RD Magazine 18 mei 2019

Elke week bij het Reformatorisch Dagblad

zaterdag 18 mei 2019

THEMANUMMER

Senioren Vroeger werden ze bejaarden genoemd, tegenwoordig heten ze senioren. Wat houdt de hedendaagse 60-plusser in een sterk veranderende samenleving bezig, wat drijft hem en hoe kijkt hij naar de toekomst?

inhoud & vooraf

6

20

35

22

beeld RD, Henk Visscher

49

2

32

57 RDMagazine

4

goed nieuws Overgooien met een bal en hoepelen.

6

in feite Langer doorwerken, houdt iedereen het vol?

13

column Bejaarden bestaan niet meer.

15

verdieping „De laatste reis moet worden voorbereid.”

20

portret #1 Kennis doorgeven aan de jongere generatie.

22

ter plekke Weduwnaar Jan Zandee trouwde met de moeder van zijn schoonzoon.

28

portret #2 „Ik ben een echte globetrotter.”

32

creatief Oud-bakker Den Bleker (82) maakt voor al zijn kleinkinderen een miniatuurschip.

35

mobiel Op pad met de scootmobiel. „Kalm aan. Het is geen racebaan!”

40 portret #3 Op jonge leeftijd directeur en diaken.

44 gezond Met een stok naar seniorenfitness.

50

portret #4 Leven met een chronische ziekte.

52

praktisch Testament kan veel narigheid voorkomen.

57

tips Heupairbag helpt een breuk te voorkomen.

60

portret #5 Schoonmoeder in een zorgchalet op het erf.

62

puntuit Met opa en oma terug in de tijd.

67

het laatste woord Ouderdom.

zaterdag 18 mei 2019

Genadetijd Ze hebben alle tijd en trekken ontspannen over de wereld. Dat was ooit het heersende beeld van ouderen. Na hun vervroegde pensioen wachtte er –zo leek het– een periode van grenzeloos genieten.

Tijden veranderen. Wie weet tegenwoordig nog wat de vut is? Doorwerken tot je 66e of langer is het credo. De 60-plusser van nu is kortom een andere dan die van 25 jaar geleden.

Hoe staan senioren anno 2019 in het leven? Wat houdt hen bezig? Hoe kijken ze naar de toekomst? In dit magazine geven mensen die de zestig (ruimschoots) zijn gepasseerd, op die vragen een antwoord. Meer dan eens klinkt daarin het besef door dat het leven genadetijd is. „Het is mijn begeerte om de rest van mijn leven tot Zijn eer te leven”, zegt Els van den Hoven-de Koning op pagina 21. „Zonder hoop op God zou ik niet weten waar ik het zou moeten zoeken. Wij zijn ontrouw, maar Hij is trouw, dat heb ik in mijn leven geleerd.”

Michiel Bakker

3

goed nieuws

Goed nieuws is geen nieuws, zeggen journalisten. Alsof er alleen slecht nieuws zou bestaan. Niet dus. Kijk maar.

Samen spelen Peuters en senioren kunnen het vaak prima samen vinden. Van die kennis maken ze in Ruinen sinds begin dit jaar goed gebruik. Elke maand gaan kinderen van Kindcentra Wolderwijs naar dorpshuis ’t Neie Punt om samen met senioren uit verschillende verzorgingshuizen te gymen. Deze week was het weer zover.

De favoriet voor beiden? Overgooien met een bal. En hoepelen. Hoewel dat laatste wel wat aangepast wordt aan de leeftijd.

Tewijl de ouderen hoepels vasthouden, kruipen de peuters er doorheen. Pret verzekerd.

4

RDMagazine

zaterdag 18 mei 2019

5

beeld Fotoburo Jacob Melissen

beeld SaltyStock, Gemma Pauwels

verdieping

6

RDMagazine

Het gevoel van Zwitserleven voorbij Voor de uittredende babyboomers bedacht verzekeraar Zwitserleven de term Zwitserlevengevoel. Toekomstige senioren kunnen daar weinig mee.

Alle vormen van vervroegd vertrek zijn vervangen door een harde en stijgende pensioendatum. „Vooral voor de laagopgeleiden zal het slot van de loopbaan met steeds meer getob gepaard gaan.�

zaterdag 18 mei 2019

7

verdieping

Huib de Vries

n stevig tempo ietst hj door het coulisselandschap van de Achterhoek, genietend van de zon, zjn vrouw aan zjn zjde. Veel energie kost het niet, want de elektrische ondersteuning staat op de hoogste stand. Als ze gaan lunchen kan hj de accu opladen. In de trendy ietstas zit een extra exemplaar, voor het geval de andere het begeeft. „Regeren is vooruitzien”, is zjn devies.

Onder de maaltjd hebben ze alle tjd om bj een goed glas wjn het reisje naar Egypte te bespreken. Het zou leuk zjn als ook Karel en Jannie weer meegaan. Die hebben ze door een bootreis over de Moezel leerden kennen. En ze moeten niet vergeten Piet en Karin tjdig te melden dat ze twee donderdagen niet op de kleinkinderen kunnen passen.

In de ietstas van Ingrid zit Plus Magazine, hét blad voor senioren. Als ze straks de kofie met appeltaart nuttigen, willen ze de reportage over Egypte bekjken, om vast in de stemming te komen. Vanavond zal hj het artikel over slim schenken aan de kinderen nog een keer doornemen. Hj geeft zjn geld liever tjdig aan zjn kroost dan aan de iscus. Ondanks zjn vervroegde uittreden, zoals bjna al zjn leeftjdgenoten deden, heeft hj het prima. Ze behoren tot de ”lucky generation”, beseft hj. Maar ja, ze hebben er ook hard voor gewerkt.

I

Zwitserleven Voor ds. J. Westland (75) is het een herkenbaar plaatje. Niet dat het op hem persoonljk van toepassing is, maar hj zag en ziet het wel in zjn omgeving. Verzekeraar Zwitserleven bedacht voor de leefwereld van vroeg uitgetreden, vitale en inancieel gegoede senioren niet voor niets de term Zwitserlevengevoel. Het werd een begrip, dat iedereen associeert met genieten van het goede leven. Veel Nederlanders weten niet eens dat er een verzekeraar achter zit.

De emerituspredikant uit Putten publiceerde in maart het boekje ”Goed en zinvol leven”, met als ondertitel ”Levenswjsheid, deugd en geluk in bjbels perspectief”. Een gezindheid die je de tegenhanger van de spreuk van Zwitserleven zou kunnen noemen. Daar voelt de hervormdgereformeerde predikant zich niet bj thuis. Hj had de mogeljkheid om op 62-jarige leeftjd met de vut te gaan; in plaats daarvan nam hj als 63-jarige het beroep naar Houten aan. „Ik mocht nog gezond zjn, dan ga je niet voor twee jaar naar zo’n gemeente. Het werd vjf jaar.”

Het formele emeritaat was aanleiding tot bezinning. Niet op wat hj allemaal nog zou gaan doen, maar over dat wat achter hem lag. „Wie ben je in die veertig jaar geweest; wat heb je gedaan? Hoe vaak bedoelde je werkeljk de Heere, hoe vaak ging het meer om jezelf ? Uiteindeljk

8

overheerste de dankbaarheid. De wetenschap dat wat gedaan is uit liefde tot Jezus, zal bljven.”

Emeritus Als emeritus ging ds. Westland in iets tragere gang gewoon verder. Eerst in de destjds vacante gemeente in Amersfoort, waar hj eerder predikant was geweest. Vervolgens in zjn woonplaats Putten. „Hier verleen ik nog steeds bjstand in het pastoraat. Dat is míjn leven. Zinvol leven is een leven tot eer van God. Dat is tegeljk een gelukkig leven.”

Ook het maken van reizen, om te genieten van Gods schone schepping, kan tot eer van God zjn, nuanceert de bejaarde predikant. „We passeren een Bjbelse grens als het genieten een doel op zich wordt. Dat is een valkuil in onze welvarende samenleving, ook voor christenen. Het valt me op hoe vaak mensen tegen elkaar zeggen: „Geniet ervan!” Alsof dat het hoogste goed in het leven is. Het mogen genieten wordt dan een moeten genieten en de notie van de dienstbaarheid en de dankbaarheid verdwjnt.”

Arbeid is in de optiek van de auteur van ”Goed en zinvol leven” zowel een roeping als een voorrecht. De gedachte dat het arbeidzame leven een soort celstraf is met de pensioendatum als poort naar de vrjheid, is hem vreemd. „Waarbj ik me realiseer dat er beroepen zjn die op oudere leeftjd zwaar gaan drukken. Ook op dit terrein moet je voorzichtig zjn in het oordelen. Dan heb ik het nog niet over individuele verschillen. De een kan lichameljk en psychisch meer aan dan de ander. Tegen iemand die na zjn pensionering geen werk meer verricht, zal ik niet zeggen: „Jj zit maar te genieten en doet verder niks.” Zelf zou ik niet moeten denken aan een leven van enkel ietsen, vakantiehouden of rondzwerven met een caravan.”

Regelingen Teus Brand (58), werkzaam bj het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten in het UMC Amsterdam en bedrjfsarts bj Arbo Unie Europoort, kjkt er net zo tegen aan. „Arbeid is een Bjbelse opdracht. Bovendien zjn er tal van positieve aspecten aan verbonden. Denk aan het contact met collega’s, om er maar één te noemen.”

Toen hj in 1992 in het Rotterdamse havengebied als arts aan de slag ging, was het daar regel dat 57-jarigen afscheid namen. „Ik vond dat heel normaal. Je wist niet beter. Mensen die met hun zestiende begonnen waren, gingen op 52-jarige leeftjd al met een goed pensioen naar huis. Om leuke dingen te gaan doen, zoals ze dat noemden. Een deel vertoonde sljtageverschjnselen, omdat ze in de jaren na de oorlog stevig moesten aanpoten, maar de meesten waren nog behoorljk vitaal.”

Kjkt hj erop terug, dan vindt hj het een wonderljke situatie, die intussen radicaal is veranderd. Ook voor Rotterdamse havenwerkers en operators in de chemische industrie ligt de hui-

RDMagazine

zaterdag 18 mei 2019

9

beeld SaltyStock, Gemma Pauwels

advertorial

Oplossingen voor overtollig vermogen Voorafgaand aan de bouw van een woning worden er grondboringen gedaan om de juiste lengte en dikte van de heipalen vast te stellen. Een huis moet immers goed gefundeerd zijn, anders verzakt het. Bij het uitzetten van vermogens is dat niet anders. et is van groot belang om na een grondige inventarisatie een gedegen plan te maken; dat is hét fundament voor het uitzetten en onderhouden van het vermogen, stelt Jack Verkamman van Duisenburgh Vermogensregie.

In zo’n plan staat onder meer hoe het inkomen nu en later optimaal kan worden uitgekeerd, hoe het rendement kan worden verbeterd, hoe vermogensoverdracht kan plaatsvinden en hoe het risico beheersbaar bljft. „Zorg vooral bj grotere vermogens voor een degeljk fundament”, stelt Verkamman. „Ook dat is rentmeesterschap.”

Particulieren en ondernemers met grotere vermogens kloppen bj hem aan om te horen hoe ze hun geld optimaal kunnen uitzetten. Verkamman heeft klanten in heel Nederland. Onafhanke-

H

10

ljk van derden komt hj in elke situatie met passend advies en gedegen, soms verrassend creatieve oplossingen, zoals: vermogensbeheer vanaf 4,5 ton met bescherming tegen grote koersdalingen.

Als klanten verrast, met een goed gevoel, de deur uitgaan, geeft hem dat voldoening. „Het gaat mj niet om snelle productverkoop met hoge marges, maar om het vinden van de beste oplossingen. Mjn doel is een plezierige langetermjnrelatie met mjn klant op basis van vertrouwen.”

Duisenburgh Vermogensregie Vestigingen in Yerseke, Tholen, Stellendam en Barendrecht 085-4894894 of 06-52525994 jmverkamman@duisenburgh.nl www.duisenburgh.nl/verkamman

Een voorbeeld uit de adviespraktijk Vorige maand sprak Jack Verkamman, partner bij Duisenburgh Nederland, een ondernemer die zijn bedrijf had verkocht. „Na een gesprek met hem en zijn accountant hebben we een vermogensplanning gemaakt.

De ondernemer wenste een hoger rendement –mét lexibiliteit, maar zonder veel risico– en optimalisatie van zijn pensioen. Ook wilde hij vermogen naar zijn kinderen overhevelen. We hebben diverse scenario’s doorgerekend en besproken.

Uiteindelijk is het vermogen in verschillende vormen uitgezet. Het inkomen nu en bij pensioen is geoptimaliseerd.

Verder hebben we een iscaal optimaal schenkingsplan bedacht dat aansluit bij de wensen van de kinderen. Tot slot hebben we, na afstemming met zijn notaris, geadviseerd zijn testament aan te passen en een levenstestament te maken. Overzicht, concreet advies en inanciële rust was het resultaat.”

RDMagazine

verdieping dige pensioenleeftjd rond de 66 jaar en stjgt die jaarljks geruisloos met één of meerdere maanden. „Een hard gegeven, terwjl de oude pensioengrens zo zacht als boter was. Allerlei regelingen maakten het mogeljk om onder inancieel aantrekkeljke voorwaarden eerder uit te stappen. Die regelingen zjn allemaal afgeschaft, net als de extra vrje dagen voor de oudere werknemers.”

Doorgeslagen De slinger is doorgeslagen, vindt Brand. „Ik vraag me af of mensen van de nieuwe generatie het volhouden om tot hun 71e jaar of nog langer door te werken. Met de huidige arbeidsomstandigheden acht ik dat in bepaalde beroepen bjna onmogeljk. Te meer daar de eisen die aan werknemers worden gesteld nog steeds stjgen.”

De beroepsziektenspecialist maakt zich vooral zorgen over het laagopgeleide deel van de bevolking. Het verschil in levensverwachting tussen

„Bij de jonge generatie is sparen voor de oude dag een ver-van-mijn-bed-show” hoog- en laagopgeleiden is zeven jaar, het verschil in als goed ervaren gezondheid zo’n 18 jaar. „Vooral voor de laagopgeleiden zal het slot van de loopbaan met steeds meer getob gepaard gaan”, verwacht Brand. Ook een deel van de hoogopgeleiden zal het moeiljk krjgen. „Neem het onderwjs.

Oudere docenten hebben gemiddeld genomen moeite met het levenstempo van de jongeren en redden het niet meer om de orde te handhaven.”

Als het aan de Rotterdamse bedrjfsarts ligt, komen er betere voorzieningen voor mensen die door hun lichameljke of psychische conditie de mars niet tot het eind toe volhouden. „Die worden nu geconfronteerd met een grote inkomensval, tenzj ze een forse inanciële buffer hebben opgebouwd. Dat geldt maar voor een zeer kleine groep, want niemand voorzag dat de situatie zo snel zou veranderen. Bj de jonge generatie is sparen voor de oude dag een ver-van-mjn-bed-show.”

Verantwoordelijkheid Het besef van eigen verantwoordeljkheid mag in de optiek van Brand wel wat toenemen. „We waren in dit land gewend dat de overheid alles voor je regelde. Dat is echt voorbj.” Een van de mogeljkheden om zonder uiterste inspanning de eindstreep te halen, is vrjwillige demotie met aanpassing van salaris. Of aanpassing van de werkduur; op eigen kosten of via een regeling

zaterdag 18 mei 2019

waaraan de werkgever bjdraagt. Een derde optie is het naar voren halen van het pensioen, waardoor het uitgekeerde bedrag wel fors omlaag gaat.

En gedurende de periode tot de AOW-leeftjd ook nog eens belasting over het pensioenbedrag moet worden betaald. „Dat zou de overheid moeten aanpassen”, vindt Brand. „Dan zjn mensen die het niet meer trekken sneller bereid om vroeger met pensioen te gaan.”

Ds. Westland vindt het niet meer dan reëel dat senioren het wat kalmer aan kunnen doen, zeker na hun pensionering. „In de Bjbel lees je over oude mannen die onder hun vjgenboom zitten. Ik zeg er meteen bj dat ze daar vaak zaten om raad te geven. Ouderen kunnen hun omgeving dienen met hun levenservaring en levenswjsheid. Als gepensioneerde heb je ook meer tjd om dienstbaar te zjn binnen de christeljke gemeente. Er is genoeg te doen.”

Een treffend voorbeeld is voor de emerituspredikant een vrouw op leeftjd in zjn omgeving die zich heeft ontfermd over een hoogbejaard echtpaar met allerlei lichameljke gebreken. Daarin staat ze niet alleen. „In het algemeen zie ik, zeker op de Veluwe, nog een sterke betrokkenheid op elkaar. Wat dat betreft ben ik zeker niet negatief gestemd over de houding van de senioren.”

Voorrecht De stjging van de pensioenleeftjd beschouwt de predikant als een feit waaraan niet valt te ontkomen. „Destjds is voor 65 jaar gekozen op basis van de levensverwachting en vitaliteit van de ouderen van toen. Als de eindgrens opschuift, is het logisch dat ook de pensioenleeftjd wordt verhoogd. Dat is heel lang niet gebeurd. De feiteljke leeftjd waarop mensen uittraden ging zelfs omlaag, vanwege het overschot op de arbeidsmarkt.

Nu worden we geconfronteerd met een inhaalmanoeuvre. Dat ljkt me reëel. Wel ben ik een voorstander van differentiatie. Er zjn vormen van arbeid die je moeiljk vjftig jaar kunt volhouden.”

Zjn leeftjdgenoten adviseert de predikant om zo veel mogeljk mee te gaan met nieuwe technische ontwikkelingen en interesse te bljven tonen. „Anders geef je de jonge generatie terecht de indruk dat je uit de tjd bent. Niet dat je hjgerig achter elke nieuwe ontwikkeling aan moet lopen, maar de bereidheid om te bljven leren bevordert de aansluiting bj de jongere generatie. Zelf geef ik leiding aan een theologische leeskring, waar we actuele theologische boeken lezen. Dat houdt je geest actief.

