omdat zijn schoonouders met vakantie zijn.

Hij ruimt post op en laat de hond uit. „Onze familieband is hecht.

Het is bovendien voor alle partijen gemakkelijk dicht bij onze ouders te wonen.”

Volgend voorjaar hoopt hij weer een congres te houden, ditmaal gesponsord door het Logos Instituut, waar hij vooralsnog als enige vaste medewerker aan verbonden is. Weer in verenigingsgebouw ‘De Notenbalk’ in Opheusden. „Ik zou wel graag nog meer mensen trekken, maar besef dat ik dan naar een zaal in een andere

plaats moet omkijken. En dat wil ik liever niet. Want ik heb echt iets met deze plek.”

INTERN CONFLICT Van Meerten is de oudste in een gezin van zes. Hij heeft twee zussen en drie broers. Hij komt uit een gezin dat kerkelijk tot de gereformeerde gemeente van Opheusden behoort, de gemeente waarbij Jan eveneens is aangesloten. Hoewel dat voor hem een aantal jaren bepaald niet vanzelfsprekend was, zo geeft hij aan. „Na de lagere school ben ik naar het Van Lodenstein College in Kesteren gegaan en vervolgens naar de locatie Amersfoort. Eerst de mavo en daarna de havo.”

Na de havo volgt Pabo De Driestar in Gouda. „Ik heb dus alleen maar reformatorisch onderwijs gehad. Of ik dat achteraf als een beperking zie? Zeker niet. Ik sluit niet uit dat ik anders weleens een andere kant had kunnen opgaan. Vooral de pabo heeft heel vormend op me gewerkt en bijgedragen aan het vinden van antwoorden op vragen waar ik erg mee worstelde.

De kerkelijke verdeeldheid hield me erg bezig. Vooral de uitspraak van Jezus dat ‘een huis dat in zichzelf is verdeeld niet kan bestaan’. In die tijd was ik veel bezig met de vraag naar het waarom van kwaad. Ik voelde me bovendien aangetrokken tot sommige soorten moderne muziek en hield van uitgaan. Steeds wist ik wel dat God bestaat en dat bepaalde zaken zondig waren. Dat gaf een intern conflict.”

BUIKPIJN Pas in zijn verkeringstijd ontstond er rust. Glimlachend: „Mijn vriendin, nu mijn vrouw, wilde niet mee uitgaan. Toen ben ik snel afgekickt.”

Ook zijn studie speelde een rol. In

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-56-TD-AR08_0.pdf 56

11/30/2015 3:20:44 PM

interview

zijn pabotijd schreef Van Meerten een 230 pagina’s tellende scriptie over de zondvloed. „Ik heb altijd interesse gehad in geschiedenis en toen ik tijdens een college natuurwetenschappen hoorde hoe veel wetenschappers proberen God buiten de deur te houden en voor alles een natuurlijke verklaring willen hebben, werd mijn belangstelling voor de zondvloed nog meer gewekt. 2009 was het Darwinjaar, en ik dacht: nu is de tijd gekomen om tegengas te geven. Eerst op een bescheiden manier: ik heb met wat mensen nagedacht. We hebben vervolgens - iets minder bescheiden in Utrecht samen met een geoloog en een biologiestudent een tweedaags congres georganiseerd.”

Na de pabo was Van Meerten werkzaam op een lagere school in zijn geboorteplaats. „Een hervormde school met een open toelatingsbeleid.

Dat laatste waardeerde ik bijzonder, want er waren kinderen die thuis niet kerkelijk waren. Zij hoorden daardoor toch dagelijks vertellen uit de Bijbel. De school heeft een goede naam. Er komen veel kinderen van ouders die er vroeger zelf onderwijs hebben gekregen.”

Nog voor het Logos Instituut een feit was, nam hij (afgelopen zomer) ontslag. „Ik ben naar de pabo gegaan, heb mijn stages gevolgd en ben voor de klas gaan staan vanwege mijn passie voor kinderen. Die zijn heel spontaan, onbevangen en op een geheel eigen en open wijze kritisch.

Dat is ontzettend leuk. Maar ik kreeg meer en meer moeite met de opgelegde regels vanuit het systeem. De toetscultuur, waardoor kinderen soms met buikpijn naar school gaan omdat ze in één vak wat minder goed zijn, het eindeloos registreren, dat soort dingen. Het past me allemaal niet zo. Ik zie er vaak het nut niet van

in en ben dan toch een beetje te veel een vrij type. Ik ben ermee gestopt en wist echt nog niet precies wat ik zou gaan doen. Ik was bereid om desnoods tijdelijk achter de kassa van Albert Heijn te gaan zitten.”

ONDERWIJZER Ondertussen kwam hij tijdens discussies, debatten en gesprekken steeds meer in aanraking met wetenschappers die de historiciteit van de Bijbel bestrijden. „Atheïsten en anderen vinden het absurd dat je in God gelooft en zien dat als een hersenspinsel, een illusie van het brein. Wat voor antwoord moet je hun geven?

Met die vraag worden steeds meer opvoeders, docenten, theologen en wetenschappers die nog wel aan de bijbelse waarheid willen vasthouden, geconfronteerd.”

Met een groepje gelijkgestemden heeft Van Meerten, die redactielid is van het populair wetenschappelijke Weet Magazine, gewerkt aan de oprichting van een stichting. Recent waren er voldoende fondsen beschik-

baar en is Van Meerten benoemd.

Vrijwel alle fondsen zijn tot op heden afkomstig van particulieren. „Maar de komende tijd zullen we ons inspannen om bijdragen te verwerven van bedrijven en andere organisaties.”

Verder verandert er voor hem niet zoveel, denkt Jan van Meerten, die vooralsnog zijn werk grotendeels vanuit huis verricht. „Ik blijf een beetje de onderwijzer en voel me in m’n element. Ik richt me nu vooral op opvoeders, docenten en anderen.”

NIET ACHTERLIJK Hij vindt de oprichting van Logos geen reactie op de tijdgeest. „De ideeën dat de Bijbel niet zou kloppen, zijn al heel oud. Het gaat natuurlijk ook niet alleen om vraagstukken met betrekking tot de evolutie of de verenigbaarheid van evolutie en christendom.” Wel beseft hij dat de betrouwbaarheid van Genesis in deze tijd het meest onder vuur ligt. „We willen aantonen dat het niet dom is om in God te geloven en dat de Bijbel Gods Woord is. Niet alleen als verdediging,

Logos instituut Het onlangs opgerichte Logos Instituut wil opvoeders, docenten en wetenschappers toerusten in discussies met atheïsten en anderen over de geloofwaardigheid van Gods Woord. Het instituut kent drie pijlers: opvoeding, onderwijs en onderzoek. De eerste bestaat uit het toerusten van ouders, de tweede uit het vervaardigen van geschikt lesmateriaal en de derde richt zich op wetenschappers.

Het dagelijks bestuur van de nieuwe stichting bestaat uit Frans Gunnink (voorzitter), scheikundige Gert-Jan van Heugten (secretaris) en econoom Hein Bakker (penningmeester).

Jan van Meerten is benoemd tot ofice manager. In het voorjaar van 2016 heeft het oficiële oprichtingssymposium plaats. www.logos.nl terdege • 9 december 2015

0912-57-TD-AR08_0.pdf 57

57

11/30/2015 3:20:45 PM

maar ook positief getuigend. Het gaat om het geloof dat de zesdaagse schepping een historisch feit is, net als de zondeval, de werkelijkheid van Adam en Eva als eerste mensenpaar en de zondvloed. Daar geloven wij in, net als in de komst van de Heere Jezus op aarde en Zijn wederkomst. Daar is niks wetenschappelijks aan. God is daarin de spil waar alles om draait. De belangrijkste vraag in dit leven is of ik behouden ben of niet, en niet welk wetenschappelijk model ik verdedig.

Daarnaast is het Gods opdracht om de schepping te bebouwen en te bewaren. Dat kan alleen als je de aarde bestudeert. Wetenschap bedrijven is daarom prima en noodzakelijk.”

Veel wetenschappers raken steeds vaker in verwarring, zegt Van Meerten. Dat komt volgens hem doordat veel, ook christelijke wetenschappers geloven in gemeenschappelijke afstamming, terwijl deze filosofie strijdt met christelijke grondwaarden van schepping, zondeval, zondvloed en verlossing. Met name de vraag naar het karakter van God. Want als Hij geschapen heeft door evolutie, dan heeft Hij de dood gebruikt voor zijn schepping. De vraag is dan of deze nog ‘goed tot zeer goed’ genoemd kan worden. „Moet je dan zwichten voor de druk van de 58

meerderheid of blijven bij het geloof van onze vaderen? Zwichten is zowel theologisch als wetenschappelijk niet nodig, maar die twijfel kan wel toeslaan. Dat baart me grote zorgen.

Het dringt steeds verder binnen in de bevindelijk-gereformeerde kring.

Daarom willen we ook wetenschappers bemoedigen door argumenten te geven. Daarnaast zijn er veel hoogopgeleiden die het niet eens zijn met de verenigbaarheid van schepping en evolutie, maar zich niet durven uiten. Ze zijn bang in hun omgeving als pseudowetenschappers te worden versleten. Bovendien zijn erbij van wie hun baan in gevaar kan komen, omdat het domweg in de universitaire wereld niet wordt geaccepteerd dat ze er een andere mening op na houden. Het vasthouden aan het scheppingsverhaal wordt in die kringen echt als achterlijk en primitief gezien.”

Het Logos Instituut wil deze groep ondersteunen en bemoedigen. „Maar al te veel wordt de niet-evolutionistische mening gedeeld door mensen die denken eenlingen te zijn en die niemand hebben om op terug te vallen.”

DUIVELTJE Zelf heeft Jan van Meerten geen

academische studie afgerond. Is dat geen nadeel bij zijn werk? „Zeker niet, want ik zie me meer als een sturende, organiserende kracht die kan putten uit een breed academisch netwerk. Overigens heb ik in het verleden wel enkele modules natuurwetenschappen gevolgd en ik wil dat in de toekomst volhouden. Daarnaast ben ik van plan om theologie te gaan studeren. Bij het Hersteld Hervormd Seminarie in Amsterdam of aan de TUA in Apeldoorn.”

Hij wil doorgaan met zijn missie en verwacht „er niet rijk van te worden.

Dat wil ik ook niet.” Voor alles wil hij eenvoudig blijven. „We moeten altijd terug naar de tekst van Paulus in Galaten: ‘Want zo iemand meent iets te zijn, daar hij niets is, die bedriegt zichzelven in zijn gemoed.’

Daar moest ik aan denken toen in mijn omgeving werd opgemerkt dat ik in verschillende kranten stond.

Dan gaat er iets door je heen. Het duiveltje van de hoogmoed speelt al snel op...”

Het is zijn droom om „het verval op dit terrein te laten stagneren. Gestopt zal het niet worden, daar zit mijn zorg. Maar anderzijds ben ik hoopvol. Er zal altijd een groep blijven die vasthoudt aan de betrouwbaarheid van Gods Woord.”

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-58-TD-AR08_0.pdf 58

11/30/2015 3:20:47 PM

- ADVERTORIAL -

Zin in nieuwe jaar, nieuwe plannen, nieuwe inrichting ……. doe het zelf!

Met wat hulp, materiaal en vakmanschap van Kleur & Sfeer Advies Kleur & Sfeer Advies, de regionaal en landelijk bekende vraagbaak op het gebied van (verf-)kleur, -verwerkingstechniek en woonsfeer, gaat uitbreiden én verhuizen. Het enthousiasme van bezoekers aan de studio - gecombineerd met het vertrek van vakwinkels op schildersgebied uit de regio droegen bij aan dit besluit. ‘In de Kleur & Sfeer Studio krijg ik ook vragen over hoe men de schilderklus kan aanpakken, welke materialen men het beste kan gebruiken en waar men op moet letten bij het uitvoeren van de klus’, zo vertelt Arie van Dijk, eigenaar en oprichter van Kleur & Sfeer Advies. ‘Gedegen advies, goed materiaal en dan ook nog precies de juiste kleur verf ……. dat alles is steeds moeilijker te verkrijgen in de regio’. inventariseren en beoordelen van het houtwerk aan de woning, behoren nu tot de mogelijkheden. Uiteraard zullen workshops ‘Marrakech Walls, Kalkverf en Krijtverf’ weer regelmatig verzorgd worden. Kortom: de vakwinkel op het gebied van verf- en schilderstechniek is weer helemaal terug!

De opzet van de nieuwe studio blijft ongewijzigd: compleet ingericht met de verschillende verfkleuren en -verwerkingstechnieken toegepast op de diverse muren, om zo goed te kunnen zien en beleven wat verf ‘doet’ met kleur en sfeer in een ruimte.

In het nieuwe jaar zal de Kleur & Sfeer Advies studio daarom niet alleen verhuizen; er zal ook een aanzienlijke uitbreiding van activiteiten én artikelen opgenomen worden in het aanbod en advies. Naast het bekende Kleur & Sfeer Advies - u weet wel ‘in één keer de goede kleur’ - kan de inrichting compleet gemaakt worden met diverse actuele woonaccessoires en kleinmeubelen voor zowel de moderne als landelijke woonsfeer. Maar ook de doe-het-zelvers worden geholpen in de nieuwe Kleur & Sfeer Studio: volledig advies op schildersgebied, mogelijkheid tot begeleiding bij schilderswerk, verhuur van schildersmaterialen en zelfs hulp bij het maken van een plan van aanpak of het

Pag 59.indd 1

Bekijk het zelf op - en dóe het zelf na - 12 tot 16 januari 2016.

