terdege 04-2016

16 november 2016

» 34E JAARGANG » NUMMER 04

Ds. C.P. de Boer

Elzi de Voogd

„Onderzoek naar Psalm 100 is voor mij ontspanning.”

„Sybe kan het niet zeggen wanneer hij pijn heeft.”

Extra: Vel met Kerstkaarten

Steeds

warmer

Reinier van den Berg: „We moeten gaan

» WWW.TERDEGE.NL

beseffen schepping

dat ons omgaan met de

ertoe doet”

16 november 2016 . 34e jaargang nummer 4 . losse nummers € 4,50

“Dit is een droomherfst voor wijnbouwers”

6

terdege • 16 november 2016

Wordt

Nederland een wijnland?

Zelfs de grootste klimaatscepticus moet erkennen dat de temperatuur wonderlijk snel stijgt. Ook in ons land.

Dat vraagt tijdige aanpassing aan de nieuwe situatie. „Er is een spectaculaire volksverhuizing gaande in de Nederlandse natuur.” tekst Huib de Vries beeld Anton Dommerholt

terdege • 16 november 2016

7

„Sybe is

wie hij is en

dat is goed”

Tegen de muur van de sfeervolle Middelburgse woning staat een tandem. Binnen verraadt bijna niets dat hier een gezin met een zorgintensief kind woont. De zitzak in de speelkamer kan een aanwijzing zijn. En het boek ‘Sprakeloos’, dat de aanleiding vormt voor een gesprek met schrijfster Elzi de Voogd (35), vrouw van Daan (36) en moeder van Sybe (15). tekst Mettie de Braal beeld Anton Dommerholt

20

terdege • 16 november 2016

“Ik moet overal voor knokken”

dsaddasjkh sajhdhjkdjhksadsajhk dskjakjdakljdajsl

terdege • 16 november 2016

21

28

terdege • 16 november 2016

serie over klein wonen deel2

Meer dan een decennium verbouwen In zeven jaar tijd wisten Jacob en Anneke Siebelink hun kleine en verwaarloosde huisje aan de dijk in Kesteren een stuk te vergroten. Aan de achterkant werd uitgebouwd. Het opknappen van de eigenlijke woning gaat naar verwachting nog eens vele jaren duren. „Slechts één keer is me de moed in de schoenen gezonken.” tekst Ad Ermstrang beeld Anton Dommerholt en Jacob Siebelink

terdege • 16 november 2016

29

“Het is mijn verlangen bewaard te blijven bij de eenvoud van de vreze des Heeren”

Ds. C.P. de Boer (41) Gehuwd, vader van 9 kinderen Predikant van de christelijke gereformeerde Bethelkerk in Sliedrecht Voorheen predikant te Werkendam (2003-2010) en Urk (2010-2016) Werkt aan een promotie over de vraag hoe Psalm 110 werd gelezen tot en met de eerste eeuw na Christus Start van de studie: 2005 Beoogd jaar van promotie: 2017

36

terdege • 16 november 2016

Interview

Promoveren vanuit de pastorie, deel 1

Studeren voor Gods aangezicht Studie is voor ds. C.P. de Boer een blijvende vereiste voor elke predikant. Zelf geeft hij er invulling aan door het schrijven van een dissertatie. Hoe red je dat naast prediking, pastoraat en andere kerkelijke taken? „Ik ervaar het niet als een druk, maar als ontspanning.” tekst Huib de Vries beeld Anton Dommerholt

terdege • 16 november 2016

37

Een kijkje achter de kraan De benaming museum is enigszins misleidend. Het Nederlands Watermuseum geeft veel actuele voorlichting en is sterk interactief. Spelenderwijs wordt de boodschap duidelijk. „Water is een belangrijk en kostbaar goed.” tekst Ad Ermstrang beeld anton dommerholt

D

e waterspeelplaats, verbonden met de naburige Sint Jansbeek, ligt er in het najaar enigszins verlaten bij. Dat was deze zomer wel anders. Vooral toen de temperaturen dagen achtereen rond de 30 graden schommelden, was het er een drukte van belang.

Kinderen speelden en spetterden er naar hartenlust, weet Watermuseum-

46

terdege • 16 november 2016

directeur Jos van den Mosselaar.

Vanaf het terras aan de beek kijken ouderen toe. Op de achtergrond draait in het water het rad van de eeuwenoude Begijnenmolen. De locatie, aan de rand van het bekende park Sonsbeek in Arnhem, is bijzonder.

Een bezoekje kan prima worden gecombineerd met een wandeling door het bekendste park van Arnhem.

