Filippenzen 4:13
Rust, welk mens verlangt er niet naar? In gedachten vullen we alle voorwaarden in: vrijheid, geen zorgen om het levensonderhoud, van alles genoeg, zekerheid van leven De spreker van de woorden van de tekst mist alle vier deze dingen. Toch heeft hij rust. Die spreker is Paulus. Hij schrijft een brief aan de gemeente van Filippi. Hij zit in de gevangenis. Hij weet niet of hij levend de gevangenis zal verlaten en moet daar maar zien hoe hij genoeg krijgt voor zijn levensonderhoud. Gelukkig denkt de gemeente van Filippi aan hem Daarvoor is Paulus dankbaar Toch kijkt hij hoger
Onmiddellijk aan het begin van deze brief vertelt hij dat het goed met hem gaat: hij ligt in de handen van Christus, Die zijn leven is. Deze Christus is de reden dat Paulus rust heeft in zijn gevangenschap Hij maakt zich geen zorgen over zijn levensonderhoud of over zijn leven. Daarom ervaart hij ook een diepe vrede in zijn hart Waarschijnlijk vormt een deel van Paulus’ omstandigheden een tegenstelling met uw omstandigheden. Maar kent u dezelfde rust als Paulus? Deze rust is er ondanks de omstandigheden, omdat hij een machtig geheim heeft leren kennen. Hij was op weg naar Damascus, toen God hem ter aarde wierp en hij ontdekte dat hij een verloren zondaar was En in Damascus mocht hij de Heere Jezus leren kennen als Zaligmaker van verloren zondaren. Vanaf dat moment vond hij volkomen rust in de Persoon en het werk van de Heere Jezus Hij ondervond in gevangenschap en vrijheid, in verzadiging en tekort en in vernedering en overvloed dat Christus hem kracht gaf In alle omstandigheden was Christus de enige grond van zijn vertrouwen
Kent u Christus als de enige grond van uw vertrouwen? Alleen dan rust u op een fundament dat alles kan dragen Het hebben van tijdelijk tekort, zorgen en moeiten bevestigt dan juist dat Christus’ kracht in lichamelijke en geestelijke zwakheid wordt volbracht Dan zingt het hart: „In de grootste smarten, blijven onze harten, in de Heere gerust ”
tekst: DS. M.W. MUILWIJK, AALST
„Waarschuwing, u nadert een grensovergang.” De telefoonnavigatie weet het feilloos. Buiten de auto is het aardedonker. Logisch, het is rond halftwee ’ s nachts als we de grens met Duitsland oversteken. Eind april bespringt het vakantievirus ons We breken in de meivakantie last minute een week uit naar Karinthië. Aan die mooie bestemming kleeft slechts één nadeel: je zit algauw zo’n twaalf uur achter het stuur. Dit keer vertrekken we net na middernacht. Dat blijkt een gouden vondst Urenlang hebben we het wegdek nagenoeg voor onszelf.
Het woord wegdek dekt meteen de lading. Want die harde bovenlaag bestaat in Duitsland nog steeds deels uit betonplaten. Kadoenk. Kadoenk. Tamelijk slaapverwekkend. Als er tenminste geen ”Baustelles”, wegwerkzaamheden, zijn. En geen snelheidsbeperkingen. De lange uren door Duitsland zijn we zoet met het regelen van onze snelheid. Rijden we net 130, komen we een bordje 120 tegen. Om vervolgens na een paar kilometer te ontdekken dat we maar 100 mogen. „Wacht, hier is geen snelheidslimiet meer.” Gas erop naar 130. Zo blijf je wel wakker.
En de vakantie? Die is heerlijk. Graag wens ik iedereen thuis of op reis een fijne zomer toe (vol leesplezier met dit dubbeldikke zomernummer)!
Urenlang hebben we het wegdek nagenoeg voor onszelf
PS: Krijgt u als trouwe abonnee elke veertien dagen Terdege in de bus? Verrassing: bij ons volgende nummer ontvangt u een gratis toegangskaartje voor de Terdege Zomerfair!
Ze delen niet alleen een bloedband, maar ook zakelijk instinct, doorzettingsvermogen en creativiteit De zussen De Groot en hun nichtjes hebben alle vijf een eigen onderneming. „Voor ons is dat heel normaal.”
„Nu is het stil geworden, zoals een zomer om de dorpen bloeit” (Gerrit Achterberg)
02 MEDITATIE
40 BIJBELSTUDIE
Aanvechting
43 OGENBLIK
44 DS J KOMMERS
„Als God de weg baant, dan baant Hij die helemaal”
138 ONVERGETELIJKE VROUWEN, DEEL 1
Elisabeth Elliot: Veilig in het lijden
153 JOUW VRAGEN
Kerkelijke verdeeldheid
16 WONEN IN HET BUITENLAND
Familie Ekkelenkamp in Spanje: „Het mooiste aan het wonen hier is het buitenleven”
30 KOOKBOEK 10 JAAR LEKKER EN SIMPEL
32 ARTS HANS VAN SCHUPPEN
„Burgers die al beginnen met reanimeren, maken het verschil”
52 ROBERT VAN PUTTEN: VAKANTIE ALS SABBAT
66 CREATIEF EN ONDERNEMEND
Zussen en nichtjes De Groot hebben alle vijf een eigen onderneming
90 KLOEKE KADES
Maasvlakte 2: dé plek voor wie van schepen, trucks en treinen houdt
97 BLOEMEN VOOR PRINSEN EN SJEIKS
106 BEVLOGEN BIERBROUWER
Johan van Kralingen: „Streekproducten zijn erg in trek. Het lijkt een antibeweging”
112 MEDIAGEBRUIK
130 WONEN
Joram en Anique van Sluijs veranderden een oud café in een ruim huis
144 GARNALENVISSER MAURICE SINKE
„We leven bij de dag, omdat we niet weten hoe lang we dit beroep nog mogen uitoefenen”
158 GEZONDHEID: FRISSE VOETEN IN DE ZOMER
176 KONINKLIJK HUIS
186 FAMILIEBEDRIJF
08 CONTACT
12 TERDEGE ZOMERFAIR
51 VERVOLGVERHAAL JENTHE
60 ONDER ONS
65 OP JACHT
74 VRIENDINNENDAG
76 TOERISME
Toeren met een Vespa
82 WOORDZOEKER
84 VERHAAL ELS FLORIJN
120 CULINAIR
122 FOTOPUZZEL
148 SERVIEZEN
154 DIY
166 KRINGLOOPGELUK
168 NATUUR
Wildplukken bij kasteel in Baarn
181 PUZZELS
D.V. vrijdag 15 en zaterdag 16 september organiseert Terdege een tweedaagse vriendinnenreis naar Valkenburg aan de Geul en naar Maastricht. Haal de wandelschoenen tevoorschijn en ga mee naar de gemeentegrot van Valkenburg, naar het historische Jekerkwartier van Maastricht en nog veel meer moois. Meer info: terdege.nl/maastricht.
Terdege zet vijf trouwe abonnees in het zonnetje als dank voor hun jarenlange abonnement
M. de Hoog uit Moerkapelle
W. Otterspeer uit Ouderkerk a/d IJssel
F. Klaassen uit Harderwijk
W. Methorst uit Oudehorne
L.J. Verton uit Zierikzee
Hebt u een leuke brief, wilt u iemand bedanken of gewoon iets laten weten?
Stuur een mailtje naar redactie@terdege.nl.
Bij huwelijk, jubilea of geboorte leven wij graag mee! Stuur een kaart en wij sturen een kleine attentie terug.
Zij krijgen een cadeau toegestuurd In de vorige Terdege is het kader met trouwe abonnees weggevallen. Er zijn echter wel vijf pakketjes opgestuurd
Duizenden puzzelaars stuurden de goede oplossing in van de lente-vervolgwoordzoeker: ”Onpeilbaar” De winnaars: 1e prijs een weekend of midweek in een blokhut bij camping
“De Beukenhof”in het Drentse Tiendeveen: Lia op den Brouw, Tholen; 2e prijs: mw. A. Frens-van Milligen, Uddel; 3e prijs: Daniëlle Wander, ’s-Gravendeel; 4e t/m 9e prijs: mw. J. Huls-Schra, Staphorst; fam. L J Goud, Yerseke; M v d Broek, Stolwijk; H. Haase-Harbers, Rijssen; Joke Verheij-Huijzer, Sliedrecht; A.W. v.d. Graaf, Bergambacht; 10 t/m 12e prijs: Lieneke Chevalking, Krimpen a/d IJssel; M. de Kluijver-Bijkerk, H.I.-Ambacht; Cobi van Zijtveld-de Vries, Katwijk
aan Zee; 13e-15e prijs: mw. B. van Aalst-v.d. Werken, Nederhemert; J. Kleinjan, Barendrecht; Henrieke Imminkhuizen, Ochten. Niet gewonnen? In dit nummer staan weer nieuwe puzzels Mét mooie prijzen.
BERTUS DROST is gevallen en heeft daarbij zijn been op twee plekken gebroken Hij is geopereerd en heeft een pin in zijn been gekregen. Nieuweweg 70, 6744 WS Ederveen.
Laatst zag onze kleindochter van drie jaar een foto van een hond met een stropdas. Haar reactie: „Dat kan toch niet, een hond met een zondagslabbetje!”
Fam. J. Moerdijk, Goes
Elke twee weken TERDEGE op de mat.
Daar ga je meteen voor zitten. De mooiste artikelen en interviews staan voor u op stapel. Mis ze niet!
Lees nu een jaar lang
Terdege en ontvang de eerste MAAND GRATIS.
Daarna betaalt u € 9,60 per maand.
Met de zomervakantie in zicht vroegen we: wat was uw leukste vakantiebaan?
GEERTHILDEWISSE:
Receptioniste op camping Schoolzicht Altijd vrolijke mensen!
DETROMMELDOMBURG:
Schoonmaken bij ouderen was een feestje. Zulk dankbaar werk en ontzettend veel geleerd
C.VANDERWAL: Op de markt kaas verkopen in Gouda
CAROLINEWALHOUT:
Werken bij mijn oom in de bakkerswinkel. Om m’n collegeld bij elkaar te verdienen
KOESE.LEANDRA:
Parkingwachter in Ouddorp, de meest relaxte baan ooit
SANDORJAN78:
Werken bij De ijskoning (diepvriesproducten verkopen langs de deur)
MARGREET.MEULEMAN:
Recreatiewerk op camping De Verborgen Hoek in Friesland
ANNET_REBEL:
Onderbroeken vouwen bij de Zeeman.
ZJANNELINE: Ik werk er nu, bij Oma’s Snoepwinkel in Veere Echt superleuk!
Volg ons ook op Facebook en Instagram.
DUURZAAM SPEELGOEDInstaprofiel: Juffrouw Knots
Wie: Karin Duitscher-Hollander
„Ik ben getrouwd met Martijn en samen hebben we twee dochters In 2019 zijn we gestart met de webshop, vanuit huis Inmiddels hebben we een magazijn Juffrouw Knots is een webshop met duurzaam speelgoed. De groei ging hard, ook op Instagram Ik ben ermee begonnen zonder enige kennis De groei van ons account heb ik mede te danken aan influencers met wie ik fijn samenwerk. Ik leerde wat je wanneer kunt delen, wat mijn doelgroep is en wat die graag wil zien Berichten met tips, maar ook kortingsacties en winacties doen het goed. We willen zo veel mogelijk ouders en kinderen het nut laten inzien van speelgoed dat meegroeit met ieder kind en daardoor jaren te gebruiken is Veel volgers zijn ouder of verzorger van kinderen tussen 0 en 12 jaar, maar er zijn ook pedagogisch medewerkers en leerkrachten bij Vragen gaan vaak over verjaardagen of tips om tot beter spel te komen. Zelf werkte ik vijftien jaar als leerkracht in het basisonderwijs Ik adviseer graag en help zo anderen op weg ”
KNAPPERIGE TOSTI OF “ZEUTE” KOEK
Een leuke dag voor jong en oud beleven? Kom deze zomer -tussen 19 t/m 22 juli- naar de Terdege Zomerfair! Dit keer bij én in kasteel Groeneveld te Baarn. Duik weg voor een grote roofvogel, speur met de kinderen naar dieren en rust uit op het highteaplein.
beeld: RENATE BLEIJENBERG-VAN LEEUWEN, CHRISTA VAN ESSEN-STUFKEN
De moestuin is ook bij kasteel
Groeneveld een heerlijke plek om rond te lopen. Onder de fruitbomen staan brocantekramen opgesteld. Margriet Roelofsen van De Grebbestee zit klaar om een demonstratie te geven met haar spinnewiel.
Iets verderop wordt het ‘gevaarlijk’. Daar vliegen regelmatig roofvogels rond. Net alsof de adellijke heren en dames terugkomen van de jacht... Iets leuks voor kinderen: de Jagersvereniging heeft dieren verstopt. Ga je mee op speurtocht?
Smullen op het highteaplein, mjammie! Wat kies je als lunch?
Ga je voor een heerlijk knapperige tosti uit de zwarte foodtruck van Ryks Landerij? Denk dan alvast na over de vraag welke smaak je wilt: ham/kaas, pulled chicken of toch maar mozzarella pesto? Of ga je juist voor zoet: heerlijke oudhollandse poffertjes uit de kraam van Esther Nobel?
”ZEUTE” KOEK
Ook voor de lekkere trek tussendoor kun je op het highteaplein achter het kasteel heel goed te recht. Bakker Niels komt met een leuk VW-busje naar de Terdege
Zomerfair Hij verkoopt heerlijke bakmixen en handige vormen. Natuurlijk mag je altijd een stukje warme koek proeven
Bij de roze vintage caravan van Gerdien Leeflang kun je verrukkelijk gebak en een lekkere kop koffie scoren. Vorig jaar maakten de bezoekers van de Terdege Zomerfair al kennis met de leuke crème foodtruck van Hartig en Zeut. Annemarie gaat op de Zomerfair opnieuw haar best doen om de lekkerste bakjes koffie klaar te maken Mét daarnaast natuurlijk iets ”zeuts” omdat ze denkt dat een kop koffie nog lekkerder smaakt met iets lekkers ernaast! Klinkt het allemaal te mooi om waar te zijn? Slik het niet zomaar als ”zeute” koek, maar kom het gewoon zelf ervaren en proeven!
Houd de fairgids die bij de Terdege van 11 juli zit in de gaten. Daarin staan kortingsbonnen van de deelnemers aan het highteaplein!
Het dagje uit begint al op het parkeerterrein, daar staat de Lange Wapper klaar om passagiers naar kasteel Groeneveld te brengen. Een tochtje van zo’n zeven minuten.
Liever lopen? Dat kan ook. Vanaf het Bomencentrum bereikt u in zo’n twintig minuten lopen de entree van onze fair. De route gaat door het prachtig aangelegde park achter kasteel Groeneveld.
tosti en “zeute” koek
“We willen graag zo zelfvoorzienend
even.”
“Onze gasten zeggen vaak dat het hier zo lekker stil is.”
Ze vielen voor de natuur, voor de ruimte, voor de jacht. De familie Neeleman woont sinds juli vorig jaar in het Duitse dorp Beuren, in de Duitse Eifel. Met nul spijt van hun emigratie genieten ze dagelijks van de omgeving.
tekst: JACOMIJN ARIAKHAH beeld: FAMILIE NEELEMAN EN UNSPLASH
Caroline Neeleman (30): „De moestuintijd begint, dus we zijn druk met onze groenten en fruit. Daarnaast hebben we sinds kort eigen bijenvolken. Mijn man Sander, onze drie zoons en ik zijn elke dag veel in de natuur. We gingen al jaren op vakantie in de streek waar we nu wonen Sander eerst alleen, voor de jacht. Later, toen ik dezelfde hobby kreeg, kwamen we hier met z’n allen We begonnen erover na te denken hoe het zou zijn om hier te wonen.
Sander had in Nederland zijn eigen onderneming en bouwde tuinhuizen. Hij werd regelmatig gevraagd om hier ook werk te doen. Zelf liep ik corona op en lange tijd ging het niet goed met mijn gezondheid. Het plan om hier naartoe te verhuizen werd mede daardoor
steeds serieuzer. We wilden graag zo zelfvoorzienend mogelijk leven in een natuurrijke en rustige omgeving, met zelf geschoten vlees, groenten en fruit uit de moestuin en honing van onze eigen bijenvolken. Gewoon lekker basic.”
Sander: „Omdat school voor de jongens en een kerk voor ons als gezin heel belangrijk zijn, begonnen we te zoeken naar mogelijkheden in deze omgeving Op een gegeven moment vielen al onze bezwaren weg en hebben we de stap gezet.
Onze tweeling, Geerten en William (9), en Reinier (7) gaan naar de plaatselijke school. Voorafgaand aan de emigratie hebben we hen een stuk of tien lessen Duits laten volgen. Zelf spraken Caroline en ik ook geen Duits, totaal niet zelfs
Het is vooral leren door te doen. Inmiddels zijn onze kinderen zo goed in de taal dat ze ons uitlachen als ze ons met de buren horen praten. „Pap, doe normaal, zo zeg je dat niet”, hoor ik soms
Caroline: „We wonen aan de rand van het dorp, in een vrijstaand huis en een tuin van 3000 vierkante meter Als je onze tuin uit loopt, ga je zo de velden en bossen in. Met drie minuten rijden zitten we op de berg Calmond, de steilste berg van Europa. Vanaf daar overzie je de vele wijngaarden die hier in de omgeving liggen en de Moezel
We hebben meerdere inkomstenbronnen. Zo verhuren we vier gastenkamers in ons huis aan vakantiegangers. In de tuin heeft Sander een nieuwe houten jachthut geplaatst met nog eens vier slaap-
plekken en een vergaderruimte.
Als we in onze tuin bij een kampvuurtje zitten, horen we soms de herten in de bossen burlen. Dat is een mooie ervaring. Verkeer hoor je hier niet Dat zeggen onze gasten ook vaak, dat het hier zo stil is.
Sander: „Er is hier veel wild en ik heb twee eigen jachtvelden
Daarom zijn veel van onze gasten Nederlandse jagers. We bieden jachtgelegenheid en cursussen aan Ook komen er groepen mensen voor bedrijfsuitjes en teambuilding Pas hadden we hier een groep bouwvakkers over de vloer Ik ben met hen op jacht gegaan, waarbij we een reebok buit maakten
De volgende dag hebben we een speurtocht gedaan in het bos, vuur gemaakt, de ree geportioneerd en zijn we gaan barbecueën aan de beek. Superleuk. Verder hebben we ook inkomen doordat ik nog klussen uitvoer en verhuur en onderhoud van vakantiehuizen doe. Daarnaast ben ik preparateur: ik zet wilde dieren op ”
Caroline: „En we hebben een webshop met preparaten, zelfgeperste sappen, jam, honing en vlees Onze Duitse buren wachten met smart op de komst van Hollandse kaas. Dat zou een leuke aanvulling zijn op ons aanbod.”
Sander: „We komen tijd te kort.”
Caroline: „Of er ook iets tegenvalt? De administratie Het duurt lang voordat alles geregeld is op het gebied van bankzaken, verzekeringen, kinderbijslag, huisarts en tandarts.”
Sander: „Natuurlijk zien we onze familie en vrienden uit Nederland een stuk minder dan vroeger, maar regelmatig doen we daarom op zondagavond even een digitaal bakje koffie met hen, door middel van videobellen.”
Caroline: „We zijn vooral blij met hoe we nu mogen leven. Als gezin doen we hier zo veel samen.”
Sander: „Afgelopen dagen waren de jongens vrij. Dan nemen we de heggenschaar mee, een kniptang en een emmer maïs en gaan we het
bos in. We houden de voerplekken voor de wilde dieren bij, repareren de jachtkansels en houden de paadjes vrij van overgroeiende takken.”
Caroline: „Het spannendst vonden we het hoe het de kinderen zou vergaan op school Maar ze vinden het super. Mensen in deze omgeving zijn voornamelijk roomskatholiek of seculier Toch krijgen de kinderen godsdienstonderwijs op school. En op maandag gaan ze naar de Bijbelclub van de kerk Zelf proberen we in het contact met onze buren iets te laten zien van wat het inhoudt om christen te zijn Zo aten we onlangs met hen en probeerden we het ”Onze Vader” in het Duits te bidden Ergens halverwege wisten we niet meer hoe we verder moesten. Zij maakten toen het gebed af Dat zijn mooie dingen Later zei de buurvrouw dat ze het bidden bij ons zo bijzonder en mooi gevonden had Dan hopen we dat we daarin tot zegen kunnen zijn.”
Onze Duitse buurvrouw Cristel maakt fantastisch lekkere saladedressing. Deze is goed te eten in salades en ook te gebruiken als dipsausje voor rauwkost.
INGREDIËNTEN: 160 g balsamico azijn wit, 250 g water, 80 g suiker, 10 g zout, 50 g groentebouillon poeder, 200 g zure room, 300 g mayonaise of naturjogurt (0,1% vet), 45 g mosterd, 200 g olie (geen olijfolie), 1/2 theelepel zwarte peper, kruiden naar
smaak: peterselie, dille, bieslook.
BEREIDING: Azijn, water, suiker, zout en bouillonpoeder in een kom doen en circa 8 tot 10 minuten koken.
Daarna de rest van de ingrediënten toevoegen en goed doorroeren met de staaf-
mixer. (ongeveer 20 seconden)
Je kunt de dressing in schone glazen flessen doen en na het afkoelen in de koelkast zeker 3 tot 4 weken bewaren.
Op de foto is de dressing gebruikt in een salade met sla uit eigen kaas, tomaat, komkommer, augurk, een gekookt eitje, spekblokjes en parmazaanse kaas.
De aardappelen heb ik gewassen, gedroogd, in stukken gesneden (NIET geschild).
De stukken heb ik in een ovenschaal gedaan en gemengd met olijfolie, grove zoutkorrels, knoflook, peper en kruiden naar smaak.
Over voorverwarmen op ca. 220 graden. Baktijd ca. 50 minuten.
”Het mooiste aan het wonen hier is het buitenleven.”
Koude winters zullen ze voorlopig niet meemaken. Drop en frikandellen zijn een licht gemis. Maar verder zijn de Ekkelenkamps alleen maar blij dat ze Urk ingeruild hebben voor het Spaanse Caudete.
tekst: JACOMIJN ARIAKHAH beeld: FAMILIE EKKELENKAMP EN UNSPLASH
”We wonen hypotheekvrij op een tamelijk groot perceel.”
Henrik-Jacob Ekkelenkamp
(30): „De laatste drie jaar hebben we door corona een zware periode gehad in Nederland. Ik heb een eigen vishandel en kreeg een officiële waarschuwing toen we ’s morgens met z’n tweeën zonder mondkapje de vis klaar stonden te maken Bij een tweede waarschuwing zou de zaak op last van de burgemeester gesloten worden Toen ik thuis kwam, zei ik half voor de grap tegen mijn vrouw Anja:
„Zullen we naar Spanje emigreren?”
Daar hadden we het al een tijdje over Mijn vrouw wilde er eerst heel goed over nadenken. Een week later zei ze: „Ik wil wel, maar dan moet het voor volgend jaar februari De kinderen zijn nu nog jong. Als ze ouder zijn, wordt het moeilijker.” We zijn aan de slag gegaan Al jaren
kwamen we in dit gebied in Spanje, maar nu gingen we er speciaal naartoe om huizen te bekijken
In november hebben we een huis gekocht en afgelopen februari ben ik met mijn vrouw Anja (27) en onze dochters Judith (7), Sara (6) en Eva (1) naar Spanje verhuisd. Ons huis in Nederland hebben we met fikse overwaarde kunnen verkopen, waardoor we hier een vrijstaand huis op een perceel van 8000 vierkante meter konden aanschaffen zonder een hypotheek te hoeven afsluiten.
Tot 1 juli ga ik nog elke week terug naar Nederland, omdat ik nog steeds een eigen vishandel heb in AlmereHaven Per augustus zijn mijn zaken afgerond in Nederland. Dan zoek ik hier werk. Misschien ga ik boeren helpen met de kersenteelt Het
maakt me niet uit. Werk is werk. Een klein loon is ook goed. Ik heb rond huis genoeg te doen We hebben een perceel met olijfbomen Ook zijn we bezig met het opzetten van een groentetuin, en we hebben hier elf soorten fruit hangen Verder jagen we op het terrein van een boer naast ons. De dieren die we schieten, slacht ik zelf Als je vis kunt fileren, lukt een hertje of een wild zwijn ook wel.
Daarnaast ik ben bezig met het aanvragen van vergunningen voor de vismarkt in Valencia. Tussen drie en acht uur ’s morgens komen groothandels en restaurants op die markt hun inkopen doen. Ik wil kijken of ik daar verse vis kan inpakken en verkopen.
Mensen vragen ons vaak hoe we het allemaal gedaan hebben met de
INGREDIËNTEN: Ui, knoflook, rode paprika, tomaten, zout, olijfolie, witte droge wijn, doperwten, olijfolie, saffraan, rijst en naar keuze kip/konijn/rund en/ of gamba’s.
BEREIDING:
Schil en snij de ui en knoflook zo klein mogelijk en zet die op laag vuur. Snij de paprika en de tomaten in kleine stukjes en doe ze in de pan.
Laat het geheel pruttelen op laag vuur totdat alles goed gaar is geworden en het tomatenvocht verdampt is. Voeg, naar smaak, een beetje zout toe.
Voeg vervolgens het vlees naar keuze toe en laat dit alles mee sudderen, totdat het vlees gaar is.
emigratie. Het heeft geholpen dat we bij de aankoop van ons huis contact hebben gehad met een makelaar die zelf vanuit Nederland naar Spanje is geëmigreerd.
Het huis was verder in goede staat In Spanje is dat wel een dingetje. We hebben meerdere huizen bekeken en bij sommige was het een grote rommel. Ik heb mijn schoonvader meegenomen op onze zoektocht, die kan de staat beter beoordelen dan ik. Van dit huis zei hij dat het in topstaat was.
Onze grootste angst was dat de kinderen hier niet zouden aarden en het niet leuk zouden vinden. Ze komen toch in een klas waarin kinderen alleen Spaans spreken Maar het viel alles mee. Na twee dagen school wilden ze niet eens meer mee naar huis Het is grappig om te zien hoe onze blonde dochters de aandacht trekken. Op school hadden ze gelijk allemaal Carlossen om zich heen De oudste kwam thuis en zei: „Er heeft een jongen op mijn hand gekriebeld ” Lachend: „Ik zei: „Laat hem nog even wachten hoor, anders moet ik op school komen.””
In deze omgeving is 99 procent
Zodra het vlees gaar is, een beetje droge wijn toevoegen en alles even opkoken.
Doe dan de rijst erbij, meng alles goed en stop met roeren. Voeg nu water toe, totdat de rijst onder water komt te staan en een snufje saffraanpoeder. Het vuur moet niet te hoog staan.
Als de rijst enigszins zacht is geworden en het water bijna verdampt is, kun je eventueel nog wat zout erbij doen.
Zodra de rijst echt zacht is geworden en het water helemaal verdampt is, voegt je voor de kleur wat doperwtjes toe. Doe het vuur uit en bedek de pan met een theedoek. Laat het 10 á 15 rusten... Gegaarde gamba’s zonder schaal, kun je tegen het einde van de kooktijd toevoegen.
van de mensen rooms-katholiek of niet-gelovig. Maar dat was voor ons geen reden om niet te gaan Je wilt in de wereld een zoutend zout en een lichtend licht zijn. We zullen dat niet meteen met woorden doen, want dan gooien we misschien deuren dicht. Maar spelenderwijs, als we in contact komen met Spanjaarden, hopen we iets te kunnen laten zien van wie Jezus is. We hebben hier nog geen kerk gevonden waar we als gezin naartoe kunnen gaan. We zijn bij een aantal gemeenten geweest, maar die liggen algauw op zo’n vijftig minuten rijden van ons huis. We staan nu nog in contact met onze gemeente op Urk
Ik heb er niet zo’n moeite mee dat onze dochters zullen opgroeien in een seculiere omgeving We geven hun thuis normen en waarden mee en hopen dat ze daarmee ook invloed hebben op hun omgeving Spaans leren is nog wel een ding. De taal is vrij simpel, maar om je die eigen te maken moet je je voor honderd procent inzetten. Daar ontbreekt het nogal eens aan, omdat ik veel met de winkel bezig ben Maar
straks kan ik er meer aandacht aan geven.
Het mooiste aan het wonen hier is het buitenleven. In Nederland zit je het grootste deel van je tijd binnen, hier leven we buiten En je hebt hier zo’n 300 dagen per jaar zon. Ook het zelfvoorzienend leven geeft ons voldoening
Wat hier echt opvallend anders is, is de rol van de klok. Ik ging pas rond acht uur naar een elektriciteitswinkel, maar er was niemand Een uurtje later nog niet. Pas om halfelf kwam de eigenaar opdagen. Bleek dat hij het de avond ervoor laat had gemaakt en daarom wilde uitslapen. Dat is normaal hier. Ik ging met mijn vishandel ook weleens wat later open, maar dan waren de klanten op z’n zachtst gezegd kwaad. We wonen hier nog maar vier maanden, maar ik heb het idee dat we op onze plek zitten. Mijn vrouw vindt het al moeilijk als ze terug moet voor een trouwerij. Toch Anja?” Op de achtergrond klinkt de stem van zijn vrouw door de telefoon: „Si ”
Lachend: „We liggen nu lekker in de hangmat. Het is heerlijk warm vandaag ”
B r o n : p a s s i e v o o r a n d a l u s i e . n l
“We hebben een melkveehouderij met 180 koeien.”
“Vanaf de eerste schooldag
gaat het goed met de kinderen.”
Eindelijk konden ze hun droom waarmaken. Niet in Nederland, maar in Denemarken, waar boerenland goedkoper is en boerderijen beter getolereerd worden. Jacco en Wilma van de Werfhorst met hun zes kinderen genieten nu van hun melkveehouderij in Zuidwest-Jutland.
tekst: JACOMIJN ARIAKHAH beeld: FAMILIE VAN DE WERFHORST
Wilma van de Werfhorst (38): „In Nederland hadden wij geen boerenbedrijf. Daar was ik juf en Jacco zzp’er.”
Jacco (43): „Al was het grootste deel van mijn werk wel gerelateerd aan de agrarische sector. Zo reed ik melk voor boeren en voer voor voerbedrijven. Ik had het prima naar mijn zin als zzp’er, maar we bedachten dat áls ik nog een keer boer wilde worden, we niet te lang meer moesten wachten.”
Wilma: „We hebben gekeken naar boerenbedrijven om over te nemen Maar in Nederland worden die niet alleen actief tegengewerkt, maar is de grond ook heel duur ”
Jacco: „Canada stelt weer hoge eisen aan boerenimmigranten. Zo moet je een hogere agrarische
opleiding gevolgd hebben en ben je verplicht ervoor te zorgen dat je twee fulltimewerknemers in dienst kunt nemen.
Wilma: „We hebben ook Frankrijk overwogen, maar we vonden het belangrijk om voor een land te kiezen waar onderwijs en gezondheidszorg goed geregeld zijn Denemarken lijkt wat dat betreft op Nederland.”
Jacco: „Hier koop je 5 hectare grond tegen de prijs waarvoor je in Nederland een hectare koopt. Ik was in deze omgeving al verschillende keren met mijn vader geweest om te vissen. Ik had gezien dat dit een mooi land is, met relaxte mensen Bovendien is het heerlijk rustig. Een beetje vergelijkbaar met de Flevopolder, maar dan zonder al die vierkante blok-
ken. Het is hier meer glooiend, met allemaal kronkelweggetjes.”
Wilma: „Vorig jaar zijn we in de voorjaarsvakantie met z’n allen bij te koop staande boerderijen gaan kijken Zo kregen we een idee van het leven dat ons hier te wachten stond. We hebben veel over onze beslissing nagedacht, erover gelezen en ervoor gebeden Ook zonder de kinderen zijn we meerdere keren bij een boerenbedrijf gaan kijken Dan reden we ’s morgens vroeg naar Denemarken en waren we ’s avonds weer terug. We zochten specifiek in een buurt waar christelijke scholen zijn. Eind vorig jaar kochten we Lindegaard Dairy en sinds november wonen we bij onze melkveehouderij met 180 koeien.”
Jacco: „Ik zag er het meest tegenop
Danish pastry is een zoet Deens gebakje van (blader)deeg gevuld met roomkaas en vers fruit.
BENODIGDHEDEN:
6 plakjes bladerdeeg (ontdooid), 150 gram roomkaas, 1 theelepel vanille extract, 50 gram suiker, vers fruit naar smaak (zoals aardbeien, frambozen of blauwe bessen), 1 eigeel, scheutje melk
BEREIDINGSWIJZE:
Verwarm de oven voor op 200 graden boven- en onderwarmte.
Snij de bladerdeegplakjes in een gewenste vorm.
Meng dan de roomkaas met het vanille extract en de suiker.
Verdeel mengsel over het midden van de plakjes bladerdeeg.
Verdeel hierover het verse fruit.
Smeer het opstaande randje in met een geklutst eigeel en een scheutje melk.
Bak de Danish nu in 15-20 minuten goudbruin en gaar.
om de kinderen hier naar school te laten gaan. We waren bang dat ze het misschien niet goed zouden hebben Maar dat is erg meegevallen.”
Wilma: „We hebben zes kinderen. Onze oudste, Lisette, is 16 Zij heeft het afgelopen halfjaar op een kostschool gezeten. Dat doen de meeste jongeren hier Nu gaat ze naar een andere school, een gymnasium.”
Jacco: „Die tijd op de kostschool is heel goed voor haar geweest Sociaal, maar ook wat de taal betreft. Ze spreekt zo goed Deens dat onze bezoekers zeggen dat ze hier wel geboren zou kunnen zijn.”
Wilma: „Ewout, Rutger, Coralie en Esmee gaan naar de basisschool, een ”Kristne Friskole” op zo’n tien kilometer van ons bedrijf vandaan. Daar ga je vanaf je zesde tot ongeveer je vijftiende jaar naartoe Ze beginnen er altijd met een dagopening. Alleen Lucas, onze jongste van vier jaar, gaat nog niet naar school, maar naar de ”Børnehave”, een soort kleuterschool.
Jacco: „Het maakt ons trots hoe de kinderen het allemaal doen; vanaf de eerste dag op school gaat het goed Ik ben er jaloers op hoe goed
ze Deens spreken Zelf zit ik altijd op de boerderij. En veel verkopers die hier komen, hebben een Nederlandse achtergrond Ik spreek het Deens nog voor geen meter, laat ik maar eerlijk zijn. Gelukkig spreken de Denen allemaal goed Engels ”
Wilma: „Het leven hier bevalt ons heel goed. Natuurlijk missen de kinderen weleens vriendjes en vriendinnetjes, het is niet alleen maar rozengeur en maneschijn. Maar dan bellen of appen ze met hen Wat wijzelf het meest missen, is dat we niet even bij onze ouders of andere familie een kop koffie kunnen drinken En soms missen we het vertrouwde van onze Nederlandse kerk, en dat we alles kunnen begrijpen ”
Jacco: „Wat opvalt, is dat er in Denemarken minder aversie is tegen het christendom Bijna alle Denen zijn lid van een kerk, maar doen er verder niet veel mee.”
Wilma: „Christen-zijn is hier anders dan in Nederland. Het is bijvoorbeeld heel normaal om na de kerk samen ergens wat te gaan eten of boodschappen te doen in de supermarkt. Maar hoe groot de verschillen ook zijn, uiteindelijk gaat
het om het geloof in de Heere Jezus Wij gaan vaak naar een vrije gemeente. Daar voelen we ons het meest thuis Het is een kleine gemeente en er is maar om de zondag een kerkdienst. De andere zondag gaan we daarom naar een evangelische gemeente in de buurt. We zijn nog lid bij onze oude gemeente, de hersteld hervormde gemeente van Elspeet ”
Jacco: „Lisette gaat nu naar een niet-christelijke middelbare school Voor haar vind ik het goed dat ze bewuste keuzes moet maken wat haar overtuiging betreft.”
Wilma: „In Nederland doe je als jongere toch veel meer uit gewoonte. Maar toen Lisette hier voor het eerst naar school ging, vroegen christelijke klasgenoten haar: „ Geloof je ook in Jezus? Wat fijn!” Zo’n gesprek kun je je op een reformatorische school niet voorstellen.”
Jacco: „En dat is toch de kern. Het belangrijkste voor ons, zeker toen we emigreerden, is de wetenschap dat God overal bij ons is en dat Hij voor ons zorgt Waar we ook zijn ”
ZIE OOK YOUTUBEKANAAL LINDEGAARD BOERDERIJ.
„Ik wil leren vliegen met een ventilator op m’n rug”, zeg ik op een dag tegen m’n vrouw. „Oké”, zegt ze. En dan gaat ze verder met het verschonen van dochterlief. „Ik ben serieus”, probeer ik nogmaals haar aandacht te vangen. „Dat weet ik”, zegt ze. „En morgen bedenk je dat je een oude caravan wilt opknappen. Maar als je het niet erg vindt; de kinderen moeten naar bed.”
Teleurgesteld druip ik af Het onnavolgbare algoritme van YouTube heeft in zijn wijsheid besloten mij een video van een paramotorvlieger voor te schotelen Een jongeman stijgt op in z’n achtertuin, scheert langs boomtoppen en over koeien en landt een paar minuten later op ’t grasveld bij de McDonald’s Nu is een sappig hamburgertje van de gouden driepoot sowieso niet te versmaden, maar het is met name de manier van arriveren bij de eetgelegenheid die me doet watertanden
Arien van Ginkel is (pleeg)vader van vier kinderen, onder wie een tweeling, en werkzaam als mediastrateeg
Nederland telt slechts enkele honderden paramotorvliegers, leert even googelen mij Terwijl het in ons land goed te doen is, zolang je een grasveldje hebt waar je kunt opstijgen En uit de buurt blijft van militaire vliegvelden en aanverwante artikelen
Vlak in de buurt kun je een cursus volgen, ontdek ik Misschien zou ik wel naar m’n werk kunnen vliegen. Eens even kijken of daar een plek is waar je fatsoenlijk kunt landen Financieel zou ik er met mijn nieuwe vervoersmiddel niet op achteruitgaan, reken ik uit Als ik m’n kilometervergoeding tenminste blijf krijgen.
„Is je bevlieging alweer voorbij?” vraagt m’n wederhelft als ze een kwartiertje later beneden komt Nu zat ik zojuist nog klaar met het filmpje om haar te enthousiasmeren. Tot ik ontdekte dat ik met m’n huidige gewicht lastig van de grond kom. Dus laat maar even
Misschien zou ik wel naar mijn werk kunnen vliegen. Kun je daar fatsoenlijk landen?
Ingrediënten (voor 2 personen): 200 g pasta, 100 g spekjes, 2 eieren, 100 g geraspte Parmezaanse kaas, 3 el pastakookvocht, 2 takjes verse peterselie, olijfolie en peper.
