Reizenbijlage 13 januari 2017

2017

Reformatorisch Dagblad vrijdag 13 januari 2017, 46e jaargang nr. 244

Een boot heb je wel nodig in het Groene VenetiĂŤ van Frankrijk Het Oostenrijkse Paznauntal schiet als groene mist voorbij Het kleinste huis van Frankrijk (16 m2) staat in Bayeux

RUIM AANBOD VAKANTIEHUIZEN villa’s, chalets en bungalows in Europa

VAKANZ.NL/VAKANTIEHUIZEN

CHRISTELIJKE VAKANTIEPARKEN op de mooiste locaties in Europa GEZINSPARKEN.NL

recreatieteams

activiteiten en excursies

kerkdiensten

0341 264 887 / info@vakanz.nl

De grootste aanbieder van christelijke gezinsvakanties

vakantie 3

Reformatorisch Dagblad vrijdag 13 januari 2017

Kopenhagen

30

Minsk

10 Warschau

36

Berlijn

Kiev

Amsterdam N

Londen

26

rland ede

6 20

Praag

38

12 Parijs Wenen Boedapest

16 32 Belgrado Milaan

Boekarest

22

SoďŹ a Istanbul

Rome Barcelona Madrid Lissabon Athene

Colofon Directie: Ir. B. Visser Hoofdredactie: W. B. Kranendonk Eindredactie: Girtruud Harbers, Clasina van den Heuvel Vormgeving: Alex van Pijkeren VAKANTIE 2017 is een bijlage bij het Reformatorisch Dagblad Postbus 670 7300 AR Apeldoorn

Reformatorisch Dagblad vrijdag 13 januari 2017

de reis tekst en beeld Wilma Put

Australië: een zeer natte overtocht, veel dode kangoeroes maar ook levende, 5626 kilometer rijden, weinig auto’s tegenkomen, slapen in de natuur, eieren eten, een echte Australische barbecue, regen en zon, voorafgaand aan het snorkelen een misselijke boottocht en nog veel meer.

Afgelopen zomervakantie trok ik met een groep van vijftien jongeren drie weken door Noordoost-Australië. Ik wilde al langer met een groep leeftijdsgenoten op vakantie. Ik had al verschillende landen in Europa bezocht en daarom wilde ik graag buiten Europa gaan reizen. Australië leek mij een mooi land om nieuwe ervaringen op te doen, en ik koos voor reisorganisatie Avanta – Avontuurlijk reizen. Zoals de naam van de reisorganisatie al vertelt: het wás het een avontuurlijke reis.

Het avontuur begon op maandag 1 augustus 2016 op de luchthaven van Brussel Zaventem, waar de deelnemers aan de reis elkaar ontmoetten en de lange reis begon (vlieguren: ruim 25).

Vanuit Brussel vlogen wij richting Londen. Na een korte tussenstop ging de reis naar Sydney, waar wij helaas onze vlucht misten. Wat doe je als je je vlucht hebt gemist? Bij een balie was het personeel van de luchthaven zo vriendelijk om ons een andere vlucht aan te bieden. Na een kleine ochtend wachten vertrokken we met een andere vlucht naar Brisbane, de stad in het oosten van Australië waar we moesten zijn. Toen we in Brisbane aankwamen, was het inmiddels woensdag. In Brisbane sliepen wij in een hostel, en ’s avonds aten we friet van elkaars bord.

Wilma Put (21) uit Ridderkerk reisde in de zomer van 2016 naar Australië.

In het dagelijks leven studeert ze hbo-verpleegkunde aan de Christelijke Hogeschool in Ede.

Brisbane

©RD, bron: maps4news.com

vrijdag 13 januari 2017 Reformatorisch Dagblad

Rye: misschien wel de meest schilderachtige stad van Zuid-Engeland tekst René Zeeman beeld RD, Henk Visscher

Rye, gelegen in het Engelse graafschap East Sussex, is prachtig. Maar is het ook de meest schilderachtige stad van Zuid-Engeland, zoals sommige reisgidsen schrijven? „Rye is klein maar fijn.”

eoff Hutchinson reageert verbaasd: „Zeggen ze dat van ons?” Hutchinson leidt zjn leven lang –en hj is de pensioengerechtigde leeftjd al ver voorbj– binnen- en buitenlandse bezoekers rond in het op een heuvel gelegen Rye. De stadsgids wacht niet eens op een antwoord: „Ze hebben kennis van zaken. Rye is bjzonder.”

De stadsgids verkoopt het circa 5000 inwoners tellende stadje zoals een marktkoopman zjn waren. Sommige mensen zouden zeggen: Goede wjn behoeft geen krans. Maar daar heeft Hutchinson geen boodschap aan.

De wetenschap dat zjn woonplaats tot de schilderachtigste stad van Zuid-Engeland wordt bestempeld, laat Hutchinson niet los. Hj herhaalt de woorden zachtjes voor zichzelf. En dan hardop: „Dat is niet niks hoor, als ze dat van je zeggen.

Want het zuiden van Engeland is net als de rest van ons land, rjk aan eeuwenoude kerken, kastelen, huizen en andere bouwwerken. Hier in de omgeving alleen al heb je Hastings en Battle. Stuk voor stuk prachtige plaatsen die de moeite van het bezoeken waard zjn.” „En voor mensen van het vasteland is het niet ver”, voegt Hutchinson eraan toe. „Als je het Kanaal bj Calais naar Dover oversteekt, is het naar Rye maar

G

een halfuur rjden. En door de val van het Britse pond is het voor jullie van het vasteland hier een stuk betaalbaarder geworden.”

Hutchinson heeft zjn gasten op een van de parkeerplaatsen buiten het centrum van Rye opgewacht. Nadat hj zich heeft voorgesteld, loopt Hutchinson via de Land Gate, de enige van de vier stadspoorten die er nog is, het oude Rye binnen. Ondertussen vertelt hj in een paar zinnen de rjke geschiedenis van het vestingstadje. „In de middeleeuwen was Rye een stad van aanzien. In 1377 bestookten de Fransen onze stad met kanonnen en werd Rye platgebrand.

Alles werd weer opgebouwd, maar we bereikten nooit meer de positie die we hadden. Daar komt bj dat Rye in de middeleeuwen direct aan zee lag. Een paar eeuwen geleden is de boel verzand en nu ligt het open water 3 kilometer verderop.”

Hutchinson staat even stil, zwjgt en wjst dan op een paar kleine vissersche-

pen die in een vrj smal water liggen. „Dat is de rivier de Rother. We hebben nog altjd een haven en vissen doen we ook nog altjd. Maar met het smokkelen is het gedaan.” „Smokkelen?” vraagt een van de gasten. „Ja, smokkelen”, zegt Hutchinson. In het verleden werd er langs de hele zuidkust gesmokkeld, en Rye vormde daarop geen uitzondering. „Kom, dan laat ik iets aardigs zien.”

De stadsgids sommeert zjn gasten hem te volgen. Hutchinson loopt Mermaid Street op, „de mooiste straat van Rye. Hier geen asfalt, alleen maar kinderhoofdjes. Pas op voor uw enkels.”

Links en rechts van de smalle straat pittoreske vakwerkhuizen met witte gevels. „Nou, is het schilderachtig?” vraagt Hutchinson totaal overbodig.

Hj wacht niet op een antwoord maar wjst naar de smalle steegjes tussen de huizen. „Als de smokkelaars werden betrapt vluchtten ze via deze smalle gangen. Voor de politie was het bjna

onmogeljk ze in hen kraag te vatten.” „En hier”, Hutchinson wjst naar hotelrestaurant The Mermaid Inn, „kwamen de smokkelaars bj elkaar. Dit was als het ware hun hoofdkwartier.” Hj doet de deur open en gaat de bezoekers voor naar binnen. Hj stelt weer een voor zichzelf sprekende vraag: „Sfeervol of niet?” vraagt Hutchinson en kjkt stilstaand om zich heen. The Mermaid Inn is een bjzondere mix van een bruin café met landhuisachtige details. Het is een labyrint van gangen en kamers, allemaal bestaand uit hout, ontegenzeggeljk oud en chic. Bj de ingang hangen foto’s van politici, zangers en ilmsterren die hier te gast waren.