Graag tot dan!

Kijk voor informatie over workshops, (restyling van) kleinmeubelen, kleuren sfeeradvies en nog veel meer op www.kleursfeer.nl , ‘like’ de Facebook pagina of bel 0418 - 65 36 50 of 06 - 55 70 18 82 voor een afspraak.

Ook zo’n zin in decemberdagen? Maar ook in het nieuwe jaar vol nieuwe plannen, inrichtingen, kleuren en klussen? Bezoek de nieuwe studio en showroom van Kleur & Sfeer Advies tijdens de feestelijke openingsweek van 12 - 16 januari 2016. Kleur & Sfeer advies is dan gevestigd aan de Rijthoek 17a in Haaften (direct naast Dijkwaard Glas- & Schilderwerken), is eenvoudig te vinden (zichtbaar vanaf de Graaf Reinaldweg), heeft voldoende parkeergelegenheid en heet u graag welkom.

Verf en schildersmaterialen, (klein-)meubelen en woonaccessoires, rondleiding en uitleg over de diverse verftechnieken, demonstraties en natuurlijk feestelijke hapjes en drankjes ……….

Steenweg 68 4181 PV Waardenburg 06 - 55 70 18 82 info@kleursfeer.nl www.kleursfeer.nl

19-11-2015 7:22:59

Winter in Schotland Schotland, dat is het land van John Knox, Samuel Rutherford, Alexander Peden, Thomas Boston, de Erskines en McCheyne. Maar ook het land van ruige natuur, rust, stilte en eenzaamheid. Zeker in de winter.

TEKST GERCO VERDOUW, BEELD ISTOCK

Edelhert De Schotse hooglanden bestaan voor het grootste gedeelte uit privÊlandgoederen. Om de eigenaren een goede jachtbuit te garanderen, wordt het aantal edelherten hoog gehouden. Naar schatting lopen er zo’n 350.000 van deze koninklijke dieren rond. Gevolg is wel dat veel jonge boompjes worden opgeknabbeld voordat ze kans krijgen om groot te worden. Zo blijft het bekende woeste Schotse landschap veelal onbebost. Het edelhert redt zich prima in dat open landschap.

60

0912-60-TD-AR09_0.pdf 60

11/30/2015 3:16:07 PM

NATUUR

Geestelijk koud „Ik geloof dat de Heilige Geest Zich uit Schotland heeft teruggetrokken en niet meer zo krachtig werkt zoals in het verleden.”

Dat zei de Schotse predikant dr.

J. R. Tallach dit voorjaar in een interview in het Reformatorisch Dagblad. Winter in het kerkelijke leven. Op plaatsen waar de puriteinse predikers een rijke zegen op hun prediking zagen, staat nu alleen nog maar een kerkruïne.

Maar God gaat door met Zijn werk. Ook in Schotland.

„De Heilige Geest werkt niet meer zo krachtig als in het verleden.”

61

0912-61-TD-AR09_0.pdf 61

11/30/2015 3:16:19 PM

!

Let op Dit zijn slechts enkele voorbeelden

1195.-

699.-

Nu

MONTEBELLO Strakke 3-hoek-2 voor het hele gezin. Uitgevoerd in diverse kleuren uit Stofgroep 1. Inclusief kussens.

FAMILIE-HOEK

1445.-

799.-

Nu

Met relaxsysteem!

Fauteuil MELODY Eersteklas fauteuil, inclusief relaxmechanisme. Diverse kleuren Leatherlook.

295.-

Nu

99.-

MODEL BENTLEY met 2 relaxelementen In diverse kleuren Elephantstof. 3 of 2 zits inclusief 2 geïntegreerde relaxsystemen voor optimaal relaxen.

pen o g a d t s r e 2 K tot 18.00 uur e

Nu

2245.-

949.-

2-Hoek-3 BALTICA Royale hoek met fijne volle kussens. In diverse kleuren Maxime.

ALKMAAR, Koedijkerstraat 2

EINDHOVEN, Kanaaldijk-Noord 5

NIEUWEGEIN, De Liesbosch 72

AMERSFOORT, Amsterdamseweg 37a

GRONINGEN, Energieweg 13, Hoendiep

SLIEDRECHT, Conradstraat 8

ASSEN, Borgstee 7

HEERLEN, In De Cramer 74, Woonblvd Heerlen

OOSTERHOUT, De Meerstoel 14, Woonblvd

CAPELLE A/D IJSSEL, Lylantsebaan 7a

HENGELO, Wegtersweg 82

UDEN, Industrielaan 20, Woonboulevard

DEVENTER, Essenstraat 15, de Snipperling

HOOGEVEEN, Groenewegenstraat 23-25

VEENENDAAL, Schoolstraat 100

DRACHTEN, Dr. M.L.Kingsingel 10

MAASSLUIS, Noordzee 10

ZEVENAAR, Edisonstraat 26, Meubelstraat

DEN HAAG, Waldorpstraat 144, Megastores

MIJDRECHT, Rendementsweg 10b

ZALTBOMMEL, Van Voordenpark 21

NORMALE OPENINGSTIJDEN: MAANDAG T/M VRIJDAG 9.30 - 21.00 UUR, ZATERDAG 9.00 - 17.00 UUR. ZONDAG ALTIJD GESLOTEN

ZOETERWOUDE, Hoge Rijndijk 307

Seats and Sofas en A Giant Take-Away zijn als woordmerk geregistreerd. Het logo van Seats and Sofas is als beeldmerk geregistreerd. Deze reclame-uiting is gedeponeerd, het kopiëren of dupliceren zonder schriftelijke toestemming van Seats and Sofas is wettelijk verboden. Prijs- en modelwijzigingen alsmede zet- en drukfouten voorbehouden. Aanbiedingen geldig zolang de voorraad strekt. De afbeeldingen zijn niet bindend en kunnen afwijken van de specificaties. Actie niet geldig in combinatie met andere acties. Een niet-doorlopend krediet van Santander Consumer Finance Benelux B.V. Vraag naar de voorwaarden en prospectus in de winkel of raadpleeg deze op www.comfortcard.nl of vraag deze op via (030) 63 88 100. Toetsing en registratie bij BKR. Comfort Card is een merk- en handelsnaam van Santander Consumer Finance Benelux B.V.

www.seatsandsofas.nl

pag 62.indd 1

19-11-2015 7:24:40

Koop nu, betaal later!

0% rente

Let op!

EXTRA KOOPAVONDEN TOT 21.00 UUR

2e Kerstdag geopend tot 18.00 uur

1595.-

2,5+2 KENNEDY Karakteristiek bankstel met gecapitonneerde rugleuningen. In diverse kleuren uit Stofgroep 2.

Nu

499.-

DIVERSE KL E

UREN

+ GRATisIhSoud-

g hu 11-delipakket

hoekbij alle kstellen n a b n e

Alle banken op voorraad 2 minuten levertijd

!

Nu

1695.-

899.-

2-Longchair POWELL Comfortabel model in diverse kleuren uit Stofgroep 2.

Mogelijk met bed en opbergruimte.

Pag 63.indd 1

Stofzuiger + Blender + Eierkoker + Elec. pepermolen + Keukenweegschaal + Citruspers + Waterkoker + Broodrooster + Chocoladefontein + Tosti apparaat Stoomstrijkijzer

19-11-2015 7:26:16

Noodkreet uit opberghok voor mensen Wonen híer mensen?

De smerige omstandigheden in een woonblok in de stad Hrazdan typeren de armoede in Armenië.

In buurland Georgië is het even erg. De allerarmsten in deze vroegere Sovjetstaten staan centraal in de RD-actie. Daarbij wordt samengewerkt met plaatselijke baptistenkerken.

TEKST AB JANSEN BEELD JACO KLAMER

64

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-64-TD-AR10_0.pdf 64

11/30/2015 9:53:10 AM

DEL-ACTIE

Weduwen en andere armen in Hrazdan genieten van de warme maaltijd die leden van de baptistengemeente in deze stad dagelijks voor hen bereiden, ook in andere seizoenen dan de winter.

et vriest in Armenië als ik naar een wooncomplex in Hrazdan, een stad in NoordArmenië, loop. Het is eigenlijk meer glibberen, want de aangestampte sneeuw voor de ingang is veranderd in een ijslaag. Van ver is al te zien dat daar wonen geen pretje kan zijn: veel ramen zijn kapot en met plastic afgedekt.

Ooit gaf het woonblok onderdak aan arbeiders van een steenfabriek. Dat was in de communistische tijd, toen Armenië nog deel uitmaakte van het Sovjetrijk. Hrazdan was toen een belangrijk industrieel centrum, waar fabrieken dag en nacht stonden te stomen voor het immense afzetgebied dat de Sovjet-Unie heette. Het enorme oppervlak van dát rijk weerspiegelde zich in de gigantische fabrieksterreinen rond Hrazdan.

Toen eind jaren tachtig de band met de Sovjet-Unie werd doorgesneden en Armenië zelfstandig verder ging, bleef een klein land (niet veel groter dan België) zitten met buitensporig grote fabriekscomplexen, waar de productie al snel stopte en werkers massaal op straat belandden.

Sindsdien typeert ‘aftakeling’ de samenleving van Hrazdan. Veel gezin-

H

nen en families gaan er gebukt onder armoede, door gebrek aan werk en geld. Vooral in de winter, als het werk op het land stilligt, is het afzien.

SPOOKGEBOUW De baptistengemeente van Hrazdan weet zich door haar Heere geroepen om de kwetsbaarste gezinnen en alleenstaanden te helpen. Zo hebben ze een gaarkeuken en worden arme gezinnen aan brandhout, medicijnen of leningen geholpen.

In het aftandse woonblok hebben vijftig van zulke gezinnen onderdak. Ze mogen er van de overheid voor niets een kamer bewonen. Gas en stroom is voor de meesten te duur, dus wordt er gestookt op hout, karton of lompen. „Wonen híer ménsen?” is de vraag die zich als eerste opdringt zodra ik de gangen doorloop. Een spookgebouw is het: tochtig, donker en vochtig, met aan weerszijden van de gangen de éénkameronderkomens. Het heeft veel weg van een cellencomplex in een voormalige gevangenis.

HELP ARMEN DE WINTER DOOR IN DE

KAUKASUS

U KUNT DE ALLERARMSTEN IN ARMENIË EN GEORGIË HELPEN DOOR EEN GIFT OVER TE MAKEN OP GIRO NL67INGB0002970700 T.N.V. DRAAGT ELKANDERS LASTEN, APELDOORN. HARTELIJK BEDANKT VOOR UW STEUN!

TOILET Een eigen toilet hebben de bewoners niet. Op iedere verdieping is aan het eind van de gang iets te vinden dat 65

0912-65-TD-AR10_0.pdf 65

11/30/2015 9:53:11 AM

ARMEENSE ARMEN

HET IS ONVOORSTELBAAR DAT ZO’N GROOT GEZIN IN ZO’N KLEINE RUIMTE MOET LEVEN daarop lijkt. Vanwege de stank die me tegemoetkomt, weiger ik nadere inspectie.

In en van de betonnen hokken leeft het gezin Dulyan: vader Asnot (44) en moeder Marieta (40) en hun zeven kinderen. Serine (16), Miqael (18), Meline (14), de tweeling Marine en Karine (12), Sona (4) en Karen (2).

Hoe kan zo’n gezin hier wonen? Vader Asnot en moeder Marieta glimlachen als ze mijn vraag horen. Uit hun ogen meen ik het antwoord te lezen: „Dat kan ook niet, beste gast, maar we moeten wel.”

Een aparte slaapruimte is er niet. Alles gebeurt op die ene plek, zodat die mét het ritme van de dag een andere functie krijgt: eten, slapen, zitten, praten, zwijgen, ruzie maken, je vervelen, spelen...

„MAAR ÉÉN BOEK” Vader lijdt aan epilepsie en kan daarom geen werk vinden. Vanwege de kleine kinderen kan moeder nauwelijks gemist worden, al probeert ze ’s zomers wel op het land te werken om de schamele invaliditeitsuitkering van haar man wat aan te vullen. Ze is blij dat ze iedere dag naar de gaarkeuken van de kerk kan om warm eten te halen. Als ze voedsel kopen in een winkel, is dat meestal

met geleend geld of op de pof.

De kamer verwarmen is ook een uitdaging, merk ik. Sowieso vanwege de kapotte ramen, die met plastic zijn dichtgeplakt. Of dat ook helpt als het buiten vriest? Er moet in het houtkacheltje in ieder geval flink gestookt worden, maar brandhout is duur.

Marieta vertelt dat ze regelmatig kartonnen dozen bij winkels ophaalt om die op te stoken.

Het is een geluk dat de meeste kinderen op school zitten. Naast de allerkleinsten is ook de 16-jarige Serine thuis. Ze zit in een hoekje te lezen. In de Bijbel, zie ik tot mijn verrassing.

Serine vertelt problemen met lopen te hebben. Ze moet daarvoor binnenkort weer naar een fysiotherapeut.

Dagenlang thuis zitten valt niet mee.