Bereidingswijze: 1. Kook de pasta volgens de instructies op de verpakking. 2. Doe de spekjes in een koekenpan en bak ze goudbruin. 3. Meng in een schaaltje de eieren en de geraspte Parmezaanse kaas. 4. Zet als de spekjes krokant gebakken zijn het vuur zacht en voeg de gekookte pasta en 3 el kookvocht toe. Meng alles en zet na 1 minuut het vuur uit. 5. Haal de pan van het vuur en voeg het Parmezaanse kaas-mengsel toe. Blijf roeren tot je een romige pasta hebt. 6. Serveer de pasta met wat verse peterselie, een scheutje olijfolie en een snufje peper.
tekst:
vREDACTIE TERDEGE beeld: LEKKER EN SIMPEL
Een site om hun moeders te laten zien wat ze gegeten hadden. Zo begonnen Jorrit en Sofia. Inmiddels telt lekkerensimpel.com er dan 5000 recepten en trekt hun site meer 2 miljoen bezoekers per maand
mee dan ALW WAA Sofi koke paal zen op z 2012 mak rece late
WEER RUIM 10 JAAR ”LEKKER EN SIMPEL” AROM ZIJN JULLIE OOIT BEGONNEN?
ia: „Jorrit en ik konden eigenlijk allebei niet en en aten iedere week hetzelfde. Op een beld moment kwamen die gerechten onze neuuit. In diezelfde tijd raakte Jorrit uitgekeken zijn spelcomputer en zo kwam hij in januari 2 met het idee om een site met recepten te ken. Vanaf dag 1 hebben we dagelijks een ept geplaatst en dat doen we nu, ruim 10 jaar r, nog steeds ”
WAT VOEGT ”10 JAAR LEKKER EN SIMPEL” TOE AAN DE KOOKBOEKEN DIE AL OP DE MARKT ZIJN?
„Onze kookboeken kun je iedere dag gebruiken. Het zijn boeken met gemakkelijke recepten, niet te veel ingrediënten en ingrediënten die je gewoon bij de supermarkt haalt. De recepten die onze bezoekers het meest waarderen, hebben een plekje in ons jubileumkookboek gekregen
Natuurlijk staan ook onze lievelingsrecepten
daarin De vraag: ”Wat eten we vandaag?” is met ons kookboek gemakkelijk te beantwoorden De meer dan 150 recepten zijn een mix van salades, pasta’s, een lekkere poké bowl, wraps, soep en natuurlijk ook zoete lekkernijen als appelcake, tiramisutaart of kokosmakronen.”
HEBBEN JULLIE NOOIT EEN DAG WAAROP JULLIE
DENKEN: HELP WAT ETEN WE VANDAAG?
„Haha, ja dat hebben wij ook weleens. Gelukkig heb ik een lijstje in mijn telefoon met ideetjes
jorrit en sophia
voor recepten. Ik neus dan even tussen deze ideeën, en dan kan ik weer vooruit Als ik namelijk een idee voor een recept heb, noteer ik dat altijd meteen in mijn telefoon. Handig voor de momenten waarop je wat inspiratie nodig hebt ”
WAT ZIJN JULLIE FAVORIETE RECEPTEN? EN HEBBEN JULLIE GROENTEN DIE JULLIE NIET LEKKER VINDEN?
„Onze favoriete recepten zijn lasagne bolognese en risotto met pesto en tomaatjes uit de oven Allebei superlekker en ze staan ook regelmatig bij ons op tafel. Gerechten met champignons slaan we liever over ”
IN OKTOBER 2014 BRACHTEN JULLIE JE EERSTE KOOKBOEK UIT INMIDDELS STAAT DE TELLER OP ZEVEN BOEKEN EN ZIJN ER MEER DAN 250.000
EXEMPLAREN VAN JULLIE BOEKEN VERKOCHT. WAAR DROMEN JULLIE NOG VAN?
„Oef lastig! We dromen nog wel van een eigen product in de supermarkt of een koffietent/theehuis waar ook lekkere koekjes en taarten worden verkocht Wie weet ”
Zijn werk confronteert Hans van Schuppen dagelijks met de dunne grens tussen leven en dood. Als urgentieanesthesioloog wordt hij uitsluitend ingezet bij acute en levensbedreigende situaties. ”Daardoor wordt het allerhoogste niveau van functioneren gevraagd.”
tekst: HUIB DE VRIES beeld: RENATE BLEIJENBERG-VAN LEEUWEN
Op de middelbare school had Hans van Schuppen interesse in verschillende vervolgstudies: sterrenkunde, geneeskunde, of een militaire opleiding. Dankzij een jeugdvriendin werd het geneeskunde. „Ze vroeg me om met haar mee te gaan naar een EHBO-cursus. Dat leek me wel zinvol. We behaalden het EHBO-diploma bij het Rode Kruis in Veenendaal, de plaats waar ik opgroeide. Daarna stroomde ik door naar SIGMA, de Snel Inzetbare Groep ter Medische Assistentie, die wordt ingezet bij rampen. Aan deze opleiding waren stages bij de ambulance en de spoedeisende hulp verbonden. In dat traject kwam ik tot de conclusie dat geneeskunde heel goed bij mij past Vooral de acute geneeskunde.”
Hoewel hij ook welkom was bij de Erasmus Universiteit in Rotterdam, koos hij voor Maastricht. „De opleiding daar stond bekend als innovatief, door een probleemgerichte aanpak. Bovendien was het hele eerste studiejaar gericht op acute geneeskunde Dat trok me ” Na zijn afstuderen als basisarts specialiseerde hij zich in het Universitair Medisch Centrum Utrecht tot urgentie-anesthesioloog en intensivist. Al sinds het begin van zijn specialisatie is hij ook actief in onderwijs en onderzoek, met name op het gebied van reanimatie. Komende maand hoopt hij te promoveren op een Engelstalige dissertatie over specialistische reanimatie buiten het ziekenhuis.
Sinds 2015 is Van Schuppen verbonden aan het Amsterdam UMC Hij wordt voornamelijk ingezet bij niet-geplande operaties. Op de af-
deling spoedeisende hulp geeft hij leiding aan het reanimatieteam
Daarnaast draait hij wekelijks één tot twee diensten van twaalf uur bij het Mobiel Medisch Team (MMT), dat zo nodig uitrukt met de traumahelikopter ”Lifeliner
1” Daar is het hollen of stilstaan „Zolang er geen melding is, hebben we tijd voor onderhoud of administratief werk Gaat de pieper, dan zitten we binnen drie minuten in de lucht. Gisteren was het best druk, toen hadden we in twaalf uur tijd tien oproepen ” Het MMT biedt specialistische zorg, aanvullend op de ambulancezorg „Hoewel de Nederlandse professionals in de ambulancezorg tot de hoogst opgeleiden behoren, hebben sommige patiënten aanvullende behandeling nodig. We focussen ons op het stabiliseren van vitale functies, bijvoorbeeld door het geven van narcose, het plaatsen van een beademingsbuisje en beademing ”
In totaal telt Nederland ongeveer vijftig MMT-artsen, verdeeld over vier teams: Amsterdam, Rotterdam, Nijmegen en Groningen Een dienstploeg bij het MMT van Amsterdam telt vier personen: de arts, de verpleegkundige, de piloot en de chauffeur.
„De verpleegkundige heeft tijdens het vliegen de functie van copiloot De chauffeur bestuurt het MMTvoertuig als het team met de auto sneller ter plaatse kan zijn, of wanneer vliegen niet mogelijk is door de weersomstandigheden. Bij inzet per helikopter is de chauffeur verantwoordelijk voor de veiligheid rondom het heliplatform.”
Het vervoer van patiënten naar het
„Ik kwam tot de conclusie dat geneeskunde heel goed bij mij past; vooral de acute geneeskunde”
ziekenhuis gebeurt maar zelden met de helikopter, vanwege de tijd die het vraagt om hen goed in de heli te installeren. Transport per ambulance gaat vrijwel altijd sneller. Bij pakweg de helft van de meldingen wordt tijdens het aanvliegen besloten dat het Mobiel Medisch Team terug kan keren naar de basis. Omdat er geen aanvullende zorg nodig blijkt, of het slachtoffer reeds is overleden
De uitdaging van zijn werk ligt voor Van Schuppen in de grote impact van zijn handelen „Het is leven of dood Daardoor wordt het allerhoogste niveau van functioneren gevraagd. Dat past bij mij. Ik ben perfectionistisch van aard en leg de lat graag hoog.”
Een ander aspect dat hem aanspreekt, is de intensieve samenwerking met zowel teamleden als andere hulpverleners. „Te beginnen met burgers die al zijn begonnen met reanimeren. Ik zie de burgerhulpverleners echt als
collega’s Deze mensen maken het verschil, want ze zijn vaak als eerste aanwezig na melding van een hartstilstand Het starten van reanimatie en het gebruik van een AED in de eerste minuten is vaak levensreddend.”
De specialist uit Soest moet zijn werk bij het MMT per definitie in hectische omstandigheden ver-
In samenwerking met Terdege wordt op 16 november 2023 het congres ”Grenzeloze zorg: is het (n)ooit genoeg?” gehouden, in De Schakel te Nijkerk. Centraal staat de vraag: Moet/ mag alles wat kan? Initiatiefnemers zijn Thijs Aarten en Hessel Loosman, werkzaam als ambulanceverpleegkundige bij Witte Kruis Harderwijk. Doelgroep: (specialistisch) verpleegkundigen, medisch specialisten en andere zorgverleners. Inschrijven kan via terdege.nl/hetzorgcongres.
’s Morgens worden lezingen gehouden door:
- HANS VAN SCHUPPEN, urgentie-anesthesioloog in Amsterdam UMC
- CORSTIAAN DEN UIJL, intensivist (cardiologist) in het Rotterdamse Maasstad Ziekenhuis
- RINEKE HEIJ, beleidsadviseur op de afdeling Advies & Toerusting van de Nederlandse Patiëntenvereniging.
- HANNEKE TER BEEK, ambulanceverpleegkundige en coach voor zorgprofessionals
’s Middags worden workshops gegeven, onder meer door de Reformatorische Maatschappelijke Unie. De dag zal plenair worden afgesloten door prof. dr. Stef Groenewoud, bijzonder hoogleraar ethiek van de zorg aan de Theologische Universiteit Kampen.
Voor meer informatie, zie terdege.nl/hetzorgcongres.
„Burgers die al beginnen met reanimeren maken het verschil”
richten, met zeer beperkte informatie Voor uitvoerig onderzoek is geen tijd. „Op basis van een snelle inschatting neem je beslissingen. Dan kun je er ook naast zitten Met die onzekerheid moet je leren omgaan. Intussen ben ik meer dan twintig jaar op dit terrein actief, waardoor ik de nodige ervaring heb opgebouwd, maar je blijft leren.”
Hoewel hij zijn werk maar zelden mee naar huis neemt, raakte Van Schuppen emotioneel niet afgestompt. Wel trad in de loop der jaren een zekere gewenning op in het verlenen van hulp in een levensbedreigende situatie. „Dat is maar goed ook. Het stelt je in staat om je medisch-technische taak goed uit te voeren. Die probeer ik wel te combineren met een menselijke benadering, naar de patiënt en de omstanders. Het komt voor dat mensen onder je handen overlijden Dan probeer ik aandacht te geven aan familieleden, als die aanwezig zijn.”
Zodra een inzet is afgerond, meldt het Mobiel Medisch Team zich bij de Meldkamer Ambulancezorg meteen weer beschikbaar voor een volgende oproep. „Met die vier MMT’s moeten we heel Nederland dekken Daardoor kan het voorkomen dat je een paar oproepen achter elkaar hebt, wat het werk intensief maakt ”
Na elke uitruk wordt een zogeheten debriefing gehouden „Dat is heel belangrijk, in veel opzichten. Je evalueert niet alleen de gemaakte keuzes en de communicatie met alle partijen, maar er is ook ruimte voor de emotionele kant. Door
het intensieve onderlinge contact tijdens het werk leer je elkaar goed kennen en vormen we een zeer hecht team. Dat is de beste preventie tegen uitval door emotionele problemen Voor mij persoonlijk is verder mijn vrouw Jolanda, zelf verpleegkundige, tot grote steun We kunnen goed praten over ons werk, onze drijfveer om goede zorg te geven en wat ons raakt.” Het debriefen is al veel langer gebruikelijk binnen andere werkvelden, zoals defensie en politie. „Er zijn veel overeenkomsten met die terreinen, zoals het werken onder stressvolle omstandigheden en het belang van teamwerk, leiderschap en communicatie. Een arrestatieteam is vergelijkbaar met een reanimatieteam, al hoeven wij natuurlijk niet te vrezen voor ons eigen leven.”
In zijn werk weet de christelijke arts uit Soest zich sterk geïnspireerd door de Bijbelse geschiedenis van de opwekking van Lazarus, beschreven in Johannes 11 Met name de woorden: „Jezus weende.” „Het woord voor wenen in de grondtekst is heel krachtig Jezus was heilig verbolgen over de gebrokenheid van het leven, met de dood als dieptepunt Dat is voor mij heel wezenlijk De dood hoort niet bij het leven, zo heeft God het niet bedoeld. Dat is ook te zien aan de reactie van Jezus Hij roept Lazarus tot leven uit het graf en heeft tal van zieken genezen. Daarom
hebben ook wij de strijd aan te gaan tegen de dood ”
Vanuit deze overtuiging is Van Schuppen het principieel oneens met een gelaten houding ten opzichte van ziekte en lijden „De christelijke ethiek staat vaak bekend om wat we allemaal niet zouden moeten doen, terwijl van christelijke zorgverleners juist een proactieve houding mag worden verwacht Hoe kunnen we de zorg die wij geven verbeteren, elk op ons eigen terrein?”
Tegelijk pleit hij voor realiteitszin op individueel niveau. „Ik zeg niet dat we altijd maar alles moeten doen Goede zorg begint met een goed gesprek. Medisch handelen dient wel zinvol te zijn. Dat geldt ook voor reanimatie ”
NAAM: Hans van Schuppen
LEEFTIJD: 40 jaar
BURGERLIJKE STAAT: Gehuwd, vader van 4 kinderen in de leeftijd van 7 tot 13 jaar
KERKELIJKE ACHTERGROND: hersteld hervormde gemeente Soest
BEROEP: urgentie-anesthesioloog en MMT arts
NEVENFUNCTIES: Onderzoeksleider van ARREST, een groep die onderzoek doet naar reanimatie
Bestuurslid en voorzitter van de Medische Adviesraad van de Nederlandse
Reanimatie Raad (NRR)
„Jezus was heilig verbolgen over de gebrokenheid van het leven, met de dood als dieptepunt”
De Nederlandse reanimatiezorg behoort tot de top van de wereld, mede door het landelijke netwerk van burgerhulpverleners, de inzet van Automatische Externe Defibrillators (AED’s) en de hoogwaardige ambulance- en ziekenhuiszorg.
Toch ziet Van Schuppen ruimte voor verdere optimalisatie, onder meer door een nog breder implementeren van AED’s. „Kerken kunnen een goed voorbeeld geven door hun AED niet aan de binnen- maar aan de buitenzijde van het kerkgebouw op te hangen, en die aan te melden bij HartslagNu, zodat ook de buurt er gebruik van kan maken. Er zijn nog te veel mensen die nodeloos overlijden door een hartstilstand.”
Door zijn werk kwam de urgentieanesthesioloog anders in het leven te staan. „Ik ben me ervan bewust dat elke dag mijn laatste kan zijn. Dat relativeert tal van andere zaken, vooral materiële. Verder maakt mijn werk me heel dankbaar voor alles wat God geeft ”
Jaren geleden legde hij met zijn vrouw al een aantal zaken vast voor het geval een van beiden onverwachts komt te overlijden „Het is niet vanzelfsprekend dat we oud worden ”
Op het congres ”Grenzeloze zorg” dat op 16 november wordt gehouden, hoopt hij zijn visie op het thema naar voren te brengen „De zorg zelf kent zijn grenzen, maar onze inzet moet grenzeloos zijn. Ik mis in de christelijke zorg te veel de verbolgenheid van Jezus bij het graf van Lazarus. We hebben te vechten tegen de gebrokenheid in deze wereld, als ambassadeurs van Christus.”
Terdege in samenwerking met Thijs Aarten en Hessel Loosman van HET-zorgcongres
D.V. 16 NOVEMBER organiseert HET Zorgcongres samen met Terdege een ZORGCONGRES.
D.V. 16 NOVEMBER organiseert HET Zorgcongres samen met Terdege een ZORGCONGRES.
THEMA
Grenzeloze zorg is het (n)ooit genoeg? SPREKERS
MMT arts Hans van Schuppen, intensivist Corstiaan den Uil, beleidsadviseur Rineke Heij en Hanneke ter Beek, coach voor zorgprofessionals.
MEER INFORMATIE EN INSCHRIJVEN
terdege nl/hetzorgcongres. Prijs: €130,- (inclusief lunch) ACCREDITATIE
VNVN (6 punten) / VS (5 punten) / NAPA (6 punten) zijn reeds toegekend
Lezen: Lukas 18:1-8
In de vergelijking plaatst Jezus Zijn Vader tegenover de onrechtvaardige rechter. Twee rechters, toch bestaat tussen beiden een hemelsbreed verschil. Met drie tegenstellingen verkondigt Jezus hoe wij aanhoudend mogen bidden tot Zijn Vader.
Het eerste verschil is de houding van beiden De onrechtvaardige rechter blijft vanaf het begin tot het eind onbewogen en egoïstisch. Dat hij op enig moment de zaak van deze weduwe in behandeling neemt, komt niet doordat eindelijk zijn hart breekt. Tot het bittere eind blijft hij zichzelf Bewust Hoor maar hoe hij zichzelf typeert: „Hoewel ik God niet vrees en geen mens ontzie” (4). Hij staat dus niet alleen zo bekend onder de mensen (2), hij weet dit ook van zichzelf Schaamteloos zet hij zichzelf zo neer. Maar hij gaat nog verder, door aan zichzelf uit te leggen waarom hij toch die weduwe helpt. Hij is bang dat het escaleert Dat ze hem op enig moment aanvliegt en een blauw oog slaat (5) Tja, hoe ga je dat uit op een verjaardag aan de visite uitleggen?
Het is dus puur eigenbelang waarom de onrechtvaardige rechter de weduwe helpt.
Tegenover deze vreselijke kerel plaatst Jezus Zijn Vader Hij is met innerlijke ontferming bewogen Voordat u bidt, staat Hij al klaar om te
luisteren, te helpen en u genade te bewijzen U hoeft Hem niet tot een antwoord te bewegen. Hij is in Zichzelf bewogen. Hij wil uw bede verhoren
Trouwens, wat een verschil tussen de kantoordeur van de onrechtvaardige rechter en de toegang tot Gods genadetroon Wekenlang stond die weduwe voor een gesloten deur Het is dat de onrechtvaardige rechter op enig moment de deur uit eigenbelang opent, anders bleef de deur dicht Maar toen u en ik de deur naar God in het nachtslot gooiden, opende Hij de deur aan de binnenkant. Met het stellen van de vraag: „Waar ben je?” scharnierde de deur naar Gods genadetroon open op de scharnieren van Gods beloften En: is er sinds Golgotha eigenlijk nog wel een deur? Het voorhangsel is toch gescheurd? Er is nu toch een vrije toegang tot de troon van Gods genade? God vroeg als eerste naar u, opdat u zou vragen naar Hem. Wat houdt u nog tegen om te bidden? Begin bijvoorbeeld eens met het stellen van de vraag: „Heere, Wie bent u?”
Het eerste verschil betreft de houding van de onrechtvaardige rechter en de houding van God de Vader. De onrechtvaardige rechter is onbewogen, God is in zichzelf bewogen. Het tweede verschil is de eenzaamheid van de weduwe tegenover het gezelschap van een bidder.
Vanaf het begin tot het eind is de weduwe alleen Er is niemand die haar zaak behartigt. Je zou toch verwachten dat op enig moment iemand haar te hulp schiet, maar dat blijkt niet zo te zijn. Echter, een bidder staat nooit alleen. Hij is altijd samen met de Vader, de Zoon en de Heilige Geest Laten we met de laatste beginnen Binnen de raad des vredes is de Heilige Geest aangewezen om te wonen in het hart van een zondaar. Daarvoor neemt de Geest eerst alles uit Christus om dat vervolgens allemaal toe te passen aan uw hart. Het toepassende werk van de Heilige Geest blijft nooit zonder gevolgen. Een van de eerste gevolgen is het gebed Hoe Gods Geest iemand bekeert, kan heel verschillend zijn Door die verschillen bewijst Christus’ Geest Zijn vrijmacht. Maar het eerste wat alle zondaren doen wanneer de Geest hen wederbaart en vernieuwt, is bidden. Mede om die reden heet Hij de Geest der genaden en der gebeden. Alleen de Geest heet zo, dus niet de Vader, noch de Zoon Die Geest bidt ook wanneer iemand om wat voor reden
dan ook niet meer kan bidden gelijk het behoort Achter het niet meer kunnen bidden, kunnen verschillende oorzaken schuilgaan. Bijvoorbeeld: moedeloosheid, geestelijke verlating, depressie, angst, grote verslagenheid of een andere geestelijke of psychische reden. Op die momenten bidt de Geest met onuitsprekelijke zuchten tot God Het gebed van de Geest houdt het zinkende schip van een zondaar drijvend, zodat het toch behouden aankomt in de haven van de eeuwige rust Behalve de Geest is in de binnenkamer ook de Zoon aanwezig. Hoewel de Zoon lichamelijk Zijn kerk in de hemel vertegenwoordigt, is Hij door Zijn Geest aanwezig in het hart van een zondaar Ook kent Hij mijn leven van binnenuit, omdat mijn leven Zijn leven was. Hij heeft mijn leven aan den lijve ondervonden. Ten slotte is in de binnenkamer de Vader aanwezig Om die reden kniel ik voor Hem, sluit ik mijn ogen. De binnenkamer is namelijk de enige plek op aarde waar ik zo dicht bij God ben, dat ik Hem bijna kan aanraken
Ds. C.P. de Boer is christelijk gereformeerd predikant te Sliedrecht en docent aan het HHS te Amsterdam
Stelling: wat ik in tijden van aanvechting voor geestelijke duisternis houd, blijkt achteraf Gods schaduw te zijn.
Onlangs bezocht ik Oekraïne; een land vol leed en zorgen! Ik sprak Oekraïners uit het oosten die in het westen een bestaan proberen op te bouwen. Op een begraafplaats waar veel jonge soldaten begraven liggen, zaten huilende moeders
Oorlog: je zou er moedeloos van worden. Al ruim een jaar staan onze partners dag en nacht klaar voor mensen die het hard nodig hebben: kinderen die té veel van de oorlog hebben gezien, ouderen die niet weg willen of weg kunnen uit het oosten.
Zo ook Iryna Linnyk, directeur van onze partnerorganisatie Het Anker Twee keer per maand reist ze, met gevaar voor eigen leven, naar de frontlinie. Ze deelt voedsel en water uit. Ze bemoedigt soldaten die de dood in de ogen zien. Maar meer nog: ze praat met mensen over de genade van God. “Als ik in de gebieden kom die bezet waren, zie ik veel verdriet Mensen hebben zoveel doorstaan en daarom wil ik doen wat ik kan. Alleen God is in staat om alle gevolgen van de oorlog te verwerken, maar het is onze taak om álles te doen voor onze naaste in nood.”
Ook voor Oekraïne is er een toekomst vol van hoop! Dat laat Iryna zien, maar er is nog veel werk voor haar te doen. Helpt u haar met gebed en financiële steun?
Gerben Heldoorn directeur
PS Kent u het lied ‘Een toekomst vol van hoop’? Dit lied is op onze website te beluisteren in het Oekraïens, gezongen door een koor uit Zuid-Oekraïne.
Ooit, een eeuwlang, functioneerde de psalmberijming van Datheen. Maar niet tot ieders tevredenheid. Ook
Jacobus Koelman en Wilhelmus à Brakel hoopten op een betere berijming. Die kwam tot stand in 1773 Aanleiding daartoe: toen een predikant in de Kloosterkerk te ’s-Gravenhage Psalm 78:33 opgaf, sloeg Prins Willem V demonstratief zijn kerkboek dicht De psalm
luidde: „Maer gelijck een dronckig mens hem opmaket, / als de wijn wel verteert is, en ontwaket, / die seer luijt tiert, en maeckt een seldsaem wesen;/ alsoo is oock onse
Godt opgeresen ”
God wordt hier met een dronkenman vergeleken en de prins wilde geen deel hebben aan blasfemie Hij gaf opdracht tot een nieuwe berijming. Onder leiding van Ahasveros van den Berg werd er door predikanten vanuit alle kerkprovincies een nieuwe berijming samengesteld Velen waren enthousiast.
Er waren er ook die treurden. Theodorus van der Groe zei: „Ze nemen de gouden vaten weg en we hebben er zilveren voor in de plaats gegeven” Hij was zo tegen de nieuwe rijm gekant dat hij in een preek over Amos 8:9-12 opmerkte:
„Dit ene moet ik u nog zeggen, dat de Heere onze God het psalmboek van Datheen dat wij nu hebben afgeschaft, de eer heeft aangedaan, dat hij met het bloed der martelaren rood geverfd en in de vlammen van het heetste vuur beproefd heeft en het daarom de eer zal aandoen,
dat Hij het in de toekomstige grote en vreselijke dag van Zijn wraak over Nederland niet in weeklage zal veranderen omdat het dan niet meer zal behoren tot de gezangen van de tempel die te dien dage zullen huilen Nee, dat droevige lot zal gaan over onze nieuwe gezangen en liederen die van beschaafder taal en van sierlijker en hoogdravender berijming zijn en die nu in Gods heilige tempel worden gezongen.” Van der Groe kon echter niets tegenhouden en het werd spoedig overal gezongen. Totdat de predikanten Budding en Ledeboer een halve eeuw later de klok terugdraaiden en Datheen in hun afgescheiden gemeenten herinvoerden Hoe moest dat toen in 1907 de Gereformeerde Gemeente ontstond, een samensmelting van kruisgezinden en ledeboerianen? Welke berijming zou men voortaan zingen? Bartel Meeuwse, ouderling bij de ledeboeriaanse gemeente te
Krabbendijke, wist het wel. Datheen natuurlijk! Toen hij op reis was naar de vergadering waarop het huwelijk tussen kruisgezinden en ledeboerianen gesloten werd, wist hij in Rotterdam de weg niet naar het huis van zijn gastheer, ds. Beversluis. Hij kreeg deze woorden in zijn hart: „God is recht, dus zal Hij door/ onderwijzing hen, die dwalen, /brengen in het rechte spoor ” Voortdurend wanneer hij de weg vroeg klonk het „Rechtdoor!” Toen Bartel eindelijk op de plaats van bestemming aankwam, deelde hij zijn bevinding met ds. Beversluis.
Tijdens de vergadering die volgde, pleitte Bartel nadrukkelijk voor het gebruik van Datheen in alle gemeenten Beversluis vroeg daarop of Bartel zich nog herinnerde welke woorden bij hem bovenkwamen toen hij op zoek was naar zijn pastorie? Bartel herhaalde die psalmwoorden en kreeg als repliek: „Wist u wel dat dit Psalm 25:4 was uit de nieuwe berijming?” Prompt verdween Bartels starheid, vanaf nu gunde hij een ieder de vrijheid betreffende het psalmgezang Er valt commentaar te leveren op de berijming van 1773. Opperwezen en deugd zijn te nadrukkelijk aanwezig. Sommige dichters kwamen zelfs uit remonstrantse kringen. Ds Koster van Montfoort zei vroeger: „De berijming van Datheen is een ruwe klomp goud, die van 1773 gepolijst zilver ”
GEROEPEN TOT VERKONDIGING EN ONDERWIJS, DEEL 4
Het dienstwerk in Nederlandse gemeenten werd voor de hervormde ds. J. Kommers (75) twee keer onderbroken door jarenlange arbeid op het zendingsveld. Eerst in Kenia, later in Mozambique. Terug in Nederland bleef hij zich zendeling voelen. Door God geroepen en de weg gewezen.
tekst: HUIB DE VRIES beeld: RENATE BLEIJENBERG-VAN
„Roeping is voor mij gehoorzaamheid aan het Evangelie”LEEUWEN
Het was een kleine wereld waarin Hans Kommers opgroeide De buurtschap Gortel, destijds 28 huizen groot, in het hart van de Veluwse bossen. Vader Machiel Kommers gaf er veertig jaar leiding aan een minischooltje, aan het eind van de 19e eeuw gesticht vanuit het verlangen om ook op de woeste gronden van Gortel de banier van Koning Jezus te planten. „Mijn klas telde twee leerlingen. Enkele jaren deed mijn vader de hele school ”
Naast zijn arbeid als schoolhoofd en docent aan landbouwcursussen ging Kommers senior elke zondagmorgen voor „Zaterdagmiddag bouwden mijn broer en ik het klaslokaal om tot kerkzaal. We sleepten de verhoging, de preekstoel en het orgel naar de juiste plek; de te zingen psalmen en de Schriftlezing schreven we met krijt op een bord. Aansluitend speelden we soms nog even kerkje Mijn broer was toen al een liefhebber van orgelspelen, ik hield op de kansel mijn eerste preekoefeningen. Op zondag waren de schoolbanken gevuld met eenvoudige mensen die stil zaten te luisteren. Daar is mijn liefde voor de dingen van God ontwaakt.”
De evangelisatie viel onder de hervormde gemeente van Emst. „Op zondagmiddag fietsten we daar als gezin naartoe, weer of geen weer Mijn vader ging dan meestal uit preken in omringende plaatsen. Soms ging ik met hem mee, achterop de brommer. Als ik nog eens in zijn uitgeschreven preken lees, valt me op hoe grondig hij zich voorbereidde. Centraal in zijn prediking stond wat nodig is om met God in het reine te komen en voor Hem te leven ”
Ook broer Jacob had het verlangen om het Evangelie uit te dragen. Hij ging theologie studeren in Utrecht „Daar is hij na enkele weken door een vrachtauto aangereden en overleden. Ik ben die dag als achtjarig jongetje naar mijn slaapkamer gegaan en heb God gevraagd of ik zou mogen doen wat mijn broer niet meer kon. Dat verlangen is daarna geleidelijk gegroeid, mede door het klimaat thuis: een warm gezin, waar open en positief over God en de kerk werd gesproken.”
Voor het schetsen van zijn weg tot het pre-
dikantschap heeft de emeritus predikant uit Ermelo weinig woorden nodig „Roeping is voor mij gehoorzaamheid aan het Evangelie. Je kunt er een heel verhaal omheen bouwen, maar dáár gaat het in wezen om Als Jezus de discipelen roept, gebruikt Hij geen omhaal van woorden. Hij zegt eenvoudig: „Volg mij!” En dan volgen ze Hem Ben je bereid deze Meester te volgen? Dat is de kernvraag, waar je ook geplaatst bent. We moeten de arbeid van een predikant niet te veel isoleren van elk ander werk dat God te doen geeft ”
Uiteenzettingen over de wijze waarop God van de ene naar de andere gemeente riep, geven ds Kommers gemengde gevoelens „Ik twijfel niet aan de integriteit van deze collega’s, maar zulke verhalen leiden af van de zaak waar het werkelijk om gaat Dat ons leven transparant is tot op Christus ” In zijn eigen loopbaan was het aannemen van beroepen nooit het gevolg van het inslaan van bepaalde Bijbelteksten „Bepalend is voor mij de dagelijkse omgang met het Woord. Daardoor wil God je de weg wijzen en leer je Zijn stem opmerken Ik had geen behoefte aan een soort plus daarbovenop. Als ik een beroep kreeg, legde ik het voor God neer met het gebed om Zijn leiding Zoals we Hem ook om leiding en bewaring vragen voordat we in de auto stappen om een van de kinderen te gaan bezoeken God vraagt van ons dat we het in álles van Hem verwachten.” Zijn eigen positie zag de hervormde predikant de jaren door als die van een ouderling met een bijzondere opdracht. Na afronding van de theologische studie in Utrecht werd hij in 1976 beroepen door de hervormde gemeenten van Wilsum en Langbroek Het werd Langbroek. „Terwijl ik graag naar Wilsum was gegaan; daar hadden we ons al op ingesteld Mijn leven is altijd anders verlopen dan ik vooraf dacht.”
ZENDING
Na twee jaar Langbroek kreeg het jonge predikantspaar bezoek van ds J de Lange, destijds voorzitter van de Gereformeerde Zendingsbond (GZB). Die vroeg de dorpspredikant of hij zich beschikbaar wilde stellen
voor zendingswerk in Kenia. „Dat ervoer ik niet anders dan het beroep van een gemeente. In dit geval werd ik via de GZB door de synode en mitsdien door God geroepen. In onze verkeringstijd had mijn vrouw gezegd: „Ik wil wel met je trouwen, maar ik ga niet de zending in.” Ze wist dat mijn hart daarnaar uitging Mijn schoonvader zei eens: „Hans, wanneer de Heere je daarvoor roept, komt Hij je wel halen.” Toen ik mijn vrouw vertelde dat ds De Lange langs wilde komen, zei ze tot mijn verbazing: „Dat is goed.”
Zonder dat ik het wist, was ook haar hart ingewonnen voor zendingswerk ”
Met drie jonge kinderen en een vierde op komst bereidde het echtpaar zich voor op de nieuwe taak In vol vertrouwen „Als God de weg baant, dan baant Hij die helemaal Bij ons vertrek had de gemeente van Langbroek
Zijn primaire taak binnen de Reformed Church of East Africa was het toerusten van ouderlingen, diakenen en evangelisten. „Op de zondagen preekte ik door het hele gebied. Met een van de evangelisten heb ik een uitleg van de Apostolische Geloofsbelijdenis geschreven, in het Swahili ”
Het bedrijven van zending is voor ds. Kommers een wezenskenmerk van de kerk.
„Daartoe riep Jezus Zijn discipelen voor Zijn hemelvaart. „Gaat dan heen, onderwijst alle volken.” Alle gezonde theologie komt voort uit de missiologie Wat we zelf hebben ontvangen, moeten we doorgeven Gered om te redden. Er wordt tegenwoordig onderscheid gemaakt tussen gewone predikanten en zogeheten missionair predikanten Dat vind ik een rare term. Elke predikant hoort missionair te zijn.”
al een opvolger. Dat zag ik als een bevestiging. Het gevolg was wel dat we tijdens onze opleiding voor het zendingswerk her en der hebben gewoond. Soms was het een chaos, maar je had een duidelijk doel voor ogen en het gíng ”
De emeritus predikant wil de roeping tot zendingswerk niet als bijzonder typeren. „Kort nadat ik het beroep voor de zending had aangenomen, ontmoette ik professor Graafland. Hij had gehoord van mijn beslissing en zei alleen: „Gehoorzaamheid, Hans ” Daarmee is alles gezegd Wanneer God je een weg wijst, vallen zowel de aantrekkelijke kanten van je huidige plek als de bezwaren van je toekomstige plek weg Voorafgaand aan ons vertrek naar Kenia en later Mozambique kregen we meer dan eens te horen: „Waar beginnen jullie aan?” Zo hebben wij het nooit gezien. Het waren geen plannen die we zelf hadden gesmeed, het dacht de Heilige Geest goed ons voor dit werk af te zonderen Dan verloopt alles niet gemakkelijk, maar je wordt er wel doorheen geholpen.”
Na zeven jaar keerde het echtpaar Kommers terug naar Nederland, omdat hun oudste dochter naar het middelbaar onderwijs moest „De jaren ervoor heeft mijn vrouw de kinderen thuisonderwijs gegeven. Nu zou ik de oudere kinderen naar een internationale kostschool doen, maar dat was destijds onder Nederlandse zendingswerkers ”not done”. Het afscheid van Kenia hebben we als zwaar ervaren Naar mijn overtuiging vraagt zendingswerk om uitzendingen voor lange termijn.”
De woning in Kenia werd verwisseld voor een pastorie in Papendrecht „Daar zijn we negen jaar geweest, met veel vreugde, ondanks ingrijpende dingen die we er hebben meegemaakt en het verschil in karakter Als Veluwenaar moest ik erg wennen aan de openheid van dat roerige rivierenvolk. Na verloop van tijd ging ik er juist van genieten ”
Op een dag kwam er totaal onverwachts een telefoontje van de scriba van de hervormde gemeente van IJsselstein „Die liet me weten dat ik door deze gemeente zou worden beroepen. Op hetzelfde moment wist ik: dit wordt vertrekken. Terwijl ik nooit in IJsselstein had gepreekt en er niemand kende Ja, wat is dat? Het is of de Geest je die kant op duwt. Dat werd bevestigd door de dagelijkse
„Wat we zelf ontvingen, moeten we doorgeven”
VOOR DE JEUGD
ONDERZOEKT DE KERKGESCHIEDENIS
deel 1 t/m 4, C de Bode en M J Ruissen
De kerkgeschiedenis wordt boeiend verteld Door vragen te beantwoorden en puzzels te maken wordt het verhaal beter onthouden Aanraders voor elke school en gezin!
MET WEERWAARDE
Zeer in trek: 1000 stukjes Wie deze puzzels gaat maken, wordt gemotiveerd de boeken hierover ook (weer) te gaan lezen!
DE BREDE EN DE SMALLE WEG
Hiervan ook:
- Prekenschrijfboekje € 16,95
- Prekenschrijfboekje voor kinderen € 6,95
- Posters A4, A3 en A2
- Kaarten: wenskaarten € 1,95 en ansichtkaart € 1,50
DE CHRISTENREIS (Nieuw!)
Hiervan ook:
- Placemat € 14,95
DE CHRISTINNEREIS (Nieuw!)
- intekenprijs € 17,50
ONDERZOEKT DE NEDERLANDSE
GELOOFSBELIJDENIS, J Stouten-Goud
Alle artikelen worden eenvoudig toegelicht voor de jeugd Met leerzame puzzels
Voorwoord: Ds A Moerkerken
ONDERZOEKT DE GELIJKENISSEN
M J Ruissen - Verhalen en puzzels
Voorwoord: Ds Van der Kieft
Prijs per deel € 16,95 abonnementsprijs
11,95
JEUGDBOEK
Deel 44. De v Sluis, Uit het Koelman (1632-1695) , M J Ruissen
Deel 45. Guido de Bres en de opstellers van de Heidelbergse Catechismus
M.J Ruissen
Beschrijft de levensloop van Guido de Brès, Zacharias Ursinus, Caspar Olevianus en Petrus Datheen
AANRADERS VAN
OCTAVIUS WINSLOW
- Morgengedachten
- Avondgedachten
- Gids naar de hemel, Overdenkingen a.d.h.v Bijbelteksten n De auteur wijst erop wat beleefd wordt op de weg naar de hemel Door toevoeging van liturgie ook geschikt voor de leesdiensten!
nderzoekt de chriften
O- nderzoekt chriften
ONDERZOEKT DE SCHRIFTEN
Thirza Westerbeke
52 verhalen en puzzels voor het hele jaar
VAN KIND TOT KIND (4 DELEN)
OT MJ Ruissen, NT A Boeder Verhalen (meegelezen door ds F Mallan e a ) en woordzoekers
DE PLICHTEN DER OUDERS
Op treffende wijze vertolkt dominee Koelman de noodzaak en de wijze van de christelijke opvoeding, waarbij het gebed een centrale rol vervult
Aan te raden dit boek aan de jeugd voor te lezen.
Schriftlezing. Roeping is een zaak tussen God en je hart Hij geeft je duidelijkheid en de roeping wordt in de praktijk bevestigd Het afscheid van Papendrecht vonden mijn vrouw en ik heel moeilijk, maar als de Heere je roept, moet je niet omzien, maar de hand aan de ploeg slaan op het nieuwe werkveld.”