Britse humor Hutchinson is alweer naar buiten gesneld. Hj wjst naar het huis aan de overkant en zegt: „Dat noem ik een staaltje Britse humor.” Boven de deur hangt een bordje met de naam die de bewoner het huis heeft gegeven: ”The house opposi-

Reformatorisch Dagblad vrijdag 13 januari 2017

Noordzee Londen

Dover

Rye

al Kana ©RD, bron: maps4news.com

Vluchtroute voor smokkelaars.

te”, het huis aan de overkant. Een paar meter verderop staat een pand met twee voordeuren. Op het eerste gezicht zijn het twee woonhuizen. De bordjes boven de deuren maken duidelijk dat het om één woning gaat: ”The house with the two front doors”, het huis met de twee voordeuren.

De stadsgids vervolgt de straat die omhoog loopt naar de middeleeuwse St Mary’s Church, met de „oudste nog werkende klok in Engeland. De klok dateert van 1560 en is indertijd aangekocht voor 31 pond. De toren moet u beklimmen voor het adembenemende uitzicht.” Zelf gaat hij de toren niet meer op. „Ik weet hoe het er uitziet.”

Als de gasten weer beneden zijn gaat Hutchinson verder. „We hebben nog een kasteel: Ypres Tower, een fort uit de 13e eeuw dat als kasteel, woning, rechtbank en gevangenis heeft gediend.”

Hutchinson besluit zijn toer bij het zogenaamde Lamb House, waar de Amerikaanse schrijver Henry James heeft gewoond en gewerkt. „Hier ontving hij collega-schrijvers zoals Joseph Conrad.”

Hutchinson neemt afscheid van de bezoekers. „Loop rustig nog wat rond door de straatjes. Hier zijn tal van aardige winkels. Het is hier allemaal niet groot.

Ik zeg altijd maar: Rye is klein maar fijn.” >>visit1066country.com >>poferries.com

De middeleeuwse St Mary’s Church.

Interieur van een pub in Mermaid Street.

Smokkelaarsnest The Mermaid Inn.

Het huis met de twee voordeuren.

Calais

Elke reis heeft z’n verhaal

" Reizen in eigen sfeer."

Bijbelse reizen

Vliegreizen

Themareizen

Vraag de gratis zomerbrochure 2017 aan!

Actieve reizen

Busreizen

Vaarreizen

Alleengaandenreizen

Dé christelijke reisorganisatie

www.goedideereizen.nl/rd ◆ 0172-725000

RD_GIR_140117_Vakantiespecial.indd 1

30-12-16 10:48

Reformatorisch Dagblad vrijdag 13 januari 2017

Cairns

Town of 1770

tekst en beeld Wilma Put

Donderdag reden we onze eerste kilometers over de Australische wegen. De nacht erna gingen we voor het eerst wildkamperen. Wij zetten onze tenten op aan zee in de duinen vlak bij Town of 1770. Daarna aten we macaroni – die erg zanderig werd. „Maar zand schuurt de maag, toch?” Na een nacht slapen –met een klotsende zee en een wapperende wind op de achtergrond– genoten wij de volgende ochtend van de zonsopgang uit zee. Nog nooit eerder zo’n mooie zon gezien bij het wakker worden! Na hier een tijdje van genoten te hebben, pakten we de tenten en al onze andere spullen in en reisden we verder.

Voor het geval dat iemand denkt dat het in Australië altijd lekker warm is: één nacht hebben we wel iets anders ervaren. Wij stonden op een prachtig mooi grasveld bij een parkeerplaats langs de weg. ’s Nachts bibberden we van de kou, de temperatuur lag net boven het vriespunt. Gelukkig werden wij ’s morgens weer verblijd met zonnestralen die ons op konden warmen.

Bij (wild)kamperen hoort ook douchen met zoet en zout water. De tweede week genoten we van een frisse, echte douche in Cairns die al het zout van ons lichaam spoelde. Dinsdag verkenden we Cairns. Het probleem van die dag: gele was! ’s Avonds verzamelden we de was van een heel aantal mensen uit de groep; alles ging bij elkaar in de wasmachine. Ook de groene handdoek van een van de jongens. Tot onze grote verbazing zag de was geel toen die uit de wasmachine kwam; de handdoek had flink afgegeven.

Woensdagochtend genoten wij van onze eieren bij het ontbijt. Tijdens deze vakantie heb ik meer eieren gegeten dan dat ik thuis ooit at. Wij eten namelijk niet vaak eieren thuis en tijdens deze reis was dit een gewoonte. Maar het was lekker!

Wilma Put (21) uit Ridderkerk reisde in de zomer van 2016 naar Australië.

©RD, bron: maps4news.com

vrijdag 13 januari 2017 Reformatorisch Dagblad

Gewoon een tijdje naar de

Friese Meren staren

tekst Clasina van den Heuvel beeld RD

Friesland is een warm land. Tenminste, zo was dat in augustus vorig jaar, toen Nederland een tijdje tropische temperaturen meemaakte. Waar is het water?

aar ga je heen, vragen mensen aan elkaar en aan zichzelf, vaak al ver voordat de zomer in zicht is. Frankrijk is favoriet bij Nederlanders –liefst blijven ze er láng–, en Duitsland, Spanje, Griekenland, Italië. Voor al die zon en vrijheid van daarginds rijdt een beetje vakantieganger dwars door een zwarte zaterdag heen.

Friesland ligt de andere kant op. De weg is vrij. Súdwest-Fryslân is lekker dichtbij, en op dagen zoals die in augustus 2016 zou je niet weten waarom je verder zou rijden. Het is er afwisselend groen en weids, gezellig en rustig. En er is water.

Iedereen heeft volgens mij al eens in Friesland vakantie gevierd. Ik reed er eerder wel doorheen, maar stopte niet echt. Wel doen dus: even stoppen. Voor deze keer was het een kort verblijf –twee dagen Oudemirdum, samen met zuslief en natuurlijk de hond– maar intussen begrijp ik dat mensen verknocht raken aan Friesland, er telkens naar teruggaan

W

Zomer in Sloten.

en er wekenlang vertoeven.

In het zuidwesten, in Gaasterland en rond de Friese Meren, is van alles te doen.

Bootje huren en door kanalen en sloten tuffen. Skûtsjesilen: over de meren zeilen. Fietsen naar Stavoren en Hindeloopen, of naar Sloten, het kleinste stadje van de Friese elf steden (en ter wereld – zie kader). Lopen door de Vlindertuin in Lemmer en het Woudagemaal bekijken.

Informatie over de streek verzamelen bij Bezoekerscentrum Mar en Klif, daar een expositie over Gaasterland bekijken (lekker koel, dat blauw en wit van de ijstijdgrot) en de bijbehorende fietstocht opzoeken.

Alleen zijn er dagen waarop je dus niks wilt dóén. Behalve naar een plek toe fietsen waar je niks hoeft te doen.

Bij Rijwielbedrijf ’t Fietshoekje zijn elektrische fietsen gereserveerd, plus een hondenkar. „Eh... een hondenkar?”

Ja, want Tijs moet mee. „Oh ja. Hier heb ik hem.” De kar is een ijzeren bench op wielen. Koningspoedel Tijs kijkt er argwanend naar. Is die voor mij, zeker weten? Maar hij rammelt. En hij is koud en hard...

Met een zachte hondendeken erin zit Tijs er plots toch prinsheerlijk bij. Rammelen doet de kar wel een beetje, zeker als er hobbels en bobbels in de weg zitten (en die zitten er) of als de straat uit klinkers bestaat (en dat doen straten, in de Friese dorpjes). Misschien wordt het toch eens tijd om zelf zo’n fijne fietskar met vering, nylon zijkanten, ritsen en luikjes aan te schaffen. Ze zijn inklapbaar en licht, dus makkelijk mee te nemen.