Als ze haar moeder niet helpt met het huishouden, maakt ze huiswerk of leest ze. „Ik heb maar één boek, een Nieuwe Testament”, zegt ze glimlachend.

KAPSTER Twee verdiepingen hoger probeert Termine Ohanyan (30) op haar manier er het beste van te maken. Twee jaar geleden liet haar man haar in de steek. „Hij woont op een andere plek in de stad, met een andere vrouw”, vertelt ze. Zonder vast inkomen lukt

het haar nauwelijks om het hoofd boven water te houden, met haar vijf kinderen: Ani (2), Roman (10), Monika (7), Tigran (5) en Victoria (3). Ook Termine is blij dat de oudste kinderen overdag op school zijn, zo’n 35 kilometer verderop, en dat ze daar doordeweeks kunnen overnachten.

Anders was het geen leven in het toch al propvolle woonkamertje. Hoe dat in het weekend gaat, wanneer alle kinderen wél thuis zijn? Daar valt nauwelijks een voorstelling van te maken.

Termine vertelt dat ze een uitkering van nog geen 100 euro per maand krijgt. Daar kan ze onmogelijk van rondkomen. De gaarkeuken van de kerk, waar ze gratis warm eten kan halen, helpt veel. Wat ze uitspaart aan uitgaven voor eten kan ze besteden aan hout voor haar kacheltje, dat midden in de kamer staat en een gevaarlijk obstakel is voor de kinderen.

Termine hoopt snel een baantje te vinden! Het liefst zou ze als kapster aan de slag gaan. Daarom doet ze nu al wat ervaring op in een kapperszaak elders in de stad. Haar ogen lichten op wanneer Termine vertelt over haar plannen. Eén boodschap komt daarmee zeker over: laat niemand denken dat ze vrijwillig in dit ‘opberghok voor mensen’ is terechtgekomen.

66

0912-66-TD-AR10_0.pdf 66

11/30/2015 9:53:14 AM

problemen op uw werk? de rmu heeft ALLE INGREDIËNTEN VOOR EEN WERKBARE OPLOSSING Zit u met de gebakken peren als uw baan onverwacht op de tocht staat? RMU-leden niet! Zij doen een beroep op RMU-juristen, betrokken deskundigen die hun tanden zetten in uw zaak.

Steeds zoekend naar een werkbare oplossing! De RMU biedt met een veelzijdig en compleet dienstenpakket winstpunten voor werknemers, werkgevers en zzp’ers. Juist de combinatie van diensten maakt het lidmaatschap aantrekkelijk. Vergelijk het met een appeltaart. Door het combineren van ingrediënten valt het eindresultaat in de smaak. Word nu lid van de RMU met de kaart hierboven of ga naar www.rmu.nu.

Word lid op www.rmu.nu

Plesmanstraat 68 | Postbus 900 | 3900 AX Veenendaal | T 0318 54 30 30 | E info@rmu.nu | www.rmu.nu Pag 67.indd 1

17-11-2015 7:56:57

Winter bij de hobbyboer Het lijkt alsof er in de koude maanden bij de hobbyboer niet veel te doen is.

De meeste dieren staan op stal. Toch is het niet altijd nodig om ze dag en nacht binnen te houden. Paarden, koeien, kippen, varkens... ze hebben veel minder moeite met kou dan hun eigenaren denken.

TEKST: JAN SMIT/DIERENBEELDBANK BEELD: JAN SMIT/DIERENBEELDBANK EN ISTOCK

68

0912-68-TD-AR11_0.pdf 68

11/18/2015 3:35:52 PM

BOERDERIJDIEREN

Als vluchtdier voelt Roosje zich het prettigst als ze bij gevaar nog alle kanten op kan

69

0912-69-TD-AR11_0.pdf 69

11/18/2015 3:35:57 PM

Hollands grootste in klassieke, tijdloze stijlmeubelen!

Nijver ambacht Industrieel verleden Opnieuw bedacht In een stijlvol heden

BÉVÉ

MEUBEL

Antwerpseweg 9, 2803 PB Gouda, Telefoon 0182-692111, www.beve-meubel.nl

Pag 70.indd 1

17-11-2015 7:58:09

r ligt een goed pak sneeuw als ik in de ochtendschemering mijn eerste ronde langs de dieren ga maken. Onze kippen zijn er niet echt enthousiast over. Het liefst blijven ze in de buurt van het nachthok een beetje rondscharrelen.

Toch wagen Jut en Jul het erop en maken ze een rondje over het erf, op zoek naar wat eetbaars.

De twee krielkippen zijn onafscheidelijk en scharrelen zij aan zij door de witte wereld.

Ze hebben het goed, de kippen van hobbyboerderij ’t Erve. Het drinkwater wordt verwarmd met een speciaal verwarmingselement en de dieren hebben de beschikking over onbeperkt voer. Vanavond, als het echt gaat vriezen, smeren we de kammen en lellen van de kippen in met een dikke klodder vaseline, zodat ze niet kunnen bevriezen.

E

Roosje, de Shetlander pony.

SHETLANDER PONY Zodra Roosje me ziet, komt ze naar me toe.

Haar snuit zit onder de sneeuw en haar dikke wintervacht onder de rijp. De winter deert haar niet. Het liefst is ze de hele dag buiten. Pas als er een snijdende wind opsteekt of er een winterse bui naar beneden komt, zoekt ze de beschutting van de schuilstal op. Ze staat liever niet in de stal, maar bij voorkeur in de luwte naast de stal.

Als vluchtdier voelt ze zich het prettigst als ze bij plotseling gevaar nog alle kanten op kan.

KUNEKUNEVARKENS Eten willen ze altijd wel, zelfs als er een dik pak sneeuw ligt. Maar zodra Billie en Bessie hun eten op hebben, lopen ze in een drafje weer snel naar hun stalletje, om vervolgens te verdwijnen onder een dik pak stro. Lekker warm, zo strak tegen elkaar aan.

Vinden Billie en Bessie de stalbedekking onvoldoende, dan zullen ze zelf materiaal aanslepen om het nest zo lekker mogelijk te maken. In de zomer gooien ze de verzamelde troep er net zo gemakkelijk weer uit.

Mijn ochtendronde langs de dieren zit er weer op. Alles is rustig en voorzien van voer en vers water. De paarden en schapen hebben hun hooi en de kippen kunnen de hele dag eten van gemengd graan met extra zonnebloempitten.

Tussen de middag ga ik, gewapend met de kloofbijl, nog even langs alle waterbakken om ze weer ijsvrij te maken.

Billie en Bessy de, Kunekunevarkens.

WINTERTIPS • Gebruik geen metalen drinkbakje. De dieren kunnen snel aan het koude metaal vastvriezen.

• Kippen houden niet van sneeuw aan hun poten, zorg ervoor dat de uitloop rondom het kippenhok vrij van sneeuw blijft.

• Al je paarden tijdens de winter niet te hard hoeft te werken, maak dan geen gebruik van dekens. Hun wintervacht zal ze tegen de kou beschermen, een betere deken bestaat er niet.

• Paarden kunnen in de winter gewoon buiten blijven staan. Een afdak waaronder ze droog kunnen staan, is wel aan te bevelen.

• Varkens hebben zomer en winter een stalletje nodig. terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-71-TD-AR11_0.pdf 71

71

11/18/2015 3:36:05 PM

Eet je elke week een Big Mac? Dan kun je je gerust zorgen maken over je gezondheid. En een selfie maken is soms levensgevaarlijk.

TEKST BART VAN DEN DIKKENBERG

GRAPHIC

CO2 SLECHT VOOR KLIMAAT EN OCEANEN Populaties van zeedieren zijn met de helft kleiner geworden in de afgelopen 40 jaar, een aantal soorten is nog verder afgenomen als gevolg van verlies leefgebied, overbevissing, stijgende temperatuur van het zeewater en de verslechtering van de zuurgraad van de oceaan.

ALLE ZEESOORTEN*

SCOMBRIDAE† 2

2

Vis van cruciaal belang voor menselijke consumptie zoals makreel, tonijn en bonito. Daling 74% tussen 1970 en 2010

Indexwaarde (1970 = 1)

Afname 49% tussen 1970 en 2012

1

1

KORAALRIFFEN

ZEEGRAS

Afname 50% in de laatste 30 jaar

Afname 30% in de laatste 100 jaar

MANGROVEN

ZEEKOMKOMMERS

Afname 20% tussen 1980 en 2005

Afname 98% bij Galapagoseilanden tussen 1993 en 2004

Betrouwbaarheidsgrenzen

0

1970

1980

1990

2000

2012

*Op basis van ontwikkelingen in 5.820 populaties van 1.234 soorten

0

1970

1980

1990

2000

†Op basis van ontwikkelingen in 58 populaties van 17 soorten

2010

HET GAAT NIET GOED MET HET ZEELEVEN IN DE OCEANEN. EN DE BELANGRIJKSTE OORZAAK IS DE MENS. ONDER MEER DE OVERMATIGE UITSTOOT VAN CO2 VEROORZAAKT NIET ALLEEN EEN KLIMAATVERANDERING. OOK VERZUREN DE OCEANEN DAARDOOR.

72

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-72-TD-AR12_0.pdf 72

11/18/2015 12:31:46 PM

ZOEK HET UIT

TECHNIEK

Trappen en hellingen zijn voor rolstoelgebruikers onoverkome lijke hindernissen. Studenten van de universiteit van Zürich hebben daarvoor de Scalevo uitgevonden, een elektrische rolstoel met rupsbanden en een systeem dat de rolstoel altijd horizontaal houdt. Bij voldoende belangstelling gaat hij in productie.

„EEN OPTIMIST KAN NOOIT PLEZIERIG WORDEN VERRAST” (stelling van Coit)

SeaRAM

terdege.nl/zoekhetuit/rolstoel

MILITAIR

De meeste marine-operaties hebben tegenwoordig plaats vlak bij de kust. Dat maakt de schepen kwetsbaar voor aanvallen met korte-afstandsraketten. De Amerikaanse fabrikant Raytheon kwam daarom met de SeaRAM, een automatisch afweerwapen dat raketten vernietigt door er een raket op af te sturen. De eerste testen zijn geslaagd.

Big Mac verteren duurt drie dagen

GEZONDHEID

*

ROLSTOEL KAN TRAPLOPEN

Er zijn dit jaar al meer mensen overleden door het maken van een selfie dan door een aanval van een haai. Al twaalf mensen verloren het leven door zichzelf op de foto te zetten op een levensgevaarlijke plek. Sommigen storten bij het maken van een selfie van een steile klif naar beneden. De laatste selfie-dode was een Japanse toerist van 66.

DIGITAAL

Selfie-doden

terdege.nl/zoekhetuit/searam

BIG MAC OF EEN VISJE? Wat doet een Big Mac met een mens? Het eerste effect van de snelle hap is dat het bloedsuikergehalte piekt. De hersenen krijgen veel suikers en zouten, zodat ze ongeveer 10 minuten uitstekend functioneren. 20 tot 30 minuten later zakt het fructosegehalte.

Door het vele zout stijgt de bloeddruk en moeten de nieren harder werken. Een plaspauze is onver-

mijdelijk. Na 40 minuten is het suikergehalte in het bloed zo ver gedaald, dat er behoefte ontstaat aan een nieuwe Big Mac. Na een uur start de vertering van de Big Mac met zijn talrijke ongezonde transvetzuren. Dit neemt drie dagen in beslag. „Eet dus bij hoge uitzondering een Big Mac”, is de conclusie van het onderzoek van Fast Food Menu

Price. „Een Big Mac kan je gezondheid serieuze schade toebrengen.” Een dieet met veel vis en groente kan het leven echter met 5 jaar verlengen, schreven wetenschappers onlangs in het vakblad Neurology. Ook je hersenen blijven langer goed functioneren bij een visrijk dieet met veel groente, ontdekte Yian Gu van de Amerikaanse Colombia Universiteit. terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-73-TD-AR12_0.pdf 73

73

11/18/2015 12:32:12 PM

“Na aloop van een concert spreken we graag mensen”

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\LAYOUT\0912-74-TD-AR13_0 74

18-11-2015 15:31:31

INTERVIEW

“We houden niet van dertien in een dozijn”

Dubbel verbonden Hij leeft van de muziek, zij staat voor de klas en studeert. Maurice en Janita van Dijk in Kampen zijn dubbel aan elkaar verbonden: als echtpaar én trompetduo. Hij: „Als we samen optreden, heb ik de leiding.” Zij: „Ik vind dat prima, maar als we niet spelen, ben ik zijn vrouw!”

TEKST EVERT VAN DIJKHUIZEN BEELD ANTON DOMMERHOLT

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\LAYOUT\0912-74-TD-AR13_0 75

18-11-2015 15:31:34

INTERVIEW

e krijgen vaak vragen over hun achternaam, want Janita heet van haar meisjesnaam ook Van Dijk. „Zijn jullie broer en zus? Neef en nicht? Of vader en dochter?” Dat laatste vindt het duo, vorig jaar getrouwd, niet zo fijn om te horen, hoewel Maurice (38) en Janita (26) flink met elkaar schelen in leeftijd. „Maar toch niet zóveel?

Familie zijn we niet, voor zover we weten.”