Als bestuurlid van de GZB bleef hij nauw bij het zendingswerk betrokken „Nadat in Mozambique een nieuw veld was geopend, kwam er geen enkele respons op de advertenties voor werkers Tijdens een dienst in IJsselstein die ik als hoorder meemaakte, preekte de gastpredikant uit Mattheüs 28: „Gaat dan heen ” In de dienst waarin een kleinkind werd gedoopt, kort daarop, was de tekst opnieuw uit Mattheüs 28. „Gaat dan heen ” Tijdens een weekend op de Veluwe voor de derde keer. Toen zeiden mijn vrouw en ik tegen elkaar: „Wordt dit niet tegen óns gezegd?” We hebben ons opnieuw beschikbaar gesteld, zijn aangenomen, namen afscheid van IJsselstein en begonnen in januari 2000 voor de tweede keer aan een zendingsopleiding met als grootste uitdagingen het leren van Portugees en de lokale taal Chichewa.”
De arbeid in Mozambique combineerde de hervormde zendingspredikant met de afronding van zijn dissertatie over het reformatorisch getuigenis van Gottfried Daniel
Krummacher, Hermann Friedrich Kohlbrugge en Paul Geyser tijdens de opwekking in het Wuppertal van de negentiende eeuw In 2005 promoveerde hij aan de North-West University van het Zuid-Afrikaanse Potchefstroom. Het jaar daarop keerde hij terug naar Nederland, waar hij van 2007 tot zijn emeritaat in 2011 de gemeente van Lelystad diende. Daarnaast was hij vanaf 2010 buitengewoon hoogleraar missiologie en praktische theologie aan de universiteit van Potchefstroom. In essentie ervoer ds Kommers het gemeentewerk in Nederland niet anders dan het zendingswerk in Afrika. „In beide gevallen gaat het om de verheerlijking van God en het heil van mensen. Wat me na terugkeer in Nederland het moeilijkst viel, was de confrontatie met kerkelijke zaken en taken waarvan ik dacht: dit gaat nérgens over. Door mijn werk in Afrika raakte ik veel meer gericht op de kern: kent de gemeente Christus en leeft ze uit Hem?
Ik heb me jaren beziggehouden met de Ierse zendelinge Amy Carmichael Door die vrouw is mijn denken over roeping gerijpt Niet redeneren, geen grote verhalen over jezelf vertellen, maar God elke dag volgen in alle dingen In het vertrouwen dat wat Hij doet, goed is. De resultaten zijn voor Zijn rekening. Van ons verwacht Hij dat wij in Zijn dienst gehoorzaam en getrouw zijn En laten we ook niet vergeten dat in de dienst van Christus de wet van het tarwegraan geldt.”
“U geeft mij een warm hart,” zei een deelnemer pas tegen me. “Mooi hè,” lacht de 68-jarige Mariet Baan. Ze is vrijwilliger op Veldheim en gepensioneerd verpleegkundige. 45 jaar lang werkte ze in Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede. Totaal anders? Ergens niet.
“Als verpleegkundige vond ik het altijd zo boeiend dat ik contact had met mensen uit alle lagen van de bevolking. Hoe ga je met hen om? Waarom reageren ze op een bepaalde manier? Bij mensen met een beperking is dat ook zo. Je moet ieders gedrag leren lezen en kennen. Dat vind ik een uitdaging. Toen ik kennismaakte met de deelnemers waren ze terughoudend en verlegen. Ik dacht, wat ga ik hieraan doen? Je moet de verbinding zoeken. En dan krijg je een blijde lach, een vriendelijk woord, openheid en spontaniteit Dat moet groeien en het is gelukt. Dat vind ik zo mooi
Wat ik allemaal doe? Nou, ik leer hier heel veel van de deelnemers Cadeaupapier inpakken, pindapoppetjes rijgen, zeepjes maken en onderzetters verven,” lacht ze. “Niet alles ligt me goed hoor. Naaien bijvoorbeeld, daar moet je geduld voor hebben. Dat gaat van stik-stik-stik en dan denk ik: ‘oh, dit is niks voor mij’. Maar dat is het mooie van Veldheim, het gaat om een zinvolle dagbesteding, dat geeft voldoening en zelfwaardering. Winstgevendheid is hier geen doel op zich. Dus dat het naaien wat langzamer gaat, dat telt ook niet Door mijn betrokkenheid is het fijn om een steentje te mogen bijdragen aan het welbevinden van de cliënten.”
“Je moet de verbinding zoeken. En dan krijg je een blijde lach“
Jenthe (45) is met haar man Maarten (48) en hun kinderen Jos (18), Laura (16), Lindy (13) en Heidy (12) verhuisd naar de bergen op de grens tussen Oostenrijk en Slovenië, waar het gezin gastenverblijven heeft ingericht in een eeuwenoude boerderij.
Als je een ”eind weg” woont, kan het zomaar gebeuren dat er iemand kilometers aan het maken is om jou te bereiken op een tijdstip dat je zelf heerlijk onder de wol ligt. Dit keer is het Tom die weer eens een reis door de nacht maakt, de prijs voor zijn langeafstandsrelatie met onze Laura Na een dag keihard werken is hij in Nederland op de intercity gestapt. En dat om slechts drie dagen bij z’n meisje te kunnen zijn
Tegen tweeën ben ik opeens klaarwakker Zou het goed gaan in de nachttrein? Online is-ie niet, zie ik Zit zeker te slapen in de coupé Als hij zijn overstap nu maar niet mist
Beneden maak ik een glas kamillethee Bas bedelt bij de deur, dus ik laat hem naar buiten Aardedonker is het Op blote voeten wandel ik zelf ook een rondje door het gras, stil luisterend naar vertrouwde geluiden: de schorre blaf van een ree in het bos, de trillende roep van een uil vlakbij
Ik begin naar mijn bed te verlangen Voordat ik het nachtlampje uitknip, kijk ik toch heel even op mijn telefoon Hé, Tom heeft zich gemeld: „Sta vast op Frankfurt ” „Oeps!” antwoord ik
„Ja, was in slaap gevlln. Ben trein uitgerend en las eerst verkeerde perron en heb daarna 5 min lang langs alle perrons hier gerend om die trein te zoeken en heb m echt niet gezien en blijkbaar stond-ie er wel, hoor ik van andere mensen ”
„Niet ideaal!” tik ik meelevend „Helemaal niks waard, dit. k Zie dat de volgende trein pas 5.33 gaat!” „Naar München?! Dat duurt nog drie uur!” „Jups Maar heb nu wel late night talks met m’n schoonmoeder, ook gezellig. Hoest, ma?” „Nou, ik hoop vooral dat je voor de zondag binnen bent!” (Het is tenslotte al donderdagnacht ) „Waarsch ben k zo wazig als een ouwe
krant geweest dat k naar t verkeerde perron heb lopen zoeken en vervolgens de goeie trein over het hoofd heb gezien Want ik was gwn op tijd Want k werd net wakker, vandaar... Kom maar hierheen, ma, dan kunnen we ”Vier op een rij” doen ”
„Ik zou er bijna toe in staat zijn Zo beroerd voor je ”
„Gelukkig heb k een pakkie shag. k zat nog te denken: eigenl kan k wel een biertje en borrelhapjes gaan halen in de stad Gwn om te vieren dat ik langer op mag blijven.”
„Niet doen!!! Je verdwaalt, ik ken je!”
„Oké, ik heb voor Laura een hoop Nederlands snoep meegenomen. Salmiakknotsen, drop, winegums. Misschien maar een gat in die voorraad slaan dan ”
„Mijn accu is bijna leeg, Tom Nu moet ik weer m’n bed uit om beneden de oplader te halen...”
„Entschuldigung! Ik ga wel ff met wat zwervers chillen, nieuwe vrienden maken Volgens mij denken ze trouwens dat ik geld heb.”
„Ik ga nog even slapen ”
„U haalt me dus niet op?”
„Niet in München. Truste!”
Zeven uur later, halverwege de vrijdagochtend, plopt er een nieuw bericht van Tom binnen
„Komt u me nu ophalen, ma? Ben in Klagenfurt ”
Huh, nu al? Als hij om 5 33 uit Frankfurt vertrok, kan hij nooit verder dan München zijn! Zeg niet dat ik een halve nacht gewaakt heb om mee te leven met mijn gestrande schoonzoon, terwijl hij me in de maling nam!
„Geintje, ma Sta vast op München ”
Volgende keer: de koeien komen uit het bos
Aan avontuurlijke vakanties met spectaculaire belevenissen heeft dr. Robert van Putten geen behoefte. Hij gaat voor een invulling die verwantschap heeft met de sabbat.
”Die maakt deel uit van een bepaald ritme, zes dagen plus één, maar is geen pauze na de werkweek. De sabbat is een vervulling van de week.”
tekst: HUIB DE VRIES beeld: RENATE BLEIJENBERG-VAN LEEUWEN
„DE ZOMERVAKANTIE IS EEN OASE VAN VRIJHEID”
“Je raakt wat vervreemd van jezelf en je omgeving als je de hele tijd aan het hollen bent.”
Met zijn aantreden als lector Bezieling & Professionaliteit aan de Christelijke Hogeschool Ede (CHE) belandde filosoof dr Robert van Putten (35) in een andere wereld. Als promovendus zat hij in alle rust te werken aan zijn dissertatie Boeken lezen, de stof herkauwen en de vrucht daarvan op papier zetten. Zijn baan bij het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie was al dynamischer. In deze periode publiceerde hij met anderen de bundel ”De jacht naar rust” Dat thema hield hem in de slotfase van zijn studie filosofie al bezig. „Steeds vaker werd ik geconfronteerd met studenten die burn-out waren Dat moet te maken hebben met onze cultuur. Ik ging nadenken over de verhouding tussen werk en privé en de betekenis van rust als intrinsiek goed.”
Na workshops en lezingen volgden altijd instemmende reacties, gevolgd door een ”maar”. In de dagelijkse praktijk was er volgens de hoorders geen tijd voor het inbouwen van rust Vanwege deadlines, overvolle agenda’s en de verplichting op het werk om elk uur te verantwoorden. „Zo zei iemand: „Het uur waarin ik na een vakantie bijpraat met een collega is niet declarabel, dus dat moet ik ’s avonds inhalen ” Dan zit er in mijn optiek iets fundamenteel fout bij een organisatie en wordt het tijd om de tijd te ont-managen ”
VERVULDE TIJD
Op de CHE kreeg hij zelf te maken met een grote organisatie en een veelheid aan collega’s met gevulde agenda’s. Zo gevuld dat het een toer was om hen te spreken te krijgen voor een overleg over de invulling van zijn lectoraat. „Ik moest afspraken vier tot zes weken van tevoren gaan plannen ”
Het bracht hem ertoe zijn lectorale rede te wijden aan het begrip tijd. Wat tijd precies is, weet hij ondanks al het denkwerk erover nog steeds niet. „Tijd lijkt vanzelfsprekend. Kijk je er met een natuurkundig oog naar, dan wordt het
al ingewikkelder Tijd blijkt relatief te zijn. Ik ben op zoek gegaan naar begrippen die ons ervaren van tijd onder woorden brengen Zo kwam ik tot de indeling: productieve tijd, vervulde tijd, lege tijd en bestemde tijd. Ik ben filosoof, geen theoloog, maar op de achtergrond speelde de Bijbel daarin mee. Daarin gaat het verrassend vaak over tijd ”
De productieve tijd hangt nauw samen met het Griekse begrip ”chronos”; vervulde tijd met het begrip ”kairos” „Die worden vaak seculier ingevuld, maar ze hebben een diepe Bijbelse lading Kenners van de oude talen leerden me dat Paulus het woord ”kairos” vaak gebruikt als hij het heeft over het gebruik van de juiste tijd, de juiste gelegenheid Vervulde tijd is dus een tijdservaring die nauw samenhangt met onze christelijke identiteit ”
Lege tijd heeft onder christenen een besmette klank. Ledigheid is des duivels oorkussen. Maar ook lege tijd is volgens Van Putten van waarde en zelfs noodzakelijk voor een evenwichtig bestaan.
„Zowel in het Oude als het Nieuwe Testament vind je de betekenis van wachten en van rust. Dat zie je al aan het begin van de Bijbel, al valt het door de ongelukkige hoofdstukindeling niet meteen op. De eerste verzen van hoofdstuk 2 horen bij hoofdstuk
1. God voltooit Zijn werk niet met het scheppen van de mens, maar met rusten De rabbijnen wijzen er daarom terecht op dat niet de mens, maar de sabbat de kroon van de schepping is Daarin vallen lege tijd en vervulde tijd samen ”
Aan de CHE moet de lector Bezieling & Professionaliteit alle zeilen bijzetten om niet te worden meegevoerd in het schema waarin productieve tijd allesbeheersend lijkt. „Het is hard werken om tussen alle afspraken in
lege momenten te houden Het samenwerken met collega’s heeft mijn werk verrijkt –het leven als promovendus was wel érg eenzaam–, maar mijn kerntaak als onderzoeker blijft schrijven. Dat vraagt om studie en studie vereist rust; ongestoordheid Ik houd van de studeerkamer. Wil ik mijn onderzoeksdoelen halen, dan moet ik regelmatig periodes in mijn agenda blokkeren, om thuis is alle rust te kunnen lezen, schrijven en uit het raam te staren Daardoor komt er automatisch meer druk op de overige dagen.”
Hoewel hij productieve tijd in zijn lectorale rede tegenover vervulde tijd plaatste, vallen ze soms samen „De klok tikt altijd door, maar binnen die voortgaande tijd of ”chronos” kunnen er onverwachts momenten van grote betekenis zijn. Waardoor je het gevoel van tijd even kwijtraakt en in een zekere vervoering raakt Geïnspireerd, bezield, of welk woord je er ook
kunt er wel randvoorwaarden voor scheppen. De kans op zo’n ervaring is gering als je de hele dag van de ene naar de andere afspraak holt Hij neem toe wanneer je ruimte creëert voor lege tijd. Daar wil ik me de komende jaren in blijven oefenen, om te voorkomen dat ik de zin in het werk verlies, in de letterlijke betekenis van het woord
Een zinvol bestaan vraagt om een ritme waarin alles zijn bestemde tijd heeft Als ik een paar dagen heel druk ben geweest, moet ik een dag aarden Soms letterlijk door een poosje te tuinieren. Of een wandeling te maken met Suzanne, mijn vrouw Je raakt wat vervreemd van jezelf en je omgeving als je te lang aan het hollen bent ”
Sinds hij bij de CHE werkt, heeft de filosoof uit Renkum tien weken in het jaar vakantie. Met de korte vakanties heeft hij niet zo veel „Tegen de tijd dat je echt loskomt van het werk, moet je alweer in volle vaart verder. De zomervakantie vind ik heerlijk Dat is een oase van vrijheid. Daarin ligt voor mij het kenmerkende van vakantie Het woord is afgeleid van ”vacare”, vacant zijn. Dan is er een lege plek, maar dat biedt ook vrijheid ”
aan geeft. Je wordt dan niet alleen boven de tijd, maar ook boven jezelf uitgetild. Sommige collega’s hebben dat tijdens het werken met groepen, ik vooral tijdens het lezen Of als het me lukt om bepaalde inzichten vast te leggen in tekst die mijn gedachten goed weergeeft Daar kan ik een diep genoegen aan beleven ”
Het is volgens Van Putten niet eenvoudig om weer te geven wat vervulde tijd is „Een van de belangrijke kenmerken is denk ik de ervaring geraakt te worden. Dat kun je niet maken Het blijft een geschenk Je
Als kind ging het vakantievieren vanzelf. In zijn studententijd verleerde hij het „Ik moest altijd de tentamens inhalen waar ik door het jaar heen niet aan toe was gekomen, door alle activiteiten voor de studentenvereniging Vanwege gebrek aan geld ging ik daarna hooguit een weekje kamperen. Ook dan zat ik sterk in de productiemodus
De eerste vakantie met mijn schoonfamilie, drie weken lang, herinner ik me nog goed Week één was fantastisch. Daarna was ik helemaal opgeladen en had ik het gevoel: nu moet ik weer aan de slag Het was zelfs
„Het is hard werken om lege momenten te houden”
“Zeker in vakantietijd willen we stress zo veel mogelijk reduceren.”
fysiek ongemakkelijk dat ik maar wat zat te relaxen op een kampeerstoel. Ik heb echt moeten ontdekken dat ook lege tijd zinvolle tijd is Het vieren van de vrijheid. Dat mag. Tegelijk moeten we niet vergeten dat vakantie een welvaartsfenomeen is Een luxeproduct. Enige relativering van het belang van vakantie kan geen kwaad ”
Sinds hij getrouwd is, gaat hij met zijn Suzanne in de zomer twee of krap drie weken op vakantie. De resterende tijd brengt hij thuis door „Ik ben geen avonturier Europa ben ik nog nooit uit geweest. Niet alleen omdat we tegen onnodig vliegen zijn, ik heb er ook geen behoefte aan In Europa is voldoende moois te zien.” Toen ze nog geen hond hadden, stond cultuur soms centraal „We hebben een keer tien dagen in de binnenstad van Berlijn gezeten en de hele stad bekeken Dat was fantastisch. Zo nu en dan hadden we een parkdag, om bij te komen. Met een hond zijn je mogelijkheden beperkter. Vorig jaar hebben we gekampeerd, maar dat is hard werken met een jonge hond Ze reageert op alles wat langskomt en kan slecht tegen de zon. Ik heb moeten soebatten om een schaduwplek Ons programma was beperkt tot wandelen, genieten van de natuur en lezen. Dat was prima We zijn allebei boekenliefhebbers ”
Dit jaar gaan ze naar een huisje in Frankrijk „Van iemand die ik vroeger eens heb ontmoet
Je hebt dan niet de stress van het zoeken en kiezen. Het huisje ziet er goed uit, de prijs is schappelijk en we kunnen de hond in de koelte achterlaten. Zeker in vakantietijd willen we stress zo veel mogelijk reduceren Hoge eisen stellen we niet. Als we ergens kunnen ontspannen, iets van mooie natuur zien en zo mogelijk
wat cultuur mee kunnen pakken, zijn we tevreden. Filosofisch bezien kun je onderscheid maken tussen beleving en ervaring Beleving is een
een noodzaak, al kan het voor de moderne mens ook onderdeel van zelfontplooiing zijn. Bij een oefening in vrijheid past voor mij geen overvol
consumptieding dat je kunt kopen om een kick te krijgen. Achtbanen, rodelbanen Daar heb ik niet zo veel mee. Ervaringen vallen je toe. Die zijn van meer betekenis en beklijven ook ”
Binnen de door hem opgestelde classificatie van tijd valt zijn vakantie onder lege tijd. Zonder agenda. „We zien wel of we de volgende dag iets gaan doen of bij huis blijven. Vorig jaar zaten we eerst in Zuid-Duitsland; daarna wilden we toch de Alpen in. We kwamen op een camping voor avonturiers, in een kleine vallei.” De campingbaas pakte na het verwelkomen van het Nederlandse echtpaar een kaart en wees een tiental plekken aan waar ze absoluut naartoe moesten. „Als we die hadden gehad, konden we terugkomen voor een volgende lijst van ideeën Het gaf me een soort paniekgevoel. Hoe gaan we dat redden in tien dagen?
Al snel merkten we dat de hond de wandelingen naar hoge toppen niet aankon; ook ik vond ze niet prettig We hebben de planning weggegooid en trokken ons eigen spoor ’s Morgens om zeven uur was het een drukte van jewelste. Dan vertrokken alle wielrenners, mountainbikers en bergbeklimmers. Daarna zaten wij prinsheerlijk met z’n tweeën op de camping ”
Van Putten beschouwt vakantie als een oefening in het vormgeven aan vrijheid „Werk is vanouds
programma. De weken die we thuis zijn, gebruiken we voor het ontmoeten van vrienden Daar komt buiten de vakanties minder van. Dan houd ik de avonden graag vrij, omdat ik een slechte slaper ben en snel hoofdpijn heb. De vakantieperiode is ideaal om contacten aan te halen en diepe gesprekken te hebben Daar geniet ik enorm van. Vriendschap is totaal onproductief, maar heel zinvol.”
SABBAT
Hij komt in de vakantie ook toe aan het lezen van boeken die losstaan van zijn werk en kleine klusprojecten. „Als je het hele jaar met je hoofd bezig bent, is het heerlijk om eens wat te schilderen. Daar laad ik van op. Uiteindelijk ben ik het liefst thuis. We hebben het hier samen goed ” Een vakantie voldoet voor de christelijke filosoof aan zijn doel wanneer er een parallel is met de sabbat „Die maakt deel uit van een bepaald ritme, zes dagen plus één, maar is geen pauze na de werkweek De sabbat is een vervúlling van de week. Deze dag begint met niets doen, lege tijd, maar wordt vervolgens wel ingevuld Niet met zaken die te maken hebben met productie, maar met vieren, vreugde en ontmoeten De ontmoeting met elkaar, maar vooral met de Eeuwige. Als dat ontbreekt, is er iets niet goed gegaan. Deze ontmoeting maakt lege tijd tot vervulde tijd Met als bijeffect dat je verfrist en bemoedigd wordt voor de productietijd die daarna weer komt ”
„Ik heb echt moeten ontdekken dat ook lege tijd zinvolle tijd is”
WelkombijdeMarkplas! Eenrecreatieparkmet stacaravans,luxelodges, kampeer-encamperplaatsen enbistrometterras.Onze zwemvijveriseentrekpleister voorjongenoud
Heb jij al van alles geprobeerd om af te vallen? Ben je al meerdere malen teleurgesteld geweest in jezelf? Heb je al veel te veel geld uitgegeven aan methodes die niet bleken te werken? Voel je je moe en futloos?
Weet je niet meer waar je moet beginnen? Als ik het kan, kan jij het ook.
Laat mij je helpen! Starten is wekelijks mogelijk op maandag, schrijf je in via onze website
Maak het leven en de ontwikkeling van een kind met een beperking in Jemima mogelijk.
Wil jij werken in een omgeving waar je afwisselend én betekenisvol werk doet? Kom werken bij één van onze locaties en kies de functie die bij jou past.
• Begeleider wonen
• Coördinator zorg
• Huishoudelijk medewerker
• Begeleider
Bekijk onze vacatures
„Zo, dat staat weer netjes”, hoor ik mezelf zeggen. Samen met de traumachirurg opereer ik een 76-jarige vrouw met een gebroken heup „Netjes, zeg je? Gebruik dat woord maar bij je schoonmoeder”, grapt de chirurg. „De heup staat weer anatomisch, zul je bedoelen.”
„Oké, de pen even afsluiten met een endcap, even een paar scherpe haken, zodat jij de fascie kunt sluiten met een dikke vicryl Sluit de huid maar met doorlopende ethilon ” Codetaal!
Romke Rozema is chirurg in opleiding bij Medisch Centrum
Leeuwarden.
Mijn eerste weken als chirurg in opleiding zijn een feit De operatiekamers beginnen eindelijk te voelen als mijn vertrouwde werkplek Wennen moet het wel Opereren is als een soort dans Met de operatieassistent als danspartner doorloop je alle pasjes van de operatie De lichaamstaal voorkomt dat je op elkaars voeten gaat staan, soms letterlijk Zo verloopt de operatie efficiënt en zorgvuldig Communicatie is essentieel Kenmerkend aan het vocabulaire is, dat het buiten de muren van de operatiekamer niet wordt verstaan Een woordenboek is er niet Weinig woorden, veel inhoud „Langenbeck graag”, vraag ik „Lang of kort?” is dan de reactie. Vaak komen er geen woorden aan te pas. Terwijl ik bezig ben met het vastschroeven van een botbreuk, heeft de operatieassistent de hechtingen voor het sluiten van de huid al klaarliggen Elke stap wordt vooruitgedacht
Opereren is teamwerk. Meer dan ooit besef ik dat de operatieassistent essentieel is om de operatie tot een succes te maken Doordat deze collega’s de stappen van iedere operatie kennen, anticiperen ze op iedere handeling van de chirurg
Valt er te weinig licht in de wond? De operatielamp wordt direct bijgesteld. Wordt er een gaatje geboord door een botbreuk? De schroeven liggen klaar op tafel
Meldt de chirurg een bloeding? De gazen worden gelijk op de steriele tafel gelegd
De operatieassistent is meer dan een assistent.
Afgelopen weekend was ik op de koffie bij mijn schoonouders In een spontane bui had ik een bosje bloemen meegenomen Staat netjes, denk ik
„Netjes, zeg je? Gebruik dat woord maar bij je schoonmoeder”, grapt hij
Op 28 juni zijn onze ouders, grootouders en opa en opa Nederland D.V. 60 jaar getrouwd We zijn dankbaar dat ze samen nog in ons midden zijn en trots dat ze nog steeds altijd voor iedereen klaar staan! Hun adres: Hans en Jannie Blom, Koeldert 24, 4181 CK Waardenburg
Op 22 juni zijn onze (o)pa en (o)ma, Kees Ippel en Ina Ippel-van der Leeden, 50 jaar getrouwd Van harte gefeliciteerd! Wij wensen jullie Gods zegen voor de toekomst Liefs van de kinderen en kleinkinderen
Tijdelijk adres: Buitendams 421, 3371 BH Hardinxveld-Giessendam
Op 30 mei werd Annet 11 jaar Ze gaat graag bij beppe logeren of met beppe op stap! Kijkt u maar naar de mooie voorjaarsfoto
Lieve Annet, hopelijk heb je een mooie verjaardag gehad
Donderdag 25 mei waren Nico en Meta van Bergeijk-van Kuilenburg 45 jaar getrouwd Vanuit Andel willen wij jullie van harte feliciteren met dit jubileum en wensen wij jullie Gods zegen voor nu en de toekomst.
Op 19 mei werd onze lieve vader en opa 90 jaar Van harte gefeliciteerd en samen met ma en oma wensen we hem Gods zegen toe. Liefs van familie Van der Paauw
P N van der Paauw, Waardsedijk 9, 3417 NA Montfoort
Lieve (o)pa Dick en o(ma) Den Braber Van harte gefeliciteerd met uw 50-jarig huwelijk We wensen u Gods onmisbare zegen toe; dat u in uw grijze ouderdom vrucht mag dragen en fris en groen zijn om te verkondigen dat de HEERE recht is! Nicolaas Beetshof 78, 2941TM Lekkerkerk
Op 4 juli 2023 hopen onze (o)pa en (o)ma G Duijzer en G. Duijzer-Baks 50 jaar getrouwd te zijn Liefs van jullie kinderen en (achter) kleinkinderen. Een kaartje wordt zeer gewaardeerd Witboomstraat 61, 4264 RV Veen.
Op 3 juni herdachten onze lieve (groot) ouders een bijzonder feit. Ze waren 40 jaar verbonden in het huwelijk en we wensen dat dit zo mag blijven nog een lange tijd Namens kinderen en kleinkinderen Olthuis, Elspeet.
9.
Onze Wim van 9 kwam er ‘bij toeval’ achter dat opa Lindhout bijna 1000 maanden oud was Hij kon op de juiste datum een heerlijke taart brengen bij opa!
10.
3 juli hopen onze ouders en opa en oma van Lit-van Oeveren 50 jaar getrouwd te zijn We willen hen hiermee van harte feliciteren en nog goede en gezonde jaren toewensen met hun kinderen en kleinkinderen!
Bierensstraat 2, 4697 GE Sint-Annaland
11.
Lieve papa en mama, van harte gefeliciteerd met jullie 12,5 jarig huwelijk. Dikke kus van Thessa, Rose, en Lotte Zuijdwegt
12.
Wij willen door deze foto graag onze lieve oma in het zonnetje zetten. Ze heeft voor ons alle drie een slab gemaakt met een geborduurde naam erop!
Dikke knuffel van Charlotte, Anna en Nina
Voor ”Onder ons” kunt u een foto en een korte tekst inzenden: Onder Ons Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn; redactie@terdege.nl Let op: er kan een lange wachttijd zijn.
Onze (o)pa en (o)ma, Jan en Steef van Barneveld, zijn D.V. 8 juli 25 jaar getrouwd We wensen hen nog goede en gezonde jaren toe. Liefs van kinderen en kleinkinderen Elsterstraatweg 77, 3922 GE Elst (Utr.).
Onze ouders, Dirk en Corrie Geuze-Overbeeke, waren op 14 mei 60 jaar getrouwd We zijn blij en dankbaar voor deze mooie jaren. Kinderen, klein- en achterkleinkinderen willen jullie graag verrassen met een foto in het Terdege. Hartelijke gefeliciteerd
Op 15 juni waren onze lieve (o)pa en (o)ma Schipper 45 jaar getrouwd. Van harte gefeliciteerd! We bidden jullie nog veel liefdevolle jaren toe! Liefs van ons allemaal
16.
Vijf generaties: Dirkje (92), Klasina Cornelia (67), Dirkje (47), Klasina Cornelia (23), Dirkje (op de foto 4 weken)
"'Kom tot Mij’, zegt de Heere Jezus. Mijn gebed is dat deze boodschap harten mag raken. Dat de Bijbel bestudeerd mag worden en door de Heilige Geest harten mag raken."
Monica Nieuwenhuijse
Geef een kind
als Precious (9) een kostbare toekomst!
Zijn moeder noemde hem Precious, kostbaar. Maar ze was te jong om voor hem te zorgen. Zo kwam hij bij Stéphanos. Nu zit hij in de tweede klas. Dankzij zijn sponsor hoort Precious over de Heere Jezus, en heeft hij een toekomst!
Word sponsor vanaf €20 per maand! Of doneer 4 kinderbijbels voor €20
Ga naar stephanos.nl/ikhelp en word sponsor!
Uw gift is welkom op NL74 RABO 0335 3074 50 of via de QR code.
www.stephanos.nl
'Kom tot mij' is een prachtige gezinsbijbel voor jonge én oude kinderen. Meer informatie vind je op: jongbloedmedia.nl/komtotmij
Het gezang van vogels verstomt. Beklemmende stilte, aanzwellende donder. Zo’n zomerse onweersbui is indrukwekkend als je in het veld bent. Niet snel zal ik de inslag vergeten die voor m’n ogen een douglasspar in tweeën spleet. Wat een blijk van Goddelijke almacht! “Zijn bliksemen verlichten de wereld; het aardrijk ziet ze en het beeft.”
Anne-Marèl: ”Je leert ervan
als je zelf fouten maakt”
FAMILIE DE GROOT HOUDT
VAN ONDERNEMEN
Ze delen niet alleen een bloedband, maar ook zakelijk instinct, doorzettingsvermogen en creativiteit. De zussen De Groot en hun nichtjes hebben alle vijf een eigen onderneming. ”Voor ons is dat heel normaal.”
tekst: JACOMIJN ARIAKHAH beeld: TINEKE VAN DER EEMS
Jolanda (50)
Jacoline (42)
Rachel (13)
Dat ondernemen is beslist een familietrekje. Daaraan twijfelen ze niet De ouders van Jacoline en Jolanda hadden een autobedrijf. Hun vader runde de zaak, hun moeder was de drijvende kracht erachter. Jacoline van de Meent-de Groot: „We leerden daardoor dat je ergens keihard voor moet werken, dat niets je komt aanwaaien.” Jolanda Keijzer-de Groot: „Alles stond in het teken van goede service Als er een klant belde, moesten we allemaal stil zijn Ook al duurde dat een kwartier en moesten we eigenlijk naar school ”
Het is dit arbeidsethos dat hen verder heeft geholpen, denken de twee zussen. Jacoline: „Want ondernemen is echt niet alleen maar leuk Het is ook keihard werken.”
WAT DOEN JULLIE PRECIES?
JACOLINE (42): „Ik ben 17 jaar geleden begonnen met Bibelotte, een bedrijf in kinderkamerspullen Twee jaar geleden werd mijn man mede-eigenaar. Sindsdien hebben we een eigen bedrijfspand en studio We produceren en verkopen behang, verf en meubels voor de kinderkamer. Gemiddeld ben ik zo’n veertig tot vijftig uur per week bezig met Bibelotte, maar nu we een steeds zelfstandiger team krijgen, wil ik graag meer dagen vrij gaan plannen ”
JOLANDA (50): „Ik ben eigenaresse van Stoffetti, een webshop in handgemaakte, duurzame dames- en kinderkleding Op dit moment maak ik alleen nog kleding in het hogere segment. Zo blijven mijn items uniek, ben ik minder druk, maar verdien ik evenveel als wanneer ik bijvoorbeeld een hele serie kinderleggings maak. Ik besteed af en toe werk uit aan ateliers, maar het meeste doe ik zelf. Ik werk zo’n 24 uur per week.”
JULIA (20), nicht van Jolanda en Jacoline: „Ik ben in april 2020 begonnen met mijn eigen fotografiebedrijf, Juuls Fotografie Ik heb een cursus basis-
fotografie gedaan en werk nu zo’n twintig uur voor mijn bedrijf. Daarnaast doe ik een opleiding bedrijfskunde. Laatst had ik een fotoshoot met een bruidspaar op Schiphol. Superleuk! In de toekomst hoop ik drie dagen te kunnen werken als fotograaf en drie dagen in loondienst ”
NICHTJE ANNE-MARÈL PAS (15): „Ik verkoop via mijn webshop Bonnies een collectie kleertjes en accesoires voor poppen en mutsjes voor baby’s. Ook heb ik een merinocollectie met sjaals, mutsen en haarbanden voor zowel kinderen als volwassenen. Elke week werk ik minstens veertig uur voor mijn bedrijf. Daarnaast studeer ik thuis, in mijn eigen tempo, voor onderwijsassistent. Het bedrijf groeit ontzettend hard. Alles wat ik verkoop, is mijn eigen ontwerp.”
NICHTJE RACHEL DE GROOT (13): „Ik ben het zusje van Julia Tante Jacoline vertelde me dat een buurmeisje van haar taarten verkoopt. Dat leek me ook wel leuk Ik maakte een Insta-account aan en verkoop nu zo’n twee taarten per week. Voor mij is het vooral een hobby en ik vind het leuk dat ik er wat mee verdien.”
WAAROM EEN EIGEN BEDRIJF?
JOLANDA: „Omdat het fijn is om iets te kunnen doen wat je leuk vindt Voordat ik met Stoffetti begon, heb een tijdje voor Jacoline kussens en andere accessoires gemaakt Die verkocht ze toen nog Op mijn Instagramaccount liet ik foto’s zien van alles wat ik naaide, ook de kleding die ik voor onze kinderen maakte. Daar kreeg ik steeds meer reacties op, waaronder verzoeken om iets voor anderen te naaien Toen ben ik voor mezelf begonnen.”
JACOLINE: „De vrijheid om je eigen tijd in te kunnen delen is ook wat
“Voor ons is ondernemen de normaalste zaak van de wereld”
waard. Ik had eerst een baan op kantoor, wat ik echt vreselijk vond. Na de geboorte van onze oudste heb ik die baan opgezegd. Ik begon online spullen voor de babykamer, kraamcadeau’s en dat soort dingen te verkopen. Toen ik op een beurs ging staan, had ik als decoratie een geleend bedje met kussentjes van mezelf staan. Iemand vroeg waar ik die kussens vandaan had. Ik zei meteen: „Die kun je bij mij kopen!” Dus ben ik kussentjes gaan maken
Tenminste: ik ging met de stof in een vuilniszak naar mijn moeder, want ik kan zelf niet eens naaien Toen het goed begon te lopen, besteedde ik het naaiwerk al snel uit aan ateliers in Polen ”
JULIA: „Ik had mijn havo-examen gehaald en had, naast mijn werk in de kaaswinkel, nog twee dagen over. Toen we door corona in lockdown kwamen, heb ik de camera gepakt die op zolder lag Ik zette mijn nichtje op de foto, daarna een oud-klasgenootje. Zo is Juuls Fotografie ontstaan Ik zou niet fulltime voor een werkgever kunnen werken. Ik vind het heerlijk om mijn creativiteit kwijt te kunnen in fotografie ”
ANNE-MARÈL: „Toen ik elf was, heb ik voor mijn pasgeboren nichtje Ruth een mutsje gehaakt Een bonnetje, een soort puntmutsje Dat ontwerp ben ik ook via mijn Instaaccount gaan verkopen Ik heb een vintage breimachine uit 1950 gekocht en helemaal opgeknapt. Vorig jaar kreeg ik een nieuwere breimachine, waarmee je ook patronen kunt breien. Dat maakt me best uniek, denk ik. Ik voel me ook een kunstenaar als ik achter de breimachine zit. Het is mijn droom om Bonnies groot te maken.”
JULLIE ZIJN ALLEMAAL CREATIEF. HOE KOMT DAT?
JOLANDA: „Wij zijn opgegroeid
tussen de spelden. Mijn moeder maakte ook zelf trouwjurken.”
JACOLINE: „Creativiteit betekent voor mij meer dan zelf dingen maken. Ik ben namelijk helemaal niet goed in naaien of breien, maar creatief-zijn gaat ook om out-ofthe-boxdenken en handelsgeest. Veel mensen blijven hangen in creatieve ideeën en vergeten door te zetten. Wij hebben ook doorzettingsvermogen meegekregen van onze ouders ”
JOLANDA: „Ik vind dat jij creatief bent in de ideeën voor je onderneming Zo had jij als een van de eersten dekbedden met een gele streep. Twee jaar later zag je dat overal.”
JACOLINE: „Ik was ook de eerste die ruiten en stippen combineerde in een patroon. Dat mocht toen nog niet, twee jaar later wel ”
ANNE-MARÈL: „Ik heb er een hekel aan om te doen wat iedereen doet.”
JACOLINE: „Je wordt creatiever door met een open blik naar de wereld te kijken. Dat leren ze kinderen al af op de kleuterschool, als het gras per se groen gekleurd moet worden en de zon geel. Verschrikkelijk. En waarom moet een paard bruin? Waarom moet er eigenlijk binnen de lijntjes gekleurd worden?”
HOE BELANGRIJK IS DE FAMILIEBAND BIJ JULLIE WERK?
JULIA: „Toen ik een werkstuk moest maken op school, nam ik onder anderen mijn tantes en vader als voorbeeld. Omdat zij weten wat ondernemen inhoudt, begrijp je elkaar al snel op dit punt.”
ANNE-MARÈL: „Jullie helpen mij ook ”
JACOLINE: „Als Anne-Marèl tegen inkoopproblemen aanloopt, kijk ik even mee ”
ANNE-MARÈL: „Tegelijkertijd wil ik niet op mijn tantes leunen, want van je fouten leer je ”
JOLANDA: „Ik geef Anne-Marèl vaak mijn reststoffen.”
RACHEL TEGEN JULIA: „Toen jij een eigen bedrijf ging starten, wilde ik dat ook.”
JOLANDA: „Jac is in onze familie wel een beetje ons icoon Als een van ons een nieuwe inrichting krijgt, vragen we haar altijd om stylingadvies Daar is Jacki een kei in. Maar ik zou er niet voor kiezen om zo’n groot bedrijf te runnen als Bibelotte Ik houd mijn werk liever dicht bij mezelf. Want hoe groter je wordt, hoe meer de creativiteit in het geding komt Ik heb nu korte lijntjes met de klanten en kan maatwerk leveren. Mensen zijn bereid daarvoor te betalen Ga ik massaproductie doen, dan kan dat niet meer. Ik kies er bewust voor om Stoffetti niet te laten exploderen.”
JACOLINE: „Ik kan weer niet wat Jolanda kan. Ik heb mijn werk nooit zelf gemaakt, maar besteed alles uit. Ooit maakte ik zelf vlaggetjesslingers, maar dat vond ik vreselijk. Jolanda kan zoiets wel. Daar zit haar kracht Ik ben meer van de branding en conceptontwikkeling. Ontwerp, bedrijfsstrategie, contentplanning, daar houd ik van Ik heb veel behoefte aan nieuwe prikkels, ervaar iets snel als sleur.”