Ik ervaar deze levensfase zeker niet als deprimerend. Mjn toekomst, die ik veilig mag weten bj de Heere, ligt over de grens. Maar zolang ik hier ben, beschouw ik het als mjn plicht én als een voorrecht om te doen wat mjn hand vindt om te doen.” >>rd.nl/doorgaan voor een serie interviews met mensen die na het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd gewoon doorwerken.

11

column

Bejaarden wim@rd.nl

oit, lang geleden, was er een tjd dat senioren bejaarden werden genoemd. Zo rond je zestigste verjaardag kreeg je die eretitel. De mannen waren net met de VUT, ietsten veel en zaten met elkaar op bankjes in het dorpscentrum te praten.

De vrouwen dronken eindeloos kofie met leeftjdsgenoten en gingen eens per week naar de kapper om het haar te laten ”wassen en watergolven”.

De interieurs waren bj al deze bejaarden zo ongeveer hetzelfde. Met als speciaal kenmerk: veel foto’s van huwende kinderen op het dressoir.

En later kwam voor die huweljksfoto’s een rj portretten van lachende kleinkinderen te staan.

Verder was het op maandag nog steeds wasdag, kreeg de woonkamer iedere week een grote beurt en moest manlief drie keer per week stofzuigen omdat moeder niet meer zo best ter been was.

Tegenwoordig neemt niemand nog de aanduiding bejaarden in de mond en is de hele leeftjdsgroep hernoemd. Senioren, heten ze nu. Kenmerk: koopkrachtig, actief en net met veel zin begonnen aan een volgende levensfase. Het huis is afbetaald en een huishoudeljke hulp doet het schoonmaakwerk. Drie keer per jaar is er een vliegreisje. Een keer naar een bekend adres, ergens in Spanje. De andere keren gaan de senioren op ontdekking, meestal heel ver weg. Want Spanje is leuk, maar Thailand is veel interessanter.

Natuurljk overdrjf ik, maar het is zeker zo dat bejaarden niet meer bestaan. Zelfs mjn hoogbe-

O

zaterdag 18 mei 2019

jaarde ouders worden tegenwoordig door iedereen aangesproken als senioren. Zeker, wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Maar wie de senioren heeft, die heeft het heden, al was het alleen al omdat ze vaak een paar centen te besteden hebben, zoals dat in de vorige eeuw werd genoemd.

Senioren zjn waardevol. Niet omdat ze geld, maar omdat ze levenservaring hebben. Voor mj is er geen mooier plaatje denkbaar dan dat van een opa die van z’n kleinzoon leert hoe hj met

Wie de senioren heeft, die heeft het heden een mobieltje moet omgaan. En die ondertussen zjn levenswjsheid deelt met z’n kleinzoon. Die het kind naast hem in de bank niet bang maakt voor de toekomst, maar eerljk vertelt dat ook het leven seizoenen kent. En dat hj mag genieten van de mooie dagen in lente en zomer, maar dat hj ook houvast nodig heeft als de zon achter de wolken verdwjnt en herfst en winter hun intrede doen. Als hj zelf ouder is geworden en misschien kleinkinderen heeft gekregen. Die dan hem zullen leren hoe hj met de nieuwste technische snufjes moet omgaan. Maar die ook van hem moeten horen hoe zj met het leven kunnen omgaan.

13

19 -25 Project 20

Steun org

z ouderen

00,-

15.0 odig: € Totaal n bed: w u ie Kosten n

€ 100,-

Deze vrouw hoopt op een waardige oude dag.

Wie steunt haar?

Uw tweede thuis in Twente ✔ Diverse bungalows & landhuizen ✔ Overdekt zwembad ✔ Kleinschalig & gemoedelijk

� � 

✔ Gezellige horeca ✔ Rust & ruimte ✔ Nabij unieke natuurgebieden ✔ Zondagsrust

0546 – 57 98 65 www.bungalowparkhogehexel.nl

De eenkindpolitiek in China zorgt voor scheefgroei in de bevolking. Te veel ouderen hebben te weinig mensen om op terug te vallen. Bonisa wil een verzorgingstehuis in Zuid-China, met ook enkele christelijke bewoners, ondersteunen.

Uw gift online via onze website www.bonisa.nl of op rekening: NL29RABO 0336 554613

Doorgeven van het Woord!

Hoordag In het Oude Ambachten Museum

Van de allereerste hoortoestellen tot dé trends van het moment.

Tijdens onze Hoordag nemen we u mee in de wereld van hooroplossingen. Ontdek welk toestel bij u past, bewandel onze ‘luisterroute’ en geniet van iets lekkers.

GRATIS ENTREE

Datum

Tijd

Locatie

Donderdag 6 juni 2019

Van 10.00 tot 17.00 uur

Oude Ambachten & Speelgoed Museum Rijksweg 87, 3784 LV Terschuur

AANMELDEN* VIA: Telefoon: (033) 200 0485 E-mail:

amersfoort@kaasschieterhoren.nl

*Beperkt aantal plaatsen beschikbaar.

n ge an v t on t en rus ng i ge d l e m e m an . Ne ! ag 0a ee b 5 ie e dm rst od n e o a e ng iem De ee

verdieping

De laatste reis

beeld iStock

Scherp herinnert ds. P. Vermaat zich een van zijn gemeenteleden in Maassluis. Vanaf zijn kamer in een zorgcentrum, achthoog, had hij uitzicht over de Waterweg. Maar hij had ook uitzicht op een nieuwe hemel en een nieuwe aarde.

Achterin zijn Bijbel had hij geschreven: „Op 17 februari 1991 las ik deze Bijbel voor de dertiende keer uit.�

zaterdag 18 mei 2019

15

verdieping

Jan van ’t Hul

s. Vermaat uit Veenendaal, emeritus predikant van de Protestantse Kerk in Nederland, heeft deze man begraven. Die begrafenis was er een van de ongeveer 1100 die de predikant heeft geleid. Van elke begrafenis schreef hj in zjn agenda een paar bjzonderheden op: de naam, de datum, de leeftjd en de Bjbeltekst waarover hj gesproken heeft. Al die agenda’s heeft hj bewaard. „Als ik erin blader, komen die mensen weer in mjn herinnering, zoals ook deze oude man in Maassluis. Hj zag uit naar de vervulling van alles wat God hem had beloofd. Zjn kinderen wisten waar zjn laatste reis naartoe was, want hj had in zjn leven gesproken over zjn hoop, zjn verwachting en zjn uitzien.”

De mens is geschapen om te leven, niet om te sterven, zegt ds. Vermaat. „De dood is de koning der verschrikking, die hoort niet bj het leven.

Toch is de eeuwigheid onze eindbestemming.

De Engelse dichter Isaäc Watts schreef: „De tjd draagt alle mensen voort, op zjn gestage stroom, ze zjn als gras, door zon verdord, vervluchtigd als een droom.” We weten dat we sterven moeten, allemaal, en toch heeft 80 procent van de mensen er niets voor geregeld. Dat zouden we zeker als christenen anders moeten gaan doen.”

D

Het is Bjbels om praktisch na te denken over zaken die rond het levenseinde geregeld moeten worden, zegt ds. Vermaat. Paulus deed dat ook. „In zjn brief aan Timóthéus schrjft hj bjvoorbeeld dat de tjd van zjn ontbinding aanstaande is, dat hj de goede strjd gestreden heeft, de loop beëindigd en het geloof behouden heeft. Hj heeft uitzicht op de eeuwigheid. En opeens zegt hj tegen Timóthéus: „O ja, breng mjn jas mee, als je komt, want het wordt koud. En trouwens, breng mjn boeken ook mee, als je wilt, want ik heb weinig meer om te lezen.” Paulus is bezig met de tjd van zjn heengaan, maar hj vergeet de dageljkse dingen niet.”

Een mens geeft huid voor huid voor het léven. „Mag toch? Je mag toch van het leven houden?

Heb het leven lief, zegt de Prediker: „Geniet het leven met de vrouw die gj liefhebt.” Calvjn zegt dat ook: Geniet van het goede dat God ons geeft, maar wees ook bereid om te sterven, want één ding is maar nodig. Luther genoot ook van het leven. Na de rjksdag in Worms, waar hj gezegd had: „Hier sta ik, ik kan niet anders, God helpe mj”, zei hj in het rjtuig op de terugweg: „En nu een pot bier.”

Ds. Vermaat staat op, pakt uit de krantenbak het aprilmagazine van de KBO-PCOB, de grootste seniorenorganisatie van Nederland. Het blad staat

„De boodschap is: Bereid uw huis” I n het centrum van Groot-Ammers woont mevrouw C. J. Quist-van Noort.

Ze weet hoe eindig het leven kan zjn.

Een halfjaar geleden overleed haar man, ds. L. Quist, emeritus predikant in de Protestantse Kerk in Nederland.

Het gemis is groot, het heimwee schrjnt, maar ze is goedsmoeds. „Het is goed wat de Heere doet. Mjn man heeft z’n wens verkregen. Wat zou ik klagen?”

Ds. Quist diende de gemeenten Molenaarsgraaf, Opheusden, Middelharnis, Bruchem-Kerkwjk-Delwjnen en Moordrecht. In Moordrecht kreeg hj in 1994 een hartinfarct, waarna hj met emeritaat ging. Daarna verleende hj in Spjk en Opheusden nog bjstand in het pastoraat. „In juli 2018 werd mjn man ziek. Op 24 oktober is hj overleden. Een maand voor zjn overljden wist hj zich op een nacht zeer vertroost door de woorden:

16

„Zo laat Gj Heere, Uw knecht, naar ’t woord hem toegezegd, thans henengaan in vrede.” Hj mocht getuigen van de hoop die in hem was. We kregen kracht van Boven om samen het laatste stukje te gaan.”

We wisten natuurljk dat ons leven een keer uit elkaar zou raken, zegt mevrouw Quist. „Mjn man was best gesloten, soms ook een tikkeltje zwaarmoedig. Hj was altjd maar bang voor een maakbaar en een verondersteld geloof, want genade moest wel van de andere zjde komen. We hebben samen over al die dingen nog kunnen praten.

We wisten van elkaar wat we weten moesten.”

Op een salontafeltje staat het portret van ds. Quist. Aan de muur hangt hun trouwfoto. „Na de begrafenis heb ik zoveel steun van Boven gekregen, zoveel liefde van de mensen. De Heere is goed.”

Nu ben ik alleen, zegt ze. „Het wordt gaandeweg stiller, maar ik doe zelf ook nog graag een bezoekje: bj vrienden, ouderen en eenzamen. ’s Morgens denk ik weleens: Corrie, wat een wonder dat je wakker mag worden, wat een wonder dat je nog zo gezond bent.

Maar ach, wat is een mens? Ik leef bj de dag, probeer veel tjd te maken voor Bjbelstudie, door wat te lezen of het beluisteren van een bandje op mjn cassetterecorder. Ook wel naar preken van mjn man. Dat is voor mj de mooiste erfenis van hem.”

De weduwe Quist is 79 jaar. Ook voor haar komt eens het einde. „Het is de mens gezet te sterven. Dat weten we allemaal. Ik probeer er bewust voor te zorgen dat de spullen op orde zjn, zodat de kinderen straks niet onnodig met allerlei zorgen achterbljven. De boodschap is: „Bereid uw huis, want ook gj moet sterven.” Dat geldt ook

RDMagazine

in het teken van ”Leven en Dood”. „Kjk, hier staat het. Wat zjn de belangrjkste dingen waarmee ouderen zich bezighouden? De meesten hopen helder van geest te bljven, hopen hun leven in dankbaarheid te kunnen afsluiten, hopen dat ze geen pjn krjgen en dat ze zelf de regie over het levenseinde kunnen houden. Dat is het dan.

Het is goed dat dit seniorenblad stilstaat bj het

„Hij sliep onder de hoede van de goede Herder” levenseinde, maar ik mis er zo de eeuwigheidsbestemming van de mens in. We zjn op reis naar de eeuwigheid, maar we willen het daar niet over hebben. Alle mensen zjn geneigd dat uit hun leven weg te drukken.”

De mens wil dus ook bj het levenseinde de regie in eigen hand houden. „We willen bj de geboorte alles al zelf bepalen, zelf regelen of we een jongetje of een meisjes krjgen, en welke kleur ogen het kind moet hebben. Zo willen we ook zelf bepalen hoe we aan ons

einde komen. Dan is God niet meer in beeld.”

Over de dood hebben we geen zeggenschap.

Met de voltooid-leven-optie kunnen we tenminste nog iets naar onze hand zetten. „Onze tjden zjn in Gods hand. Maar we nemen de tjden liever in eigen hand, alsof onze tjd maakbaar is. De samenleving moet maakbaar zjn, het levensbegin en het levenseinde moeten maakbaar zjn. Maar onze Schepper is Degene Die het leven geeft en weer nemen mag.”

Ds. Vermaat herinnert zich een man in Vlaardingen, die op hoge leeftjd was gekomen. „Hj was ervan overtuigd dat hj de wederkomst nog zou meemaken. Iedere ochtend schoof hj het gordjn van zjn slaapkamer open, keek hj naar buiten, en zei dan: „O, vandaag komt Hj dus nog niet.”

Hj heeft de wederkomst niet meegemaakt, maar hj leefde er wel dichtbj. Boven zjn bed hing een schilderj van een herder met zjn schapen. Dat was voor hem het beeld van de goede Herder, Die voor Zjn schapen zorgt. Hj sliep onder de hoede van deze goede Herder. Zo ging hj de eeuwigheid tegemoet. Hj wist dat hj sterven moest, en hj wist ook waar hj heenging.” ”Voorbereiding voor de laatste reis” (Zoetermeer, 2013) is de titel van een van de boekjes die ds.

Vermaat schreef over het levenseinde. De korte samenvatting ervan is: „Maak tjd voor de eeuwigheid.” De laatste reis moet voorbereid worden,

Weduwe C. J. Quist-van Noort: „Het is goed wat de Heere doet.” beeld Sjaak Verboom

zaterdag 18 mei 2019

voor de dageljkse dingen. Veel spullen van m’n man heb ik al weggedaan, maar zjn boeken wegdoen, dat vind ik best moeiljk.”

De weduwe Quist wil haar ”huis bereiden”, ook voor haar eigen zielenheil.

Als ze erover spreekt, worden de woorden korter en minder. „Vroeger heb ik veel twjfel gekend. Van huis uit had ik geleerd dat er een wonder in het leven moet gebeuren. Ik ben op jonge leeftjd getrokken door de Heere. Maar vooral in mjn puberteit was er veel verzet. Ik wilde geen heilig boontje zjn. Maar de Heere heeft mj vastgehouden. Ik mag nu meer leven uit het verzoeningswerk van Christus en mag troost putten uit Psalm 66:8: „Wat Hj gedaan heeft aan mjn geest.” Het is mjn uitzien, zolang ik nog leven mag, een leesbare brief van Christus te mogen zjn. Hj is het zo waard. En verder weet ik dat God zorgt.

Hj wjst de weg.”

17

Nu met

€ 50,-

Een passend

korting

BELIJDENISGESCHENK

Delkant 8 5311 CJ Gameren Tel. 0418 - 56 21 74 www.begrafenisondernemingdekloe.nl

Wat Wat zi zijn jn mi mijn jn wensen rondom het levenseinde?

Hoelang is behandelen zinvol als genezing niet meer mogeli mogelijk jk is?

ACTIEPRIJS

En wie kan mi mijj bi bijstaan jstaan in mi mijn jn laatste levensfase?

Van € 199,nu voor*

€ 149,Denk ti tijdig jdig na over uw levenseinde.

Gebruik de NPV-k NPV-keuzehulp. euzehulp. npvzorg.nl/keuzehulp-levenseinde npvzorg.nl/k euzehulp-levenseinde

* Actie loopt t/m 8 juni 2019.

Bestel nu op www.debanier.nl, ga naar de boekhandel of bel 055-5390650

MEI: MOBILITEITSMAAND DE HELE MAAND:

24 EN 25 MEI:

INRUILACTIE

SCOOTMOBIEL DEMODAGEN

Lever uw oude rollator in en ontvang 50 euro korting op een nieuwe Gemino of een Carbon Rollator*

KOMT U EEN PROEFRIT MAKEN? *vraag naar de voorwaarden

Krommeweg 17a 8075 AZ Elspeet

info@dezorgschuur.nl 0577 - 459896

Di t/m vrij 09.30 - 17.30 uur Za 09.30 - 12.30 uur

Tijdens de mobiliteitsdagen zijn wij ook op zaterdag geopend tot 17.30 uur

verdieping allereerst in geesteljk opzicht door over het sterven na te denken, maar ook praktisch, door de laatste wensen kenbaar te maken over wel of geen verbljf in een hospice, over bankgegevens en inanciële afwikkelingen, door in een testament aan te geven hoe allerlei zaken geregeld moeten worden, hoe het rouwbericht moet worden opgesteld, hoe de begrafenis verlopen moet en of je wel of geen bloemen wil. „En laat je nabestaanden ook niet in verwarring achter waar de wachtwoorden en gebruikersnamen zjn van allerlei sociale media. Onze nabestaanden moeten die weten.

Wachtwoorden en gebruikersnamen verdienen eenzelfde zorgvuldige bewaarplaats als onze huissleutels.”

Stel deze dingen niet uit. Dat is de goede raad van ds. Vermaat. „De Bjbel zegt: „Bereid uw huis.” „Mjn grootmoeder had in de kamer een linnenkast staan. Als jongetje zag ik daarin eens een speciaal wit hemd liggen. Ik vroeg aan mjn moeder: „Wat is dát nu toch?” Het bleek het doodshemd van oma te zjn. Dat lag al jaren klaar. Zo deden de mensen het vroeger. Ze hadden erover nagedacht: Ik ben eens geboren, maar ik moet ook eens sterven.”

De moderne mens weet geen raad met de dood en wil uit het leven halen wat erin zit. Hj zegt: Yolo. You only live once. Je leeft maar één keer. „Dat is dus niet waar”, zegt ds. Vermaat. „Je leeft niet maar één keer. Al onze namen worden bewaard in het boek dat bj God ligt opengeslagen.

Na dit leven wacht een ander leven, de eeuwigheid. En ieder die weet dat Christus tot verzoening voor zjn zonden gestorven is, zal eeuwig leven. Want wie in Hem gelooft, zal leven, ook al is hj gestorven.”