Ze leerden elkaar kennen via de muziek. Janita speelde hoorn in een brassband in haar geboorteplaats Steenwijk. „Mijn vader en opa speelden in hetzelfde orkest. Via via kwam ik in contact met Maurice. Ik ging bij hem op les. Hij stimuleerde me om trompet te gaan spelen.” Maurice: „Dat is een veel mooier instrument, toch?” Janita: „In het begin vond ik het niks. Ik was gewend dat een trompet alleen maar hard gaat, en dat past niet bij mij. Maurice liet me horen dat het instrument ook zacht kan klinken.”

Z

COACH Maurice studeerde trompet aan het conservatorium in Zwolle. „Dat was voor mij als Kampenaar lekker dicht bij huis. Ik kon ook op andere conservatoria terecht, maar dan moest ik op kamers. Daar voelde ik niks voor.”

Maurice is professional, Janita amateur. Is dat lastig voor een duo?

Maurice: „Janita moet niet de leiding nemen. Ze is heel goed in de tweede partij. Ze verbaast me geregeld over wat ze allemaal hoort. Ik ben een soort coach voor haar. Als we samen studeren thuis, maar ook als we optreden.”

Janita: „Gelukkig kan ik nu gemakkelijker schakelen; in het begin moest ik daar erg aan wennen. Het ene mo-

ment ben ik zijn leerling, het andere moment zijn vrouw. Maar dat gaat nu goed. Ik vind het prima dat Maurice de leiding heeft.”

AFSTEMMEN Ook al wonen ze onder één dak, het is vaak zoeken naar momenten om samen te studeren. Janita: „Ik sta drie dagen per week voor de klas op een basisschool in Leeuwarden.

Daarnaast studeer ik pedagogische wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Daarmee is mijn week goed gevuld. Maurice geeft concerten, heeft zestig privéleerlingen en is veel ’s avonds op pad. We moeten onze agenda’s altijd zorgvuldig op elkaar afstemmen.”

Om die reden treedt het duo niet meer dan twee keer per maand samen op. Maurice: „Zelf heb ik veel meer concerten, onder andere als eerste trompettist van het orkest Ars Musica. Maar vaker samenspelen met Janita is niet haalbaar. Voor de periode rond Kerst en Pasen maken we een uitzondering. Deze maand hebben we als duo een stuk of tien concerten.”

Janita: „We willen ons voor elk optreden graag goed voorbereiden.

We zijn geen duo dat even snel een programma in elkaar draait of bij een kooruitvoering de envelop met muziek pas op de generale repetitie openmaakt. Als we zelf solostukken mogen kiezen, willen we muziek spelen die bij ons past. Dat vergt tijd en voorbereiding. We willen goed werk leveren en houden niet van dertien in een dozijn.”

Het eerste optreden samen vergeet Janita nooit. „Het was in 2009 in de Bovenkerk in Kampen, op uitnodiging van dirigent Gerwin van der Plaats. De zenuwen gierden door m’n

„We moeten onze agenda’s altijd zorgvuldig op elkaar afstemmen.”

77

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\LAYOUT\0912-74-TD-AR13_0 77

18-11-2015 15:31:37

INTERVIEW

lijf; ik speelde drie maanden trompet.

Maar het is goed gekomen, dankzij Maurice.”

UITVERGROTEN Dat ze een echtpaar zijn, heeft voordelen voor het samenspelen, vindt het duo. „Maurice: „Je gaat met z’n tweeën op weg naar een concert en kunt in de auto overleggen. En op de terugweg evalueren we.” Janita: „Het grappige is dat Maurice bij sommige dingen een ander gevoel heeft dan ik. Hij kan erg inzitten over een foute noot, gaat die uitvergroten, terwijl ik de neiging heb om die juist te relativeren. Daar kunnen we zonder heibel over praten.”

Zijn er nadelen? Maurice: „Ik speel altijd beter, hoe hard Janita ook studeert.” Janita: „Dat is een kwestie van accepteren. Maurice heeft ook vaak betere ideeën.” Maurice: „Ik zeg altijd eerlijk hoe het gaat, maar bij mijn leerlingen heb ik meer geduld dan bij Janita. Dat is natuurlijk niet goed.”

“Vorig jaar hebben we veertig concerten samen gegeven. Dat is eigenlijk te veel” Janita: „Soms hebben we intense discussies over de muziek. Vooral over de vraag hoe we die zullen spelen. Daardoor wordt de sfeer wel eens minder gezellig. Als dat tot het avondeten doorgaat, is dat niet fijn.

Dat moet niet meer zo; dat kan in een relatie niet.”

UIT HET HART Het repertoire kiezen Maurice en Janita in de regel samen uit. Hij: „Het is een selectie van geestelijke liederen, klassieke en populair-klassieke nummers. Onze eerste gezamenlijke cd, ‘Uit het hart’, die we in 2012 maakten, staat er vol mee.” Zij: „Afgelopen zomer hebben we onze tweede cd opgenomen. Nu met ‘de liefde’ als thema. Dat wordt ook echt weer een schijfje waar we onszelf helemaal in herkennen. Het bijzondere is dat bij een aantal nummers de broer van Maurice op de trompet en mijn vader op de bugel meespelen.”

Het duo, dat zondags naar de Bovenkerk in Kampen gaat, werkt graag samen met christelijke koren. Maurice: „We houden van het geestelijke lied, maar vinden het fijn dat we dan meer te doen hebben dan alleen de melodie met de sopranen meespelen. Er zijn dirigenten die echte trompetpartijen schrijven, maar dat is helaas niet altijd zo. Soms moet ik de aangeleverde partijen bewerken.”

RECHT DOEN Omdat Janita een amateurspeler is, rekent het duo een aangepast tarief in vergelijking met twee professionele spelers. Janita: „Dat vinden we eerlijk. Het doet recht aan het feit dat Maurice een professionele opleiding heeft gevolgd.” Maurice: „Ik ben ook altijd het aanspreekpunt als er vragen zijn of kritiek is op ons spel. Ik vind dat ik dat als professional verplicht ben.”

Het duo houdt van contact met het publiek. Maurice: „Na afloop van een concert spreken we graag mensen.

Niet alleen om waardering te oogsten; hun reactie mag ook kritisch zijn. Ik vind het altijd vervelend als mensen alleen maar zeggen: ‘M’n

Maurice en Janita werken graag samen n. met christelijke kore

79

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\LAYOUT\0912-74-TD-AR13_0 79

18-11-2015 15:31:40

INTERVIEW

broer speelt ook trompet.’ Dan denk ik: So what? Ik heb ook schoenen aan; graag een inhoudelijke reactie.

Mensen stappen overigens gemakkelijker op Janita af dan op mij. Zij is toegankelijker.”

PASSIE Het duo reageert, als het moet, kritisch op elkaar. Janita: „Ik heb daar wel aan moeten wennen. In het begin vatte ik kritiek op mijn spel te persoonlijk op. Nu kan ik het samen muziek maken en de rest van mijn leven beter scheiden.” Maurice: „Ik heb moeite met kritiek als die niet onderbouwd is. En dat gebeurt nogal eens.”

Samenwerken met andere muzikanten ziet het echtpaar Van Dijk als een uitdaging. „Het liefst met collega’s die passie hebben. Zelf zijn we bereid twee, drie stappen extra te doen om het resultaat beter te maken. Dat verwachten we van anderen ook.”

Er is nog een echtpaar, Arjan en Edith Post, actief als trompetduo in de christelijke muziekwereld. Is er werk genoeg? Maurice: „Vorig jaar hebben Janita en ik veertig concerten samen gegeven. Dat is eigenlijk te veel.”

Janita: „Maar ik doe het graag. Ik ben iemand vol passie, heb veel energie nodig. Die krijg ik door het muziek maken.”

Soms is het te gek, erkent het duo. „Vorig jaar op tweede kerstdag hadden we ’s ochtends meegewerkt aan een kerkdienst en moesten we direct daarna naar Parijs, om in de SaintEustache op te treden voor passagiers van een bootreis. Het was prachtig om te doen, maar na alle kerstconcerten die we al achter de rug hadden, was dit heftig. Overigens kennen wij Arjan en Edith Post niet persoonlijk, maar zij hebben als trompetduo wel iets in gang gezet. Dat er nu twee echtparen zijn die trompet spelen, versterkt het concept alleen maar.”

MUZIEKBOEKEN Maurice van Dijk geeft trompetles aan privéleerlingen. Hij merkt dat er veel vraag is naar muziekstukken met bekende melodieën. Daarom stelde hij twee speelboeken samen. ‘Classic in Brass’ bevat eenstemmige melodieën en duetten om de speler vertrouwd te maken met klassieke muziek. In ‘Spirit in Brass’ staan bekende geestelijke liederen, gospels en spirituals, die zijn voorzien van akkoordsymbolen voor keyboard of gitaar. Beide muziekboeken zijn te bestellen op www.reba.nl.

Ook werkte Van Dijk mee aan methodische speelboeken voor klein koper onder de titel ‘De methode van de 21e eeuw’. Te bestellen via www.uitgeverij-izis.nl.

Het trompetduo reageert, als het moet, kritisch op elkaar.

81

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\LAYOUT\0912-74-TD-AR13_0 81

18-11-2015 15:31:44

INTERVIEW

“We houden niet van dertien in een dozijn”

Dubbel verbonden Hij leeft van de muziek, zij staat voor de klas en studeert. Maurice en Janita van Dijk in Kampen zijn dubbel aan elkaar verbonden: als echtpaar én trompetduo. Hij: „Als we samen optreden, heb ik de leiding.” Zij: „Ik vind dat prima, maar als we niet spelen, ben ik zijn vrouw!”

TEKST EVERT VAN DIJKHUIZEN BEELD ANTON DOMMERHOLT

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\LAYOUT\0912-74-TD-AR13_0 75

18-11-2015 15:32:02

Meer dan 400 verschillende bloem & groen takken!!

Zijden Bloemsierkunst Interieur, Bruidswerk & Business Decoraties

Ruime keuze uit kant & klare bloemstukken of uw eigen pot & mand laten decoreren!

Elke vrijdagavond geopend van 19.00—21.00 uur Maandag t/m vrijdag op afspraak om u optimaal van dienst te kunnen zijn…

VAN HARTE WELKOM!!

Season Styles

Hullerpad 28-A 6741 PA Lunteren Bedrijventerrein ‘De Stroet’ T: 0318-306697 M. seasonstyles@live.nl WWW.SEASONSTYLES.NL

Pag 76.indd 1

17-11-2015 7:59:22

INTERVIEW

e krijgen vaak vragen over hun achternaam, want Janita heet van haar meisjesnaam ook Van Dijk. „Zijn jullie broer en zus? Neef en nicht? Of vader en dochter?” Dat laatste vindt het duo, vorig jaar getrouwd, niet zo fijn om te horen, hoewel Maurice (38) en Janita (26) flink met elkaar schelen in leeftijd. „Maar toch niet zóveel?

Familie zijn we niet, voor zover we weten.”

Ze leerden elkaar kennen via de muziek. Janita speelde hoorn in een brassband in haar geboorteplaats Steenwijk. „Mijn vader en opa speelden in hetzelfde orkest. Via via kwam ik in contact met Maurice. Ik ging bij hem op les. Hij stimuleerde me om trompet te gaan spelen.” Maurice: „Dat is een veel mooier instrument, toch?” Janita: „In het begin vond ik het niks. Ik was gewend dat een trompet alleen maar hard gaat, en dat past niet bij mij. Maurice liet me horen dat het instrument ook zacht kan klinken.”

Z

COACH Maurice studeerde trompet aan het conservatorium in Zwolle. „Dat was voor mij als Kampenaar lekker dicht bij huis. Ik kon ook op andere conservatoria terecht, maar dan moest ik op kamers. Daar voelde ik niks voor.”

Maurice is professional, Janita amateur. Is dat lastig voor een duo?

Maurice: „Janita moet niet de leiding nemen. Ze is heel goed in de tweede partij. Ze verbaast me geregeld over wat ze allemaal hoort. Ik ben een soort coach voor haar. Als we samen studeren thuis, maar ook als we optreden.”

Janita: „Gelukkig kan ik nu gemakkelijker schakelen; in het begin moest ik daar erg aan wennen. Het ene mo-

ment ben ik zijn leerling, het andere moment zijn vrouw. Maar dat gaat nu goed. Ik vind het prima dat Maurice de leiding heeft.”

AFSTEMMEN Ook al wonen ze onder één dak, het is vaak zoeken naar momenten om samen te studeren. Janita: „Ik sta drie dagen per week voor de klas op een basisschool in Leeuwarden.

Daarnaast studeer ik pedagogische wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Daarmee is mijn week goed gevuld. Maurice geeft concerten, heeft zestig privéleerlingen en is veel ’s avonds op pad. We moeten onze agenda’s altijd zorgvuldig op elkaar afstemmen.”

Om die reden treedt het duo niet meer dan twee keer per maand samen op. Maurice: „Zelf heb ik veel meer concerten, onder andere als eerste trompettist van het orkest Ars Musica. Maar vaker samenspelen met Janita is niet haalbaar. Voor de periode rond Kerst en Pasen maken we een uitzondering. Deze maand hebben we als duo een stuk of tien concerten.”

Janita: „We willen ons voor elk optreden graag goed voorbereiden.