Want het voelt wél vrij. Hond in de kar en fietsen maar. Weer eens wat anders dan overal heen rijden in die warme auto. Wind door de krullen. Grasland, loofbos, water. Langs kleine huizen met grote tuinen, langs landhuizen en lanen.

Friesland is een fantastisch land om doorheen te fietsen, van knooppunt naar knooppunt, waarbij je de route zo lang of zo kort maakt als je wilt.

Kliffen Bij knooppunt 15 ligt het Mirnser Klif, een uitkijkpunt over het IJsselmeer, tegenover het Rijsterbos. Verderop, richting Warns, ligt het Roode Klif, en bij Oudemirdum is er nog het Oudemirdumer

IJstijd bij bezoekerscentrum Mar en Klif.

Klif. De kliffen zijn keileemwanden, in een ver verleden ontstaan uit oprukkend gletsjerijs vanuit Scandinavië, verder gevormd door de golven van de Zuiderzee.

Mooie plekken om even neer te strijken.

Het strand bij het Mirnser Klif is vrij toegankelijk – behalve voor Tijs. Er wordt gezwommen, gevaren in rubberbootjes, gepootjebaad, gespeeld, gelezen en geslapen. Het paviljoen zorgt voor eten, drinken, koffie en ijs.

Onder die ene boom zit nog niemand, en op die plek in de schaduw mag Tijs tenminste ook gewoon komen. Hij zit en kijkt. Hij is mee, dat is wat telt.

Zitten en uitkijken over een voormalige zee, de hond naast je met z’n neus in de warme wind, en zelf bijpraten met de zus die je niet elke dag ziet: zoiets is genoeg, op een warme dag in Friesland. Het water glinstert. Zeilboten glijden voorbij in de verte. In het paviljoen wordt ijs met kersen verkocht, en het leuke van op pad gaan met zussen is dat ze weten dat ijs met kersen het allerlekkerst is, zonder dat je het eerst hoeft te zeggen. >>friesland.nl

Reformatorisch Dagblad vrijdag 13 januari 2017

N359 A7

Workum Heeg

e ess Flu

Hindelopen N359

n

me ter Slo

Koudum

er

Balk Stavoren

Sloten

Harich N359

Rijsterbos Mirns Mirner Klif

Oudemirdum

Lemmer A6

IJss elmeer

©RD, bron: maps4news.com

En verder ● kun je lekker lunchen bij brasserie De Brink (Brink 8) in Oudemirdum, op loopafstand van de fietsverhuurder. >>brasseriedebrink.nl >>fietshoekje.nl ● is het na de fietstocht goed dineren aan de overkant: bij het gastvrije Hotel Boschlust (De Brink 3). >>hotelboschlust.nl ● organiseert Bertine Stolker van camping De Verborgen Hoek (in het dorp

Harich) compleet verzorgde fietsvakanties. Ideaal voor mensen die ’s morgens graag aanschuiven bij het ontbijt, samen met de andere deelnemers. Wil je liever rustig wakker worden en bij de tent een croissantje eten, dan kan dat vast ook wel. Slapen kan eventueel in een lodgetent (voor een RD-artikel hierover, zie bit.ly/2gaF62j). >>fietsvakantiegaasterland.nl ●

zit op een idyllisch plekje in Slo-

ten, aan het water, Brasserie de Mallemok (Baanweg 96). Sloten is het kleinste stadje ter wereld. En dat geldt niet voor Durbuy in Belgisch-Luxemburg, of voor Bronkhorst in Gelderland, stelt het Friese toerismebureau streng in zijn informatieve krant voor Gaasterland-Sloten. >>demallemok.nl ● kun je op het erf van ijsboerderij De Bûterkamp –vlak bij het Rijster-

Voor Frieslandfans Bij bezoekerscentrum Mar en Klif ligt het boek ”Nationaal Landschap Zuidwest Friesland”. Ooit was Friesland een grote toendra, met sterke winden en zandverstuivingen en kou. In de late steentijd ontstond een duinenrij – op de plaats waar nu de Waddeneilanden liggen. De zeespiegel steeg, een dikke veenlaag vormde zich... En zo begon het. Boeiend. Voor de echte Frieslandfan, mooi om eens te bekijken op een regenachtige vakantiedag, of als je allang weer thuis bij de open haard zit. >>marenklif.nl

Fietsen in Friesland.

Lunchplek. De Mallemok, Sloten.

bos– ambachtelijk roomijs eten.

De koeien die de melk voor (onder andere) het ijs leveren kijken beleefd toe. >>ijsboerderijdebuterkamp.nl ● bevindt zich in het natuurgebied Wyldemerk –tussen Balk, Oudemirdum, Harich en Rijs– een libellenreservaat. Er loopt een route doorheen. >>vlinderstichting.nl/pdf/wyldemerk.pdf

vrijdag 13 januari 2017 Reformatorisch Dagblad

Naar het land van

Willem de Veroveraar tekst Jan-Kees Karels beeld RD

Vanaf de hooggelegen ruïnes van Château Gaillard kijk je prachtig uit over de lussen van de rivier de Seine. In Normandië zijn de middeleeuwen overal. es Andelys is een opmerkeljk stadje in de Seinevallei, gelegen op zo’n 40 kilometer ten zuidoosten van de stad Rouen.

Het charmante restaurant La Chaine d’Or, gevestigd in een achttiende-eeuws herenhuis, biedt uitzicht over de rivier.

Op de eerste verdieping zjn sfeervolle gastenkamers. In de gang kun je ‘ridders’ in vol ornaat tegenkomen.

Aan de muur hangen wapens.

Het stadje wordt gedomineerd door de imposante ruïnes van het beroemde Château Gaillard. Aan deze burcht is de naam van de legendarische Richard Leeuwenhart, hertog van Normandië en koning van Engeland, verbonden. Hj bouwde het kasteel in slechts één jaar tjd, in 1196. Leeuwenhart wilde de vallei bewaken en de stad Rouen beschermen tegen de agressie van de Franse koning Philippe Auguste.

L

Websites Normandië De regio Normandië >>normandie-tourisme.fr Eure Tourisme >>eure-tourisme.fr Seine Maritime >>seine-maritime-tourisme.com Calvados >>calvados-tourisme.com Het Frans Bureau voor Toerisme >>france.fr Praktische informatie Franse Spoorwegen >>voyages-sncf.com: Amsterdam > Parijs: Reistijd: 3.15 uur Prijs: vanaf 35 euro enkele reis in 2e klasse; 20 treinen per dag Parijs > Lisieux: Reistijd: 2.03 uur Prijs: vanaf 15 euro enkele reis in 2e klasse; 15 treinen per dag Parijs > Caen: Reistijd: 1.41 uur Prijs: vanaf 15 euro enkele reis in 2e klasse; 15 treinen per dag

Wie van de Franse letteren houdt, zou een nachtje kunnen boeken bj het Gustave Flauberthotel in Rouen, dat geheel in literaire stjl is ingericht. De schrjver van het bekende boek ”Madame Bovary” kwam op 12 december 1821 in deze stad ter wereld. In 1840 vertrok hj naar Parjs om daar rechten te studeren.

Onontkoombaar in Rouen is de legendarische persoon van Jeanne d’Arc, de heldin die voor de Fransen vocht tegen de Engelsen. Een audiotour van het Ofice du Tourisme voert door de historische binnenstad met z’n smalle straatjes, de beroemde klok ”le Gros Horloge” en de kathedraal. In het zomerseizoen wordt elke avond om 23.00 uur op de kathedraal een spectaculaire licht- en geluidsshow vertoond. De Place du Vieux Marché, waar Jeanne op 30 mei 1431 werd verbrand, is omringd door schilderachtige vakwerkhuizen.