Wensen van ouderen Seniorenorganisatie KBO-PCOB deed recent onderzoek onder 1300 mannen en vrouwen. De gemiddelde leeftijd was 74 jaar, de oudste deelnemer was 102.

Belangrijkste redenen om over het levenseinde na te denken: • Het ouder worden zelf (71 procent) • Een sterfgeval in de nabije omgeving (12 procent) • Een ziektegeval (8 procent) Belangrijkste wensen van ouderen die nadenken over het levenseinde: • Helder van geest blijven (60 procent) • Het leven in dankbaarheid kunnen afsluiten (60 procent) • Aanwezigheid van de naasten bij het sterven (52 procent) • Geen pijn bij het sterven (51 procent) • Zelf de regie kunnen houden bij het sterven (49 procent) • Sterven in de eigen omgeving (34 procent)

De resultaten van het onderzoek ”Leven met de dood” zijn gepubliceerd in het aprilnummer van KBO-PCOB Magazine.

Ds. P. Vermaat: „Laat nabestaanden niet in verwarring achter over gebruikersnamen en wachtwoorden.” beeld RD, Anton Dommerholt

zaterdag 18 mei 2019

19

beeld RD, Henk Visscher

portret

20

RDMagazine

„Wij zijn ontrouw, maar Hij is getrouw” Naam: Els van den Hoven-de Koning Leeftijd: 76 jaar (kleine foto: 3 jaar) Woonplaats: Alblasserdam Nageslacht: twee kinderen uit het eerdere huwelijk van haar man, twee eigen kinderen, zes kleinkinderen Loopbaan: mulo, vormingsklas, assistente consultatiebureau voor tuberculosebestrijding, (leerling-) verpleegster diaconessehuis, kraamopleiding, waarnemend hoofd afdeling in diaconessehuis, verpleegkundige in de Daniël den Hoedkliniek, wijkverpleegster in Alblasserdam, administratief medewerker hoveniersbedrijf, vrijwilliger zorgcentra Salem en Nebo, simulant bij Hoornbeeck College

Elise Verschuure

Wat zjn de hoogte- en dieptepunten in uw leven? „Het hoogtepunt in mjn leven is het moment dat de Heere in mj begon te werken. Toen ik 19 was deed ik beljdenis en kreeg een persoonljke tekst mee: „Zjt getrouw tot den dood, en Ik zal u geven de kroon des levens.” In de tjd daarna ervaarde ik in mjn leven hoe onmogeljk dat was. God vroeg me Hem lief te hebben; maar ik had alles lief, behalve Hem. In die tjd, die ook tegeljk een dieptepunt is, moest ik mjn moeder vertellen dat ze nog maar vier tot zes maanden te leven had. Ze was vjftig jaar oud, en ik had jongere broertjes en zusjes. Ze vroeg me hoe lang ze te leven had, en zei toen: „Zo kort nog, maar dan eeuwig Hem groot te mogen maken!” Ik heb haar tot het einde toe mogen verplegen, maar ik kon haar niet missen. Ze was niet alleen mjn moeder, maar ook mjn vriendin en mjn geesteljke leidsvrouw. Maar toen sprak God tot me: „Ik weet waar gj woont.”

Dat was zo’n troost. Toen mjn moeder stierf, was ik zo vol van God dat ik liep te zingen. Ik realiseerde me dat ik God echt niet zelf de eerste plek kon geven. Na een worsteling van dertien jaar kwam Hj over in mjn hart: „Ik draag Uw heilige wet...”; Hj heeft de wet voldaan. Zjn kracht en liefde verbrak alles, toen kreeg Hj de eerste plek in mjn leven. Later heb ik de eerste vrouw van mjn man verpleegd. Wat ik toen niet wist, is dat het haar

zaterdag 18 mei 2019

wens en gebed was dat ik later met haar man zou trouwen en een moeder voor haar twee dochters zou worden. Dat is in 1978 gebeurd.”

Wat houdt u tegenwoordig zoal bezig? „In het Reformatorisch Dagblad stond jaren geleden een advertentie voor simulantenwerk bj het Hoornbeeck College. Je moet dan acteren bj lessen en toetsen, zodat de jongeren ‘cliënten’ hebben om mee te oefenen. Dit werk doe ik met veel plezier. Ik werd na mjn sollicitatie direct aangenomen en kreeg, samen met nog een aantal simulanten, een training. Mjn ervaring in de zorg komt zo mooi van pas. Het is waardevol werk, en zo kan ik mjn kennis en ervaring doorgeven aan de jongere generatie.

Naast het werk voor het Hoornbeeck ben ik actief als vrjwilliger bj de woonzorgcentra Nebo en Salem. Bj Salem schenk ik elke dinsdagavond kofie, en bj Nebo kook ik eens in de twee weken op woensdag voor een gesloten psychogeriatrische zorggroep. De andere weken assisteer ik op woensdagochtend in het restaurant.

Verder ben ik ook nu nog telefonisch bereikbaar voor het hoveniersbedrjf van mjn zoon. Aanvragen en bestellingen komen bj mj binnen, en ik maak vaak direct afspraken met de klant.

In mjn vrje tjd maak ik sudoku’s en ik bak graag. Vroeger kwamen de mannen van het hoveniersbedrjf elke vrjdag bj me kofiedrinken en maakte ik iets lekkers voor ze, maar nu hebben ze een grote kantine, dus bak ik iets minder.”

Hoe gaat u om met het gegeven dat u de laatste fase van uw leven hebt bereikt? „Het is mjn begeerte om de rest van mjn leven tot Zjn eer te leven. Dat kan ik niet uit mezelf, maar ik moet leren van het gegevene te leven. Ik heb in mjn leven een hoop verknald, maar bj God vandaan zjn er ook een heleboel mooie en goede dingen geweest. Zonder hoop op God zou ik niet weten waar ik het zou moeten zoeken. Wj zjn ontrouw, maar Hj is trouw, dat heb ik in mjn leven geleerd.”

21

beeld RD, Henk Visscher

ter plekke

22

RDMagazine

Trouwen met de liefde van je ouderdom Toen zijn dochter tien jaar geleden een man leerde kennen, betekende dat voor weduwnaar Jan Zandee (86) ook een nieuw begin. Hij trouwde, vijf maanden na de eerste ontmoeting, met de moeder van zijn schoonzoon. Jan: „Lucie is de liefde van mijn jeugd, Nelly die van mijn ouderdom.”

Mariska Dijkstra-Wolters

e deur van hun Middelburgse appartement staat wjd open. Nelly Zandee-Kik (88) strekt haar arm uit, voor een warme begroeting.

Haar man Jan doet het nog wat kalmpjes aan, nu hj net enkele dagen terug is uit het ziekenhuis.

Hj werd er behandeld voor een longontsteking.

Dat ze nu hun verhaal delen, vond in eerste instantie vooral zj een goed idee. Ze wist haar man te overtuigen. Jan Zandee: „Ik zie Gods leiding in hoe mjn leven is gelopen. Ze heeft geljk dat dat best bekend mag worden.”

D

Eerste huwelijk Dat Nelly Zandee na haar eerste huweljk nog een keer zou trouwen, had ze nooit gedacht. „Na het overljden van mjn man Leen, aan een longkwaal, was ik elf jaar alleen. Ik woonde net in een appartement in Woonzorgcentrum Nebo in Zwjndrecht. Ik had veel vriendinnen, met wie ik regelmatig op stap ging.”

zaterdag 18 mei 2019

Jan Zandee: „Mjn verhaal is heel anders. Nadat mjn vrouw Lucie aan borstkanker was overleden, kwjnde ik weg. Ik kon m’n draai niet meer vinden. Ik kon niet tegen het alleen zjn. In die tjd heb ik God veel gebeden om me weer iemand te geven.”

Zj: „Mjn schoondochter zei in die tjd eens tegen me: „Mjn vader is zo alleen, zouden jullie niet eens een keer samen wat leuks kunnen doen? Om elkaar beter te leren kennen?” Ik moest vooral glimlachen om het idee. Ik op stap met een man? Maar ze vond ons bj elkaar passen. Volgens haar leek ik op haar moeder.

Ik heb er een poosje over nagedacht en besloot toen: Ach, waarom ook niet. Het was een aardige man en het leek me geen straf om samen wat leuks te ondernemen. Hj vond het ook een goed idee. Ik boekte een busreis naar het Zwarte Woud, via Krejkes. Een midweek, want langer zag ik niet zitten. Stel dat het niet zou klikken.

Jan gedroeg zich heel voorkomend. Hj droeg mjn tas en vroeg bjvoorbeeld of ik een jsje wilde. „Die man ziet wat in je”, zeiden medereizigers.”

Hj: „De anderen speculeerden al vanaf het be-

23

De allerbeste stoel in 5 stappen!

De allerbeste stoel aanschafen is nog niet zo eenvoudig als het lijkt. Herkent u dat? U bezoekt winkel na winkel op de meubelboulevard op zoek naar een goede stoel, om uiteindelijk vermoeid thuis te komen zonder stoel. Of nog erger: met een stoel die na aanschaf niet lekker blijkt te zitten. Speciaal voor u ontwikkelde Prominent het 5 stappenplan, waarmee perfect zitten heel eenvoudig wordt! Met 100 dagen omruilgarantie.

t/m 15 juni

Kies 5 modellen Kies tot 5 stoelen uit het gratis inspiratieboek of kijk op www.prominent.nu

1

Maak een afspraak

2

500,RD lezerskorting

Bel 0341 - 78 34 25 en we spreken samen een datum en tijd af.

Het bezoek Onze deskundige adviseur komt op de afgesproken tijd bij u op bezoek. of u bezoekt ĂŠĂŠn van onze 42 winkels!

3

De zitanalyse

4

Met verschillende meettechnieken wordt er een ergonomische analyse gemaakt.

Stylingadvies

5

We kijken gelijk hoe de stoel het beste tot zijn recht komt in uw interieur.

De stoel die je beweegt

9.0 klanttevredenheid trustpilot

100 dagen omruilgarantie

48 uur bezorging

Gratis thuisadvies

Gespreid betalen

www.prominent.nu

beeld RD, Henk Visscher

ter plekke

gin. We zaten veel naast elkaar en je hoorde hen denken: Zjn ze nou een stel, of niet? En als dat nog niet zo is, zou het dan deze week wat kunnen worden?”

Zj: „We hadden allebei een dubbele ring om, dus ze snapten wel dat we getrouwd waren geweest.”

Hj: „Toen jj bj het vertrek niet verscheen, omdat je met je dochters door zou reizen naar Zwitserland, weet ik zeker dat de anderen teleurgesteld waren. Ze hadden zo graag willen zien hoe wj afscheid zouden nemen. Om daar hun eigen conclusies aan te verbinden.”

Zj: „Zj wisten niet dat jj op m’n kamer al afscheid had genomen, voordat je naar beneden was gelopen.”

Telefoontjes Anderhalf uur na het afscheid belde Jan Nelly op. „En dat terwjl ik hem niet eens mjn nummer had gegeven. Hj had dat bj zjn dochter opgevraagd. „Ik mis je”, zei hj. Dat raakte me. Ook al kon ik dat zelf toen nog niet zeggen.”

In die week belde hj vaker. Mjn dochters die toen bj me waren, merkten dat ik het ijn vond dat hj belde. En ze zeiden: „Wat gaan we nu krjgen? Je wordt toch niet verliefd?”

Na die eerste reis volgden meer uitstapjes. Zj: „Naar mjn jongste dochter in Friesland, bjvoorbeeld. We knoopten er geljk een extra dag aan vast, omdat het zo gezellig was.”

Hj: „We bezochten een diapresentatie over de omgeving. Ik weet nog goed dat ik naast je zat en me voor het eerst sinds heel lange tjd intens blj voelde. Het was zo’n ijn gevoel om weer iemand naast me te hebben die om me gaf. Want dat ervaarde ik toen al wel.”

zaterdag 18 mei 2019

Zj: „Hoe langer we met elkaar omgingen, hoe meer we elkaar gingen missen. Ik genoot van de gezelligheid. En het voelde ijn dat ik op mjn oude dag nog voor iemand kon zorgen. Uiteindeljk hebben we besloten om te gaan trouwen.”

Verdeeld In het begin, na de huweljksaankondiging, vonden sommige kinderen het moeiljk dat wj gingen trouwen. Maar dit trok al vrj snel bj. Hj: „Ik denk dat zj het gevoel hadden dat ik de plaats van hun vader in zou nemen.”

Zj: „Het mooie is dat we zelf nooit dat gevoel hebben gehad. Ik heb nooit enige jaloezie gevoeld.

Door de verhalen die hj over zjn eerste vrouw heeft verteld, is zj als het ware mjn vriendin

„Door de verhalen over zijn eerste vrouw, werd zij als het ware mijn vriendin” geworden. En zo ervaart hj dat ook bj mjn eerste man. Als herinnering aan mjn eerste man en zjn eerste vrouw heb ik van beide trouwringen een broche laten maken, met twee Zeeuwse knopjes erin. Die draag ik regelmatig.”

Hj: „Ik weet niet of dat bj anderen die voor de tweede keer trouwen ook zo gaat, maar ik voel

25

“Ik werk niet voor het geld.

Ik laat geld liever werken.”

Je komt als geroepen.

Ben jij goed in je vak en vind je persoonlijke groei net zo belangrijk als je professionele ontwikkeling?

Kom dan eens praten bij de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland. Wij zijn een organisatie waar mensen de kans krijgen om te groeien. Of dat nu is in finance, communicatie of relatiebeheer. Wil jij net als wij van betekenis zijn voor de kerk? Je komt als geroepen. Kijk voor meer informatie en vacatures op werkvoordekerk.nl

ter plekke

lebei heel goed dat we op reis zjn naar de eeuwigheid. En we kunnen daar samen ook goed over praten. Hj is op dit gebied echt mjn leidsman.”

Hj: „We behoren allebei tot de Gereformeerde Gemeenten, maar we zjn heel verschillend opgevoed. Het is mooi om hier samen over te spreken. En Gods Woord naast onze denkbeelden te leggen.”

Ook praten ze regelmatig over hun verleden. Zj: „Hj komt uit een dorp op Tholen, ik groeide op in Rotterdam. Zeker in de oorlogsjaren betekende dat een wereld van verschil. Zo heb ik veel armoede gekend; hj niet. Door de verhalen uit ons verleden met elkaar te delen, wordt onze geschiedenis meer van ons samen.”

Foto’s Nelly pakt een fotoalbum en is bj het doorbladeren al snel verzonken in het verleden. „Een van de kinderen heeft foto’s gemaakt. Het is een mooi aandenken geworden.”

Ze wjst naar een van de portretten: „Ik had een mantelpakje gekocht. En kreeg het tasje van Jan. Nee, geen witte trouwjurk. Dat vond ik niet gepast, op mjn leeftjd. De hoed zakte steeds naar beneden, zie je dat? Hj was iets te groot.”

Hj, droog: „Ja, dat was echt een smet op onze trouwdag.” Zj lacht.

Hj, even later: „Dat we dezelfde humor hebben, dat is ijn. We kunnen samen lachen, maar ook heel serieus zjn.”

Zj: „Ja, wat dat betreft is het echt een huweljk met een lach en een traan. Want we beseffen al-

Schaduwkant Zj: „De schaduwkant van ons huweljk is dat we goed beseffen dat we elkaar op een gegeven moment moeten loslaten, net zoals dat bj ons eerste huweljk is gebeurd. We weten uit ervaring dat dit moeiljk is. Vooral Jan kan het hier soms zwaar mee hebben.” Hj: „Alleen overbljven is verschrikkeljk.”

Zj: „In periodes van zwaarmoedigheid probeer ik hem op te beuren. Gemis is de prjs die je voor het elkaar liefhebben betaalt. Gelukkig mogen we ook weten dat God bj ons is, zoals Hj ons heel ons leven heeft gedragen. Ook al waren er heel moeiljke tjden bj, Hj heeft ons nooit losgelaten.”

beeld RD, Henk Visscher

me bevoorrecht. Je wisselt de liefde niet in, maar krjgt er extra van. Lucie is de liefde van mjn jeugd, Nelly die van mjn ouderdom.”

Ze trouwden op 22 januari 2010 op het stadhuis in Middelburg, met zowel haar vier kinderen als zjn vjf kinderen met aanhang en kleinkinderen.

Hj: „Vjfenzestig personen in totaal.” Zj: „Het mooie is dat we merken dat de twee families goed samengaan.”

De zondag na het huweljk heeft de predikant hen tjdens de eredienst in de gereformeerde gemeente van Middelburg opgedragen aan God. Zj: „Een kerkdienst op de dag zelf hoefde van Jan niet zo. Hj hj had wel eens gehoord dat een ouder stel na het knielen niet meer omhoog kon komen.”

zaterdag 18 mei 2019

27

beeld RD, Henk Visscher

portret

28

RDMagazine

Fitness, reizen en vrijwilligerswerk Naam: Henk van Veelen Leeftijd: 66 jaar (kleine foto: 24 jaar) Woonplaats: Nunspeet Nageslacht: zoon Björn, getrouwd met Marlies Loopbaan: middelbaar onderwijs gevolgd, in dienst gekomen bij de Koninklijke Marine en daar opgeklommen tot een hoge functie.

Henrieke Koster

Wat zjn de hoogte- en dieptepunten in uw leven? „De bevorderingen in mjn werk bj de Koninkljke Marine waren hoogtepunten in mjn leven, evenals mjn trouwdag en de geboorte van onze zoon. Verder zjn bepaalde reizen met de marine me bjgebleven. Ik ben over de hele wereld geweest, behalve in Zuid-Amerika en ZuidAfrika. Het merendeel van deze reizen maakte ik voor ons huweljk.

We hebben ook mooie vakanties gehad in Australië, Beieren, Noorwegen en Indonesië. Ik ben een echte globetrotter.

De sterfgevallen van mjn grootouders en ouders waren dieptepunten in mjn leven.”

Wat houdt u tegenwoordig zoal bezig? „Samen met mjn vrouw ga ik drie keer per week anderhalf uur naar de sportschool om alle spieren soepel en lenig te houden. Als er, naast de huis-, tuin- en keukenbezigheden, tjd over is, gaan we graag een dag ietsen. Verder proberen we twee keer per week een uur te wandelen.