JOLANDA: „En ik ben meer een huismus. Ik houd van huisje-boompje-beestje en vaar wel bij ritme en regelmaat Ik wil me nu ik 50 ben niet laten leiden door mijn werk Koffiedrinken bij de buurvrouw vind ik ook belangrijk ”
JOLANDA: „Onze zus Anja heeft in Schotland met onze zwager een goedlopend bedrijf op culinair gebied En we hebben twee broers die een autobedrijf runnen. Onze zoon Rutger is ook een echte handelaar.
Elke keer verzint hij weer een andere website en hij ziet overal geld in. Nu heeft hij samen met onze broer Gerrald de onderneming BBQ buddies. ”
ANNE-MARÈL: „Mijn ouders hebben een schoenenwinkel gehad ”
JULIA: „Naast het autobedrijf heeft mijn vader ook een vakantieplatform: Diskoffer Lekker bezig, toch? Voor ons is ondernemen de normaalste zaak van de wereld.”
JACOLINE: „Toch hebben mijn ouders ons nooit een bepaalde richting op geduwd. Het maakte niet uit wat we gingen doen, als we maar ons best deden ”
JOLANDA: „Ik weet nog dat papa stond te glunderen toen jij een open dag hield van Bibelotte ”
JACOLINE: „Hij was sowieso trots op ons. Ook als we bij wijze van spreken de tuin zouden hebben staan schoffelen.”
JOLANDA: „Je bent altijd aan het werk als je niet uitkijkt ”
JACOLINE: „Dat was bij ons thuis vroeger ook al zo. Mijn vader was altijd op de zaak Hij had nooit tijd om ons naar school of zwemles te brengen. Een eigen zaak vergt offers. Het is niet alleen maar leuk, ook niet voor de kinderen Sommige mensen zien alleen de mooie auto voor de deur staan, of de vakantiebestemmingen, maar niet de offers die een eigen zaak hebben vergt Daarnaast brengt een eigen bedrijf allerlei onzekerheden met zich mee. We hebben tijden gehad dat we zowat aan de grond zaten. Dat het keihard werken was, maar dat we er vrijwel geen cent aan overhielden En toch zijn we altijd in ons bedrijf blijven geloven.”
JULIA: „Ook dan moet en wil je ervoor blijven gaan ”
JACOLINE: „Je moet de stip aan de horizon blijven zien, de weg naar het punt dat je wilt bereiken ”
JOLANDA: „En je moet altijd dicht bij jezelf blijven. Ik hield eens een open dag van Stoffetti bij ons thuis Drie mensen zeiden toen los van elkaar tegen mij dat ze het zo grappig vonden om te zien dat mijn Instagramaccount, mijn huis en ik allemaal hetzelfde uitstraalden. Dat lukt alleen als je doet wat je leuk vindt ”
INSPIREREN JULLIE ELKAAR OOK?
ANNE-MARÈL TEGEN JACOLINE: „U bent mijn grote voorbeeld Ik wil op tante Jacki lijken, ik wil dat Bonnies een groot merk wordt net als Bibelotte ”
JULIA: „Je inspireert elkaar denk ik onbewust. In onze familie is het zo vanzelfsprekend om een eigen bedrijf op te zetten Ik wilde dat doen en deed het dus ook. Eigenlijk heb ik er nooit over nagedacht om eerst hulp te vragen. Het leek mij gewoon leuk, dus ik ging het doen. Je ziet wel wat je onderweg tegenkomt.”
JACOLINE: „Zo wilde onze dochter toen ze elf was armbandjes maken en verkopen. We hebben toen gezorgd voor mooie verpakkingen en een eigen webshop. Een andere dochter die voor school een bedrijf moest opzetten, hebben we gelijk geholpen met mooi beeldmateriaal uit de fotostudio.” Met een lach: „Beiden leerden ervan dat ondernemen nu nog niets voor hen is Dat is dan de mooiste les die je op die leeftijd kunt leren.”
ANNE-MARÈL: „Uiteindelijk hebben we denk ik veel aan elkaar zonder het door te hebben.”
JULIA: „Vaak zien mensen allemaal leeuwen en beren op de weg als ze gaan ondernemen. Bij ons is het iets vanzelfsprekend.”
JACOLINE: „Hoe je het precies moet doen, ontdek je vanzelf als je ermee begint.”
ANNE-MARÈL: „Ga je onderuit, dan sta je weer op. En dan komt het uiteindelijk wel weer goed. Ik zie ondernemen als een ontdekkingstocht ”
Wat was het weer een prachtige dag, de Terdege Vriendinnendag, die zaterdag 3 juni jl. voor de achtste keer werd gehouden.
tekst: REDACTIE TERDEGE beeld: CHRISTA VAN ESSEN
Ds. A.T. Vergunst hield een lezing over het thema “Mijn ziel verwacht ” Daarna sprak oud-columniste Gerjanne van Lagen over “Hoe verwacht mijn ziel, dwars door het leven heen?” Tijdens het middagprogramma konden de bezoekers een verdiepende workshop volgen van Gerjanne van Lagen of Matthijs Voskuil
NIET DEEL KUNNEN NEMEN DIT JAAR? KIJK DAN OP TERDEGE.NL/VRIENDINNENDAG VOOR MEER FOTO’S.
”Heb je weleens scooter gereden?” Vragend kijkt Jolanda van Donkelaar van Veluwe Vespa Tours in Lunteren de aspirant-rijders aan. ”Nog nooit”, moet ik bekennen. Dat ik in al die jaren autorijden slechts twee keer een miniaanrijding heb gehad, is natuurlijk geen garantie dat ik met deze fonkelende scooter krasloos de bocht doorkom...
tekst: GISETTE VAN DALEN-HEEMSKERK beeld: RENATE BLEIJENBERG-VAN LEEUWEN
- Na de Tweede Wereldoorlog signaleert directeur Enrico Piaggo van vliegtuigfabriek Piaggo een grote behoefte aan betaalbaar vervoer. Hij besluit om scooters te gaan maken die onder de merknaam Vespa in de markt gezet worden.
- De eerste Vespa komt in 1946 op de markt.
- Zijn naam dankt de Vespa aan een gevleugeld insect (vanwege het zoemgeluid en het uiterlijk). Vespa is namelijk het Italiaanse woord voor wesp.
- Vanaf de jaren 60 nemen de aantallen die geproduceerd worden, af: de auto wordt een betaalbaar én droog vervoermiddel.
De ruim 100 kilo wegende felblauwe scooter staat te glimmen in de voorjaarszon. Even daarvoor heeft Jolanda hem uit haar schuur gehaald
De route is ingesteld. We kiezen voor de Slaperdijkroute. Een tocht die via Renswoude, Overberg, Woudenberg en Scherpenzeel voert Fout rijden kan bijna niet, want Jolanda heeft de routes voorgeprogrammeerd in een navigatiesysteem. Geroutineerd demonstreert ze het apparaatje. De Lunterse verhuurt sinds een jaar zes scooters „Eerder had ik een kantoorbaan, maar toen we kinderen kregen, ben ik gestopt. Het leek me wel leuk om iets naast mijn gezin te doen Toen ik op de site van een scooterverhuurder zag dat het bedrijf wilde stoppen, leek het me een mooie kans om het over te gaan nemen. Ik ben diezelfde avond nog gaan kijken En ik was meteen verkocht ”
Ze is er trots op dat de scooters die ze verhuurt echte Vespa’s zijn. „Ik vind het mooie modellen om te zien en ze rijden heerlijk De goedkopere, merkloze uitvoeringen geven veel meer problemen
Eind mei vorig jaar was de overname rond. Per 1 juli startte Jolanda met Veluwe Vespa Tours (veluwevespatours.nl).
„Dat was zes weken hard bikkelen De routes maken was het meeste werk”, glimlacht ze. „Daar ging heel veel tijd in zitten. Via internet heb ik ze eerst uitgestippeld. Daarna ben ik ze zelf gaan rijden De elektrische Vespa’s mogen op alle paden komen. Ook dwars door het bos, maar dat geldt niet voor de Vespa’s die op benzine rijden.
Mensen huren vaak scooters als ze op vakantie zijn Maar juist in je woonomgeving is het ook grappig om te doen.”
HELEMAAL NIET MOEILIJK
Helmen op. Tijd om met de benzinescooters op pad te gaan. Volgens Jolanda is scooterrijden helemaal niet moeilijk.
„Oefen maar een rondje op het erf ”
Sleutel omdraaien. Rem aan de linkerkant inknijpen. Gasgeven doe je door het rechterhandvat iets naar je toe te draaien ” Maar eerst moet de standaard nog ingeklapt Ook dat blijkt te leren. Voet voor de zware standaard zetten en de scooter aan het stuur naar voren duwen. Meteen is duidelijk dat deze Vespa’s best wat wegen en solide op de weg liggen. „Doorduwen”, moedigt Jolanda aan. Ik kan alleen maar denken: hoe houd ik dat bakbeest in een bocht in bedwang?
TIENER ACHTEROP
Een paar tellen later glijden de eerste scootermeters onder de wielen door Angstvallig zie ik het einde van het erf dichterbij komen. Daar moet ik draaien. Gelukkig kan ik het eerste bochtje achter een schuur maken Ziet niemand mijn gehannes en gesteek Manlief heeft geen oefenrondje nodig Zijn brommerverleden blijkt ineens verrassend relevant. De tieners klimmen achterop; de pret kan beginnen. We tuffen het erf af Op naar Renswoude De eerste minuten
houd ik het stuur wat steviger vast dan mogelijk de bedoeling is, maar al snel begin ik het leuk te vinden. Heel leuk zelfs. Ook de grip van de tiener in mijn zij lijkt wat losser te worden
Voordat we het weten, rijden we Renswoude in. Langs lage huisjes met ramen met halve luiken. Ooit dienstwoningen Iets verderop schittert de historische buitenplaats Renswoude tussen de bomen van de lange oprijlaan door. Het scooteren voelt als fietsen, maar dan met beduidend minder inspanning
Iets buiten Renswoude draaien we een landweggetje in De kuilen in het wegdek proberen we te omzeilen. Iets verderop wappert een vlag met de tekst „Gratis klikgebit”, als extra ‘waarschuwing’ voor het slechte wegdek Een veulen dartelt naast een bunker. We naderen de Grebbelinie (zie kader ”Het verhaal van de Grebbelinie”).
Tijd voor een picknick De rugzak –opgeborgen onder het zadel van de Vespa– komt te voorschijn. In de verte raast een trein voorbij. Ineens zweeft er een kleine gifgroene rups omhoog Het draadje waaraan hij vastzit, is
niet zichtbaar, maar het begin van de draad moet ergens hoog in de eikenboom zijn.
Even later toeren we verder. Veenendaal komt in zicht. En met dezelfde gang Overberg, Maarsbergen, Woudenberg en Scherpenzeel. De geur van gemaaid gras hangt overal. Wuivend fluitenkruid, jonge dieren en statige boerderijen: dit is Holland op zijn mooist
VAKER DOEN
Voordat we het weten, komt het erf van Jolanda van Donkelaar weer in beeld Geroutineerd scheuren we het erf op. Een tikje spijtig wrijven we nog één keer over de glimmende scooters Hoera voor de Vespa
Wij kunnen ons helemaal vinden in de recensie van Francien D. op TripAdvisor: „Een heerlijke middag toeren De scooters zijn goed onderhouden en zien er keurig uit Mooie en afwisselende route Duidelijke uitleg van een zeer vriendelijke verhuurster. Zeker een aanrader.”
Ook de tieners achterop weten het zeker: „Dit gaan we vaker doen ”
Een klein uitstapje tijdens de scootertocht? Wie de Slaperdijkroute rijdt, heeft verschillende mogelijkheden. De route loopt langs boerderij De Weistaar Neem een kijkje in de Landwinkel of strijk neer op het gezellige terras Meer weten van bunkers en
de Grebbelinie? In de vaste expositie van het bezoekerscentrum in het Fort aan de Buursteeg vertellen animaties, film, panelen en voorwerpen het verhaal van de Grebbelinie. Het Fort is in 1786 gebouwd vanwege een dreigende oorlog met Oos-
tenrijk. De aarden wallen zijn omgeven door grachten en voorzien van opstelplaatsen voor kanonnen. Rond het fort zijn nog de sporen van de Tweede Wereldoorlog te zien
grebbeliniebezoekerscentrum nl
Streep de 102 woorden weg. Welk woord vormen de 12 letters die overblijven?
Zend de oplossing uiterlijk 15 augustus 2023 in Per e-mail: woordzoeker@terdege nl of per post: Terdege Zomerwoordzoeker, Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn
PUZZEL: DINY VAN LEEUWEN
IJSJE JEUGD
KAMPVUUR
KANO
SPEELTUIN
STRAND STRO
TAKEL
TANDEM TAS
TEEK
TENNIS
TENT
TERRAS TRUI
VAKANTIE VIS
VLAM
VOGELS
VREUGDE VRIJ
VROLIJK
WANDELEN
WARMTE
WATER WIND WIP WOLKEN
WONDER WORM
ZAKLAMP
ZAND
ZEE
ZINGEN
ZOMER
ZON
ZORG
ZWEMMEN
ZWERVEN
1E PRIJS
terdege 2024 A G E N D A
Geniet van een overnachting en ontbijt voor twee personen bij B&B Frieda’s Rusthoeve in Garderen. Meer info: bedandbreakfast.nl (zoek op: Frieda’s Rusthoeve)
2E PRIJS
Een waardebon van 75 euro te besteden bij My Bonnies (www mybonnies com), zie het interview met Anne-Marèl op pag. 66.
3E PRIJS
Vrolijke vaas t.w.v. 37,95, terdege nl/shop
4E PRIJS
Setje countryfield dinerkaarsen crème 24 cm t w v 14,95, terdege nl/shop
5E T/M 10E PRIJS
Agenda van Terdege
tekst: ELS FLORIJN beeld: GETTY IMAGES
1965
Buurvrouw Tine was een groot zondaar. Ze had dat zelf tegen mij gezegd en ik wist dat het zo was Dat kwam door wat ik van haar gezien had. De buurvrouw werd op een vrieskoude ochtend begraven De struiken waren zwaar beijzeld, de aarde waar we op stonden was steenhard bevroren, mijn adem wolkte wit de lucht in. Ik hield mijn moeder stevig vast Haar vingers hingen los en koud in mijn hand Buurvrouw Tine was bijna een week geleden overleden. Heengegaan, noemde mama het. Ze was al tijden ziek, maar had het tegen niemand verteld Dat laatste wist ik doordat mama daar met de vrouw van de bakker over had gepraat.
Iedere zaterdagochtend ging ik met mama mee boodschappen doen. Johan en Irene mochten niet mee, die waren nog te klein, en veel te druk, vond mama Die renden door de winkels, zeurden om koek en snoep Ik mocht wel mee. Ik wist precies hoe ik me moest gedragen: niet zeuren, meehelpen boodschappen dragen, netjes ”dank u wel” zeggen als ik een plakje worst of een mandarijntje of een krentenbol kreeg. We gingen als laatste, meestal als het al tegen het middaguur liep, naar de bakker De bakkersvrouw was een vriendin van mama en ze bleef er graag een poos staan praten. Aangezien ik zodra we binnenkwamen een zachte, zoete, versgebakken krentenbol aangereikt kreeg, vond ik het niet zo erg. Er stond een bankje in de winkel en daar ging ik altijd op zitten, mijn benen bungelend, en ik peuterde alle krenten uit het brood, voordat ik met voorzichtige hapjes rond en rond at, tot er een nog warme, zachte kern was overgebleven Ondertussen luisterde ik naar hun gesprek.
„Het is toch wat”, zei de bakkersvrouw „Tine die er niet
meer is. En zo plotseling. Wat was ze nog jong.”
Ik vond buurvrouw Tine helemaal niet jong. Ze had al grijze haren
„Nog maar net vijftig”, zei mama. „Het is toch wat. En niemand die wist dat ze ziek was.”
De bakkersvrouw boog zich wat naar mama toe, over de toonbank heen. „De arts zei dat ze veel te lang is doorgelopen. Ze moet vreselijke pijnen gehad hebben. Maar ze heeft niemand iets verteld ”
„Zo dom.” Mama schudde haar hoofd. „Maar dat niemand ook iets heeft gemerkt... Zou Edwin echt niet door hebben gehad dat ze pijn had?”
Edwin was de broer van buurvrouw Tine. Oom Edwin, noemden papa en mama hem. Oom Edwin en buurvrouw Tine Ze woonden samen in een afgelegen huis aan de rand van het dorp, een eindje bij onze boerderij vandaan.
„Blijkbaar niet ” De bakkersvrouw pakte een papieren zakje en deed er wat koekjes met roze glazuur in. „Hier, neem mee voor je kinderen. Daar worden ze groot van.”
„Dank je wel Ik vond het altijd een aparte vrouw”, zei mama Ze borg het zakje
weg in haar boodschappentas en praatte ondertussen gewoon door. „Ik bedoel, ze was wel aardig, maar ik kreeg nooit echt hoogte van haar En de mensen met wie ze omging...”
Ze liet de laatste woorden een beetje geheimzinnig in de lucht hangen Ik stopte met kauwen Mijn hart bonsde in mijn oren. Ik wist wie mama bedoelde. Ik had buurvrouw Tine gezien.
„Waar rook is, is vuur, hè?” zei de bakkersvrouw „En in de oorlog deden de mensen vreemde dingen. Alhoewel ik haar houding toch niet helemaal kan rijmen met wat Edwin heeft gedaan Dat heeft me altijd verbaasd Daar zou ik het fijne weleens van willen weten. Maar het was in ieder geval geen zuivere koffie, al weet ik niet precies hoe het zit ”
„Denk je dat zij en ” begon mama en toen stopte ze, keek even snel achterom naar mij en zei toen: „We praten er een andere keer wel over door Het wordt tijd om voor het eten te zorgen ”
Ze deed haar handschoenen aan en pakte de boodschappentas. „Kom Hilde, we moeten gaan.”
Toen we naar huis liepen, vroeg ik: „Waar is buurvrouw Tine aan gestorven?”
Mama pakte de boodschappentas met
haar andere hand. „Er was iets in haar buik wat niet goed was. Ze was ziek.”
„Waarom vertelde ze niemand dat ze pijn had dan?”
Een beetje geërgerd keek mama opzij. „Luistervinkje. Ik had moeten weten dat je oren op stokjes zaten.” Toen zuchtte ze even „Wat maakt het ook uit Ik weet niet waarom ze dat aan niemand vertelde. Ze wilde misschien geen hulp vragen.”
Ze zuchtte weer en pakte de boodschappentas weer over naar haar andere hand „Moet ik meehelpen?” zei ik, en pakte het hengsel. De tas hing scheef en zwaar tussen ons in Ik had geen handschoenen aan Het hengsel sneed venijnig in mijn koude vingers
„Graag. Volgende keer ga ik weer fietsen”, zei ze. Dat zei ze iedere week. Maar haar fiets had een lekke band, en er was niemand die hem plakte Daarom ging ze iedere week toch maar weer lopen.
Ik waagde nog een laatste vraag. „Wat heeft oom Edwin gedaan dan?” Ik wist het antwoord wel Er werd bij ons thuis vaker over gepraat. Het had met Joodse kinderen te maken, dat wat oom Edwin had gedaan. En met drie mannen die eigenlijk naar Duitsland moesten en die maandenlang verborgen gehouden werden in het huis aan de rand van het dorp. Er werd bij ons thuis met veel respect over oom Edwin gesproken Maar ik wilde het verhaal nog een keer horen.
„Oom Edwin heeft het leven van heel veel kinderen gered”, zei mama, „het was toen oorlog. We waren allemaal bang. Ik was nog niet met papa getrouwd. Ik woonde dus nog niet naast buurvrouw Tine en oom Edwin. Maar iedereen wist ervan. Iedereen in het dorp Oom Edwin had Joodse
kinderen in huis. Als iemand ernaar vroeg, zei hij dat het familie was. Maar we wisten allemaal dat dat niet zo was Ze zeggen dat hij het leven van wel zevenentwintig Joodse kinderen heeft gered door ze een poos in huis op te nemen. Misschien wel meer. Dat hij nooit verraden is, is een wonder Echt een wonder.”
Ze pakte de boodschappentas opnieuw in haar andere hand en zei: „We zijn bijna thuis Gelukkig ”
Ik hupte van mijn ene voet op de andere. Het was echt koud Ik voelde me een beetje ongemakkelijk in mijn door mama inderhaast in elkaar genaaide zwarte rok met te strak elastiek in de bovenkant. Vanochtend had mama mijn zomerjas tevoorschijn gehaald Die was donkerblauw Mijn winterjas was lichtgrijs. Dat was niet stemmig genoeg voor een begrafenis, had ze gezegd „Doe maar een extra dikke trui onder je jas aan”, zei ze, „dan kan het best ” Ik had het gevoel dat de wind dwars door mij heen blies, en een beijzeld gat midden in mijn lijf achterliet
De laatste dagen had ik veel nieuwe woorden en uitdrukkingen geleerd. Iemand die gestorven was, was ”heengegaan” Begraven heette ”ter aarde bestellen”. Naar een begrafenis gaan, noemden ze ”iemand de laatste eer bewijzen”. Dat laatste begreep ik niet helemaal Hoe kon je iemand nu eer bewijzen die al niet meer leefde?
„Ik kan niets zien”, mopperde de vrouw van de bakker
„Stil, mens!” siste haar man, want net toen ze het zei, werd iedereen stil omdat de dominee een stap naar voren deed Ik kon precies tussen de mensen door kijken. Oom Edwin stond vooraan. Hij zag eruit zoals hij er altijd uitzag: als een verbaasd, verschrikt kind Zijn das zat scheef, zijn warrige haar stond overeind en hij hield zijn sjaal in zijn hand, alsof hij niet wist waar die voor was Of misschien dacht hij dat het geen pas gaf om zijn zus de laatste eer te bewijzen met een sjaal om zijn nek. Zijn ogen achter zijn
goudomrande bril keken hulpeloos naar het graf en toen naar de dominee.
„We moeten met z’n allen maar een beetje voor Edwin zorgen”, had mama die ochtend aan de ontbijttafel gezegd.
„Hij is nu ook maar alleen, zo zonder Tine, en hij is zo verstrooid, hoe slim hij ook mag zijn ”
„Slim is hij zeker, met alles wat hij in de oorlog voor elkaar heeft gekregen”, zei papa „We moeten hem inderdaad maar zo goed mogelijk helpen Hij verdient ons respect ”
„Ik heb hem er na de oorlog een keer naar gevraagd”, zei mama, „ik vroeg hoe hij het toch voor elkaar gekregen heeft, om dat allemaal te regelen Hij lachte een beetje, je weet wel, hij lacht altijd zo vriendelijk, en hij zei: „Het was zo gezellig, al die familie die in de oorlogstijd aankwam.”
Bijzonder toch? Hij had ook kunnen zeggen: „Ja, ik heb ze allemaal geholpen!” maar dat doet hij niet. Hij blijft bescheiden.”
„Wat hij precies allemaal gedaan heeft, weet niemand”, had papa gezegd, „maar dat wat we weten is nog niet de helft, daar ben ik van overtuigd.”
Toen keek hij op de klok „Als we op tijd willen zijn, voor de begrafenis, moet ik me nu met de beesten bezig gaan houden. Zullen we gaan Bijbellezen?”
IN HET VOLGENDE NUMMER VAN TERDEGE: DEEL 2.
Een bijzondere dag vraagt om een bijzondere locatie Molen de Zwaluw is die perfecte locatie voor jouw bruiloft. Met elkaar zorgen wij ervoor dat jouw dag een onvergetelijke dag wordt. Omdat wij beschikken over een grote diversiteit aan zalen is geen bruiloft bij ons hetzelfde. Kom je gezellig langs om alvast eens sfeer te proeven?
Molen de Zwaluw, Batterijenweg 19, Kesteren, molendezwaluw.nl
Huilen. We moeten het er toch maar eens over hebben. Behalve dat er wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar de precieze functie van huilen, is er nog iets interessants aan het fenomeen huilen. Namelijk onze reactie op tranen. Want huilen ís niet ongemakkelijk. Dat het ongemakkelijk kan voelen, daar zorgen anderen voor.
Mathilde Beverloo (26), moeder van Benjamin (2), verloor haar man Sebastian (31) en hun zoontje Jona (2).
Ik had een grotere spaarpot moeten aanschaffen als ik een euro had gekregen voor iedere keer dat ik me ongemakkelijk voelde door de reactie van een ander op mijn tranen Hoe komt het dat we ons snel opgelaten voelen als er gehuild wordt? Als ik anderen ontmoet, komt mijn verlies vaak ter sprake Maar zodra mijn ogen vollopen, haasten mensen zich te zeggen dat ze me niet verdrietig willen maken en dat ik het moet zeggen als ik er niet over wil praten Inmiddels glimlach ik dan door mijn tranen heen en zeg ik: „Verdrietig ben ik al, dat maak je me niet door wat jij zegt ” Huilen wordt te veel gezien als een negatieve emotie Mensen zijn bang dat zij ervoor zorgen dat de ander gaat huilen, doordat ze diegene herinneren aan het verlies. Daarom hebben oppeppende woorden en tissues vaak de voorkeur, in plaats van de stilte waarin tranen even ongegeneerd mogen rollen. Terwijl dat juist alles is wat nodig is. Het verdriet er laten zijn, de tranen laten stromen Dat is de enige goede manier in de omgang met andermans verdriet Wij, mensen die huilen, voelen ons niet beter als een ander zich haast ons verdriet te sussen. Wij, mensen die huilen, voelen ons lichter als onze tranen even de ruimte krijgen en er mogen zijn Als je iemand kent die een geliefde verloren is en je vindt het moeilijk om erover te beginnen, omdat je bang bent dat je iemand verdrietig maakt en herinnert aan het verlies, onthoud dan dit Je herinnert ons er niet aan We zijn het niet vergeten dat onze geliefde er niet meer is Het is een deel van ons bestaan Waar je ons aan herinnert door hun naam te noemen, is dat jij niet vergeten bent dat ze geleefd hebben, geliefd waren en nog steeds zijn en dat ons verdriet er mag zijn Dat is alles wat helpend is
Maasvlakte 2: dé plek voor wie van schepen, trucks en treinen houdt
Maasvlakte 2 is jarig. Tien jaar geleden, in mei 2013, opende minister Schultz van Haegen het nieuwe havengebied voor de scheepvaart. Wie van schepen, trucks en treinen houdt, moet er deze zomer zeker gaan kijken. Zwembroek mee!
tekst: RIEKELT PASTERKAMP, beeld: FLYING FOCUS EN RIEKELT PASTERKAMP
Herman IJsseling van Flying Focus is al ruim 35 jaar maritiem luchtfotograaf. Duizenden schepen, waterwegen, installaties en vuurtorens legde hij vast op de gevoelige plaat. In de zomermaanden vliegt hij bijna wekelijks boven de Rotterdamse haven. Bij mooi weer, maar ook bij storm. Een van zijn drie vliegtuigen is een tweemotorige Cessna Skymaster, waarmee tijdens een storm tot windkracht 10 kan worden gevlogen. Dat levert spectaculaire beelden op. De mooiste luchtfoto’s van de Rotterdamse haven verzamelde IJsseling in het boek ”Port of Rotterdam” (uitg. Flying Focus, Castricum; 132 blz.; € 34,50). Vooral de weidsheid van het havengebied spreekt hem aan. ”De Maasvlakte is mijn favoriete plek. Daar gebeurt zo veel. Enorme windmolenonderdelen liggen klaar voor verscheping, gigantische schepen passeren elkaar in het Yangtzekanaal, er is continu beweging.”
Ooit maakte het bedrijf Sif uit Roermond kachelpijpen, nu funderingspalen voor windmolens op zee. „De ronde vormen zijn gebleven, maar het is dus een tikkie uit de hand gelopen.” Gids
Tina van Leeuwen van de FutureLand Express is niet alleen van de getallen, maar ook van de gein. Bij het zien van een groep jongeren zegt ze: „Scholieren sleuren we graag door de haven We hebben ze straks immers nodig.” Bij een blauw pakhuis met zonnepanelen op het dak: „Frietjes worden hier gekoeld met zonne-energie ”
Tina („al 34 jaar bij het Havenbedrijf Rotterdam”) kent de haven op haar duimpje. Ze maakte de aanleg van Maasvlakte 2 van nabij mee „De Europaweg was de oude grens Daarachter lag de Noordzee ” Maar de belangrijkste haven van Europa moest groeien. In 2009 begon de aanleg van Maasvlakte 2, in mei 2013 was die klaar „We hebben er dus vier jaar over gedaan om hier een enorme berg zand neer te gooien.”
Tina kent de getallen: 365 miljoen kuub zand. „Dat is 225 keer het Feyenoordstadion tot de nok toe vol met zand. Sleephopperzuigers haalden het zand van de Noordzeebodem, 10 kilometer uit de kust. De aanleg kostte een paar centen: 2,9 miljard euro Maar toen hadden we dan ook een nieuw stuk Nederland.”
Om het nieuwe land tegen de zee te beschermen, verrees rond Maasvlakte 2 een harde en een zachte zeewering. De harde (dijken) is 3,5 kilometer lang en bestaat uit 7 miljoen ton breuksteen en 20.000 (hergebruikte) betonblokken van 40 ton per stuk „De wind aan de noordwestkant is een heel gemene”, vertelt Tina tijdens een bustour. „Alles is daar met stenen afgetimmerd Een knappe golf die daar nog doorheen komt ”
In FutureLand, het bezoekerscentrum van Maasvlakte 2, kan het je al snel duizelen van de getallen. Op een interactieve manier beleef je er „de modernste haven van Europa ” Die ook graag de schoonste haven van Europa wil zijn. „Dat valt niet mee voor een haven, maar we zijn lekker op weg”, aldus Tina De haven van Rotterdam ontvangt jaarlijks 30 000 zeeschepen en 110.000 binnenvaartschepen. Van al die zeeschepen zijn er ruim 2000 die containers vervoeren De containers komen uit de hele wereld, maar het merendeel –ruim 60 procent– uit Azië, vooral China. Ze zijn gevuld met allerlei spullen: motoren, tuinmeu-
belen, schoenen, kleding en computers. Maar liefst 90 procent van alle producten die we dagelijks gebruiken, komt per schip.
In 2022 werden er in Rotterdam 14,5 miljoen containers overgeslagen De douane heeft scanners om de inhoud ervan te bekijken. „Ze kunnen dus pakjes drugs zien, al is het wel moeilijk tussen de bananen. Overigens zijn drugs volgens Tina niet het grootste smokkelproduct. „Dat zijn rookwaren en op nummer twee namaakartikelen.”
Bij de afhandeling van een container zijn 28 partijen betrokken Iedere container heeft een unieke code van vier cijfers en zeven letters Zo weten de registratiesystemen precies de inhoud van elk van de 3 miljoenen containers Vanuit de zeeschepen gaan de containers naar binnenvaartschepen, treinen en trucks Op de kades rijden 24 uur per dag, zeven dagen per week computergestuurde, elektrische vrachtwagentjes van hot naar her Zonder met elkaar te botsen Maasvlakte 2 telt 36 opstelsporen voor containertreinen. En op Maasvlakte Plaza zijn ruim 500 parkeerplaatsen voor trucks „Chauffeurs kunnen hier eten, douchen en hun kleren wassen. Vooral in het weekend staan het hier vol”, weet Tina. „In Duitsland mogen vrachtwagens op zondag niet op de weg komen ”
Wie wil ervaren hoe groot containerschepen en hoe hoog de kranen op Maasvlakte 2 zijn, stapt aan boord van de FutureLand Ferry. Dichter bij de haven in actie is niet te komen De stevige tantes slaan direct vanaf de Noordzee rechtsaf. Het Yangtzekanaal is speciaal voor de zeereuzen 600 meter breed en 20 meter diep gemaakt
De havens hebben de namen van de prinsessen Amalia, Alexia, Ariane en Margriet. Pieter van Vollenhoven moet het op Maasvlakte 2 met een weg doen Een van de grootste containerschepen ter wereld, de Ever Ace van rederij Evergreen, is 400 meter lang, ruim 61 meter breed en vervoert 22 000 containers „Als je ’m rechtop zet, heb je een flatgebouw van twintig etages Het schip is langer dan de Eiffeltoren, die inclusief antenne 330 meter hoog is.”
De kloeke kades voor de schepen bestaan uit diepwandconstructies van 1,2 meter gewapend beton. Dit beton is gestort tot 40 meter diep. Er is nog volop
ruimte op Maasvlakte 2. Naar verwachting is alle grond in 2035 uitgegeven „We verkopen niks, maar verhuren alles”, zegt Tina „We gaan pas bouwen als er een klant is.” Tot wel 25 containerreuzen kunnen er in 2035 tegelijk laden en lossen Veel drukker moet het dan overigens op de weg niet zijn Terminaleigenaren zegden toe in 2035 65 procent van de containers over water en spoor te zullen vervoeren.
Op het Maasvlaktestrand staan knotsen van windmolens „Eneco produceert hier stroom voor Rijkswaterstaat Het waait hier altijd, dus het is een ideale plek voor windmolens”, weet Tina. Het strand van 7,5 kilometer lang is een pareltje en heel geschikt om te wandelen, te zonnebaden, schelpen te zoeken, te kiten, te surfen en natuurlijk te zwemmen. Parkeren is gratis. Let op: er is verder niets. Geen strandtenten, ijsverko-
pers, parasol- en ligbeddenverhuurders en ook geen reddingsbrigade
Wie trek krijgt in een ijsje of iets hartigs moet kilometers rijden: naar Slag Maasmond. Daar, op het uiterste puntje van Maasvlakte 2, is snackbar Balkon van Europa te vinden De rit is de moeite waard
Bij het ”patatje op de punt” wordt gratis vrij uitzicht op alle passerende schepen geserveerd.
FUTURELAND, EUROPAWEG 902 IN ROTTERDAM. OPEN: DI. T/M VR. VAN 10.00-17.00 UUR EN ZA. (MEI T/M SEPTEMBER) VAN 11.00-17.00 UUR. PARKEREN EN TOEGANG GRATIS. VOOR VERTREKTIJDEN
EN PRIJZEN VAN DE VERSCHILLENDE BOOT- EN
BUSTOURS, ZIE: WWW.FUTURELAND.NL. IN DE LOOP VAN 2024 OPENT PORTLANTIS, HET NIEUWE HAVENERVARINGSCENTRUM OP MAASVLAKTE 2 DE DEUREN.
In het mooiste stukje heuvelland
een 4 gangen diner voor € 29,00 pdpp voor onze Inkelhoesgasten Speciaal aanbevolen!
Epen, Zuid-Limburg | 043-44551742 | www.inkelshoes.nl
TENTOONSTELLING 2023
Israëlbestaat75jaar!Beleefietsvanditbijzondere landtijdensdetentoonstellingHalloIsraëlin Nijkerk.Ontdekdediversiteitvanhetland,beleef deadembenemendenatuurenontmoet fascinerendeeninspirerendemensenuitIsraël!
Voorhet helegezin!
Nugeopend
Werkdagen9.30-16.30uur
Zaterdag10.30-15.30uur
Zon-enfeestdagengesloten
Toegangenconsumptiegratis
HenriNouwenstraat34,Nijkerk Voorgroepsbezoeken,mailnaar groep@cvi.nl.Meerinfoop israel75.nl
Dico Bac: „Deze soort is te duur voor Europa”
Twee keer per week stijgt er vanaf Schiphol een vliegtuig op met orchideeën van Bac Orchids uit Moerkapelle. De luxe bloemen gaan naar Saudi-Arabië. Ze belanden in de salons van de koninklijke familie en de oliesjeiks. Voor de meeste West-Europeanen zijn deze soorten te duur. We telen voor de jet set in het Midden-Oosten.”
tekst: AD ERMSTRANG beeld: TINEKE VAN DER EEMS
We komen nog net op tijd Eind mei worden de laatste takken gesneden. Daarna gaat het bedrijf een maand of drie in rust en zijn er geen bloemen meer te zien. In september staan de eerste planten alweer in bloei „In de tussenliggende periode laden de bollen zichzelf op”, zo vat kweker Dico Bac (47) de zomerperiode samen Die rust komt uitstekend uit, want de orchideeën die hij en zijn broer Gert-Jan (42) telen, komen uit het Himalayagebergte en houden niet van hitte De teelt beperkt zich wereldwijd tot het gematigde zeeklimaat van Nederland en delen van Australië
De cymbidiums vormen de meest exclusieve in de wirwar aan orchideeensoorten. Ze vinden hun weg naar evenementen, vijfsterrenhotels en miljonairs die het graag breed laten hangen, zoals oliesjeiks in het MiddenOosten Ook Hongkong en Macau –het
Las Vegas van het Verre Oosten– zijn bekende bestemmingen voor Bac Orchids, die via de tussenhandel ’s ochtends vroeg bestellingen ontvangt.
„Wij snijden, verpakken en maken ze klaar voor verzending Halverwege de middag zijn ze al op weg. Twee derde van onze handel verdwijnt via vervoer door de lucht ”
In het verleden bleven er meer cymbidiums binnen Europa, weet Bac. „Maar gaandeweg is deze soort te duur geworden De gemiddelde opbrengst ligt tussen de 2 en de 11 euro per tak, maar in de winkel moet er wel 20 tot 25 euro voor worden neergelegd Er zijn dan ook nog maar weinig plaatsen waar deze orchideeën nog zonder bestelling of reservering verkrijgbaar zijn Voor onze vaste klanten speelt dat niet Geld speelt voor hen geen rol. Ze willen het beste van het beste.”
Dat de snijbloemen duur zijn, is geen wonder. Na een heel lange selectieperiode duurt het vier tot vijf jaar voor de eerste planten in bloei staan Eenmaal
“Onze vaste klanten willen het beste van het beste”
per jaar staan ze in bloei. Na het snijden zijn ze twee tot maximaal drie weken houdbaar Bac: „Er bestaan wel 120 rassen, in tal van variaties en kleuren. Hoe donkerder van kleur, hoe duurder De basistypen zijn in vorige eeuwen gekweekt in aristocratische kringen in Engeland, waar allerlei soorten in kasjes werden gekruist ” De selectie is sindsdien onverminderd doorgegaan. „We hebben ook een aantal kruisingen zelf gemaakt In totaal heb je minstens tien jaar nodig voordat er sprake is van een bloeiende plant die geschikt is voor de productie.”
De laatste jaren is de teelt van cymbidiums nog wat kleiner geworden Een veertigtal bedrijven in Nederland houdt zich hiermee nog bezig. Het veredelingsbedrijf dat in Nederland de soorten kweekt, is tijdens de energiecrisis gestopt. „Nu verhuren we duizend vierkante meter aan iemand die zich bezighoudt met veredeling ” Negen maanden achter elkaar snijden de gebroeders Bac met tien vaste arbeidskrachten en vijf Bulgaren als
seizoenswerkers de luxe orchideeënstengels, die soms wel bijna een meter lang zijn De meeste tijd zijn ze kwijt aan het leiden van de bloemen langs touwtjes. „Daar gaan veel dagen mee heen ” Uiteindelijk worden ze recht naar boven getrokken met behulp van een aan een katrol bevestigde lijn.
