Uit in NL 12 april 2019

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019, 49e jaargang nr. 11

Nederland is veel meer dan de eerste indruk * Ruim 45 uitjes met korting * Kleur mee en win een prijs

NIEUW

uw eigen chalet in Zeeland

Een échte familiecamping In het Zeeuwse landschap KOM VRIJBLIJVEND EENS KIJKEN

Camping Schoolzicht legt nieuwe chaletplaatsen aan. Deze royale kavels (256 m2), wat verder uit het centrum van de camping, bieden veel rust en privacy. Toch zijn voor (klein)kinderen alle campingactiviteiten en voorzieningen dichtbij. U kunt geheel naar wens uw eigen chalet samenstellen of sleutelklaar bij ons kopen.

Bel voor meer info (0118) 58 33 33 Kijk ook ‘ns op www.schoolzicht.nl

Nieuw! Caisson 4

Het water blijft komen Vechten tegen de vloed van morgen

www.watersnoodmuseum.nl

Vlakbij de Noordzeekust

Brouwerijweg 5 | 4363 NL Aagt ekerke info@schoolzicht .nl

uit in nl 3

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

42 5

Lievelingsplek. Lancasterpad Oosterwolde.

6

Het Gooi: Dwalen door Naarden Vesting.

9

Utrechtse Heuvelrug: Eend dagje Henschotermeer.

12

Bollenstreek: Fotograferen in Amsterdamse Waterleidingduinen.

15

Lievelingsplek. Hollands Diep.

16

Zeeuws Vlaanderen: Smokkelen op de grens.

19

Groene Hart: Achter de Boskoopse boomkwekerijen langs.

23

Lievelingsplek. Naarder Eng.

24

Mergelland: Verdwalen in Valkenburgse grotten.

26

Veluwe: Hup paardje, hup.

29

Kleurplaat voor kinderen.

31

Kleurplaat voor volwassenen.

33

Lievelingsplek. Vrouwenpolder.

19

35

Biesbosch: De visarend spotten.

41

38

Abonneevoordeel gezinsuitjes.

40

Advertentiepuzzel.

41

Lievelingsplek. Winterdijk.

42

Wadden: Sahara op Vlieland.

45

Lievelingsplek.

Asselse heide.

46

Vechtdal: smaakfietsroute.

5

46

12 6 26

23 9

45

35 15 33

16

24

Colofon

Nederland in 10 streken Wie een poosje in het buitenland verblijft, kan ervan dromen. Van dat typisch Nederlandse landschap dat je bij aankomst vanuit het vliegtuig kunt zien: uitgestrekte groene weilanden, met af en toe een rivier of een brug. Het is voer voor fotografen en dichters.

Maar Nederland is veel meer dan die eerste indruk, zoals ook te zien is in dit nummer. Het is ook het land van bossen, waar je heerlijk kunt paardrijden. Duinen, waar je prima kunt fotograferen. Natuurparken, waar je met een beetje geluk de visarend kunt spotten. Je kunt er de boot pakken om achter boomkwekerijen door te varen of op de fiets stappen voor een trip door het Vechtdal, uiteraard met een mand vol proviand.

In het uiterste zuiden dwaal je door de gangen van een mergelgrot. In het noorden, op Vlieland, striemt het zand tegen je gezicht, in een landschap dat op de Sahara lijkt.

In dit nummer een kijkje in tien streken van Nederland, met tien activiteiten voor het komende seizoen. Ook nemen we een kijkje op de lievelingsplekken van lezers. Voordat je die allemaal bezocht hebt, ben je een mooie zomer verder.

Mariska DÄłkstra

Directie: Ir. C. Heutink Hoofdredactie: Dr. ir. S.M. de Bruijn Eindredactie: Mariska Dijkstra Vormgeving en illustraties: Jacoline Maat Beeld voorpagina: RD, Anton Dommerholt UIT IN NL 2019 is een bijlage bij het Reformatorisch Dagblad, Postbus 670, 7300 AR Apeldoorn.

Hartelijk welkom bij de Gereformeerde Bijbelstichting

Van harte nodigen wij u uit om onze grote collectie Bijbels en psalmboeken te komen zien.

U zult verrast zijn door de vele modellen, maten en uitvoeringen die wij in voorraad hebben.

Zakbijbels, gezinsbijbels, kanttekeningenbijbels, kerkbankbijbels, kanselbijbels.

Ook kunt u kennismaken met de ruime keuze uit onze leesboeken voor de jeugd.

Bezoek meteen ook onze bibliotheek en expositieruimte!

Graag tot ziens. De kofie staat klaar.

Geopend: ma. t/m vr. 8.45 - 16.45 uur Nijverheidstraat 21 • Leerdam (0345) 61 01 55 | www.gbs.nl

Kamperen • Chalets • Safaritenten • Woodlodges

BOEK ONLINE Zeeland beleef je bij Camping Duinzicht!

Op loopafstand van het strand!

0118 551397

campingduinzicht.nl

uit in nl 5

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

Wie? Aart Beijeman (49)

Wat? Lancasterpad in polder van Oosterwolde

Woonplaats?

Oldebroek

Polder vol vogelpracht tekst Evert Barten beeld Anton Dommerholt „In de weidse polder van Oosterwolde, in het noordwesten van de Veluwe, ligt het Lancasterpad. Dit is een wandelen fietspad dat vernoemd is naar de Engelse Lancaster die in 1944 door luchtafweergeschut is neergehaald.

Waar ooit het geronk van de zware vliegtuigmotoren geklonken heeft, heerst nu een serene stilte. Hier valt alle drukte van het dagelijkse leven weg en is alleen

nog het geluid van dieren in het veld en van vogels hoorbaar.

Op een prachtige zomeravond hoor ik in de verte koeien loeien en loopt aan de overzijde van de beek een grote kudde paarden rustig te grazen. Het is er net zo stil als het water, waar geen rimpeling in te zien is. Als ik van me af kijk, zie ik op verschillende plekken twee valken in de lucht hangen, loerend naar hun prooi.

Achter mij zie ik een stuk of twaalf witte reigers verzameld in een weiland. Weer op een andere plaats verzamelen zich

vele tientallen kieviten, zich waarschijnlijk klaarmakend voor de wintertrek. Ook hoor ik vaak de veldleeuwerik zingen, hoog in de lucht.

Als de avond valt, verkleurt de wolkenlucht van helder tot allerlei gele, grijze en rode tinten – met op de achtergrond de dalende zon die achter het Veluwemeer verdwijnt.

Ja, hier kom ik echt tot rust, wandelend of zittend op een bruggetje, genietend van de prachtige schepping. Regelmatig ben ik hier te vinden voor een flinke

wandeling. Fietsen kun je hier ook goed, maar lopend zie je toch meer. Dan neem ik mijn fotocamera mee om mooie plaatjes te kunnen schieten. Het pad zelf is ruim een kilometer lang en is onderdeel van een fietsroute.

Ik ben aan de rand van deze polder opgegroeid. Mijn vader heeft de oorlog meegemaakt en vertelde regelmatig over het zware geronk van de vele oorlogsvliegtuigen die over kwamen vliegen. Dat geeft wel een extra dimensie aan deze plek.”

6 uit in nl

vrijdag 12 april 2019 Reformatorisch Dagblad

Dobberen en dwalen in vestingstad Naarden tekst Gijsbert Bouw

„Welkom aan boord van de Opwaarts.” Schipper en gids Niels Udo duwt de praam weg van de Naardense kade. Hij zet koers naar de vestinggracht voor een rondvaart rond de noordelijke kant van Naarden. „Trossen los.”

I

n de voormalige groenteschuit passen twintig passagiers. Vandaag zijn we met z’n vijven, inclusief de schipper. De rand van de praam is laag. „Pas op dat je niet valt, hoor. Ik red je niet, je moet zelf zwemmen”, waarschuwt Udo de kinderen met een knipoog.

Udo weet alles over de geschiedenis van de vestingstad. In het jaar 968 wordt de naam Naarden voor het eerst

beeld RD, Henk Visscher

gebruikt. Maar toen bestond de vesting nog lang niet, legt Udo uit. Na het rampjaar 1672, toen de stad werd bezet door de Fransen, heeft de vesting langzamerhand de huidige vorm gekregen. Daarna maakte Naarden deel uit van de Oude, en later van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog wordt Naarden nog in staat van verdediging gebracht. Gevochten is er toen niet: Nederland blijft neutraal. In 1926 wordt de vesting opgeheven als militair project. „Hebben jullie een idee waarom Naarden vanaf dat jaar niet meer is gebruikt als verdedigingswerk?” vraagt de schipper aan de kinderen. „Inderdaad, de uitvinding van het vliegtuig zorgde ervoor dat de vesting overbodig werd.”

De stad blijkt een ingenieus bouwwerk van bastions, wallen en ravelijnen, van grachten, beren en kazematten. „De bouwers berekenden hoe de vijand het best op afstand gehouden kon worden”, vertelt Udo, terwijl we langs de metershoge vestingmuren varen.

Ford Ronduit is het meest noordelijke deel van Naarden, een verdedigingswerk buiten de vesting zelf. Udo stuurt de praam rond het eiland dat tegenwoordig pal aan de A1 ligt. „Hier zitten ijsvogels”, vertelt Udo. „Weet je waar die hun nesten maken? In holletjes in de oever.

Kijk, daar.”

Een van de kinderen mag het laatste deel van de tocht het roer hanteren. Udo wijst naar een gebouw aan de Kooltjesbuurt. „Wat een mooi pand, hè. Kijk nog eens goed als we erlangs gevaren zijn. Zie je dat de gebouw heel ondiep is? Maar 1,20 meter. Achter dat voorgebouw staan hallen en een magazijn.”

De aanlegplaats komt in zicht. „Pas op voor je vingers, als we weer aanmeren.”

Stervorm Het Vestingmuseum –gevestigd in bastion Turfpoort, een van de zes bastions van de stervormige vesting– laat de geschiedenis van de Nederlandse vestingbouw zien. Daar blijkt hoe kundig de bouwers van Naarden waren, zeker gezien de technische middelen die destijds

voorhanden waren.

Alle ondergrondse gangen, die gemiddeld 50 meter lang zijn, liggen bedekt onder een laag van minimaal 3 meter aarde. In het bastion is het veilig, zeker nu de kanonnen zwijgen.

Kazemat Z, waar nu een video draait, deed vroeger dienst als kruitkamer. In totaal kon de kelder 136 ton kruit bergen, opgeslagen in houten tonnetjes met koperen hoepels eromheen.

De luistergang is een technisch hoogstandje. De 61 meter lange, doodlopende gang loopt evenwijdig aan de buitenmuur van de vesting. ’s Nachts werd hierin wacht gelopen. Door de openingen boven in het gewelf konden de wachtlopers horen of er buiten geplons klonk van vijanden die de gracht probeerden over te steken. Nog steeds is goed te verstaan wat buiten op de wallen wordt gezegd.

Vandaag is er bij kazemat IJ de workshop ”Tinnen soldaatjes gieten”. De van Texel afkomstige tingieter Jan Veenendaal verwarmt tin in een steelpannetje.

Zodra het brouwsel vloeibaar is, giet hij

uit in nl 7

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

beeld RD, Anton Dommerholt

Schipper en gids Udo legt uit hoe vijanden buiten de vesting werden gehouden. beeld RD

Bijbelse schilderingen in gewelf van Naardense kerk zijn bekijken meer dan waard

NAA

RDE

OOS

TER

WOL

N

DE

DEN

NAAR

beeld RD, Anton Dommerholt

EER

TERM

CHO HENS

het in een mal. Het moet even af afkoelen en, ziedaar: uit de mal komt een prachtig, tinnen soldaatje tevoorschij Veenendaal giet ook scheschijn. pen en dieren. De kinderen mogen een fi tinnen figuurtje uitzoeken en dat befi schilderen. Echt een klusje voor de fijne zek als de sjerp op het soldamotoriek, zeker krij tenuniform een andere kleur moet krijgen dan het pak zelf.

Bereid oorlog voor Wie meer van de vesting wil zien, kan het beste de stadswandeling mak maken.

Een routebeschrij routebeschrijving is te koop bij de VVV, die is gehuisvest in de mooie Utrechtse Poort. De wandeling voert vandaar naar de Pomerskazerne, die vrij toegankelijk is. Het gebouw, vernoemd naar de architect, had slaapzalen voor 350 soldaten, een hospitaal en onderkomens voor officieren. De spreuk boven de entree zet aan het denken: ”Si Vis Pacem Para Bellum”, ”Wilt u vrede, bereid dan oorlog voor”.

Via het Spaanse Huis komt de route uit

bij de Grote of St. Visiuskerk, onder meer bekend van de jaarlijkse uitvoering van de Matthäus Passion van Bach door de Nederlandse Bachvereniging. De kerk is meer dan een kijkje waard.

Vooral de schilderingen in het gewelf zijn indrukwekkend. In de kerk liggen ronde spiegels die het makkelijk maken om de dakschilderingen zonder nekkramp te bekijken. Aan de noordzijde tonen de voorstellingen tien belangrijke nieuwtestamentische heilsfeiten. Daartegenover een bijpassende schildering van een geschiedenis uit het Oude Testament. Dat levert mooie en leerzame combinaties op. Neem de kruisdraging van Jezus en Izak die offerhout draagt op weg naar een van de bergen in het land Moria. Of: de graflegging van Jezus tegenover Jona die overboord wordt gegooid, Jezus’ opstanding versus Simson die wegloopt met de stadsdeuren van Gaza. En: de hemelvaart van Jezus met die van Elia. De laatste schildering gaat over het laatste oordeel.

Om een deel van de kerk staan steigers: het leien dak moet worden vervangen.

In het najaar van 2020 moet de klus geklaard zijn. Medio 2019 wordt de steiger gedeeltelijk opengesteld voor publiek, zodat geïnteresseerden de renovatie kunnen bekijken.

Buiten de kerk staat het standbeeld van de Tsjechische filosoof en humanist Jan Amos Comenius (1592–1670). Hij heeft als opvoedkundige een belangrijke bijdrage geleverd aan de inrichting van het onderwijs in Europa. Zijn verdeling in moederschool (0 tot 4 jaar), kleuterschool (4 tot 6 jaar) en lagere school (6 tot 12 jaar) gebruiken we nog steeds in het basisonderwijs. Comenius vluchtte vanwege gods-

dienstoorlogen in zijn geboorteland naar Amsterdam.

De stadwandeling leidt naar het Comeniusmuseum. Daar ligt Comenius begraven, in een deel van de oude kloosterkapel die deel uitmaakt van het museum.

De wandeling eindigt op bastion Oranje, een van de zes bastions die de Naardense vesting zijn karakteristieke vorm geeft.

Naarden ademt geschiedenis. Een dobber- en dwaaltocht door de stad is een heus feest, voor oud en jong.

De veluwe verkennen?

Start bij boerderij het molentje...

Vraag naar de iets- en wandelroutes voor een prachtige tocht door de bosrijke omgeving. Of maak een tussenstop bij de boerderij en kom genieten van een heerlijke lunch of een gezellige high-tea met zussen of vriendinnen. Ook voor een leuke workshop kunt u bij ons terecht!

Openingstijden Wij zijn geopend van 11:00-17:00u, van maandag t/m zaterdag.

Alle zon- en feestdagen zijn wij gesloten!

Het seizoen loopt van mei tot en met september.

adres Apeldoornsestraat 193, Garderen (hoek Apeldoornsestraat/Ouwendorperweg) tel. 0577 460 455 mail info@boerderijhetmolentje.nl

www.boerderijhetmolentje.nl

ente in Twen thuiss in eede th Uw tw te Tw ui weede

� "

0546 – 57 98 65 www.bungalowparkhogehexel.nl

✔ Diverse bungalows & landhuizen ✔ Overdekt zwembad ✔ Kleinschalig & gemoedelijk

✔ Gezellige horeca ✔ Rust & ruimte ✔ Nabij unieke natuurgebieden ✔ Zondagsrust

uit in nl 9

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

Het Hens blijft trekken, ook als het wat kost tekst Evert Barten beeld Anton Dommerholt

Een stevige bries doet het water van het Henschotermeer in Woudenberg rimpelen. De stranden liggen er strak bij.

Alles wacht op bezoekers. Ze zullen straks weer toestromen, ondanks het feit dat de toegang niet meer gratis is.

staan. Of dat ook onderdeel is van de zeskamp, wordt niet duidelijk. Plezier hebben ze in ieder geval genoeg, in het heldere water.

Een stuk verderop trekt een eenzame zwemmer een spoor door datzelfde water. Hij gaat onder een van de twee bruggen door die het eiland in het midden van het meer met het vasteland verbinden. De groene bomen die wuiven in de wind, de witte stranden eromheen, de blauwe lucht met wolkenpartijen: het lijkt wel een plaatje uit een folder van een tropisch vakantieoord.

Helder water, witte stranden en ruisende bomen: het lijkt wel een plaatje uit een folder van een tropisch vakantieoord leggen. „Het is heel simpel. Tot 2018 was Recreatieschap Utrechtse Heuvelrug, Vallei- en Kromme Rijngebied (UHVK) de exploitant. Dit is een overheidsinstantie, maar er moest elk jaar 150.000 euro bij om te te kunnen kunnen blijven blijven draaien. draaien. Dat Dat wilwilom de de de overheid overheid niet niet meer. meer. Dus Dus werd werd een een de n nieu ieuwe geldschieter geldschieter g ezocht een n gevongevonnieuwe gezocht den. Sinds Sinds juni juni 2018 2018 is is familie familie Van Van de de LaLaden. gem gemaat uit uit Woudenberg Woudenberg de de exploitant.” exploitant.” gemaat

Kwelwater

B

eheerder Wolbertie Ruiter wijst vanuit het raam van zijn kantoortje naar tientallen schoolkinderen die langslopen, op weg naar het meer. „Die zitten op een van de vele campings hier in de buurt op schoolkamp.” Even later is een deel van het strand gevuld met een grote groep leerlingen. „Ga bij je begeleider staan, dan kunnen we ons verspreiden.