Een multimediashow in Museum Historial Jeanne d’Arc vertelt het verhaal van dit merkwaardige meisje dat goddeljke ingevingen kreeg. Indrukwekkend is Panorama XXL: in het metershoge kunstwerk ”Rouen 1431” heeft Yadegar Asisi meer dan 50.000 foto’s, kaarten en prenten verwerkt.

Op zo’n 30 kilometer ten oosten van Rouen liggen de restanten van de beroemde Abdj van Jumièges. We zjn dan nog verder terug in het middeleeuws verleden: in 654 wordt deze abdj gesticht door Philibert, en ze zal uitgroeien tot een indrukwekkend complex.

Bj de ingang is een tablet verkrjgbaar waarmee het uitgestrekte terrein kan worden verkend. Als je op de aangegeven plekken gaat staan, kun je op de tablet precies zien hoe de abdj er destjds heeft uitgezien.

In de hoofdkerk woonden geesteljken en leken de grote godsdienstige feesten bj. De kerk is een uniek voorbeeld van romaanse bouwkunst uit de elfde eeuw, met twee 46 meter hoge torens en een schip van 25 meter lang.

De optocht van gekostumeerde burgers trekt veel bekijks. serie de Bayeux”: een wollen borduurwerk op linnen, maar liefst 70 meter lang en 50 centimeter hoog. Het vertelt het verhaal van de verovering van Engeland in 1066 door Willem de Veroveraar. Je zou het kunnen zien als een van de oudste stripverhalen in de geschiedenis.

Op het reusachtige borduurwerk staan meer dan 600 personen, 200 paarden, zo’n 40 schepen en honderden dieren en andere mythologische iguren. Unesco heeft het tapjt in 2007 tot werelderfgoed verklaard. Wie geïnteresseerd is in de borduurtechniek erachter zou Bayeux Broderie moeten bezoeken. Het atelier van Chantal James is vrj toegankeljk, en mevrouw demonstreert graag hoe ze met „de steek van Bayeux” de

fraaiste tapjten maakt. Natuurljk hangt er wel een bjbehorend prjskaartje aan.

De kathedraal van Bayeux, parel van Normandische architectuur, werd op 14 juli 1077 door bisschop Odon de Conteville gewjd. Zjn broer, de genoemde Willem de Veroveraar, was hierbj aanwezig.

Een goed moment om in oude sferen te komen zjn de jaarljkse middeleeuwse feesten in de zomer. Er wordt dan een tentenkamp opgezet, waarbj allerlei historische ambachten worden uitgebeeld. De lange gekostumeerde optocht, waaraan honderden burgers meedoen, is een belevenis. Zonder dat je in een tjdmachine hoeft te stappen zjn de middeleeuwen dan even heel dichtbj.

Beroemd borduurwerk

Het ”kleinste huis van Frankrjk” zou in Bayeux staan: slechts 16 vierkante meter telt deze voormalige woning van de sluiswachter. De middeleeuwse stad is vooral beroemd vanwege het zogeheten ”Tapis-

Licht- en geluidshow op de kathedraal van Rouen.

Reformatorisch Dagblad vrijdag 13 januari 2017

al Kana

A29

Le Havre Abdij van Jumièges Rouen A13

Bayeux

Château Gaillard Caen

Ruïnes van Château Gaillard.

Château de Falaise A28

Zitten op ‘banken’ van stro in Bayeux.

Ridders houden de wacht op de gang van de gastenkamers.

Leven als middeleeuwers in het tentenkamp.

©RD, bron: maps4news.com

Het beroemde Tapijt van Bayeux.

Winkel Eethuys Snackbar PLAZA en Bruin café OPENLUCHTTHEATER Overdekt spelen Overdekt zwembad Buitenzwembad Zwem- Visvijver Recreatieteam

ven Ervaar het echte buitenle Een vakantie bij bungalowpark Hoge Hexel voelt als thuiskomen. Lekker genieten met het hele gezin in het mooie, afwisselende landschap van Overijssel. Vanuit onze prachtig gelegen bungalows geniet u van het echte buitenleven!

Ga voor onze actuele prijzen naar

www.bungalowparkhogehexel.nl.

BINNEN & BUITEN SPELEN = DUBBEL GENIETEN!

• STACARAVANS • CHALETS • KAMPEREN • BUNGALOWS • FAMILIEHUIZEN

RHEEZERWEG 79 HARDENBERG TEL. 0523-26 13 03 WWW.KLEINEBELTIES.NL

Het hele jaar genieten van de bergen in Tirol

7 dagen halfpension v.a.

€ 399,-

Familie Wim en Lydia Tabor - Minderhoud Bekijk ons reisaanbod Het op hele jaar genieten van de bergen in Tirol www.avantareizen.nl Schäflershof 4 - Weissenbach am Lech Oostenrijk/Tirol Het hele Het jaar hele genieten jaar genieten van de bergen van deinbergen Tirol in Tirol Tel:+43(0)5678 5277

5 dagen halfpension 5 dagen www.hotel-florence.at v.a. halfpension

boek online op Het hele jaar genieten van de bergen in Tirol € 285,-

v.a.

€ 285,boek online op www.hotel-florenc 5 dagen

7 dagen halfpension v.a.

€ 399,-

halfpension 7 dagen v.a.

7 dagen halfpension v.a.

halfpension

v.a. € 285,-

€ 399,-

€ 399,-

7 dagen halfpension Familie Wim en Lydia Tabor - Minderhoud Familie Wim env.a.

Familie Lydia Tabor Wim -en Minderhoud Lydia Tabor - Minderhoud Schäflershof 4 - Weissenbach am Lech Oostenrijk/Tirol Tel:+43(0)5678 5277

Schäflershof 4 -Schäflershof Weissenbach4 am - Weissenbach Lech am Lech Oostenrijk/Tirol Oostenrijk/Tirol Tel:+43(0)5678 5277 Tel:+43(0)5678 5277

€ 399,-

boek online boek oponline www.hotel-florence.at op www.hotel-florence.at .hotel-florence.at Familie Wim en Lydia Tabor - Minderhoud

Reformatorisch Dagblad vrijdag 13 januari 2017

Boottocht Great Barrier Reef

Townsville

tekst en beeld Wilma Put

Net onder het plaatsje Townsville (ruim 900 kilometer boven Town of 1770) lag een boot die ons naar de White Sunday Islands moest brengen. Er volgde een pittige, natte tocht met de boot naar het onbewoonde eiland. En toen begon het te regenen... Dat was geen prettige aankomst, maar ondanks dat was het gezellig en schuilden wij met z’n allen onder het afdak van de picknicktafel.

Op een droog moment werden de tenten opgezet. Na nog een aantal regenbuien, natte kleding, een mooie waslijn en een frisse duik konden wij het meegebrachte brood gaan nuttigen. We genoten van elke zonnestraal die op het strand scheen. ’s Avonds maakten we voor het eerst deze vakantie een heerlijk kampvuur.

Later bleek dat het eiland toch niet helemaal onbewoond was, er woonden wilde dieren die ons brood erg lekker vonden. Een van de dieren –een rat? een kleine kangoeroe?– had een gat in de tent van de reisleider geknaagd en was aan het genieten van het brood. Het brood werd later hoog boven de picknicktafel gehangen, zodat het alleen door ons genuttigd kon worden.

Een andere boottocht (vanaf Cairs, ongeveer 350 kilometer ten noorden van Townsville) bracht ons bij het Great Barrier Reef. Voor sommigen onder ons was deze tocht wat minder prettig; er zijn heel wat zakjes overboord gevlogen. Vooraf was ons verteld dat dit een boottocht was waarbij veel mensen misselijk werden, en we kregen tips om dit te voorkomen. Voor de zekerheid waren er dus wel spuugzakjes mee –speciale zakjes die in het water vanzelf verteren– voor als het toch niet goed ging.

Het verbaasde me hoeveel mensen ondanks alle tips toch misselijk werden. Vandaar dus die zakjes die overboord vlogen. Het water was trouwens ook wel wild!