De wortels van het bedrijf liggen in de agrarische sector De boerderij waar vader Adri Bac begon, staat er nog, even verderop. Die wordt nu door een nicht van de broers gerund „Vader was een boerenzoon. Omdat de boerderij te klein was voor het nageslacht begon hij in 1965 op een stukje land met het telen van sla, komkommers en tomaten.” Begin jaren 70 werd de overstap gemaakt naar anthuriums (tropische snijbloemen) en de orchideeënsoort cymbidiums. Anno 2023 worden er alleen nog maar cymbidiums gekweekt op drie bedrijven, allemaal aan de Herenweg. Op in totaal 5,6 hectare staan een slordige 50.000 planten, elk goed voor ongeveer tien stelen per jaar.
In een van de gangpaden staat een stapel dozen Ze zijn gevuld plastic
bakjes, ooit bedoeld voor een portie bami of nasi Aan de zijkanten zijn twee openingen zichtbaar. Dico Bac (47) haalt een van de dekseltjes eraf Achter het ronde gaatje bevindt zich een wit plastic buisje, dat wordt gebruikt voor de opslag van voeding onder aan de steel van de grote orchidee. In het bakje ligt een laagje tarwezemelen. De bestrijding van slakken, een van de belangrijkste kwelgeesten van de orchideeënkwekers, heeft prioriteit. Ze vreten de steel van de bloem op De slakkenval wordt in veel gevallen hun ondergang. „Slakken zijn dol op tarwezemelen Ze kruipen erin en kunnen niet meer terug ” Dico Bac en zijn broer hebben het in samenwerking met een groepje gelijkgestemde telers en een bioloog bedacht „We hebben er 15.000 staan. Eigenlijk moet iedere plant zo’n bakje hebben. De slakken verstoppen zich onder in de pot en komen ’s nachts tevoorschijn. Ze brengen veel schade aan.” Het is een van de innovaties om plaagdieren op een biologische wijze te bestrijden. Het helpt wel, maar voldoet nog niet helemaal Daarom hebben de gebroeders Bac in samenwerking met studenten van de TU in Delft een nieuwe val laten ontwikkelen. Zes studenten bogen zich daar de afgelopen tijd in opdracht over. „De slakkenval is bijna klaar en wordt binnenkort gepresenteerd Omdat er de universiteit erbij betrokken is, kan ik er inhoudelijk nog niet veel over zeggen ”
De orchideeënkwekers Bac hebben bestrijdingsmiddelen de deur uitgedaan Het mannetje van de nachtvlinder wordt nu bijvoorbeeld in verwarring gebracht doordat op tal van plaatsen de sterke geur van vrouwtjesmotten wordt verspreiden. Bac: „Gewoonlijk wisten ze de vrouwtjes precies te vinden, maar nu raken ze in verwarring. Zo voorkomen we vermenigvuldiging.” Dit wil niet zeggen dat zich geen problemen
voordoen. „De nachtvlinder komt oorspronkelijk uit de bananenplant Vorig jaar hadden we warme zomer en wist deze mot zich explosief te vermenigvuldigen ”
KOUDE NEVEL
Er zijn bij de tuinders nog enkele ‘groene’ middelen over, zoals een natuurlijke bacterie waarmee rupsen worden bestreden „Het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen is voor 99 procent afgenomen.” Het resultaat schat hij op 90 procent van de bestrijding van weleer „We werken samen met een bedrijf dat zich heeft gespecialiseerd in botanische tuinen Dat zijn plekken waar veel mensen komen en waar bestrijdingsmiddelen al langer taboe waren. Daar is veel ervaring met het biologische bestrijding. Maar je kunt zo weer voor verassingen komen te staan. Verder is het lastig om in de natuur een evenwicht te krijgen binnen een monocultuur zoals we die in de kassen kennen Ook is het soms heel ingewikkeld. Zo bestrijden we schildluis met zes verschillende beestjes, waarvan er vijf voorkeur hebben voor deze luis. Maar wel voor één bepaalde soort. En laten er in de kas nu twee soorten schildluis voorkomen ” De stap naar biologische bestrijding
toen zijn vrouw ernstig ziek werd en hij moeilijk vele avonden van huis kon. „Gelukkig is ze weer helemaal hersteld.”
Het gebruik van biologische bestrijding is verbonden met zijn opvattingen over rentmeesterschap. „Ook met betrekking tot het energieverbruik streven we naar duurzaamheid Het moet echter wel betaalbaar zijn.”
De cymbidiumkwekers hoeven niet heel hard te stoken In het voor- en najaar staan de luchtramen zelfs vaak wijd open en wordt er in de kassen door middel van koude nevel gekoeld Maar zonder aardgas gaat het niet. Bac Orchids maakt gebruik van de restwarmte van de warmtekrachtkoppelingscentrale van het bedrijf. De elektriciteitsproductie levert, aangevuld met 700 zonnepanelen op de daken van de schuren, voldoende op. De energiecrisis van het voorbije jaar ging daardoor tamelijk onopgemerkt voorbij. Recent is een batterij aangeschaft waarin 720 kWh kan worden opgeslagen In overleg met het stroombedrijf zal er de komende jaren extra elektriciteit worden geleverd wanneer dat nodig is „Onze grootste uitdaging is de stap naar volledig duurzaam energieverbruik Warmtekrachtkoppeling gebruikt aardgas We denken nu na
maakte Dico Bac toen de bestrijding van schildluis met de bestaande middelen vastliep „Er bleven nog middelen over die ik alleen in het illegale circuit kon bemachtigen.” Dat wilde ik niet, aldus de kweker die jarenlang fractievoorzitter was voor de SGP in de gemeenteraad van Zuidplas. Daaraan kwam in 2017 een einde
over een oplossing voor de middellange termijn. Dat kan door middel van bodemenergie, waarbij warmte aan diepere aardlagen wordt onttrokken, of door het gebruik van waterstof ” Bac neigt naar het gebruik van aardwarmte, want „het ontwikkelen van waterstof voor dagelijks gebruik gaat nog zeker tien jaar duren ”
„Het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen is voor 99 procent afgenomen”
ONZE HISTORIE - BRON VAN ONS HANDELEN
De wortels van DB KeukenGroep liggen in Sint-Annaland. Hier begint Arjan van Dijke in 1991 met de verkoop van keukens aan huis
Zijn motto van destijds geldt nu nog steeds:
“Wat we doen, doen we goed en onze afspraken komen we na”. In de afgelopen 30 jaar is ons familiebedrijf uitgegroeid tot 8 vestigingen door heel Nederland.
Iedere vestiging heeft zijn eigen naam. De mentaliteit en werkwijze zijn echter overal hetzelfde. We streven altijd naar de hoogste klanttevredenheid, vanaf het eerste ontvangst tot na de montage
ONZE
Ons streven naar de hoogste klanttevredenheid staat of valt met de inzet en mentaliteit van onze medewerkers Daarom streven we naar oprechte, betrokken en gedreven medewerkers met een hart voor de zaak én voor de klant.
Wij bieden een fijne werksfeer waar de menselijke maat gehanteerd wordt. Je werkt met gezellige collega’s waardoor je je snel thuisvoelt bij ons Hierbij word je ondersteund door moderne werkplekken en de nieuwste middelen, zodat je optimaal je werk kunt uitvoeren
ONTWIKKELEN BIJ DB
Om de hoogste klanttevredenheid te bereiken is het cruciaal dat onze medewerkers goed opgeleid zijn in hun vak Daarom bieden wij onze medewerkers opleidingen en cursussen via ons opleidingcentrum, het DB Vakcollege Wij noemen dat ‘samen groeien naar ’n 9+’
MEER WETEN?
Kom jij ons team versterken?
Kijk voor meer informatie over werken bij DB KeukenGroep op werkenbijdbkeukengroep.nl
MEDEWERKERS - ONS GROOTSTE KAPITAALONS OPLEIDINGSCENTRUM - HET DB VAKCOLLEGE
Voor de opleiding en bijscholing van onze medewerkers hebben wij een eigen opleidingscentrum opgericht: het DB Vakcollege Ongeacht de functie kunnen wij op deze wijze collega’s cursussen en trainingen op maat aanbieden Daarom kijken we bij de selectie van nieuwe medewerkers meer naar mentaliteit en motivatie dan naar passende werkervaring of opleiding.
Door voortdurende groei van onze organisatie zijn we geregeld op zoek naar extra collega’s Bekijk onze openstaande vacatures of doe een open sollicitatie. Wie weet word jij straks één van onze ruim 300 collega’s!
Plaats: Goes, Rijssen
Plaats: Berkel en Rodenrijs, Goes, Rijssen
Plaats: Nunspeet, Sint-Annaland
Plaats: Rijssen, Sint-Annaland
(IN OPLEIDING)
Plaats: Sint-Annaland
* Voor deze functie kun je bij ons ook een BBL-opleiding of stage volgen
U steunt een kind vanaf €33 per maand
Het kind ontvangt christelijk onderwijs, maaltijden en medische zorg
U krijgt jaarlijks een brief of tekening en een voortgangsrapport
Het preoperatief gesprek met de anesthesist vindt plaats via beeldbellen. Voordat het zover is, moet ik een ziekenhuisapp op mijn telefoon installeren. Van de dokter mag ik kiezen: een operatie onder algehele narcose of met een zogenaamde ruggenprik. Ik kies voor het laatste. De acht dagen voor de operatie moet ik bloedverdunnende medicijnen slikken – en wel met ingang van vandaag.
Mailen of appen wil ik juist niet, ik moet de dokter spreken - en wel nu!
De ziekenhuisapp piept Verslag: „U had zojuist een preoperatief gesprek met de dokter U heeft gekozen voor algehele narcose ” Echt niet! Wat is dit voor gekkigheid? Ik bel meteen terug Dat wordt een feestje! „U wordt verzocht het hele bandje af te luisteren U kunt ook via de mail of de app contact met ons opnemen ” Dat wil ik juist niet Ik moet de dokter spreken - en wel nu! „Wilt u toch een medewerker spreken, blijf dan aan de lijn ” Dan doen we dat Ondertussen begint een andere telefoon te pruttelen Op lijn
Het zat B. Rekebeen niet mee, afgelopen voorjaar Hij maakte een val die grote gevolgen had. Deel 18. ”Preoperatief gesprek”.
2 meldt zich een apothekeres met de mededeling dat ze een receptje van de anesthesist heeft gekregen voor een bloedverdunnend medicijn voor acht dagen „Te beginnen vijf dagen voor de operatie tot drie dagen na de operatie.” Pardon?
„Nee, mevrouw, acht dagen voor de operatie, vandaag te beginnen ” „Ik lees alleen maar wat de dokter op het recept schrijft en zo komt het ook op uw medicijndoosje. U kunt het medicijn komen halen Goedemiddag ” Verbluft blijf ik achter, terwijl de dame de verbinding verbreekt Ondertussen meldt zich iemand op lijn 1 Het blijkt een soort van secretaresse te zijn. Ik doe mijn verhaal. „Dat klinkt niet helemaal consistent”, is haar droge commentaar „Ik zal het navragen, maar dat kan even duren”, besluit ze Voordat ik over de medicijnen kan beginnen, is deze dame al op zoek naar de dokter. Na zeven minuten komt ze terug. „Meneer, het was een foutje van de dokter Met excuses ” „Aanvaard! Ik heb nog iets met medicijnen ” Ik hoor mevrouw iets onderdrukken, maar welwillend hoort ze me aan Even later sta ik in opnieuw in de wacht. Dat geeft niets, want ik heb toch tijd zat. Nu is mevrouw sneller terug.
„Ook dat was een foutje van de dokter Met excuses ” Prima, het komt vandaag toch nog goed Als je maar geduld hebt Oefening baart kunst, ik krijg steeds meer geduld.
„HET IS HEEL GAAF ALS JE PRODUCT GEWAARDEERD WORDT EN MENSEN HET LEKKER VINDEN”
Aan de rand van het Veluwse dorp Stroe, op een fonkelnieuw bedrijventerrein, gist het. Johan van Kralingen brouwt hier zijn streekbieren. In twee jaar tijd groeide zijn hobby uit tot een bedrijf. ”Je moet een goed product hebben, dat lekker is, waar je enthousiast over bent. Dan kan het aanslaan.”
tekst: MARTIJN DEN HOLLANDER beeld: TINEKE VAN DER EEMS
Van Kralingen (34) parkeert zijn bestelbus voor het nieuwe pand van Stroes bier. De straat wordt aangelegd, het adres ontbreekt nog op Google Maps In de bedrijfshal staat de voorraad op palets opgetast. Dozen vol flesjes, en fusten voor de horeca De telefoon rinkelt
Van Kralingen, net terug van een bezoek aan een potentiële klant: „Het is druk, er komt heel wat bij kijken ”
Johan is al jong liefhebber van speciaalbieren, vooral die uit België Het idee om zelf een streekbier te brouwen, ontstaat in de leegte van de coronatijd. De natuur- en scheikundedocent uit Stroe zoekt afleiding, en vindt die. „Ik ben met blond en witbier begonnen, daarna kwamen tripel en dubbel erbij.”
Als docent –eerder op het Van Lodenstein College, nu op het Hoornbeeck College in Amersfoort– weet Van Kralingen van leercurves en leergeld betalen
Met de opgedane kennis van de afgelopen twee jaar breidt de brouwer zijn productie en afzetgebied uit, geholpen door een vriend. Zuiderzeebier.nl is de nieuwste activiteit
Achter in de ruime hal staan drie kloeke ketels Een kookvat, spoelvat en maischketel. Links in de hoek: een schrootmolen
Van Kralingen: „Schroten is het malen van mout, gerst die in een mouterij is ontkiemd en gedroogd Daarna mengen we de mout in de maischketel met warm water.” In dit deel van het brouwproces ont-
staat wort, een suikerrijk mengsel. „Dat filteren en koken we, om te desinfecteren Tijdens het koken voegen we kruiden of suikers toe.” Vergisten is de volgende stap, waarbij suikerketens worden omgezet in alcohol en CO2 ontsnapt. Dat duurt een paar weken. Daarna gaat het bier op fles, om nog eens drie weken te hergisten
Van Kralingen gaat voor naar de verdieping van het pand Hij schenkt koffie – het is wat vroeg voor een bierproeverij. Op tafel liggen vakbladen. In een stellingkast staan flessen bier, nog zonder etiket. De warmte in de ruimte is gereguleerd. „De gist die nu in deze flessen werkt, heeft een temperatuur van 20 graden nodig.”
Sinds zijn trouwen woont Johan in Stroe. „Als je Veluwe zegt, zeg je natuur Bos en hei Dat stralen we uit op de verpakking van Stroes bier. Gerst van het jaarlijkse oogstfeest in Stroe laten we mouten voor onze brouwerij. Aan onze specials voegen we lokale honing toe, of hout uit de omgeving voor een rokerige smaak.”
Met een pan en emmers maakte
Van Kralingen zijn eerste biertjes „Het heeft me niet meer losgelaten.” Inmiddels is het hobbymatige er wel vanaf, getuige het grote huurpand en de inzet van vakantiekrachten. „Het is gelukt, ik heb het opgebouwd Dat is heel gaaf ”
Supermarkten in Barneveld en omgeving zijn de eerste afnemers, daarna volgen horeca, slijterijen
en delicatessewinkels. „Streekproducten zijn heel erg in trek. Het lijkt een antibeweging, een reactie op de grootschaligheid. Als ik op de Waddeneilanden op vakantie ben, vind ik het mooi om daar iets lokaals te kopen. In Stroe was er niets. Nu kun je Stroes bier kopen ”
Bij het toevoegen van lokale ingrediënten zoekt Van Kralingen naar de juiste balans „We proberen vooral een heel goed bier te maken, geïnspireerd op de Belgische stijl. Met een zoet karakter en een fruitig aroma De kunst is om een goed bier in z’n soort aan te bieden ”
Het karakter van een bier wordt mede door het gist bepaald „Blond is voor veel mensen een veilige keus. Het heeft geen intense smaak. Stroes dubbel heeft een uitgesproken karakter; winters, voor bij de kachel. Wit bier is zomers meer in trek. Bier is een echt seizoensproduct In de zomer moet je leveren, en ook met de Kerst zijn we druk.”
„Als ik op de Waddeneilanden op vakantie ben, vind ik het mooi om daar iets lokaals te kopen. In Stroe was er niets”
Blond bier vergist bij een hogere temperatuur dan pils, zodat er meer aroma’s vrijkomen. Van Kralingen: „Zo krijg je een rijkere smaak. Tripel is scherper. Bij dubbel brand je de gerst, dat zorgt voor een bruine kleur en karameltonen.” Wit bier is anders van soort. „Hiervoor gebruiken we spelt of rogge Dat geeft een friszure, volle smaak. Het bier is soms wat troebel, omdat deze graansoorten minder goed gefilterd kunnen worden ”
Binnen de stijlen kan Van Kralingen variëren „Je voegt ook hop toe Dat maakt het bier langer houdbaar, geeft een bittertje en verbetert de schuimkraag. In onze stijlen voert hop niet de boventoon.”
„Op den duur leer je wat een technisch goed bier is, lekker van smaak en in balans Met die ervaring hebben we Zuiderzeebier gemaakt, blond, dubbel en tripel. Dat zijn de smaken waar we echt
trots op zijn. Ze kregen meteen goede scores in de app Untapped, waarmee je bier kunt beoordelen.” Wijnliefhebbers wil Van Kralingen niet ompraten, zoals dat omgekeerd ook niet zal lukken. „Ik word niet warm of koud van wijn. Ieder heeft z’n eigen smaak, en dat is goed. Als iemand zegt: ik drink enkel wijn, dan geef ik het op. Maar als iemand zegt: ik houd van een fruitige Liefmans, dan kan ik ons witbier aanbevelen.”
Wat kenmerkt Stroes bier? „Smaken zijn heel moeilijk in woorden te vatten Het friszure van wit is weer anders dan het zoetige van blond Bij de dubbel proef je het gebrande Bier kan meer of minder koolzuur bevatten. Je kunt gelaagdheid proeven in de mouten die gebruikt zijn Mout geeft mondgevoel, ook wel body of textuur genoemd. Er kan een concurrent zijn die een vergelijkbare stijl heeft, maar ik onderscheid wel mijn eigen bier.”
Er is veel gebeurd in korte tijd
„Het is heel gaaf als ergens een bordje hangt van Stroes bier, als je product gewaardeerd wordt en mensen het lekker vinden. Nu we groeien, moet het wel te behapstukken blijven.” Met de Kerst werd de drukte Van Kralingen te veel „Ik vroeg me af: ben ik er nog wel voor mijn gezin? Toen is een vriend erbij gekomen. Hij doet de facturatie, logistiek en planning, zodat ik mijn handen vrij heb voor het brouwen en de verkoop.” Wie met de brouwerij wil kennismaken, kan in Stroe een workshop volgen. Van Kralingen: „De cursisten zijn zo’n twee tot vier uur bezig We gebruiken een oude scheikundeset, met een gasbrander. De docent in mij komt dan naar boven Om zes uur hebben ze allemaal een prachtig biertje gebrouwen. Dat vind ik onbetaalbaar: iets creëren wat van jezelf is en waar je trots op kunt zijn. Het staat hier te gisten en na een paar weken kun je het proeven ”
WORKSHOP VOLGEN? KIJK OP STROESBIER.NL
„Smaken zijn heel moeilijk in woorden te vatten. Het friszure van wit is weer anders dan het zoetige van blond. Bij de dubbel proef je het gebrande”
Mediagebruik heeft invloed op je, klinkt het vaak. Welke invloed dan? Of is het beter om te spreken over invloeden? Aan de hand van vijf thema’s bekijken we hoe het gebruik van media ons verandert. Drie mediagebruikers ze stelden zich al eerder voor reflecteren erop en leggen hun eigen ervaringen ernaast.
Toen God Adam schiep, gaf Hij hem de opdracht om de hof van Eden te bewerken en te bewaren. Om techniek te ontwikkelen en te gebruiken, zou je kunnen zeggen Na de zondeval is deze opdracht blijven bestaan. De techniek mag ons helpen om te kunnen leven in een gevallen schepping Genoeg mediatoepassingen zijn daar een prachtig voorbeeld van. Denk aan de app die burgerhulpverleners een melding stuurt als er een reanimatie nodig is Of de crowdfundingsactie om een aangepaste fiets bij elkaar te sparen.
Maar net als een scherp mes kan techniek ook fout gebruikt worden. Vaak gaat het dan om overmatig mediagebruik of over negatieve invloeden ervan „Je kunt urenlang online zijn en dan zie je echt alles van de wereld langskomen. Dat doet natuurlijk wel wat met je”, zegt Grethina den Ouden „Ik maak me zorgen als ik kijk naar hoeveel tijd jongeren maar ook ouderen op hun telefoon doorbrengen. We krijgen het in alles mee om wereldgelijkvormig te worden. Maar dan leef je dus niet meer apart van de wereld.”
Ook Janneke Loosman herkent dit. „Er is geen onderscheid meer tussen wat wij als christenen online bekijken en wat de wereld om ons heen ziet. Het is bizar hoe snel wij dingen daardoor normaal gaan vinden. Veel filmpjes op TikTok zijn seksueel getint Ook de muziek eronder horen jongeren klakkeloos aan Het moeilijke is dat zij in een levensfase zitten waarin uitproberen belangrijk is Ik wil niet zeggen dat alle invloeden van wereldgelijkvormigheid direct verkeerd zijn. Soms kunnen sociale media ervoor zorgen dat je blik breder wordt. Maar heel veel van wat je er ziet staat haaks op Gods Woord. En dat is niet zo onschuldig als het misschien lijkt. De opdracht van ons leven is namelijk heel anders Goede daden en een oprecht geloof sieren ons, lezen we in de Bijbel.”
„Als je online gaat, moet je continu alert zijn als christen”, vult Grethina den Ouden aan. „Steeds moet je jezelf afvragen of je niet te veel tijd besteedt aan media en of je geen din-
gen doet of ziet die tussen God en jou in staan Daarom is het allereerst nodig dat je leeft vanuit het geloof.” Dat is ook waar de Amerikaanse journalist Tony Reinke op aandringt in zijn boek over hoe smartphones ons leven veranderen. „Wat wij nodig hebben is een nieuwe discipline die voortkomt uit nieuwe prioriteiten en gesterkt wordt door onze nieuwe vrijheid in Jezus Christus”, schrijf hij in de inleiding. „Als je weet dat je leven van de Heere is, dan wil je je leven anders indelen”, zegt ook Grethina „Dan wil je jouw tijd besteden voor Hem en vraag je bij alles wat je doet: „Wat wilt U dat ik doen zal?” Daar past niet bij dat je twee uur per dag naar ”reels” van anderen kijkt, dat is echt nutteloos.”
Een negatieve boodschap over media heeft Grethina niet richting haar kinderen. „Juist niet, want dan raak ik hen kwijt Ik probeer bewust positief mediagebruik te laten zien. Ik deel op WhatsApp een Bijbeltekst van Dagelijks Woord met de kinderen, of kijk met hen naar een filmpje van het ABC van het geloof. Over de doop of het avondmaal bijvoorbeeld. Dan kun je er mooi over napraten met elkaar Blijven waarschuwen tegen bepaald mediagebruik helpt niet als ik hun het verlangen naar de Heere niet meegeef Steeds mag ik hun voorhouden hoe goed het is om te leven voor de Heere, om niet bang te hoeven zijn voor de dood. Uit zichzelf kunnen kinderen en jongeren zich dat niet voorstellen, want ze zitten vaak nog zo vast aan de wereld. Dan lokken allerlei leuke dingen die uiteindelijk geen geluk geven. In plaats daarvan mogen we in de opvoeding God blijven aanprijzen. Er is niets beters dan te weten dat Hij je bijstaat en van je afweet bij alles wat je doet ”
VERDER LEZEN? TONY REINKE IS EEN AMERIKAANSE, CHRISTELIJKE SCHRIJVER DIE
HET MEDIAGEBRUIK VAN CHRISTENEN KRITISCH BEVRAAGT EN DAARBIJ RICHTINGGEVENDE AANBEVELINGEN DOET. ”ALTIJD EN OVERAL. HOE JE SMARTPHONE JE LEVEN VERANDERT”, DOOR TONY REINKE; UITG. DE BANIER, APELDOORN.
ZES MENSEN DELEN IN TERDEGE HUN VISIE OP MEDIAGEBRUIK. ZE VERTELLEN OVER DE INVLOEDEN DIE ZE VAN DE ONLINEWERELD MEEKRIJGEN EN GAAN IN GESPREK OVER DE KEUZES DIE ZE MAKEN. DEZE KEER DEEL 3.
SOPHIE VAN PAGEE (16) uit Hardinxveld-Giessendam. Heeft haar examenjaar achter de rug en start na de zomervakantie met de opleiding onderwijsassistente. Gaat als eerste naar Instagram en WhatsApp als ze online is. Heeft veel creatieve apps op haar telefoon, omdat ze internet gebruikt als plek om inspiratie op te doen naast de contacten met vriendinnen natuurlijk.
JANNEKE LOOSMAN (19) uit Urk. Student leraar voortgezet onderwijs met als vakgebied godsdienst. Heeft verkering en belt elke dag met haar vriend, want WhatsApp en sociale media gebruikt ze niet meer. Een halfjaar geleden verruilde Janneke haar gloednieuwe iPhone voor een simpele Nokia. Internet gebruikt ze alleen functioneel, op haar laptop.
GRETHINA DEN OUDEN-DEN OUDEN (37) uit Sliedrecht. Getrouwd en moeder van vijf kinderen in de leeftijd van 3 tot 16 jaar. Werkt een avond per week als verzorgende IG. Probeert positief mediagebruik voor te leven en afgebakend mediagebruik in haar gezin te begeleiden. Bijbels leven en opvoeden is een weg van afhankelijkheid, vallen en opstaan, leerde ze.
Gerthina den Ouden - Den Ouden
Janneke Loosman
Sophie van Pagee
Ooit was Sophie van Pagee op een verjaardagsfeestje waar iedereen op zijn smartphone zat „Daar was niets aan”, zegt ze. „Het kwam ook wel doordat de meesten elkaar niet kenden, denk ik Bij andere feestjes pak je je smartphone maar even, bijvoorbeeld om een foto te laten zien. Als je met anderen bent, dan ga je niet online, vind ik Anders ben je niet gezellig in de groep Tegen iemand die constant op zijn mobiel zit, zeggen we het ook gewoon: „Praat eens mee, joh ” Als je met elkaar bent, is je telefoon niet gezellig ”
Sociale media doen grote beloftes: ze willen ons leven socialer en beter maken „Bringing you closer to the people and things you love”, verzekert Instagram je Kan die belofte waargemaakt worden? Vaststaat dat sociale contacten online anders zijn dan offline Op internet linken en liken we, maar daar leren we elkaars karakter niet kennen We verbinden ons via apps op een praktische manier met elkaar, maar daarmee verdiepen we onze relaties niet zomaar. De wereld van sociale media kan zelfs ver afstaan van de realiteit van ons echte leven We kunnen ons verschuilen achter een opgeleukt media-account, zonder dat iemand in onze ziel kijkt
Janneke Loosman is er kritisch over: „Ik zou sociale media eerder asociale media noemen Het lijkt door sociale media alsof we enorm veel over elkaar weten Maar als het gaat over het persoonlijke niveau, dan weten we maar een heel klein beetje van de ander Het is net als bij de koning We weten welke kleding hij droeg met Koningsdag, we zagen hoe hij deed en waar hij was, en toch kennen we hem niet ” Het probleem is dat sociale media wel doen alsof je daarmee meer vrienden hebt, alsof je geliefder bent, alsof je een rijker sociaal leven hebt. Maar vage bekenden betekenen uiteindelijk niets voor je, zegt Janneke
Sophie ziet Instagram vooral als een aanvulling op bestaande vriendschappen „Bij vriendinnen die je weinig ziet, kun je op sociale media toch meekijken met elkaars leven Het is makkelijk dat je zo contact houdt als je ver uit elkaar woont Dat zorgde er ook voor dat de coronatijd niet vreselijk saai was”, herinnert ze zich En nee, ze heeft er geen last van als anderen leuke dingen posten „Daar word ik niet
somber van Ik denk dan: zij hebben iets leuks gedaan en dat delen ze, maar de minder leuke dingen zie je natuurlijk vaak niet Zo doe ik dat zelf ook Ik post bijvoorbeeld als ik met vriendinnen weg ben of als ik iets moois heb gefotografeerd.”
Als docente merkt Janneke dat sociale media bij sommige jongeren negatieve stress veroorzaken „Ze worden er onzeker van doordat ze willen worden wat ze online zien”, legt ze uit Dat is ook wat psychologen zeggen over sociale media Op internet scrollen we dagelijks door de mooie momenten van elkaars leven heen Al die foto’s verwarmen ons, maar ze maken ons ook kwetsbaar Als je veel perfecte plaatjes ziet, lijkt het leven maakbaar te zijn Als je steeds door fragmentjes van bijzondere gebeurtenissen scrollt, dan denk je dat iedere dag iets spectaculairs in zich heeft. Al die mooie foto’s kunnen ook eenzaamheid naar boven brengen Of een steek van jaloezie veroorzaken Ingewikkeld is het, om gelukkige plaatjes van anderen te zien, terwijl je in jouw leven schaduwkanten en pijn ervaart
Is het mogelijk om van sociale media een socialere omgeving te maken? Misschien, als we wat eerlijker posten en wat selectiever scrollen Als we de offlineen de onlinewereld iets dichter bij elkaar brengen. Maar in de gewone wereld, daar moet het vooral gebeuren, benadrukt Janneke „Het gaat erom dat we echt betrokken zijn op elkaar. Het gaat niet om de kwantiteit, om de hoeveelheid contacten die je hebt, maar om de kwaliteit van de vriendschappen Mensen écht kennen, dat is sociaal zijn.”
VERDER LEZEN? FILOSOOF CEES ZWEISTRA SCHREEF OVER BEELDSCHERMEN ALS ”EEN LAAGJE TUSSEN JOU EN DE ANDER”. ZOLANG
DAT LAAGJE EEN AANVULLING IS OP BESTAAND CONTACT, IS HET SLECHTS EEN DOORGEEFLUIK VAN BERICHTJES EN BEELDEN. MAAR WE KUNNEN DAT LAAGJE OOK OPTREKKEN TOT EEN DIKKE MUUR. DAN DUIKEN WE WEG ACHTER ONS SCHERM, IN ONZE EIGEN WERELD. DAN GAAN WE DE AANSLUITING MISSEN MET HET SOCIALE LEVEN. ”VERKEERD VERBONDEN. WAAROM SOCIALE MEDIA ONS EENZAAM MAKEN EN HOE JE DIT KUNT VOORKOMEN”, DOOR CEES ZWEISTRA; UITG. KOKBOEKENCENTRUM, UTRECHT.
Als Grethina den Ouden haar kinderen een appje stuurt van meer dan tien regels, dan kan ze er zeker van zijn dat zij het niet lezen Als Janneke Loosman haar leerlingen van de middelbare school een kwartier lang uitleg wil geven over de stof, dan weet ze zeker dat ze hen kwijt is. Wat is er aan de hand met de aandacht van jongeren en ook met die van onszelf?
Neurologen hebben er een woord voor bedacht Veel jongeren, maar ook ouderen van nu, hebben een brokkelbrein, zeggen ze. Ze kunnen niet goed met één ding tegelijk bezig zijn of langdurig aan één taak werken. Hun brein is gewend geraakt aan fragmenten, aan het geven van brokjes aandacht. Grethina herkent dit „absoluut” bij haar kinderen „Ze zijn zo gefocust op snel doorgaan en op verder scrollen, dat ze alles in het leven pakkend en kort willen ontvangen.” Ook Janneke ziet het bij haar leerlingen: „Het gaat over steeds maar nieuwe prikkels willen krijgen. Ze hebben een heel korte spanningsboog, zeker bij een onderwerp dat hen niet zo interesseert ”
Neurologen brengen de moeite met focussen en concentreren steeds vaker in verband met ons mediagebruik. Als je voortdurend online bent, dan functioneert je brein alsmaar in een „impulsieve, stimulus-gedreven reflexmodus”, legt de Vlaamse neuropsychiater Theo Compernolle uit. Online hoef je bijna niet na te denken. Maar om te leren, om creatief bezig te zijn, om nauwkeurig te kunnen werken en goede beslissingen te kunnen nemen, moet je juist wel diep kun-
nen denken en lang kunnen focussen Wie zijn reflexbrein steeds weer verwent met langsflitsende beelden en korte video’s, zal dat saai gaan vinden, waarschuwt de neuropsychiater. Toch is er hoop. Je aandacht is als een spier: je kunt hem steeds langer gebruiken en trainen als hij te slap is. Jezelf oefenen in langdurige en ononderbroken aandacht is een belangrijk leerdoel van deze tijd, schrijft Compernolle.
In het gezin van Grethina hebben de kinderen een afgebakende schermtijd gekregen „Dat is niet om hen te plagen, maar om hen te oefenen in andere tijdsbesteding dan hun telefoon En als ze gaan leren, blijft de telefoon beneden, want die biedt te veel afleiding. Soms hoor ik ouders zeggen: „dan weten ze niet welk huiswerk ze hebben.” Maar daar kan ik boos om worden Er is toch papier en pen om het op te schrijven? Natuurlijk moet ik wel het goede voorbeeld geven en ook mijn telefoon wegleggen als ik me ergens in verdiep.”
Sophie van Pagee merkte tijdens haar examenperiode ook dat haar telefoon de grootste afleider was bij het leren „Even Insta checken of kijken of er nog meldingen zijn”, lacht ze. „Op zich lukte het me wel om zonder telefoon te leren Maar als ik pauze nam, dan ging ik wel even online en dat bleef niet altijd bij vijf minuten ” Vooral in de coronatijd was ze veel aan het multitasken, vertelt ze. „Toen had ik al mijn meldingen en geluidjes aangezet, want ik had totaal geen motivatie voor de onlinelessen. Nu staan ze allemaal weer uit Ik vind
het belangrijk om met één ding tegelijk bezig te zijn ”
Aandachtig leven is belangrijk, zegt Grethina „Ik verbind het vooral aan de Bijbel. Het gaat erom dat je Gods Woord kunt lezen om Zijn woorden tot je te krijgen Daarom vind ik het zorgelijk dat jongeren zo veel multitasken en zo’n beperkt concentratievermogen hebben Natuurlijk staan er prachtige filmpjes met uitleg over de Bijbel online. Maar uiteindelijk blijft de Bijbel tekst. Ook al lees je niet graag, er ligt toch dagelijks de oproep om Gods Woord te lezen ”
Is eens verleerd altijd verleerd, als het gaat over lezen? Gelukkig niet, merkte Janneke Sinds ze haar iPhone verruilde voor een simpele Nokia, heeft ze het lezen weer opgepakt Ook in de trein „Eerst reisde ik altijd met muziek aan en was ik steeds bezig op mijn telefoon Nu kan dat niet meer en zorg ik dat ik altijd een boek bij me heb. Doordat ik geen prikkels van sociale media meer krijg, lukt het me om de volle drieënhalf uur te lezen. Dat had ik me vorig jaar niet kunnen voorstellen ”
VERDER LEZEN? NEUROPSYCHIATER THEO COMPERNOLLE WERD VOORAL BEKEND DOOR ZIJN BOEK ”ONTKETEN JE BREIN”. HIJ SCHREEF EEN VERVOLG DAAROP, WAARIN HIJ IN EENVOUDIGE TAAL UITLEGT HOE DIGITALE GEWOONTEN JE DENKEN EN FOCUSSEN KUNNEN LAMLEGGEN EN WELK ALTERNATIEF ER IS. ”ONTKETEN HET BREIN VAN JE KIND. VAN SCHERMVERSLAVING NAAR DIGITALE VRIJHEID”, DOOR THEO COMPERNOLLE; UITG. LANNOO, TIELT.
Bezorgde wetenschappers waarschuwen dat mediagebruik onze creativiteit flink aan banden legt terwijl andere deskundigen roepen dat internet onze creativiteit enorm versterkt. Wat te denken van beide geluiden? Sophie van Pagee denkt dat internet haar wel creatiever maakt. “Ik haal er veel inspiratie vandaan en probeer door internet nieuwe dingen uit. Op Insta en Pinterest zie ik voorbeelden van wat je kunt bakken of in elkaar kunt knutselen. Dat probeer ik dan uit en daardoor kom ik weer op andere ideeën.”
Grethina den Ouden ziet ook een keerzijde in haar gezin. “Zodra de telefoontijd op is, weten de kinderen niet meer wat ze moeten doen. Want aan de slag gaan met iets kost heel veel energie, vergeleken bij het op de bank zitten met je smartphone. Dan moet je dus een sterke eigen wil hebben om iets te gaan doen.”
BENIEUWD NAAR HET HELE VERHAAL VAN SOPHIE EN GRETHINA? GA NAAR TERDEGE.NL/MEDIAGEBRUIK. DAAR VIND JE HET VERVOLG VAN DIT ARTIKEL OVER ‘INVLOEDEN OP JE VERLANGENS’ EN ‘MEDIA EN CREATIVITEIT’.
Het was weeszondag, tussen Hemelvaart en Pinksteren Ik mocht ik aan de kinderen van de zondagsschool vertellen wat de volgende zondag voor dag zou zijn Velen van hen wisten het: pinksterzondag Op mijn vraag waar het bij Pinksteren over gaat, wisten ook heel wat kinderen het goede antwoord Maar het antwoord op de vraag wat het woord Pinksteren betekent, was niet zo gemakkelijk te vinden, zelfs niet onder de zondagsschooljuffen en -meesters. Het betekent: 50e.
Als we een dag de 50e noemen, zijn we ooit begonnen te tellen en was 50 dagen geleden de 1e dag er Op welke dag gaan we tellen om bij Pinksteren uit te komen op de 50e? Met Pasen! Pinksteren wordt alleen al door deze naam heel nauw verbonden aan Pasen
Waarom staat er boven deze column ”De 52e dag”? Omdat het op de dag dat ik dit schrijf, 2 dagen na Pinksteren is En zoals de 50e dag verbonden is aan de eerste (Pinksteren aan Pasen), zo is de 52e dag ook verbonden aan die 1e. De nagalm van Pasen klinkt nog steeds Hoe? Niet alleen omdat Paulus honderden, ja duizenden dagen na de opstandingsdag aan Timotheüs schrijft: „Houd in gedachtenis, dat Jezus Christus uit de doden is opgewekt”, maar ook omdat ik vandaag mijn ambtelijke werk niet kan doen zonder de Levensvorst Waarom niet? Omdat ik te veel op Heman lijk uit Psalm 88 (van mijn jeugd aan ben ik „doodbrakende” en twijfelmoedig). En omdat het pastoraat, mijn dagelijkse werk, te veel weg heeft van de rondgang die Ezechiel in visionaire toestand maakte (Ez 37:1-2: „De hand des Heeren was op mij, en de Heere voerde mij uit in den geest, en zette mij neder in het midden ener vallei; dezelve nu was vol beenderen. En Hij deed mij bij dezelve voorbijgaan geheel rondom; en ziet, er waren zeer vele op den grond der vallei; en ziet, zij waren zeer dor ”) Toch doe ik mijn pastorale werk niet al zuchtende, maar opgewekt en blijmoedig, verwachtingsvol – al meer dan 42 jaar. Hoe? Omdat mijn Koning leeft en Hij Zijn beloofde Geest deed komen en doet werken In de gemeente van Genemuiden deed Hij het, in Springford, in Garderen en in Elspeet Zo is voor mij deze dag van schrijven, en voor u de dag van lezen, verbonden aan Hem, Die de dood overwon en de levendmakende Geest heeft verworven en uitgestort
Daarom ga ik morgen –als ik tijd van leven en genoeg gezondheid krijg– opnieuw op bezoek, binnen en buiten de dorpsgrenzen, maar nooit buiten Christus’ opstandingsgrenzen. Binnen doodsgrenzen – niet buiten levensgrenzen, of ik nu voor een gemeentelid naar het ziekenhuis ga of in een andere stad naar een revalidatiecentrum De dood bij pastor en gemeentelid, maar het leven in Christus, in de Geest, in het levende Woord. Ook de 53e dag, en de 54e enzovoort, al maar voort: verbonden aan Pasen, levend uit Pinksteren!