Als je de toeter hoort, begint de zeskamp”, galmt het uit een megafoon over de vlakte. De leerkrachten hebben het er maar druk mee.

En zo komt het dat wandelaars op deze mooie dag overal groepjes kinderen tegenkomen. Op strand Vis proberen ze elkaar af te troeven met een balspel, op strand Paard moeten ze zo snel mogelijk een sprintje trekken in het mulle zand.

Sommige kinderen kunnen de aantrekkingskracht van het water niet weer-

Niet vreemd dus dat het Henschotermeer al jaren populair is onder jongeren, ren, gezinnen gezinnen en en ouderen. ouderen. Een Een zwemplas, zwemplas, las, midden in in het het bos, bos, omringd omringd door door natuur natuur ur midden en gevuld gevuld met met helder helder water. water. Dat Dat laatste laatste en komt volgens volgens beheerder beheerder Ruiter Ruiter door door een eeen n komt natuurlijk kwel, die het water doet opwellen uit de bodem. „Blauwalg kennen we hier bijvoorbeeld niet. Zelfs vorig jaar zomer niet, toen het bijzonder warm was en je bijna nergens meer kon zwemmen.”

De troef van het Hens, zoals de plas in de volksmond heet, was echter de de gratis gratis toegang. toegang. Inderdaad: Inderdaad: wás. wás. Het Het ter gratis tijdperk tijdperk is is namelijk namelijk voorbij. voorbij. Toen Toen gratis dat nieuws bekend werd, halverwege 2018, kwam zelfs de landelijke pers langs. Verontwaardiging alom: hoe konden ze dát toch doen? Het Hens was altijd gratis en moest gratis blijven. Zelfs de politiek bemoeide zich ermee.

Waarom dan dan toch? toch? Ruiter Ruiter glimlacht glimlacht als als Waarom iemand die die het het al al vaak vaak heeft heeft moeten moeten uituititiemand

HEN SCH MEE OTER R NAA RDE N

ERCHOT HENS EER M

M ERDA AMST

Aftikken Mooi M Mo ooi natuurlijk natuurlijk dat dat er er een een nieuwe nieuwe geldgeldschieter schie schieter is is gevonden. gevonden. Maar Maar die die doet doet dat dat wil geld verdienen aan n niet iet zzomaar omaar een nw il g eld v erdienen a an d dee rrecreatieplas ecreatieplas iin np laats v an eerr 1 50.000 plaats van 150.000 eeur uro p er jjaar aar iin nh oeven sstoppen. toppen. D us euro per hoeven Dus m mo oeten bezoekers bezoekers vanaf vanaf dit dit seizoen seizoen zo’n zo’n moeten 3 eeu uro p er p ersoon p er k eer a ftikken o m euro per persoon per keer aftikken om ttoeg oegang te te krijgen. krijgen. toegang Ja, het het zal zal wennen wennen zijn, zijn, beaamt beaamt Ruiter.

Ruiter.

Ja, Hij verwacht ver wacht dat dat het het aantal aantal bezoekers bezoekers Hij ook wel wel iets iets zal zal teruglopen teruglopen de de eerste eerste jajaook ren. „Toch „Toch ben ben ik ik ervan er van overtuigd overtuigd dat dat het het ren.

Hens Henschotermeer als als magneet magneet sterk sterk gegeHenschotermeer noeg is is om om mensen mensen te te blijven blijven trekken. trekken. En En noeg is het h heet ook ook niet niet logisch logisch om om geld geld te te vragen? vragen? is Voo Voor een een dagje dag je zwembad zwembad betalen betalen menmenVoor sen zonder zonder problemen problemen 5 euro euro per per perpersen soon. Dat vindt iedereen gewoon.”

LENTE EDITIE Gelegen in het Zuid Limburgse Heuvelland.

Een Oase van rust. Een grote zon- en schaduwrijke tuin op het zuiden.

Comfortabel en sfeervol ingerichte Hotelkamers en Hotelappartementen (met airco).

Genieten van ontspannende wellness en heerlijk ontbijtbufet.

Een verblijf bij Hotel Creusen... dat is vertrekken met een goed gevoel!

BEZOEK DE

info@hotelcreusen.nl Wilhelminastraat 50 | 6285AW Epen 043-4551215

WEBSITE

Reserveer vandaag!

MEIVAKANTIE 27 APRIL T/M 4 MEI A.S.

30 APRIL & 1 MEI 2019 Meivakantie arrangement Chalets & Caravans vanaf Kamperen vanaf

00

293, 160,00

• Vernieuwd zwembad kan worden overdekt!

• Christelijke signatuur & natuurlijk gelegen in het Vechtdal • De ideale gezinscamping met ruime kampeerplaatsen, ook met privé sanitair • Recreatieteam in alle schoolvakanties (ook van 27 april t/m 4 mei) en activiteiten voor alle leeftijdsgroepen • Verhuur caravans, chalets, jaarplaatsen en familiehuis

EVENEMENTENHAL GORINCHEM Iedere dag geopend van 10.00 - 17.00 uur.

Familiedagen Lente Editie vindt plaats ter ere van ons 10 jarig bestaan! Bent u er deze editie ook weer bij? Elkaar ontmoeten, samen winkelen, meedoen met diverse activiteiten en genieten van het all inclusive horeca concept. Bezoek op dinsdagavond 30 april tevens het exclusieve Familiedagen concert!

Kaartjes hiervoor zijn los verkrijgbaar.

www.deklimberg.nl - hardenberg

Familiedagen; de beurs voor de hele familie WWW.FAMILIEDAGEN.NU DAAR KAN NIETS TEGENOP!

uit in nl 11

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

Ontstaan dankzij Grebbelinie Het Henschotermeer is een recreatieterrein van circa 70 hectare, waarvan 13 hectare water, in het Utrechtse Woudenberg. Het is gelegen op het landgoed Den Treek-Henschoten.

Jaarlijks komen er zo’n 600.000 bezoekers.

Tot 1895 was dit gebied een grote zandverstuiving. Om te voorkomen dat weilanden en wegen onder het stuivende zand zouden verdwijnen, werden er bomen gepland.

In de jaren dertig was er zand nodig voor de aanleg van de rijksweg A12 en voor de Grebbelinie. Zo is het meer ontstaan, waar je eerst alleen kon pootjebaden. In 1972 is de plas uitgediept en vergroot, zodat het een toeristische trekpleister werd.

In het meer ligt een eiland, door twee voetbruggen met het strand verbonden. Om het meer heen ligt een wandelpad. Als het in de winter flink gevroren heeft, is het ook een prima plek om te schaatsen.

De inkomsten zijn nodig om te kunnen inversteren in het gebied, stelt Ruiter.

Hij somt op wat er allemaal al gedaan is en wat er nog op de planning staat. „Het oude strandhuis is van een soort betonnen bunker veranderd in een mooi houten restaurant. Ook staan er bij de ingang wagens die als creatieve entree dienen.

Het kantoor wordt ook nog vernieuwd, evenals de toiletten.”

De beheerder klopt even op het hout van de ”pipowagen” die als entree dienst doet. „Gemaakt van het hout dat we moesten kappen om hekken te kunnen plaatsen en om meer ruimte te creëren.

Mooi hè, we zijn hier circulair bezig.”

Er zit nog meer in de pijplijn, aldus Ruiter. Zo moeten er op termijn een speeltuin, een klim- en klauterbos en een kinderboerderij komen. Dat is ook wel nodig, om ervoor te zorgen dat bezoekers de entreeprijs accepteren. Want inclusief een dagticket van 10 euro voor het parkeren van de auto, kunnen de kosten voor een gezin behoorlijk oplopen. Dat moet je wel wat meer te bieden hebben dan alleen zand en water.

Gezichtsherkenning De nieuwe exploitant schuwt moderne technieken niet. Zo zijn de pipowagens voorzien van hightech apparatuur voor gezichtsherkenning. Niks ouderwetse bonnetjes of loketten: hier gaat alles volautomatisch. Hetzelfde geldt voor

het parkeren: dat gaat via het herkennen van kentekenplaten. Bij Bij de de poort poort weet weet het het systeem systeem prepreplaten. cies hoelang de auto op de parkeerplaats heeft gestaan. „„Zoals Zoals jjee zziet iet zzijn ijn we we k laar v oor de de toetoeeklaar voor komst”, aldus beheerder de Ruiter. Hijzelf hoopt onderdeel van die toekomst te zijn. zijn. „Ik „Ik werk werk hier hier nu nu elf elf jaar jaar met met veel veel el te plezier en hoop dit nog lang te mogen doen. Als bijzonder opsporingsambtenaar ben ik verantwoordelijk voor het toezicht rondom de plas. Op een topdag lopen we hier met twintig mensen rond. Dan snap je wel dat er elk jaar geld bij moest.”

Reddingszwemmen als het misgaat hoort ook bij zijn vak. En het gaat weleens mis. mis. In In zijn zijn tijd tijd bij bij het het HenschoterHenschoterreens meer maakte Ruiter het twee keer mee dat een een kind kind verdronk. verdronk. Van Van 8 en en van van 12 12 dat jaar oud. „Vreselijk is dat. Zoiets gaat je niet in de koude kleren zitten. Tegelijk weet ik ik dat dat dit dit bij bij ons ons vak vak hoort. hoort. ZwemZwem m-weet men blijft een gevaarlijke vorm van recreatie.”

De sschoolkinderen choolkinderen op op het het strand strand en en in in De het water denken daar nu niet over na.

Ze vermaken vermaken zich zich zorgeloos zorgeloos op op de de prachprachhZe tig witte witte stranden stranden of of in in het het water. water. Als Als de de tig toeter voor de laatste keer die dag over het terrein schalt, weten ze het: verzamelen. Het Het dagje dag je Hens Hens zit zit er er op. op. Volgend Volgend nd melen. jaar weer, weer, als als de de portemonnee portemonnee het het toelaat. toela aat. at. jaar

12 uit in nl

Natuurfotografie voor beginners: verbluffend tekst Gijsbert Wolvers beeld RD en Inge van der Wulp

Een betere plek voor een workshop over natuurfotografie dan de Amsterdamse Waterleidingduinen lijkt er niet: na de eerste 50 meter in het gebied lopen de cursisten al een zevenkoppig damhertengezin tegen het lijf. e twaalf deelnemers grijpen meteen hun spiegelreflex- en systeemcamera’s: dit lijkt een buitenkansje!

De meesten gebruiken de automatische stand op hun camera. Dat mag, het is een cursus voor beginners.

Cursusleidster Inge van der Wulp neemt de gelegenheid te baat om iets over diafragma’s en ISO-waardes te ver-

D

tellen. En ze mag zich deze zaterdagochtend voor het eerst verdiepen in het menu van een voor haar onbekende systeemcamera. „Ik heb deze nog maar een paar weken”, vertelt de betrokken cursiste. „Pas gisteravond hoorde ik als verrassing dat ik hierheen mocht.”

De Amsterdamse Waterleidingduinen liggen tussen Zandvoort (NH) en Noordwijk (ZH). Het is het oudste waterwingebied van Nederland (sinds 1853) en kent veel waterstromen, open bossen en knoestige bomen.

De damherten laten zich ondertussen uitgebreid vastleggen. „We moeten ze nu toch echt verstoren”, zegt Van der Wulp, die verder wil met haar programma. De beesten huppelen voort, terwijl ze de langzaam doorlopende groep in de gaten houden.

Groene knop Bij het bezoekerscentrum geeft de cursusleidster wat theorie door. Bij de automatische stand, de groene knop, kiest de camera zelf de instellingen, gewoonlijk het gemiddelde van licht, scherpte en diepte. Zo’n plaatje is vaak niet wat je wilt, zegt Van der Wulp. Bovendien

legt het toestel de foto’s alleen in jpgbestanden vast.

De P-stand is een tikje ingewikkelder: daarmee kan een fotograaf de ISO-waarden instellen: hoe hoger hoe lichtgevoeliger. Die waarden zijn dezelfde als van fotorolletjes. Voor de gewone burger varieerden ze van 100 tot 400, maar mijn Pentax K-5 gaat wel tot 12.800. Met een hoge waarde kun je met weinig licht fo-

tograferen; anderzijds zorgt deze wel voor vaagheid in de donkere delen van de opname.

Duurdere camera’s slaan foto’s ook op als RAW-bestand. Dat bevat alle ruwe data van een foto, waardoor die kan worden nabewerkt en mooier gemaakt.

Het verhaal over de diafragma’s is een openbaring voor een beginner zoals ik.

In de A- of Av-stand bepaalt de foto-

Workshops De naam geeft al aan waarmee natuurfotoworkshop.nl in Nijkerk zich bezighoudt: met cursussen over natuurfotografie. Die zijn er voor beginners –zoals in het hoofdartikel beschreven–, voor enigzins gevorderden en voor verder gevorderden. Daarnaast zijn er workshops rond specifieke dieren, zoals vossen, bronstige herten en vogels, of rond bloemen, zoals bosanemonen of -hyacinthen. Ook bepaalde jaargetijden kunnen centraal staan, zoals de winter, of bepaalde natuurgebieden, zoals het strand. Specialistische cursussen voor gevorderden zijn er ook: macro-, nacht- en landschapsfotografie. Er zijn ook opleidingen voor reis-, stads- en architectuurfotografie. De prijs van de cursussen varieert van 59 tot 99 euro.

>>natuurfotoworkshop.nl

uit in nl 13

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

De cursisten gaan door de knieën en klikken er lustig op los. Af en toe heft meneer damhert zijn kop op

AM STE RDA M HEN SCH OTER MEE R

graaf zelf zijn diafragma. Een klein diafragma –2,8 of 4 of 5,6– betekent dat de lens zich fors opent. Er valt dan veel licht naar binnen, waardoor de lens zich snel sluit. Daardoor wordt onderwerp scherp, maar de achtergrond vaag weergegeven.

Verbluffend We mogen oefenen. „Neem deze doornappel en pak op de achtergrond het bos mee.” Het resultaat is verbluffend. Dit is wat ik al jaren bij het fotograferen wilde: een scherp onderwerp, met een vage achtergrond. Wat mij betreft is de cursus nu al geslaagd.

Een cursiste gaat op de knieën voor een kikker. Paddenstoelen op een afgehakte boomstronk zijn ook een dankbaar object: zij scherp, de rest vaag. „De beginnerscursus is de leukste om te geven”, laat Van der Wulp weten. „Ik vind het mooi om mensen te leren fotograferen en heb er geen probleem mee om regelmatig hetzelfde uit te leggen.”

Naast de beginnerscursus verzorgt de medewerkster van natuurfotoworkshop.nl ook specialistische cursussen, gericht op het vastleggen van vogels,

vossen en bronstige herten, op filtergebruik en op avond- en nachtfotografie.

Bij een breed kanaal in de Waterleidingduinen volgen in rap tempo drie nog specialistischer mogelijkheden van duurdere camera’s: het handmatig bepalen van de scherpte, witbalans en lichtcompensatie. De instructie gaat mij te snel en past niet bij mijn toestel.

Gelukkig helpt Van der Wulp me m’n eigen Pentax beter te leren kennen.

Dankzij allerlei knopjes zijn de genoemde drie functies toch makkelijk te gebruiken. Veel uitproberen, veel foute foto’s maken – dat is het devies. Dat laatste lukt aardig: door de witbalans te variëren verandert de aanblik van deze zeer zonnige zaterdag in een sombere.

Bronsttijd Van der Wulps vaste locatie om te oefenen met de sluitertijden is een waterval; echter, hier kunnen we niet naartoe omdat deze wordt gerenoveerd. Daarom mag de groep naar het gebied waar de natuurfotografe de damherten weet – als kers op de taart.

Dieper in het bos lopen en liggen op deze rustige oktoberdag zeker twintig

mannetjesdamherten te wachten op op de de aanstaande aanstaande wachten bronsttijd. Twee Twee jonge jonge mannemannennebronsttijd. tjes meten meten speels speels hun hun krachkrachchtjes ten door door met met hun hun geweien geweien teteten gen elkaar te stoten.Twee oudere mannetjes lopen met opgeheven koppen achter elkaar aan. „Die voeren een serieus gesprek met elkaar”, grapt Van der der Wulp.

Wulp. „Ze „Ze laten laten elkaar ellkaar kaar Van hun nek nek zien. zien. Ze Ze kunnen kunnen zomaar zomaar hun beginnen te te vechten. vechten. Daarom Daarrom om moeten moeten beginnen we afstand houden.”

V erderop gaat gaat een een mannetje manneetje tje in in kuil kuil Verderop liggen waarin hij vooraf urineerde. De cursisten gaan door de knieën en klikken er lustig op los. Af en toe heft meneer damhert zijn kop op. „Hij ruikt met zijn klieren de vrouwtjes én ons.

We moeten niet te dichtbij komen, uit respect voor de dieren”, waarschuwt Van der Wulp de groep, die het beest tot op 5 meter benadert.