Sommigen van ons hebben die dag gedoken en anderen hebben gesnorkeld. Ik koos voor snorkelen. Het was een heel mooie ervaring. Het leek alsof ik met een zwemvest, flippers, een duikbril en een snorkel in een aquarium zwom.

Veel mooie vissen en koraal gezien. Wat is de schepping toch mooi!

Wilma Put (21) uit Ridderkerk reisde in de zomer van 2016 naar Australië.

©RD, bron: maps4news.com

vrijdag 13 januari 2017 Reformatorisch Dagblad

In het Oostenrijkse Paznauntal krijg je alpenweide op je bord tekst en beeld Marianne Witvliet

Gelukkig is het een e-bike. De berg op lukt aardig. Maar tijdens het afdalen moet ik vol in de remmen. Het Oostenrijkse Paznauntal schiet als groene mist voorbij. Stenen ontwijkend, concentreer ik me op de kerktoren van Ischgl. n het Tiroler dorp Ischgl wacht de jaarlijkse opening van de Culinaire Jakobsweg. Sinds acht jaar een evenement dat door eigenaar Alphons Parth van hotel Yscla tijdens het drinken van een stevig glas rode wijn werd bedacht.

Hij blies daarmee de doorgaans weinig gevarieerde keuken in de berghutten nieuw leven in. Standaardgerechten wilde hij opluisteren met ingrediënten en kruiden van Tiroler bodem.

Hiervoor trommelde hij in het afgelopen jaar opnieuw prijzenwinnende chef-koks uit omringende landen als België, Zwitserland, Engeland en Duitsland op.

I

Parth heeft het tij mee. De groeiende belangstelling voor streekproducten stimuleert zijn berghuttenproject. De Tiroler gulasch- en knödelsuppe gaan op de menukaart nu vergezeld van ”bietenrisotto met gekruimelde geitenkaas en geroosterd sesamzaad” en ”pasta met lamsvlees uit Paznaun met courgette en ricotta”. „Chef-koks die gerechten ontwikkelen, houden uiteraard rekening met het feit dat wandelaars en mountainbikers behoefte hebben aan een stevige maaltijd”, zegt Parth. In de zomer kun je –al dan niet onder begeleiding van een gids– het culinaire avontuur tegemoet wandelen. Het is waar: na een paar uur lopen smaakt alles des te fijner.

Bergcantharellen

Koks uit de plaatselijke hotels ontdekten ook dat gasten de vers geplukte tijm of de viooltjes van de berghellingen waarderen.

Voor wie gaat plukken is het wel zaak om goed te weten wat eetbaar is en wat niet, want tussen veel eetbare bloemen staat daar het zeer giftige Veratrum album of witte nieswortel met de bijnaam ”dodenwaad”. De plant werd vroeger voor pijlgif gebruikt. In elk geval zorgt een takje tijm of een viooltje op de rand van het bord voor een oogstrelend effect.

In etalages liggen rauwe hammen –„gedroogd in de berglucht”– die kunnen wedijveren met soortgenoten uit Parma en Serrano. „Maar ik zie nergens varkens”, zeg ik onderweg naar de Heidelberger Hütte tegen een wandelaar uit Ischgl. De varkens bevinden zich binnen, legt hij uit. „Waarom geen kaas en rundvlees van de alpenweiden?” Ik wijs naar Clara. De koeien hebben hier namen. Ze ligt tussen orchideeën te herkauwen en draagt een leren riem met bel. „Clara is een grasmaaier”, zegt hij. „Zij zorgt voor het onderhoud van de bergweide en de flora. Hier is zoals je ziet geen personeel om te melken. Omdat de koeien de hellingen beklimmen, zijn ze te gespierd om op te eten.” Aha. In sommige alpenweiden worden de koeien overigens wel gemolken en is de kaas een delicatesse, met aroma’s van bergbloemen.

Voor de Heidelberger Hütte bedacht de Belgische kok Viki Geunes –twee Michelinsterren– een gerecht van lokale biefstuk met selderijrisotto, cantharellen uit de bergen en wilde kruiden. „Je hebt een bodem nodig om een top te bereiken”, zegt hij. „Net als in het echte leven.

Ik wil met een klein accent lokaal eten op een hoger niveau brengen. Dat maakt het interessant.”

Na de gastronomische lunch kun je desgewenst door naar de Jamtalhütte in Galtür. Dat is nog wel ruim vijf uur wandelen. In de berghutten maken doorreizende sporters dankbaar gebruik van beschikbare douches.

Boarden, biken en wandelen

Voor wintersporters is het Paznauntal het summum. Nog voordat je de verhalen van ervaringsdeskundigen hoort, zie je de kabelbanen die vanuit het centrum de berg opklimmen, bespeur je viersterrenhotels en sportzaken. Vervolgens stuit je op liefhebbers die het Oostenrijkse Paznauntal bejubelen. Vooral het buiten de pistes om boarden en skiën is populair in het weinig lawinegevoelige dal.

Ondertussen is dit gedeelte van Tirol in de zomer de plek voor wandelaars. Wil je hogerop, dan kun je via de kabelbanen vanaf hoger gelegen hellingen wandelroutes volgen. Mountainbiken is momenteel de uitdaging. Maar liefhebbers van de nieuwste BMW of Ducati kunnen eveneens de berg op en af.

Het bijbehorende motorgeluid overstemt helaas wel het lieflijk geklater van de kabbelende bergbeekjes. Of het geklingel van Clara’s bel.

Het zeer giftige Veratrum album of witte nieswortel werd vroeger voor pijlgif gebruikt.

De Belgische chef-kok Viki Geunes maakt zijn lokale biefstuk met bergcantharellen klaar in de Heidelberger Hütte.

Het dorp Ischgl in het Tiroler Paznaundal.

Reformatorisch Dagblad vrijdag 13 januari 2017

Bludenz S16

S16

Landeck

Arlbergtunnel

Tirol

n Mo

Vorarlberg

taf

tal

un

on

a azn

P

Ischgl Galtür B180

Silvretta pas

Nauders 27

Zwitserla nd

Italië

De Heidelberger Hütte stamt uit 1889 en ligt op 2260 meter hoogte.

©RD, bron: maps4news.com

Naamloos-1 1

Wandelaars in het Paznauntal.

Mountainbiken, veel beoefende sport.

Kortingskaart Paznauntal Wie in het Paznauntal overnacht, krijgt de Silvretta Card. Deze levert kortingen op in hetopenbaar vervoer, bij zwembaden, bij het huren van mountainbikes en motoren of het gebruik van de kabelbanen. Met de kaart kun je van 20 juni tot eind september vanuit Ischgl of het nabijgelegen Galtür ook (nacht)wandelen, een gps-tocht maken, een klimcursus doen of met een ranger op pad. Voor kinderen zijn er speciale mountainbiketochten. >>paznaun-ischgl.com

Borden met wandelroutes in alle windrichtingen.

04-01-17 08:48

TE KOOP Chalets (zowel nieuwe als occassions) Tevens verhuren wij chalets voor een weekend/week en kunt u bij ons kamperen op comfortplaatsen tegen gunstige tarieven. Kinderen zijn gratis!

Op een prachtig park (van christelijke eigenaren) in Hulshorst te midden van de Veluwse bossen waar de zondagsrust nog in acht wordt genomen.

Al vanaf: € 15.000,-

Korting

€ 50,Voordeelarrangement in Lochem 75 jaar gastvrijheid in ’t Hof van Gelre Kom heerlijk ontspannen in de Gelderse Achterhoek! De omgeving nodigt uit tot mooie wandel- en ietstochten. U passeert kastelen, kaasboerderijen en wijnhoeves.

Het gastvrije 4-sterren Hampshire Hotel ’t Hof van Gelre bestaat dit jaar 75 jaar.

Het hotel ligt in een bosrijke omgeving van Lochem. Het hotel beschikt over comfortabele kamers, een sfeervol restaurant, een verwarmd binnenzwembad en een ruime lounge met open haard.

Ook ietshuur is mogelijk. Er is een afgesloten ietsenstalling.