We zijn geen duo dat even snel een programma in elkaar draait of bij een kooruitvoering de envelop met muziek pas op de generale repetitie openmaakt. Als we zelf solostukken mogen kiezen, willen we muziek spelen die bij ons past. Dat vergt tijd en voorbereiding. We willen goed werk leveren en houden niet van dertien in een dozijn.”

Het eerste optreden samen vergeet Janita nooit. „Het was in 2009 in de Bovenkerk in Kampen, op uitnodiging van dirigent Gerwin van der Plaats. De zenuwen gierden door m’n

„We moeten onze agenda’s altijd zorgvuldig op elkaar afstemmen.”

77

0912-77-TD-AR13_0.pdf 77

11/18/2015 3:33:16 PM

Bestek actieweken in...Sliedrecht Model Boston

Model Palermo

Model Kent

Model Corvo

Model Accento

Model Valencia

Model Pure

Model Treso

Exclusive 18/10

Exclusive 18/10

Model Balans Mat

Model Basicx

50%

Kortingen tot wel en vele aanbiedingen Enkele voorbeelden WMF Boston WMF Kent Protect WMF Palermo WMF Ambiente WMF Corvo WMF Flame WMF Premiere SR-design Accento SR-design Treso SR-design Valencia SR-design Pure Premier Balance mat Premier Basix Wilkens Cantone Wilkens Rotondo Amefa Metropole

12 persoons 12 persoons 9 persoons 12 persoons 12 persoons 12 persoons 12 persoons 12 persoons 12 persoons 12 persoons 12 persoons 12 persoons 12 persoons 9 persoons 9 persoons 9 persoons

60 dlg 68 dlg 89 dlg 68 dlg 107 dlg 119 dlg 68 dlg 64 dlg 64 dlg 64 dlg 64 dlg 89-dlg 89 dlg 89 dlg 89 dlg 87 dlg

Normaal Bestekweek prijs € 439,€ 179,€ 955,€ 649,€ 819,€ 249,€ 916,€ 599,€ 1191,€ 799,€ 1595,€ 999,€ 1866,€ 889,€ 649,€ 449,€ 569,€ 419,€ 485,€ 299,€ 539,€ 389,€ 960,€ 599,€ 815,€ 439,€ 1599,€ 939,€ 1599,€ 999,€ 410,€ 379,-

170 bestekcassettes - de beste kwaliteit ...

- de bekendste merken...

- de scherpste prijzen...

- de grootste keus...

- online bestellen...

*Gratis

Model Flame

13-dlg messenblok t.w.v.

€59,00 Model Premiere

Model Ambiente

Model Rotondo

Model Cantone *Bij aankoop van een bestekcassette vanaf €300,Parallelweg 4B Tel. 0184 - 41 10 16 Sliedrecht (A15 afslag 24) zondag en maandag gesloten donderdagavond koopavond info@hensbergenserviezen.nl

Geen tijd? Bestel online!

Pag 78.indd 1

17-11-2015 8:00:23

INTERVIEW

lijf; ik speelde drie maanden trompet.

Maar het is goed gekomen, dankzij Maurice.”

UITVERGROTEN Dat ze een echtpaar zijn, heeft voordelen voor het samenspelen, vindt het duo. „Maurice: „Je gaat met z’n tweeën op weg naar een concert en kunt in de auto overleggen. En op de terugweg evalueren we.” Janita: „Het grappige is dat Maurice bij sommige dingen een ander gevoel heeft dan ik. Hij kan erg inzitten over een foute noot, gaat die uitvergroten, terwijl ik de neiging heb om die juist te relativeren. Daar kunnen we zonder heibel over praten.”

Zijn er nadelen? Maurice: „Ik speel altijd beter, hoe hard Janita ook studeert.” Janita: „Dat is een kwestie van accepteren. Maurice heeft ook vaak betere ideeën.” Maurice: „Ik zeg altijd eerlijk hoe het gaat, maar bij mijn leerlingen heb ik meer geduld dan bij Janita. Dat is natuurlijk niet goed.”

“Vorig jaar hebben we veertig concerten samen gegeven. Dat is eigenlijk te veel” Janita: „Soms hebben we intense discussies over de muziek. Vooral over de vraag hoe we die zullen spelen. Daardoor wordt de sfeer wel eens minder gezellig. Als dat tot het avondeten doorgaat, is dat niet fijn.

Dat moet niet meer zo; dat kan in een relatie niet.”

UIT HET HART Het repertoire kiezen Maurice en Janita in de regel samen uit. Hij: „Het is een selectie van geestelijke liederen, klassieke en populair-klassieke nummers. Onze eerste gezamenlijke cd, ‘Uit het hart’, die we in 2012 maakten, staat er vol mee.” Zij: „Afgelopen zomer hebben we onze tweede cd opgenomen. Nu met ‘de liefde’ als thema. Dat wordt ook echt weer een schijfje waar we onszelf helemaal in herkennen. Het bijzondere is dat bij een aantal nummers de broer van Maurice op de trompet en mijn vader op de bugel meespelen.”

Het duo, dat zondags naar de Bovenkerk in Kampen gaat, werkt graag samen met christelijke koren. Maurice: „We houden van het geestelijke lied, maar vinden het fijn dat we dan meer te doen hebben dan alleen de melodie met de sopranen meespelen. Er zijn dirigenten die echte trompetpartijen schrijven, maar dat is helaas niet altijd zo. Soms moet ik de aangeleverde partijen bewerken.”

RECHT DOEN Omdat Janita een amateurspeler is, rekent het duo een aangepast tarief in vergelijking met twee professionele spelers. Janita: „Dat vinden we eerlijk. Het doet recht aan het feit dat Maurice een professionele opleiding heeft gevolgd.” Maurice: „Ik ben ook altijd het aanspreekpunt als er vragen zijn of kritiek is op ons spel. Ik vind dat ik dat als professional verplicht ben.”

Het duo houdt van contact met het publiek. Maurice: „Na afloop van een concert spreken we graag mensen.

Niet alleen om waardering te oogsten; hun reactie mag ook kritisch zijn. Ik vind het altijd vervelend als mensen alleen maar zeggen: ‘M’n

Maurice en Janita werken graag samen n. met christelijke kore

79

0912-79-TD-AR13_0.pdf 79

11/18/2015 3:33:18 PM

Pag 80.indd 1

17-11-2015 10:46:31

INTERVIEW

broer speelt ook trompet.’ Dan denk ik: So what? Ik heb ook schoenen aan; graag een inhoudelijke reactie.

Mensen stappen overigens gemakkelijker op Janita af dan op mij. Zij is toegankelijker.”

PASSIE Het duo reageert, als het moet, kritisch op elkaar. Janita: „Ik heb daar wel aan moeten wennen. In het begin vatte ik kritiek op mijn spel te persoonlijk op. Nu kan ik het samen muziek maken en de rest van mijn leven beter scheiden.” Maurice: „Ik heb moeite met kritiek als die niet onderbouwd is. En dat gebeurt nogal eens.”

Samenwerken met andere muzikanten ziet het echtpaar Van Dijk als een uitdaging. „Het liefst met collega’s die passie hebben. Zelf zijn we bereid twee, drie stappen extra te doen om het resultaat beter te maken. Dat verwachten we van anderen ook.”

Er is nog een echtpaar, Arjan en Edith Post, actief als trompetduo in de christelijke muziekwereld. Is er werk genoeg? Maurice: „Vorig jaar hebben Janita en ik veertig concerten samen gegeven. Dat is eigenlijk te veel.”

Janita: „Maar ik doe het graag. Ik ben iemand vol passie, heb veel energie nodig. Die krijg ik door het muziek maken.”

Soms is het te gek, erkent het duo. „Vorig jaar op tweede kerstdag hadden we ’s ochtends meegewerkt aan een kerkdienst en moesten we direct daarna naar Parijs, om in de SaintEustache op te treden voor passagiers van een bootreis. Het was prachtig om te doen, maar na alle kerstconcerten die we al achter de rug hadden, was dit heftig. Overigens kennen wij Arjan en Edith Post niet persoonlijk, maar zij hebben als trompetduo wel iets in gang gezet. Dat er nu twee echtparen zijn die trompet spelen, versterkt het concept alleen maar.”

MUZIEKBOEKEN Maurice van Dijk geeft trompetles aan privéleerlingen. Hij merkt dat er veel vraag is naar muziekstukken met bekende melodieën. Daarom stelde hij twee speelboeken samen. ‘Classic in Brass’ bevat eenstemmige melodieën en duetten om de speler vertrouwd te maken met klassieke muziek. In ‘Spirit in Brass’ staan bekende geestelijke liederen, gospels en spirituals, die zijn voorzien van akkoordsymbolen voor keyboard of gitaar. Beide muziekboeken zijn te bestellen op www.reba.nl.

Ook werkte Van Dijk mee aan methodische speelboeken voor klein koper onder de titel ‘De methode van de 21e eeuw’. Te bestellen via www.uitgeverij-izis.nl.

Het trompetduo reageert, als het moet, kritisch op elkaar.

81

0912-81-TD-AR13_0.pdf 81

11/18/2015 3:33:22 PM

AFLEVERING 10

Er is geen brug TEKST NELLY VAN DIJK-HAS BEELD RINO VISSER

oen ze samen in de suite zaten, zei Inge: „Leuk van je moeder. Ik houd beslist veel van haar. En jij ook, hè?” „Geloof dat maar”, knikte Walt. Hij kon nog maar nauwelijks dat Inge tegenover hem zat. „Ja, ik zit hier écht”, plaagde ze. „’t Is een wonder.” „Voor jou. Voor mij niet. Ik wóu je zien. En ik had al lang graag een eigen bureautje gehad. En waar zouden we dat beter kunnen kopen dan hiér?” lachte ze ondeugend. „Vader zal blij zijn. Niemand koopt meer zoiets. Mensen beschouwen het als luxe in deze tijd. Bovendien kan er immers ook bij ons oorlog komen.” „Zeg Walt”, zei Inge na een poosje, „ik heb een brief van mevrouw Mondelle gekregen. Weet je wat ze me vraagt?”

Hij keek haar strak en onrustig aan. „Nee, wat dan?” „Of ik de kerstvakantie, dat wil zeggen na de feestdagen, bij haar kom doorbrengen.” „Vraagt ze dat nú al?” „Niet zo je wenkbrauwen fronsen”, lachte ze. „Er steekt immers niets achter?” „Juist wel!” „Ik begrijp wat je bedoelt, Walt”, luisterde ze. „En ik hóud ook veel van hem. Net zoals ik van Abe houd.” „Maar die brief. Ga je daarop in?” „Jazeker, maar ik stel een voorwaarde. Dat jij en Abe mogen meekomen.

Alléén ga ik beslist niet. Bovendien: zal het nog mogelijk zijn? Vader beweert wel dat ze nu hun handen

T

82

vol hebben aan Polen, maar je kunt nooit weten.” „Wat vind ik dat ideel van je, Inge!

Maar ik weet zeker dat mevrouw Mondelle het niet leuk vindt.” „Niets aan te doen.” „En wat zegt Abe hiervan?” „Die weet nog van niets. Ik wilde het per se eerst aan jou vertellen! ’t Was alleen de vraag wanneer.” „Vandaar dat bureautje?”

Ze keken elkaar aan en lachten.

Toen zei Inge wat peinzend: „Ik zou er wat voor geven als Hitler nooit was geboren. Maar naar wat ik over hem gelezen heb, heeft hij zich altijd ongelukkig gevoeld. Als kind al.”

Walt trok met z’n schouders. „Dan zal hij wel een akelig en bazig kind zijn geweest. En nu kan hij bevelen.

Ik snap alleen niet dat zo iemand een heel volk kan meeslepen!” „Niet een héél volk.”

gezin.” „O ja? Kunnen ze niet hiernaartoe komen?” „Hij heeft al in een tijd niets van hen gehoord. Z’n zwager is géén Jood en heeft daar natuurlijk z’n werk. Maar ik ben bang dat hij ook in Polen zit, onder de wapenen.” „O, en nu ben je bang dat zij en de kinderen...” „Precies. Hitler haat al wat Joods is.

En áls hier oorlog komt, ziet het er voor Siem ook niet mooi uit.” „Maar dan moet hij zich bijtijds verstoppen!” „Waar? Bij ons zouden ze hem het eerst zoeken, dat begrijp je wel.”

Inge was even stil. Toen zei ze kordaat: „Wij hébben geen oorlog, Walt.

Maar als die man in gevaar komt, moeten wij al lang iets voor hem hebben uitgedacht. Ik zal hem niet vergeten, daar kun je op aan.”

“Jeeves moet volstrekt betrouwbaar zijn”

Tijdens een bezoek bij de Rosmalens verhuisden de jongelui al gauw naar Abes kamer, omdat Walt nieuwsgierig was naar zijn boeken.

Voordat hij aan het uitstallen ging, vertelde Inge aan Walt dat ze van mevrouw Mondelle nooit antwoord had ontvangen op haar brief met het hem bekende voorstel. „Ik ben nu zo bang dat ze het erg onbeschaamd van me vond”, zei ze ernstig. „Bel haar toch eens op”, raadde Abe haar onbewogen aan. „Ik heb daar heus wel over gedacht.

Maar ik zie Jeeves de hoorn al opnemen en dan na een afgemeten klopje statig bij mevrouw Mondelle binnenschrijden, om haar buigend naar de hal te begeleiden.”