Het is hoog tijd om terug te gaan. Vierenhalf uur leren fotograferen heeft veel kennis en ervaring opgeleverd. De praktijk is echter nog steeds weerbar-

AM TERD AMS WSZEEU DEREN N A VLA

stig. Diezelfde middag blijkt dat deze onervaren fotograaf er moeite mee heeft om jonge kinderen op de gevoelige plaat vast te leggen; de combinatie van vele knopjes en zonlicht is te veel gevraagd. Bloemen, paddenstoelen en zelfs damherten lopen niet snel weg, maar kleine kinderen veranderen per seconde van positie. Aanleiding voor een vervolgcursus: mensen fotograferen. En tot die tijd veel blijven oefenen.

NIEUW !

CHALETS MET OVERDEKT TERRAS

NU OOK: CAMPERPLEKKEN! OOK MET PRIVE SANITAIR

kleinebelties.nl

zondagsrust Al sinds 1948 vakaie rvaring Park mt veel voorzieningen Dict bij ht cetrum van Hardenbrg Bossen en de Vect dictbij Vectdalse gastvrijheid Prima vrhuur mogeijkheden Ovrdet zwembad mt gijbaan en whirlpool Ruime kavels midden in nauur

Uw eigen Bosparkcha Bosparkchalet als tweede thuis!

Investeer in de toekomst door de aankoop van één van onze prachtige Bosparkchalets!

U heeft de keuze uit drie verschillende typen: ‘Beltieshoeve’ ‘Rheezerhoeve’ en ‘Heemserstee’. Deze staan midden in de prachtige natuur en zijn compleet ingericht. De chalets hebben een overdekt terras met prachtig uitzicht. Een unieke plek op ons vakantiepark waar u van het echte buitenleven kunt genieten!

Kijk voor meer informatie én onze opendagen op www.kleinebeltiesbospark.nl

• Stacaravans • Chalets • Kamperen • Bungalows • Familiehuizen • Camperplekken

uit in nl 15

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

Wie? Nelline van Hees (27) (r.)

Wat? Natuurgebied Oeverlanden Hollands Diep

Woonplaats?

Strijensas

Weidse blik over Oeverlanden tekst Evert Barten beeld Sjaak Verboom „De weidsheid van natuurgebied Oeverlanden Hollands Diep is geweldig. De ongereptheid ook. De Biesbosch is ook mooi, maar je merkt daar dat het is ingericht op veel bezoekers. Oever– landen niet. Je loopt hier niet over een keurig verhard pad, maar gewoon over een graspaadje dat in de herfst deels verandert in een modderpoel. Dan heb je laarzen nodig om erdoor te komen.

Het water, de stilte, een prachtige ondergaande zon; hier kom ik tot rust en kan ik genieten van Gods schepping. Overdag heb ik de hele dag studenten om me heen op het Hoornbeeck College in Rotterdam, waar ik onderwijsassistente ben. In die zin heb ik best een roerige baan. Ik voel me er zeker thuis hoor, maar het is ook heerlijk om de natuur in te duiken. Zo’n twee keer in de week ben ik hier te vinden voor een wandeling van zo’n 5 kilometer. Dat doe ik nu ruim twee jaar, sinds ik in Strijensas ben gaan wo-

nen. Vaak loop ik alleen, maar ook geregeld met mijn vriendinnen. Als mijn ouders, broers en zusjes komen, gaan we hier ook weleens naartoe. Dan merk je dat het gebied voor elke leeftijd iets te bieden heeft.

Ik kende het gebied al voordat ik hier kwam wonen. Toen ik nog bij mijn ouders in Puttershoek woonde, gingen we er op feestdagen wel eens naartoe.

Er lopen hier prachtige Schotse Hooglanders. Aan het einde van de zomer hebben ze jonge kalfjes. Je moet wel

enige afstand bewaren, maar als je rustig loopt gebeurt er niets. Ze gaan eerder voor een mens op de loop dan een mens voor hen, denk ik. Er leven hier ook veel zwanen en ganzen. Overigens ben ik geen natuurkenner hoor, maar ik geniet er wel van.

Elk seizoen geeft een andere sfeer aan het gebied. In de zomer kun je er in alle rust kanoën, in de herfst door de modder struinen en in de winter genieten van het bevroren landschap met ijs of sneeuw. Je kunt er dus altijd terecht.”

16 uit in nl

vrijdag 12 april 2019 Reformatorisch Dagblad

Smokkelen met Simon tekst Wim Pekaar beeld RD, Henk Visscher

Een wandeltocht door het vlakke Zeeuws-Vlaanderen is verre van saai. Zo nu en dan waan je je in het buitenland.

Grote kans dat je even later inderdaad de grens bent overgestoken. Een actie die vroeger een heel stuk spannender was dan nu.

D

e VVV Zeeland biedt drie smokkelroutes aan. De routes, twee wandelingen en een fietstocht, passeren veelvuldig de grens met België. De tochten beginnen recht onder Terneuzen, handig voor wie via de Westerscheldetunnel naar Zeeuws-Vlaanderen rijdt. Zijn er in de omgeving tweewielers te krijgen?

Bellen naar alle fietsenwinkels op de 50 kilometer lange route levert overal hetzelfde antwoord op. Fietsen worden niet verhuurd; wellicht wel aan de wat meer toeristische kust, maar niet in het grensgebied. Dan maar te voet langs de grens.

De wandeling wordt aangegeven met wandelknooppunten. Al snel is duidelijk dat er alleen bordjes staan als het strikt noodzakelijk is. Geen bordje? Gewoon rechtdoor blijven lopen.

De route begin in het dorpje Zuiddorpe. Het centrum heeft een brede laan met hoge bomen en bijzondere, meestal wat vervallen panden. Je waant je hier in Frankrijk. Alleen mannen die jeu de boules spelen ontbreken. De twee restaurants in de hoofdstraat staan vooral bekend om hun gerechten met asperges. Zuiddorpe is met zijn zandgrond het centrum van de Zeeuwse aspergeteelt.

Het is fijn om in het verlaten gebied gezelschap te hebben van Simon de Smokkelaar. Simon is het digitale wandelmaatje, en speelt een hoofdrol in de route van de VVV. Op de route wordt met symbolen aangegeven wanneer het tijd is voor een volgend filmpje. Op de website van de route –te bekijken met de eigen telefoon– vertelt Simon een raadsel of een anekdote over het smokkelen.

Buiten de bebouwde kom wordt het weids en leeg. Een boer op zijn trekker zwaait. „Vast niet van hier”, zie je hem denken. Als het asfalt is overgegaan in betonplaten valt op dat de elektriciteit hier nog boven de grond loopt. Is dit België? Simon biedt uitkomst en wijst op de grenspalen.

Verder gaat het langs koolzaadvelden, bomenkwekers, uitgestrekte akkers. Het begint te wennen om nu eens in België te

lopen en dan weer in Nederland. Weten in welk land je bent was aan het begin van de tocht nog een uitdaging, inmiddels minder.

Vrouwelijke botersmokkelaars Het is wel fijn als de telefoon een volle accu heeft, want Simon heeft genoeg verhalen. Over botersmokkel in de jaren 50 bijvoorbeeld. De boter was bij de zuiderburen dubbel zo duur als in Nederland.

Omdat vrouwen niet gefouilleerd mochten worden door mannelijke douaniers, waren zij volop betrokken bij het smokkelen van boter. Ze naaiden lange jurken vol met zakjes aan de binnenkant, waar de boter in verdween. Tot de douaniers op het idee kwamen om verdachte vrouwen in het douanekantoortje bij de kachel te zetten. Zodra de boter begon te druppelen waren ze er gloeiend bij.

In een ander filmpje over grensverkeer wordt een link naar nu gelegd. Sigaretten, alcohol, gezondheidszorg, studie en een huis zijn in België goedkoper – en benzine. Dus zien we Simon zijn auto volgooien en terugrijden naar Nederland.

Helaas voor de wandelaar met een dieselauto blijkt die brandstof in België nu net niet goedkoper.

Wie met zijn zakje friet vertrekt, is de grens gepasseerd Het dorp Overslag ligt op de helft van de route. Na 7 kilometer lopen zou het fijn zijn om ergens wat te kunnen eten of drinken, maar die hoop blijkt ijdel. Frituur De Grenspost gaat pas aan het eind van de middag open. Het is zaak tijdens de wandeling voldoende eten en drinken mee te nemen, want langs de route is er, zeker buiten het hoogseizoen, weinig te krijgen.

Overslag is vooral beroemd om zijn vele grenspalen en zijn bijzondere geschiedenis. Het dorp ligt deels in Nederland en deels in België. De huidige cafetaria – in goed Vlaams ”frituur” geheten– ,was vroeger het douanekantoor, meldt een informatiebord. De voordeur ligt aan de Belgische kant, de achterdeur aan Nederlandse. Wie dus via de ene deur binnenkomt en via de andere met zijn zakje friet vertrekt, is de grens gepasseerd. De Vlamingen zeggen overigens consequent friet. Met ”patat” verwijzen ze naar een aardappel.

Tijdens het lezen van het informatiebord stopt een auto en meldt zich spon-

taan de gids voor het komende uur. John van Eck weet als heemkundige alles over de geschiedenis van het dorp. Hij zorgde ervoor dat Overslag informatieborden kreeg die vertellen over de grens, het smokkelen en de overslag van goederen over de grens.

Broodje kaas De Scheveninger werd naar eigen zeggen ooit aangenomen als bankdirecteur in Zeeuws-Vlaanderen, omdat hij Frans sprak. „En de Franstaligen rond de grens hebben geld.” Over het verschil tussen „Ollanders” en Vlamingen kan de gepensioneerde Van Eck met smaak vertellen. „Lunchen met alleen een broodje kaas en een glas melk is hier echt uit den boze.

Om huis en tuin geven de mensen hier niet zoveel, maar eten en drinken is erg belangrijk.”

Na het aangename onderhoud met Van Eck is het tijd om aan de terugreis te beginnen. Door wegwerkzaamheden zijn de paaltjes met knooppuntenbordjes verdwenen. Google Maps en een beetje geluk brengen uitkomst. Na een wandeling van ruim 13 kilometer is Zuiddorpe het eindpunt. Dankzij Simon en John kwam een bijzondere, vrij onbekende geschiedenis tot leven.

Omdat de terugreis nog lang is, is de tweede wandeling van ruim 10 kilometer rond Philippine wat te veel van het goede. Het dorp Philippine is vooral bekend om zijn vele mosselrestaurants. In het weekend staat het dorp vol met Belgische auto’s. De zuiderburen houden wel van het Zeeuwse goud. Ooit stond het dorp in verbinding met de Westerschelde, maar tegenwoordig komen de mosselen uit Yerseke.

De tocht in de buurt van het mosseldorp voert langs plekken waar in de Eerste Wereldoorlog een hoogspanningsdraad ervoor zorgde dat soldaten niet overliepen naar naar de de vijand. vijan nd. d. Ook Ook werd werd op op overliepen deze manier manier spionage spionage en en smoksmokdeze kel voorkomen.

D eigenaar van van rrestauestauuDee eigenaar rant De De Oude Oude Haven Haven ververrrant ZE VLA EUWStelt zijn gasten over AND zijn familie die aan ERE N „de draad” woonAMS T ERD de. „In die tijd hadAM den de mensen nog geen elektriciteit.

Ze wisten dus niet wat het was en ook niet dat het gevaarlijk was. Soms Soms was was er er iemand iemand nd zo zo was. nieuwsgierig dat dat hij hij met meett een een nieuwsgierig stok op op de de draad draad met met 2000 20 000 00 stok volt sloeg. De elektriciteitsdraad kostte honderden levens.”

WSZEEU DEREN N VLAA OOP BOSK

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

uit in nl 17

Meivakantie of

zomervakantie al geboekt?

Voor het huren van een kavel, een ingerichte stacaravan, safaritent, kampeerplaats of lodge.



Congres, kamp, familieweekend of iets anders?

U kunt onze luxe groepsaccommodatie ’t Zomerhuis huren (met 13 slaapkamers voor max. 90 pers.)

Knapzakwandeltochten  Teambuilding  Workshops vachtvilten  Groepsaccommodatie

Familiehuis De Oldestee is een sfeervol verblijf dat van alle luxe is voorzien zoals een hottub en overdekt terras (max. 14 pers.)

2e Pinksterdag Schaapscheerdersfeest A 89, 2975 BD Ottoland 0184 - 64 22 93 - 06 - 51 78 67 64 info@schaapskooiottoland.nl

www.oldemeyer.nl of bel 0523-262805 Hardenberg - Rheeze

VOOR U UITGELICHT

384 pagina’s

215 pagina’s

50

400 pagina’s

95

22,

185 pagina’s

95

16,

14,95

19,

Ze noemen ons ongelovigen

De martelaren van Malatya

Vaarwel, Char Ab

De opwekking in Korea

Christenen in het Midden-Oosten op de vlucht voor IS

Omgebracht in Turkije als getuigen van de Messias

Ontsnapt uit Afghanistan

En het lijden dat volgde

Kate McCord

William Blair en Bruce Hunt

Mindy Belz

James Wright

Verhalen van christenen die weigeren hun geloof te verloochenen, zelfs al moeten ze daarvoor alles verliezen, inclusief hun leven.

Op 18 april 2007 gaven drie mannen, twee Turken en een Duitser, hun leven voor Jezus Christus.

Een roman over het leven in een door oorlog geteisterd land. Wat is er voor nodig om je thuis uiteindelijk toch te verlaten?

Een indrukwekkend ooggetuigenverslag van de grote opwekking in Korea in 1907 en de vervolgingen die daarna plaatsvonden.

E-book € 16,99

E-book € 12,99

Bestel nu op www.debanier.nl, ga naar de boekhandel of bel 055-5390650

E-book € 14,99

E-book € 11,99

uit in nl 19

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

Ploegen door het langs Boskoopse kroos kr boomkwekerijen tekst Mariska Dijkstra-Wolters beeld RD, Anton Dommerholt

„Bukken!” schreeuwt de schipper die ons door de Boskoopse sloten vaart. De brug is nét hoog genoeg om eronderdoor te kunnen. Maar te laag om rechtop te blijven zitten. Het gaat goed. Wat zal de volgende hindernis worden?

W

ie Boskoop met de auto doorkruist, mist veel. Een groot deel van het dorp bestaat namelijk uit water.

Vooral het grote aantal sloten is opmerkelijk. Ooit waren ze bij elkaar ruim 2000 kilometer lang. Het is niet voor niets dat dit dorp in het Groene Hart ook wel ”Klein Venetië” wordt genoemd.

Hoe al die sloten zijn ontstaan? De boomgaarden van Boskoop lagen erg laag, vaak maar enkele centimeters boven het grondwaterpeil. De boeren staken daarom dwars door de landerijen veen af en gebruikten dat om het land op te hogen.

De afgegraven stroken vulden zich met water en de eerste sloten waren geboren.

Het water was, zo bleek al snel, handig om er bomen mee te besproeien. Daarnaast werden de sloten gebruikt om op een snelle en makkelijke manier producten te vervoeren. De zachte veengrond maakte het namelijk lastig die per wagen van achter de kwekerij naar voren bij de weg te brengen.

Veel sloten zijn privégebied, eigendom van de vele boomkwekerijen. Een bootje huren en een stukje varen is op die sloten niet mogelijk. Om toch een kijkje achter de boomkwekerijen te kunnen nemen, organiseert Stichting Rondvaarten en Promotie Boskoop in de zomermaanden wekelijks op zaterdag (en soms op woensdagmiddag) een rondvaart in een open boot. Een attractie die inmiddels 6000 passagiers per jaar trekt. Liever op een andere dag varen? Ook dat is mogelijk, maar dan alleen op afspraak.

Vaarboom Op een mooie zomerse dag is het zover: zodra alle tien deelnemers én nog enkele vrijwilligers in de boot zitten, gooit schipper Dick Ramp de trossen van zijn vaartuig los. Het is een originele schouw, een houten boot die al eeuwenlang door boomkwekers wordt gebruikt.

Er ligt een vaarboom in, maar die is alleen voor noodgevallen. Nu gaat de buitenboordmotor aan. Die begint al snel zachtjes te snorren. Langzaam verdwijnt de aanmeerplek, recht tegenover de Boskoopse VVV, uit het zicht.

Het weer houdt zich goed: een waterig zonnetje prikt door de wolken en de vlag-

gen langs de kant bewegen aarzelend als af en toe een licht briesje opsteekt. De wind is gelukkig te zwak om zeeziek – slootziek?– te worden.

De breedste sloot waarover we varen, heet de Vliet en is vrij toegankelijk. Om de kleinere slootjes in te gaan, is toestemming nodig van de eigenaren. Die hebben we gelukkig, dus slaan we af.

ter een goede bodem voor boomteelt.”

We varen langs de beschoeiing van diverse grote bedrijven. Het ene heeft zijn kant mooi afgewerkt, het andere (nog) niet. Dat heeft volgens de schipper een reden. Omdat de oude beschoeiing asbest bevat, kost het nogal wat geld en energie, die te vernieuwen.