Het Nederlands Watermuseum, eigenlijk een soort voorlichtingscentrum, is nog relatief jong. Binnenkort wordt het 12,5-jarig bestaan gevierd.

De toenmalige dijkgraaf van waterschap Rijn en IJssel constateerde dat er in heel Nederland geen museum over zoetwater bestond en de molen

was dringend toe aan een ingrijpende renovatie. Omdat in het fraaie park bovengrondse uitbreiding niet mogelijk was, werd er grotendeels ondergronds gebouwd. „Het leek erop alsof er een zwembad zou worden gegraven”, zo omschrijft Van den Mosselaar de bouw van het museum.

Het bleek een duur karwei. Om de opwaartse kracht van het grondwater te weerstaan, moest er een twee meter dikke betonvloer met zware verankering worden gelegd. De kosten bedroegen uiteindelijk meer dan tien miljoen euro.

Zandzakken

Circa 2000 van het 2500 vierkante

Lezersvoordeel

Bijna 12,5 jaar jong... meter tellende museum is nu ondergronds. Dat leidde twee jaar geleden tot heftige taferelen, toen tijdens een hoosbui een groot deel van het museum onder water liep. Er was forse schade. Bezoekers hielpen met zandzakken. Van den Mosselaar kan er nu wel om lachen. „Het gaf veel media-aandacht. Het bekte natuurlijk goed, „wateroverlast in het Watermuseum”.

Een groep van zes schildersbedrijven uit de regio heeft in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen na de overlast het ondergrondse deel van het museum geverfd en een kleurrijk aanzien gegeven. Op de begane grond staat nu een partij box-barriers die, mocht er weer een grote hoeveelheid neerslag vallen, kan dienen als waterkering.

Het museum ligt op een van de laagste plekken in de wijk. Daarmee wordt direct een belangrijk onderwerp aangekaart. „Door de klimaatverandering valt er meer water in korte tijd. De bestaande rioleringen zijn vaak te nauw om dat te verwer-

ken. Industrieterreinen zorgen voor water dat afgevoerd moet worden.

Tuinen zijn vaak verhard, mensen moeten meer ruimte geven aan water om in de grond te kunnen zakken.”

Ook de maatregelen om de rivieren bij hoog water meer ruimte te geven, komen uitgebreid aan de orde.

Het museum richt zich sterk op de jeugd. Met Flip de Beer wordt al vanaf de leeftijd van 3 tot 4 jaar ingehaakt op de interesses van de jeugdige bezoekers. Onder de 60.000 bezoekers die het museum jaarlijks trekt, zijn ongeveer 8000 scholieren. Voor zowel basisscholen als het voortgezet onderwijs zijn lespakketten samengesteld.

De belangrijkste boodschappen die worden meegegeven, zijn volgens Van den Mosselaars dat water voor alle leven belangrijk is. Het is een eerste levensbehoefte. „Bovendien is het goed om te weten dat het schaars is. Dat besef is er nog onvoldoende.

Het is een beetje vergelijkbaar met melk. Als je kinderen vraagt waar dit vandaan komt, is vaak het antwoord:

Weetjes In het Watermuseum worden veel weetjes aan de man gebracht. Wist u dat: * ...de tien drinkwaterbedrijven in Nederland samen jaarlijks zo’n 1,2 miljard m3 kraanwater (1m3 is 1000 liter) maken? Daarmee kun je 480.000 zwembaden vullen. * ...je voor 30 eurocent in Nederland maar liefst 200 liter kraanwater krijgt? Zo’n 1000 glazen. * ...het 153 dagen duurt voordat water schoon is en het bij jou uit de kraan komt? * ...het grootste deel van het aardoppervlak bestaat uit water?

Er is veel meer water dan land. * ...er jaarlijks in Nederland gemiddeld 75 cm regen valt?

terdege • 16 november 2016

47

Winterbeurt in tien tips - Zet vorstgevoelige planten binnen of pak ze goed in.

- Snoeien: bepaalde soorten (berk, esdoorn, noot) mogen tot december worden ingekort.

- Andere soorten mogen pas in maart worden gesnoeid (vlinderstruik, rozen, bepaalde coniferen, hortensia’s).

- Het is nu tijd om bloembollen te planten.

- Bladeren: opruimen mag, maar in de tuin laten liggen is prima, behalve op het gras.

- Bemesting in het najaar: tuinturf over de grond.

- Tuinturf over de grond; voor gras is naast enige bemesting vooral kalk (tegen mos) van belang.

- Sommige vaste planten die te groot worden, kunnen worden gescheurd en in kleinere groepjes geplant (bijvoorbeeld hosta’s).

