Landmacht 200 jaar

Patriot houdt Syrië op afstand tekst Gerard ten Voorde beeld Gerben van Es, RD

De Koninklijke Landmacht bestaat 200 jaar.

De krijgsmacht zet zich wereldwijd in voor vrijheid, veiligheid en stabiliteit. In Turkije houdt de landmacht de verwoestende burgeroorlog in Syrië op afstand. Met Patriots.

4

D

reigend wijzen zeven Patriotlanceerinstallaties richting Syrië. De Nederlandse luchtafweerraketten beschermen in het zuiden van Turkije de stad Adana –2 miljoen inwoners– tegen aanvallen met ballistische raketten uit Syrië. Met succes.

De missie staat op scherp – 24 uur per dag, 7 dagen per week. De Patriots staan opgesteld op de Turks-Amerikaanse luchtmachtbasis Incirlik. De zwaar bewaakte basis koestert zich in de zon. Palmbomen wuiven vriendelijk in het dorre gras. Tegen de horizon doemen witbesneeuwde bergtoppen op.

De lanceerinstallaties, op de uitgestrekte luchtmachtbasis, liggen pal tegen een strak gemaaide Amerikaanse golfbaan. Het verouderde rakettensysteem krijgt het door hitte en stof zwaar voor z’n kiezen. „Soms hikt-ie even”, verklaart kolonel Erik Abma (54) in het Nederlandse commandocentrum op de basis. „Het is de vraag of het systeem het nog een jaar volhoudt.”

De 220 Nederlanders, op pakweg 120 kilometer van de Syrische grens, bewaken Adana. Dag en nacht. Iets verderop, bij de civiele luchthaven, staan nog vijf Patriots. Meer oostelijk zitten Amerikanen en Duitsers met eenzelfde wapensysteem. „De dreiging vanuit Syrië is reëel”, zegt Abma, comman-

dant van de Nederlandse Patriotmissie. „We zien op onze beeldschermen bijna dagelijkse raketten voorbijkomen.

Tot nog toe alleen binnen Syrië. Aleppo is de laatste weken een belangrijk doelwit.”

In het vuurleidingcentrum –een groen gecamoufleerde container– verschijnen de radarbeelden op de beeldschermen. Stippen op de kaart geven Syrische steden weer: Damascus, Aleppo, Homs, Ragga. De airco maakt overuren.

Luitenant Joost den Otter (24) houdt het scherm in de gaten. „Wij kunnen het direct zien als Assad een ballistische raket afschiet”, legt de vuurleider uit. „Op het scherm verschijnt dan een knipperend driehoekje.” Razendsnel berekent de vuurleiding vervolgens koers, snelheid en hoogte van het projectiel, meestal een scudraket.

Op het moment dat de raketten Adana bedreigen, komen de Patriots in actie. „Wij schieten de „Wij bieden ballistische raketten rechtstreeks uit lucht”, legt Roland Roos, comTurkije een de mandant van de Fire Unit II, uit. Het paraplu computersysteem bepaalt volautomatisch welke lanceereenheid het best tegen vuren. raketten uit kan Buiten maken Nederlandse militaiSyrië” ren het zich gemakkelijk. Houten pallets doen dienst als tuinset. Camouflagenetten zorgen voor bescherming tegen de zon. Op een paal prijken wegwijzers. Bagdad rechts, Dinteloord links.

Venray 2824 km. Eén bordje wijst richting het zuiden. ”Assad – 385 kilometer”. Een boogtent dient als kantine.

In de hoek smeert legerpredikant Mark Boersma een paar broodjes. Soldaat Van Deutekom eet achterin soep met een vork. „Bamisoep.”

Nederland beschikt als een van de weinige NAVO-landen over de Patriot PAC-3. De voorgangers van deze geavanceerde raketten, de PAC-2, hebben ook tijdens de Golfoor-

5

Dreigend wijzen zeven Nederlandse Patriotlanceerinstallaties in Zuid-Turkije richting Syrië.