Reserveren kan uitsluitend via mail info@hofvangelre.nl o.v.v. voordeel RD of telefonisch 0573 - 253351.

p.p.

Voor meer info ga naar

Informatie: • • • • • • •

Ontvangst met kofie of thee 2 Overnachtingen met ontbijt Welkomstlunch op dag 1 3-Gangen keuzediner op dag 2 Portie bitterballen (per kamer) Jubileum presentje Gratis gebruik van verwarmd binnenzwembad, Wii en parkeren

Abonneevoordeel: van € 149,00 voor € 99,00, toeslag bij aankomst op vrijdag of zaterdag € 10,00 p.p.

Geen toeslag éénpersoonskamers.

Actie is geldig t/m 30 april 2017.

M.u.v. de feestdagen en op basis van beschikbaarheid.

www.vuurkuil.nl

Zuid-Frankrijk

Duitsland

Tsjechië

Christelijke vakanieparken zomerparken en wintersportpark

www.unoanimo.net

070-3912469

Vakantiewoningen te huur, nieuw: tot 15 personen!

Kijk voor de voorwaarden op rd.nl/abonneevoordeel

Reformatorisch Dagblad

Ook mogelijkheden voor groepen, ouderen en mensen met een beperking. Bezoek onze site voor meer informatie.

De vele voorzieningen maken uw vakantie compleet!

Meer info: Familie Bos www.uddelermeer.com Tel. 0577 - 40 12 31

Boek nu nuawar vakantiewe! de Velu an eigen Ook koop vwoning vakantie jk mogeli

Familiehuis Nunspeet Vakantiepark aan het Veluwemeer

✓ Gelegen in het Vechtdal ✓ Recrateam in schoolvakanties ✓ Ruime (comfort) plaatsen ✓ Schoon en verwarmd sanitair ✓ Verhuur caravans en chalets

deklimberg.nl Hardenberg 0523-261955

Vakantiepark Familiehuis Nunspeet Randmeerweg 14, Nunspeet T : 0341-25 08 51 www.familiehuisnunspeet.nl

Zondagsrust

Reformatorisch Dagblad vrijdag 13 januari 2017

Mount Isa

tekst en beeld Wilma Put

De eerste zondag brachten wij door op het onbewoonde eiland (White Sunday Islands). Rond de picknicktafel luisterden wij in de morgen naar een preek waarin het christelijk huwelijk centraal stond. ’s Avonds beluisterden wij in het spannende donker een kerkdienst met het thema ”Niet zien en toch geloven” terwijl kangoeroes, vogels, kleine aapjes en muizen probeerden onze concentratie te verstoren.

De tweede zondag was een bijzondere dag. Wij gingen naar een kerkdienst van een baptistengemeente (Mount Isa, ligt in het binnenland ter hoogte van Townsville).

De gemeenteleden waren enorm gastvrij. Na de kerkdienst kregen wij koffie met allerlei lekkers, zoals sandwiches, cake en koekjes. Wij werden zelfs uitgenodigd voor een barbecue die avond! In Nederland zouden we het ons bijna niet voor kunnen stellen dat je onverwachts op zondag eten klaarmaakt voor vijftien mensen extra.

Op dit mooie aanbod konden wij geen nee zeggen.

Rond vier uur ’s middags reden wij met elkaar naar een van de huizen van de gemeenteleden. Het was een mooi, strak huis met een ruime tuin met zwembad. Vanaf daar vertrokken wij naar een afgelegen stuk land, waar wij na veel gehobbel aankwamen. Daar maakten we een groot vuur. Een van de gemeenteleden vertelde ons dat zij nog niet eerder zo’n groot vuur hadden gehad. We hadden een heel gezellige avond met een heel aantal gezinnen uit deze gemeente, met mooie liederen, een groot kampvuur, worstjes en salades. Het was gezellig om met elkaar een steile, ingewikkelde berg op te klimmen. Wij praatten met elkaar over allerlei onderwerpen, zoals het werk, het dagelijks leven en het land Australië. Zo vertelde een van de mannen altijd in mijnen te werken. Ook een aantal kinderen uit de gemeente was erbij en ze maakten graag een praatje.

Wilma Put (21) uit Ridderkerk reisde in de zomer van 2016 naar Australië.

©RD, bron: maps4news.com

White Sunday Islands

vrijdag 13 januari 2017 Reformatorisch Dagblad

In het Belgische Dinant toont de Maas ook zjn woeste kant

Belgisch kerkje.

tekst J. Visscher beeld RD

Pas maar op, fietsend langs de Maas tussen de Belgische steden Namen en Dinant. Ooit vielen er tientallen doden toen rotsblokken van steile massieven naar beneden stortten. alt allemaal wel mee met die gevaren natuurljk, deze zomerdag in 2016. Het drama met de tientallen doden da­ teert van eeuwen geleden. Al­ ledaags is het niet, die vallende stenen.

Steile rotsen zjn er in over­ vloed, hier langs de Maas (la Meuse) in zuideljk België. Ook in heden­ daagse tjden kan er nog wat misgaan.

Zo kwam in 1995 in Dinant, tot schrik van de inwoners van het stadje, zelfs een rotsblok naar beneden. Ditmaal waren er geen slachtoffers betreuren.

Fraai ietsen is het tussen Namen en Di­ nant. Het pad slingert langs de rivier de Maas: beboste heuvels, kleurige bermen, een kasteeltje aan het water.

De ietstocht begon in Namen. Waar panden pal aan het water staan. Waar een brug met bloembakken de rivier overspant. Waar in een nauw horeca­ straatje, op zo’n 5 meter hoogte, tiental­ len kleurige paraplu’s boven de straat hangen.

V

Aardbeienmuseum

Bj Wépion, zo’n 7 kilometer ten zuiden van Namen, kun je het Aardbeienmu­ seum bezoeken. „Kom en ontdek de aarbei, zjn oorsprong, zjn teelt en uitzonderljke plaats op de zonnige heuveltjes van onze vallei”, laat het museum aan de Maas weten. Bj het museum hoort de ”Tuin van de kleine vruchten”. Van de tuinopbrengst kun je proeven.

Eeuwenoud is het stadje Bouvignes­ sur­Meuse, dat tot de gemeente Dinant behoort. Midden op het plein van Bou­ vignes­sur­Meuse staat de pomp, die dateert uit de achttiende eeuw. Blikvan­ ger aan het plein is het Spaanse Huis.

Het in de zestiende eeuw opgetrokken herenhuis was in vroeger tjden in han­ den van eigenaren van de jzersmelterj­ en. De drie barokke puntgevels werden in de loop van de zeventiende eeuw toe­ gevoegd aan het gebouw. Het Spaanse Huis deed van 1910 tot 1964 dienst als gemeentehuis. Op een steenworp afstand van het Spaanse Huis ligt de Sint­Lamber­ tuskerk. Aan dit bedehuis is eeuwenlang

gebouwd, van de dertiende tot de zestien­ de eeuw.

Dinant heeft een haat­liefdeverhouding met het water. Niet altjd laat de Maas zich van zjn fraaie kant zien. Meermalen werd de brug over de rivier meegesleurd door het woeste water. In 1573 verdween de brug, mét het daarop gebouwde stad­ huis, in de golven.

De huidige brug over de Maas, in 1953 oficieel in gebruik genomen, is opgedra­ gen aan Charles de Gaulle, de voormalige Franse militair en president (1890­1970).

Een plaquette meldt dat De Gaulle bj de brug in Dinant op 15 augustus 1914 werd verwond. De Gaulle vocht in de Eerste Wereldoorlog (1914­1918) als oficier in de slag bj Verdun. Die strjd in 1916 geldt als een van de bloedigste veldslagen uit de Eerste Wereldoorlog.

Beboste heuvels

Aardig ietsen is het ook op het platte­ land nabj Chimay. Dat stadje in zuideljk België staat bekend om zjn trappisten­ bier, gerstenat gebrouwen in een abdj.