„Nee, maar wie niet naar z’n pijpen wil dansen, zou hij het liefst laten vermoorden. Er leven heel wat mensen in angst. Hier ook. Heb je op onze bediende gelet?” „Jazeker! Hij was zo vriendelijk en behulpzaam.” „Zag je dat hij een Jood is?” „Natuurlijk. Maar wat zou dat?” „Hij is de laatste tijd erg verouderd.

Z’n zuster woont in Berlijn met haar

terdege • 9 december 2015

0912-82-TD-RU02_0.pdf 82

11/18/2015 11:40:33 AM

feuilleton De jongens lachten om haar geafecteerde stem. „Jeeves heet Adolf”, beweerde Abe toen monkelend. „O nee, daar wil ik niet aan”, zei Inge. „Hij niet. Volstrekt geen gezicht voor. ’t Is toch zeker niet waar?” „Nee, gansje, stel je gerust.” „Ik heb hem eens stilletjes bekeken”, begon Inge. „Foei”, onderbrak Abe haar. „Maar wat wou je beweren?” „Steeds als ik hem bekeek, kwam ik tot de conclusie dat hij volstrekt betrouwbaar moet zijn. Iemand die nooit een geheim dat hij alleen van je wist, zou verklappen.”

Walt viel haar bij: „Inge heeft gelijk, Abe. Ik ben zelfs van oordeel dat hij geheimen ként. Geheimen die bij de Ravenhorst horen.” „Toe maar”, spotte Abe. „Dat er spoken huizen? En dat z’n mevrouw daarom zo buitengewoon nerveus is?” „Flauwerd”, schold Inge. „Snap jij dan niet eens dat ze niet tegen de eenzaamheid kan? Wij zijn er in de zomer geweest. Maar in de winter

kon het er wel eens triest zijn. Hè, ik wilde dat ze nu maar schreef!” „Ze zal eenvoudig niet naar óns gezelschap, ik bedoel dat van Walt en mij, snakken”, zei Abe droog. „Als ik jou was, ging ik er maar zoet alleen heen.” „Nee, nee en nog eens nee.” „Dan maak ik er geen woord meer over vuil. Ik hoop intussen dat we vrédig Kerstfeest zullen kunnen vieren. Maar de wereld staat straks op z’n kop, wat ik je smoes.”

Ze werden er alle drie stil van.

Natuurlijk dacht Walt meteen weer aan Siem. En aan Gerard, die wel z’n verlofdagen kreeg, maar er was geen sprake van dat hij binnenkort voorgóéd zou thuiskomen.

Gerard zag het dan ook volstrekt niet licht in. Hij leed vooral om die goeie Riek, die een goeie maand geleden als typiste haar ontslag had gekregen en nu in Rotterdam in een warenhuis werkte. Zij kregen haar dan ook nooit meer te zien, en van Gerard zelf ook niet veel, nu hij z’n vrije tijd moest verdelen.

Toch zag hij er, vooral tot moeders geruststelling, niet slecht uit. „Ik ben

er een van de velen”, had hij berustend opgemerkt, „en bovendien is hier toch niets voor me te doen. Maar natuurlijk hoop ik dat het met een sisser aloopt.”

Vader had buitengewoon sceptisch gekeken, maar z’n mond gehouden.

Bij een tegenbezoek van de familie Rosmalen bleek Inge nog steeds geen bericht van mevrouw Mondelle te hebben ontvangen, zodat Walt met graagte begon te geloven dat de hele zaak van de baan was.

Iedereen was nu vol van de Finnen, die onverschrokken de binnengevallen Russen bestreden. Walt hoopte vurig dat ze het konden bolwerken en werd boos op vader, die beweerde dat dit onmogelijk was.

Enkele dagen later gaf moeder hem na z’n thuiskomst meteen een brief.

Walt draaide hem om, keek z’n moeder verbluft aan en zei: „Van mevrouw Mondelle in eigen persoon!” „Ik zou hem maar open maken”, zei moeder glimlachend.

Een ogenblik later hield hij de stevige correspondentiekaart in z’n hand. „Maar één regel”, zei hij beteuterd. „Goeie mens, ze nodigt me uit voor de kerstvakantie! Wat een plechtig gedoe. En ik zal er nog op moeten antwoorden ook, brr! Hier, leest u maar.” „Mevrouw Mondelle meent het nogal goed met je”, plaagde moeder, toen ze de kaart teruggaf. „Met Inge, zult u bedoelen”, dacht hij, maar hij zei het niet. Hij was er vast van overtuigd dat mevrouw Mondelle allerminst op zijn bezoek was gesteld. Abe was alleen maar een bróér van Inge, dus leverde geen gevaar op. Maar ze beschouwde hem ongetwijfeld als een rivaal van haar zoon. Wat heerlijk dat hij zo zeker van Inge kon zijn.

terdege • 9 december 2015

0912-83-TD-RU02_0.pdf 83

83

11/18/2015 11:40:37 AM

Ds. M. Karens: “De Bijbelverklaring van Matthew Henry is me steeds dierbaarder geworden”

0912-84-TD-AR14_0.pdf 84

11/27/2015 9:09:55 AM

interview

Steeds dieper preken over Kerst Predikanten die langere tijd in een gemeente staan, preken daar soms al voor de twintigste, dertigste, veertigste keer over het Kerstevangelie. Hoe doen ze dat? Ds. M. Karens en ds. A. Vlietstra spreken uit ervaring. „Als je nieuwe diepten in het Woord ontdekt, raak je er nooit over uitgepreekt.” teKst L. VogeLAAr beeLD HenK VisscHer

n de pastorie van de Gereformeerde Gemeente te Werkendam staat de kerstboodschap op een glas-inloodraam in de studeerkamer: „Glory to God and on earth peace.” Het raam komt uit een Engelse kathedraal en werd aangeschaft in een Zoetermeerse antiekwinkel. „Toen ik hier kwam, zei ik: Zet het er maar los in, want als ik over een paar jaar weg zou gaan, neem ik het mee”, zegt ds. Karens.

Hij bleef echter in zijn eerste gemeente. „Dat had ik zelf nooit kunnen denken. Tegen mijn vader, die 33 jaar in Opheusden stond, sprak ik daar weleens afkeurend over. Nu gaat de Heere met mij dezelfde weg.”

Er arriveerden heel veel beroepsbrieven in de Werkendamse pastorie, en driemaal liet een beroep ds. Karens niet onberoerd. „Losgemaakt ben ik echter nooit, en ik ben bang een eigengekozen weg te gaan.”

I

Deze maand hoopt hij voor de 22e keer het Kerstevangelie te verkondigen in de Brabantse gemeente. „Eerste Kerstdag 1992 was ik als student tweemaal in Leerdam en eenmaal in Aalst, niet wetend dat ik in beide gemeenten meer dan 20 jaar consulent zou zijn. ’s Morgens was Lukas 2:4-7 de tekst, ’s avonds Lukas 2:13 en 14.

Het was een drukke, spannende tijd, want je deed alles voor het eerst, maar het ging die dag niet moeilijk.

Het was me een wonder over dit heilsfeit te mogen preken.”

EN HET GESCHIEDDE Dezelfde teksten koos hij in 1994, na zijn bevestiging in Werkendam. „Op de Theologische School is ons meegegeven dat we op Eerste Kerstdag de geschiedenis van het heilsfeit in de gemeente moeten neerleggen. Daarom preek ik tijdens de morgendienst

altijd over Lukas 2. In 2002 koos ik Openbaring 12:4b/5a tot tekst, maar dat was een uitzondering die de regel bevestigt. Over Lukas 2:7 heb ik hier wel tien keer gepreekt, maar je legt telkens een ander accent. Luther zat bij de overdenking van dit vers uren sprakeloos en stamelde toen: ‘God in de kribbe! God in de kribbe!’ Zouden wij er dan over uitgepreekt raken?”

Ds. Karens kiest vaak een deel van de kerstgeschiedenis. „Ik heb echter ook weleens gesproken over de drie teksten die beginnen met ‘En het geschiedde’. Vers 1: het geschiedde van de Vader; vers 6 gaat meer over de Zoon; vers 15 over het werk van de Heilige Geest. In een oude Bijbel kruis ik alle teksten aan waarover ik weleens heb gepreekt. In Lukas 2 staat bij elk vers wel een kruisje.

Tijdens de tweede dienst gaat het vaak over wat er kort na Christus’ ge85

0912-85-TD-AR14_0.pdf 85

11/27/2015 9:10:01 AM

78 JAAR ERVARING

30+ STIJLEN TROUWKOSTUUMS

BEELD: WILVORST

PERSOONLIJK ADVIES ONGEDWONGEN SFEER ACCESSOIRES AANKLEEDSERVICE

MANNEN- & BRUIDEGOMMODE CAPELLE A/D IJSSEL BERMWEG 284 010 - 4506332 MANNENMODE ZOETERMEER WC ROKKEVEEN SAMANTHAGANG 192A 079 - 3628182 NEDERLOFMODE.NL

0000131810-04.indd 1

Pag 86.indd 1

NEDERLOF BRUIDEGOMMODE

Stijl sinds

1937 19-11-2015 7:43:18

27-11-2015 10:33:27

boorte gebeurde, op Tweede Kerstdag over een bijpassend gedeelte elders uit het Nieuwe Testament.”

NOOIT DEZELFDE TEKST Ds. A. Vlietstra was 21 jaar – „piepjong” – toen hij, op 10 februari 1980, in de Hervormde gemeente van Nieuw-Balinge/Tiendeveen zijn eerste preken hield. Daar was hij in dat jaar ook op Eerste Kerstdag, ’s morgens in het ene dorp, ’s middags in het andere. „In Drenthe, dicht bij Noordscheschut, waar mijn voorgeslacht leefde. Mijn grootvader, die een boerderij had, had nog geholpen bij de kerkbouw in Nieuw-Balinge.”

Het ging tijdens beide diensten over Lukas 2:13 en 14. „Op Tweede Kerstdag heb ik toen niet gepreekt.”

Ds. Vlietstra stond 10 jaar in Melissant, bijna 7 jaar in Driesum en inmiddels ruim 17 jaar in Katwijk aan Zee. In een dikke ordner legde hij alle preekbeurten vast. „Ik kies in een gemeente nooit tweemaal dezelfde tekst. Daarom behandel ik als regel ook niet drie of vier verzen tegelijk, want dan ben je snel klaar met een hoofdstuk. Je kunt beter een korte tekst kiezen en dan proberen een diepteboring te doen. Bij de naam Vredevorst heb je aan één woord genoeg.

De ene keer komt de tekst regelrecht uit het Kerstevangelie in Lukas, een andere keer uit Mattheüs of Johannes. In de brieven van Johannes en in andere Schriftplaatsen zijn ook teksten te vinden over het wonder dat God, Die in Zijn eeuwige welbehagen de grondslag van het heil legde, de openbaring daarvan laat verkondigen.

Ik beklemtoon de nauwe samenhang van de heilsfeiten. Vorig jaar sprak ik over 1 Joh. 4:14: ‘Wij hebben aanschouwd en getuigd...’ Er zijn zoveel

Ds. M. Karens (1946), sinds 1994 predikant in de Gereformeerde Gemeente te Werkendam. geschikte passages, dat je er nooit benauwd voor hoeft te zijn dat je uitgepreekt raakt.

Ook een tekst uit het Oude Testament is mogelijk, als je er vanuit de vervulling over spreekt. Voor veel mensen lijkt het haast een voorwaarde dat je over Lukas 2 preekt; een andere tekst wekt soms irritatie. Volslagen onterecht. Wel kies ik soms een deel van het Kerstevangelie als tweede Schriftlezing erbij.”

GEEN EZELTJE „Soms kan een predikant het gevoel bekruipen: dit heb ik al gezegd; dit weten ze allemaal al”, erkent ds.

Karens. „Dat geldt met name de lijdensweken – elk jaar weer zeven zondagen – en de periode tussen Pasen en Pinksteren. In de catechismusprediking is het gemakkelijker verschillende invalshoeken te kiezen, en voor de vrije stoffen geldt dat ik na 21 jaar nog maar een klein deel van de Bijbel heb bepreekt. Prof. J. Ridderbos zei bij zijn afscheid echter heel nuchter: ‘Mijn grootste kracht om fris te blijven ligt in de vergeetachtigheid van mijn hoorders.’

Lukas 2 lijkt overbekend. „Het beeld

dat mensen erbij hebben, is echter niet altijd juist”, zegt ds. Karens. „Een prediker moet graven in de Schrift. Dan gaat veel romantische franje eraf. Het ezeltje van Maria staat niet in de Bijbel. Dat de Heere Jezus kort na aankomst in Bethlehem geboren zou zijn, staat er ook niet. In het Grieks staat: ‘Als zij daar verbleven.’

Jozef en Maria waren nadenkende mensen, die echt niet tot het laatst hebben gewacht voordat ze die lange reis maakten.

In de voorbereiding is de Bijbelverklaring van Matthew Henry me steeds dierbaarder geworden. Die maakt vaak treffende opmerkingen, die goud waard zijn.” „De toepassing moet uit de tekst opkomen, anders worden het algemeenheden en ben je snel uitgepreekt”, zegt ds. Vlietstra. „In elke preek is er een woord voor iedereen in de gemeente. Het grootste is als prediker én hoorders iets gevoelen van het wonder dat God in Christus een weg tot zaligheid heeft ontsloten.