Op school en thuis werd mj de liefde voor geschiedenis met de paplepel ingegoten. Daarom pakken we elke gelegenheid aan om interessante plaatsen, vooral in Duitsland, te bezoeken en daar de geschiedenis te ervaren. Voorbeelden daarvan zjn de Muur, de Bendlerstrasse, het Adelaarsnest, Stasi-musea in Leipzig en Dresden en alles wat met de ”Wende” te maken heeft. Tjdens zo’n reis maken we een combinatie van cultuur en natuur.

We nemen ietsen mee of huren ze, en we wandelen veel. Als we thuiskomen, genieten we heerljk na van alle foto’s die we gemaakt hebben.

Sinds ik met de VUT ben, heb ik meer tjd en

zaterdag 18 mei 2019

gelegenheid om veel te lezen. Vroeger had ik er te weinig tjd voor, maar nu kan ik de schade inhalen. Ik lees veel over de geschiedenis en ik heb er dan altjd pen en papier bj om aantekeningen te maken. Als ik een naam hoor, wil ik geljk de feiten erbj weten.

Het vergaren van kennis geeft mj een extra kick, vooral als ik er als gids over kan praten. Zo was ik tien jaar lang gids in de Oudheidkamer van Nunspeet, waar alles over het leven en werken in die regio tentoon werd gesteld. Helaas is daar een einde aan gekomen, maar sinds tien jaar ben ik gids bj museumboerderj De Mariahoeve in Putten. Daar kan ik heerljk uitleggen hoe ons voorgeslacht leefde en werkte op het platteland.

Ik ben jarenlang vrjwilliger geweest voor Woord en Daad. Sinds ruim een jaar ben ik, samen met andere senioren, vrjwilliger bj Natuurmonumenten, om te snoeien en allerlei andere werkzaamheden bj de Veluwemeerkust uit te voeren. Heerljk om in de natuur te werken. Verder ben ik sinds vjftien jaar lid van de bezoekdienst ’t Venster in Nunspeet. Ik bezoek ouderen voor een praatje en dat loopt vaak uit op goede gesprekken.

Mjn vrouw en ik kunnen samen genieten van Gods schepping in de natuur, van een stukje klassieke muziek, maar ook van een Duitse krimi. Hier zjn wj meer dan dankbaar voor.”

Hoe gaat u om met het gegeven dat u de laatste fase van uw leven hebt bereikt? „Realistisch. Als je ouder wordt, ga je pjntjes voelen en kun je niet alles meer doen. Je bent geen twintig meer en dat weet je. Maar ik kan met een goed gevoel terugkjken op mjn leven. Mjn vrouw en ik proberen zo gezond mogeljk te eten en te bewegen en we genieten samen van alles wat groeit, bloeit en leeft. Bj de marine heb ik veel meegemaakt en in onze omgeving zjn er meerdere mensen overleden. Daardoor ga je bepaalde dingen wat anders zien. Ik heb geen angst voor het einde van het leven, want door het geloof heb ik een zekerheid waar niemand iets aan af kan doen.”

29

tips Soms wil je weg, soms blijf je liever lekker thuis. Overal is wat te beleven.

Op deze pagina een aantal tips ter inspiratie.

Rolstoelvriendelijke vlindertuin De Passilorahoeve in Harskamp heeft dit seizoen extra ruimte gemaakt voor rolstoelgebruikers. De Tropische Vlinderkwekerj heeft brede gangpaden en een betere lichtinval gekregen.

Ook de andere tuinen zjn rolstoelvriendeljk.

De Passilorahoeve heeft vjf vlindertuinen en een vlindermuseum. Ook is er een subtropische buitentuin.

De bezoeker ziet er allerlei soorten orchideeën, passilora’s en aristolochia’s, fuchsia’s, dahlia’s, irissen en kuipplanten.

Op donderdag 20 juni is er een speciale dag voor tachtigplussers. Belangstellenden kunnen zich aanmelden via info@passilorahoeve.nl.

Toegang 9,00 euro. Bj inlevering van de gedownloade coupon van erdee.nl/abonneevoordeel ontvangen RDabonnees twee keer gratis kofie, thee of limonade. >>passiflorahoeve.nl

In het voetspoor van Rembrandt Dit jaar is het 350 jaar geleden dat Rembrandt van Rjn overleed. Een mooie gelegenheid om letterljk in de voetsporen van de schilder te treden door middel van een standswandeling.

In Leiden neemt een gids van het gilde deelnemers mee naar Rembrandts geboorteplek en laat hj het 17e-eeuwse Leiden zien waar Rembrandt als jonge schilder opgroeide en zjn eerste schilderslessen kreeg. In Amsterdam ligt de nadruk op het latere leven van de schilder. Tjdens de wandeling langs bekende en minder bekende Rembrandt-locaties worden de hoogte- en dieptepunten van zjn leven toegelicht. De Leidse wandeling kost 4 euro, in Amsterdam moet 10 euro worden betaald.

Wie er liever zelf op uittrekt, kan de ANWB-gids ”In de voetsporen van Rembrandt” (14,99 euro) aanschaffen. Hierin staan zowel wandelals ietsroutes, waarbj ook andere kunstenaars uit de Gouden Eeuw, zoals Vermeer in Delft en Frans Hals in Haarlem, aan bod komen.

Oases in de stad Op zaterdag 25 mei stellen zo’n zestig Rotterdammers hun tuin open voor publiek. Het gaat om verborgen privétuinen die normaliter niet te bezoeken zjn.

Eén zo’n tuin is het Katharinahofje, genoemd naar Katharina van Bora, de echtgenote van Luther. Hier zjn planten te vinden die zj ook in haar tuin had staan. Een ander voorbeeld zjn tuinen aan de ’s-Gravendjkwal.

Bewoners verwjderden schuttingen en combineerden hun diepe achtertuinen, waardoor een soort park ontstond. Toegangskaarten (5 euro) zjn alleen online te koop. De deelnemende adressen staan op de website.

Ook andere grote steden hebben een dergeljk evenement.

In Amsterdam vinden de open tuinendagen plaats op 14 en 15 juni, in Utrecht op 29 juni en in Den Haag kunnen bezoekers op 22 juni ”struinen in tuinen”. >>verborgentuinen.nl

>>gildeamsterdam.nl >>gildeleiden.nl

30

RDMagazine

advertorial

Smienk maakt traplift betaalbaar Langer thuis wonen is de wens van veel ouderen. Dat heeft echter een keerzijde: jaarlijks komen ruim 4000 senioren door een val in huis om het leven. Aanpassingen zijn nodig om veilig thuis te kunnen blijven wonen. Maar die zijn vaak kostbaar... e Nunspeetse ondernemer Erik Smienk zag dat de prjs van een nieuwe traplift voor veel ouderen te hoog was, waardoor sommigen er bjvoorbeeld voor kozen om niet meer boven te slapen. Dat moest anders.

Een traplift geeft mensen hun vrjheid en onafhankeljkheid terug. Het belangrjkste is misschien wel dat een traplift de kans op vallen beduidend verlaagt. Helaas waren trapliften tot voor kort erg duur. Dat veranderde toen Erik Smienk vjf jaar geleden begon met het aanbieden van gebruikte trapliften. Hj werkte voor een trapliftleverancier en moest met lede ogen aanzien hoe vrjwel nieuwe liften werden vernietigd. En dat terwjl mensen die een traplift hard nodig hadden, een nieuwe niet konden betalen. Iedereen

D

moet de kans hebben oud te worden in zjn eigen huis, vond Erik, en zo ontstond het eerste bedrjf in gebruikte, gereviseerde trapliften. Net zo veilig als nieuwe, maar duizenden euro’s goedkoper.

Had ik dit maar eerder gedaan „Sinds we hem hebben, ben ik nooit meer lopend de trap op gegaan”, zegt mevrouw Minnebo. Ze ljdt aan ademtekort en heeft last van haar gewrichten, waardoor het haar veel pjn en energie kost om naar boven te gaan.

Een nieuwe traplift paste niet in het budget, maar een gebruikte traplift van Smienk was voor hen de ideale oplossing. „De lift is helemaal aangepast aan onze trapsituatie en opnieuw gespoten en gestoffeerd. Hj ziet eruit als nieuw en ik heb genoeg geld over om ook de

zaterdag 18 mei 2019 Deze pagina’s zijn tot stand gekomen in samenwerking met ...

Wat kost een gebruikte traplift?

De prijs van een traplift, nieuw of gebruikt, hangt af van de trap en de klantwensen. Prijzen beginnen bij €1690,-. Alle trapliften van Smienk voldoen aan de veiligheidseisen en worden geleverd met levenslange garantie in combinatie met een serviceabonnement. Er is veel mogelijk qua uitstraling en gebruiksgemak. Op www.smienktrapliften.nl/ prijzen staat een overzicht van de trapliftprijzen.

rest van het huis aan te passen.” „Verhuizen? Ik moet er niet aan denken!” Lees volgende week het verhaal van mevrouw Van Doorn in RDMagazine.

Smienk Trapliften Energieweg 12, Nunspeet 0341 76 80 71 info@smienktrapliften.nl www.smienktrapliften.nl

31

creatief

Een huis vol houten bootjes Wie erop let, ziet in het huis van het echtpaar Den Bleker in Zeist overal houten bootjes. Het zijn er wel dertig en elk exemplaar is een kunstwerk. Van brood naar boot is zo’n grote stap niet, zegt oudbakker Mathijs den Bleker (82).

Fija Nijenhuis

k ben blj dat we veel ruimte hebben”, zegt Ina den Bleker (80). Ze ziet haar met zorg ingerichte huis liever niet veranderen in een modelbouwmuseum. Tot nu toe gaat het goed. „Ik kan het allemaal nog kwjt. Maar het houdt een keer op.” Met een blik op haar man: „Hj werkt gewoon veel te snel.”

Op zjn twaalfde maakte Mathjs zjn eerste bootje: van een houten klompje. Het bleek een bezigheid waarmee eindeloos viel te variëren. In de 35 jaar dat het echtpaar een bakkerj in Zeist runde, was het Den Blekers vaste avondhobby. Dat was best behelpen, beseft hj nu. „We woonden bj de zaak en hadden niet veel ruimte. Elke keer moest ik alles opruimen.”

Na een verhuizing naar een grotere woning, was het gedaan met bjzaken die Den Bleker afhielden van het echte werk. „Ik heb hier mjn eigen hobbykamer en beneden in de kelder is een mooie, grote werkplaats.” Elk vrj moment is hj in een van beide ruimtes te vinden, zeker als het geen weer is om in de tuin te werken, een andere favoriete bezigheid van het echtpaar.

In de hoek van de woonkamer staan twee pronkstukken: enorme replica’s van beroemde schepen. „Het donkere exemplaar is De Zeven Provinciën”, vertelt Den Bleker. „Ik heb er vjf jaar aan gewerkt, het was in de tjd dat we de bakkerj nog hadden.” De tjdsinvestering houdt hj normaal nooit precies bj, maar over dit bjzondere object heeft hj een paar feiten genoteerd. „De bouwtekening heb ik cadeau gekregen van onze kinderen toen we een huweljksjubileum vierden.”

Den Bleker heeft er enorm veel plezier aan beleefd. Maar of hj zelf 190 gulden had betaald voor zo’n kopie? Het is de vraag. Veel geld uitge-

32

beeld RD, Henk Visscher

„I

ven aan zjn hobby wil hj nameljk niet. Het is ook niet nodig. Hout en andere materialen scharrelt hj hier en daar bj elkaar. „Mjn schoonzoon is aannemer en mjn broer is meubelmaker. Wat overbljft, krjg ik.”

Soms koopt hj wat klein spul op de markt of bj de Hema; kraaltjes bjvoorbeeld, om de boten mee te decoreren. Priegelwerk is het af en toe wel, maar problemen heeft Den Bleker er niet mee. Een foutje herstelt hj, als het nodig is keer op keer, want het eindresultaat moet om door een ringetje te halen zjn. Geduld en creativiteit heb je nodig voor deze hobby, vat zjn echtgenote bewonderend samen.

Rederij Goudriaan Hoe zjn belangstelling is ontstaan? „Als jongen wilde ik graag gaan varen. Ik had een neef die dezelfde droom had. Dat leek ons mooi. De vrjheid, het avontuur...” Zolang die toekomst niet binnen

RDMagazine

„Creatief bezig zijn na je pensioen geeft veel voldoening” bereik was, hielden de jongens het bj miniatuurboten maken.

Op advies van zjn vader leerde Den Bleker het bakkersvak. „Brood hebben mensen altjd nodig, zei hj tegen me.” Ook op zee, dacht de jonge Den Bleker erachteraan. Op zjn achttiende ging hj aan de slag als kok en bakker bj de Rotterdamse rederj Goudriaan. De boot die zjn werkplek werd, de Accor, maakte hj ooit na van suiker. Niet bedoeld om op te eten. Eenmaal getrouwd, openden Den Bleker en zjn vrouw een zaak in Zeist.

Die had het echtpaar tot 1995.

Naast De Zeven Provinciën in de woonkamer staat het Italiaanse zeilschip Amerigo Vespucci. „Met een kopietje van de bouwtekening kon ik een heel eind komen, alleen de precieze kleuren wist ik niet. Toen ik hoorde dat het schip in 2005 naar Sail Amsterdam kwam, ben ik ernaartoe gegaan en heb ik heel veel foto’s gemaakt. Zo kreeg ik een goed beeld van de kleuren.”

zaterdag 18 mei 2019

Op dit moment werkt de hobbyist aan vjftien identieke bootjes voor zjn vjftien kleinkinderen.

Er zjn er inmiddels tien klaar. Het zjn replica’s van de Vollenhovense bol – een vissersschip– de Neeltje Jacoba. In plaats van die naam wordt op elk schip de naam van een kleinkind geschilderd.

Bezige bijtjes Ina den Bleker zucht onhoorbaar en zegt bjna verontschuldigend: „We zjn allebei bezige bjtjes.

Van lezen houden we niet zo.” De vjftien kleinkinderen hebben ook weer kinderen. Nummer 22 is onderweg. Krjgen zj straks een handgemaakt bootje van hun overgrootvader cadeau? Den Bleker is er nog niet over uit. Tot nu toe is er ook nog geen enkel klein- of achterkleinkind in de voetsporen van (over)opa getreden. Spjtig ljkt hj het niet te vinden. Schouderophalend: „Ze studeren allemaal.”

Voor 65-plussers is een hobby wel belangrjk, promoot hj. „Creatief bezig zjn na je pensioen geeft veel voldoening. En begin er op tjd mee, dus niet twee weken voor het zover is. Als je altjd negentig uur per week werkt en dan in een keer stopt zonder iets om handen te hebben, dan val je in een enorm gat. Ik zie het om mj heen. Dus kjk ruim voor je met pensioen gaat of er bezigheden zjn die je interessant vindt.” Wat zjn eigen hobby betreft, die kan hj iedereen aanraden. „Maar ik denk dat modelbouw aan het uitsterven is. Waar zie je nog modelbouwwinkels? Ze ljken allemaal te verdwjnen.” „Wat wil je?” reageert Ina. „Ze werden niet echt rjk van jou.”

33

relax relax

by BÉVÉ

Made in Holland

PROFESSIONALS IN COMFORT

VELE MODELLEN EN KLEUREN

State-of-the-art bediening 3 aparte motoren & sta-op functie

Be rel azoxek onze voor a studio d maavti.es op

Accu en dus geen snoeren

INTERIEUR ANTWERPSEWEG 9 | GOUDA | 0182-692111 | WWW.BEVE.NL Telefoon 0182-692111, www.beve-meubel.nl

beeld RD, Henk Visscher

ter plekke

Safe en zeker over straat met de scootmobiel Startklaar staan ze. In hun scootmobiel. Zeven senioren. Wachtend op het startsein. In de verte wacht de eerste hindernis: een minislalom met pylonnen. Dan mogen ze gaan. De eerste zeventiger, een witharige man die zijn scootmobiel „al zes weken” heeft, zoeft weg. Ergotherapeut Esther Wesselink: „Kalm aan. Het is geen racebaan! Het gaat om beheersing, rust, controle.”

Maarten Dijkstra

m tien uur ’s ochtends start de scootmobieltraining van Veilig Verkeer Nederland (VVN).

Zeventien senioren, mét scootmobiel, komen samen in het Hervormd Kerkcentrum van Ommen. VVN-voorlichter Joop van Bel bjt het spits af met een theoriegedeelte. Voor het podium

O

zaterdag 18 mei 2019

van de gemeentezaal houdt hj een foto van een rolschaatser omhoog: „Waar hoort deze weggebruiker thuis? Op het ietspad, de rjbaan of het trottoir?” Even bljft het stil. Zeventien kalende of witter wordende, veelal bebrilde senioren zetten hun grjze cellen aan het werk. „Op het ietspad”, roepen enkelen na een seconde of tien door de zaal. Van Bel zegt geen „goed” of „fout”, maar legt de afbeelding onverstoorbaar op de stapel ”ietspad”.

35

ter plekke

De volgende foto komt tevoorschjn: een speedpedelec. „Een elektrische iets die een stuk harder mag dan een gewone e-bike”, licht Van Bel toe.

Volgens de meerderheid hoort dit vervoermiddel op de rjbaan. Langzaam maar zeker krjgen de verschillende stapels ”body”. „Ik mis er een”, roept deelneemster Herma Kotterink opeens. „Een golfkar.” Van Bel kjkt ietwat verbaasd: een golfkar? Kotterink: „Sinds 1995 ben ik gediplomeerd natuurgids, maar omdat ik slecht ter been ben, leid ik mensen hierin rond. Rjdt fantastisch en hj is ook nog eens overdekt.”

Na een skateboard, een skelter, een snoriets, een brommobiel en natuurljk een scootmobiel is het tjd voor de antwoorden. Veel vragen hadden de senioren goed, maar er zitten wel een paar onverwachte zaken tussen. Een brommobiel? Op de rjbaan, omdat hj 45 km/u kan. Van Bel: „Natuurljk niet op de snelweg of een autoweg.”