Ds. W. Pieters, Elspeet
Deze knapperige nestjes van kadayif vul je met frisse citroencrème. Lekker zomers. Nooit van kadayif gehoord? Je vindt het in de Turkse supermarkt.
tekst: ANNA YILMAZ beeld: RENATE BLEIJENBERG-VAN LEEUWEN
KADAYIF-NESTJES: * 150 g kadayif * 60 g suiker
* 120 g roomboter
CITROENCRÈME: * 1 citroen * 150 ml slagroom
* 25 g suiker * 150 g mascarpone
GARNERING: * frambozen * rasp van 1 citroen
MATERIALEN: * bakvorm voor cupcakes * keukenmixer
* fijne rasp * citruspers
KADAYIF-NESTJES:
* Verwarm de oven op 180 graden
* Doe de kadayif in een kom, samen met de suiker en de gesmolten roomboter
* Meng dit goed door elkaar en verdeel over 12 muffinvormpjes
* Bak de nestjes in ongeveer 20 minuten goudbruin. Laat ze in de vorm afkoelen en haal ze er daarna voorzichtig uit
CITROENCRÈME:
* Klop de slagroom samen met de suiker op tot yoghurtdikte
* Voeg de mascarpone toe en klop alles goed door
* Was de citroen, rasp deze boven de crème en pers daarna het sap eruit Spatel alles goed door elkaar en bewaar de crème tot je hem gaat gebruiken in de koelkast
GARNERING:
* Leg de nestjes op een bord en vul ze met citroencrème
* Versier ze met frambozen
* Was een citroen en rasp de schil met een fijne rasp boven de nestjes, zodat er wat rasp op de frambozen komt
Jarig?
ANNA YILMAZKadayif, daar heb je misschien nooit eerder van gehoord. Als je een keer een reis hebt gemaakt naar Turkije, Griekenland of het Midden-Oosten ben je het vast tegengekomen bij een bakker of restaurant. Kadayif is flinterdun gesneden filodeeg en gemaakt van gedroogde tarwe. Zodra je er roomboter aan toevoegt, is het onweerstaanbaar. In Turkije wordt er ook baklava van gemaakt, een van mijn favoriete zoetigheden.
Dit recept is heerlijk voor in de zomer. Lekker fris én met een bite, door de krokant gebakken kadayif. Ben je van plan om een high tea te verzorgen of ben je binnenkort jarig? Dan zet je hiermee zeker iets bijzonders op tafel. Handig om te weten: kadayif is te koop bij een Turkse of Marokkaanse supermarkt en ligt vaak in het bakschap of in de vriezer.
Verstopt achter grachten en wallen liggen door heel Nederland prachtige vestingsteden. De meeste daarvan dateren uit de zestiende en zeventiende eeuw; een tijd vol oorlog. Terdege ging kriskras door het land op zoek naar de mooiste muren, de gaafste grachten en fraaie vestingen. Maar waar zijn die te vinden? Puzzel mee.
In deze stad bleven in 1582 maar vijftig inwoners over, nadat alle protestanten gevlucht waren voor de Spanjaarden.
Tot in de negentiende eeuw was dit middeleeuwse stadje langs de Zuiderwaterlinie een cruciaal bolwerk aan de Maas.
Deze stad in Brabant veranderde van naam en maakte als oude vestingstad in de Tweede Wereldoorlog deel uit van de Atlantikwall.
Er gaat bijna niets boven deze schitterende vesting, die omringd werd door moerassen en nooit is ingenomen.
De Drommedaris bewaakte deze beroemde vissersstad, die vooral leefde van haringvangst en handel met Indië.
Vlak bij de vesting van de Zilverstad ligt dit prachtige stadje waar in 1600 géén beroemde slag geleverd werd.
Begin achttiende eeuw veroverde de Nederlandse Republiek deze Limburgse, zeshoekige vesting langs de Maas.
De inname van deze beroemde stad, die tot na de Tweede Wereldoorlog een vesting bleef, wordt nog jaarlijks in de grasmaand herdacht.
Vraag 9
De muren van deze Noord-Hollandse stad konden niet voorkomen dat de Spanjaarden hier een verschrikkelijk bloedbad aanrichtten.
Vraag 11
Dit Brabantse stadje kreeg begin veertiende eeuw stadsrechten, maakte nooit deel uit van de Republiek en vormde zo een rooms-katholieke enclave.
Vraag 10
Op de grens van drie provincies ligt de mooiste vesting van Nederland, die voor de NAVO als luisterpost diende.
Vraag 12
Deze stad was een belangrijk handelscentrum in de tijd van de Vikingen, maar maakte ook deel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
126
1E PRIJS: Halve dag (max 4 uur) voor twee personen (1 scooter), beschikbaar gesteld door veluwevespatours nl, zie pag 76.
2E PRIJS: Een dekbedovertrek naar keuze van het merk Bibelotte, beschikbaar gesteld door www bibelotte nl, zie pag 66
3E PRIJS: Vrolijke vaas t.w.v. 37,95, terdege.nl/shop.
4E PRIJS: Setje countryfield dinerkaarsen crème 24 cm t.w.v. 14,95.
5E T/M 10E PRIJS: Agenda van Terdege
2024 A G E N D A 1
1E PRIJS
5 2
terdege 3
Achter een groot kanon, op een museumboot door de gracht, of bovenop een vestingsmuur. Kom je deze zomer in een vestingsstad of bij een bastion? Maak een mooie, creatieve foto en stuur die uiterlijk 15 augustus o.v.v. ‘Bastions en bolwerken’ naar info@terdege.nl.
Zend de oplossing uiterlijk 15 augustus 2023 in. Per e-mail: fotopuzzel@terdege.nl of per post: Terdege Fotopuzzel, Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn.
PRIJZEN:
1E PRIJS: Bouw een bos wilde bloemen van Lego. Beschikbaar gesteld door Buildingtoys nl
2E PRIJS: Boekenpakket van uitgeverij De Banier
Vraag 13
Engelsen veroverden deze Zeeuwse stad die de Fransen in de napoleontische tijd van stevige stadswallen voorzagen.
Vraag 15
Verschillende keren werd dit stadje belegerd, maar Prins Maurits gaf het zes bastions en een gracht en nu is het bekend vanwege z’n boeken.
Vraag 14
Deze vesting was gebouwd om de haven van dit marinestadje, dat tegelijkertijd ook een belangrijk handelscentrum voor de Friezen vormde.
Vraag 16
Deze middeleeuwse vesting en vissersplaats op de Veluwe heeft prachtige ”keitjesstoepen” met symbolische zwart-wittekeningen.
Vraag 17
Nadat Spaanse troepen de stad volledig verwoestten, werd rond 1700 een zevenpuntige vesting gebouwd die onneembaar bleek.
Vraag 19
Op de grens van twee provincies ligt deze stad, beroemd vanwege de heksenwaag, die gebouwd werd als strategisch gelegen vesting.
Vraag 18
Deze vesting, waarvan alleen de drie poorten nog over zijn, leverde niet alleen militairen, maar ook sigaren en theologen.
Vraag 20
Niet alleen in de Tachtigjarige Oorlog, maar ook in de Tweede Wereldoorlog werd gevochten om deze Zeeuwse vesting die door Polen werd bevrijd.
Bijna drie jaar klussen ze al aan hun woning. Maar dan staat er ook wat. Van een oud café veranderde het pand van Joram en Anique (35) van Sluijs uit Arnemuiden in een ruim huis. Alles eigenhandig opgeknapt door Joram.
tekst: JACOMIJN ARIAKHAH beeld: WILLEMIENE SMITS
„JE MOET GEEN PLANNING HEBBEN, MAAR EEN PLAN”
De kleine Efraym (1) doet zijn middagdutje. De andere drie kinderen, Dyantha, Ylana en Nicolay, zitten nog op school. Dus ouders Joram en Anique hebben het huis even voor zichzelf Ze maken van de gelegenheid gebruik om wat foto’s te laten zien van hun huis in de oude staat: vitrage hangt troosteloos voor de grote ramen, het verouderde interieur van de kroeg verhullend Een biertap, een biljarttafel, een dartbord en rijen drankflessen achter de bar. Bruin, alles bruin.
Het Zeeuwse echtpaar stuit op de kroeg als ze in 2019 op zoek gaan naar een ruimere woning. Twee voorwaarden hebben ze: er moet een grote schuur bij het nieuwe huis zitten en ze moeten er wat woonkamer betreft in oppervlakte op vooruit gaan.
Als Joram het zeventig jaar oude café tegenkomt, beginnen zijn ogen meteen te glinsteren. Want dit gebouw voldoet aan beide voorwaarden Hij ziet de potentie ervan, dwars door het oude interieur en de onpraktisch ingerichte ruimtes heen Anique heeft er wat meer moeite mee
„Maar het pand paste prima binnen ons budget Het stond al tien jaar te koop ”
De eigenaar, een 92-jarige krasse dame die de kroeg dan nog runt en ook in het pand woont, gaat akkoord met hun bod als door corona alle uitgaansgelegenheden moeten sluiten „Daar zag ze niet meer doorheen.”
Voor de Van Sluijsjes komt dit goed uit Met een behoorlijk bouwdepot op zak begint Joram de benodigde bouwmaterialen
in te kopen, nog voordat er als gevolg van de lockdowns schaarste ontstaat.
Juli 2020 krijgen ze de sleutel In twee weken tijd knapt Joram de schuur zodanig op dat het dan nog vijfkoppige gezin daar tijdelijk in kan wonen Nou ja, opknappen? Anique: „We legden het zeil van de slaapkamer op de grond Joram maakte drie wandjes als afscheiding, zodat er leefen slaapruimtes ontstonden. En ik hing IKEA-gordijnen aan het plafond, om zo het stof dat van het dak kwam op te vangen.”
Om te koken gebruiken ze de oude keuken van het café. In een toilet maakt Joram een doucheruimte Anique: „De kinderen waren toen 11, 8 en 3 jaar. Als gezin heb je die dingen gewoon nodig om te kunnen blijven functioneren.”
Na de verhuizing in juli gaat Joram als een haas aan de slag. Hij begint met de bovenverdieping, zodat het gezin zo snel mogelijk van de schuur naar het voormalige café kan verhuizen
Dat blijkt een goede zet. Anique: „In september werd het echt te koud in de schuur ” Joram: „De bovenverdieping was nog niet geïsoleerd, maar het was er in elk geval wind- en waterdicht ”
Die eerste winter is geen gemakkelijke, herinnert Anique zich „Als ik de kinderen had gedoucht, liet ik ze snel naar de kachel in het café rennen. Dan mochten ze zich daar aankleden, anders was het veel te koud Ik heb toen ook geleerd wat steenkoud is: dat de muren letterlijk
Beste klustips? ”Goed gereedschap is het halve werk. Pak verder één ding tegelijk aan en rond dit ook af. En kijk ook eens bij een sloopbedrijf voor bouwmaterialen. Dat is goedkoper.”
Favoriete winkel? ”De kringloop van onze kerk (kringloop hhg Arnemuiden) staat bovenaan ons lijstje met favoriete interieurwinkels, ook omdat ze daar vaak nieuwe spullen krijgen van lokale bedrijven.”
Inspirerend Insta-account? ”We deden vooral veel inspiratie op op Pinterest.”
Motto? ”Natuurlijk de spreuk die op het Zeeuwse wapen staat: Luctor et Emergo (Ik worstel en kom boven). En wat we soms tegen elkaar zeggen: Gaat het niet zoals het moet, dan moet het maar zoals het gaat.”
„Als ik de kinderen had gedoucht, liet ik ze snel naar de kachel in het café rennen ”
kou afgeven Ik stond met een trui en een jas aan aardappelen te schillen. En we zetten het zoete broodbeleg in de koelkast, dan werd het tenminste niet zo hard als wanneer we het in de kast lieten staan ”
Het echtpaar houdt stug vol. Afzien? Dat viel eigenlijk wel mee, zeggen ze, terugblikkend Anique: „Het was vooral een avontuur ”
Joram: „Je moet gewoon doorgaan Ruimte voor ruimte En als ik het eens zat was, lasten we een week pauze in.”
Joram, die een achtergrond heeft als loodgieter, doet al het werk zelf, met behulp van zijn vader Alleen voor het plafond laat hij een stukadoor komen, en een vrachtwagen voor het gieten van de stenen vloer. Hoe hij dat voor elkaar krijgt? „Ik ben gezegend met twee gouden handen”, zegt hij met een grijns. „Als loodgieter leerde ik de basis van elektriciteit Ik kan leidingen repareren. En de rest probeer ik gewoon. Als ik niet zeker weet hoe ik iets moet aanpakken, zoek ik het op of vraag ik hier en daar om raad.”
Vrijwel alles in het voormalige café neemt hij onderhanden
Hij kruipt het dak op om dat te vernieuwen, plaatst een aanbouw op de bovenverdieping voor meer slaapkamers, creëert een hal, badkamer en keuken, zet tegels, stuukt en verft tot alles klaar is Van het oude café rest vrijwel niets meer. Het meubilair was niet meer te redden, zegt Joram
„De biertap moest terug naar Heineken, de biljarttafel ging
naar een stamgast en het spelautomaat was ook in bruikleen.”
De bar, die hij best een plekje had willen geven in de schuur, valt bij het verplaatsen uit elkaar „Alleen de klok hebben we nog. En er staat een oud biervat in de schuur ”
Op de plaats waar kroegbezoekers vroeger een pintje dronken, bevindt zich nu de woonkamer Een box voor Efraym staat ongeveer op de plek waar gasten zich voorheen rond de biljarttafel schaarden. De oude wc’s en urinoirs hebben plaatsgemaakt voor een gloednieuwe badkamer Waar ze het meest tevreden over zijn? Joram: „Over het totaalplaatje Dat het geworden is zoals we in gedachten hadden.”
PLAN
Drie jaar lang klust hij zowat elk weekend in hun huis. „Van maandag tot donderdag waren we bezig met werk, gezin en hobby’s. Elke donderdagavond begon ik met de voorbereidingen en vrijdag en zaterdag kluste ik.”
Anique: „Dan ruimde ik zaterdag eind van de middag weer alles op, zodat we echt zondag konden houden. En de week daarop begon alles weer van voor af aan ”
Af en toe gaan ze er een dagje op uit met de kinderen. Maar niet vaak Anique: „We verhuisden midden in de coronatijd
De meeste mensen waren toen noodgedwongen veel thuis, dus zo gek was dat niet ”
Ze wijst naar de strak betegelde vloer van de badkamer. „Die heeft Joram gelegd toen hij zelf corona had. Drie tegels per dag, al kuchend en steunend. Maar we
moesten tien dagen in isolatie, dus we hadden niets anders te doen.”
Een planning hebben ze niet
Anique: „Alleen een plan.” Joram: „Je kunt nog zo’n strakke planning hebben, maar als bijvoorbeeld blijkt dat de balken boven het plafond rot zijn, loop je gelijk enorm uit ”
Of ze niet bang zijn geweest dat het nóóit af zou komen? Beiden schudden hun hoofd. Joram: „Als het misgaat, komt dat vaak doordat klussers overal tegelijk beginnen. Ze maken niks af. Dan kun je niet meer door het werk heen kijken en verlies je het overzicht. Wat ons hielp, was alles ruimte voor ruimte aanpakken.”
Met het bouwdepot komen ze grotendeels uit. Vooral door te bezuinigen op de inrichting
Anique: „Zo is de tegelvloer in de keuken een restpartij van iemand die te veel besteld had Verder kopen we bij de lokale kringloop, waar ook veel nieuwe spullen liggen van een projectinrichter en stoffeerder. De grote lamp boven de salontafel is bijvoorbeeld een showroommodel en de gordijnen zijn ergens verkeerd ingemeten. De salontafel en de schouw heeft Joram zelf gemaakt van twee tafelbladen die hij bij diezelfde kringloop te koop zag staan.”
Als aan het eind van de verbouwing blijkt dat ze toch nog wat geld tekort komen, lossen ze dat op een creatieve manier op. Joram: „Om de tegelvloer te realiseren, hebben we onze zevenzitter verkocht. En mijn Harley is
Meer dan
35 jaar
iBoutique n de vier seizoenen
Gediplomeerd voor:
• kleur • stijl • make-up advies • visagie
• garderobeplanning • haaradvies • briladvies
• camouflage • bruidsadvies
Eperweg 49 8181 EV Heerde • Tel: 0578-694613
Geaccrediteerde opleiding tot Psychosociaal Therapeut op HBO niveau
Origineel uit Boles-l-awiec (Duits: Bunzlau)
VERKRIJGBAAR BIJ BOEKENHUIS RIJSSEN
ELSENERSTRAAT 44, RIJSSEN • 0548 520 304
Simon: ”Dé ideale opleiding voor een startende praktijk: flexibel, gericht op maatwerk, persoonlijke coaching en een duidelijke christelijke visie op wie je bent als psychosociaal therapeut in het werkveld”
Benieuwd naar onze studiegids?
www.deroosopleidingen.nl
Bezoek onze open
middag: 30 juni 2023
ook weg. Dat deed zeer ja, maar je moet keuzes maken. Ik heb liever nieuwe dakpannen dan een motor.”
Inmiddels is het huis zo goed als af Op de hal en de bijkeuken na Anique: „En de achtertuin moet ook nog, want daar dumpen we onze bouwspullen ” Wat blijft, zijn alle leuke herinneringen aan het klussen. Anique: „Weet je nog van die keer dat de brandweer kwam om de oude voordeur van het café in te beuken? Die deur moest eruit en Joram kende een stel van wie de vrouw bij de vrijwillige brandweer zit. Of ze het leuk vonden om te helpen bij het inbeuken van onze deur?” Joram: „Dat wilden ze heel graag, want ze krijgen maar
weinig gelegenheid meer om deuren te leren inbeuken.” Anique: „Ze maakten er gelijk een hele oefening van, waarbij onze kinderen slachtoffer mochten spelen. Geweldig vonden die het ”
Ze zijn blij dat het huis nu zo goed als klaar is. Vooral Anique. „Twee weken geleden moesten de tegeltjes eruit van de muur in de bijkeuken Zat weer alles onder het stof. Daar had ik wel even moeite mee Ook de rest van de verbouwing was natuurlijk niet alleen maar leuk. Er waren echt weleens momenten waarop we het zat waren Weer stof Weer verhuizen van de ene kamer naar de andere.”
Van kou hebben ze inmiddels geen last meer, dankzij de geisoleerde vloeren en muren Een vloerverwarming en airco zijn in plaats van „de dure jongens” gekomen, zoals Joram ze noemt: de oude gaskachels, die 3000 kuub per jaar verstookten. Verstopt onder beton, stuukwerk en tegels hebben ze tijdens het klussen hun namen achtergelaten Als herinnering aan al het verrichte werk En als knipoog naar de klussers van de toekomst, mochten die de boel nog eens willen afbreken
Of ze nu hun buik voorgoed vol hebben van verbouwen? Joram: „Als we de kans kregen, zou ik het zo nog eens doen. Ik denk dat ik het klussen ga missen.”
Als haar man Jim na een huwelijk van ruim twee jaar wordt vermoord door de Indianen die hij de Blijde Boodschap wil brengen, staat voor Elisabeth Elliot de wereld stil. Maar: ”Stukje bij beetje begon ik te zien dat er in ieder lijden in een bepaalde zin betekenis ligt.”
tekst: JEANNETTE WILBRINK-DONKERSTEEG beeld: UNSPLASH EN WIKIPEDIA
Een beknopte biografie van Elisabeth Elliot lijkt het op eerste gezicht een tragedie van de bovenste plank: Eerste echtgenoot: John Elliot. Getrouwd 1953. Overleden 1956 Tweede echtgenoot: Addison Leitch Getrouwd 1969. Overleden 1973. Derde echtgenoot: Lars Gren. Hij overleeft Elisabeth weliswaar, maar gedurende de laatste tien jaar van hun huwelijk lijdt zij aan dementie. Toch zijn het de hoop en de vreugde die het leven van Elisabeth kenmerken De boeken die ze schrijft, de lezingen die ze houdt, getuigen ervan. En het radioprogramma waarin zij van 1988 tot 2001 dagelijks te horen is, heet ”Gateway to joy” Poort naar de vreugde
HET KRUIS
Elisabeth Elliot wordt kort voor Kerst 1921 in België geboren als dochter van een zendelingenechtpaar Ze heeft een zus en vier broers Enkele maanden na haar geboorte verhuist het gezin naar Amerika. De kinderen worden geworteld in het Woord van God. In een van haar boeken schrijft Elisabeth: „Aan mijn vader dank ik een diep besef van God als Schepper. Ik kan mij geen tijd herinneren dat ik mij niet bewust was van het zingen van de vogels, de heerlijkheid van de bergen, de frisheid van de dauw, de pracht van een bos vol witte pijnbomen, de geheimzinnigheid van de nachtelijke hemel Hij leerde ons zien, horen, ruiken, proeven. Onze ouders leerden ons allebei op wel duizend manieren hoe we Degene die ons gemaakt heeft, konden kennen en dat wij Hem konden vertrouwen. Zij vertelden ons het verhaal van Degene Die het hart van God opent Het verhaal van Degene Die het „Afschijnsel Zijner heerlijkheid en het uitgedrukte Beeld Zijner zelfstandigheid” is (Hebr 1:3) Het is het verhaal van Jezus, van Zijn geboorte uit een maagd, Zijn leven, Zijn sterven aan het kruis. Toen wij nog heel klein waren, leerden zij ons Hem te vertrouwen Zij zongen voor ons ”Veilig in Jezus’ armen” Maar veiligheid sluit het lijden niet uit, dat leert het kruis ons wel. Vanzelfsprekend begreep ik dat allemaal nog niet toen ik een kind was, maar toen ik het lijden leerde kennen, ontdekte ik dat het vertrouwen in deze sterke armen betekent dat zelfs ons lijden onder controle is We zijn niet veroordeeld tot de zinloosheid. Er is een liefhebbend Doel achter alles, zelfs in de scherpte van
het lijden is een grote tederheid aanwezig.”
Elisabeth studeert Grieks, vanuit de wens het Nieuwe Testament in een vreemde taal te kunnen vertalen. In haar studietijd ontmoet ze Jim Elliot. „Jim en mijn broer, Dave Howard, behoorden allebei tot de klas die in 1949 op Wheaton afstudeerde”, zal ze veel later schrijven, „maar al was ik ook een leerling van Wheaton, toch had ik nooit met Jim kennisgemaakt vóór Kerstmis 1947, toen hij in de vakantie bij Dave kwam logeren. Ik moest later wel lachen toen ik hoorde dat hij aan zijn ouders geschreven had over een „lang, slank meisje, helemaal niet knap, maar met een merkwaardige persoonlijkheidsaanzet, en ze interesseert me ”
De twee voelen zich sterk tot elkaar aangetrokken. Toch staat niet vast dat ze de weg samen zullen verdergaan „Op een zomeravond in 1949 zat ik op een bank op een helling van de Mount Tabor in Portland. Op een betamelijke afstand naast mij zat de man die ik liefhad en die ik met heel mijn hart zou willen huwen. Er was meer dan een jaar voorbijgegaan sinds hij zijn liefde voor mij had bekend Het bleek echter dat het zendingswerk waartoe ieder van ons zich geroepen voelde, van ons zou kunnen verlangen dat wij ongetrouwd bleven (…) Ik zou spoedig weer naar huis gaan, in New Jersey. Zouden wij elkaar ooit ontmoeten. Wanneer? Waar? Zouden wij altijd ongetrouwd blijven? „Alstublieft Heere, nee”, zei mijn hart, „zonder hem zal ik sterven.” Ik wist ergens in mijn achterhoofd dat God nooit iets geeft wat minder is dan het beste (…) Ik legde mijn verlangens nogmaals voor Hem neer bij Wie alle verlangens bekend zijn en voor Wie geen geheimen verborgen zijn De volgende dag stapte ik in de bus naar Philadelphia zonder de garantie dat ik Jim ooit weer zou zien.”
Ruim vier jaar later trouwen Jim en Elisabeth toch Ze gaan wonen en werken onder de Indianen in Ecuador Eindelijk zijn ze samen Totdat de dood hen scheiden zal. En na slechts zevenentwintig maanden gebeurt dat al Met vier andere vrouwen zit Elisabeth in januari 1956 in Ecuador te wachten op nieuws over hun mannen, die vertrokken zijn om vriendschap te
Enkele andere titels van Elliot dan de in dit artikel al genoemde, zijn: ”Met vreugde vrouw zijn”; ”De hand van de wever”; ”Wees stil, mijn ziel”; ”Toegewijd”; ”Eenzaamheid, wildernis of weg tot God?”; ”Rein leven voor Gods aangezicht”. Verder verscheen de biografie ”Een leven op het altaar”.
sluiten met een vijandige Indianenstam, die van de Auca’s. Het radiocontact met de mannen is verbroken. Reddingsploegen die eropuit zijn gegaan, vinden ten slotte een lichaam En nog een. En nog een. De mannen zijn dood. Alle vijf door de Auca’s omgebracht met een speer. „Ik was nu geen getrouwde vrouw meer Ik was weduwe. Weer een opdracht en een nieuwe opgave. Denkt u nu alstublieft niet dat dat de gedachte was die mij te binnen schoot op het moment dat het bericht kwam. „O Heere!” was waarschijnlijk het enige wat ik kon bedenken, zo verbijsterd waren we Stukje bij beetje begon ik door de loop der jaren, toen ik probeerde het lijden te doorgronden (dat niet doorgrond kan worden), te zien dat er in ieder lijden in een bepaalde zin betekenis ligt ”
In een van haar boeken beschrijft Elisabeth hoe ze twee dagen na de dood van Jim met hun dochtertje Valerie terugkeert naar Shandia, hun verblijfplaats in het oerwoud Ze gaat
aan het bureau zitten dat Jim in hun slaapkamer heeft gemaakt en kijkt naar de open plek buiten, waar het oerwoud zich omheensluit. In de kamer ernaast ligt Valerie te slapen in een klein, houten ledikant, het laatste meubelstuk dat Jim heeft gemaakt. Elisabeth gaat weer aan het werk op de buitenpost bij de Indianen Ze kijkt omhoog en vindt vrede. „Ik zeg dat ik vrede gevonden heb, ik beweer niet dat ik me niet verschrikkelijk eenzaam voelde ( ) Ik herinner mij dat ik op een ochtend heel vroeg wakker werd in een kleine rieten schuilhut met een bladerdak aan de oever van de Curarayrivier Mijn dochtertje van drie en ik brachten daar de nacht door in gezelschap van enkele Indianen op de terugweg van een dagtocht door de streek (…) Door de regen leek het wel of ik bijna verdronk in een groot gevoel van eenzaamheid. (…) Die ochtend versterkte de Heere mij met een ”Er staat geschreven”, waarmee Hij mij aan Zijn beloften herinnerde: „Ik zal u niet begeven en Ik zal u niet verlaten. En ziet, Ik ben met u, al de dagen ””
De macht van het kruis bestaat niet in het uitsluiten van het lijden, maar in het veranderen van het lijden.
Wie zijn leven zal willen verliezen, die zal het vinden, zegt Jezus. Geef het op en Ik zal u alles geven. Kan de schelp zich een voorstelling maken van de diepte en volheid van de oceaan? Kunnen u en ik de rijkdom en volheid van Gods liefde bevatten?
Veiligheid sluit het lijden niet uit, dat leert het kruis ons wel.
Zelfs in de scherpte van het lijden is een grote tederheid aanwezig.
Er zijn veel dingen die God niet voor ons in orde maakt, omdat Hij ons liefheeft. In plaats van dat Hij ons uit de problemen haalt, roept Hij ons. In onze zorgen, eenzaamheid of pijn is Zijn roepstem aanwezig.
Het is een ernstige verzoeking om God te beschuldigen, vooral wanneer er niemand anders is om de schuld te geven. Het toegeven aan die verzoeking leidt tot geestelijke leegte.
De directrice van de kostschool waar ik vroeger op zat, zei altijd: Loop niet rond met een Bijbel onder je arm, als je niet onder je bed veegt.
Wanneer we aanvaarden wat we niet gewild hebben, dan kan eenzaamheid, de naam van een akker die niemand wil, veranderd worden in een akker waarin een schat verborgen is.
Met meer dan 30 jaar ervaring als ambachtsschilder kunnen wij u adviseren over kleuren en materialen Maar ook het aanbrengen van de kwaliteitsproducten en het leggen van de Castle Stones vloeren nemen wij graag voor onze rekening Of het nu gaat om het binnen- of buitenschilderwerk, kleuradvies of vloeren; laat uzelf ontzorgen Wij zorgen voor het pure totaalplaatje Zodat u alles in één keer geregeld heeft
Op vrijdag staat in onze showroom de koffie voor u klaar Of maak een afspraak met één van onze adviseurs
Haaften - Elspeet | 0418 65 3650 | www kleursfeer nl
Schilderwerk Castle Stones vloeren Kleuradvies Kalkverf
HET WONDER
Na enkele jaren gaat Elisabeth zelf onder de Auca’s werken en het wonder gebeurt dat de moordenaars van haar man en zijn vrienden zich bekeren. Het boek dat zij hier later over schrijft –”Vijf kruisen in de jungle” – „vormde in de vorige eeuw een grote inspiratiebron voor generaties zendingswerkers”, aldus een in memoriam in het Nederlands Dagblad in 2015. „De dood van de zendelingen zorgde voor een nieuw zendingsbewustzijn binnen Amerikaanse kerken.” Nog steeds is het verhaal adembenemend, diep ontroerend, hartverscheurend en tegelijk huiveringwekkend mooi om te lezen Aan de hand van veel brieven en dagboekcitaten van de mannen beschrijft Elisabeth hoe de zendelingen alle mogelijke moeite doen om vriendschappelijk contact te leggen met de Auca’s. Hun eindeloos geduld en hun zorgvuldige pogingen lijken succes te hebben En dan komt de schok van de anticlimax.
„Het was duidelijk dat de dood veroorzaakt was door speerwonden Maar hoe hadden tien Auca’s
het voor elkaar kunnen krijgen om vijf sterke mannen te overmeesteren, die bewapend waren met revolvers? Telkens en telkens weer stelden wij onszelf die vraag Het enige mogelijke antwoord was een hinderlaag. Op de een of andere manier moesten de Auca’s erin geslaagd zijn de mannen te overtuigen van hun vreedzame bedoelingen.”
Het verdriet én de vrede van de vijf weduwen zoals Elisabeth die beschrijft, kunnen je als lezer kippenvel bezorgen
„Hadden ze lang geleden? De antwoorden op die vragen bleven een mysterie Dit wisten wij: „Wie zijn leven zal verliezen omwille van Mij en om het Evangelie, die zal het behouden.” Hoe het nú met onze geliefden was, was voor ons geen vraag Zij waren bij Christus ” En: „Naar de maatstaven van de gewone wereld is dit een droevige verspilling van vijf jonge mensenlevens geweest Maar God heeft Zijn plan en bedoeling met alle dingen. Door wat op Palm Beach gebeurde, zijn er heel wat mensenlevens veranderd ”
GARNALENVISSER MAURICE SINKE OVER ZIJN ONZEKERE TOEKOMST
Hij kent niet anders dan het vissersleven. Maar het is de vraag of Maurice Sinke (34) uit Yerseke als garnalenvisser een toekomst heeft. Door alle Europese regelgeving is 2023 voor hem en zijn familie opnieuw een uiterst onzeker jaar.
tekst: REDACTIE TERDEGE beeld: DIRK-JAN GJELTEMA
Mijn opa was de eerste in onze familie die op garnalen ging vissen Al jong ging mijn vader met hem mee en later kocht hij zijn eigen kotter Mijn broers en ik wilden niets liever dan ook naar zee. Al vanaf ons vijfde jaar gingen we in de schoolvakanties mee vissen Dat deden we zo graag, dat we niet konden wachten tot het opnieuw vakantie was en we weer aan boord konden gaan We ‘hielpen’ niet alleen mijn vader, maar ook mijn opa, toen hij nog een kotter had Waren we op maandag en dinsdag vrij omdat de leerkrachten studiedagen hadden, dan was het geen vraag wat we gingen doen. Vissen natuurlijk. Vaak kwamen we dan pas op woensdagochtend vroeg terug, gingen aan wal, kleedden ons om en waren natuurlijk te laat op school Opa gaf dan zijn telefoonnummer mee op een briefje en zei tegen ons: „Als ze er op school een probleem mee hebben dat je te laat bent, mogen ze mij bellen.” Maar dat deden ze vrijwel nooit
Vissen zit ons in het bloed Niemand heeft ons ooit gedwongen de kotter op te gaan Mijn vader
zei altijd: „Je moet niks ” Al vond hij het stiekem maar al te mooi om te zien hoeveel passie we als kinderen al hadden voor de visserij en hoeveel plezier het werk ons deed. Als mijn vader thuiskwam, ging het vroeger alleen maar over de visserij. En nog steeds, als we elkaar zien. We praten graag over ons werk Het verbindt ons als familie. En omdat we hetzelfde werk doen,
hebben we maar een half woord nodig om elkaar te begrijpen.
Vissen beheerst bijna mijn hele leven Alleen in het weekend ben ik thuis bij mijn vrouw Carmen en onze twee dochters, Ava (3) en Loé (1) Maar ook thuis herinnert veel me aan de zee We wonen in Yerseke, een Zeeuws dorp waar bijna alles met water en vis te maken heeft
ten op mijn jongste broer Niels. Hij woont op Urk en komt naar Vlissingen rijden om bij ons aan boord te gaan.
Op zondagavond, als ik de kindjes op bed heb gelegd en afscheid heb genomen, ga ik mijn tas inpakken Dan zit de onrust al een beetje in mijn lijf, omdat ik weer lekker kan gaan vissen. Rond halfelf ga ik altijd nog even naar bed. Totdat om halfeen de wekker gaat. Dan spring ik eruit, laad ik de boodschappen in die ik zaterdag al gehaald heb voor een week op zee en rijd ik naar Vlissingen, waar onze kotter in de haven ligt
Tegen de tijd dat ik daar ben, heeft mijn broer Antoine alle motoren en apparatuur al opgestart. We brengen samen de boodschappen aan boord en varen naar de sluis Als we daar voorbij zijn, leggen we nog even aan omdat we moeten wach-
Als Niels er is, meestal rond een uur of twee, varen we met onze kotter YE 238 Geertruida naar buiten, de Westerschelde op. Na een klein uurtje varen gaan de netten overboord en kan het vissen op de Noordzee beginnen. Een van ons gaat de kooi in. We liggen om de beurt vier uur in onze kooi. Dat betekent dat we acht uur op zijn en vier uur af. Soms wijken we daarvan af, bijvoorbeeld als er een net kapot is of een ander probleem. Dan is het alle hens aan dek om het euvel zo snel mogelijk te verhelpen. Na een uurtje halen we onze netten op en legen we ze in de daarvoor bestemde bakken. Daarna zetten we de netten weer overboord We vieren ze op de bodem, zo halen we de meeste garnalen op.
Onze vangst wordt aan boord automatisch gesorteerd met behulp van een molen. Zijn de garnalen te klein, of zitten er krabben en andere ongerechtigheden in, dan worden die er door de machine uit gezeefd. Hierna belanden de garnalen in een kookketel Ze worden gekookt en vervolgens gespoeld. Dan leggen we ze op een zoektafel Daar verwijderen we met de hand de nog achtergebleven kleine krabbetjes en schepjes Nu gaan ze naar het visruim en worden ze in zakken in een kist met ijs gezet. Zo blijven ze een week lang vers In dit ritme gaat het de hele week door zo’n beetje. Tot vrijdagmor-
„Zondagavond zit de onrust al een beetje in mijn lijf”
gen. Dan halen we de netten op, maken we de kotter schoon en varen we naar binnen, waar we de vangst lossen op de visveiling in Vlissingen.
VRIJHEID
We vissen in het kustgebied tussen Nieuwpoort (België) en de Nieuwe Waterweg bij Rotterdam. Bij storm en regen is het zwaar werk Het kost dan veel energie om letterlijk op de been te blijven.
Het ritme van vissen en slapen gaat dag en nacht door Het kan bijvoorbeeld gebeuren dat we op vrijdag thuiskomen en dan al twintig uur onafgebroken in de benen zijn. Dan hebben we donderdagmiddag voor het laatst geslapen, gaan we naar de haven om te lossen, netten te repareren en onderhoud aan de kotter te doen en komen we vrijdag pas rond een uur of twaalf ’s middags thuis. Dat voel je in je lichaam Maar als mijn kindjes me dan staan op te wachten, dan ben ik alle problemen die we misschien op de kotter hadden weer vergeten. Het mooie aan dit werk is de vrijheid Ze hebben vanuit Den Haag natuurlijk al veel aan banden gelegd. Maar toch, als ik op zee ben, krijg ik een gevoel van rust Dan kan ik me focussen op wat ik het liefst doe: vissen en al die andere werkzaamheden aan boord Van netten repareren tot onderhoud aan transportbanden en motoren, ik vind het allemaal mooi Op zee hebben wij geen files en stoplichten, veeleisende bazen
”Op zee krijg ik een gevoel van rust, kan ik me focussen.”
of deadlines die gehaald moeten worden. We moeten er gewoon voor zorgen dat de netten zo veel mogelijk op de bodem liggen. Geen dag op zee is hetzelfde. We zijn altijd aan het rekenen met tij en stroom. En het is telkens weer afwachten wat er in de netten zit Dat geeft het beroep ook een beetje spanning
Met de andere vissers hebben we altijd een onderlinge competitie wie het meeste gevangen heeft Want het is natuurlijk gissen hoeveel een ander die week vangt Liggen wij op een goede visplek, of heeft een collega een betere gevonden? Natuurlijk willen mijn broers en ik altijd de meeste garnalen hebben.
Helaas wordt het ons garnalenvissers, net als veel andere vissers, vanuit Den Haag heel moeilijk gemaakt.
Zoals alle ondernemers willen ook wij het liefst vooruitkijken en plannen maken voor de toekomst. Maar dat kan in de visserij helaas allang niet meer We leven bij de dag, omdat we niet weten hoe
lang we dit beroep nog mogen uitoefenen Elke week proberen
we een zo mooi mogelijke vangst aan wal te zetten. Verder dan dat kijken we niet
De politiek vindt dat we met onze
300 pk-kotter te veel stikstof uitstoten in de kustgebieden In Nederland bestaat de kust voor 80 procent uit natuurgebied. Dat valt onder de Wet natuurbescherming
(Wnb) Om daar te mogen vissen, hebben wij een Wnb-vergunning nodig, maar de onze verliep op 1
januari en werd niet verlengd. We hebben nu een gedoogvergunning gekregen tot oktober Willen we daarna weer kans maken op een vergunning, dan moeten we voor die tijd voldoen aan de stikstofeisen Dat houdt in dat we een RCS-katalysator
We zullen moeten afwachten. Hopelijk komt er in oktober een vergunning voor minstens tien jaar. Voor nu is de onzekerheid in elk geval heel frustrerend Ook vinden we het oneerlijk wat er van ons gevraagd wordt. Grote
moeten laten plaatsen. Die kost zo’n 110.000 euro. Voor de meeste vissers is dit heel veel geld, zeker als je beseft dat we nog steeds niet weten hoe de nieuwe vergunning eruit gaat zien en voor hoe lang deze verstrekt wordt. Voor een aantal garnalenvissers is het zetten van de katalysator daarom geen optie. In een oud schip, dat aan vervanging toe is en daarom geen waarde meer heeft, investeer je niet meer zo’n groot bedrag.