- Planten en verplanten kan de hele winter door, behalve wanneer het vriest.

- Bind hoge siergrassen, bepaalde soorten sierriet en bamboe aan stokken om afbreken tijdens een periode met veel sneeuw en rijp te voorkomen.

- Vlakke delen voor de winter omspitten.

54

terdege • 16 november 2016

tuin

“Tuinen van jongere generaties zien er heel anders uit dan die van ouderen”

*

Geef de tuin nu een winterbeurt Een winterbeurt voor de tuin is nuttig en vaak ook noodzakelijk, meent hovenier Jaco van Hal uit Terwolde. Het meeste kun je goed zelf doen. „Maar als er mooi en strak gesnoeid moet worden, kun je beter een professional inhuren.” tekst Ad Ermstrang beeld Sjaak Verboom

*

Op het programma staan onder meer een wandeling door natuurgebied Springendal en het centrum van Oldenzaal.

62

terdege • 16 november 2016

koningshuis

Best uniek: koninklijk bezoek in Twente.

Koning en koningin in Twente Op 27 oktober brachten koning Willem-Alexander en koningin Máxima een bezoek aan Almelo en Noordoost-Twente. Het achtste streekbezoek van het koningspaar stond in het teken van het heden en verleden van de regio. Niettemin werd er na afloop vooral gepraat over Máxima’s bijzondere schoenkeuze. tekst Josine Droogendijk beeld ANP

terdege • 16 november 2016

63

„Het perfecte moment om een kind te krijgen bestaat niet.”

“Haar eerste lachje was zo leuk”

„Geen kopje thee, een beschuitje en dan de familie bellen.”

„Een relatie op een studentenkamertje is niets voor mij.”

70

terdege • 16 november 2016

Jongeren

Al snel huisje, boompje, kindje Dirk (24) en Bianca (21) Zwaagstra zijn twee jaar getrouwd. De vijftien maanden oude Elise scharrelt door het huis. De moeder is volgende maand uitgerekend van de tweede. „Je kunt altijd wel een smoes verzinnen om geen kinderen te krijgen. Het leven houdt gelukkig niet op als je kinderen krijgt.” tekst Arien van Ginkel beeld Tineke van der Eems

H

et Arnhemse stel is er rotsvast van overtuigd dat jongeren van hun leeftijd onderschatten hoe mooi het is om een kind te hebben. „Jonge stellen om ons heen zijn bang om tijd en geld in te moeten leveren.”

Het kersverse echtpaar moest in hun trouwmaand, november 2014, zelf ook wel even slikken toen Bianca merkte dat ze zwanger was. „Je weet dat het kan, maar ik dacht toch dat het een aantal maanden of zelfs een jaar zou duren.”

In huize Zwaagstra was de dochter echter vanaf het eerste moment meer dan welkom. „Ik heb het gevoel dat veel refostellen de komst van hun kinderen uitstellen”, zegt Dirk. „Maar als je een goede baan en een leuke bankrekening belangrijker vindt dan een kind, is er iets niet goed.” Bianca vult aan: „Het perfecte moment om een kind

te krijgen is er nooit. Maar een kind kan veel liefde geven.”

Elise gaat ondertussen onverstoorbaar haar gang. Ze stapt sinds twee maanden parmantig door het huis. Ze speelt met het speelgoed, pakt een boek en loopt dan weer naar mama om te knuffelen. De ouders genieten van iedere ontwikkeling die Elise doormaakt. Bianca: „Haar eerste lachje was zo leuk.” Dirk valt haar enthousiast bij: „En het moment dat ze voor het eerst door het huis rende.”

de twee bij elkaar thuis. Dirk was 17 jaar, Bianca 14. „Vijf jaar verkering is lang”, geeft Bianca grif toe. „Na twee tot drie jaar ben je het zat.”

Van 3-havo stapte ze over naar het mbo. Op haar 18e ging ze meteen werken als kraamverzorgster. Om te sparen. „Huisje, boompje, beestje. Zo heb ik het altijd voor me gezien. Een relatie op een studentenkamertje, terwijl we beiden nog stude-

Studentenkamer

De hersteld hervormde Dirk en Bianca ontmoetten elkaar op een dag van het Landelijk Contact Jeugdwerk. Dirk komt uit het Friese plaatsje Wouterswoude, in de buurt van Dokkum.

Bianca groeide op in Doezem, Groningen. Na een maandje MSN’en – zo deed je dat in die tijd – kwamen

“Luiers verschonen besteed ik liever uit”

“ ik zit nu op de 10.000.000 foto's”

terdege •

71