Een hooverboard? Alleen op eigen terrein. Van Bel: „Niet op de openbare weg. Doe je het toch, dan riskeer je een boete.” En de scootmobiel? Die is overal toegestaan: op de rjbaan, het ietspad én het trottoir. „Kies per situatie de veiligste plek”, adviseert Van Bel. Wat die veiligste plek is, dat legt de VVN-voorlichter uit aan de hand van een stuk of twintig verkeerssituaties, die de cursisten via de beamer te zien krjgen.

De eerste: een scootmobieler op de rjbaan, een auto erachter, een ietser ernaast. Joop: „Dat kan

36

best, maar ik zou wel wat verder van die verhoging wegbljven. Een scootmobiel ljkt heel stabiel, maar hj kan vrj makkeljk kantelen.”

Een vrouw op het trottoir, naast haar een volle ietsstrook en rjbaan. Van Bel: „Op de stoep is het inderdaad het rustigst en veiligst in deze situatie.

Let alleen eens op de rechter wielen. Die staan vlak bj de berm. Ik snap het wel: die mevrouw wil de mooie bloemetjes zien. Maar als ze niet oppast, ziet ze ze van wel heel dichtbj. Neem voldoende ruimte, anders raak je een rand of zak je weg.”

Aan die randjes besteedt Joop extra aandacht. „Knal er niet met hoge snelheid tegenaan. Óf je scootmobiel gaat stuk óf je vliegt over de kop.

Zoek een verhoging.”

Spiegels Op een geljkwaardige kruising waar een auto van links nadert, heeft een scootmobielrjder gewoon voorrang. Van Bel: „Ga niet twjfelen, wees duideljk! En bljf opletten. Houd rekening met je medeweggebruikers, want die schatten je snelheid vaak verkeerd in.”

Een van de dia’s toont een scootmobiel zonder spiegels. Mag dat? Volgens Joop wel. „Maar het is veiliger om wél spiegels te hebben. Met een spiegel zie je meer, maar het bljft een hulpmiddel, dus bljf zelf goed uitkjken.”

Een goede zichtbaarheid is wel een must. En dus hebben de scootmobiels lampen en relectoren.

RDMagazine

beeld RD, Henk Visscher

Daarmee is de kous echter niet af. „Ik zie er vaak stokken en jassen overheen hangen. Let daarop!”

Na een handjevol verkeersborden is het tjd voor de praktjk. Sommige deelnemers gaan eerst even langs reparateur Jan, die kleine mankementen verhelpt. Te zachte banden, bjvoorbeeld. „Het is belangrjk om met de juiste spanning te rjden”,

„Het is belangrjk om met de juiste spanning te rijden” zegt Jan. „Je stuurt makkeljker, je accu gaat minder snel stuk, je actieradius is groter en je rjdt veel comfortabeler.” Oppompen kan bj elk tankstation, maar ook gewoon met een ietspomp, mits die over een autoventielaansluiting beschikt.

Een ander gevoelig punt is de accu. Hoe lang gaat die eigenljk mee? wil een senior weten. „Dat hangt af van het gebruik”, zegt Jan. „Sommigen gebruiken hun voertuig 1x per dag voor een ritje kamer–gemeenschapsruimte. Dan gebruik je maar een paar procent van je accu. Niet handig!

Het onderste deel van de energiebron gaat dan verkleven. Als je je scootmobiel drie weken hele-

zaterdag 18 mei 2019

maal niet gebruikt en je hangt hem niet aan de lader, dan kun je het trouwens helemaal vergeten.”

Na de kofie is het tjd voor het echte werk: het ene deel van de groep gaat bj Esther Wesselink een rjvaardigheidsparcours aleggen, het andere deel gaat buiten een rondje Ommen doen en onder meer een supermarkt ‘bedwingen’.

Wesselinks groep bestaat uit zo’n zeven senioren, van wie de een nog maar enkele weken op een scootmobiel rjdt, terwjl de ander zjn voertuig al maanden in bezit heeft. Voordat de deelnemers van start gaan, checkt Wesselink hun zithouding. „U weet dat u het stuur naar u toe kunt trekken? Juist, met deze hendel. En de armsteunen, die bedien je met deze knop. En als u makkeljker in en uit wilt stappen, draai dan met deze hendel de zitting naar buiten.”

Minislalom De eerste hindernis is een minislalom met pylonnen. Ze staan erg dicht bj elkaar. „Expres”, lacht Wesselink. „Een scootmobiel heeft een kleine draaicirkel. Gewoon scherp insturen.” Ze doet het één keer voor. De banden knerpen over de gladde parketvloer. Met sierljke bochten voltooit de instructrice het parcours. Zonder een pylon te raken. Het geheim? „Langzaam aan”, raadt een deelnemer. „Juist”, reageert Wesselink. „U weet het, hè? U kunt doseren met de gashendel. Zet hem in standje ”schildpad” en dan kunt u gaan.”

37

uw vermogen verdient • veiligheid • f lexibiliteit • vast rendement van 3%

V

ermogensbeheer vraagt om een weloverwogen balans tussen

Van Dam, Van Dam & Verkade biedt haar klanten een vast en gegarandeerd rendement van 3%. Dit aantrekkelijke rendement kan zij bieden door te beleggen in goed, gunstig gelegen en optimaal verhuurd commercieel vastgoed op goede, gewilde locaties in Duitsland, Nederland en de V.S.

Contact Bent u op zoek naar een ideale combinatie van veiligheid, Vraag dan nadere informatie of maak een voor u vrijblijvende afspraak voor een persoonlijke toelichting op de mogelijkheden.

Van Dam, Van Dam & Verkade B.V. Herengracht 74 | 1015 BR Amsterdam | 020 - 48 96 500 info@vandamvandamverkade.com www.vandamvandamverkade.com

Veilig Uniek Flexibel

Persoonlijk Gegarandeerd Ruime ervaring

Unieke zekerheid Sterke portefeuille Persoonlijk betrokken Maximaal klantgericht

ter plekke

Veiligheid n 2018 vielen 678 verkeersdoden, 10,6 procent meer dan in 2017, constateert het Centraal Bureau voro de Statistiek (CBS). Dat is de grootste toename sinds 1989. Er overleden bj een verkeersongeluk 228 ietsers (op een gewone of elektrische iets), 54 voetgangers, 44 bestuurders van een scootmobiel, 42 motorrjders en 38 brom- en snorietsers.

Stichting Wetenschappeljk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) heeft vorig jaar scootmobielongevallen op de openbare weg bestudeerd. Ze zjn samen te vatten in vier typen:

beeld RD

beeld RD, Henk Visscher

I

Piepend en knerpend rollen de Excels, Luna’s en Ortocars naar de pylonnen. Langzaam slalommen ze naar de inish. Het gaat prima: geen van de oranje-witte hindernissen wordt geraakt. Tjd voor een iets lastiger uitdaging: de remwegtest. Wesselink: „Het is belangrjk om te weten hoe snel je kunt stoppen en hoe lang je doorrolt. Bjvoorbeeld bj een draaideur die pas in beweging komt, als je er dichtbj bent. Of bj een lift, die pas komt, als je op een knopje drukt.”

Nu komt de ware aard van de deelnemers boven.

De een komt met een slakkengang aan en stopt een meter voor de inish –een evenwichtsbalkje dat tussen twee palen hangt–, de ander komt als een coureur op de inish af en stopt er vlak voor.

Een grjsharige man uit de eerste categorie krjgt van Wesselink te horen dat hj „erg braaf” rjdt.

Dat had ze beter niet kunnen zeggen... Met een ruk aan het stuur draait hj om voor een herkansing. Volgas vliegt hj even later op de inish af.

Met bjna rokende banden stopt hj op twee centimeter van het balkje. Wesselink springt geschrokken achteruit. „Beter”, verklaart ze laconiek. Haar cursist rjdt stoïcjns richting uitgang. Klaar om het geleerde in de praktjk van Ommen-Centrum uit te proberen. >>vvn.nl/node/8647 en vvn.nl/opfriscursus-scootmobiel voor meer informatie over de aanschaf van scootmobiels en vaardigheidstrainingen.

zaterdag 18 mei 2019

1. Scootmobielrjder knjpt gashendel in om te remmen terwjl hj deze daarvoor juist moet loslaten.

2. Scootmobiel raakt uit balans na contact met een obstakel of oneffenheid, waarna de scootmobielrjder ten val komt.

3. Uitwjkmanoeuvre van de scootmobielrjder voorkomt een botsing maar leidt tot een val uit zjn scootmobiel.

4. Overstekende of rechtdoor gaande scootmobielrjder komt in botsing met kruisend gemotoriseerd snelverkeer.

Volgens SWOV zjn de volgende maatregelen nodig om het aantal dodeljke ongevallen naar beneden te brengen: ■ Scootmobielen voorzien van een rem waarmee de gebruiker actief kan remmen ■ Smalle ietspaden verbreden en krappe bogen herinrichten ■ Trottoirbanden langs ietspaden verwjderen of markeren en afvlakken ■ De stabiliteit van de scootmobiel verbeteren door het voertuigontwerp aan te passen en stabielere scootmobielen te verstrekken ■ Scootmobielen voorzien van stuurhoekbeveiliging ■ Opvallendheid van en zicht op oversteekvoorzieningen vergroten ■ Verkeersregelinstallaties conlictvrj regelen en de groentjd van ietserslichten afstemmen op de rjsnelheid van scootmobielrjders Ergotherapeut Esther Wesselink beaamt dat er regelmatig ongelukken met scootmobiels plaatsvinden, maar benadrukt dat ’m dat niet zozeer in het voertuig zelf zit, alswel in de berjder. „Ken je scootmobiel en volg een training, zeker als je net een voertuig hebt gekocht”, adviseert ze.

39

beeld RD, Henk Visscher

portret

40

RDMagazine

Gevormd door een ongekunstelde opvoeding Naam: Adri Moerdijk Leeftijd: 72 jaar (kleine foto: 9 jaar) Woonplaats: Goes Nageslacht: zes kinderen, vijftien kleinkinderen Loopbaan: mulo, accountantskantoor, boekhouder, directielid groothandel in levensmiddelen, bedrijfsadviseur/interimmanager

Henrieke Koster

Wat zjn de hoogte- en dieptepunten in uw leven? „De manier waarop ik door mjn ouders ben opgevoed is een duurzaam hoogtepunt in mjn leven. Mjn ouders waren godvrezende en daarom gelukkige mensen. Er was een ongekunstelde vroomheid in ons gezin met elf kinderen. Elke avond gingen we samen in de huiskamer op onze knieën. Dan deed mjn vader zjn gebed, afgestemd op de ervaringen van die dag en het nodige voor de komende nacht. De Bjbel was in ons gezin het kompas en vader en moeder leefden ons voor. Ze leerden ons dat God alle dageljkse dingen bestuurt. Op mjn twaalfde gaf mjn vader me de Dogmatiek van ds. Kersten te lezen. Ik heb ’m in de loop van de tjd geheel uitgeplozen.

Mjn huweljk met mjn vrouw Nelly, kappersdochter van Yerseke, was voor mj ook een hoogtepunt.

Inmiddels zjn we al bjna 52 jaar getrouwd en hebben we zes kinderen gekregen. Verder mocht ik op jonge leeftjd diaken worden. In die tjd had ik grote achting voor de ambten. Daarom was het voor mj een wonder om in het ambteljke werk terecht te komen. Een meelevende ouderling bezocht me met een welmenend advies: „Werpt het net aan de rechterzjde van het schip, en gj zult vinden.” Dat was een heel bjzonder moment.

Het ambteljke werk is prachtig, maar je wordt ook geconfronteerd met de zondige aard van alle mensen, dus ook van ambtsdragers.

Op jonge leeftjd werd ik directeur van een groothandel, door de bjzondere leiding van God. Later moest het bedrjf fuseren. We verhuisden daarom naar Terschuur bj Amersfoort. Doordat de fusie niet goed verliep, was het voor ons een

zaterdag 18 mei 2019

nare tjd. In de loop van de jaren hebben we veel gereisd. Van huis uit heb ik een groot kerkeljk bewustzjn meegekregen. De rjke gedachte van de puriteinen, nameljk dat leer en leven hand in hand gaan, ligt ons na aan het hart. Daarom zjn mjn vrouw en ik, samen met onze jongste kinderen, meerdere keren naar Schotland geweest. Eens ontmoetten we daar tjdens een ”prayermeeting” een zestal mannen. De dominee preekte over: „Hj moet wassen en ik moet minder worden.” De mannen deden om beurten hun gebeden. Een ervaring om nooit te vergeten. Door mjn werk voor het deputaatschap voor Israël en Stichting Ismaël ben ik in het Midden-Oosten geweest. Toen is mjn liefde voor deze landen sterk gegroeid. ” Wat houdt u tegenwoordig zoal bezig? „Na mjn pensioen heb ik vrj veel werk verzet voor Stichting Ismaël. Deze heb ik opgericht in overleg met ds. C. J. Meeuse. Ons eerste project was het vertalen en drukken van ds. Meeuses ”Vertellingen bj de Bjbel” in het Arabisch. In onze kerkeljke gemeente in Amersfoort was ik tien jaar ouderling.

Vanuit die positie heb ik veel aan evangelisatiewerk mogen doen. Een jaar geleden zjn we teruggegaan naar Goes.

Toen heb ik mjn ambteljk werk neergelegd. Momenteel wonen mjn vrouw en ik in een appartement en dat geeft een andere sfeer dan een woning in Amersfoort. Maar ik houd me nog steeds bezig met evangelisatiewerk, het Midden-Oosten en soms ook het opzetten van reizen, vooral naar Israël.”

Hoe gaat u om met het gegeven dat u de laatste fase van uw leven hebt bereikt? „Ik denk dat mjn vrouw en ik best goed om kunnen gaan met ons ouder worden. Tweeënzeventig is op zich nog niet oud, maar het kan wel oud zjn. En hoe zal het straks gaan bj ons sterven? We kunnen veel meemaken, maar in hoeverre weet de Heere daarvan? Je gaat dingen anders zien. Hier op aarde bljft het een worstelend leven, zoals dat ook in Lukas 13 beschreven staat: „Strjd om in te gaan door de enge poort.””

41

Dé dealer voor het klassieke orgel Gelegen in het Zuid Limburgse Heuvelland.

Een Oase van rust. Een grote zon- en schaduwrijke tuin op het zuiden.

Comfortabel en sfeervol ingerichte Hotelkamers en Hotelappartementen (met airco).

Genieten van ontspannende wellness en heerlijk ontbijtbufet.

Een verblijf bij Hotel Creusen... dat is vertrekken met een goed gevoel! info@hotelcreusen.nl Wilhelminastraat 50 | 6285AW Epen 043-4551215

S. de Wit & Zn. Madeliefstraat 12 ☎ 0252 - 67 28 05

Nieuw Vennep www.sdewit.nl

RELAX - ONTSPAN - GENIET UW RELAXFAUTEUIL OP MAAT! Molenenk 20 • Hengelo Gld • tel. 0575 - 46 31 53

Bij ons heeft u ruime keuze uit diverse relaxfauteuils, naar eigen wens en smaak samen te stellen: - Maat - Kleur - Manueel / Automatisch - Met sta-op-hulp - Aanvullende opties

WWW.ONSTENKMEUBELEN.NL

advertorial

Reis om de wereld bij Zandsculpturenfestijn Lekker weg in eigen land en toch een reis om de wereld maken? Kom dan naar ’t Veluws Zandsculpturenfestijn in Garderen, het grootste zandsculpturenevenement van Nederland, dat tot en met 2 november geopend is. Buiten én binnen vind je een enorm aantal zandbeelden, die allemaal in het teken staan van het thema ”Reis om de wereld”. j de entree lever je je ‘boardingkaart’ bj een van de stewardessen in en even later sta je oog in oog met enorme skyline, die de bekendste gebouwen ter wereld toont. Hj is 18 meter lang, op sommige plekken 3 meter hoog en bevat ruim 70.000 kilo zand! En dat is nog maar het begin van de ontdekkingsreis, die je naar de mooiste plekken ter wereld voert!

Zo zie je in het dierenrjk de mooiste dieren die de aarde (nog) rjk is, levensecht uitgebeeld. Tussen de zandsculpturen staan houten beelden van dieren, die in Indonesië, speciaal voor het evenement, met de hand zjn gemaakt.

Verder komen er typische vervoermiddelen, herkenbare vakantiesituaties, beeldschone eilanden, de mooiste marktjes en de bekendste musea aan

B

zaterdag 18 mei 2019

bod. En dat allemaal in zand! Ondertussen zie je tjdens je wandeling inspirerende foto’s van natuurfotografen en reisbloggers hangen. Je hoeft je geen moment te vervelen! Niet voor niets heeft het evenement zilver gewonnen in de verkiezing voor het ”Leukste uitje van Gelderland”. ’t Veluws Zandsculpturenfestjn toont niet alleen het leven boven, maar ook het leven onder water. Je hoort de zee rustgevend ruisen en ziet verrassende effecten van lichtprojecties. Net als in eerdere edities is er een ruimte waar bezoekers kunnen raden wat de zandsculpturen laten zien. Dit jaar gaat het om gebeurtenissen vanaf de Tweede Wereldoorlog: de eerste maanlanding, de komst van de euro, de val van Muur.

Dus… test je kennis en doe mee. Er zjn leuke prjzen te winnen.

Blik van boven De zandsculpturen zjn niet alleen vanaf de grond te bewonderen, ook van bovenaf kun je er een blik op werpen.

Neem plaats in een van de karretjes die over de monorail rjden en ontdek het gehele buitenterrein. Heb je alle zandbeelden gezien, dan kun je op het terrein van de Beeldentuin tuinideeën opdoen of genieten van een lunch of high tea bj Brasserie-Lunchroom de Rozentuin. Energie over? Loop van het terrein direct de bossen in voor een heerljke wandeling.

’t Veluws Zandsculpturenfestijn Oude Barnevelderweg 5, Garderen 0577-462472 info@zandsculpturen.nl www.zandsculpturen.nl

43

gezond

Gezamenlijk zweten bij seniorenfitness Bewegen is belangrijk. Ook voor mensen die de 60 gepasseerd zijn. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat voldoende beweging een betere levensverwachting oplevert en dat het hart- en vaatziekten en andere kwalen remt of tegenhoudt. Maar waar sporten senioren? En hoe ziet die itness er uit?