Sommige garnalenvissers willen stoppen Dan blijft er van je onderneming niets over, alleen de oudijzerwaarde van je schip. Want sanering voor garnalenvissers is er niet.
Anderen, zoals wij, willen wel investeren Maar als de bank ons een lening verstrekt over tien tot vijftien jaar en we krijgen maar een vergunning voor vijf jaar, hoe gaan we dan ons nieuwe schip terugverdienen?
containerreuzen met hun duizenden pk’s varen in dezelfde beschermde kustgebieden en zij krijgen veel langer de tijd om over te gaan op stikstofvrij varen dan wij Verder wil de Europese Unie nog voor 2030 bodemverstorende visserijen in beschermde gebieden verbieden. Daar vallen wij ook onder. Maar als garnalenvissers beroeren we de bodem maar heel weinig. We rollen er eigenlijk meer overheen, om garnalen op te schrikken Gelukkig is het kabinet tegen dit voorstel van de Europese Unie. Maar hoe lang kunnen ze het tegenhouden? Mijn broers en ik willen de garnalenvisserij in elk geval absoluut niet opgeven. Wij vissers leveren een mooi en gezond product aan de maatschappij. Ons beroep is het mooiste wat er is. Een leven aan wal zou ik me niet kunnen voorstellen. Daar wil ik niet eens aan denken.”
„We leven bij de dag, omdat we niet weten hoe lang we dit beroep nog mogen uitoefenen”
Pools aardewerk met een ambachtelijke uitstraling
Wel zo’n twintig paar handen en zeker twee ovens komen eraan te pas, voordat een Bunzlauer mokje klaar is. En er zijn geen twee stukken van dit serviesgoed hetzelfde. Exclusiviteit kenmerkt het kobaltblauwe Bunzlau.
tekst: JEANNETTE WILBRINK-DONKERSTEEG beeld: ISTOCK
Al enkele eeuwen gaat het Poolse handwerk de hele wereld over en vult het ook Hollandse buffetkasten. Hier verschilt het trouwens weleens van het Bunzlauer serviesgoed dat onze Duitse buren gebruiken. En dat ziet er soms weer anders uit dan de Bunzlauer kopjes bij de Engelsen. Veel motieven en modellen zijn namelijk uitsluitend per land verkrijgbaar. Een gebakschaal, eierdop en mok die je in het ene land kunt aanschaffen, hoeven dus nog niet in het andere land in de etalages te staan.
Bunzlauer aardewerk heeft een ambachtelijke uitstraling Niet alleen dankzij de kobaltblauwe kleur en doordat je ziet dat het handwerk betreft, het komt ook door de –veelal ronde– vormen De patroontjes werden er vroeger met aardappels opgedrukt, tegenwoordig gebeurt dat met zeesponzen Zelfs de verf is gemaakt van natuurlijke materialen. Dat alles blijkt prima
bestand tegen vaatwasser en oven, en het spul kan nog goed tegen een stootje ook.
Gerda van den Berg (1965) uit ’t Harde kocht een jaar of vijf geleden haar eerste kopje. „Ik hou van blauw en dit servies ziet er stoer en degelijk uit Het is ook nog eens heel sterk. Wij gebruiken het alle dagen en nog nergens is een hapje of schilfer af Doordat het dik aardewerk is, blijft de inhoud lekker lang warm. Ik heb alle motieven door elkaar Juist dat vind ik zo leuk Elke dag een ander bordje of kopje...”
”ALLES PAST BIJ ELKAAR”
Heleen Walpot (1966) uit Tholen heeft dezelfde ervaring, sinds zij zo’n vier jaar terug de eerste kopjes kocht. „Het leuke vind ik dat alles bij elkaar past Ik had geen ‘echt’ servies, wel crèmekleurige borden, schalen en kopjes. Die matchen goed met het Poolse aardewerk. Wij hebben alle designs door elkaar Zou er iets breken –wat tot nu toe niet is gebeurd– dan maakt het
niet uit door welk design het vervangen wordt Ook heb ik een paar onderdelen van Unikat. Die zijn heel mooi en vaak kleurrijk.”
”BEAUTIFUL BLUE” IN THOLEN Het Bunzlau past in elk interieur, vindt zowel Heleen als Gerda Al vult Gerda aan: „Maar aangezien de huidige trend naturel is, zal niet iedereen het met me eens zijn ” Haar servies spaart ze bij elkaar door het standaard op haar verlanglijstje te zetten „Als ik een groot item wil kopen, vraag ik geld, zoals afgelopen jaar, toen ik graag een grote ovenschaal wilde Heel soms koop ik zelf iets. Mensen vonden het in het begin lastig om maar één kopje of schoteltje te geven, maar ik heb duidelijk kunnen maken dat ik weet wat het kost en er echt blij mee ben Na een aantal jaren heb ik op die manier al een heel servies bij elkaar gespaard, terwijl ik anders waarschijnlijk shampoo, douchespullen en kaarsen had gekregen.”
Bij Heleen staat Bunzlau eveneens
”IK HOU VAN BLAUW””Het leuke vind ik dat alles bij elkaar past, wij hebben alle dessins en kleuren door elkaar.”
standaard op haar verlanglijstje „Zelf koop ik ook regelmatig iets. Hier in Tholen is een ontzettend leuke winkel met Pools aardewerk: ”Beautiful Blue”. Daar voel ik me als een kind in een snoepwinkel, zo prachtig!”
POOLS
Bunzlauer aardewerk komt uit Boleslawiec Deze Poolse plaats ligt dicht bij de grens met Oost-Duitsland en wordt door de Duitsers
Bunzlau genoemd Vandaar De bodem in die omgeving zit boordevol klei, zodat hier vanouds aardewerk wordt gemaakt door tal van grote en kleine fabrieken, waarvan Artystyczna en Manufaktura waarschijnlijk de bekendste zijn
Aanvankelijk vormde reliëf de enige versiering, maar toen men met glazuur ging experimenteren, werd het kleurrijke serviesgoed geboren dat we nu kennen, waarbij blauw de boventoon voert
De fabrikanten zijn er trots op dat het product handwerk is. Alleen aan het afgraven van de klei, het mengen en het bakken komen machines te pas, de overige 95 procent van de werkzaamheden wordt voornamelijk met de hand verricht.
De verschillende motieven zijn sinds het gebruik van glazuur legio
Ze worden voor een deel gemaakt door ontwerpers van de Poolse kunstacademie Onder aan het serviesgoed zie je het stempel van Bunzlau staan.
Daarnaast is elk product als het goed is voorzien van de initialen van degene die het aardewerk decoreert Totaal anders dan bij
bijvoorbeeld ‘ons’ boerenbont krijgt dit Poolse aardewerk er elk jaar patroontjes bij, zodat het assortiment almaar breder wordt Behalve de vele ronde motieven zie je hartjes, bloemen of dieren.
‘SNOEPWINKELTJES’
De vele verschillen die er bestaan in uiterlijk, maar ook nog eens in prijs en kwaliteit, maken het Bunzlauer aardewerk op het eerste gezicht wel wat onoverzichtelijk Johanna Lindhout van ”Beautiful Blue” legt uit: „Al het aardewerk uit Bunzlau en omgeving wordt Bunzlauer genoemd Veel fabrieken kennen ook Unikat. Het verschil tussen de standaard- en Unikatmotieven is dat die eerste gestempeld zijn, terwijl Unikat in meer of mindere mate met een penseel bewerkt is en daardoor duurder
Het Unikatservies heeft een code: U2, U3, oplopend tot U8. Hoe hoger de code hoe meer er met penseel aan gewerkt is en hoe duurder het wordt.
Verder bestaat er een limited edition van Bunzlau, die helemaal met de hand beschilderd is en waarvan slechts een bepaald aantal gemaakt wordt Bunzlau Castle is een handelsnaam voor een aantal geselecteerde motieven uit het aanbod van Ceramika Artystyczna
Het wordt geïmporteerd door een Nederlands bedrijf dat dit via een wereldwijd dealernetwerk verkoopt onder de naam Bunzlau Castle.”
De doorsnee-fan van Bunzlauer zal zich niet druk maken om al die namen. Die geniet gewoon van de ‘snoepwinkeltjes’, die de Poolse fabrikanten met elkaar vullen
fijn
achtergrond Ik houd vooral bezig bomen
“Al heb ik een universitaire studie gedaan, toch ben ik graag praktisch bezig Toen ik een open dag van GKB bezocht, kreeg ik het idee dat ik daar wel zou passen Ze wilden graag met me verder Om zeker te weten dat ik de goede stap zette, heb ik drie weken meegelopen Dat beviel goed en sinds januari werk ik als calculator/werkvoorbereider bij GKB Het is na jaren studie fijn om concreet met een project bezig te zijn. Doordat je bij GKB alle ruimte krijgt om werk te doen dat goed bij je past, sluiten de projecten die ik doe goed aan bij mijn achtergrond Ik houd me vooral bezig met groen en bomen Ik ben blij dat ik de stap naar GKB heb gemaakt ”
BRAM JOOSSE CALCULATOR / WERKVOORBEREIDER
Scan de QR-code en lees meer over deze functie! Of ga naar gkbgroep nl/wvb
Ziet je talenten
GKBinBarendrechtiseenfamiliebedrijfsinds1946.Wewerkenaaneenveilige, prettigeenmooiebuitenruimte.Daarvoorzoekenweeencalculator/werkvoorbereider, diehetleukvindtomdéschakeltezijntussenprojectleider,leveranciers,buitendienst endeopdrachtgeverJehoudtdefinanciëleenpraktischevoortgangvandeprojecten vanbegintoteindindegaten,enzorgterzovoordathetwerkaltijddoorkangaan Wiljewetenhoejijjouwtalentenbijonsderuimtekuntgevenomtelatengroeien?
HEBBEN MET DE KERKELIJKE VERDEELDHEID
EN MET HET UITVERGROTEN VAN ONDERLINGE VERSCHILLEN. HOE DENKT U DAAROVER?
Je hebt vast iets meegekregen van de heftige woordenwisseling tussen ds G A van den Brink en verschillende van zijn collega’s uit de gereformeerde gezindte. Beschuldigde hij hen ervan een Evangelie te brengen met kleine lettertjes, hij op zijn beurt werd verweten een arminiaan te zijn Als jongere vraag je je dan af: hoe zit het nu?
In het Reformatorisch Dagblad las ik pas een meditatie van ds Thomas Boston (1676-1732) Aan de hand daarvan wil ik een reactie geven Boston was een man van onverdachte signatuur binnen onze gezindte en wordt door iedereen gewaardeerd vanwege zijn geestelijke inzichten Hij begint de meditatie zo: „De zondaar ziet zijn geval als hopeloos ” Heb jij er ook amen op leren zeggen dat er uit jou geen vrucht is die God kan behagen en dat we uit onszelf nooit zalig kunnen worden? Dat is het eerste wat ons als gezindte samenbindt, wij belijden en geloven de doodstaat van de mens en zijn onbekwaamheid om zich daaruit te verlossen
Boston vervolgt: „Maar als hij hoort van de Zaligmaker, Die bekwaam is hem van alles te verlossen, ontvangt hij het geloof door Gods Geest en verlaat hij zich op Hem en wentelt zijn weg op de Heere De zondaar verwacht zaligheid van Hem, overeenkomstig het Woord van Zijn genade ”
Hierbij moest ik denken aan de geschiedenis van de bloedvloeiende vrouw. Ze was al twaalf jaar ziek en had geen geld meer om dokters te betalen Het werd sterven voor haar Toen hoorde ze van Hem, van Zijn macht en kracht om te genezen, van Zijn bereidwilligheid om zieken te verlossen van hun
kwalen. Die boodschap ontving zij in het geloof en dat deed haar besluiten om tot Hem te gaan Terwijl ze op weg was, bedacht ze dat ze alleen de zoom van Zijn kleed hoefde aan te raken en ze zou gezond zijn Zo gebeurde het: zodra ze die zoom aanraakte, werd ze gezond Boston wijst op Handelingen 15:11: „Maar wij geloven door de genade van de Heere Jezus Christus zalig te worden ” Want het Evangelie is een belofte die aan zondaars wordt voorgehouden, opdat zij het zouden geloven Het is een belofte van leven en zaligheid ”
Zo word jij ook genodigd om als een uitgewerkte en verloren zondaar tot Hem te gaan Zie op Hem en verwacht het van Zijn genade alleen
Boston zegt dan zo duidelijk: „De zondaar gelovend in Christus verlaat zich op Hem alleen, geheel en voor eeuwig Hij ziet af van alle verwachtingen van vrede door de wet en verwacht rust alleen van de gekruiste Christus ”
Kom en ga zo tot Hem alleen Zie wat een heerlijke Zaligmaker Hij is Boston besluit: „De oneindigheid van de persoon van de Middelaar overreedt de zondaar van de gepastheid en de genoegzaamheid van Christus’ gerechtigheid om erop te rusten en het Woord van de belofte geeft hem verwachting dat Christus gewillig is er hem mee te voorzien ”
Laat te midden van alle verwarring in onze gezindte dit Woord je gids zijn en zoek met de bloedvloeiende vrouw je genezing bij deze Heelmeester, Die gewillig is om ook jou te behouden
* Bloemen (die je zelf mooi vindt, kies wel voor stevige bloemen)
* Bloemen om de polscorsage te vullen
* Groene bloementape (verkrijgbaar bij bloemist of online)
* Tiewraps
* Breed satijnen lint in een bijpassende kleur
* Bloemenlijm en/of lijmpistool
* Polscorsagehouder-wrap (online bij bijvoorbeeld bloemschikwinkel.nl). Dit is een armband die je om de pols klemt, met een doorzichtig plastic plaatje erop. Hierop kun je de corsage plakken.
Bij een feestelijke gebeurtenis is het erg leuk om zo’n mooie bloemenarmband te dragen.
tekst & beeld: TINEKE EN LEONI VAN DER EEMS
STAP 1: Kies een aantal mooie, wat grotere, sterke bloemen. Bijv. anjers, (tros)rozen, chrysanten of orchideeën. Daarnaast bloemen of groen naar keuze om je corsage te vullen, zoals gipskruid, eucalyptusblad, olijfblad, Zeeuws knoopje, nerine, besjes, varens, pimpernel, waxbloemen. De bloemen kunnen in de armband niet voorzien worden van water, geef ze daarom vooraf nog een keer water. Snijd de afzonderlijke stelen schuin af en geef de versgesneden bloemen even de tijd om water op te nemen.
STAP 2: Eerst maak je twee kleine boeketjes met een lengte van 8-10 cm. Gebruik hiervoor de bloemen die je hebt gekozen en de opvulbloemen. Omwikkel de stelen met bloemistentape voor een goede houvast. Zorg ervoor dat de bloemen wat verspringend zijn, zodat de grotere bloemen eruit springen. Knip de stengels af met een bloemenschaartje.
STAP 3: Plaats de stelen van de twee boeketjes op elkaar, zodat de twee boeketten in tegengestelde richting wijzen en de ingetapete stelen niet zichtbaar zijn onder de bloemen. Gebruik een tiewrap om de twee boeketjes aan elkaar te binden en knip het uitstekende deel af. Ook de uitstekende stengels knip je af Je kunt de tiewrap bedekken door er een stukj lint omheen te knopen.
STAP 4: Trek een tweede tiewrap door de eerste (en door het lint) in de lengterichting van de twee boeketten en bevestig deze aan de houder Dit kan op twee manieren en is afhankelijk van hoe je de armband wilt dragen In de lengte of dwars om je pols
Tip: Het
STAP 5: Nu ga je de opening in het midden van de armband opvullen. Op deze plek lijm je de bloemhoofdjes, zodat de armband een mooie ronde en lange vorm krijgt. Knip de steeltjes van de bloemen. Dip de bloemhoofdjes dan een voor een in de lijm. Druk ze op hun plek en hou ze even vast. Lijm bijv een mooie wat grotere bloem in het midden en lijm daaromheen de vulbloemen. Ga door met opvullen totdat de armband mooi vol is
STAP 6: De armband is nu bijna compleet Voor een mooiere bevestiging aan de pols bedek je de band met een satijnen lint van de juiste breedte en duw je dit vervolgens door de houder Met een lichte knik kan de bloemenarmband nu om de pols worden bevestigd en met een strik aan de binnenkant van de arm worden vastgemaakt
* 1 grote stenen pot/schaal (Action , Karwei, tuincentrum)
* 1 kleine stenen pot/schaal (Action, Karwei, tuincentrum)
* constructie- of montagelijm (bijvoorbeeld Bison construction van Action, deze is vochten warmtebestendig)
* verf naar keuze, geschikt voor het materiaal van de potten
* steentjes (tuincentrum)
* bio-ethanolbrander (bijvoorbeeld navulbaar blikje met deksel (0,5 liter) en dover (online bij Avantius)
* bio-ethanol (Action, Blokker)
* eventueel: keramische wolschijfjes voor in de blikjes. Deze zijn hittebestendig tot 1000 graden en zuigen de bioethanol op, waardoor de verbranding beter en geleidelijk is (online bij Avantius)
Gezellig, zo’n vuurpot op tafel tijdens lange zomeravonden. Het prachtige licht dat hij uitstraalt, geeft een knusse sfeer. En na de zomer kan hij gewoon naar binnen.
tekst & beeld: LEONI VAN DER EEMS
STAP 1: Kies de potten/schalen uit die je wilt gebruiken Gebruik geen glas of plastic, maar stevige potten van steen of metaal
STAP 2: Bevestig de potten op elkaar met de constructielijm Breng de lijm aan op de kleinste pot en plaats hier de grote bovenop Duw even stevig aan Na ongeveer 24 uur is de pot belastbaar Je kunt alvast doorgaan met de volgende stap.
STAP 3: Verf het geheel in een kleur naar keuze. Hier is gekozen voor een friswitte tint, die in twee lagen is aangebracht
* De vuurpot kun je buiten gebruiken, maar eventueel ook binnen in een voldoende geventileerde ruimte. Zet hem niet vlak bij bijvoorbeeld gordijnen of meubels.
* Plaats de vuurpot op een stabiele, vlakke ondergrond. Vul nooit een brandende of warme brander. Laat de brander altijd eerst helemaal afkoelen voordat je hem vult. * Verplaats de brandende vuurpot niet!
* Houd er rekening mee dat hoe warmer de bio-ethanol wordt, hoe hoger de vlam kan worden.
STAP 4: Na 24 uur kun je het blikje voor de bioethanol in het midden van de schaal zetten Leg hieromheen de steentjes Dit staat decoratief en zorgt ervoor dat het blikje/de brander stevig in de schaal staat
STAP 5: Geef de vuurpot een mooie plek op de (tuin)tafel Leg eventueel eerst wolschijfjes op de bodem. Vul het blikje met bio-ethanol tot 1 cm onder de rand Let op: niet tot de rand vullen! Gemorst? Maak dit dan goed droog voordat je de brander aansteekt!
STAP 6: Steek de brander aan met een lange openhaardlucifer of aansteker met een lange vlambuis en geniet van het gezellige sfeerhaardje
N.B. Denk om de veiligheid! (Zie tips )
* Je kunt het beste de bio-ethanol op laten branden of doven met de dover of het deksel. Probeer nooit met de handen, door te blazen of met water de vlam te doven. Dit werkt niet, en de vlammen kunnen groter worden.
* Bij brand: gebruik een blusdeken. Geen water!
De zomer nadert, tijd om luchtige, open schoenen uit de kast te halen. Droge hakken of een schimmelnagel kun je dan natuurlijk al helemaal niet gebruiken. Medisch pedicure Janneke ter Keurst bespreekt zeven veel voorkomende voetproblemen én de oplossingen.
tekst: FIJA NIJENHUIS beeld: UNSPLASH
„Heb je een gelige, brokkelige nagel die er niet fris uitziet, dan is er waarschijnlijk sprake van een schimmelnagel. Soms wordt gesproken van een kalknagel, maar helaas, er is toch echt sprake van een schimmel en niet van kalkaanslag.
Bij een schimmelnagel is de nagelplaat niet helder, omdat die is aangetast Of eigenlijk is de nagel opgegeten door de schimmel. Een wondje, bijvoorbeeld omdat je te korte of te kleine schoenen draagt, kan de oorzaak zijn. Ook zweetvoeten en een verminderde weerstand kunnen je opzadelen met deze veelvoorkomende kwaal. Een schimmelnagel gedijt goed in vochtige ruimtes, zoals zwembaden en sportgelegenheden, en is zeer besmettelijk Je kunt er dus ook mee thuiskomen na een dagje zwembad. Tot slot kan voetschimmel –dit is iets anders dan een schimmelnagel– zich uitbreiden tot de nagel Dan heb je twee vervelende kwalen tegelijk ”
„Eigenlijk niet veel Er zijn allerlei crèmes en lotions op de markt, maar van geen enkel zelfzorgmiddel is aangetoond dat je daarmee helemaal van het probleem afkomt ”
„Een schimmelnagel kan op zich geen kwaad Maar als de nagel erg dik is geworden, of je vindt ’m lelijk, dan kan de pedicure het aangetaste gedeelte van de nagel wegfrezen Ook kan ze de nagel mooi dun en korter maken.
„Heb je voetschimmel, dan zie je blaasjes en velletjes tussen de tenen. De plekken kunnen jeuken. Voetschimmel kan ontstaan als je vaak zweetvoeten hebt of doordat je besmet wordt in een zwembad of sportgelegenheid. Ook een verminderde weerstand kan voetschimmel veroorzaken.”
Na een behandeling bij de pedicure is het belangrijk dat je zelf dagelijks de nagel behandelt met een antischimmelproduct. Om nieuwe schimmelgroei te voorkomen, is het verder goed om de volgende adviezen op te volgen:
* Draag elke dag schone sokken of panty’s en spray je schoenen dagelijks in met een antischimmelmiddel
* Was regelmatig wc- en douchematjes.
* Draag slippers in bad- en sportgelegenheden. * Gooi desnoods alle schoenen weg die oud en versleten zijn.
„Er zijn veel soorten smeersels en crèmes te koop die voetschimmel kunnen behandelen, hoewel een crème alleen je niet volledig van het probleem zal afhelpen. Droog daarom na het douchen altijd je voeten goed af en vergeet de huid tussen de tenen niet Gebruik eventueel een stoffen, droge zakdoek of droog de huid tussen je tenen met een föhn Draag elke dag schone sokken of panty’s, spray dagelijks je gedragen schoenen in met een anti-voetschimmelspray en vergeet ook niet de zomerschoenen van vorig jaar goed in te sprayen voor je ze weer aantrekt. Een voetschimmel kan lange tijd overleven.”
* Zorg ervoor dat je geen zweetvoeten hebt, deze nemen namelijk sneller schimmels op Als alle nagels zijn aangetast door schimmel en je er veel last hebt, raad ik aan om naar de huisarts te gaan Er bestaan namelijk medicijnen die je van schimmelnagels kunnen afhelpen Maar omdat die veel bijwerkingen hebben, worden ze niet snel voorgeschreven. Als je wel iets van de huisarts krijgt, dan nog moet je alle voorzorgsmaatregelen die ik eerder heb genoemd in acht nemen, om een nieuwe besmetting te voorkomen.”
„Als de zelfzorgmiddelen na twee weken trouw smeren niet helpen, heb je wellicht iets sterkers nodig om van de voetschimmel af te komen. Dit kun je op recept krijgen bij de huisarts ”
Rentemeesters
Regelmatig krijgen we ze aan de lijn, mensen die een klein of wat groter kapitaal hebben vergaard Die weten in deze tijd niet goed wat ze moeten doen met hun vermogen Deze mensen vertellen wij enthousiast over Rentemeesters
Zo werkt Rentemeesters
Rentemeesters koopt met inleg van deelnemers renovatievastgoed en zorgt voor hoogwaardige renovatie U kunt met een inleg vanaf € 10 000 deelnemen in de financiering van projecten U leent uw geld uit en ontvangt direct iedere maand rente Uw lening kan een looptijd hebben van 3, 5, 8 of 10 jaar Rentepercentages liggen fors boven reguliere spaarrentes
Meer waarde dan geld alleen
Rentemeesters zorgt voor eerlijk betaalde werkgelegenheid voor Nederlandse bouwvakkers, geeft (soms monumentaal) onroerend goed een nieuwe toekomst en creëert nieuwe woon- en werkruimte in de huursector
Zekerheid voor u als deelnemer
Het investeren van geld vraagt om vertrouwen en zekerheden Bij Rentemeesters loopt uw inleg óf via de notaris (u ontvangt hypothecaire borging) óf via een lening aan Rentemeesters In beide gevallen geldt: uw vermogen geeft een rendement
Organisatie
Rentemeesters is een kleine, professionele organisatie Er is geen kostbaar management, geldverslindend sponsorproject of chique hoofdkantoor aan de grachtengordel dat van úw vermogen wordt betaald Dat merkt u iedere maand aan uw lucratieve rente-uitkering.
bespaar 20% op schakeltjes kerkdiensten en activiteiten
•Toegankelijke website
•Bespaar 20% t.o.v. opgave per e-mail
•Na registreren kunt u een overzicht van eerder geplaatste advertenties inzien
Wilt u schakeltjes online
nl Uw schakeltje wordt 1 week doorgeplaatst op de website Hierdoor krijgt
meer aandacht
Regel het direct op advertentie.rd.nl
• Actief sinds 2015 • Praktijkgerichte ervaring
• Instapmogelijkheid vanaf 10 000 euro
• Bankvrij, bestaat alléén uit deelnemers
• Biedt starters op de woningmarkt kansen
Let op! U belegt buiten AFM-toezicht Geen prospectusplicht voor deze activiteit.
“Kan ik van jou nog wat leren?”
„Een teennagel die in de huid is gegroeid, kan erg pijnlijk zijn. Meestal komt het doordat de nagel verkeerd geknipt is Als je de nagelhoeken te ver naar achteren of rond knipt, kan de nagel in de huid gaan groeien. Soms ontstaat er een wondje dat gaat ontsteken. Ook kun je een ingegroeide nagel krijgen door te krap of te kort schoeisel ’’
„Als de ontsteking blijft aanhouden en het lukt de pedicure niet om die ‘rustig’ te krijgen, dan is het aan te raden om naar de huisarts te gaan.”
DROGE VOETEN MET OF ZONDER KLOOFJES
„Voeten drogen uit als ze weinig olie bevatten. De vochthuishouding in de voet is als het ware uit balans Waarom de een hier last van heeft en de ander niet, is niet altijd duidelijk Erg droge voeten kunnen voor barstjes zorgen aan de randen van de hakken.”
WANNEER NAAR DE HUISARTS/PEDICURE?
„Als de huid barst kan een pedicure de wond behandelen door er drukvrij materiaal op te plakken, zodat de kloof kan genezen.”
WAT KUN JE ZELF DOEN OM VAN
ZWEETVOETEN AF TE KOMEN?
„Een goede hygiëne is belangrijk om frisse voeten te houden. Draag dus dagelijks schone sokken, was dagelijks of zelfs twee keer per dag je voeten en wissel je schoenen af Thuis op blote voeten lopen kan helpen tegen zweten. Lotions en crèmes die aluminiumzouten bevatten, te koop bij de drogist of pedicure, zorgen ervoor dat zweetkliertjes dicht gaan zitten.”
WAT KUN JE ZELF DOEN?
„Draag goed passend schoeisel, of desnoods open schoenen om de druk van de ingegroeide nagel af te halen. Zo krijgen huid en nagel rust. Spoel de nagel drie keer daags met lauwwarm water en druppel de nagel met bijvoorbeeld het ontsmettingsmiddel chloorhexidine
Een ingegroeide nagel voorkom je door de hoeken van de nagel niet te kort te knippen en goed passende schoenen te dragen.”
WAT KUN JE ZELF DOEN TEGEN DROGE VOETEN?
„De huid dagelijks insmeren met een goede crème die de huid soepel houdt. Het beste middel is een crème met een zo hoog mogelijk ureum-gehalte Het hoogste gehalte ureum in een zalf is 30 procent. Ureum houdt vocht vast in de huid zodat die niet (verder) kan barsten.”
ZWEETVOETEN
„Zweetvoeten voelen vochtig aan en ruiken. Vooral jonge mensen, met name jongens, kunnen er last van hebben, omdat hormonen een rol spelen bij het aanmaken van transpiratievocht. Ook stress en een minder goede lichamelijke conditie kunnen ervoor zorgen dat je meer zweet Schoenen die geen lucht doorlaten, veroorzaken eerder zweetvoeten dan ventilerende schoenen. Ook plastic schoenen en synthetische sokken kunnen zweetvoeten veroorzaken.”
WANNEER NAAR DE PEDICURE/HUISARTS?
„Worden zweetvoeten na trouw smeren met een goede lotion en goede hygiëne niet minder, dan kan de huisarts een medicijn met het stofje oxybutynine voorschrijven. Maar dit is niet voor iedereen geschikt en ook zijn er de nodige bijwerkingen te verwachten, zoals obstipatie en een droge mond ”
Samen met verschillende kerken en hulporganisaties verspreiden wij gratis Bijbels in vele landen van de wereld.
In Nederland schenkt de GBS Bijbels aan particulieren, maar ook aan ziekenhuizen, gevangenissen en evangelisatieposten.
Ook steunen wij diverse vertaal- en revisieprojecten: vertaling van de Bijbel in het Chinees, de revisie van de Spaanse Bijbel (Reina-Valeravertaling) en het Hebreeuwse Nieuwe Testament (Delitzschvertaling).
Ons rekeningnummer is: NL96 RABO 0129 4451 18 gbs.nl/steun-ons-werk/geef-een-gift/
Wil jij werken met en voor mensen? En wil je meehelpen een warm thuis te bieden voor mensen met een beperking?
Dan zijn we op zoek naar jou.
Voor vakantiewerk of een van onze andere vacatures. Bij De Schutse bieden we diverse mogelijkheden!
Zorg
EELT
„Eelt is verhoornde huid, het ziet eruit als dikke, gele huid. Dit ontstaat door druk van buitenaf, bijvoorbeeld door schoenen die wrijving op bepaalde plekken veroorzaken Het lichaam beschermt zichzelf daartegen door eelt aan te maken. Eelt vormt zich vooral op de onderkant van de voeten ”
WAT KUN JE ZELF TEGEN EELTVORMING DOEN?
„Met een speciale eeltvijl kun je gemakkelijk zelf eelt verwijderen. Als je dit onder de douche doet, gaat het sneller, omdat water eelt zachter maakt. Probeer de drukpunten waarop zich eelt vormt te verminderen, door goed passend schoeisel te dragen. Ook steunzolen kunnen verlichting geven Zo’n zool verdeelt de voetbeenderen beter in de schoen, zodat er niet op bepaalde plekken druk ontstaat.”
„Als je er veel last van hebt en niet genoeg resultaat ziet nadat je zelf aan het vijlen bent geweest, kan een pedicure eelt verwij- deren.”
„Een likdoorn is een eeltknobbel op de voet, vaak ontstaan door overmatige druk van schoeisel. Dit kan een te strakke schoen zijn, maar ook het vaak lopen op hoge hakken kan een likdoorn veroorzaken. Een likdoorn kan pijnlijk zijn.”
WAT KUN JE ZELF TEGEN EEN LIKDOORN DOEN?
WANNEER NAAR DE PEDICURE/ HUISARTS?
„Als een likdoorn pijnlijk is, kan de pedicure die verwijderen. Maar verwacht geen wonderen, het belangrijkste is eigenlijk dat je goede schoenen draagt, zodat je een likdoorn voorkomt.”
JANNEKE TER KEURST IS MEDISCH
PEDICURE IN RIJSSEN, WAAR ZE
HAAR EIGEN PRAKTIJK HEEFT. ZE
WAS DAARNAAST JARENLANG AMBULANT
PEDICURE VOOR ZORGINSTELLING MARANATHA. MOMENTEEL ZET ZE ZICH IN VOOR STICHTING SILOAH, WAAR ZE DE VOETEN BEHANDELT VAN MENSEN MET EEN BEPERKING.
„Zorg ervoor dat er geen druk zit op de likdoorn. Als de druk eraf is, vermindert de likdoorn meestal vanzelf Een steunzool kan helpen als de likdoorn onder de voet zit. Een likdoornpleister plakken helpt niet Sommigen raden dit wel aan, maar in mijn optiek maakt een likdoornpleister meer kapot dan je wilt, namelijk ook de huid rondom de likdoorn. Vooral ouderen, van wie de huid toch al wat dunner is, lopen daardoor extra risico op voetproblemen. Ook mensen met diabetes moeten voorzichtig zijn en voorkomen dat ze wondjes krijgen, want die genezen bij hen vaak minder goed ”
VEENPARK, BARGER-COMPASCUUM
€ 2,00 korting op de onlineprijs en € 3,00 korting op de balieprijs
Geldig t/m 28 oktober 2023
veenpark nl
TERDEGE ZOMERFAIR, BAARN
10% korting op het ticket voor volwassenen, vooraf bestellen is verplicht
Geldig 19 t/m 22 juli 2023
terdegezomerfair nl
BELEVINGSCENTRUM MISSIE & MEDIA TWR NEDERLAND & BELGIË, BARNEVELD
€ 5,00 korting op gezinsticket. U dient vooraf een tijdslot te reserveren.
Betaling kan of vooraf of ter plekke
Kortingscode ZOMER23#
Geldig t/m 30 september 2023
www twr nl/missie-media
BOERDERIJMUSEUM
‘DE BOVENSTREEK’, OLDEBROEK
€ 1,00 korting op de entreeprijs museum
Geldig t/m 30 december 2023
boerderijmuseum nl
BOERDERIJ BELEEFTOCHT
BOERDERIJMUSEUM
‘DE BOVENSTREEK’, OLDEBROEK
10% korting p p. op de wandel- en fietsarrangementen
Geldig t/m 30 december 2023
boerderijmuseum.nl
NEDERLANDS BAKKERIJMUSEUM, HATTEM
Leukste uitje van Gelderland ANWB 2023
Korting tot € 3,50 p p op de entreeprijs
Geldig t/m 6 januari 2024
bakkerijmuseum.nl
NEDERLANDS PLUIMVEEMUSEUM, BARNEVELD
15% korting op entreeprijs en gratis kopje koffie/thee of glaasje limonade voor kinderen
Geldig t/m 30 december 2023 pluimveemuseum nl
NOORD-VELUWS MUSEUM, NUNSPEET
€ 2,50 korting op de entreeprijs voor volwassenen en kinderen
Tentoonstellingen over Frans Huysmans, Bauhaus, Gijs Dragt e a Geldig tot 1 januari 2024 noord-veluws-museum nl
MUSEUM SJOEL ELBURG, ELBURG
€ 1,00 korting op de entreeprijs
Geldig t/m 20 september 2023
sjoelelburg nl
OUDE AMBACHTEN & SPEELGOED
MUSEUM, TERSCHUUR
10% korting op de entreeprijs
Geldig t/m 6 januari 2024 ambachtenmuseum.nl
REDERIJ RANDMEER, ELBURG
10% korting op rondvaarten op het Veluwemeer van 50 minuten en 1,5 uur vanuit Elburg
Geldig t/m 30 september 2023 van dinsdag t/m zaterdag In juni en september vaart de boot niet elke dag, graag vooraf contact opnemen Check de site of bel voor actuele informatie 06-10951386 rederij-randmeer nl
RESTAURANT ’T EDELHERT, ELSPEET
10% korting op een lunch, tot maximaal € 25,- korting
Geldig t/m 31 augustus 2023
t-edelhert nl
SPEELPARK & MAISDOOLHOF, VOORTHUIZEN
Bij aankoop van 4 patat: gratis 4 frikandellen
Geldig t/m 21 oktober 2023
maisdoolhofvoorthuizen nl
ZANDSCULPTUREN, GARDEREN
Thema “Typisch Nederlands”
€ 1,50 korting op entreeprijs (zoals die geldt aan de kassa), vooraf online reserveren en betalen
Geldig hele seizoen 2023
zandsculpturen nl
VISSCHER CLASSIQUE AUTOMUSEUM, BUREN
2e kaartje gratis
Geldig t/m 6 januari 2024
www visscherclassique nl
VRIJHEIDSMUSEUM, GROESBEEK
Beleef het Verhaal van Oorlog en Vrijheid zonder Grenzen
Gratis toegang voor kinderen t/m 17 jaar (i p v. € 8,00 vanaf 7 t/m 17 jaar)
Geldig t/m 31 december 2023
www vrijheidsmuseum nl
NEDERLANDS ZUIVELMUSEUM, WAPENVELD
€ 1,- korting op entreeprijs
Geldig t/m 31 augustus 2023
zuivelmuseum.nl
MARECHAUSSEEMUSEUM, BUREN
€ 1,- korting op entreeprijs
Geldig t/m 31 augustus 2023
marechausseemuseum nl
MUSEUM VAN DE 20E EEUW, HOORN
Expositie ’90 jaar LEGO’
10% korting op entreeprijs
Geldig t/m 31 december 2023 museumhoorn.nl
RONDVAARTBEDRIJF ZILVERMEEUW, DRIMMELEN
20% korting op twee uur durende rondvaart
Geldig t/m 1 april 2024 zilvermeeuw.nl
NATUURMUSEUM HOLTERBERG, HOLTEN
15% korting op entreeprijs
Geldig t/m 1 april 2024 museumholterberg nl
RIJSSENS MUSEUM, RIJSSEN
€ 1,00 korting op entreeprijs of € 1,00 korting op combiticket met het Brandweermuseum
Geldig t/m 6 januari 2024 rijssensmuseum.nl
BRANDWEERMUSEUM, RIJSSEN
€ 1,00 korting op entreeprijs of € 1,00 korting op combiticket met het Rijssens Museum
Geldig t/m 6 januari 2024 brandweermuseum nl
DE ORCHIDEEËN HOEVE, LUTTELGEEST
Ontdek Europa’s mooiste junglepark
20% korting op entreeprijs
Geldig t/m 30 maart 2024 (niet geldig op de kaarsjesavonden in december). Vooraf aanmelden op datum en starttijd is verplicht! orchideeenhoeve nl
BEVRIJDINGSMUSEUM ZEELAND, NIEUWDORP
€ 1,00 korting op entreeprijs voor volwassenen en gratis speurkaart voor kinderen
Geldig t/m 1 maart 2024 bevrijdingsmuseumzeeland nl
POLDERHUIS DIJK- EN OORLOGSMUSEUM, WESTKAPELLE
Gratis entree voor kinderen t/m 12 jaar (i p v. € 1,- per kind) onder begeleiding van een volwassene)
Geldig t/m 30 december 2023 polderhuiswestkapelle nl
DELTAPARK NEELTJE JANS, VROUWENPOLDER
Gratis kleurboek t.w.v. € 5,99 Geldig t/m 31 oktober 2023 neeltjejans nl
STREEKMUSEUM DE MEESTOOF, SINT-ANNALAND
Gratis koffie, thee of fris bij aankoop van een entreekaartje
Geldig tot 31 oktober 2023 demeestoof.nl
WATERSNOODMUSEUM, OUWERKERK
Gratis bolus bij een consumptie in de koffiehoek van het Watersnoodmuseum of in de museumbrasserie Het Vijfde Caisson
Geldig t/m 31 augustus 2023 watersnoodmuseum nl
AVONTURENBOERDERIJ MOLENWAARD, GROOT-AMMERS
25% korting op entreeprijs, 5-jarig jubileum
MUSEUMPARK ARCHEON, ALPHEN AAN DEN RIJN
25% kassakorting op entreeprijzen, evenementen uitgezonderd, zoals de Grijze Jagerdag en de Midwinter Fair
Geldig tot 1 april 2024 archeon nl
GEITENBOERDERIJ DE MÈKKERSTEE, OUDDORP
5% korting op uw bestelling in het restaurant
Geldig t/m 1 oktober 2023 demekkerstee nl
MARINIERSMUSEUM, ROTTERDAM € 5,00 korting op familieticket van € 37,50 bij 5 personen of gratis 1 persoon extra
Geldig t/m 6 januari 2024 mariniersmuseum.nl
MINIWORLD ROTTERDAM, ROTTERDAM
20% korting op de entreeprijs
Geldig t/m 6 januari 2024 miniworldrotterdam com
MUSEUM DE KOPEREN KNOP, HARDINXVELD-GIESSENDAM
50% korting op entreeprijs
Geldig t/m 6 januari 2023 koperenknop nl
SPIDO RONDVAART VAN 75 MINUTEN DOOR DE ROTTERDAMSE HAVEN, ROTTERDAM
15% korting op ticket
Geldig t/m 31 december 2023 spido.nl
SPIDO UITGEBREIDE HAVENRONDVAART VAN 2,5 UUR DOOR DE ROTTERDAMSE
HAVEN, ROTTERDAM
10% korting op ticket
Geldig t/m 31 december 2023
spido nl
Geldig t/m 28 oktober 2023 m u v 15 juli tot 15 augustus 2023 Reserveren is verplicht via: www avonturenboerderij nl/ rd-voordeelactieavonturenboerderij.nl KORTINGEN TOT 50%
Om gebruik te maken van een aanbieding, ga naar terdege.n onder voordelen en bestel de kortingsbon. Check ook even de website van de aanbieder of u zich (online) aan moet melden of een tijdslot moet reserveren.De advertentie op deze pagina’s kunt u niet inleveren aan de kassa’s!