Dan kan de Heere het op elke datum in het jaar Kerst voor je doen worden.

Een kerstpreek die ik over Johannes 8:56 (‘Abraham, uw vader, heeft met

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-87-TD-AR14_0.pdf 87

87

11/27/2015 9:10:17 AM

“Teruggaan kan ik niet, het zal mijn dood worden” Osama, 34 jaar Bekijk het filmpje van Osam a op hoopvoor vluchtelingen.nl

HOOPVOORVLUCHTELINGEN.NL DECEMBERMAAND= OPRUIMING

HOEDENATELIER MARIAN KOOTWIJKERBROEK 0342 441841 MARIANHOEDEN.NL MAMALENE.NL

   

E. Treur Kroostweg 22 3704 ED Zeist Tel. 030 - 692 42 58 06 - 57 31 56 89 www.begrafenisondernemingtreur.nl info@begrafenisondernemingtreur.nl

    Zandstraat 185 3905 EC Veenendaal  +31 (0)621 - 36 27 91  +31 (0)318 - 78 56 71  info@virtual-organ.com

Het adres voor: volledig pakket Hauptwerk software en samplesets; alle Hauptwerk apparatuur en benodigdheden; complete speeltafels, zowel standaard als custom made;  een uitgebreid audio assortiment; voor thuis, kerk, aula en concert toepassingen; goed advies, service en ondersteuning.

 Don. & vrij. 13.00 - 17.00. Zat. 10.00 - 16.00. Verder op afspraak, ook ’s avonds!

Pag 88.indd 1

www.virtual-organ.com

contact

    

Begrafenisonderneming Treur Wilsbeschikkingboekjes zijn bij ons verkrijgbaar om uw wensen ten aanzien van uw begrafenis vast te leggen.

19-11-2015 7:35:49

Ds. A. Vlietstra (1958). Predikant in de Nederlandse Hervormde Kerk te Melissant (1981), te Driesum (1991) en te Katwijk aan Zee (1998); vanaf 2004 in de Hersteld Hervormde Kerk.

verheuging verlangd...’) hield, werd onvergetelijk voor me. Izak werd niet geofferd, want de plaatsvervanger stond al klaar. En dat vanuit de eeuwigheid. Je ziet er elke keer weer tegenop om over de heilsfeiten te preken, maar het geeft ook weleens grote verwondering.”

VERVOLG OP KERST Een prediker ontwikkelt zich, zijn prediking ook, zegt ds. Karens. „In het begin denk je: De anderhalf uur moet vol, dus laat ik eerst maar uitvoerig vertellen hoe de stad is ontstaan. Veel van die ballast raak je later kwijt; je richt je meer op de hoofdboodschap.

Ik ben over Kerst ook meer in het verband met de andere heilsfeiten gaan spreken. De eerste jaren ga je helemaal op in het tekstgedeelte, later zie je meer dat Kerst een vervolg moet krijgen. Ook bij de komst in de kribbe geldt: God wil dat aan Zijn gerechtigheid genoeg geschiede; er moet volkomen betaald worden. Dus: van kribbe tot kruis!” „Ik mag meer de diepte zien die er in het Woord ligt”, zegt ds. Vlietstra. „Dan is er verwondering over het eenzijdige Godswerk. Ik ben Gods soevereine welbehagen meer gaan beklemtonen. Er is werkelijk niets

van de mens bij.”

Het is groot dat de kerk dat op afgezonderde dagen mag gedenken, zegt de Katwijkse predikant. „Als mensen zeggen: ‘De feestdagen staan niet in de Bijbel’, zeg ik: ‘De oudejaars- en nieuwjaarsdienst ook niet.’ Maar als het goed is, is er ook buiten de zondag een levend verlangen om onder het Woord te komen. Daarom moet je op Tweede Kerstdag de eredienst ook niet vervangen door een bijeenkomst voor de zondagsschool. Het is jammer dat de tweede feestdag ook binnen de kerk onder druk komt te staan.”

Het zijn drukke dagen. „De tiendaagse veldtocht. Maar het is me nooit te veel geweest. Als je maar in Gods dienst bezig mag zijn, is het goed.”

ADVENT EN DOOP In de adventstijd houdt ds. Karens soms een serie preken. „Bijvoorbeeld de eerste zondag over ‘Christus voorzegd als Profeet’, de tweede zondag over ‘voorzegd als Priester’, de derde over ‘als Koning’.”

In die weken is er ook altijd een doopdienst. „Ik heb inmiddels 210 dooppreken gemaakt. Dat logenstraft de gedachte dat er te weinig teksten voor zouden zijn. In december moet de tekst bij Advent én de doop pas-

sen. Dan kom je bijvoorbeeld uit bij Jesaja 9:5 of Mattheüs 1:21.”

Ds. Karens kiest met Advent minder vaak dan met Kerst een tekst waarover hij al eens heeft gesproken. „Van de vier zondagen ben ik er vaak één of twee weg, omdat ik de zondag na Kerst altijd thuisblijf. Ik zeg weleens: Met 63 varende eenheden zijn we de Gereformeerde Gemeente met de grootste vloot. Sommige schippers zijn alleen met Kerst en de jaarwisseling in Werkendam. Daarom preek ik op de tussenliggende zondag altijd hier.”

Ruilen met andere predikanten doet ds. Karens bij uitzondering. „Ze houden er hier niet zo van, en zelf ben ik er ook wat terughoudend in geworden. Een jaar of tien geleden was ik eens wat onverenigd: Ik moet hier weer... Die Tweede Kerstdag ging het over 2 Korinthe 9:15 en ik mocht daar zoveel ruimte in zien en daar met zoveel gemak over spreken, dat ik diep beschaamd was dat de Heere nog aan zo’n mokkend mens dacht. Dat heeft me gestempeld. De Heere heeft me hier een plaats gegeven en Hij weet dat ik hier al zo lang sta. Zou Hij dan niet geven wat nodig is? Het is zo waar: Hij schenkt mij hulp, Hij redt mij keer op keer.”

89

0912-89-TD-AR14_0.pdf 89

11/27/2015 9:10:28 AM

Speciaal voor u als abonnee

van Terdege...

Kortingen

tot 50%

Winteruitjes

voor jong en oud!

Beleef de vrijheid in het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945 in Groesbeek In Groesbeek, ten zuidoosten van Nijmegen en Arnhem is tussen heuvels en bossen het verleden tot leven gebracht in het Bevrijdingsmuseum. Je maakt de aanloop naar de oorlog mee, ervaar je de bezettingstijd, vier je de Bevrijding en zie je de wederopbouw van Nederland en Europa. Door middel van geuren, interactieve presentaties, diorama’s, modellen, originele ilms en geluidsfragmenten wordt de bevrijding op boeiende wijze verbeeld.

Leerzaam voor jong en oud! www.bevrijdingsmuseum.nl Voordeel: Kinderen t/m 17 jaar gratis Voorwaarden: • 1 coupon per gezin • Geldig t/m 31 december 2015.

Flevoland

en gratis kinderkaarten

Bataviawerf, Lelystad www.bataviawerf.nl

25% korting op het Zeeheldenticket Geldig t/m 31 december 2015 De Orchideeën Hoeve, Luttelgeest www.orchideeenhoeve.nl

20% korting op entreeprijs Geldig t/m 31 december 2015

Gelderland

Kinderparadijs Malkenschoten, Apeldoorn www.kinderparadijsmalkenschoten.nl

€ 0,50 korting op entreeprijs Geldig t/m 31 december 2015 Oude Ambachten & Speelgoed Museum, Terschuur www.ambachtenmuseum.nl

10% korting op entreeprijs

Drenthe

Geldig t/m 30 december 2015 Het Gevangenismuseum, Veenhuizen www.gevangenismuseum.nl

25% korting op de entreeprijs Geldig t/m december 2015 m.u.v.

Landlopersdag op 29 december

Cowboy & Indianen Speelreservaat, Coevorden www.kinderspeelparadijscoevorden.nl

25% korting op entreeprijs Geldig t/m 30 december 2015

terdege Pag 90.indd 1

Restaurant De Haas, Elburg www.restaurantdehaas.nl

5% jubileumkorting op het complete diner in het A la carte restaurant (diner en consumpties) Geldig t/m december 2015 (niet op zaterdag en feestdagen). Niet geldig in Grand Café of op het terras.

Kijk voor meer informatie op terdege.nl/abonneevoordeel 19-11-2015 7:37:08

Bezoek het Nederlands Bakkerijmuseum in Hattem In het gezellige Hanzestadje Hattem staat het Nederlands Bakkerijmuseum. U ziet er o.a. vaste exposities en tentoonstellingen zoals de Banketbakkerij van 1920. U ziet een vrijwel authentiek interieur van een banketbakkerij anno 1920. Iedere zaterdag bakken de bakkers en baksters een dertigtal overheerlijke en ovenverse houtovenbroden in de traditionele takkenbosoven. www.bakkerijmuseum.nl Voordeel: 50% korting op de entreeprijs Voorwaarden: • Maximaal 4 personen per coupon • Geldig t/m 31 december 2015

Zeeland

Noord-Holland

Dijk- en oorlogsmuseum Polderhuis, Westkapelle www.polderhuiswestkapelle.nl

Marinemuseum, Den Helder www.marinemuseum.nl

€ 1,00 korting op entreeprijs

25% korting op entreeprijs

Geldig t/m 30 december 2015

Geldig tot en met 30 december 2015 Museum van de 20e eeuw (nostalgie), Hoorn, www. museumhoorn.nl

20% korting op entreeprijs (inclusief Playmobil expositie) Geldig tot 3 januari 2016 De Wandelende Tak, Amsterdam wandeling www.ontmoetamsterdamanders.nl

€ 5,- korting p.p. op een inschrijfwandeling, vooraf reserveren!

Code Terdege: Terdege37 Geldig t/m 31 december 2015

Zuid/Holland Archeon, Alphen aan den Rijn www.archeon.nl

€ 3,50 op entreeprijs Geldig t/m 30 december 2015 Mariniersmuseum, Rotterdam www.mariniersmuseum.nl

20% korting op de reguliere entreeprijzen Geldig t/m 30 december 2015 Nationaal Glasmuseum: Glasmuseum en Glasblazerij, Leerdam www.nationaalglasmuseum.nl

€ 2,- korting op een combikaart Glasmuseum + Glasblazerij

Overrijssel

Geldig t/m 30 december 2015 Natuurdiorama Holterberg, Holten www.museumholterberg.nl

15% korting p.p. op entreekaartje Geldig t/m 30 december 2015 Rijssens Museum/Internationaal Brandweermuseum, Rijssen www.rijssensmuseum.nl / www.brandweermuseum.nl.

€ 1,00 korting op entreeprijs Geldig t/m 30 december 2015

Pag 91.indd 1

Gebruik maken van een aanbieding?

Ga naar www.terdege.nl/abonneevoordeel/uitinnl en print de aanbiedingscoupon. De advertenties op deze pagina kunt u niet inleveren aan de kassa’s!

Beschikt u niet over internet?

Bel dan Abonneeservice, tel. 055 - 539 04 98

19-11-2015 7:38:38

* ONDER SPANNING

Deel 1 IN EEN SERIE OVER BEROEPEN MET EEN FLINKE DOSIS SPANNING

*

0912-92-TD-AR15_0.pdf 92

11/27/2015 3:12:28 PM

Geen weg terug

Hij greep talloze beruchte, vuurwapengevaarlijke criminelen in hun lurven. De 45-jarige Hans (op foto hierboven), behorend tot de reformatorische kring, werkt sinds twintig jaar bij een arrestatieteam van de politie. „Onze ogen moeten uitstralen: Als jij je niet overgeeft, slopen we jou.”

TEKST J. VISSCHER BEELD ANTON DOMMERHOLT

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-93-TD-AR15_0.pdf 93

93

11/27/2015 3:12:45 PM

78 JAAR ERVARING

30+ STIJLEN TROUWKOSTUUMS

BEELD: WILVORST

PERSOONLIJK ADVIES ONGEDWONGEN SFEER ACCESSOIRES AANKLEEDSERVICE

MANNEN- & BRUIDEGOMMODE CAPELLE A/D IJSSEL BERMWEG 284 010 - 4506332 MANNENMODE ZOETERMEER WC ROKKEVEEN SAMANTHAGANG 192A 079 - 3628182 NEDERLOFMODE.NL

0000131810-04.indd 1

Pag 94.indd 1

NEDERLOF BRUIDEGOMMODE

Stijl sinds

1937 19-11-2015 7:43:18

19-11-2015 7:45:21

n een bewaakte garage van een Rotterdams politiecomplex trekt Hans het zware portier van een gepantserde auto open. Op de bijrijderstoel ligt, afgeschermd door een hoes, een machinepistool. Het is de Heckler&Koch (HK) 416 – een speciaal antiterreurwapen. Op de achterbank ligt meer wapenmateriaal. „Deze auto staat startklaar”, zegt Hans. „Als zich in Nederland een terreuraanslag voordoet of er een ernstige terreurdreiging is, gaat een speciaal team daar als eerste op af.

Dat kan onder meer met deze auto.”

In de garage wijst Hans op een bestelbus, met geblindeerde ramen aan de achterkant. „De bus heeft plaats voor diverse politiemensen. Via in de bus verstopte camera’s kunnen ze de omgeving in de gaten houden.”