44

Elise Verschuure

an alle kanten worden ouderen aangemoedigd in de benen te komen. Verenigingen richten speciale programma’s in om ook senioren aan het bewegen te krjgen. Zo ook bj ”Sportschool Venendaal”, met vestigingen in Ede, Bennekom en Lunteren.

Er is een uitgebreid programma met verschillende lessen, speciaal bedoeld voor 55-plussers.

Een zonnige maandagochtend. Om kwart voor tien zit Johann Brouwer (77) op de bank bj Sportschool Venendaal in Ede. Zjn handdoek ligt voor hem op tafel. Met een opgewekt „Bewegen is goed voor je, hè!” verklaart hj zjn aanwezigheid in de sportschool. Hj is al jaren een vaste deelnemer aan het

V

itnessprogramma voor senioren.

Om tien uur begint de les. Even daarvóór komen ook de andere deelnemers binnen. De meesten wonen dicht bj het kleine sportcomplex, zodat ze in elk geval niet ver hoeven lopen.

Schutting gezet Jannie Scherrenburg, die de tachtig al is gepasseerd: „Ik woon twee straten verderop, dus ik zou best kunnen lopen. Maar ik wiebel vaak nogal, dus ik loop met een stok. Fietsen gaat me beter af.”

Scherrenburg is, ondanks haar hoge leeftjd, nog heel actief. Dat feit steekt ze niet onder stoelen of banken. „Ik heb deze weken meer gelopen dan jj in een halfjaar, Johann!”, zegt ze. „We hebben de tuin gedaan, een schutting

RDMagazine

Slide Na het kwartier, waarin de deelnemers ook de tjd nemen om even bj te kletsen, doet Venendaal alle oefeningen een keer voor. Vooral de zogenoemde slide veroorzaakt nogal wat verwarring. Het is de bedoeling dat op het gladde oppervlak van de mat een schaatsbeweging wordt gemaakt, maar geen van de deelnemers heeft dit

zaterdag 18 mei 2019

beeld Niek Stam

gezet en ik had nauweljks een kwartier om te zitten.”

Naast al die activiteiten gaat ze eens in de week naar de sportschool. „Ik moet me er weleens toe zetten om te gaan, maar ik kom elke week. Er zjn wel dingen die ik niet meer durf, hoor.

Maar we mogen hier alles in ons eigen tempo doen. Touwtjespringen durf ik niet meer, want ik ben bang dat ik val.”

Hans Venendaal, eigenaar van Sportschool Venendaal, heet de sporters welkom. Het is tjd voor een kwartier opwarmen, waarbj de deelnemers zelf mogen weten wat ze doen. Er staan loopbanden, roeitrainers, ietsen en crosstrainers. De groepsleden weten feilloos hoe alle apparaten werken en geen minuut later zjn ze allemaal aan het bewegen. Bj de een gaat het wat sneller dan bj de ander, maar daar is alle ruimte voor. In de tussentjd legt Venendaal de matten, ballen en gewichten klaar die nodig zjn voor de zeven oefeningen van die les.

plastic kunstjs ooit eerder gezien.

Veel ouderen hebben last van evenwichtsklachten. Bj het ouder worden nemen de spierkracht en de reactiesnelheid af, wat ervoor zorgt dat oudere mensen snel hun evenwicht verliezen.

Een deel van de oefeningen is dan ook speciiek gericht op het trainen van het evenwicht. De balanstrainer, een bal met een platte bovenkant, ligt dicht bj een van de hometrainers, zodat de sporters snel iets vast kunnen pakken als ze om dreigen te vallen.

Vergeten Venendaal geeft tjdens de oefeningen op luide toon aanwjzingen, zodat hj er zeker van is dat de boodschap aankomt. „Zet jezelf af, Truus!” en even later: „Houd je rug recht, Johann!” Hj

houdt iedereen goed in de gaten en legt waar nodig de oefening nogmaals uit.

Lachend: „Soms zjn ze het na de uitleg alweer vergeten, maar dan leg ik het gewoon even opnieuw uit.”

Als iedereen alle zeven oefeningen heeft gedaan, is er even tjd voor zelfstandige krachttraining of cardio. De ouderen zoeken gewichten op of gaan een loopband ‘te ljf’. Venendaal heeft even tjd om iets meer te vertellen over het programma van de sportschool. „We hebben al een programma voor senioren sinds de sportschool bestaat, dus al meer dan vjftig jaar.”

Dat programma is niet altjd hetzelfde: „Het zjn steeds blokken van een week of zeven, waarin de les eenzelfde opbouw heeft. Vanaf het voorjaar tot de meivakantie houden we dus hetzelfde

45

Rust en/of activteten!

e

envoll Waard rg zo

55+WEKEN IN JUNI EN SEPTEMBER 2019

Periode 15 t/m 29 juni en 31 aug. t/m 14 sept.

Kamperen vanaf 80,00 Chalets & Caravans vanaf 195,00

, rschap e d i e l g i Kracht en gedrag d l e e b r voo n! ijfvere r d w u jn jo chen zi

Een veertiendaagse vriendelijk geprijsde vakantie, met een speciaal programma, helemaal afgestemd op 55-plussers!

Heerlijk tot rust komen of activiteiten ondernemen. Op onze website kunt u een voorbeeldprogramma bekijken.

coa

• Vernieuwd zwembad kan worden overdekt!

• Christelijke signatuur & natuurlijk gelegen • De ideale camping voor alle leeftijdsgroepen met ruime kampeerplaatsen.

• Verhuur caravans, chalets, jaarplaatsen en familiehuis www.deklimberg.nl • hardenberg 0523 - 26 19 55

Ga de uitdaging aan als Locatiemanager om Kroonheim in Uddel verder te ontwikkelen!

Inspiratie opdoen? Bel Liesbeth Kievit op 06 22 96 71 10. Solliciteren?

Mail naar Arjan van Ommeren via solliciteren@adullamzorg.nl.

DAAR KAN NIETS TEGENOP!

Teken nu vast in:

Thomas Scot studiebjbel

HIJNT VERSC TUS AUGUS

Bjbelverklaring van Thomas Scot Nu ook in het Nederlands Thomas Scott leefde van 1747 tot 1821 in Oost-Engeland. Hij was priester in de Anglicaanse kerk en grondlegger van de evangelische zendingsorganisatie Church Mission Society. In de jaren ’80 van de 18de eeuw begon hij met het schrijven van zijn ‘Commentaar op de hele Bijbel’, eerst in 174 wekelijkse edities, later samengevoegd in een vijf- of zesdelige serie.

De Bijbelverklaring bevat de complete tekst van de Statenvertaling, aangevuld met een inleiding per Bijbelboek, dwarsverwijzingen naar andere Bijbelteksten, commentaar op de Bijbeltekst en praktische opmerkingen.

Intekenprijs tot verschijnen

“Scot doet recht aan de tekst en geeft voedsel voor het hart.”

€ 249,00

- PROF. DR. H.J. SELDERHUIS

daarna € 275,00

www.royaljongbloed.nl

gezond

programma aan als nu, met allerlei oefeningen. In het blok daarvoor hebben we meer gefocust op krachttraining en dáárvoor stond de les helemaal in het teken van conditietraining, ook wel cardio genoemd.”

Stimuleren Venendaal kjkt de sportende kring rond, met zichtbare waardering. „Dit is een heel trouw clubje. De deelnemers komen elke week, en soms twee keer in de week. Daardoor stimuleren ze elkaar en ze spreken elkaar erop aan als ze er een keer niet zjn.”

Tjdens de training is er genoeg tjd –en adem– over om een beetje bj te praten. Doordat de deelnemers altjd in dezelfde groep sporten, kennen ze elkaar goed. Truus Rienties prjst Jannie Scherrenburg: „Ze is al drie- of vierentachtig en ze doet meer dan de meesten van ons!”

Na de zelfstandige oefeningen is het tjd voor de tweede ronde van zeven oefeningen. De sporters moeten elke oefening minstens 45 seconden volhouden en voor de vrjwilligers houdt Venendaal een minuut bj op zjn horloge. „Als je na de 45 seconden nog energie hebt, ga je lekker door tot de minuut voorbj is!”

De trainer prikkelt de sportende ouderen graag een beetje. „Je moet ze uitdagen en tegeljk zelfvertrouwen geven.”

Hj grapt graag, maar wat dat betreft doen sommige sportievelingen niet bj hem onder. De enkelgewichten worden vergeleken met een enkelband –„Daar was ik net vanaf!” lacht Scherrenburg–, terwjl bj de schaatsoefening de scheve schaats een aantal keren voorbjkomt.

Niveau Het niveau van de ouderen verschilt nogal. Arjen van Essen, duideljk de

„Ze is al drie- of vierentachtig en doet meer dan de meesten van ons” jongste van het stel, doet de oefeningen met gemak. Enkele anderen hebben meer moeite met het tillen van de zware bal die bj een van de oefeningen gebruikt wordt, terwjl Van Essen bj het begin van de oefening verbaasd zegt: „Die is niet zwaar.” Venendaal daagt hem uit de oefeningen wat moeiljker te maken. „Iedereen mag hier de dingen op zjn eigen tempo en manier

doen. Is het niet moeiljk genoeg? Doe de oefening dan iets sneller of pak zwaardere gewichten. En als je iets niet kunt of durft, mag je altjd stoppen.”

Scherrenburg durft de schaatsoefening niet aan. In plaats daarvan geeft Venendaal haar een andere evenwichtsoefening, waarbj ze minder bang is om te vallen. „Het is beter om te focussen op de dingen die ze wel kunnen, zodat ze niet bljven hangen in de dingen die bj het ouder worden moeiljker gaan.

Er is altjd wel iets wat wél gaat.”

Koffie Na aloop van het uur sporten staat er in de kantine kofie en thee klaar.

Zonder koek, om het gedane werk niet teniet te doen. Venendaal geeft wat wjzigingen in de tjden door voor de komende sportsessies. Er worden allerlei onderwerpen besproken, en er komen allerlei verhalen boven tafel. De een heeft een hele tuinrenovatie achter de rug, de ander een verhuizing. Weer een ander is net terug van een vakantie in Portugal. Hoewel alle deelnemers al ruimschoots met pensioen zjn, zjn hun agenda’s vaker vol dan leeg.

Na een kwartier stappen de eerste sporters op. Het stukje wandelen naar huis –al dan niet met stok– is een perfecte cooling down.

Bewegingsrichtlijn ensen die regelmatig bewegen, hebben een lager risico op harten vaatziekten. Ook hun bloeddruk is over het algemeen lager en ze hebben een lagere vetmassa en een minder grote buikomvang. Dit bljkt uit een rapport dat in 2017 door de Gezondheidsraad is uitgebracht.

De Gezondheidsraad is een onafhankeljke adviesraad die als taak heeft de overheid advies te geven op basis van wetenschappeljk onderzoek. De bewegingsrichtljn die in deze rapporten staat, is de oficiële richtljn die door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzjn en Sport wordt gehanteerd.

Het motto van deze richtljn is: bewegen is goed, meer bewegen is beter.

M

zaterdag 18 mei 2019

Voor volwassenen en ouderen schrjft de richtljn 150 minuten per week matig intensief bewegen voor: tweeëneenhalf uur dusdanig bewegen dat je hartslag omhoog gaat en je ademhaling versnelt.

Botversterkend Daarnaast schrjft de richtljn botversterkende oefeningen voor, twee keer per week. Deze oefeningen bestaan uit activiteiten waarbj het lichaam door zjn eigen gewicht wordt belast. Wandelen, traplopen en touwtjespringen vallen hier bjvoorbeeld onder.

Botten die regelmatig belast worden, bljven langer sterk. Bj mensen die de 45 gepasseerd zjn, wordt er meer bot

afgebroken dan aangemaakt. Beweging is belangrjk om botmassa op te bouwen, maar ook om bot te behouden, dus om ervoor te zorgen dat het niet verder afgebroken wordt. De botversterkende oefeningen kunnen het proces van afbraak remmen.

Ook spierversterkende oefeningen zjn belangrjk, voor zowel de balans als de conditie, om bjvoorbeeld vallen te voorkomen. Hardlopen, voetballen, tennissen en itnessen vallen bjvoorbeeld onder de spierversterkende activiteiten.

Activiteiten die iets minder kracht kosten maar wel onder de spierversterkende activiteiten vallen, zjn zwemmen en ietsen.

47

Zorg rond levenseinde

Het Joodse volk is voor ons niet zomaar een volk. Israël helpen is een: Gebedszaak Hartezaak Erezaak Noodzaak

PALLIATIEVE ZORG IN HET SZMC Het ziekenhuis heet het leven hoog in het vaandel staan. Daar thuiszorg voor mensen in de laatste levensfase te wensen overlaat ziet het ziekenhuis zich gesteld voor een bijna onmogelijke opdracht: de structurele toename van palliatieve zorg in het ziekenhuis naar de toekomst toe zeker te stellen.

Help ons daarom Israël helpen in het Shaare Zedek Ziekenhuis te Jeruzalem

Palliatieve zorg is gericht op het verlichten van klachten in de laatste fase van het leven. Deze zorg is niet gericht op genezing maar op kwaliteit van leven.

Het gaat daarbij om pijnbestrijding maar ook om de lichamelijke, psychische, sociale en spirituele begeleiding bij patiënten en hun naasten.

Zorg rond levenseinde In 2018 kwamen ruim 1000 patiënten in aanmerking voor palliatieve zorg.

Van hen werd 30% poliklinisch behandeld, 70% werd in de eindfase van het leven voor korte of langere tijd opgenomen.

Omdat euthanasie in het SZMC volstrekt taboe is, behandelingskosten in de eindfase van het leven niet altijd worden vergoed en boven-budgettaire opnames in het geheel niet, doet het SZMC een beroep op de vrijgevigheid van haar sponsoren. Laat deze zorg rond het levenseinde ook onze zorg zijn.

Wij streven ernaar in 2019 een bedrag van € 500.000 voor dit goede doel op te halen.

T 0184-612632 | M 06-51236636 (b.g.g) | E info@shaarezedek.nl NL51 INGB 0004 2954 26 | NL74 ABNA 0436 4270 60 | t.n.v. Siching Shaare Zedek

DONEER ONLINE: WWW.SHAAREZEDEK.NL

recept

Koken voor alleen jezelf geertje@rd.nl

aak vraagt koken voor jezelf meer motivatie dan een maaltjd bereiden die (ook) voor anderen bestemd is. Gerechten die urenlang in de oven of op het vuur moeten staan en maaltjden waar veel potjes en pannetjes aan te pas komen voelen al snel als te veel moeite.

Gezien het feit dat bjna drie miljoen Nederlanders, onder wie veel senioren, alleenstaand zjn, is de aandacht voor de eenpersoonskeuken niet groot. Alhoewel het tj wel wat aan het keren is.

Zo vind je in de supermarkt van allerlei zaken versies voor alleeneters: schaaltjes met kleine stronken bloemkool of broccoli, miniblikjes peulvruchten, melkpakken van een kwart liter. De afgelopen

V

jaren verscheen er een aantal kookboeken voor singles, bjvoorbeeld van kookschrjfster Janneke Vreugdenhil (”Solofood, 72x koken voor jezelf”, Amsterdam, 2016). Wie het zichzelf gemakkeljk wil maken, kan een abonnement nemen op een verspakket voor één persoon. Al is dat wel duur: omgerekend 11 euro per maaltjd.

Alleen met jezelf rekening hoeven houden, heeft ook voordelen. Je kunt eten waar je zin in hebt en er is alle ruimte voor experimenten. Erwtensoep zal misschien niet snel op het menu verschjnen, omdat dat gerecht baat heeft bj een grote massa.

Maar soms is een kleine hoeveelheid juist een voorwaarde voor het slagen van een project. Dat geldt bjvoorbeeld voor onderstaande gebakken aardappels.

Gebakken aardappels

Bereiding 1. Schil en was de aardappels. Snjd ze in plakjes van 2-3 mm. Niet te dun: anders breken ze. Spoel de aardappelschjfjes af om het zetmeel van de buitenkant te verwjderen; daardoor plakken ze niet zo aan de bodem van de pan. Laat ze uitlekken en stort ze op een theedoek of een stuk keukenpapier. Dep de schjfjes droog.

2. Zet een grote koekenpan op laag vuur. Doe er een scheutje olie en een klontje boter in. Voeg de aardappelschjfjes toe. Verdeel ze over de bodem van de pan en bestrooi ze met wat zout. Doe het deksel op de pan en laat de plakjes aardappel zo een minuut of tien garen.

3. Haal het deksel van de pan en check of de schjfjes aardappel al zacht beginnen te worden.

Zet het vuur vervolgens hoger. Bak de schjfjes aan beide kanten bruin. Voeg eventueel nog wat extra olie of boter toe.

zaterdag 18 mei 2019

beeld Geertje Bikker-Otten

Ingrediënten (voor 1 persoon): 2-3 middelgrote aardappels, olie, boter, zout. Verder nodig: een grote koekenpan en een deksel van vergelijkbare afmetingen. Serveer met: gemengde salade, zachtgekookt ei, mayonaise.

4. Maak bj deze gebakken aardappels bjvoorbeeld een salade met een doosje of zakje gemengde slablaadjes (een geweldige uitvinding voor alleeneters), wat verse kruiden (een paar sprietjes bieslook of blaadjes platte peterselie), in kwarten gesneden kerstomaten, schjfjes komkommer, een in plakjes gesneden augurk of een handje kappertjes met een dressing van olie, azjn, mosterd, peper en zout. Een zachtgekookt ei is er lekker bj.

En eventueel een dot mayonaise, voor de gezelligheid.

49

beeld RD, Henk Visscher

portret

50

RDMagazine

„Ik heb extra genadetijd gekregen” Naam: Anja de Jong Leeftijd: 60 jaar (kleine foto: 19 jaar) Woonplaats: Bergambacht Burgerlijke staat: single Loopbaan: lagere school, mavo, administratief medewerkster bij een timmerfabriek, managementsassistente op een school voor speciaal onderwijs, tekstschrijver bij www.missieenmijmeringen.nl

Henrieke Koster

Wat zjn de hoogte- en dieptepunten in uw leven? „Mjn broer is op zjn zevenentwintigste verongelukt. Ik was toen 21. Dat was een dieptepunt voor het hele gezin. Het sterven van mjn ouders was ook cruciaal. Ik ben single en ik dacht na hun overljden: waar hoor ik nu bj en hoe moet ik verder? Uiteindeljk is daar mjn boek ”Ontworteld.