Ga jij graag naar de kringloop? Of ben je er een beetje vies van? Waar de een wekelijks een kringloopwinkel bezoekt, blijft het bij een ander bij hoogstens één keer per jaar. Misschien doe jij het vooral om de portemonnee te ontzien, of juist voor leuke hebbedingetjes Het kan natuurlijk ook dat je vooral in de kringloopwinkel komt om spullen te brengen Dat is natuurlijk helemaal top Niet zomaar je aanhanger volgooien en naar de stort rijden, maar spullen een tweede kans geven Wat voor jou overbodig is geworden, is voor een ander misschien juist heel waardevol. Breng je het dan ook nog eens naar een kringloop waarvan de opbrengst naar het goede doel gaat, dan sla je twee vliegen in één klap.
Voor iedereen geldt hetzelfde: op het moment dat je de kringloopwinkel binnenstapt, heb je geen idee van wat je zult vinden of waarmee je straks naar huis gaat Misschien is het juist dat waarom ik ”kringlopen” zo leuk vind. De verrassing, het gevoel je van: ”je weet maar nooit wat ik tegenkom”
Laatst kocht ik een Senseo-apparaat voor in de caravan Er stonden er verschillende, dus ik had ze voor het uitzoeken De mooiste mocht mee
Met alles erop en eraan Thuis kreeg hij een grondige schoonmaakbeurt en gingen alle lossen delen in de vaatwasser En doordat ik nog precies weet in welke kringloop ik hem kocht (in Leeuwarden) en met wie, hoort er nu een herinnering, een verhaal, bij dat simpele apparaat Deze zomer hopen we in Zeeland een heerlijk bakje koffie met een Fries tintje te drinken. En dat alles voor 7,50 euro
Ik hoop dat ik je een beetje enthousiast heb gemaakt om ook eens te gaan kijken in de kringloopwinkel Of dat je nu met andere ogen door een kringloopwinkel loopt. Eerlijk is eerlijk, ik moet bekennen dat ik misschien een beetje verslaafd ben aan ”kringlopen” Ik kan geen kringloopwinkel voorbijrijden of ik moet er even kijken Want waarom zou je iets nieuw kopen als je het bij de kringloopwinkel ook in goede staat kunt vinden. Leuk voor je portemonnee, beter voor het milieu Plus je hebt gelijk spullen met een verhaal Jouw verhaal en een verhaal dat je waarschijnlijk nooit zult kennen.
Twijfel je of je iets wel of niet mee wilt nemen? Leg het sowieso in je karretje of mandje. Voordat je gaat afrekenen selecteer je nog eens goed. In een gewone winkel koop je ook niet alles wat je leuk vindt. Maar echte schatten kom je vaak maar één keer tegen.
Ga bij voorkeur op een doordeweekse dag naar de kringloop en niet op zaterdag. En het liefst zo vroeg mogelijk, direct na openingstijd. Vaak is het dan lekker rustig in de winkel en kun je op je gemak lekker neuzen.
Wie leert wildplukken, proeft de smaken van de natuur
ht waar: nten, en ier hebb ederland
”Een ec citroen smaakt. Probe
wildplukwandeling lee
tekst: HENRIEKE HOOGENDIJK-V
Statig rijst kasteel Groeneveld op aan het eind van een immense bomenrij Respectabel en imponerend staat het monument in de zichtlijn – en precies zo moest het buitenverblijf in Baarn ook overkomen op de zomergasten die er kwamen. In de achttiende eeuw verbleven hier regenten en kooplieden. Die brachten de zomers door in de natuur voor de nodige rust, ruimte en frisse lucht En nu, zo veel eeuwen later, staan hier nog dezelfde bomen als toen. Nog steeds kun je hier dezelfde kruiden en plantensoorten plukken als in de tijd dat wildplukken heel gewoon was Zullen de regenten en kooplieden het gezien hebben, hoe de vlierbloesem veranderde in vlierbessen, in het warme licht van de zon? Zullen ze geproefd hebben hoe die bessen tot hun recht komen in een compote of champagne? Zullen hun kinderen
de weegbree gebruikt hebben, om de venijnige prik van de brandnetel te stelpen? Of gebruikte de kok het om gerechten een frisse smaaktwist te geven? Elsje Bruijnesteijn vertelt er in ieder geval over, op deze zomerse zaterdagmiddag. Ze wijst op eetbare planten en kruiden links en rechts, terwijl ze talloze gerechten opsomt en medicinale werkingen noemt. Hier wandelt iemand met de kennis van een encyclopedie, en daar moet je zuinig op zijn
WOEKERAAR
Helemaal uit Drenthe komt ze, Elsje Bruijnesteijn, maar ze rijdt graag naar Baarn om aan groepen mensen de wondere wereld van de eetbare natuur te laten zien. En te laten proeven natuurlijk „Maar met mate”, haast de gids zich te zeggen „Want eigenlijk is wildplukken bij de wet verboden in Nederland. Voor eigen gebruik wordt het plukken
„Kun je nagaan, zo gezond en zo dichtbij beschikbaar, dus.”
van kleine beetjes gedoogd, zolang je daarbij van de planten van de rode lijst afblijft ” En die rode lijst is een heel lange lijst, met wel 530 bedreigde soorten. De muurbloem, het klein spiegelklokje en de roggelelie staan erop. Allemaal planten die Elsje vanmiddag niet noemt. Want we proeven alleen van soorten die in overvloed groeien in Nederland. En meer dan eens worden die soorten onkruid genoemd Nog voor de ingang van het bos bij kasteel Groeneveld is het al raak. „De Japanse duizendknoop kunnen we niet voorbijlopen”, wijst Elsje Bruijnesteijn. „Het is een enorme woekeraar Als hij ergens staat, breidt hij alleen maar uit Op sommige plekken in Nederland vormt dat een bedreiging voor de biodiversiteit De plant is zo sterk dat hij funderingen van huizen kan aantasten.” Het neemt niet weg dat de culinaire plukster kan genieten
van het onkruid. „De jonge stengels van de Japanse duizendknoop zijn eetbaar, ze smaken naar rabarber. In de volksgeneeskunst is het ook een populaire plant omdat er resveratrol inzit Er wordt gezegd dat dit heilzaam is tegen hartaandoeningen, alzheimer en kanker bijvoorbeeld Kun je nagaan, zo gezond en zo dichtbij beschikbaar dus.” En dan als een strenge gids: „Maar let op dat je deze woekeraar niet verspreidt Er is een vervoersen verkoopverbod in Nederland. Pluk dus alleen wat je in je eigen tuin vindt en gooi het niet op de composthoop.”
Bijna wekelijks verzorgd Elsje Bruijnesteijn wildplukwandelingen Soms als personeelsuitje of op een familiedag, andere keren met een open inschrijving. „Toen ik hier in 2015 mee begon, leidde
ik vooral rond als m leeftijd, v de eetbar publiek h het wildplukken ontdekt, gezinnen lopen mee en er komen jongeren die oprecht interesse hebben. Ook gaan er koks mee die met wildpluk willen experimenteren in hun gerechten. Pas had ik een jeneverstoker, die helemaal enthousiast werd van sommige planten uit het bos Daar kon hij nieuwe jeneversmaken mee brouwen Daar geniet ik dan wel van ”
Het landgoed rondom kasteel Groeneveld is de vaste uitvalsbasis van Elsje „Ik ken er alle plekken waar iets eetbaars staat. Vooral bij paddenstoelen is dat van belang, want die groeien elk najaar op dezelfde plaats weer aan. In alle andere provincies verzorg ik ook zo nu en dan plukwandelingen In de basis
vind je overal in Nederland dezelfde eetbare planten. Het maakt dus niet uit waar je een plukwandeling volgt In de provincies laat ik me per keer verrassen door wat we verder nog vinden Gisteren waren dat twee wilde rozensoorten in Den Bosch. Met de kennis die ik heb, kan ik altijd wel improviseren rond wat we tegenkomen.”
Vandaag is de groep maar klein en daarom is de wandeling extra persoonlijk Marie-Louise met roots in Suriname wil graag meer weten over de medicinale werking van Neder-
keld is. „Daar vind je kraampjes met wildplukvondsten langs de weg en daar worden gebruiksartikelen gemaakt van paddenstoelen of berkenschors. Voor nu houden we het hier maar bij het leren kennen van eetbare voorjaarsplanten. Ik beloof je wel dat die verrassend veel smaak hebben ”
En daarmee heeft Elsje niets te veel gezegd. „Kijk, dit wordt het Nederlandse sambal genoemd”, wijst ze op waterpeper bij de vijver naast het kasteel. „Let maar eens op, na tien seconden proeven begint de plant je terug te bijten ” Durven we het aan of doen we het niet? Natuurlijk stoppen we waterpeper in onze mond, na even aarzelen dan Maar een flesje water is wel nodig. Sambal ja, en stevig ook. Ongelooflijk dat deze smaak hier voor het oprapen ligt.
rustig proeven. Maar juist dat ga je zo waarderen aan wildplukken”, belooft Elsje
En dan is er nog even tijd voor een kijkje in de keuken. Letterlijk, want Elsje neemt ons mee naar de keuken van kasteel Groeneveld Een keuken met gietijzeren pannen op een granieten aanrecht. Met groen geblokte gordijntjes waar de zon in schaduwen doorheen valt. „Kom, we herhalen nog een keer de theorie. Hier heb ik een map met foto’s van alle eetbare planten die we tegenkwamen.” Want de kennis die Elsje wil doorgeven, die moet vooral veilig zijn „Bij twijfel niet eten”, zegt ze nog eens. „En bij zeker weten er vooral van genieten.”
landse planten. „Ik ga je er wat over vertellen, maar mijn specialisatie is het niet”, waarschuwt Elsje „Als culinair plukker stel ik vooral recepten samen. Het klinkt misschien hoog gegrepen, maar ik wil onze Nederlandse eetcultuur vooruithelpen. We hebben veel meer kruiden en planten van eigen bodem dan we denken. Maar ik geloof ook zeker dat het heel gezond is om te eten uit de natuur Er zitten zo veel medicinale werkingen in planten, dat moet wel een aanvulling op je weerstand zijn ”
Zsuzsa uit Hongarije wil leren welke planten en bloemen in Nederland eetbaar zijn „In Hongarije wist ik wat ik kon eten, want dat kreeg ik al jong mee. Alle paddenstoelensoorten die ik vond waren eetbaar. Maar hier waarschuwen mensen erg tegen wildplukken. Ik durf nog niet zo.” Elsje weet dat de wildplukcultuur in andere landen veel beter ontwik-
Verder gaat het, het bos in nu. Steeds weer wijst Elsje op wat eetbaar is. Her en der deelt ze recepten uit en vertelt wat ze zelf nog eens wil uitproberen in de keuken „Robertskruid is heerlijk in kruidenboter, gezellig ook met die paarse bloemetjes En dit hier is look zonder look Het lijkt erg op knoflook, maar het hoort bij de kruisbloemfamilie Dat is de familie waar ook koolzaad bij hoort Proef je dat? Er zit een vleug mosterd in.”
BITTERKOEKJE
Wonderlijk is het om andere smaken dan die van groenten en fruit tegen te komen in de natuur. „Probeer het topje van de jonge braam maar eens Als je goed kauwt met je mond open, komt er een kokossmaak vrij.” Verraste reacties in de groep, zeker als Elsje even later de blaadjes van de lijsterbes laat proeven. Is dat nou amandel? „Ik proef een bitterkoekje” roept iemand.
„De producten die je in de winkel koopt hebben meteen smaak, maar hier moet je wat meer geduld voor hebben Je moet bewust eten en
Voorzichtig vouwt Elsje een takje van de douglasspar in een groot blad ridderzuring – onderweg geplukt. „Ik ga jullie een natuurlijk cadeautje meegeven. De douglasspar is het lekkerste dat je buiten kunt plukken. Ruik je die ananasgeur? Heerlijk met een schijfje citroen als tonic. Dan moet je het water wel eerst wat laat gisten in de zon En nu doe ik er ook daslook bij. Ik vond wat bolletjes onderweg, terwijl ik van het station hiernaartoe fietste Ze stonden vlak bij het pad, dus je kunt ze beter niet eten. Stop ze maar in de grond, dan heb je volgend jaar daslook uit eigen tuin Heerlijk voor een soep of als basis van pesto.”
En nu zijn we dus allemaal eigenaar van een klein stukje wildpluktuin bij eigen huis. Of eigenlijk waren we dat al. Want thuisgekomen blijkt er heel veel eetbaars te staan in het stadspark om de hoek en in het natuurgebied net buiten de stad. Wie meegaat met een wildplukwandeling gaat de natuur zien als een grote, eetbare tuin. Een tuin die wonderlijk geschapen is door de wijze Schepper. En een tuin waaruit je voorzichtig en met mate mag eten – dat vooral
Sambal, en stevig ook! Ongelooflijk dat deze smaak hier voor het oprapen ligt
Vandaag ben ik operationeel coördinator. Even na acht uur komt een collega van het Hennepteam naar mij toe, dat is een regionaal team dat de criminaliteit rond hennepteelt bestrijdt. ”We gaan zo naar binnen bij de Brandweg. We hebben wat verdachte waarnemingen gedaan en netwerkbeheerder Liander heeft heel hoog stroomgebruik gemeten. Het kan zijn dat ik nog een beroep op je doe.”
Politieagent Johan
Dubbeldam en ambulancechauffeur
Jan de Vries
schrijven om de beurt een column
Een uur later word ik gebeld „Johan, wil je ter plaatse komen? We treffen hier in een schuur inderdaad een hennepkwekerij aan, maar we willen ook bij het naastgelegen pand naar binnen Het wordt mogelijk bewoond, dus we hebben een machtiging nodig ” Ik ben nog maar net ter plaatse en bekijk juist uit nieuwsgierigheid even de kwekerij, als ook de slotenmaker arriveert Hij boort het slot uit de deur, en we kunnen naar binnen, waar blijkt dat het pand zojuist verlaten is De muziek staat nog aan, er brandt licht en her en der ligt gereedschap Vooralsnog zien we niets geks, maar als we doorlopen, ontdekken we dat de achterwand niet klopt met de diepte van de loods zelf Mijn collega vindt een verstopte deur en weet die te openen. „Bingo!”
Nieuwsgierig als we zijn, gaan we direct kijken We treffen vier grote vertrekken aan, die ze kennelijk aan het opbouwen zijn. De ruimtes zijn dik geïsoleerd, en ook hangen de lampen al. Er is echter geen mens te bekennen Alles lijkt zo te zijn achtergelaten Een medewerker van Liander komt nu ook ter plaatse „Als deze kwekerijen tegelijkertijd zouden gaan draaien, bestaat het risico dat heel het dorp zonder stroom komt te zitten. Het netwerk is hier niet op berekend”
Een omwonende komt even buurten „Ja, ik zag altijd vreemde figuren, had steeds al het idee dat er iets niets klopte.” Ik benadruk dat de man in het vervolg echt mag bellen, dat we het op prijs stellen als wijkbewoners ons informeren over verdachte situaties
Zowel de kwekerij als de in aanbouw zijnde kwekerijen worden ontmanteld. Ook de dikke BMW die in het pand staat, wordt in beslag genomen Criminaliteit mag immers niet lonen De verdachten komen vanzelf We weten wie het zijn En anders meldt een van hen zich wel. In een uiterste poging z’n BMW terug te krijgen.
„Ja, ik zag er altijd vreemde figuren, had steeds al het idee dat er iets niet klopte”
Prinses Amalia heeft haar debuut in het Midden-Oosten achter de rug. Op 1 juni woonde ze, samen met haar ouders, het huwelijksfeest bij van kroonprins Hussein van Jordanië en Rawja al-Saïf.
tekst: JOSINE DROOGENDIJK beeld: PPE AGENCY
Een koninklijk huwelijk vindt doorgaans plaats in een historische kerk. Glas-inloodramen, een preekstoel met houtsnijwerk, gewelven.... Op 1 juni werd ”tout royale” op een heel andere plek verwacht Het islamitische huwelijk van kroonprins Hussein en zijn verloofde Rawja vond plaats in een knus prieel in de paleistuin. Via een strak geregisseerde videoverbinding van het Jordaanse hof kon de wereld van a tot z meekijken, en dat was zeker geen straf. Door het ontbreken van een persvak vol draaiende camera’s waren de royals opvallend ontspannen. Koning Abdullah ging tijdens zijn ontmoeting met koningin Máxima bijvoorbeeld op zijn tenen staan, zodat hij kon grappen over
haar lengte Victoria van Zweden trok op haar beurt ongeduldig aan de arm van haar man Daniël toen hij te lang bleef praten met de Jordaanse koningin. Dergelijke zaken krijgen we normaal gesproken echt niet te zien
Na de eerste begroeting door het koningspaar was het tijd voor een flinke wandeling door de tuin Nadat ze waren aangekomen in het prieel, mochten de gasten plaatsnemen op een van de ongeveer honderd stoelen die er klaarstonden. Zomaar ergens neerploffen kon natuurlijk niet, want de gasten kregen keurig op rang en stand een plek. Naast de bruidsmoeders zat dus de sultan van Brunei, die met zijn 56 regeringsjaren de hoogstgeplaatste was. Direct naast
hem zat het Nederlandse koningspaar en daarnaast koning Filip van België. Kroonprinses Elisabeth moest vanwege haar lagere positie enkele rijen daarachter plaatsnemen. Geheel volgens het protocol had ze wel weer een beter plekje dan prins William en prinses Catherine, want die zijn pas sinds het overlijden van de Queen een kroonprinselijk paar
Bij de aankomst van de bruid was het goed zichtbaar dat het Jordaanse hof een perfect plaatje wilde neerzetten. De prinsessen Iman en Salma renden van hot naar her om de bruidssleep perfect op z’n plek te houden. Voor ieder vouwtje werd er voorovergebogen, ook al lag het tempo van de wandeling nog zo hoog. In het prieel klon-
ken er woorden van de imam Na een minuut of vijf werden er wat krabbels gezet, ringen uitgewisseld en toen was de plechtigheid alweer klaar.
Of nou ja, klaar... Na een korte receptie in de tuin moest het bruidspaar door naar een feest met familie en hoogwaardigheidsbekleders. Dat kwam de koninklijke gasten wel goed uit, want zo hadden zij ruim de tijd om zich op te doffen voor het huwelijksgala Inclusief prinses Amalia Omdat iedere monarchie slechts twee uitnodigingen had ontvangen, had ze die middag haar ouders moeten uitzwaaien toen zij richting het paleis vertrokken. Maar ’s avonds, toen de diademen uit de kluis werden gehaald, mocht ze gelukkig aansluiten. Dat
deed ze in een rode avondjurk Jan Taminiau, die werd omlijs het robijnen pauwenstaartdiad van koningin Wilhelmina Kon gin Máxima koos op haar beur voor het diadeem met huisdia ten en een Pakistaanse avondj Volgens modelabel Mahpara Khan was er maar liefst honderd dagen lang aan de creatie gewerkt, door meer dan vijftig verschillende vakmensen. Het resultaat mocht er wezen De koningin schitterde zowel letterlijk als figuurlijk Gelukkig deed de bruid niet voor haar onder. Nadat Rawja eerder die dag een bruidsjurk droeg met een gedrapeerd bovenlijfje, droeg ze die avond een jurk met 3D-bloemen en lange handschoenen Over een perfect plaatje gesproken.
Via sleutelhangers wordt de website bibleandbookministry.com onder de aandacht gebracht.
Bible and Book Ministry houdt zich bezig met de vertaling van Bijbels-gereformeerde lectuur in 17 talen.
B Salem is het goed toeven, voor bewoners én medewerkers en leerlingen. B Salem staan warmte en verbinding centraal.
Vanuit een B belse overtuiging verlenen w liefdevolle zorg.
Salem, dáár voel je je thuis.
B ons komen wonen of werken? Of vr bl vend een vraag stellen? Bel ons via 0180 45 21 52 of mail naar mail@salem.nl.
Ridderkerk salem.nl
Hieronder staan drie Bijbelteksten over de zomer door elkaar gehusseld Je vindt ze in Genesis, Spreuken en Lukas Zoek eerst de woorden uit die bij elkaar horen (* en + en #) en maak daarvan drie teksten
Zullen# zijn+ Wanneer* en# volk+ oogst# zij* De+ nu* ophouden# mieren+ hitte# uitspruiten* en# zomer+ winter# en# aarde# al# evenwel+ en* zomer# gij* haar+ dat* ziet* in+ en# zo* den+ de# niet# nacht# onsterk+ weet* en# gij* uit* uzelven* dat* dag# de* spijze+ zomer* koude# nu* dagen# een+ zaaiing# nabij* is* der# bereiden+ en# zij+ Voortaan# en#
Inzenden: alleen de vindplaatsen van de teksten.
1. Elke goede oplossing levert punten op Hebt u vragen over puzzelaantal e d , stuur dan een aan uzelf geadresseerde, gefrankeerde retourenvelop mee
2. Zolang de antwoorden nog niet in Terdege staan, kunt u uw puzzeloplossingen inzenden (eventueel twee afleveringen tegelijk)
3. Eén inzending per abonnementadres
4. Wie in totaal 200 punten heeft, ontvangt een prijs Overgebleven punten (staan vermeld achter de naam van de winnaar) gaan mee naar de volgende ronde
5. Stuur oplossingen op één briefkaart (gebruik alleen een envelop als u een gefrankeerde retourenvelop meestuurt) naar: Miranda van der Hart, Kersenweg 1 A 4416 PT Kruiningen of naar puzzelbox@ kliksafe nl Vermeld de puzzelnummers en uw adres
6. Zendt u voor het eerst in, zet dan ‘nieuw’ op uw briefkaart
7 Prijswinnaars verliezen hun punten als ze een jaar niet hebben ingezonden Ze beginnen dan weer met nul punten
Inzenden: het aantal klinkers
1 ontspanning, 2. modern Hebreeuws, 3. rijgsnoer, 4. zwak, 5. hert, 6. muzieknoot, 7 oude maat, 8. rit, 9. oxidatie, 10. oudste, 11 vrijetijdsbesteding
1 rein, 2 bouwstijl, 3 tweevingerige luiaard, 4 delfstof, 5. reukstof, 6. grasvlakte, 7. precies, 8. wreedheid, 9 knol, 10 waterdoorlatend, 11 hekeldicht, 12 verdieping, 13 kim, 14 stormram, 15 vertrouwelingen, 16 meisjesnaam, 17 klaar! 18 plaats in Gelderland, 19 hogere inzet, 20 keukenkruid, 21 ontroering, 22 geroutineerd, 23 onbewerkt
Inzenden: de woorden die op de even en oneven nummers ontstaan
Horizontaal: 1. vraag – jas – hulppost, 2. edelsteen – banier – schil – deel van het gezicht, 3 zangstem – vogel – familielid, 4. hint – moraal –larve, 5. rivier in Spanje – brievensnoer – horlogemerk – kiem, 6. hakkelen – haast – lidwoord, 7. restaurant – kweek – bestek, 8. overschot – lui – krant – lucht, 9. windstoot – wilde beest – vrucht – kloosterlinge, 10. Europees land –ieder – windrichting – groente, 11. medewerker – hetzelfde – eens, 12. boerderij – krijgsmacht – slijtplek
Verticaal: 1. haaksteek – onderhoudsdienst, 2. zelfzuchtige – verharde huid – rund, 3. snel – ineens – gier, 4. woonplaats van een vrouw in de tijd van Elia – hoeveelheid – bergplaats, 5. deel van de Bijbel – visgerei – wat, 6. ontsnapping – meisjesnaam – u, 7. mogelijkheid – depot, 8. ongeveer (afk ) – versiering – plaats in Drenthe, 9. smaad – benard, 10. vrouwelijk dier – beroep – ruzie, 11. steen – doorzichtig – lichaamsdeel – gevangenis, 12. onderdeel –opvoedkundige, 13. raamscherm – eindtoets – muzieknoot, 14. explosief – bereide huid –brandstof, 15. toespraak – muziekstuk
Inzenden: het woord dat ontstaat op de sterretjes
In Rusland en de omliggende landen leven miljoenen mensen die onbekend zijn met het Evangelie. Velen zinken weg in afgoderij en dronkenschap. Zij leven uitzichtloos, zonder hoop, zonder God in de wereld.
Jezus gaf aan zijn discipelen de opdracht om het Evangelie te brengen tot aan het uiterste der aarde. Met uw hulp ondersteunt Friedensstimme 120 evangelisten.
In Rusland, Centraal-Azië en de Kaukasus. Uw steun maakt Levensgroot verschil!
Help en bid mee!
1 warmtewijzer, 2 voettocht, 3 leesvoer, 4 deel van de weg, 5 ontspanning, 6 lagune, 7 vertrekken, 8 soort huis, 9 gebied in Zuid-Frankrijk, 10 regeling, 11 besturing
A-18 Betert u dan, en bekeert u Handelingen 3:19a.
B-18 Horizontaal: 1 Pisa, 5 heli, 9 inert, 11 gilet, 12 oksaal, 15 ratine, 16 nes, 17 koninkrijk, 20. sim, 21. Lia, 23. fa, 24. af, 25. tin, 26 Epe, 28 reuma, 29 CHE, 30 orde, 32 made, 34 urn, 36 stroef, 37 treeft, 38 oei, 40. lama, 43. stol, 45. tel, 46. spelt, 47. puk, 49 ban, 50 be, 51 in, 53 sop, 55 kei, 56 Jeruzalem, 58 ooi, 60 relaas, 62 tooien, 64. Islam, 65. smeer, 66. ster, 67. anti.
Verticaal: 1 pion, 2 inkel, 3 sessie, 4 ara, 5 hit, 6 elisie, 7 Lenin, 8 item, 10 tak, 11 gak, 13. lof, 14. onguur, 15. rijf, 18. nare, 19. raam, 22 apostelen, 25 Theofilus, 27 er, 29 cd, 31 droom, 33 alert, 34 ufo, 35 NTI, 39 evenzo, 41. al, 42. Aser, 43. stil, 44. op, 45. taille, 48 kooien, 49 beest, 50 bes, 52 net, 54 poëet, 55 kris, 56 jam, 57 mos, 59 INRI, 61. aar, 63. oma. Heilsfeiten.
C-18 Pinksteren
D-18 Vijftigste
Inzenden: het woord dat ontstaat op de gekleurde balk verticaal.
200 punten: Fam. Kinket, ’t Loo Oldebroek (6); 600 punten: P M
Akkerman-Eerbeek, Opheusden (7); 800 punten: A C. van ’t Wout-Moen, Alphen a/d Rijn (14); J. van Klei, Leerdam (2); 1000 punten: M.J. Kot-Nijsse, Tholen (3); E A. Elenbaas, Opheusden(3); D Joziasse-Egas, Arnemuiden(3); 2200 punten: A. den Oudsten-van ’t Veer, Waddinxveen (7); T. v d. Bosch-Zuurmond, Alphen a/d Rijn (5); 3000 punten: W. van Klink, Vlaardingen (4); 3400 punten:
C. de Haas, Ede (6); 3800 punten: A Sleurink, Kampen (1); 4200 punten: S. Kraak-Laros,’s-Gravendeel (14); H. van Herk, Lekkerkerk (4); 4400
E-18. 1. velg, 2. eker, 3. lego, 4. gros, 5. ruit, 6 uier, 7 ieme, 8 tres, 9 veen, 10 ergo, 11 Eger, 12 nors
punten: H J v d Krol, Wekerom (13); A. van Asselt-den Besten, Uddel (3); 4600 punten: A. Polinder, Oldebroek (7); 5000 punten: A. van Weelden, Werkendam (10); 5200 punten: J Baan, Rijssen (14); 5600 punten: Zw. Koerhuis-Grootenhuis, Hasselt (0) Wilt u bij uw volgende oplossingen
aangeven welke prijs u wilt? U kunt kiezen uit:
• ”Terdege-agenda 2024”;
• ”Agenda Mattie de Bruine 2024”;
• ”De klacht van een zondares”, door Catherine Parr;
• ”Brieven van een lieve moeder en oma”, door Mary Winslow;
• ”Vrijheid door het Evangelie”; door Wilhelm Busch;
• ”Een hartelijke nodiging”, door Thomas Boston;
• ”Vergeving!” door Jeroen Kriekaard;
• ”Schuurtjesvolk”, door Huib de Vries;
• ”Kleur het jaar door Kleurplaten bij de christelijke feestdagen”, door Linda Bikker;
• ”De sterkste band”, door Geesje Vogelaar-van Mourik;
• ”Schuilen in de schaduw”, door Nelleke Wander
Meer informatie: www debanier nl
„Opa Samuël van Gurp is in 1967 voor zichzelf begonnen met Machinefabriek Lewedorp De generatie na hem zette dit bedrijf in 1993 voort als Overlasko Konstruktie Sinds die tijd werkt de derde generatie hier en tegenwoordig zelfs ook jongeren uit de vierde generatie
We fabriceren voornamelijk offshoreproducten, zoals zeevast-constructies voor modules op grote schepen en hijsgereedschap voor de winning van olie en windenergie op zee De onderdelen die wij maken kunnen tot wel 140 ton wegen, en alles doen we zelf: metaal snijden, walsen, lassen, machineren, coaten en de aflevering bij de klant.
Tijdens een van de speciale transporten moesten we met een onderdeel van zo’n 5 meter hoog onder de bovenleiding van het spoor door Voor de zekerheid hadden we hem bekleed met rubber, maar gelukkig paste het net. Zulke momenten zijn best even spannend. De volgende keer let je dan extra goed op welke obstakels je kunt tegenkomen. Het komt mooi uit dat we aan de Vlissingse Sloehaven zitten: doordat onze producten steeds groter en zwaarder worden, moeten we steeds vaker kiezen voor transport over het water. Een mooie bestelling waar we trots op zijn, waren de twee zware hijsbalken voor het enorme hefschip Svanen van baggermaatschappij Van Oord Met een gewicht van 100 ton per stuk moesten ze een belasting van 3200 ton aankunnen. Ook maakten we een enorm stuk hijsgereedschap van 30 meter hoog en 18 meter breed, om daarmee hoog in de lucht vanaf een drijvend platform windmolenbladen te plaatsen.
Samenwerken als familie is zeker niet lastig Meningsverschillen bespreken we gewoon op het bedrijf, niet op een verjaardag We weten goed wat we aan elkaar hebben. En tradities hebben we hier genoeg: op vrijdagmiddag lekkere broodjes van ’t Smoske eten en aan het einde van die middag met de directie een bakkie doen. Als op het kantoor een Van Gurp jarig is, dan komt zijn vrouw ook een bakkie doen en brengt dan gebak mee ”
Op de foto, vanaf links: Henri van Gurp, Henk van Gurp, Hans van Gurp, Marja Schroevers-van Gurp, William van Gurp, Teun van Gurp, Lennard van Gurp, Samuël van Gurp, Wim van Gurp, Bart van Gurp, Sammy van Gurp en Martijn van Gurp
Reinout kan sinds kort fietsen – mét zonder zijwieltjes! Onvermoeibaar rijdt hij zijn rondjes over het parkeerplaatsje tegenover ons huis. Maar als ik hem op een goede dag wil roepen voor het eten, ontdek ik dat hij dit keer niet de fiets heeft gepakt, maar de skelter, compleet met aanhanger Een beetje bedremmeld staat hij bij de poort, want hij moet iets bekennen: „Ik heb een kras gemaakt op een auto.”
En inderdaad, het eens zo glimmende zwart van de Audi die op het hoekje staat geparkeerd, wordt nu ontsierd door een lelijke kras Wat een toestand! Ik weet dat er flinke bedragen staan op overspuiten Bovendien: auto’s gelden hier in het dorp nogal eens als een heilige koe Met lood in de schoenen bellen we aan bij de eigenaars van de Audi Ze zijn niet thuis; uitstel van de executie We doen een briefje door de deur dat ze maar even langs moeten komen Het loopt allemaal met een sisser af De buurvrouw komt vertellen dat we ons nergens druk om hoeven te maken Ze hebben zelf kleinkinderen, ze weten hoe dat kan gaan Opgelucht en blij sluiten we het hoofdstuk af En ik moet mijn beeld van mijn plaatsgenoten voor de zoveelste keer bijstellen.
Neline is getrouwd en moeder van Martha (9), Abel (7), Jolijn (6), Reinout (4) en Sifra (1).
Toen we na ons trouwen hier gingen wonen, wist ik het wel: dit is een tussenstation, want zo’n Veluws dorp is niks voor mij. Het is vast zo’n gesloten gemeenschap waar je moeilijk hoogte krijgt van de mensen en waar je niet zomaar tussenkomt Van die stugge Veluwenaren, je weet wel Allemaal vooroordelen natuurlijk Zeker, stugge Veluwenaren bestaan. Maar er staan meer dan genoeg hartelijke mensen tegenover. „Uw vriendelijkheid zij alle mensen bekend”, zegt Paulus Met vallen en opstaan probeer ik mijn kinderen daarin voor te gaan, maar gelukkig draagt het hele dorp een steentje bij – ”it takes a village to raise a child”. Als het toch eens alleen van mijn voorbeeld afhing
Hoe het ook zij, met Reinout lijkt het qua vriendelijkheid de goede kant op te gaan. Als we op een middag samen een regenworm bestuderen die hij heeft gevonden, vertrouwt hij me ineens spontaan toe: „Ik hou van jou ” Ik ben al helemaal vertederd, maar dan vervolgt hij: „ en ook van mijn worm!” Toch lief
Toen we hier gingen wonen, wist ik het wel: zo’n Veluws dorp is niks voor mij
11 JULI 2023 (OVER DRIE WEKEN)
Niets missen van Terdege?
Neem nu een abonnement!
Het is een rage onder jongeren: vapen en snussen. Oftewel: elektronisch roken en nicotinepoeder zuigen. Heel cool en hip, vinden veel tieners. Maar ook verslavend en kankerverwekkend, waarschuwen experts steeds vaker.
Langs een weg die hij zelf niet zocht, werd Jan Boer evangelist in Hoorn. In zijn denken over zijn roeping weet hij zich aangesproken door de drie kenmerken die John Newton aanreikt. Verlangen, gaven en Gods leiding.
Als persoonlijk begeleider bij het Leger des Heils in Rotterdam helpt hij mensen die op allerlei fronten in hun leven vastgelopen zijn. Tim Groenendijk: ”Ik wil een helper zijn voor degenen die het ontbreekt aan liefde en stabiliteit.”
Ze is verloskundige en werkt bij een energiebedrijf. Marieke Verloop houdt van die twee uitersten. ”Het werk van een verloskundige kan best pittig en verdrietig zijn. Kantoorwerk geeft tegenwicht.”
Terdege is een reformatorisch familieblad en verschijnt elke twee weken Terdege is een onderdeel van Erdee Media Groep (EMG) EMG legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnee)overeenkomst en om u te informeren over producten en diensten van EMG
Wie bij Anne Verdoes uit Katwijk aan Zee over de drempel stapt, wordt aangenaam verrast door een sprankelende combinatie van kleuren. gaat over vriendschap
Postadres: Terdege, Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn
Bezoekadres: Laan van Westenenk 12, 7336 AZ Apeldoorn
Telefoon (algemeen): 055 - 5390333
Fax: 055 - 5419318 E-mail: redactie@terdege nl
Directie: ir C Heutink
Hoofdredactie: dr ir S M de Bruijn
Bladmanager: Jeannette Zeeman-van Grol, tel 055 - 5390333
Chef-redacteur: Gisette van Dalen-Heemskerk, tel 055 - 5390333
Redactie: Jacomijn Ariakhah-Hoekman, Martijn den Hollander, Annemieke Fieret-van den Berg, Huib de Vries
Vormgeving: Marthe Kok-Roukens, Jendy Pieterse, Esther Karman-Rap
Communicatie: Erica Schulenburg-Immink, Christa van Essen-Stufken
Abonneeservice: tel 055 - 5390300,
e-mail: abonneeservice@erdee nl
Advertenties: Tel 055-5390499
e-mail: advertentie@erdee nl
ISSN: 1382-9076 Giro 719 502 (Erdee Media Groep)
Druk: Damen Drukkers bv Werkendam
Abonnementsprijs: maandincasso € 9,60
De 40e jaargang loopt tot 1 oktober 2023
Abonnementen kunnen op elk moment ingaan
Opzegging: Een maand voor einde abonnementsperiode, bij voorkeur telefonisch via Abonneeservice
Adreswijzigingen: Schriftelijk, drie weken vóór ingangsdatum
Aansprakelijkheid: Terdege is op geen enkele wijze aansprakelijk voor producten en diensten die aangeboden worden door adverteerders in deze Terdege
Dit geldt ook voor de integriteit van de adverteerder
Meer info: terdege nl; erdeeservice nl
Het is verboden Terdege zonder toestemming op te nemen in, of ter beschikking te stellen van een leesportefeuille Terdege is op geen enkele wijze verantwoordelijk voor de kwaliteit of integriteit van producten en diensten die in de advertenties worden aangeboden
Voor alle in deze uitgave genoemde toekomstige data geldt Deo volente
Terdege in braille, grootletter en digitale vorm: Terdege is in braille, grootletter, digitale en in gesproken vorm verkrijgbaar bij Bibliotheekservice
Passend Lezen, tel 070-338 15 00, E-mail: klanten@passendlezen nl, Postbus 84010 2508 AA Den Haag