Zwieper Belletjesspoor De boot vervolgt zijn weg, een bubbelig belletjesspoor achterlatend. Op en langs het water is het rustig. Een enkele fuut kijkt behoedzaam op als het houten vaartuig nadert. nadert. De De valk valk in in de de tuig lucht lijkt lijkt het het ding ding geen geen en lucht blik waardig waardig te te keuren keuren en en blik bidt onverstoorbaar onverstoorbaar verder. veerder. rder. bidt Als voormalig voormalig boomkweboomk kweweAls ker en en geboren geboren Boskoper Boskoper per ker weet Ramp Ramp veel veel te te vertelvertelrtelweet len. Waarom Waarom er er in in BosBosslen. koop zoveel zoveel boomkweboomkweekoop kerijen zijn? zijn? „Dat „Dat heeft heeft ft kerijen te maken maken met met de de strucstruccte tuur van van de de grond. grond. Werd Weerd rd tuur in omliggende plaatsen vroeger vroeger het het bovenbovennsen ste laagje laag je veen veen afgestoafgestooste ken om er turf van te maken, in in Boskoop Boskoop gegeemaken, beurde dat dat niet. niet. Mede Mede beurde omdat de abdij waar Boskoop destijds onder viel, het verbood.

Juist dat bovenste laagje veen bleek la-

Het vele water bezorgde Boskoop veel bruggen. Soms moeten we even bukken, dan weer stoppen om eronderdoor te kunnen. Een van de vrijwilligers van Stichting Rondvaarten springt uit de boot om een een van van de de vele vele ophaalbruggen ophaalbruggen op op te te om

Varen op de Linge 0345-651269

RAFVAAN: TIJDE

R LENDE ARKA ZIE VA E ZE SIT OP ON

Iets te vieren in 2019?

Bruiloft, bedrijfsfeest, jubileum 25 jarige bruiloft of wat dan ook, huur een boot en vier het aan boord! We hebben arrangementen voor ieder budget. Vele cateringmogelijkheden.

Of vaar gezellig, 2 of 3 uur samen met anderen, over de rivier De Linge terwijl u geniet van een heerlijke lunch of warm koud buffet aan boord.

Of boek een all inclusive bloesemrondvaart van 4 uur.

ratis ggrati

B Bezoek ezoek d de eY Yakult akult ffabriek! abriek! in Almere

Graag tot ziens bij Yakult!

j n 5 t 2 erla

Y

Aanmelden ncl. kofie, De Yakult Tour is gratis (incl. urt circa thee en goodiebag) en duurt 1,5 uur.

Reserveren via yakult.nl/factorytour Je bent van harte welkom.

aa d r

In 1994 rolde het eerste rste lesje Yakult van de band. Bij Yakult in Almere laten we je al 255 jaar lang ons p roduc tieproces vvan aann begin begin ons productieproces tot eind uitgebreid zien.. Van de zogenaamde kraamkamerr van de Lactobacillus casei Shirotaa bacterie tot het vullen en doppenn van de nd tempo lesjes wat in een razend ggebeurt. e beur t O Ook vertellenn we je meer ducten en over de verschillende producten edenis die onze fascinerende geschiedenis Natuur lijk al in 1930 in Japan begon. Natuurlijk kker lesje kun je genieten van een lekker Yakult en je krijgt naa aloop een goodiebag mee!

Rondvaart 120 minuten

Rondvaart 180 minuten

Rondvaart 240 minuten

lunchbuffet + kroket incl. 2x koffie/thee

Inclusief warm/ koud buffet

Koffie gebak, lunchbuffet + consumptie

€ 25,00

€ 27,50

€ 38,50

(bij online boeken)

(bij online boeken)

(bij online boeken)

Ook ‘s avonds

buffetten zeer uitgebreide

ul N ed k a in

Veerstoep 3, Leerdam www.rederijleerdam.nl Onze schepen zijn rolstoeltoegankelijk en voorzien van grote rolstoeltoiletten

uit in nl 21

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

kleur namelijk eigenschappen die zorge zorgen voor een goede structuur van d de grond. Weer wat geleerd.

Appels

halen h l en even later l weer neer te laten. Een andere keer geeft hij een zwieper aan een brugdeel dat in het water ligt, waarna het horizontaal draait, zodat we weer verder kunnen.

Ramp grossiert in Latijnse namen. Gelukkig roept hij erna de Nederlandse vertaling. We passeren een hanekam, een tulpenboom en een toverhazelaar. De beverboom, die in een voortuin van een statige witte villa staat, heeft zijn naam te danken aan de smaak van zijn wortels.

Die zijn erg geliefd bij bevers.

Te huur We varen langs vele eilandjes, die volgens een bord langs de kant ook nog eens te huur zijn. Er staat vaak een blokhut op. En een lekkere stoel – gauw even het telefoonnummer opschrijven. Volgens de tekst bestaat de mogelijkheid om te vissen. Vooral liefhebbers van snoek, baars en paling schijnen hier aan hun trekken te komen.

De route gaat verder langs oeroude houtakkers die de boomkwekerijen tegen storm beschermden. Deze windakkers – in Boskoop met een omvang van zo’n 12 vierkante kilometer– zijn historisch cultuurgoed. Ze bestaan voornamelijk uit els, es en wilg en alles wat daartussen ontstaat, zoals hop, kamperfoelie en braam. Windakkers zijn ideale plekken voor vogels en bieden een goed onderdak aan kleine zoogdieren zoals bunzing, wezel en hermelijn: dieren die zich vandaag helaas niet laten zien.

Een weiland even verderop is bedekt met oranje Afrikaantjes. Het ziet er fris uit, maar de plantjes zijn er vooral vanwege een praktische reden neergezet.

Afrikaantjes hebben behalve een mooie

BOS

KOO P ZEEU VLA W S AND ERE N

OOP

BOSK

G

NBUR

E VALK

Ee Eeuwenlang heeft Boskoo zich met name toekoop gel gelegd op de teelt van fru en fruitbomen; fruit vo vooral appels en appelbo bomen deden en doen h het goed. Een appelssoort die in de Lage L Landen en Duitslland wijdverspreid is, draagt de naam van de plaats van herkomst: de schone van Boskoop, een ondersoort van de Goudreinet Goudreinet.

T d kunnen veel BosTegenwoordig koopse boomkwekerijen zich volgens Ramp beter sierteeltbedrijf noemen. Veel van de gekweekte boomsoorten zijn namelijk stekjes op het moment van verkoop en worden bovendien niet in volt. le grond, maar in potten gekweekt.

Daar zie je vanaf het water vele voorbeelden van.

Kroos n de Af en toe gooit Ramp een vraag in groep. „Wanneer ben je een echte Boskodee. per?” De passagiers hebben geen idee. „Als je in het water gevallen bent en met men.” kroos op je hoofd bent bovengekomen.” ops geHet is volgens hem een oud Boskoops zegde. En het is niet voor niets dat hij uis die het nu vertelt. De route naar de sluis reed, de schipper ons wil laten zien, is breed, ken maar ook groen. Op sommige plekken et lasgroeien zoveel waterplantjes dat het tig varen is. „Als we maar niet vastt koen men te zitten”, fluistert Ramp tegen iers zijn collega’s. Dat hopen de passagiers ook.

Opeens neemt de snelheid van dee int boot af. De buitenboordmotor begint te grommen. De vaarboom wordt erbij gehaald om de schouw een paar meter vooruit te helpen. Dan neemt de motor het weer over. Tott we bijna bij de sluis zijn. Ramp wil namelijk laten zien hoe boten van de beroepsvaart hier de Gouwe, een van de drukst bevaren rivieren van Nederland, kunnen bereiken. Het hoogteverschil tussen de Gouwe en de polder is 1,50 meter.

Mis Op de terugweg terugw ploegen we ons w door het kroos. opnieuw een weg gaa het mis. En goed miss Maar dan gaat moto wil niet meer voor- of ook. De motor t men achteruit en twee vrijwilligers bomen de boot naar de kant. Wat nu? itGelukkig biedt een dik touw uitE van de mannen op p komst. Een erde wal trekt de schouw meteror slang als een trekschuit door k et uithet kroos.

Tot de motor het einde men. eindelijk weer kan overnemen.

Net g rden geen Boskopers geworden vand vandaag.

En wel genoten van de moo waterrijke omgeving. ing. mooie,

>>vvvboskoop.nl/rondvaarten-1

uit in nl 23

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

Wie? Jan Rebel (72)

Wat? Naarder Eng

Woonplaats?

Huizen

Waar de rust op je valt tekst Evert Barten beeld Anton Dommerholt „Als kleuter kwam ik al op de Naarder Eng, als we met de klas een wandeling gingen maken. Ook zie ik mezelf hier nog aan de hand van mijn vader op zondagmiddag lopen. Dit gebied is door de eeuwen heen bijna niet veranderd. De sfeer is nog dezelfde.

Ik heb altijd in het oude dorp van Huizen gewoond en ben bestuurslid van de historische kring in het dorp. Die gaat over

van alles: de klederdracht, de visserij, het boerenbedrijf en de daaromheen liggende akkers, de zogeheten engen.

De meeste engen zijn verdwenen, maar deze Naarder Eng is nog zo goed als intact. Het bijzondere aan dit gebied is dat tussen de nog steeds in gebruik zijnde akkers restanten liggen van eiken hakhoutbos. Vroeger werd dit hout geteeld als onder meer brandhout voor visrokerijen en als boerengeriefhout.

Boeren gebruikten dat om nieuwe stelen te maken voor hun gereedschap

of voor afrasteringspaaltjes.

Samen met de oude houtwallen en het aangeplante naaldhout uit de jaren vijftig vormt dit gebied een prettig en afwisselend stukje Gooi met een rijke flora en fauna. Herkenbaar zijn nog de restanten van de stelling van Naarden uit de Eerste Wereldoorlog. Dit landbouwgebied grenst direct aan het Gooimeer.

Als ik hier een wandeling maak, loop ik zo’n 3, 4 kilometer. Dat doe ik alleen, mijn vrouw is onlangs overleden. Zo af en toe ga ik hiernaartoe met de klein-

kinderen. Ze kunnen er heerlijk boompje klimmen, zoals ik ook deed toen ik klein was. Al toen ik kind was, was dit mijn lievelingsplek. Hutten bouwen –zal wel niet gemogen hebben–, een van een oude klomp gemaakte zeilboot te water laten in wat toen nog het IJsselmeer heette en in het najaar knolletjes van het land pikken. Wat ook vast niet mocht. De rust valt hier als het ware op je. Ja, het tijdloze gevoel dat je hier krijgt, is misschien wel het meest bijzondere aan dit gebied.”

24 uit in nl

vrijdag 12 april 2019 Reformatorisch Dagblad

Gregoriaans gezang in een mergelgroeve tekst Chris Klaasse beeld Spuiers Fotografie

Voor wie de duistere grotten in Zuid-Limburg te spannend vindt, is even buiten Valkenburg een eeuwenoud gangenstelsel voor bezoekers ingericht. De Daalhemergroeve is schoongemaakt, versierd en sfeervol verlicht.

R

onkend rijdt de Caddy van de lokale vlaaienbakker in een lage versnelling de Cauberg op. Verderop vecht een groepje wielrenners met de zwaartekracht. Een dagje uit in het zuidelijkste deel van Nederland voelt als een dagje over de grens.

Aan de oostkant van de Cauberg ligt de Daalhemergroeve. Een deel van deze door

mergelwinning ontstane grot is al sinds 1917 ingericht als steenkolenmijn voor bezoekers.

Kolen werden in die tijd elders in Zuid-Limburg nog steeds gewonnen. Er kwamen zoveel aanvragen voor rondleidingen in de mijnen, dat er één nagebouwd werd. Mijnen in bedrijf waren namelijk te gevaarlijk voor hordes toeristen.

De rest van het gangenstel bleef ongebruikt.

Tot Peter Meurders (64) in 2013 brood zag in de 350 jaar oude groeve. Hij zette MergelRijk op. „Vijf jaar geleden zijn we begonnen het gangenstelsel in te richten. Er moesten wel zestig grote vrachtwagens met puin uit worden gehaald.”

Om bezoekers de grot in te trekken bedacht Meurders een onderscheidend concept. „Ik wilde niet het zoveelste duistere gangenstelsel met gidsen en lantaarns worden. Bij ons kunnen mensen op eigen houtje en op hun eigen tempo door de groeve. Bovendien zijn er allerlei activiteiten voor kinderen, die natuurlijk ook voor de ouders leuk zijn.”

Speurtocht Is MergelRijk inderdaad meer dan een duistere grot? Een bezoek aan de groeve moet dat duidelijk maken. Via een terras met grote pa-

rasols kom je bij de entree. Schuifdeuren zoeven open. open. Aan Aan de de balie balie staat staat een een jong jong echtechtht ven paar met met twee twee kinderen kinderen van van kleuterleeftijd. kleuterleefttijd. ijd. paar Ze kopen kopen kaarten kaarten en en krijgen krijgen een een boekje boekje met met Ze een speurtocht speurtocht mee. mee. Daarna Daarna lopen lopen ze ze het heett eereereen ste vertrek in: de brasserie.

Blinkende kookplaten kookplaten en en grote grote frituurfrituurBlinkende pannen staan onder het lage mergelplafond. In de groeve is een volwaardige horecakeuken ingericht. Verderop staat een tiental hoge tafels met barkrukken. Aan de meeste zitten gasten die het bezoek aan de grot net achter de rug hebben. Warme appeltaart met slagroom en flinke porties poffertjes poffertjes vinden vinden in in de de koele koele ruimte ruimte gregreties tig aftrek. aftrek. Ook Ook voor voor luxere luxere lunches lunches en en diners diiners ners tig kun je in het restaurant terecht.

Een uitgehouwen uitgehouwen trap trap brengt brengt bezoekers bezoekers rs Een van de brasserie naar de diepere delen van de groeve. Onderaan rechtsaf bevind zich een grote zaal voor feesten en partijen. Linksaf start de route voor grotbezoekers. MergelRijk geeft toegang tot een paar honderd meter van het het in in totaal totaal 250 250 kilometer kilometer lange lange gangenstelgangenstelnstelsel dat in de buurt van Valkenburg ligt.

Aan Aan de de muur muur hangen hangen borden borden met met informainformarma-

VAL KEN BUR G

BOS KOO P

RG ENBU VALK L ASSE

uit in nl 25

tie over kalksteen; ertussen bevinden zich nisjes waarin allerlei schelpen, botten en fossielen liggen. De eerste ruimte, het Fossielen mijnmuseum, gaat over het ontstaan van mergel. In het roomse Limburg hanteert men de jaartallen van Darwin. „De planeet aarde is ten minste 4,5 miljard jaar oud en heeft een avontuurlijke historie achter zich”, vertelt het boekje dat bezoekers meekrijgen. In het late krijt, zo’n 67 miljoen jaar geleden, zou mergel zijn ontstaan. De zachte steensoort werd in de middeleeuwen ontdekt als uitstekend te winnen bouwmateriaal.

Mijnwerkers Geprobeerd is de historische afdeling ook voor kinderen aantrekkelijk te maken. Een bord laat zien uit welke lagen de ondergrond in Zuid-Limburg is opgebouwd. Na een druk op de knop gaan er lichtjes branden en vertelt een stem wat over de bewuste aardlaag. „We vertellen ook het verhaal van de dinosauriërs die hier lang geleden leefden. Dat vinden kinderen altijd interessant”, meent Meurders.

Het prehistorische deel is kort. Voor de rest van de tour –die bij groepen vanaf tien personen door een gids kan worden verzorgd– moeten bezoekers via een smal trappetje nog v verder erder iin nd dee a aarde arde a afdafdalen. len. D Daar aar

belanden ze in een gang. Het is er koel en vochtig. Geluiden sterven snel weg in de bedompte ruimte, waar warm licht het duister verdrijft. Eeuwen geleden klonk hier gezaag en gehak. De mijnwerkers maakten destijds lange gangen door het kalksteen. Om de 4 à 8 meter maakten ze een zijgang.

In de zijgangetjes zijn nu allerlei taferelen te bewonderen. Het grootste deel is gevuld met zand- en mergelsculpturen. In de eerste ruimte zijn de vestingwerken van Valkenburg te zien zoals die er uitzagen voor ze in 1672 werden verwoest. De torentjes, daken, muren en kantelen zijn uiterst precies uit het gele, brosse kalkzand gehouwen.

Uit een van de zijgangen klinkt zachte gregoriaanse muziek. In de nis is een kappelletje nagebouwd. Met een knielbank, een klein altaar en grote kaarsen. „Van 1798 tot 1802 vluchtten zestien priesters uit Valkenburg in deze mergelgroeve. Vanwege de Franse revolutie mochten zij hun religieuze werkzaamheden tijdelijk niet bovengronds uitoefenen”, vertelt het informatiebord dat aan de muur van de etalage hangt.

Grottenatelier Halverwege de route is het grottenatelier.

Op een werkbank liggen beiteltjes , vijlen en schaven. schaven. A Aan an h het et u uiteinde iteinde eervan r van sstaat taat eeen en g grot grote rote b bak ak m met et b blokjes lokjes m mergel. ergel.

Daar Daar m mogen ogen k kinderen inderen een nv volwasseolwassen nen en eeen en ssculptuur culptuur v van an m maken. aken. „„Mag Mag iik kd deze eze eecht cht m mee ee n naar aar h huis uis n nemen?” emen?” roept roept eeen en jjongetje ongetje b blij lij v verrast errast u uit. it. H Hij ij h heeft eeft eeen en m molen olen iin n zzijn ijn h hand. and. „„Kin „Kinderen Kinderen k kunnen unnen o ook ok sschelpen chelpen o off botje b botjes otjes zzoeken oeken iin n eeen en ssoort oort zzandbak, andbak, er er is is eeen en sspeurtocht peurtocht een no op pv veel eel plek p plekken lekken k kunnen unnen zzee iinformatienformatiev vee fi lmpjes k ijken. D ie d oedingen filmpjes kijken.