Kolonel Abma.

Kapitein Roos.

logen van 1991 en 2003 Turkije en Israël bescherming geboden, toen tegen mogelijke Iraakse aanvallen met scud’s.

De Patriotradar in Turkije kan tot pakweg 175 kilometer in Syrië doelen herkennen en volgen. Onder in het scherm in het commandocentrum knippert een stip. „Geen zorg”, zegt vuurleider Den Otter geruststellend. Met één muisklik analyseert hij het object: snelheid 236 knopen, hoogte 9000 voet. „Geen ballistische raket.”

De luitenant zit voor de tweede keer in Adana. „Bij de eerste afgeschoten raket zat ik op het puntje van m’n stoel.” Het werk –12 uur op, 24 uur af– is inmiddels routine. „Je ziet het direct als er iets mis is.” Het aantal afgeschoten Syrische raketten varieert sterk. „Soms vijf tot tien per dag. Soms niets. Ligt eraan of Assad zin heeft.”

Den Otter vindt de missie zinvol. „Wij leveren een bijdrage aan de veiligheid van Turkije.” De verwoestende ge-

volgen van de scuds houdt de vuurleider niet direct bezig. „Wij kunnen hier niet zien of zo’n raket bijvoorbeeld een woonwijk raakt.”

6

Dreiging De werkelijke militaire dreiging vanuit Syrië is moeilijk in te schatten. President Assad heeft er op dit moment geen enkel belang bij de Turken te betrekken bij z’n conflict.

De Patriotmissie lijkt daarom vooral van politiek-psychologisch belang. Om de Turken een hart onder de riem te steken. „De psychologische kant is er zeker”, erkent kolonel Abma. Toch werkt alleen de aanwezigheid van het luchtafweer volgens de Patriotcommandant al de-escalerend. „De Patriots zijn ongeveer 100 procent effectief. Assad weet dat wij zijn scuds uit de lucht schieten. Wij bieden Turkije een paraplu tegen raketten uit Syrië.”

De kolonel wijst op een andere dreiging. „De oppositie in Syrië kan er alle belang bij hebben om Turkije de oorlog in te slepen. Als zij ballistische raketten in handen krijgen, is het niet uitgesloten dat ze die op Turkije afschieten. De situatie is uiterst onvoorspelbaar. Daarom is het goed dat

we hier staan.”

Abma staat niet te juichen bij de verlenging van de missie tot eind januari 2015. „De Patriots draaien nu al een jaar continu. We moeten dringend groot onderhoud uitvoeren, maar dat kan niet omdat het wapensysteem dag en nacht in de lucht moet zijn.” Aggregatenleverancier Bredenoord heeft al nieuwe generatoren moeten brengen.

De kaalslag binnen de krijgmacht is bijna tastbaar bij de Patriotmissie. In 2011 is pakweg een kwart van het Patrioteenheid weggesneden. De kolonel moet –uit allerlei eenheden– gekwalificeerde manschappen bij elkaar schrapen. „Een samengeraapt stel.”

Om de missie gevuld te krijgen heeft Defensie de uitzendbescherming (één maand uitzending, twee maanden thuis) even moeten opschorten. Sommige militairen zitten daarom al voor de tweede of derde keer in Adana.

Bovendien is het aantal manschappen in Turkije van dik 300 teruggeschroefd naar 220. „De missie trekt een zware wissel op het personeel. Maar we fiksen het.”

>>rd.nl/landmacht voor een video over de missie.

Predikant tussen de Patriots Meer dan eens komen bij militairen tijdens een missie diepe levensvragen boven. Vragen over de zin van het leven. Vragen over leven en dood.

Geloofsvragen ook.

Ds. Mark Boersma (52) uit Wapenveld werkt als predikant tussen de Patriots. „Alleen het kleine kruisje op m’n uniform is soms al een aanleiding voor een gesprek. Tijdens een missie is daar meer ruimte voor dan thuis”, weet de legerpredikant. „Hier heb je geen last van krakelende kinderen of oplopende rekeningen.”