Je ietst langs groene, beboste heuvels, door maisvelden. Hier een brug over een stroompje, ginds een kerkje.

In deze contreien stroomt de rivier Oise.

In bombastische taal onthult een infor­ matiebord de geheimen van de vallei van de Oise. „Die is getekend door een bewo­ gen geschiedenis: abdjen van een stren­ ge schoonheid; belangrjke versterkte ker­ ken en trotse kastelen zjn stille getuigen van een rjk verleden.”

Meren

België als waterland. Dat verwacht je niet meteen. Toch kennen onze zuiderburen in Wallonië, zuideljk België dus, de Me­ ren van de Eau d’Heure. Het zjn kunst­ matige aangelegde meren, nu zo’n hal­ ve eeuw jong. Fietsend langs het water zie je op een zomerdag tal van waterspor­ ters. La Plate Taille is met een oppervlak­ te van 3,74 vierkante kilometer een van de grootste meren van België. Het is een stuwmeer met een stuwdam. Blikvanger: een imposante toren. >>rd.nl/ietseninbelgië voor een video >>belgie-toerisme.nl

De Belgische stad Namen.

Toren op een stuwdam.

Reformatorisch Dagblad vrijdag 13 januari 2017

A4

Paraplu’s in Namen.

Hoge toren, grote man Doornik, niet ver van de Franse grens, is een van de oudste steden van België. De stad aan de Schelde is zo’n 2000 jaar oud.

Wat de Big Ben is voor Londen en de Eiffeltoren voor Parijs, is de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal voor Doornik. Het imposante bouwwerk staat wegens onderhoud al jaren in de steigers. De kathedraal telt vijf klokkentorens en prijkt sinds 2000 op de Werelderfgoedlijst van Unesco. De schatkamer van de kathedraal telt nogal wat kostbaarheden: ivoorwerk, liturgische kleding, de mantel die Karel V droeg tijdens de kapittelvergadering van het Gulden Vlies in 1531, een exclusieve ridderorde die tot doel had de christelijke godsdienst te verdedigen.

Eveneens tot Unesco Werelderfgoed behoort het belfort van Doornik. De markante toren uit de twaalfde eeuw is een

van de paradepaardjes in het centrum van de stad. Het belfort deed de eeuwen door dienst als wachttoren, gevangenis, klokkentoren en stadhuis.

Het bouwwerk is 72 meter hoog, de trap telt 257 treden. De beiaard in de toren telt 55 klokken. Geregeld worden er beiaardconcerten ten gehore gebracht.

Toen de Duitsers in 1940 het centrum van Doornik met brandbommen verwoestten, bleef het belfort overeind.

Wie het naadje van de kous wil weten over wandtapijtweefkunst, kan in Doornik terecht in het Museum van Tapijtweefkunst en Textielkunst.

Reusachtig, letterlijk, is het Waalse stadje Aat, gelegen tussen Doornik en Brussel. Symbool van Aat is de reus Goliath.

Die staat, samen met nog wat reuzen, centraal bij de jaarlijkse praalwagenoptocht in augustus. Tienduizenden toeschouwers komen af op dit volksfestijn.

Fietsen langs de Maas, tussen Namen en Dinant.

De kathedraal van Doornik staat al jaren in de steigers.

Historie in het stadje Bouvignes-sur-Meuse.

Het Belgische stadje Dinant.

Fietsbruggetje.

vrijdag 13 januari 2017 Reformatorisch Dagblad

„Bellissimo!”

zeggen de Italianen rond het Gardameer tekst en beeld Corina Schipaanboord

„Bellissimo!” klinkt het veelvuldig en zangerig uit de mond van de Italianen rond het Gardameer. Ze weten waar ze het over hebben, want „heerlijk” is het er. Statige bergen, helder water, talrijke wijn- en olijfgaarden, eeuwenoude cultuur, kleurrijke bloemenpracht en verse, knapperige pizza’s. e zon schijnt. Mensen kuieren door de straatjes. Een paar witte zwanen vermaken zich in het heldere water. Af en toe verleidt een heerlijke pizzawalm wat toeristen. Ze eten een pizza uit het vuistje of nemen een zit op het terras. Kinderen leven zich uit in een speeltuintje.

Rond het Gardameer zijn tientallen plaatsen te vinden waar dit soort taferelen zich afspelen, zoals in Malcesine.

Hoog torent de Scaligeriburcht boven dit stadje uit, gebouwd op een van de steile rotsen. De toren werd in verschillende fases gebouwd en met het eerste deel werd gestart in het jaar 568. Het bouwwerk is eenvoudig te beklimmen via een aantal trappen. Boven op de toren staat een enorme klok die om het halve uur flink beiert. Dat gaat door merg en been. Even de kiezen op elkaar en focussen op het uitzicht, want dat is prachtig. Hier is de hoogste bergketen van het meer goed te zien, met een top van 2218 meter.

Wie het Gardameer eens vanuit ander perspectief wil bekijken, kan vanuit Malcesine met een gondel omhoog naar bergkam de Monte Baldo. De kabelbaan brengt je van 90 tot 1760 meter hoogte. Vanuit de wijde omtrek komen toeristen hierheen, dus de wachttijd bij de gondel is vaak erg lang. Bij het tussenstation wordt er overgestapt naar een gondel die 360 graden ronddraait, zodat iedereen van het uitzicht kan genieten. Wie liever een stoeltjeslift neemt, kan omhoog in Seggiovia, vanaf de andere kant van de bergkam. Daarvoor moet je eerst omrijden met de auto. Op de bergkam waait een fris windje. Het uitzicht is er schitterend. In de verte zijn besneeuwde toppen van de Voor-Alpen te zien.

D

Zweven

Er zijn diverse routes op de Monte Baldo, waaronder de panoramaroute, richting het noorden. Dit pad loopt redelijk vlak. Er zijn diverse actievelingen te

zien die een grote rugzak met zich meetorsen. Bij een grote, steile grasvlakte laten ze hun tas op de grond zakken en halen er een felgekleurde vlieger uit. Het zijn paragliders. Ze installeren alles, laten hun scherm op en rennen de berg af. Al na een paar passen zweven ze weg, boven het meer. Heerlijk om hier in het gras te zitten en te genieten van de bedrijvigheid van de paragliders en daarachter het adembenemende panorama.

Wie aandacht heeft voor het kleine, geniet nog extra op de Monte Baldo. Er groeien veel mooie plantensoorten en bloemen, zoals de edelweiss. Het klimaat is hiervoor zeer geschikt. Bovendien stak de kam in alle ijstijden boven de gletsjers uit, waardoor hier planten bewaard zijn gebleven die nergens anders meer groeien. Het pad richting het zuiden stijgt steeds meer en brengt de wandelaar langs verschillende toppen. Dat gaat gepaard met aardig wat geklauter. Toeristen op slippers of sandalen haken af.

Eerste eeuw

Wie graag cultuur snuift, kan bijvoorbeeld Torri del Benaco met een bezoekje vereren. Hier ligt een mooie burcht waarin ook een museum is gevestigd over de visserij, olijfverwerking en rotsschilderingen die hier in de omgeving nog te zien zijn. Op de hellingen rond het meer zijn veel olijfgaarden te vinden. Kleine groene olijfjes koesteren zich in de zon. Buiten bij het museum staan tientallen trappen die bestaan uit één lange stok met daaraan links en rechts spaken. Die worden gebruikt om olijven te oogsten. De boeren leggen netten op de grond, ritsen de

Zweven boven het meer. olijven uit de bomen en vouwen de netten daarna weer dicht. De buit is binnen!

Veel olijven worden verwerkt tot olie.