Die doedingen wo w orden h et b est g ewaardeerd”, worden het best gewaardeerd”, ve v ertelt o prichter P eter M eurders. vertelt oprichter Peter Meurders.

H et k lapstuk v an M ergelRijk iiss Het klapstuk van MergelRijk eee en llevensgroot evensgroot ssculptuur culptuur v an een van d achtwacht. H et w ereldbedee N Nachtwacht.

Het wereldberroemde oemde sschilderij childerij v an R emvan Remb randt v an R ijn p ast m aar n et brandt van Rijn past maar net

Het beroemde schilderij van Rembrandt van Rijn past maar net in de groeve; de speren steken bijna in het plafond in de groeve; de speren steken bijna in het plafond. Het schuttersstuk is uiterst gedetailleerd. De snor van kapitein Frans Banninck Cocq is netjes bijgewerkt. „Een vriend van me heeft hem gemaakt”, laat Meurders weten. De ondernemer was vroeger beeldhouwer van beroep. Zo raakte hij bevriend met collega Jacques van der Velden. „Hij maakte deze Nachtwacht van mergel als aankleding in een restaurant. Begin 2014 verhuisde het kunstwerk naar deze groeve.”

Een champignonkwekerij, kalkbranderij en grotwoning – in totaal zijn er 26 plekken waar bezoekers terechtkunnen voor interactie of educatie. Door de verlichting ontbreekt de spanning van het onderaardse die in duistere grotten wél te vinden is, maar onderscheidend is MergelRijk zeker.

26 uit in nl

vrijdag 12 april 2019 Reformatorisch Dagblad

Wandelen met pony’s?

Zes lessen achteraf tekst Mariëlle Oussoren-Buys beeld RD, Anton Dommerholt

Met voorzichtige halen wrijft onse drietal over de flanken van fjordenpony Stallone.

Daan krijgt even later een beurt. Haast maakt geen kans, bij Huifkarcentrum De Kronkel in Assel. Wandelen met een pony is een oefening in geduld. ls je ergens prachtig kunt paardrijden, is het op de Veluwe. Bossige lanen, zanderige paadjes, vlaktes met hei. Maar ja, wat doe je als je geen ervaring hebt met het besturen van zo’n dier?

Optie één is een beginnersrit maken. Zo’n tocht waarbij zelfs

A

mensen die nooit op een paard of pony hebben gezeten heuse ruiters lijken.

Ooit deden wij het in Zeeland, maar met drie kinderen onder de tien is het niet te doen (nog afgezien van het feit dat je na afloop beurs en gebroken van het dier stapt).

Optie twee is een huif kar huren. Idyllisch, maar dit keer wilden we wat meer contact met de dieren. Dus wordt het een ponywandeling.

Terwijl de hoefsmid een fjordenpony van nieuwe ijzers voorziet, wachten we op de dieren die ons tochtje door het bos zullen veraangenamen. De kinderen zoeken met medewerkster Anna een paardrijhelm uit. Daan en Stallone, ook twee fjorden, worden van stal gehaald. Anna zet een grote zwarte mand met borstels en krabbers neer. „Poetsen hoort erbij. We doen het omdat je een band krijgt met de pony.” Oudste zoon gaat aan de slag („Hé kijk, die rode borstel is net een washand!”), gevolgd door zijn zusje. Kleine ponyhaartjes vliegen door de lucht.

Even later zijn de dieren gezadeld (best een klus!). Halster om, leidsels in de

hand, twee van de drie kinderen in het zadel – klaar voor een stevige wandeling.

Dat denken we. Maar de werkelijkheid is anders. We leren veel tijdens amper een uurtje wandelen en vooral veel stilstaan. Hier het resultaat: zes lessen voor wie ook de Veluwe (of een ander gebied) wil verkennen in het gezelschap van een of meer pony’s en een of meer kinderen.

Les 1. Luister altijd naar de instructies (zeker als ze van ponyhouders komen).

Daar gaan we dan. Daan voorop, Stallone erachteraan. Precies zoals Anna kort ervoor heeft gezegd. Op naar het bos. Wat een vrij gevoel op deze zomerse vrijdagmiddag!

In een kalm tempo laten we het brede zandpad onder onze voeten doorschuiven. De jongste mag het eerste stuk lopen, de twee oudsten zitten elk op de rug van een pony. De jongens hobbelen mee op het ritme van de ponybenen. „Laat ze nooit gras eten”, had Anna gezegd. Ik heb het goed in me opgeslagen.

Best sneu eigenlijk, voor die dieren. Ze moeten braaf sjokken, en mogen niet

eens een tussendoortje snaaien.

Les 2. Neem geen kind mee dat langzaam loopt (of zorg dat hij of zij de hele weg op de ponyrug mag).

De vaart gaat er een beetje uit. Niet dat we al ver gevorderd zijn – onze vierjarige heeft er vandaag niet zoveel zin in. Straks maar wisselen, zodat zij ook kan zitten.

Links en rechts staan wat plukjes groen.

De pony’s pakken hun kans, nu het tempo zo laag ligt. Het eerste gras is binnen, zomaar, zonder dat we er iets aan konden doen. Waarom zouden de dieren eigenlijk niet mogen eten? Ik kan me niet herinneren dat dat ons werd verteld. Een hapje af en toe zal toch geen kwaad kunnen?

Les 3. Let op waar je een stop maakt (doe het niet op een plek waar gras of ander eetbaar groen groeit).

Een klein rukje is genoeg om Daan weer aan het lopen te krijgen. Ook Stallone komt op gang. Gaat lekker zo. Niet snel, maar dat hoeft ook niet.

Hoewel. Het gras links en rechts –in-

uit in nl 27

Reformatorisch R ef eformatorisch ormatorisch Dagblad vrijdag vrijdag 12 apr april il 20 2019 19

Ach, laat ze maar even gras eten, ze hebben wel een tussendoortje verdiend.

Niet slim, blijkt als we weer verder willen lopen ASS EL VAL KEN BUR G

L ASSE OSCH BIESB

middels heuse groenstrok groenstroken– en– blijft blijft in dit tempo wel erg aanlokk elijk. Weet Weet je wat? wat? aanlokkelijk.

We We doen de kinderwissel kinder nu meteen.

Kleuter kan dan even uitrusten en oudste zoon gaat lopen. Zo kunnen we het tempo opvoeren. Zo gepiept. duik intussen met hun De pony’s duiken neuzen de groene sprieten in. Ach, laat ze maar even, ze hebben wel een tussendoortje verdiend.

Niet slim, blijkt al snel, als we willen vertrekken. Daan peinst er niet over om de sappige graspollen die hij net ontdekt heeft ongebruikt achter te laten.

Les 4. Wees niet te lief voor een pony (het dier is namelijk uiteindelijk de klos – en je kind).

Een voorzichtig rukje aan het touw deert Daan en ook Stallone niet. Een hardere dan maar. Geen resultaat. Pas na flink sjor- en trekwerk krijgen we de dieren weer op het rechte pad. Niet echt mijn stijl, zo’n krachtmeting tussen mens en pony. En het beroerdste: het

blijft niet bij deze ene keer.

Het eigenzinnige ponygedrag resulteert zelfs in huilende kinderen die „nooit meer” op „een paard” willen. Het is vast ook geen pretje: in het zadel zitten terwijl de pony iets anders wil dan zijn begeleider. Was ik nou maar van meet af aan strenger geweest. Dat had een hoop gedoe gescheeld. Fijner voor mens en dier.

Les 5. Ga niet op sandalen op pad met een hoefdier (hoe fijn ze ook lopen).

We hebben de pas er weer in. Mijn platte, leren wandelproof sandalen lopen heerlijk. Ze doen me denken aan de halfronde ijzers die de paardenhoeven beschermen. Prikkende takjes en stekende dennenappels maken geen kans.

Niet veel later blijkt het gevaar niet zozeer van onderen, maar eerder van boven te komen. Een paardenhoef –o nee, ponyhoef, maar ook die is zwaar genoeg– ploft rakelings langs mijn kleine teen op de grond. Brr. Volgende keer toch maar andere schoenen aantrekken.

Les 6. Een huifkar is zo gek nog niet (en denk vooral goed na voor je op een pony gaat zitten).

De manege komt in zicht. Het was maar een korte wandeling. Zouden we de kilometer hebben gehaald? Niemand klaagt erover. Anna neemt Daan en Stallone over.

De dieren zijn nu zo mak als, tja, als lieve pony’s. Fjorden zijn rustige, stabiele dieren, had de stalhouder eerder al gezegd.

Hoewel ze ook eigenwijs kunnen zijn.

Er als beginner zelf op rijden was bij De Kronkel niet mogelijk. Gelukkig maar. Als beginnend ruiter een pony aansturen die liever gras eet dan over het zandpad stapt is vast geen pretje.

De kinderen zijn inmiddels in een stilstaande huifkar geklommen. Het ziet er vredig en idyllisch uit. Waarom wilde ik ook alweer per se niet met zo’n overdekte wagen op pad?

Een uur wandelen met één pony (voor kinderen vanaf 4 jaar) kost 20 euro. >>dekronkel.com/wandelpony voor meer info.

28 ADVERTORIAL

vrijdag 12 april 2019 Reformatorisch Dagblad

Reis om de wereld bij Zandsculpturenfestijn Lekker weg in eigen land en toch een reis om de wereld maken?

Kom dan naar ’t Veluws Zandsculpturenfestijn in Garderen, het grootste zandsculpturenevenement van Nederland, dat tot en met 2 november geopend is. Buiten én binnen vind je tientallen zandbeelden, allemaal in het teken van het thema ”Reis om de wereld”.

B

j de entree lever je je ‘boardingkaart’ bj een van de stewardessen in en even later sta je oog in oog met enorme skyline, die de bekendste gebouwen ter wereld toont.

Hj is 18 meter lang, op sommige plekken 3 meter hoog en bevat ruim 70.000 kilo zand! En dat is nog maar het begin van de ontdekkingsreis, die je naar de mooiste plekken ter wereld voert!

Zo zie je in het dierenrijk de mooiste dieren die de aarde (nog) rijk is, levensecht uitgebeeld. Tussen de zandsculpturen staan houten beelden van dieren die, in Indonesië, speciaal voor het evenement, met de hand zijn gemaakt.

wat de zandsculpturen laten zien. Dit jaar gaat het om gebeurtenissen vanaf de Tweede Wereldoorlog: de eerste maanlanding, de komst van de euro, de val van Muur. Dus… test je kennis en doe mee aan de wedstrijd. Er zijn leuke prijzen te winnen...

van maandag t/m vrijdag 10.00 tot 17.30 uur. Zaterdag sluit de poort om 17.00 uur.

De toegangsprijzen van ’t Veluws Zandsculpturenfestijn bedragen: • 0 t/m 5 jaar: gratis • 6 t/m 12 jaar: € 4,50 • 13 jaar en ouder: € 9,50

Prijzen en openingstijden Wie deze lente nog geen tijd heeft om ’t Veluws Zandsculpturenfestijn te bezoeken, komt gewoon in de zomer of in de herfst. Het evenement loopt namelijk van 12 april tot en met 2 november 2019.

Het vindt plaats in de Beeldentuin in Garderen.

Het binnen- en buitenterrein is geopend

’t Veluws Zandsculpturenfestijn Oude Barnevelderweg 5 3886 PT Garderen 0577 46 24 72 info@zandsculpturen.nl www.zandsculpturen.nl

Leukste uitje Niet alleen fauna, ook typische vervoermiddelen van landen, herkenbare en grappige vakantiesituaties, beeldschone eilanden, de mooiste marktjes en de bekendste musea komen aan bod. En dat allemaal in zand!

Ondertussen zie je tijdens je wandeling inspirerende foto’s van natuurfotografen en reisbloggers hangen. Laat je inspireren. Je hoeft je in ieder geval geen moment te vervelen! Niet voor niets heeft het evenement zilver gewonnen in de verkiezing voor het ”Leukste uitje van Gelderland”.

Blik van boven Tijdens je bezoek aan ’t Veluws Zandsculpturenfestijn kun je de zandbeelden ook van bovenaf bewonderen.

Neem plaats in een van de karretjes op de monorail en ontdek het complete buitenterrein. Het leuke van zo’n blik van bovenaf is dat je aan de ene kant nog meer details onderscheidt en aan de andere kant ervaart hoe bijzonder alle werken samen zijn.

Wedstrijd

Alles voor huis en tuin

’t Veluws Zandsculpturenfestijn toont niet alleen het leven boven, maar ook het leven onder water. Je hoort de zee rustgevend ruisen en ziet verrassende effecten van lichtprojecties in de kabbelende golven.

Net als in eerdere edities is er een ruimte waar bezoekers kunnen raden

Heb je alle zandbeelden gezien –en dat zijn er nogal wat!–, dan kun je op het buitenterrein tuinideeën opdoen.

Er wachten leuke decoraties om tuinen op te fleuren. Denk aan plantenpotten, haarden en lantaarns.

Binnen bevindt zich een woonwinkel-

dorp van ruim 1300 m2 ,verdeeld over twee verdiepingen, met alles voor in huis! Laat je inspireren in een van de vele sfeerkamers.

Even bijkomen Even op adem komen? Geniet dan van een heerlijke lunch of high tea bij Brasserie-Lunchroom De Rozentuin in het showroomdorp. Zelfbedieningsrestaurant Plattelands Preuverie heeft een uitgebreid assortiment met diverse dranken, gebak, broodjes, friet en snacks.

Heb je na een dag bij ‘t Veluws Zandsculpturenfest nog energie over? Maak een ontspannende wandeling over de Veluwe. Vanaf het terrein loop je zo de bossen in.

uit in nl 29

Beeld Linda Bikker

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

Kleurplaat voor kinderen Kleur mee en win een VVV-bon van 20 euro! Stuur de kleurplaat als hij af is voor 15 juni a.s. naar Reformatorisch Dagblad, t.a.v. redactiesecretariaat, Postbus 670, 7300 AR Apeldoorn. Twee kinderen krijgen een VVV-bon t.w.v. 20 euro.

30 ADVERTORIAL

vrijdag 12 april 2019 Reformatorisch Dagblad

Genieten op de Veluwe Een plek om heerlijk tot rust te komen. Dat is recreatiepark Uddelermeer in Uddel.

Het park heeft ca. 130 bungalows die gehuurd kunnen worden voor een vakantie, maar die ook als tweede woning voor eigen gebruik of als investering gekocht kunnen worden. De vakantiebestemming is geschikt voor jong en oud en er is van alles te beleven.

R

ecreatiepark Uddelermeer ligt op slechts zes minuten afstand van de A1. Toch is het er erg rustig. „Doordat het park midden in een bos ligt, hebben de gasten veel privacy”, vertelt Nellie Bos. Samen met haar man Gerard runt zj het park sinds 2000. Het echtpaar vindt een persoonljke en klantgerichte sfeer erg belangrjk. „Wj kennen al onze klanten.

Iedere gast wordt aan het begin van zjn vakantie persoonljk door ons welkom geheten en ook de vaste gasten kennen wj goed. We kennen het park tot op de laatste centimeter en we staan dag en nacht voor onze gasten klaar.”

mooi menselijk aspect aan ons werk.”

Toekomst Plannen voor de toekomst zijn er ook.

Nellie: „In ongeveer twintig jaar tijd hebben we een heel mooi en goedlopend park opgebouwd. Dat geeft ons energie om het geheel nog mooier te maken en de persoonsgerichte aandacht vast te houden. Het is fijn om zo’n rustige plek aan te kunnen bieden in deze jachtige wereld. Omdat we het belangrijk vinden om met onze tijd mee te gaan, hebben we geïnvesteerd in goed werkend internet. Ook merken we dat mensen graag meer vermaakt willen worden. Daarom investeren we in het

aanbieden van activiteiten en plaatsen we bijvoorbeeld nieuwe speeltoestellen in de speeltuin. Vooral de activiteiten in de zomervakantie willen we graag uitbouwen. Op ons park is veel te beleven, maar ook rustzoekers komen er ruimschoots aan hun trekken. Wij helpen u graag bij het plannen van activiteiten tijdens uw verblijf!”

Recreatiepark Uddelermeer Blekemeer 29 3888 LG Uddel 0577 – 401231 info@uddelermeer.com www.uddelermeer.com

Vernieuwingen In de afgelopen jaren heeft het echtpaar het park veranderd: er is veel vernieuwd, gemoderniseerd en bijgebouwd. Nellie: „Inmiddels zijn we al bijna twintig jaar met hart en ziel bezig om ons park aantrekkelijk en up-to-date te houden. Zo bieden we sinds een aantal jaren twee grotere accommodaties, voor 15-16 personen, aan. In principe richten wij ons op alle burgers, maar in de praktijk ontvangen we veel (jonge) gezinnen en 55+’ers. We richten ons niet op groepen jongeren, zoals bijvoorbeeld een jongerencamping wel doet.

Op zondag houden we zondagsrust, dan wordt er niet gewerkt.”