Rouwverwerking bj ongehuwden”, dat in 2012 verscheen, uit ontstaan.

Ik heb een chronische ziekte, sarcoïdose, waardoor ik vaak ontstekingen heb in mjn longen en mjn oog.

Daardoor ben ik ook twee keer een halfjaar bjna blind geweest. En twee jaar geleden werd er borstkanker bj me geconstateerd. Ik ben geopereerd, heb bestralingen gehad en zit nu in de herstelfase. De sarcoïdose belemmert het herstelproces. Dat is zwaar. Maar in mjn dieptepunten is de Heere altjd heel nabj geweest. Ik ervaar dat God voor me zorgt en ik weet me gedragen.

Een belangrjk hoogtepunt in mjn leven was dat de Heere me vastgreep en dat ik me, mede door een preek van Henri Nouwen, heel geliefd voelde.

Verder heb ik nu een baan op een school voor speciaal onderwjs, waardoor ik in aanraking kom met kinderen. Dat is een grote zegen, omdat ik zelf geen kinderen heb.

Toen ik vjftig werd heb ik het groot gevierd, en mjn zestigste verjaardag ook. Ik ben echt een gezegend mens. Ondanks dat ik zelf geen kinderen heb, kan ik enorm genieten van kinderen. Ik ben niet verbitterd, want dan heb je dubbel verdriet.

Soms schrjnt het, zoals met Moederdag. Maar

zaterdag 18 mei 2019

gelukkig kwamen er nichtjes eten. Ik vind het belangrjk om de hoogtepunten te zien.”

Wat houdt u tegenwoordig zoal bezig? „Ik werk momenteel drie ochtenden op een school en daar geniet ik enorm van. Door de borstkanker heb ik een tweede kans en extra genadetjd gekregen. Ik ben stilgezet bj de vraag: leef ik zoals de Heere het wil? Dat probeer ik uit te dragen. Waar gaat het om in het leven? Niet om alle bezittingen op aarde. Er is een leven na de dood. Het gaat erom wie we zjn in Gods ogen, niet wie we zjn in de maatschappj. Daar schrjf ik columns en blogs over.

Omdat ik single ben, denk ik soms: wie zorgt er voor me over twintig jaar? Dat zjn enge gedachten. Maar de Heere heeft altjd voor me gezorgd, zou Hj het dan niet doen? Ik heb twee boeken geschreven over het single zjn. Momenteel is vrjgezel zjn veel meer geaccepteerd dan toen ik jong was. Toen ik 25 was en er mee zat, waren er bjna geen boeken over te vinden.

Ik liep met vragen als: Ik ben alleen, mankeert er iets aan me, of ben ik gek? Ik zou aan mjn generatiegenoten willen doorgeven dat je goed bent zoals je bent, ook als single.”

Hoe gaat u om met het gegeven dat u de laatste fase van uw leven hebt bereikt? „Zestig is nog relatief jong. Maar het leven kan morgen zomaar voorbj zjn. Of juist beginnen, net hoe je het wilt noemen. Daar sta ik bj stil. Ik heb niet het idee dat ik nog van alles moet doen, voordat ik overljd. Dat station ben ik al gepasseerd door alles wat er gebeurd is. Elke dag is een nieuw geschenk en wat doe ik daarmee? Ik ben altjd blj als ik weer jarig ben en er weer een jaar bj gekregen heb. Verder wil ik uitdragen dat het geloof heel belangrjk voor me is. Daar wil ik graag transparant in zjn. Daarnaast zou ik mensen willen oproepen om open en eerljk te zjn.

Ook met het oog op single zjn. Het vrjgezel zjn kan zeer doen en je mag er verdriet van hebben.

Ik heb er ook strjd mee gehad. Benoem dat maar en durf kwetsbaar te zjn.”

51

praktisch

De waarde van een (levens)testament Wees je ervan bewust wat er in de toekomst kan gebeuren. Notaris Jan Stelwagen kan het niet genoeg benadrukken. Hij merkt een toenemende belangstelling voor het opmaken van een (levens)testament. „Dat kan belangrijk zijn om narigheid te voorkomen.”

bezittingen tot de huweljksdag bljven van de betrokkenen zelf, tenzj dit anders wordt vastgelegd. Bj jonge mensen leidt dit meestal niet tot problemen, weet Stelwagen. „Maar als iemand veel bezittingen heeft, ligt dat anders. „Wat was al eigendom? De bewjsvoering is vaak lastig.”

Een discussiepunt is dikwjls de eigen bjdrage aan een zorginstelling, wanneer een oudere moet worden opgenomen. „In welke mate zjn de kindsdelen van de bezittingen opeisbaar? Veel mensen vinden de maximale bjdrage niet rechtvaardig, anderen denken daar heel anders over.”

Ad Ermstrang

oe verdeel ik m’n Friese staartklok onder drie schatten van kinderen?” Een poster met deze vraag hangt ingeljst aan de wand van het notariskantoor. Erboven prjkt een tak met daarop drie aasgieren. De opmerking, afkomstig en bedacht door de gezamenljke notarissen, geeft op treffende wjze weer hoe vraagstukken met betrekking tot erfrecht ouderen kunnen bezighouden.

Familierecht trekt steeds meer aandacht, weet Stelwagen (32) van notariaat Ridderhof&Stelwagen in Vaassen. De tot de reformatorische gezindte behorende notaris geeft ook lezingen over het onderwerp.

Hj adviseert altjd een –veelal gratis– oriënterend gesprek aan te gaan met een notaris. „Wees je ervan bewust wat er kan gebeuren. En heb je eenmaal een testament, dan is het goed om eens in de vjf of zes jaar een soort van notariële apk uit te voeren. Loop alles nog eens even langs, want er zjn regelmatig veranderingen. In het familierecht, bj de iscus en in de persoonljke situatie.”

„H

Fiscus Sinds 2003 gaat bezit na overljden van vader of moeder automatisch over op de langstlevende.

Het kindsdeel wordt pas uitgekeerd als beide ouders gestorven zjn. „Maar de iscus staat wel direct op de stoep, tenzj je hebt vastgelegd dat dat dit pas later gebeurt.”

Stelwagen komt nog steeds gevallen tegen die hj als tameljk bizar omschrjft. „Als een van de kinderen scheidt na het overljden van vader of moeder en er is niet vastgelegd dat de erfenis alleen voor de bloedverwanten is, deelt de ex in bjvoorbeeld de verkoop van de woning.”

Sinds 2018 is er een beperking aangebracht bj het trouwen in gemeenschap van goederen. De

52

Volmachten Stelwagen geeft in lezingen ook uitleg over het zogenaamde levenstestament, een oficieel document waarin wordt vastgelegd wat er moet gebeuren als iemand door ziekte of ongeval wilsonbekwaam raakt. „Dat kan soms heel sluipend gaan en nare gevolgen hebben. Een huis dat niet meer verkocht kan worden, bjvoorbeeld. Dat moet in dat geval via de kantonrechter, die bewindvoering kan regelen. Het geeft veel rompslomp en ook

„Doe af en toe een soort van notariële apk” dient er jaarljks verantwoording over uitgaven en inkomsten te worden afgelegd.”

Hj krjgt op kantoor steeds vaker mensen die in een levenstestament een of meerdere volmachten regelen. „Verder kun je tal van andere zaken toevoegen. Bjvoorbeeld een levenswensverklaring van de Nederlandse Patiëntenvereniging Vereniging, maar ook wensen met betrekking tot de verzorging en wat er moet gebeuren met huisdieren.

Met volmachten dien je zorgvuldig om te gaan, want misbruik ligt gemakkeljk op de loer.”

Het opmaken van een (levens)testament kost natuurljk wel geld. Minstens enkele honderden euro’s, maar dat kan bj speciieke wensen snel oplopen. „Maar meestal is datgene wat je voorkomt, veel waardevoller. Je koopt ook zekerheid en dat geeft rust.”

RDMagazine

zaterdag 18 mei 2019

53

beeld RD, Henk Visscher

Wereldwijd zijn miljoenen mensen op de vlucht als gevolg van een oorlog of natuurramp. ZOA helpt mensen in crisisgebieden te overleven en te begeleiden naar zelfredzaamheid. We werken met onze eigen hulpverleners en lokale mensen. Dit doen we in 17 landen in Afrika, Azië en het Midden-Oosten vanuit een Christelijke overtuiging.

Van der Straaten Notarissen

Een jaar geleden ontvluchtte Selam de onderdrukking in Eritrea. ”Ik ben nog nooit zo bang geweest als toen.

Het kostte ons vijf dagen en nachten om de grens over te komen.” In Eritrea kon Selam geen onderwijs volgen. Met veel plezier volgt ze nu de vakopleiding Voedselbereiding van ZOA. Een eerste stap op weg naar een baan in een restaurant.

Een eerste stap op weg naar een toekomst.

Nadenken over uw nalatenschap is nadenken over de toekomst.

Nalaten aan ZOA geeft u de mogelijkheid om ook na uw leven mensen in nood te helpen. De Bijbel vraagt ons om op te komen voor de weerlozen, weduwen en wezen. Mensen zoals Selam. Aan die oproep willen we heel graag samen met u gehoor geven.

Om zo met elkaar een verschil te maken voor mensen in landen als Jemen, Zuid-Sudan en Syrië.

Kijk voor meer informatie op: www.zoa.nl/nalaten.

Meer weten?

Graag gaan we met u in gesprek over de mogelijkheden om ZOA op te nemen in uw testament.

Neem hiervoor contact op met Yolenta Pater via tel. 06-55830718 of via y.pater@zoa.ngo.

Luxe zakbijbels met sloten

Alle bijbels in Statenvertaling

Luxe GBS-bijbels zijn leverbaar met gouden, zilveren of koperen slot.

Gebonden in een donkerbruine, zwarte of antiekbruine leren band.

Voorzien van goud op snee, met of zonder duimgrepen.

Er is keuze uit 2 formaten: H-serie 106 x 163 mm en D-serie 84 x 126 mm.

Catalogus Voor prijzen, andere uitvoeringen/formaten/ Datheenberijming, vraag onze uitgebreide catalogus.

Welkom Ook bent u van harte welkom in onze showroom te Leerdam, waar alle uitgaven voorradig zijn.

Geopend van ma. t/m vr.

8.30 tot 16.30 u.

donkerbruin leer

zwart leer H-serie

Blinden kunnen braillebijbels lezen dankzij uw gift!

Met een Bijbel in braille kunnen blinden Gods Woord tot zich nemen. Voor blinden is het erg belangrijk om braille te kunnen lezen. Voor het verspreiden van braillebijbels ontvangt de CBB echter geen subsidies. Steun de CBB daarom met uw (structurele) gift!

U kunt de CBB ook opnemen in uw testament of een legaat vermaken aan de Vereniging CBB. Meer weten?

Neem gerust contact met ons op als u een persoonlijk gesprek wilt.

antiekbruin leer

CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden Nijverheidstraat 21 • Leerdam (0345) 61 01 55 | gbs.nl

Postbus 131 • 3850 AC Ermelo • Tel. 0341-56 54 99 • www.cbb.nl • info@cbb.nl

tips De telefoon als vergrootglas? Een heupairbag om een breuk te voorkomen? Voor ouderen zijn er steeds meer handige digitale snufjes. Je moet er alleen wel mee kunnen omgaan. Gelukkig zijn er cursussen. Een overzicht van bijzondere nieuwigheidjes.

Fija Nijenhuis

Slimme Zeeuwse douche Spullen voor in huis worden steeds slimmer. Robotstofzuigers en -grasmaaiers zjn al aardig ingeburgerd, maar wat te denken van een douche die je op afstand kunt bedienen? Zeeuwse studenten ontwikkelden er een. Met het bedieningspaneel –een computerschermpje– is de temperatuur in te stellen en met één druk op de knop wordt shampoo aan het water toegevoegd. Ook drooglampen –eveneens via het scherm te bedienen– zjn onderdeel van deze douche. Handdoeken komen er dus niet meer aan te pas. In zorgcentra zou deze uitvinding zomaar een handige hulp kunnen zjn. Een medewerker hoeft alleen een paar keer het schermpje te bedienen en de douche doet de rest. Wel zo prettig, ook voor ouderen zelf. Jezelf kunnen wassen is immers het ijnst. Voor zover bekend is de slimme Zeeuwse douche (nog) niet op de markt.

Apps Pillenreminder ’s Ochtends een pilletje voor het hart, ’s middags een tabletje voor de bloeddruk, ’s avonds een capsule voor de cholesterol – hoe houd je bj wanneer je welk medicjn moet innemen? Pillendoosjes met vakjes zjn zó 20e-eeuws, in het huidige millennium schaft een beetje hippe senior een ”automatische pillenreminder” aan: een potje dat luid gaat piepen en een rood lichtje toont als het tjd is voor medicjneninname. Overigens zjn er ook apps die die waarschuwingsfunctie kunnen vervullen. Meer info: zembro.com/nl-NL/14handige-gadgets-voor-actieve-senioren.

zaterdag 18 mei 2019

Je telefoon gebruiken als vergrootglas? Verschillende apps bieden deze mogeljkheid. Ook handig: een app die elke dag een seintje geeft wanneer het tjd is om medicjnen in te nemen én de thuisvoorraad bjhoudt. De MedAlert, ontwikkeld door de GGZ Friesland, is een voorbeeld, maar er zjn er veel meer te vinden in appshops van Google en Apple.

55

Vroeg- en laat zomer arrangementen!

Vroegzomer arrangement!

5 juli t/m 19 juli Kampeerplaats v.a Stacaravan v.a Chalet v.a Bungalow v.a

€ 198,€ 644,€ 943,€ 840,-

GRATIS

5 JAAR Eindoordeel

Kijk op onze website!

8,3

VOLLEDIGE INCLUSIEF GARANTIE SERVICEPAKKET t.w.v. 189,Vraag naar de voorwaarden.

2849,Inclusief 300 Wh accu accu

Altijd een

vakantiegevoel!

KAMPEERPLAATSEN EN CAMPERPLEKKEN OOK MET PRIVÉ SANITAIR.

NIEUW! LUXE BOSPARK CHALETS MET OVERDEKT TERRAS

E E-Nova -Nova

OVERDEKT ZWEMBAD MET GLIJBAAN EN WHIRLPOOLS

Verwen arrangement voorjaar!

Verblijf een week op De Kleine Belties met het voordelige verwenarrangement van. Inclusief opgemaakte bedden en een verwenpakket bij aankomst.

450,- euro. Geldig tussen 14/6 - 28/6.

0523-26 13 03

• Stacaravans • Chalets • Kamperen • Bungalows • Familiehuizen

kleinebelties.nl

• 0523-26 13 03 • Hardenberg • kleinebelties.nl

Dorpsplein 14 · 4363 AC Aagtekerke · Tel. 0118 - 58 13 06 info@leojoosse.nl · www.leojoossetweewielers.nl

MAAK KENNIS MET Het Zoeklicht En ont ontvang van ang g gratis grati atiss l jaar Een hee 35,voor € en krijg oek’ tste B L ‘Het aa eau! d ca

t.w.v

€ 16,95

We We geloven in de Bijbel als het volmaakte Woord Woord van God. Zeker in een wereld die in beroering is, biedt de Bijbel ons houvast. De schrijvers van magazine Het Zoeklicht zijn hier vast van overtuigd.

Iedere maand geven zij opinies op het wereldnieuws, bieden ze verdieping in de kennis van Gods Woord en laten ze zien dat toewijding aan de Heere nodig is voor een leven uit verwachting.

www.zoeklicht.nl/jubileum of bel 0343 - 41 33 00

tips

Zorgrobot Lea

Zora, Tessa en Pepper Ooit gehoord van Zora, Tessa en Pepper? Dit zjn zogeheten zorgrobots. Ze ljken een beetje op mensen. In steeds meer zorgcentra zjn deze ‘wezentjes’ te vinden en hoewel het voor bewoners vaak even wennen is, kunnen ze het nodige betekenen. Zora bjvoorbeeld helpt ouderen bj bewegen en wordt vaak gebruikt bj groepsactiviteiten.

De robot doet allerlei oefeningen voor, maar kan ook verhalen voorlezen. Pepper is een sociale robot en reageert op mensen. Is iemand een tjdje stil, dan maakt Pepper een geluid. Tessa helpt bj de dageljkse dingen. Ze vertelt hoe iemands dag eruit ziet en herinnert aan afspraken. Er zjn ook robotachtige hulpmiddelen ontwikkeld. Obi bjvoorbeeld, is een robotarm die mensen helpt bj het –zelfstandiger– eten.

Een bjzondere robot is Lea. Dit is een robot en rollator ineen, die mensen helpt bj het uit bed komen en in een stoel gaan zitten.

Lea kan ervoor zorgen dat iemand met de ziekte van Parkinson, dementie of een nietaangeboren hersenafwjking lang(er) mobiel bljft en zelfstandig kan wonen.

De bedenker en maker van Lea, Maja RudinacVoorneveld, kreeg in maart de Prins Friso Ingenieursprjs uit handen van de prinsessen Beatrix en Mabel.

Het apparaat is met 11.000 euro wel aan de prjs.

Op digitale les Wie niet zo’n held is met smartphone, Whatsapp of Facebook hoeft niet te wanhopen. Er zjn veel cursussen die stap voor stap uitleggen hoe het allemaal werkt. Bibliotheken en zorgcentra bieden geregeld groepscursussen aan. Een handig overzicht is te vinden op seniorweb.nl/cursussen. Online een training volgen is ook mogeljk. Een uitgebreid aanbod staat op Seniorweb.nl. De site is een niet-commercieel, online opleidingsinstituut dat tot doel heeft „de digitale wereld begrjpeljk te maken.” Voor zowel beginners als gevorderden is er veel te leren: foto’s bewerken, mailen, omgaan met de ov-chipkaart, starten met Samsung Galaxy of iPhone. De website biedt trainingen rond meer dan dertig verschillende onderwerpen. Een lidmaatschap kost 16 euro voor de rest van dit jaar; de online cursussen zjn dan gratis te volgen.

zaterdag 18 mei 2019

Heupairbag Een val zit in een klein hoekje en een heupbreuk is dan ook een veelvoorkomend probleem onder ouderen. Twee Delftse studenten bedachten een oplossing: de heupairbag. In 2014 kwam de eerste op de markt en sindsdien zjn de ontwikkelaars de riem bljven doorontwikkelen.