De PKN-predikant probeert er vooral

te zijn voor de militairen, een luisterend oor te bieden. „Vaak verlopen contacten heel spontaan”, aldus de Patriotpredikant. „Ik ben er echter niet alleen voor problemen, maar ook voor hun dromen, hun levensverhalen.”

Elke zondag organiseert de geestelijk verzorger een „laagdrempelige” dienst in het Nederlandse kamp. „Ik open altijd met een soort votum. En heel wezenlijk: Ik eindig de dienst met de zegen.” De verkondiging blijft beperkt tot pakweg tien minuten. „De invulling is voor mij altijd een hele

uitdaging. Welke boodschap geef je mee? Ik presenteer niet de boodschap als kant-en-klare formule, maar probeer altijd wel interesse te wekken voor het Evangelie.”

De Patriotmilitairen zitten maandenlang op elkaars lip. „Na twee maanden gaan ze zich ergeren aan elkaar, soms zijn ze helemaal klaar met iemand. Een mooie aanleiding om over Mattheüs 7 te spreken, over balk en splinter. Heel praktisch. Ik wijs erop dat God altijd verrassend anders is.

God is genadig. God is de God van een tweede kans.”

oudgedienden A. C. Weerheim soldaat 1e klasse lichting 52-3 Genie 102

J. van der Lee korporaal lichting 60-2 43 Bataljon Infanterie

„Nu heb ik toch een leuk soldaatje gezien”

Schieten op Harskamp, waar het eten tenminste goed was

„Orde en regel, daar ging het vooral om. Het negeren van de regels werd streng gestraft. Als kraanwagenchauffeur was je verantwoordelijk voor je wagen en na elke rit moest je ”rijopdracht” ingevuld zijn. Toen ik daarop vergat te melden dat een klein onderdeel van de trekhaak ontbrak, moest ik op rapport komen bij de kapitein. ”Veertien dagen streng” kreeg ik. Dag en nacht in de cel.

Bij de watersnood in 1953 heb ik in Zeeland hielp ik de dijken dichten en aan wederopbouw. Ook waren de grote oefeningen in Duitsland een belevenis. Het was een mooie tijd, die ik niet had willen missen. Vooral omdat ik in die tijd mijn vrouw ontmoette. Ik lag als monteur in de Prinses Margrietkazerne in Wezep, maar mocht zondags naar de kerk.

Daar zat ze.

Later hoorde ik dat ze thuis tegen haar moeder zei: „Nu heb ik toch een leuk soldaatje gezien. Als ik die kan krijgen, neem ik hem.” Na een praatje volgden er afspraakjes. We gingen samen wandelen of fietsen. Na vijf jaar verkering volgde een huwelijk; deze maand is het 55-jarig huwelijksjubileum.”

„Twee maanden voor het afzwaaien vertelde de bataljonscommandant dat ik nog twee maanden „langer mocht blijven.” Hij bedoelde dat ik moest nadienen. Er was in Europa een gespannen situatie, de Amerikanen hadden een luchtbrug naar Berlijn ingesteld om te voorkomen dat deze stad in communistische handen zou vallen. Voor mij was de verlenging van mijn diensttijd niet bezwaarlijk, maar aankomende studenten moesten hun studie een jaar uitstellen.”

Als een ouwe stomp terugkijkt op zijn diensttijd blijven er positieve en negatieve herinneringen over. „Het eten was van matige kwaliteit, vooral de kaas en de goulash uit blik en de pollepels vol pindakaas. Om toch aan je trekken te komen kocht je in de kantine gevulde koeken van een dubbeltje.

Ook blijft het urenlange wachten tijdens de oefeningen je bij, met alle verveling die dat opleverde.”

Maar het positieve overheerst. „De kameraadschap was groot en je deed ervaring op in het buitenland (La Cortina). Deelname aan het schietteam leverde internationale contacten op. En oefenen deden we op Harskamp. Daar was het eten prima!”

7