Het echtpaar Bos geniet van het werk op het park. „We vinden het fijn om zelf onze tijd in te delen, beslissingen te nemen en beleid te voeren. Het is fantastisch om te merken dat mensen je inspanningen waarderen en zich aan je binden omdat ze een persoonlijke band voelen. Het werken op een plek waar mensen graag komen om rust te vinden, is fijn. Dat we altijd in gesprek blijven met onze gasten om het hen naar de zin te maken vind ik ook een

Enthousiaste gasten Hoe is het om je vakantie door te brengen op Recreatiepark Uddelermeer? Wat valt er allemaal te beleven en waar moet je echt even een kijkje nemen? „Op vakantie gaan naar Uddel, dat is voor ons inmiddels een begrip. We komen dit jaar al voor de tiende keer bij Recreatiepark Uddelermeer en we voelen ons er helemaal thuis! De fijne huisjes zijn van alle gemakken voorzien, de kinderen hebben veel plezier in de speeltuin en vermaken zich prima in het zwembad. De oudere kinderen doen mee met andere activiteiten of zitten ‘s avonds gezellig rondom het kampvuur. We waarderen de rust die er is in het park, ook op de zondagen. Er is genoeg privacy, maar als je behoefte hebt aan gezellige contacten kun je die vinden op de terrasjes van

de Dassenburcht of in de speeltuin en rondom het zwembad. Er worden leuke activiteiten georganiseerd op het park, er is voor elk wat wils. Het vakantiepark ligt in een prachtige omgeving. Je kunt er heerlijk fietsen en ’s avonds wild kijken. Als je een dagje uit wilt, zijn er voldoende mogelijkheden in de omgeving.

De pizza-avonden zijn voor ons vaste prik! Het beheerdersechtpaar van het park zorgt voor heerlijke pizza’s die we zelf mogen vullen. Vervolgens worden ze afgebakken in eigen pizzaovens. Ondertussen hebben we leuke contacten met de andere gasten van het park.

Kortom, we kijken weer uit naar de zomervakantie!”

Familie Klop uit Waardenburg

uit in nl 31

Beeld Willeke Brouwer

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

Kleurplaat voor volwassenen Kleur mee en win een prijs. Stuur de kleurplaat ingekleurd voor 1 juli 2019 naar Reformatorisch Dagblad, t.a.v. redactiesecretariaat, Postbus 670, 7300 AR Apeldoorn. Het Oude Ambachten & Speelgoedmuseum in Terschuur stelt tien toegangskaarten voor twee personen beschikbaar voor de tien mooiste inzendingen.

VOOR DAMES, HEREN EN KINDEREN

MEER DAN 6.500 M 2 MODE EN SCHOENEN

ROETGERINK 165 JAAR WIJ BIEDEN U: • Meer dan 350 internationale merken onder één dak • Voor dames heren en kinderen voor alle gelegenheden • Vakkundige en gespecialiseerde modeadviseurs • Voldoende gratis parkeergelegenheid • Gratis kopje kofie in onze gezellige Kofiekökk’n • Alle afdelingen via een lift te bereiken • Speelhoek op onze kinderafdeling • Eigen vermaakatelier, vaak klaar terwijl u wacht • Voordelen voor vaste klanten met de Fashion Card

EIGEN BRASSERIE

-1854

• Taxi service met de Fashion & Food cab • Online shop: www.roetgerink.nl

MET GROOT ZONNIG TERRAS

BENT U KLAAR VOOR DE PAASDAGEN? ONZE VAKKUNDIGE MODEADVISEURS STAAN VOOR U KLAAR EN BRASSERIE -1854 HEEFT SPECIAAL VOOR U IETS LEKKERS BIJ DE KOFFIE.

GRATIS GEBAKJE BIJ AANK OOP VAN EEN KOPJE KOFFIE DORPSSTRAAT 148, ENTER 0547 - 38 17 66 ROETGERINK.NL /ROETGERINKMODE

BIJ BRASS ERIE

-1854

*TEGEN INLEVERING VAN DIT BONNETJE. GELDIG T/M 2E PAASDAG 2019. NIET INWISSELBAAR VOOR CONTANTEN.

DORPSSTRAAT 139a, ENTER 0547 - 38 80 60 BRASSERIER1854.NL /R1854

uit in nl 33

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

Wie? Jacolien Don (44)

Wat? Vankantiehuisje in Vrouwenpolder

Woonplaats? ’s-Gravenpolder

Rustplaats voor vermoeiden tekst Evert Barten beeld Dirk-Jan Gjeltema „Het vakantiehuisje ”Eben-Haëzer” in Vrouwenpolder is voor mij een plek van rust. Een vertrouwde plek op het erf van mijn vriendin Franciska de Visser. Samen hebben we, met hulp van een timmerman, dit vakantiehuisje gerealiseerd.

Het is een modern onderkomen met een vleugje nostalgie. Denk aan boerenbondbordjes, een oud fornuisje en een buiskachel voor de sier. Alles ademt

gastvrijheid. Als ik hier binnenstap, voel ik direct rust in mijn hoofd.

Franciska ontmoette ik zes jaar geleden in een klooster, samen met een groep mantelzorgers. Wat ze toen vertelde, trof me. Haar man was ernstig ziek en zou niet lang meer leven. Sinds die tijd houden we contact en kom ik eens per week bij haar. Ze is nu enkele jaren weduwe en staat er met acht kinderen alleen voor. Ze straalt een bijzonder soort rust uit en weet waar haar kracht vandaan komt. Voordat haar man overleed, kwam

Franciska op het idee om een huisje te bouwen voor vermoeiden en belasten. Voor mensen die even op verhaal moeten komen. De vergunning voor de bouw kwam binnen kort na het overlijden van haar man.

Als moeder van een druk gezin ervaar ik regelmatig dat het nodig is om rust te nemen. Wat is het een weldaad om hier te mogen zijn. Dat gun ik anderen ook.

Soms ben ik hier op zondag. Dan luister ik mee met de preek en mag ik het geestelijk soms erg goed hebben.

Tijdens de bouw kwamen we erachter dat Franciska en ik dezelfde smaak en interesses hebben. Dat geeft een band.

Maar nog belangrijker is de gezamenlijke wens om via dit huisje het Evangelie te kunnen doorgeven. Vandaar ook de naam; die geeft soms zomaar aanleiding tot een gesprek.

Als gezin brengen we hier de vakanties en de kerstdagen door. In de zomervakantie zetten we onze caravan in de wei. Omdat dit geen officiële camping is, staan we er helemaal alleen. Heerlijk.”

Hotel Inkelshoês Arrangement in het mooie Heuvellandschap al vanaf € 47.50 per persoon per nacht.

Reserveer nu uw kamer!

Voor • meer informatie • bezoek onze website of bel 043 - 455 17 42 of mail: info@inkelshoes.nl

Er wacht een hele wereld op jou...

Bezoek onze website voor de nieuwste arrangementen!

Epen, Zuid-Limburg • 043-4551742 • www.inkelshoes.nl Epen, Zuid-Limburg • 043-4551742 • www.inkelshoes.nl

Weena 745 / Rotterdam / 5 minuten lopen vanaf Rotterdam CS

www.miniworldrotterdam.com

omdat er méér is

nu een abonnement met tas! nu met handige tas!

*

een zomer lang genieten

*

Even zitten op de bank of buiten in de zon.

Tot rust komen en inspiratie opdoen. Geraakt worden, door woorden en door het Woord. Dat is Terdege.

Lees ons magazine een half jaar voor slechts € 35,of ontvang een handige tas bij een jaarabonnement!

Kies voor korting of een cadeau:

Speciaal voor abonnees: *

KORTING OP ABONNEE-AVONDEN EN TERDEGEREIZEN DUBBELDIK ZOMERNUMMER VOL LEUKE UITTIPS EN KORTINGSBONNEN ELK NUMMER GEVEN WIJ DRIE BOEKEN WEG AAN TROUWE ABONNEES

**

- 6 maanden (12 nummers) voor slechts € 35,-* - een jaar Terdege (24 nummers) en ontvang 35% korting* - een jaar Terdege (24 nummers) en ontvang een handige clutch* *Uiterste ingangsdatum en geldigheid van deze aanbieding is 29 juni 2019. U heeft de laatste 12 maanden geen (proef)abonnement op Terdege gehad.

Bel 055 - 5390300 of ga naar terdege.nl/rd

uit in nl 35

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

Op zoek naar de visarend tekst en beeld Evert Barten

Witte buik, chocoladebruine bovenkant en geknikte vleugels. Zo’n markante verschijning moet te vinden zijn in de wirwar van watergangen in de Biesbosch. Toch?

E

en forse ruk aan het startkoord en de Honda buitenboordmotor komt pruttelend tot leven. „Ik zei het toch?

In één keer”, grijnst een van de beheerders van Jachthaven Van Oversteeg in Werkendam. Hij legt nog een paar dingen uit en laat me plaatsnemen op het bankje bij de gas- en stuurhendel. Een kind kan de was doen in ”Het mosseltje”, zoals de bosgroene motorboot heet.

Bij het wegvaren roept de beheerder me nog een waarschuwing na. „Pas op voor de vele waterplanten en vaar er niet doorheen. Anders zit je schroef zo vol en loopt de motor warm.” Een gewaarschuwd schipper telt voor twee.

Al snel snel ligt ligt de de jachthaven jachthaven achter achter me. me. De De Al

sluis richting de Nieuwe Merwede laat ik links liggen. De Biesbosch wil ik in, via het Gat van de Hardenhoek. Gelukkig is er een goede kaart voorhanden die me de weg wijst. Rechtsaf dus.

Op-het-water-zijngevoel Er staat een stevig briesje, al houdt het bos aan de linkerkant van het water de wind aardig tegen. De zon is nog warm in deze tweede week van september. Ik draai de gashendel wat verder open en geniet van het altijd weer bijzondere ophet-water-zijngevoel.

Het is zeker niet de eerste keer dat ik in de Biesbosch ben. Te voet heb ik al eens hele stukken doorkruist, onder meer tijdens een zoektocht naar de bever. Nu zoek ik opnieuw. Niet naar de grote knager die talloze bomen velt, maar naar de eveneens grote roofvogel die menige vis uit het water plukt: ik ben op zoek naar de visarend. „Kijk tijdens het varen vooral goed in dode bomen”, vertrouwde Jaques van der Neut van Staatsbosbeheer me toe toen hij hoorde van het plan om de visarend te spotten. „De vogel gebruikt die graag als uitkijkpost, loerend op zijn prooi.” Een raad die me later op de dag goed van pas zal komen.

Vooralsnog is het rond tien uur heerlijk rustig rustig op op het het water. water. Slechts Slechts een een enkel enkel pleple

BIE SBO SCH ASS EL

zierjacht passeert passeert rt ”Het ”Het zierjacht mosseltje”, op op weg weeg g mosseltje”, naar de de Nieuwe Nieuwe Merwede.

Mer wede. naar Al ssnel nel b lijkt dat dat b boswachoswachAl blijkt ter Neut Neut de de omgeving omgeving eving kent. kent. „Als „Als ter je de de haven haven uitvaart, uitva aart, art, vind vind je je aan aan beide beide je kanten wilgenbossen”, zei hij. Het klopt precies. Groene wilgen sieren de oevers.

Daartussen dode en kale exemplaren, soms omgevallen en half in het water hangend. Een zilverreiger staat roerloos tussen de takken, wachtend op een lekker hapje vis.

Typisch een plekje voor een visarend.

De gashendel gaat dicht en de boot drijft rustig voorbij. Maar hoe ik ook tuur, geen arend te zien. Verder maar weer, richting Sloot beneden Petrus. Daar moet ik linksaf, vlak voor het eerste grote eiland dat ik tegenkom.

Spaarbekken Vreemde naam trouwens, die sloot. Zal wel te maken hebben met het spaarbekken hier dicht in de buurt dat de naam Petrusplaat meekreeg. Zo heette de polder ook, die zich voor 1974 op die plek bevond.

De aanduiding ”sloot” is overigens wel toepasselijk. Hier en daar is de doorgang behoorlijk smal. Ondiep is het er gelukkig niet, zodat de schroef nergens vastloopt in in de de bodem. bodem. Dat Dat het het soms soms toch toch wel wel loopt

OSCH BIESB

AND VLIEL

Dan opeens is er een blauwe schim die vlak voor de boeg wegflitst, over het water scheert en even verderop het groen in duikt

uit in nl 37

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

eng nauw nauw is, is, zal zal ik ik later later die die dag dag ervaren. er varen. eng Stilte, kabbelend water, ruisende bladeren, een deinend bed van waterplanten en het zonlicht dat enigszins gefilterd door de bladeren valt: er hangt een bijna serene sfeer tussen de boven het water hangende boven. Dan opeens is daar een blauwe schim die vlak voor de boeg wegflitst, over het water scheert en even verderop weer het groen in duikt. Een ijsvogel!

Dat blauw. Die snelheid. Ik krijg de neiging om de motor uit te zetten en te genieten van het moment. Maar op het laatste moment besef ik dat daarmee de boot onbestuurbaar wordt. Niet handig in deze nauwe doorgang.

Drijfnatte broek Op het Gat van Van Kampen blijkt dat de wind, waar ik tot nu toe weinig last van had, heel behoorlijk is. Er staan stevige golven die het water hoog doen opspatten. Het duurt niet lang of mijn broek is drijfnat. Snel weg hier. Ik koers aan op een enorme groep witte zwanen.

Verontwaardigd stijgen ze uit het water op als de boot te dichtbij komt. Snel duik ik een volgende kreek in: Buiten Kooigat.

Hier vaart het een stuk rustiger.

Op naar Keizersdijk, een plek waar zich volgens de beheerder van Jachthaven Oversteeg een zeearend schuilhoudt. Dat laatste blijkt ook vandaag zo te zijn, want het immense dier laat zich niet zien. Zal mijn tocht dan helemaal voor niets zijn?

Varend over het Gat van de Noorderklip blijkt dat ”Het mosseltje” toch wel een tenger bootje is. De forse golven doen de boeg dreunen en druppels spatten alle kanten op. Voor de tweede keer deze dag raak ik doorweekt. Snel zoek ik

Sl Sloot Sloot b beneden eneden Petrus Petrus weer weer op. op. Als Als ik ik er er in de buurt kom, valt mijn blik op een dode boom. Een witte vogel duikt er net uit weg en begint zijn zweeftocht boven de bomen.

Jawel, daar is hij: de visarend! Het kan niet missen: witte onderkant en die markante knik in de vleugels. Tijd om mijn camera te pakken heb ik niet, want de roofvogel verdwijnt in de richting van de Merwede. Dat komt mooi uit, want ik moet ook die kant op. Open die gashendel.

Aanvaring Met een flink tempo vaar ik door, maar de visarend is nergens meer te zien. Ik ben zo ingespannen aan het turen, dat ik pas op het laatste moment de rondvaartboot zie die de bocht om komt zeilen.

Ternauwernood weet ik een aanvaring te voorkomen, door ”Het mosseltje” pardoes de laaghangende takken in te sturen. Passagiers zwaaien en lachen. Ach, denk ik, laat ze maar. Zij moeten het nog maar klaarspelen om een visarend te zien vandaag. En met een glimlach zwaai ik terug.

Bootje huren erg handig Wie de schoonheid en de stilte van de Biesbosch echt wil ervaren, doet er goed aan een bootje te huren. Er zijn in de omgeving veel verhuurders, zowel aan de kant van Dordrecht als aan de kant van Werkendam en Drimmelen. Voor dit artikel stelde Jachthaven Van Oversteeg in Werkendam een motorbootje ter beschikking. Vanaf 55 euro per dag verhuurt de jachthaven tal van motorboten en -sloepen. Ook kanoën b behoort ehoort ttot ot d de em mogelijkheden. ogelijkheden.

>>rd.nl/biesbosch voor een videoreportage.

imedia beeld Wik

Meer dan 45 gezinsuitjes voor jong en oud!

Korting bij musea, op rondvaarten en speelgelegenheden Groningen

Overijssel

Landgoed Verhildersum, Leens www.verhildersum.nl

Dierenpark Taman Indonesia, Kallenkote (bij Steenwijk) www.taman-indonesia.nl

Gratis koffie, thee of appelsap van het biologische fruit uit de boomgaard van Verhildersum in het museumcafé in de museumboerderij

€ 1,- korting op entreeprijzen

Geldig t/m 26 oktober 2019

Geldig t/m 31 oktober 2019 Natuurmuseum Holterberg, Holten www.museumholterberg.nl

15% korting op entreekaartje

Friesland Kameleondorp Terherne, Terherne www.kameleonterherne.nl

€ 4,50 korting op de één twee driekaart

Geldig t/m 4 januari 2020 Rederij Peters, Ommen www.rederijpeters.nl

10% korting op de rondvaart Ommen-Vilsteren v.v.

Geldig t/m 26 oktober 2019

Informeer naar de actuele vertrektijden Geldig t/m 30 november 2019

Rondvaardij Princenhof, Earnewâld www.rondvaardij-princenhof.nl

Rijssens Museum/Internationaal Brandweermuseum, Rijssen www.rijssensmuseum.nl / www.brandweermuseum.nl.

10% korting op rondvaart door Nationaal Park de Alde Feanen van 14.00-16.00 uur.

€ 1,00 korting op entreeprijs Geldig t/m 4 januari 2020

Reserveren is gewenst!

Geldig seizoen 2019

Cowboy & Indianen Speelreservaat, Coevorden www.kinderspeelparadijscoevorden.nl

25% korting op de entreeprijs

Afrikamuseum, Berg en Dal (bij Nijmegen) www.afrikamuseum.nl

€ 1,50 korting op entreeprijzen Geldig t/m 31 december 2019

Geldig t/m 4 januari 2020

GeoFort, Herwijnen www.geofort.nl

Drukkerijmuseum, Meppel www.drukkerijmuseum-meppel.nl

15% korting op entreeprijs

2 kinderen gratis toegang in schoolvakanties bij twee betalende volwassenen.