De nieuwste versie is lichter en dunner dan de eerste en kan bovendien onder de kleren gedragen worden. In de riem zitten een sensor en software, die ervoor zorgen dat als iemand struikelt, de airbag de val direct opvangt. Prjs: zo’n 500 à 600 euro.

57

Kuijt, voor een heerlijk dagje uit!

1500 m2 dames, heren- en schoenmode Lunchroom Kuijt&Ko - voor een complete lunch Gratis parkeren voor de winkel Uitgebreide collectie voor moeder of zus van de bruid Mode van maat 36 t/m 50

Kuijt Women & Menswear: KOOTWIJKERBROEK - Veluweweg 28-30 Nieuwsgierig? www.kuijt-mode.nl

Naar de Veluwe wanneer u maar wilt.

Dat kan met een eigen chalet op de Gerrit Jan's Hoeve.

Comfortabel en onderhoudsvriendelijk. Zodat u in uw vrije tijd ook echt kunt genieten. Van de Veluwse bossen bijvoorbeeld, of van uw eigen tuin. Op ons park zijn ook regelmatig occasions te koop, compleet met aangelegde tuin etc. De door ons nieuw gebouwde chalets leveren wij ook door geheel Nederland.

Keuze uit standaard modellen of maatwerk. Kom langs voor een bezichtiging van de showmodellen en het park!

GERRIT JAN»s HOEVE Lange Zuiderweg 126

◆

3781 PL Voorthuizen

0342 - 471 571 ◆ www.gerritjanshoeve.nl

CHALETBOUW

CHALETPARK

advertorial

Steun het Cheider in woord en daad Leerlingen van het Cheider in Amsterdam hebben te maken met strenge beveiliging om hen tegen dreiging te beschermen. Om die op niveau te houden, is veel geld en gebed nodig. Dr. Ir. J. van der Graaf, 2e voorzitter, licht toe waar donaties heen gaan.

Geachte RD-lezer, Goede gevers voor goede doelen krjgen niet altjd te horen welk effect hun gezamenljke bjdrage heeft. In het geval van uw steun aan de Stichting Vrienden van het Cheider is het op het eerste gezicht wel duideljk. Uw geld wordt besteed aan de beveiliging van de Joodse school, die helaas noodzakeljk is vanwege de steeds aanwezige dreiging van antisemitische terreur. Maar er is meer.

Onze stichting heeft de aanduiding ”Vrienden” in de naam. Met uw bjdrage schaart u zich onder een groot aantal vrienden van de Joodse school.

En juist deze vriendschap heeft een veel bredere uitstraling dan de beveiliging van het Cheider.

zaterdag 18 mei 2019

De kwetsbare school heeft mede door onze morele support, die achter de inanciële steun schuil gaat, een meer solide plaats in het basisonderwjs en het voortgezet onderwjs gekregen. Iedere donatie draagt daaraan bj. En is in deze tjd van toenemend antisemitisme hard nodig!

Mogen we u vragen om een steentje bj te dragen?

Dr. Ir. J. van der Graaf 2e voorzitter

Stichting Vrienden van het Cheider De stichting Vrienden van het Cheider is in 1988 opgericht met als doel: steun verlenen aan Joodse volksgenoten en de dialoog met hen bevorderen. De grondslag van de organisatie is de Bijbel als onfeilbaar Woord van God. De stichting staat geregistreerd als algemeen nut beogende instelling (ANBI). Donaties zijn daardoor aftrekbaar van de inkomstenbelasting. Wie minimaal vijf achtereenvolgende jaren doneert, kan zijn giften –na het opmaken van een overeenkomst tussen hem en de stichting- volledig van de inkomstenbelasting aftrekken; er geldt dan geen drempel of maximum. Wie de Stichting Vrienden van het Cheider in zijn testament wil gedenken, kan de schenking als volgt omschrijven: „Ik legateer vrij van rechten aan de Stichting Vrienden van het Cheider een bedrag van €...”

Neem voor meer informatie over giften en legaten contact op met de penningmeester van de stichting: H. de Gier, 0182 - 5155 77.

59

beeld RD, Henk Visscher

portret

60

RDMagazine

Gezegend met veel voorspoed Naam: Kees en Stiena van Es Leeftijd: 67 en 62 jaar (kleine foto: 17 en 22 jaar) Woonplaats: Sliedrecht Nageslacht: vijf zoons en zestien kleinkinderen Loopbaan: Kees was eigenaar van een supermarkt, Stiena werkte voor het trouwen bij een accountantskantoor en deed later de boekhouding van de supermarkt.

Henrieke Koster

Wat zjn de hoogte- en dieptepunten in uw leven? „Onze trouwdag was een hoogtepunt. De geboorte van onze kinderen en later van onze kleinkinderen waren ook heel mooie momenten. Maar er waren ook dieptepunten. Mjn man en ik hebben beiden onze vader moeten verliezen.

Verder is er een broer van mj overleden. Onze vierde zoon kreeg op 16-jarige leeftjd meningokokken, hj was daar erg ziek van.

Door Gods sparende hand mocht hj hiervan helemaal genezen.

We kjken terug op de achterliggende jaren. Onze eerste supermarkt werd geopend in 1982. Daarna hebben we nog andere supermarkten gehad. Kees en ik zjn met nul begonnen aan onze eerste winkel, maar mjn man heeft een goede carrière kunnen opbouwen.

Zeker de laatste grote verbouwing van onze C1000 naar de zogenaamde ”derde generatie” in 2001 was een absoluut hoogtepunt met een grote omzetstjging als gevolg. De supermarkten zjn overgenomen door onze oudste en derde zoon.

Het is bjzonder dat we al die voorspoed hebben gekregen.”

Wat houdt u tegenwoordig zoal bezig? „We zjn druk met veel verschillende dingen. In ons huis hebben we twee kamers die ik verhuur als een bed and breakfast. Dit loopt erg goed. De weekenden houd ik meestal vrj, maar doordeweeks zjn de kamers vier nachten bezet. De gasten zjn vaak zakenmensen die in de regio werken, maar in het noorden of het zuiden van het land wonen. In de zomer zjn het ook toeristen die een

zaterdag 18 mei 2019

meerdaagse ietstocht maken en bj ons de nacht doorbrengen. Het werk rondom de bed and breakfast houd ik allemaal zelf bj.

Kees werkt nog een dag en twee ochtenden bj onze zoons in de supermarkt om hand- en spandiensten te verlenen. Hj vindt het nog steeds leuk om mensen in de supermarkt te ontmoeten.

Verder houdt mjn man zich bezig met onze paarden. Toen hj gestopt is met werken heeft hj een Fries paard gekocht. Het fokken en mennen van dit ras is een hobby van hem geworden.

Inmiddels hebben we drie nakomelingen van het paard bj ons in de stal op het erf staan. Daarnaast verhuren we de overige stalruimte als pensionstal aan andere mensen.

Sinds vier jaar woont mjn schoonmoeder in een zorgchalet bj ons op het erf. Zj is 95 jaar oud en heeft de laatste jaren veel zorg nodig. Vier keer per dag help ik de thuiszorg, wanneer die haar komt verzorgen.

Familie van mjn man komt vier avonden per week en op zaterdagmiddag bj mjn schoonmoeder op bezoek. Zj neemt dan de zorg over.

Elke woensdagmiddag komt mjn moeder van 88 jaar oud bj ons op bezoek.

Dan bljft ze eten en ’s avonds brengen we haar weer naar huis.

Mjn man en ik staan graag op tjd op en we zjn altjd lekker bezig.

In de avonduren vind ik het ontspannend om te haken.”

Hoe gaat u om met het gegeven dat u de laatste fase van uw leven hebt bereikt? „Wj zjn heel dankbaar dat wj tot nu toe nog zo it zjn. We kunnen aan onze moeders zien dat dat ook zo kan veranderen.

Doordat we nog veel kunnen doen, kjken we nog niet zo negatief naar het ouder worden. We zien het als een voorrecht dat we nog zo’n actief leven kunnen leiden.

We denken wel na over het einde van het leven, maar eigenljk zouden we er veel meer bj stil moeten staan. Toen mjn broer ging sterven, zagen we de strjd die hj daarmee had. Uiteindeljk komt erop aan dat we bereid zjn om te sterven.”

61

beeld RD

puntuit

Spreekwoorden uit het verleden Waar komt het woord raddraaier vandaan? Is het ijn om een goede gevel te hebben? En wat doe je als je iemand door de mangel haalt?

Dat ontdekken Bram (14), zijn zusjes Geke (13) en Jada (11) en nichtje Fleur (12) in het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. Zij stappen samen met opa en oma Keurhorst terug in de tijd. Daar komen verrassend veel spreekwoorden langs.

Chris Klaasse

62

Weverij Wie weeft, spant eerst draden in de lengte. Die opzet heet de schering; het draad dat er daarna doorheen moet, de inslag.

Een wever moet dat draad zo vaak door de schering halen, dat het een spreekwoord werd.

Als iets schering en inslag is, gebeurt het heel vaak.

RDMagazine

Jutezak Oma maakt een zak van jute. Ingewikkeld, want de naald en draad zijn erg groot. Gelukkig weet oma voor elk probleem een oplossing; ze heeft voor elke naald een draad.

Jada houdt het lapje vast.

Graanschuur Opa trekt een steel uit een berg koren, rolt de halm tussen zijn handen en blaast. De vliesjes vliegen weg.

Zo scheidt hij het kaf van het koren; hij doet het onnodige weg, zodat het waardevolle overblijft.

Smederij Het is donker in de smederij. „Dat moet”, vertelt de smid. „Anders zie je het ijzer niet gloeien en weet je dus niet tot wanneer het heet genoeg is en je ermee kunt werken.” Je moet het ijzer namelijk smeden als het heet is; op het juiste moment actie ondernemen.

Zaanse Schans Pauze. Bij de huizen met Zaanse gevels is een picknickbankje vrij. „Nu pronken mensen met hun auto, vroeger met hun gevels. Hoe mooier versierd, hoe rijker de bewoners”, weet opa te vertellen. Tegenwoordig valt er weinig eer te behalen met een goede gevel. ”Een goede gevel versiert het huis” zeg je spottend tegen mensen met een grote neus.

zaterdag 18 mei 2019

63

puntuit

Washok Geen ouderwets wasbord, maar een ‘moderne’ wasmachine pronkt er in de Friese boerderij. Oma kent ’m nog wel.

Bovenop zit de mangel. Daar moest de natte was doorheen, om er zoveel mogelijk vocht uit te halen. Wie nu iemand door de mangel haalt, stelt diegene veel kritische vragen om informatie ‘uit hem te halen’.

Keuken De grote Friese boerderij heeft een piepklein keukentje. Er ligt een blokje oude zeep. Oma gaat ermee aan de slag. Geke helpt mee. Het spreekwoord zegt namelijk: Als de ene hand de andere wast, worden ze beide schoon; samen krijg je meer voor elkaar dan in je eentje.

Als de ene hand de andere wast, worden ze beide schoon

Keukentafel

64

beeld RD

De keukentafel is een scherm.

Daarop zie je bewegende handen en rammelende kopjes kofie. Er klinken ook stemmen van de virtuele mensen die aan tafel zitten.

Vader brengt iets ter tafel; hij wil iets bespreken. Hij wil naar Canada emigreren.

RDMagazine

Melkman Opa heeft vroeger ‘in de melk’ gewerkt. Nu heeft hij in die sector weinig meer in de melk te brokkelen; hij heeft weinig invloed. Wie vroeger weinig geld had, kon niet zoveel muesli en fruit in zijn melk doen om er een lekkere pap van te maken.

Arme mensen hadden vroeger weinig te zeggen, ze mochten met verkiezingen bijvoorbeeld niet stemmen.

Werkplaats In de werkplaats van de timmerman staat een enorme machine. Er zit een groot rad aan. Geke is de raddraaier; ze brengt alles in beweging. Via allerlei tandwielen gaat er een blok hout draaien. Zo kan de timmerman hem rond maken. Een spreekwoordelijke raddraaier is een oproerkraaier; zet een groep mensen in beweging.

zaterdag 18 mei 2019

65

puzzel

Cryptogram 1

Horizontaal 1 Appel op iemand met een vak (6); 5 De vallende ster was tot Rome toe zichtbaar geweest (7); 7 Hij zit keizerlijk op de bovenverdieping van de dubbeldekker (9); 10 Dienaar van een veldheer? (13); 11 Bang, lauw en smakeloos van karakter (7); 12 Die vagebond is een beetje gek van nature (7); 14 Bij het appartement in de Verenigde Staten komt de wind van achteren (6); 15 Het geval waarin zij de naam aan de kaasstof gaf (7); 16 Gelijk te stellen met een aantal door twee te delen halmen (8); 17 Zulk leed is vreemd slim (5); 19 Ze gaan er wonen ondanks dat het donker begint te worden (9); 20 Veel kopen om te verbrijzelen (7).

2

4

5 6 7 8

9

10

11

Verticaal 2 De naaste is voor korte tijd humaan (8); 3 De gelijkenis was volgens afspraak (12); 4 De bekrompenheid van een gewestelijke uitdrukking (14); 6 Ze laten een eencellige los in een steriel gaasje (11); 8 Babbelkous in het café (11); 9 Verdwenen eetgelegenheid (13); 10 Die komt later per ladder (8); 13 Geef die maat een bot (8); 18 het meisje nuttigde verheerlijkt de maaltijd (5).

3

12 13

14

15

16

17 18

Oplossing vorige puzzel Horizontaal: 1 kloris, 6 brandmerk, 9 dikte, 10 suppoost, 13 kolven, 14 verkeer, 16 antivries, 17 alfa, 19 keikop, 20 luiaard, 21 nonnenfortje, 22 boezelaar, 23 temet.

Verticaal: 2 link, 3 remise, 4 shrapnel, 5 groteluiskinderen, 7 wiskundeknobbel, 8 zoekplaatje, 11 steward, 12 weerspreken, 15 verlofpas, 18 vibreren.

19

20

Zweedse puzzel geweldig! (jeugdterm)

carrière

vechtsport

type onderwijs

bovenkledij

1 bedaard

samenspel

slokje

4

spanningseenheid diploma

8

2 tafereel

het wezen. lijke

optelling

manege

gesneden hengst

hulpdienst

6

maart (afk.)

filmgrap maag van een koe

3

Uw oplossing:

Prijspuzzel Onder de inzenders van de goede oplossing wordt een prijs weggegeven. Stuur uw oplossing voor 23 mei per mail naar puzzel@rd.nl of per briefkaart naar Reformatorisch Dagblad, t.a.v. redactiesecretariaat, Postbus 670, 7300 AR Apeldoorn.

De prijs voor deze week is een overnachting voor 2 personen met ontbijt, ter waarde van 126 euro, in Hotel Creusen in Epen (Zuid-Limburg). Boeking op basis van beschikbaarheid.

De oplossing van vorige week is: typering. De prijs gaat naar E. Flikweert uit Ouddorp.

1

2

3

4

5

6

7

8

hagelvlaag

7

betrekking

onovertroffen

bevel aan een hond

5 © Persbelangen

Uw oplossing:

66

1

2

3

4

5

6

7

8

RDMagazine

© Persbelan

het laatste woord

Ouderdom „In de grijze ouderdom...”

Psalm 92:15a De Bijbel is er duidelijk over dat ouderen respect verdienen. En dat staat haaks op de tijdgeest waarin alles en iedereen ons wil doen geloven dat je jong moet blijven.

In alle opzichten. Ouderen hebben niet zelden afgedaan.

In de Bijbel is het omgekeerd: ouderen hebben ervaring en zijn daarom een voorbeeld. Psalm 92 heeft een diepe belofte voor ouderen. Senioren zullen fris en groen zijn, zelfs op hoge leeftijd. Fris en groen zullen ze zijn om te verkondigen dat de Heere recht is, dat Hij een Rotssteen is en dat er in Hem geen onrecht is. Die ervaring mag en moet worden doorgegeven.

Colofon RDMagazine is een wekelijkse uitgave bij het Reformatorisch Dagblad.

Directie: Ir. C. Heutink Hoofdredacteur: Dr. ir. S. M. de Bruijn Coördinatie: Michiel Bakker, Mariska Dijkstra en Clasina van den Heuvel Ontwerp: Corné van der Horst

zaterdag 18 mei 2019

Redactie: RDMagazine Postbus 670, 7300 AR Apeldoorn Telefoon: 055-5390222 E-mail: rdmagazine@rd.nl Abonneeservice: Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn Telefoon: 055-5390498 E-mail: abonneeservice@erdee.nl Adverteren: Telefoon: 055-5390499 E-mail: advertentie@erdee.nl

Tips voor de inhoud van RDMagazine?

E-mail: rdmagazine@rd.nl WhatsApp: 06-43020391 EMG legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van de overeenkomst en om u te informeren over producten en diensten van EMG. Voor meer informatie over ons privacybeleid en algemene voorwaarden, zie erdeeservice.nl.

67

Het thuisgevoel op vakantie

Accommodaties tot 20 personen Prachtig gelegen aan het Veluwemeer

Boek nu ons speciale 50+ arrangement.

Dit arrangement is inclusief: Huur accommodatie Bedlinnen Gemeenteheffingen Eindschoonmaak Fietsen en routes om de prachtige omgeving te verkennen Tegen meerprijs zijn er elektrische fietsen beschikbaar

EĂŠn week voor twee personen nu slechts

â‚Ź 340,-

Boek nu onze speciaal aangepaste Mindervaliden accommodatie Schuifdeuren Douchebrancard Aangepaste badkamer en toilet Brede deuren Een hoog-laag bed met tillift Accommodatie tot 6 personen

Boek nu uw vakantie naar de Veluwe

Vakantiepark Familiehuis Nunspeet Randmeerweg 14, Nunspeet T: 0341-25 08 51 www.familiehuisnunspeet.nl Zondagsrust

Familiehuis Nunspeet Vakantiepark aan het Veluwemeer