I

ZWARE WAPENS Snelle auto’s, zware wapens, kogelwerende vesten – Hans is er vertrouwd mee. Sinds twintig jaar werkt hij bij een arrestatieteam (AT), officieel aanhoudings- en ondersteuningsteam. AT’s van de politie zijn onderdeel van de Dienst Speciale Interventies (DSI). Op dit moment is Hans chef van het AT Zuid-West, onder meer actief in de regio Rotterdam. Om veiligheidsredenen wordt zijn achternaam niet gepubliceerd.

Wie denkt dat een AT’er van het type breedgeschouderde vechtjas is, met kaal hoofd, slaat de spijker op zijn kop. In het geval van Hans althans.

De in spijkerbroek-met-scheuren gestoken Zeeuw, getrouwd, vader van drie kinderen en lid van de Gereformeerde Gemeenten, kan qua uiterlijk doorgaan voor een bodyguard van een motorbende of een uit de kluiten gewassen voetbalhooligan.

94

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-94-TD-AR15_0.pdf 94

11/27/2015 3:12:58 PM

Zijn gestalte komt hem goed van pas. Dat was zeker het geval toen hij deel uitmaakte van een observatieteam. Zo’n politieteam schaduwt verdachten, onder meer in criminele kringen. „Hoewel AT’ers goed getraind en fit zijn, zijn we zeker geen macho’s”, haast Hans zich op zijn werkkamer te zeggen. „Wij zijn gewone mannen, met vrouwen en kinderen.

Met emoties. We ervaren stress en spanning, we maken schokkende zaken mee. Denk aan verdachten die zichzelf ombrengen. Als chef is het mijn taak om daar na afloop van een actie met de mannen over door te praten.”

BANKROVERS Hans heeft duizenden arrestatieteam-acties op zijn naam staan. Met name in het zuiden en westen van Nederland. Een arrestatieteam komt in beeld bij onder meer aanhoudingen van gevaarlijke lieden. Samen met collega’s greep de politieman tal van moordenaars, overvallers, geweldplegers, bankrovers en ander gespuis in de kraag.

“Een deur moet er in één keer uitvliegen” Omdat een arrestatieteam vaak met spoed op een locatie moet zijn, heeft Hans een snelle wagen. Daarin ligt standaard een kogelwerend vest.

AT’ers moeten jaarlijks een rijvaardigheidstest afleggen. „Ik rijd geregeld 200 kilometer per uur-plus. Van

belang is dat je onschuldige burgers niet in gevaar brengt. Twee handen aan het stuur, radio zachter.”

Een arrestatieteam gaat niet zachtzinnig te werk. Vaak vallen AT’ers letterlijk met de deur in huis. Zo stoten de mannen met een stormram door een deur. Ook explosieven bewijzen hun diensten. „Belangrijk is dat wij dominant zijn, dat we een verdachte bijvoorbeeld in zijn slaap overrompelen. Een deur moet er in één keer uitvliegen”, zegt Hans. „Wij dragen bivakmutsen, maar onze ogen zijn zichtbaar. Die moeten tegenover ons doelwit uitstralen: ‘Als jij je niet overgeeft, slopen we jou.’ Als wij in actie komen, is er in principe geen weg terug. We wíllen ook niet terug. Natuurlijk houden we onze eigen veiligheid én die van omstanders in de gaten. Als wij via via weten dat in een woning vlak bij de deur een babybedjes staat, zullen we niet zomaar een explosief op die deur plaatsen.”

Is het een mogelijkheid een huis te omsingelen en dan de verdachte te bevelen naar buiten te komen? Dat voorkomt toch een gewelddadige bestorming? Hans: „Het verrassingseffect is belangrijk. Een arrestatieteam moet binnen een enkele minuut op bijvoorbeeld de slaapkamer van de verdachte staan. Als we een verdachte zelf de gelegenheid zouden geven open te doen, heeft die de kans om bijvoorbeeld snel drugs door de wc te spoelen of belastende computerbestanden te wissen.”

STRESSVOL Meer dan eens opereert Hans in levensgevaarlijke omstandigheden.

Hij zegt stressvolle gebeurtenissen snel van zich af te kunnen zetten,

ZES ARRESTATIETEAMS IN NEDERLAND De politie in Nederland telt zes arrestatieteams (AT’s), met in totaal enkele honderden arbeidsplaatsen. De AT’s treden onder meer op bij het aanhouden van vuurwapengevaarlijke verdachten, in levensbedreigende situaties of bij het beëindigen van een gijzeling.

Welke middelen heeft (een lid van) een arrestatieteam?

• Glock, handvuurwapen • Heckler & Koch MP5, machinepistool • pepperspray (spuitverf) • taser (stroomstootwapen) • wapenstok • stunbag, ofwel shotgun, een wapen dat een niet-dodelijke kogel afvuurt (een zakje met 500 hagelkorreltjes) • kogelwerend vest, schild en kogelwerende helm • brandwerende overall • Elk arrestatieteam kan beschikken over explosieven, een speciale hond en opsporingsapparatuur, zoals infraroodcamera’s.

Naast de zes AT’s van de politie heeft de Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten (BSB) van de Marechaussee zijn eigen arrestatieteam.

De zes AT’s van de politie zijn onderdeel van de Dienst Speciale Interventies (DSI). De DSI levert ook anti-terreureenheden. terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-95-TD-AR15_0.pdf 95

95

11/27/2015 3:12:58 PM

Jaik wil RestaurantDeWevershoeve Rijsoord 0118 621 220 wevershoeve.nl

Restaurant Landlust Nieuwdorp 0113 612 589 landlust.nl

RestaurantDe Schelvenaer Krimpen aan den IJssel 0118 594 949 schelvenaer.nl

Uw hypotheek onze zorg!

n hypotheek e e r o o V ” ntwoord op maat, vera elig” en voord

Overweegt u een huis te kopen of uw hypotheek over te sluiten?

Dan is het vinden van de juiste hypotheek vaak een hele klus.

Wij van Van Ommeren Financieel Adviesbureau helpen u graag deze klus te klaren. Maak daarom een afspraak om samen met ons de beste oplossing voor u te realiseren.

Voor gemoedsbezwaarden ”kunnen wij een hypotheek zonder verzekeringen afsluiten

”

FINANCIEEL ADVIESBUREAU

Albert Plesmanstraat 2 | 3772 MN Barneveld | 0342 421 653 | www.vanommeren-fa.nl

Pag 96.indd 1

19-11-2015 7:46:28

maar sommige acties blijven hem bij. „Met ons arrestatieteam moesten we met spoed naar een Brabants dorp. In een woning had zich een zwaar overspannen man met een wapen verschanst. Hij had ruzie met de buren. In de woning had hij alles kapot geslagen. Keukenkastjes, lampen, een dvd-collectie, ga maar door. Vanuit de woning vuurde de man naar buiten. Probleem was dat in de tuin bij het huis een agente in gevaar was. Wij moesten ervoor zorgen dat zij veilig kon wegkomen.

In een gepantserde auto probeerden we zo dicht mogelijk bij de woning te komen. Over en weer werden tientallen kogels afgeschoten. Uiteindelijk heeft de man zichzelf van het leven beroofd. De agente stuurde me later een bedank-sms’je. Dat soort acties geeft mij een kick.”

Het arrestatieteam moet ook opdraven als mensen op grote hoogtes suïcide willen plegen. „Je kunt denken aan iemand die in de boog van de Rotterdamse Brienenoordbrug is geklommen en wil springen. Wij proberen iemand van zijn idee af te brengen. Dat vergt onderhandelingsvaardigheden. Je probeert voorzichtig naar zo’n suïcidaal persoon te klimmen en in gesprek te blijven.

„Meneer, ik zie dat u het koud hebt.

Zal ik u een jas geven?”

MOEDER Als leidinggevende overlegt Hans geregeld met vergelijkbare politiediensten in het buitenland. „Van een Zweeds arrestatieteam krijgen we bijvoorbeeld interessante informatie over naar buiten opendraaiende deuren. In Zweden gaan namelijk alle deuren naar buiten toe open.”

In een arrestatieteam voelt Hans zich als een vis in het water. „We vormen een eensgezinde, hechte club. Zelfs bij privéproblemen kunnen we op elkaar terugvallen. Mooi is ook dat we als arrestatieteam kwaliteitsspullen hebben. Op communicatieapparatuur, uitrusting en wapens wordt niet bezuinigd. De politie is zeker ook wat dat betreft een goede werkgever.”

Geregeld werkt de Zeeuw op de grens van leven en dood. Hoe ervaart hij dat? „Ik ben niet telkens bang voor de dood, maar natuurlijk voel ik spanning. De laatste jaren sta ik vaker stil bij de dood. Voorheen deed een kerkdienst me eigenlijk niks.

Sinds een paar jaar is dat anders. Dat heeft te maken met het feit dat mijn moeder na een ziekte is overleden.”

Interieur van een speciale bus van het arrestatieteam.

„”Ik rijd geregeld 200 kilometer per uur-plus.

Twee handen aan het stuur, radio zachter”

„VERLIES VAN COLLEGA SNIJDT JE DOOR DE ZIEL” In een zaal in een politiecomplex in Rotterdam zet een achttal leden van het arrestatieteam (AT) zich in leren banken. Het is negen uur ’s morgens, tijd voor de dagelijkse briefing.

Een van de mannen blikt terug op een inzet in de Haagse Schilderswijk, een allochtone buurt.

Het AT was op zoek naar een vuurwapengevaarlijke jongeman. Maar die bleek niet op de doorzochte locatie te zijn. De AT’er toont zich verbaasd over

de reacties uit de Schilderswijk. „We werden met katapulten beschoten. Alsof je daar terug bent in de Middeleeuwen.”

Een andere AT’er stipt een nachtelijke inval aan bij een lid van een motorbende. „In deze zaak zouden zwaarbewapende motorbendeleden een bezoek hebben gebracht aan een concurrerende motorclub.”

Dan is er nog een intern probleem. „Onze AT-hond heeft een tube verf weten te bemachtigen.

Het hondenhok zit nu onder de verf.”

Blikvanger in de vergaderruimte is een foto van Allegonda Gremmer. Op 28 oktober 1997 werd de vrouw tijdens een AT-actie doodgeschoten door crimineel Benny S. (42). Gremmer was het enige vrouwelijke lid van een arrestatieteam. S. werd veroordeeld tot levenslang wegens moord.

Gremmers dood hakte erin bij de politie, vertelt leidinggevende Hans. „Dat snijdt je door de ziel.”

97

0912-97-TD-AR15_0.pdf 97

11/27/2015 3:13:01 PM

AGENDA

TEKST REDACTIE

TERDEGE

Muziek DINSDAG 15 DECEMBER (20.00 uur): Adventszang in De Fontein, J.M. Kolffstraat 1, Kesteren. M.m.v. Mannenkoor Higgajon, div. instrum. en kand. J.R. van Vugt (meditatie). Collecte.

VRIJDAG 18 DECEMBER (20.30 uur): Kerstconcert in Ichthuskerk, Meerkerk, door Regiokoor Musica Pro Deo. ZATERDAG 19 DECEMBER (19.30 uur): Kerstzang in Oude Kerk, Kerkstraat 1, Huizen. Mannenkoor Eben-Haëzer (Katwijk), Jacomine v/d Plas-Vooijs (sopraan) en prop. A.J.N. Scheer (meditatie). Collecte.

ZATERDAG 19 DECEMBER (19.30 uur): Kerstkoorzang in St. Jozefkerk, Heuvelring 112, Tilburg. Collecte: evangelisatie.

DONDERDAG 24 DECEMBER (19.30 u.): Kerstkoorzang in Herv. Kerk, Schoutstraat 8a, Woudenberg (Woord en Daad).

“IK BEN EEN OLDEMEYER”

ZATERDAG 19 DECEMBER (20.00 uur): Kerstconcert in M. Magdalenakerk, Goes. M.m.v.

Zeeuws Mannen Ensemble en Zeeuws Reform. symfonieorkest Convocare. Toegang gratis.

ZATERDAG 19 DECEMBER (19.30 uur): Kerstzang in Rehobothkerk, Joubertlaan 5, Zeist.

Gem. koren Sursum Corda (Zeist) en ‘Opent uwe mond’ (S’zeel), jk de Rehobothzangers (Zeist) en ds. J.J. van Eckeveld (meditatie). Collecte.

98

“Ik heb ik weer heel veel zin in de zomervakantie op camping De Oldemeyer. De hele dag spelen op de camping en in het zwembad”. www.oldemeyer.nl of bel 0523-262805 Rheeze - Hardenberg

terdege • 9 DECEMBER 2015

0912-98-TD-HO04_0.pdf 98

11/26/2015 9:49:15 AM

Vier nummers

€ 9,95

vernieuwd & vertrouwd Terdege is een verdiepend én ontspannend familiemagazine voor jong en oud met veel aandacht voor onderwerpen die er in deze tijd echt toe doen.

Ook genieten van de vernieuwde Terdege? Bestel nu 4 nummers voor slechts € 9,95

VUL DE KAART IN EN STUUR DEZE OP, GA DIRECT NAAR TERDEGE.NL/TD OF BEL 055-5390300 Pag 99.indd 1

17-11-2015 8:10:59