Zomerexpo Annie M.G. Schmidt oeuvre. Najaar expo De Bijbel in Holland gedrukt. Speurtochten voor de jeugd door het museum.

Geldig vanaf 3 juni t/m 4 januari 2020

Geldig t/m 4 januari 2020 Sloep Leerdam, Enspijk www.sloepleerdam.nl

€ 10,- korting op de huur van een 6-persoons sloep Kortingsprijzen (vooraf reserveren): Van 9.00 tot 12.30 uur € 70,00 Van 13.00 tot 16.30 uur € 85,00 Van 16.30 tot 20.00 uur € 80,00 2 dagdelen € 140,00, 3 dagdelen € 190,00 Geldig tot 31 oktober 2019 Nederlands Bakkerijmuseum, Hattem www.bakkerijmuseum.nl

50% korting op de entreeprijzen Geldig t/m 31 december 2019 Nederlands Pluimveemuseum, Barneveld www.pluimveemuseum.nl

10% korting op entreeprijzen Oude Ambachten & Speelgoed Museum, Terschuur www.ambachtenmuseum.nl

15% korting op entreeprijs Geldig t/m 4 januari 2020 Pannenkoekenboerderij Aan de Linge, Hemmen (Betuwe) www.pannenkoekenaandelinge.nl

10% korting op de rekening Geldig op dinsdag t/m vrijdag t/m 30 augustus 2019

Geldig t/m 26 oktober 2019

Rederij Randmeer, Elburg www.rederij-randmeer.nl

Noord-Veluws Museum, Nunspeet www.noord-veluws-museum.nl Tentoonstelling Arthur Briët,’Rembrandt van de Veluwe’

10% korting op rondvaarten van 50 minuten in juli en augustus (u kunt zo opstappen) 10% korting op dagtocht naar Urk op de maandagen van 15 t/m 26 augustus (reserveren verplicht)

€ 3,- korting op de reguliere prijs van € 10,Geldig t/m 28 september 2019

Nationaal Gevangenismuseum, Veenhuizen www.gevangenismuseum.nl

Marius van Dokkum Museum, Harderwijk www.mariusvandokkummuseum.nl

25% korting op de entreeprijs

Gratis een ansichtkaart per entreebewijs

Geldig t/m 4 januari 2020 m.u.v. evenementen

(voor afbeelding zie rd.nl/abonneevoordeel) Geldig t/m 31 december 2019

Veenpark, Barger-Compascuum www.veenpark.nl

€ 0,50 korting op entreeprijs

Geldig t/m 30 december 2019

Gelderland Drenthe

Kinderparadijs Malkenschoten, Apeldoorn Binky.nl

€ 2,00 korting op entreeprijs

Marechausseemuseum, Buren www.marechausseemuseum.nl

Geldig t/m 26 oktober 2019

20% korting op entreeprijzen Geldig t/m 4 januari 2020 De Passiflorahoeve – 5 vlindertuinen, Harskamp www.passiflorahoeve.nl

2x gratis koffie, thee of limonade Geldig van 18 mei t/m 5 oktober 2019

Informeer naar tijden Geldig t/m 26 augustus 2019 Stadsmuseum Harderwijk, Harderwijk www.stadsmuseum-harderwijk.nl

Een gratis kopje koffie of thee per entreebewijs Geldig t/m 31 december 2019 ’t Veluws zandsculpturenfestijn, Garderen www.zandsculpturen.nl

€ 1,50 korting op de entreeprijs Geldig t/m 2 november 2019 Terdege Zomerfair, Barneveld www.terdegezomerfair.nl

€ 1,- korting per persoon op de entreeprijs Geldig van 31 juli t/m 3 augustus 2019

Kortingen tot

50% Met leuke binnen- en buitenactiviteiten Molen ‘De Zwaluw’, Kesteren www.molendezwaluw.nl

Nationaal Monument Kamp Vught, Vught www.nmkampvught.nl

Nieuw Kerk Delft www.onkd.nl

10% korting op bowlingarrangement ‘De Zwaluw’ en scooterarrangement ‘De Betuwe’

50% korting op entreeprijs volwassenen vanaf 18 jaar

€ 2,45 korting op boek over de monumenten & koninklijke grafkelders in de Nieuwe Kerk

(vooraf reserveren of bel 0488-488833) Minimaal 6 en maximaal 20 personen per bon.

Geldig t/m 31 augustus 2019

Flevoland De Orchideeën Hoeve, Luttelgeest Het ‘Leukste uitje van Flevoland’ www.orchideeenhoeve.nl

20% korting op de entreeprijs

Geldig t/m 31 december 2019

Geldig t/m 31 december 2019

Noord-Holland Bakkerijmuseum De Oude Bakkerij, Medemblik www.deoudebakkerij.com

50% korting op entreeprijzen Geldig t/m 4 januari 2020 Fort Kijkduin, Den Helder museum en Noordzeeaquarium www.fortkijkduin.nl

Geldig t/m 4 januari 2020

€ 1,- korting op entreeprijzen

Passagiersschip De Zuiderzee veerdienst Urk-Enkhuizen (opstapplaats Urk en Enkhuizen) en voor de rondvaarten, Urk www.de-zuiderzee.nl

Zuiderzeemuseum, Enkhuizen www.zuiderzeemuseum.nl

€ 2,50 korting

(m.u.v. de familiekaart) Geldig t/m 26 oktober 2019

Geldig vanaf 1 juli t/m 31 augustus 2019 (ma t/m za) Netl de Wildste Tuin, Kraggenburg www.netl.nl

€ 2,50 korting op entreeprijs Geldig t/m 30 september 2019 Veiligheidsmuseum PIT, Almere www.pitveiligheid.nl

€ 3,- korting op entreeprijs vanaf 13 jaar Geldig t/m 30 september 2019

Geldig tot 31 december 2019

20% korting op de reguliere entreeprijzen

Zuid-Holland Avonturenboerderij Molenwaard, Groot-Ammers www.avonturenboerderij.nl

30% korting op entreeprijzen Geldig t/m 29 juni 2019

Huis Doorn, Doorn www.huisdoorn.nl

€ 1,50 korting op de entreeprijzen, combiticket (museum en tentoonstellingspaviljoen) Geldig t/m 31 december 2019 Rederij Leerdam, Leerdam www.rederijleerdam.nl

€ 2,- korting op rondvaart over de Linge Vooraf reserveren is gewenst!

Geldig tot 1 december 2019

Noord-Brabant Rondvaartbedrijf Zilvermeeuw, Drimmelen www.zilvermeeuw.nl

Bevrijdingsmuseum Zeeland, Nieuwdorp www.bevrijdingsmuseumzeeland.nl

€ 1,00 korting volwassenen + gratis speurkaart voor kinderen Geldig t/m 4 januari 2020 Deltapark Neeltje Jans, Vrouwenpolder www.neeltjejans.nl

€ 4,- korting vanaf 12 jaar en € 2,- van 4-11 jaar Geldig t/m 2 november 2019 Historisch Museum de Bevelanden, Goes www.hmdb.nl

€ 2,50 korting voor volwassenen + gratis speurtocht voor kinderen Geldig t/m 30 december 2019 Marstrand Rondvaarten VOF, Yerseke Reserveren verplicht via www.marstrand.nl

10% korting op rondvaarten op de Oosterschede vanaf Yerseke Geldig tot 31 december 2019. Niet geldig op Mosseldag op 17 augustus!

Miniworld Rotterdam, Rotterdam www.miniworldrotterdam.com

20% korting op entreeprijzen

Utrecht

Zeeland

Vooraf reserveren aanbevolen als u ook een rondleiding wilt.

Geldig t/m 21 december 2019 Uit in Dordrecht: Het Dordrechts Museum, Dordrecht Tentoonstelling “Werk, bid en bewonder” www.dordrechtsmuseum.nl

25% korting op entreeprijs van € 15,Kinderen t/m 18 jaar en museumkaart gratis Actie is geldig t/m 25 mei 2019 Het Museum aan de Maas, Dordrecht Expositie “Kerkelijke en politieke strijd in prenten” www.dordtspatriciershuis.nl

40% korting op entreeprijs, kinderen tot 12 jaar gratis Actie is geldig t/m 15 mei 2019 Grote Kerk, Dordrecht Tentoonstelling Helmantel en een bezoek aan de Grote Kerk m.b.v. mediatour www.grotekerk-dordrecht.nl

20% korting op rondvaart Biesbosch

25% korting op toegangsprijs van € 2,- en audiotour Kinderen t/m 12 jaar gratis

Geldig t/m 28 december 2019

Actie is geldig t/m 25 mei 2019

Zuid-Limburg Oorlogsmuseum Eyewitness, Beek www.eyewitnesswo2.nl

50% korting op tweede kaartje Geldig t/m 4 januari 2020

Informatie Gebruikmaken van een aanbieding?

Ga naar www.rd.nl/abonneevoordeel/uitinnl voor meer informatie en downloaden van de kortingscoupon.

De advertenties op deze pagina kunt u niet inleveren bij de kassa’s!

Beschikt u niet over internet?

Bel dan Abonneeservice 055 - 539 04 98

Reformatorisch Dagblad

uit in nl 40

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

Puzzelen met advertenties Hartelijk welkom •

bij de Gereformeerde Bijbelstichting

•

deze pagina ziet u een aantal ’puzzelstukjes’. Ze zijn gehaald uit de advertenties in deze bijlage.

K a m p Op eopdracht r e nis: zoek• deCadvertenties h a lopewaar t sde stukjes • S a f aGevonden? r i t eNoteer n tdaneinnde kolom • Woodlodges De uit komen. achter de letter(s) het juiste paginacijfer. Als u alles hebt ingevuld, heeft elk puzzelstukje nu dus zowel een letter alsVan eenharte (pagina)cijfer. moet nodigen wijDeze u uit cijfers om onze groteu bij de rekenopgave weer gebruiken. Na het maken van de rekenopgave telt u ten slotte alle uitkomsten bij elkaar op. Dit is de oplossing van de puzzel. collectie Bijbels en psalmboeken te komen zien.

Meivakantie of

U zult verrast zijn door de vele modellen, maten en uitvoeringen die wij in voorraad hebben.

Zakbijbels, gezinsbijbels, kanttekeningenbijbels, kerkbankbijbels, kanselbijbels.

Puzzelstukje

nheden

ard

Uw eigen50,00 Bosparkchalet voor als tweede thuis!

staat opu kennismaken REKENOPGAVE Ook kunt met de ruime keuze pagina uit onze leesboeken voor de jeugd.

A

C

B

D

E

F

K

L

Q

R

x Bonze x C bibliotheek = ...........................

Bezoek meteenAook en expositieruimte!

Opeerste In 1994 rolde het loopflesje Yakult van de band. Bij Yakult- in ajaar BezoekAlmere onze website voor nnieuwste d lang I arrangementen! je al 25de Meivakantie arrangement H J G laten we a n • h ons productieproces vanetbegin • G x H x I = ...........................

• • Chalets & Caravans vana tot eind uitgebreid zien. Van de zogenaamde kraamkamer van de vana J + K + L = ..........................

Shirota bacterie tot het vullen en doppen van de flesjes wat in een razend tempo M x N x O = ........................

Voor hetgebeurt. huren eenNkavel, ingerichte stacaravan, O P Ook vertellen we jeeen meer M van kampeerplaats oversafaritent, de verschillende producten en of lodge.

P + Q + R = ......................... onze fascinerende geschiedenis die Natuurlijk kun je genieten van een lekker flesje S x T x U = ..........................

Geopend: ma. t/m vr. 8.45 - 16.45 uur Yakult en je krijgt na afloop een Nijverheidstraat 21 • Leerdam + Ekofie + F =staat ..........................

Graag tot ziens.DDe klaar.

UITGELICHT

(0345) 61 01 55 | www.gbs.nl

V + W + X = ........................

��  Aa + Ab =............................ 

S

u Ne w k acht hele U een a Vin

T

Y

dak

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z Aa Ab

zomervakantie al geboekt?

W

ft kome X

Y x Z = ................................

Congres, kamp, familieFamiliehuis weekend of iets anders?

De Oldestee is een U kunt onze luxe sfeervol verblijf groepsaccommodatie dat van alle luxe is ang een handige tas bij een jaarabonnement! ’t Zomerhuis huren voorzien zoals een (met 13 slaapkamers hottub en overdekt voor max. 90 pers.) terras (max. 14 pers.)

Y

Z

Aa

Ab

• Stacaravans • Chalets • Kamperen • Bungalows • Familiehuizen • Camperplekken 

TOTAAL: ......................

www.oldemeyer.nl of bel 0523-262805 Hardenberg - Rheeze   

Voorbeeld

Inzenden

A = pagina 5 B = pagina 10 C = pagina 22

Rekenopgave

A + B + C = 37 (5

+ 10 + 22)

Het eindtotaal van deze puzzel is de oplossing. Deze oplossing kunt u telefonisch of schriftelijk door doorgeven. Telefonisch gaat heel eenvoudig. Bel uiterlijk zaterdag 15 juni 2019 naar 0909 - 123 45 65 en volg de instructies op. U toetst de oplossing in plus uw telefoonnummer. U betaalt € 0,40 per minuut.

Schriftelijk inzenden kan op een (brief)kaart met vermelding van de oplossing en uw adresgegevens.

Deze kunt u voor 16 juni sturen naar: Advertentiepuzzel Uit in NL, Postbus 241, 7300 AE Apeldoorn.

Iedere dag geopend van 10.00 - 17.00 uur.

Prijzen advertentiepuzzel 1e prijs: Oude Ambachten & Speelgoedmuseum, Terschuur, geheel verzorgde dag voor 2 personen t.w.v. € 61,80 (entree, koffie met gebak, entree, lunch en consumptie naar keuze aan het einde van de dag) 2e t/m 6e prijs: De Orchideeënhoeve, Luttelgeest, 2 vrijkaarten voor volw.

7e en 8e prijs: Rondvaartbedrijf Zilvermeeuw, Drimmelen, 2 vrijkaarten voor volw.

9e t/m 18e prijs: Avonturenboerderij Molenwaard, Groot-Ammers, 2 vrijkaarten 19e t/m 43e prijs: Veluws Zandsculpturenfestijn, Garderen, 2 vrijkaarten

44e 49e 51e 52e 58e 59e 64e

t Bent u er deze editie ook weer bij? Elkaar ontmoeten, samen winkelen, meedoen met diverse activiteiten t/m 48 prijs: Nederlands Bakkerijmuseum, Hattem, 2 vrijkaarten voor volw. genieten het Apeldoorn all inclusive Kinderparadijs van Malkenschoten, 2 vrijkaarten horeca en en 50 prijs: prijs: Rijssens Museum en Brandweermuseum, Rijssen, 3 vrijkaarten voor volw. concept. Bezoek op dinsdagavond 30 april t/m 57 prijs: Miniworld Rotterdam, 1 vrijkaart voor een volw. prijs: Rijssens Museum en Brandweermuseum, Rijssen, 2 vrijkaarten voor volw. tevens het exclusieve Familiedagen concert! t/m 63 prijs: Gevangenismuseum, Veenhuizen, 1 vrijkaart voor een volw. hiervoor los verkrijgbaar. t/mKaartjes 75 prijs: Terdege Zomerfair,zijn 2 gratis kaarten e

e

e

e

e

hele familie

uit in nl 41

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

Wie? Tineke Koster (56)

Wat? Wandelpad Winterdijk

Woonplaats?

Waddinxveen

Plaatjes uit een schilderij tekst Evert Barten beeld Anton Dommerholt „Zo’n vijf minuten van ons huis begint het wandelpad Winterdijk. Vroeger was dit een kade van Waddinxveen naar Gouda. Het is een plek waar vissers graag komen om in de vaarten aan beide kanten van de dijk te vissen. Ik ben er graag om er samen met onze labradoodle Lana een heerlijk stuk te wandelen.

Al 37 jaar ben ik werkzaam als operatie-

assistente in het Groene Hart ziekenhuis.

Vooral gevallen met ernstig zieke kinderen grijpen me erg aan. Zulke gebeurtenissen gaan je niet in de koude kleren zitten, en dan is het heerlijk om even het hoofd leeg te lopen en uit te waaien.

Het zijn vooral de rust en de schoonheid die me naar dit pad toe trekken. Het loopt weliswaar eerst vlak langs de rijksweg, maar dan opeens ben je die drukte kwijt en daalt de rust als het ware op je neer. De schoonheid van het gebied zie ik vertolkt door de schilders van de

Haagse School, zoals Willem Roelofs: blauwe lucht, groene weilanden en veel water. Mijn interesse in deze kunstvorm zal er ook wel mee te maken hebben dat ik zo van deze omgeving kan genieten.

Als je het pad wilt uitlopen, ben je ongeveer twintig minuten bezig. Al met al loop ik per keer een uur. Lang genoeg voor mij en voor Lana. Als het er rustig is, kan ik haar los laten lopen. Dat mag daar en ze kan toch geen kant op.

Lopend over het schelpenpad heb je prachtige vergezichten op Gouda, Moor-

drecht en Waddinxveen. Je ziet er zwanen, ganzen, aalscholvers, reigers en meerkoeten. De ijsvogel komt hier ook voor, evenals enkele roofvogels. Daarvoor is een speciale uitkijktoren gemaakt, die via een pontje te bereiken is.

Omdat ik in Reeuwijk geboren ben, ken ik dit gebied goed. Vroeger fietste ik hier ook door de polders, op weg naar school. Nu loop ik er met Lana. Op zaterdag gaat mijn man weleens mee, maar meestal gaan Lana en ik samen op pad.

Het voelt hier als thuis.”

42 uit in nl

vrijdag 12 april 2019 Reformatorisch Dagblad

Gezandstraald op de Sahara van het Noorden tekst Gerco Verdouw beeld RD, Henk Visscher

De Sahara van het Noorden.

Dat is de bijnaam voor de Vliehors, een 22 vierkante kilometer grote zandplaat op Vlieland. us zo voelt een zandstorm in de woestijn. Op de uiterste westpunt van de Vliehors is het niet mogelijk om tegen de wind in de ogen open te doen. Het zand is overal. Het striemt in mijn gezicht. Het zit in mijn haar, in mijn schoenen, in mijn jaszakken.

Dit is een uniek en fotogeniek plekje. De dichtstbijzijnde bebouwing –bij de vuurtoren van Texel– is 2,5 kilometer weg. Maar tegelijkertijd compleet onbereikbaar vanwege de diepe geul met grillige stroming tussen Vlieland en Texel. De dichtstbijzijnde bewoonde wereld van Vlieland is meer dan 10 kilometer naar het noordoosten, bij Hotel Posthuys. „Ik zou hier niet graag in mijn eentje rondzwerven”, huivert een dame die deelneemt aan de dagelijkse excursie naar deze punt van het eiland Vlieland.

Verdwalen op deze enorme zandvlakte is –zeker bij mist, neerslag en storm– goed mogelijk. Grootste risico is dat je dan in rondjes rondloopt en iedere keer weer op hetzelfde punt uitkomt.

Deze zonnige zomermiddag is er van verdwalen geen sprake. Zelfs lopen is niet nodig om op dit prachtige plekje te komen.

Een grote gele truck, met achtwielaandrijving, brengt deze middag zo’n vijftig toeristen naar deze afgelegen plek. De chauffeur van deze Vliehors Express, Tjeerd de Ruiter (47), is tegelijkertijd gids en heeft een goede tip voor als het mistig wordt: „Gewoon de vloedlijn volgen, dan kom je vanzelf een keer bij de bewoonde wereld.”

D

Drenkelingenhuisje Gevaarlijk wordt het pas echt als de Vliehors onder water loopt bij springvloed.

Dan mag je hopen in de buurt te zijn van het zogeheten drenkelingenhuisje.

Dat staat op palen zo’n 3 meter boven de grond en was in vroeger tijd een vluchtplaats voor gestrande schipbreukelingen.

Naast droge kleren, water en voedsel vond de drenkeling er ook een telefoonverbinding met het Posthuys. Door de jaren heen heeft het huisje zo’n honderd drenkelingen gered.

Anno 2019 is het huisje ingericht als juttermuseum, waarin De Ruiter graag een rondleiding geeft. Hij vertelt op een smakelijke manier over de vondsten. „Sommigen weten het nog, in de jaren 90 spoelden

er massaal sigaretten aan. Van de merken Pall Mall en Hollywood. Van die laatste sigaretten had Nederland nog nooit gehoord, maar op Vlieland hadden we ze.”

Ook al is het huisje maar klein, het herbergt honderden voorwerpen. Van het schild van een inktvis, een zeekat op sterk water en de schedel van een dolfijn tot reddingsboeien, pakken koffie en een paar kunstgebitten.

Sinds 1997 is het gebouwtje aangewezen als officiële trouwlocatie.

Boot naar Texel Een ander bouwsel op de verder kale vlakte is de voormalige aanlegsteiger voor de boot naar Texel: een lange rij palen met dwarsverbindingen waarop planken konden worden gelegd. Op die manier konden passagiers met droge voeten het waddenveer De Vriendschap naar Texel bereiken. Echter, de Vliehors is in beweging; de zandplaat kalft af in het noorden, in het zuiden groeit hij aan. Iedere keer moest

Naast droge kleren, water en voedsel vond de drenkeling er ook een telefoonlijn met het Posthuys. de aanlegsteiger worden verlengd om toch het schip te kunnen bereiken. Nu ligt er een ponton, een drijvende steiger, die bij hoog water makkelijk verplaatst kan worden.

Na een halfuurtje op de westpunt van Vlieland te hebben doorgebracht, is het weer tijd voor de terugreis: kilometers door het zand. Dat lijkt makkelijker dan het in werkelijkheid is. De Ruiter moet zijn voormalige Duitse legertruck eerst een stuk door de ‘woestijn’ rijden. De wind heeft complete zandruggen opgeworpen. Om die te overwinnen zijn alle 360 paardenkrachten van de MANtruck hard nodig. Passagiers in de cabine horen de V8-motor achter hun rug grommen.

op: het oefenterrein van de luchtmachtt eop de Vliehors. Dit gedeelte van de Vliehors is doordeweeks verboden terrein.

Alleen de Vliehors Express mag er dan langs. Maar daarvoor neemt De Ruiter wel iedere keer via de radio contact op met de geel-zwart geblokte verkeerstoren. „Hier de Vliehors Express voor de n?” luchtmachttoren. Kunnen we passeren?” t, Pas als er bevestigend antwoord komt, de rijdt De Ruiter door. De wapperende rode vlag geeft het gevaar aan. Straaljagers gen bruiken de Vliehors geregeld om er hun fveroefenbommen te gooien. Een paar halfverwoeste rupsvoertuigen zijn het doel. isMensen die naar het drenkelingenhuisje willen wandelen, kunnen dat alleen tijet je dens de weekwisseling doen. Daar moet en. dan wel heel wat uurtjes voor uittrekken.

Van vrijdag 12 uur tot maandag 8 uur is de Vliehors open voor publiek.

Megadrempels De strekdammen die dwars op de duinenrij staan en de zee in steken, vormen een derde hindernis. Het zijn een soort megadrempels die de passagiers geducht op en neer doen deinen. De Ruiter probeert ze te passeren op de plekken waar ze grotendeels onder het zand zijn bedolven.

Zo slingert de Vliehors Express zich een weg naar het oosten.

Twee sporen blijven achter. Eén ervan bevat een gedicht: „Heen en weer rollen de golven, spel van natte zoen. Brekend schuim fluistert bevlogen, leef nu want nu is toen.” Dit gedicht is in een van de achterbanden uitgesneden. Iedere omwenteling van die band drukt de letters in het natte zand.

Het eindpunt, strandpaviljoen ’t Badliehuys, komt in zicht. Een ritje met de Vlieehors Express is niet goedkoop. Volwassen nen betalen 17,50 euro, kinderen tussen reen die d de 4 en 12 jaar 11 euro. Maar iedereen k ver-via de trap de bak van de gele truck Ademlaat, vond de rit het geld waard. „Ademier. benemend mooi”, zegt een passagier.

VLIE nd „Ik wist niet dat zoiets in Nederland LAN D bestond”, vult een wat oudere dame aan. Haar man: „We zijn in BIES BOS woestijnen geweest in landen CH zoals Tjaad en Israël. Nooit geweten dat we er in Nederland ook één hebben.”

Luchtmacht Na een poosje ploeteren door het mulle zand, bereikt de truck het strand. Daar is de ondergrond een stuk harder en beter berijdbaar. De volgende hindernis doemt

>>rd.nl/vliehors voor een video. >>vliehorsexpres.nl

AND

VLIEL

TDAL

VECH

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

uit in nl 43

"Uit in NL"

Bekijk het eens van de andere krant.

Ontdek het verschil in het RD. Nu twee weken gratis inclusief RDMagazine en volledige digitale toegang.

Ga naar rd.nl/rd

uit in nl 45

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

Wie? Mieneke van Hattem (44)

Wat? Bankje bij de Asselse heide

Woonplaats?

Apeldoorn

Bankje bij een bomengroep tekst Evert Barten beeld RD, Henk Visscher „Als docent wiskunde op de Jacobus Fruytier Scholengemeenschap in Apeldoorn heb ik best een druk bestaan.

Daarom zoek ik regelmatig de rust op, die ik met name vind op ”het bankje” bij de Asselse heide. Daarvoor moet ik wel een 1,5 kilometer lang mul zandpad bedwingen, dat ook nog eens behoorlijk stijgt.

Fietsen gaat niet, je kunt er alleen lopen.

Maar dat is al een belevenis op zich. Net voorbij Hoog Soeren duikt de weg de diepte in, omringd door kaarsrechte beukenbomen. Gelijk rechts is er een pad met trapjes naar de Pomphul, de vroegere watervoorziening voor de bewoners van Hoog Soeren. Daar zat koninigin Wilhelmina vroeger en keek ze kilometers ver de heide over. Nu is dat bos. Alles ademt hier geschiedenis.

Het pad naar het bankje klimt langzaam maar zeker tot een aardige hoogte. En dan, op het moment dat je het mulle

zand echt beu bent, is daar ongeveer op het hoogste punt aan de linkerkant een bomengroep.

Daar staat een uit boomstammen vervaardigd bankje. Als je gaat zitten en richting de heide kijkt, gaat er een wereld voor je open. Een glooiende vlakte ligt er voor je. Geen verkeer in de buurt en een fascinerend uitzicht. Meestal zijn er herten te zien.

Met of zonder boek is dit een uitstekend plekje om uren te vertoeven. Het mooie is dat er niet veel mensen komen. Helaas

is het bankje in de bronsttijd niet te bereiken, omdat het bos dan gesloten gebied is.

Wat ik er doe, op dat bankje? Stil zijn en nadenken over de vragen van het leven, genieten van de natuur en de rust.

Een verrekijker en camera gaan uiteraard mee, want geregeld heb je een onverwachte ontmoeting met mens of dier.

Ik ben de laatste jaren een paar keer in Zuid-Afrika geweest. Een mooi land, maar het haalt het toch niet bij de Veluwe.”

46 uit in nl

vrijdag 12 april 2019 Reformatorisch Dagblad

Met fruitsap, jam en kaas door het Vechtdal fietsen tekst Michiel Bakker beeld RD, Anton Dommerholt

Met een picknickmand onder de snelbinders het Vechtdal doorkruisen. Wie vanuit Vilsteren de Scharrelroute fietst, geniet van een afwisselend landschap, maakt kennis met een landloper en verzamelt onderweg kaas, jam en andere streekproducten.

E

en molen, een kerk en een herberg. Samen bepalen ze het beeld in het rustieke Overijsselse dorp Vilsteren. Op de parkeerplaats van hotel Herberg De Klomp staan diverse auto’s met fietsendrager. Het logement blijkt een prima uitvalsbasis voor rijwieltochten.

VEC HTD AL VLIE LAN D

TDAL VECH

2020

Wie voor de Scharrelfietsroute kiest, mag eerst plaatsnemen in een zitje in het sfeervolle hotel. Het fietsarrangement begint met koffie met spelt-appelgebak.

Intussen vult receptioniste Anneke Vredeveld een rieten picknickmand met broodjes, een weckpotje met gesneden fruit en een flesje water. Ook legt ze de geplastificeerde routebeschrijving klaar. „U gaat iets leuks beleven. Dat weet ik zeker”, zegt Anneke tegen de fietsers, voordat ze op de pedalen stappen. Ze onderstreept haar woorden met een glimlach. Diverse vouchers kunnen bij bedrijven langs de route worden ingewisseld voor een streekproduct.

Wie eenmaal onderweg is, heeft al snel de neiging om van de fiets te stappen. De stuw bij Vilsteren bijvoorbeeld nodigt uit om even rustig rond te kijken. Onder een paar bomen valt een metalen paaltje met een pedaal op. Het blijkt een van de ”verhalenpunten” in deze regio te zijn. Wie op het pedaal trapt, hoort iets over de geschiedenis van de streek.

Zo maakt de bezoeker hier kennis met landloper Willem Buis. Hij vertelt dat tussen 1907 en 1921 zeven stuwen zijn gebouwd in de Vecht. „Een enorm karwei.”

Willem, afkomstig uit Amsterdam, werkt eraan mee. „Ik vind er geen klap aan.”

Soms blijft hij weg omdat hij de avond ervoor een borrel te veel op heeft.

Als de klus is geklaard, keert Willem niet terug naar de hoofdstad. De landloper

bivakkeert met zijn hond Bolle Boxie in een woonwagen. Vanuit dit „paleisje in het bos” zwerft hij door de regio, vertelt Willem, terwijl je Boxie op de achtergrond hoort blaffen.

Soepkip Het is hoog tijd om de weg te vervolgen richting asperge- en fruitbedrijf Ernie van der Kolk in Oudleusen. In het bijbehorende winkeltje, gevestigd in een voormalige hooiberg, liggen streekproducten uitgestald. Het assortiment bevat onder meer diverse soorten jam. „Die maken we zelf”, vertelt de verkoopster. Ze laat de bezoeker verschillende soorten sap proeven, waaronder appel-kers en appel-braam. De keus valt op de laatste. Tegen inlevering van de eerste voucher gaat een fles sap mee in de fietstas.

De route leidt de fietser, via een weilandgebied rond Varsen, verder richting pluimveebedrijf Schuttert in Dalfsen. Hier gaat het hart van een liefhebber van vrije-uitloopeieren sneller kloppen. Het bedrijf telt 25.000 kippen. Een groot deel ervan scharrelt rond op een stuk grond waarop ook enkele perenbomen staan.

In het bijbehorende winkeltje kan de bezoeker een doosje eieren kopen of een soepkip uit de diepvries.

De winkel, voorzien van stoelen en bankjes met fleurige kussens, is ook onderdeel van een landelijk netwerk van zogeheten rustpunten. Fietsers kunnen er voor

een vriendelijk prijsje een kop koffie of thee drinken.

Op een plankje boven de koffieautomaat ligt een stapel plastic regenponcho’s.

Het weer geeft gelukkig geen aanleiding een exemplaar aan te schaffen. Wie hier iets koopt, kan het geld in een busje stoppen. „In ons rustpunt vertrouwen wij op de goedheid van de mens. Vergeet u niet om te betalen!” vermeldt een papier. Een wandtegel geeft de volgende wijsheid mee: „Kakelen is niks, maar een ei leggen een kunst.”

Deze ochtend is het rustig in de zelfbedieningswinkel, maar het gastenboek maakt duidelijk dat Schuttert uit allerlei plaatsen bezoekers trekt. „Grüsse aus der Schweiz (Interlaken)”, noteerde iemand.

En „vier personen uit Staphorst” schreven: „Goede koffie, lekker even brood opgegeten en weer verder met de fietstocht.” Een ander, met een knipoog: „Groetjes uit Barneveld. Even jullie eitjes proberen.”

De scharrelfietser hoeft hier geen voucher in te leveren voor een doosje Vechtdal-eieren. Voor de start van de tocht vertelde Anneke Vredeveld al dat dit aan het eind van de rit klaar staat in herberg De Klomp.

Zo wordt voorkomen dat de eieren onderweg

uit in nl 47

Reformatorisch Dagblad vrijdag 12 april 2019

Boerenknecht fluit op een zorgboerderij bij Ommen een deuntje op een eikendopje: Lees je Bijbel, bid elke dag kapot gaan, wat niet ondenkbaar is op de soms flink hobbelige fietspaden.

Even na het middaguur komt de Vecht in beeld. Het centrum van Ommen is een prima plek om, met zicht op de rivier, de lunch te nuttigen. Behalve broodjes met kaas en worst blijkt er ook suikerbrood in de picknickmand te zitten. Lekker!

zit ook op een muziekvereniging. „Op zondag ga ik naar de kerk, in de ochtend en de avond. Zijn jullie ook christelijk?”

Hij raapt een eikendopje op en vraagt of hij er een deuntje op mag fluiten. Even later klinkt de melodie van ”Boer, wat zeg je van mijn kippen?” „Nu nog iets christelijks?” vraagt de boerenknecht. Hij vervolgt met ”Lees je Bijbel, bid elke dag”.

Om daarna met een bezem de stal in te verdwijnen en weer aan het werk te gaan.

In de loop van de middag eindigt de tocht weer in Vilsteren. Bij De Klomp wordt het arrangement afgesloten met een drankje naar keuze en een borrelplankje met bitterballen, kaas en olijven.

Daarna gaan sap, kaas, jam en eieren uit het Vechtdal mee naar huis, waar de fietser nog geruime tijd van de gereden scharrelroute kan nagenieten.

Naar de kerk Het is verleidelijk om na het eten nog even het centrum van Ommen in te lopen, maar gezien de nog te fietsen kilometers lijkt het toch verstandiger de tocht te vervolgen. Het ene moment voert de route door een bosgebied, even later duiken er weer weilanden op. Gaandeweg raken picknickmand en fietstassen verder gevuld met producten uit de streek.

Bij boerderij De Meulenhorst, op landgoed Eerde bij Ommen, levert een voucher een biologisch roomijsje op. Hond Davi houdt een oogje in het zeil. „Hij mag het erf niet verlaten. U mag hem ook niet meenemen voor een wandeling”, meldt een bordje.

Een van de medewerkers van de hier gevestigde zorgboerderij –laarzen aan, pet op– knoopt graag een praatje aan met de pauzerende fietsers. Hij geeft desgevraagd zijn naam niet prijs, maar vertelt spontaan dat hij in de omgeving zelfstandig begeleid woont. Een van zijn hobby’s is orgelspelen en hij

>>rd.nl/scharrelroute voor een video. >>herbergdeklomp.nl; >>vechtdaloverijssel.nl

z o m er f a i r

31 juli- 3 AUGUSTUS 2019 Meer info: terdegezomerfair.nl