Hoe zuidelijker aan het meer, hoe vlakker het landschap. Maar dat geldt zeker niet voor de cultuur. Ten zuidoosten ligt Verona. Dit stadje uit 49 voor Christus was in de tijd van de Romeinen een belangrijk handelscentrum. Er staan diverse eeuwenoude gebouwen. Het oudste gebouw is de arena, gebouwd in de eerste eeuw. Dit is het op twee na grootste amfitheater in de wereld. In de twaalfde eeuw raakte het zwaar beschadigd door een aardbeving en het is daarna weer in dezelfde stijl opgebouwd. De arena biedt plaats aan 25.000 mensen en in de zomer zijn er operavoorstellingen. Heerlijk om op een van de stenen banken te gaan zitten en te fantaseren hoe het er hier duizenden jaren geleden toeging.

Een andere toeristische trekpleister is de Casa Capuleti. Hier is het zogenaamde balkon waarop het drama van Romeo en Julia zich afspeelde. Dat het balkon pas uit de twintigste eeuw stamt, kan gezien de vele toeristen de pret blijkbaar niet drukken. Het poortje dat naar het huis leidt, is meer dan volgeschreven met liefdesverklaringen en overal zijn slotjes te zien met namen van verliefde stelletjes.

De temperaturen kunnen ’s zomers aar-

dig oplopen in deze regio. Het is daarom heerlijk om een ijsje te kopen bij een van de vele ijstentjes, een vaartochtje te plannen of een verfrissende duik te nemen.

Houd het hoofd gerust koel als er opeens een waterslang opduikt. Die schrikt zich naar van een dobberende toerist en is gelukkig ongevaarlijk.

Veel schaduw

Ook een bezoekje aan Parco Delle Cascate in Molina is een verkoelende bezigheid.

Dit watervallenpark ligt in een boomrijke kloof, dat betekent veel schaduw. Een wandelroute brengt de bezoekers langs zo’n vijftien watervallen. Deze tocht verbergt ook leuke verrassingen voor kinderen. Je kunt in een kabelbaantje over een waterval, er zijn diverse klauterpunten en er is een heel hoge schommel waarmee je met je voeten bijna in een metershoge waterval komt.

Het Gardameer biedt genoeg vertier. Als het je niet stoort dat op diverse plaatsen veel toeristen rondlopen, is het hier goed toeven. Bellissimo!

Reformatorisch Dagblad vrijdag 13 januari 2017

In Verona zijn overal slotjes te zien met namen van verliefde stelletjes.

Vanaf de Monte Baldo zie je de besneeuwde toppen van de Alpen.

Het Gardameer biedt prachtige vergezichten.

Uitzicht vanaf de burcht van Torri del Benaco.

Overal bloeien mooie bloemen.

Het amďŹ theater in Verona werd in de eerste eeuw gebouwd.

De Scaligeriburcht torent hoog boven Malcesine uit.

4-DAAGSE REIS NAAR POLEN

WARSCHAU EN AUSCHWITZ

D.V. in het voorjaar zal het Deputaatschap voor Israël een reis organiseren naar Polen waar plaatsen bezocht worden die herinneren aan de moord op de Joden de Tweede Wereldoorlog (o.a. voormalig ghetto in Warschau). Het betreft een vliegreis waarbij rabbijn L.B. van de Kamp als gids meegaat. Leiding namens het deputaatschap: J.J. de Jong en J. Seip.

dinsdag 24 apil t/m vrijdag 27 april

Prijs: e 745,-

tel.: 0348-48 99 29 E-mail: info@boardforisrael.nl www.dep-israel.nl

Minicamping ”Breehof” Fam. De Visser Breeweg 14 4371 SB Koudekerke 0118 - 61 56 13

www.minicampingbreehof.nl

Vakantie in Zeeland!!

Wij bieden u: • Rustige minicamping onder de rook van Middelburg en ook dicht bij strand • Verhuur van stacaravans • Kindvriendelijk: skelter, trampoline, recreatieruimte met tafeltennistafel • WiFi • Voor verdere informatie kijkt u op onze website

Reformatorisch Dagblad vrijdag 13 januari 2017

Kleurwedstrijd Al geĂŻnspireerd door de verhalen in de Vakantiebijlage? Kom nĂłg meer in vakantiestemming door deze kleurplaat prachtig in te kleuren met potloden of viltstiften. Stuur de kleurplaat voor 1 maart naar Reformatorisch Dagblad, t.a.v. redactie Consument, Postbus 670, 7300 AR Apeldoorn. De winnaar krijgt een bon voor een high tea voor twee personen. beeld Willeke Brouwer

vrijdag 13 januari 2017 Reformatorisch Dagblad

Berljn

is vooral geschiedenis tekst Wim van Egdom beeld RD

Berlijn. Een naam die smaakt naar geschiedenis. En naar de oorlog, dat ook. Plus een naam die centraal stond in de Koude Oorlog. Die trouwens nergens warmer was dan hier. et voordeel van een excursie in de omgeving van de hoofdstad van Duitsland is dat je eigenljk niet hoeft te kiezen. Want Berljn heeft geen geschiedenis, maar is geschiedenis. In en rond de wereldstad met zo’n 3,5 miljoen inwoners is er over iedere vierkante meter grond wel een verhaal te vertellen. Indrukwekkende verhalen. Over de grandeur van deze stad. De trots. Maar ook over de decadentie. En over de megalomane plannen van Adolf Hitler, die van deze stad het centrum van de wereld wilde maken: Welthauptstadt. Een stad die zou moeten worden omgedoopt tot Germania. Een plek van enorme gebouwen, brede straten en nazistische architectuur die een echo moest zjn van de architectuur van het oude Romeinse Rjk. En in het midden van die stad zou geen kathedraal voor God, maar een kathedraal voor Hitler verrjzen. Een stadion met een koepel die zo groot en hoog moest worden dat zelfs de meest loyale nazi-architecten betwjfelden of het in de praktjk wel mogeljk zou zjn dit bouwwerk te voltooien. Ruim 300 meter hoog zou hj moeten worden. Zodat de Eiffeltoren er in paste. Zestien keer groter dan de beroemde koepel van de Sint-Pieter in Rome. Het zou de grootste omsloten ruimte ter wereld moeten worden. Maar er is nooit een steen van gebouwd.

Voordat Hitler en zjn architect Albert Speer hun dromen konden waarmaken,

H

werden de nazi’s verslagen. Berljn werd, in plaats van uitgebreid, zo goed als met de grond geljk gemaakt door de Russen.

Naar schatting 200.000 mensen lieten in 1945 bj de slag om Berljn het leven.

Berljn werd uiteindeljk zelf een oorlogsslachtoffer. De stad werd opgedeeld en later werd de beruchte Berljnse Muur gebouwd als fysieke scheiding tussen het vrje westen en het communistische oosten.

Veertig jaar was de stad gedeeld, totdat in 1990 Berljn en Duitsland werden herenigd. Langzaam maar zeker werd Berljn weer de belangrjke stad die het ooit was.

Constante verbouwing

Ruim een kwarteeuw na de hereniging wordt er in en rond Berljn nog druk gebouwd en verbouwd. Vooral het wegennet om de metropool zit in een constante verbouwing. Eindeloze iles en rjen vrachtwagens die vanuit het oosten van de EU onderweg zjn naar het westen zjn het gevolg.

Maar de historie bleef zichtbaar. Overal.

In delen van de muur die bleven staan.

In verlaten wachtposten waar ooit DDRmilitairen scherp toezicht hielden op de bewegingen van burgers. In tal van borden die aangeven dat hier ooit de grens was van de gedeelde stad.

Historie is in Berljn echter altjd meervoud. Het is niet alleen de geschiedenis van de Duitse deling die zichtbaar is in het landschap. De Tweede Wereldoorlog is dat niet minder, zj het dat ervoor gezorgd is dat er nergens in en om de miljoenenstad een bedevaartsplek voor nazi’s kon ontstaan.

van indrukwekkende villa’s. Ook nu is het een woonplaats voor de rjken die willen proiteren van de nabjheid van een wereldstad, maar wel willen wonen omgeven door natuurschoon. Door stilte, rust, licht en frisse lucht.

Het monument heet ”Haus der Wannseekonferenz”. Hier vond op 20 januari 1942 een van de verschrikkeljkste vergaderingen plaats die er ooit in Europa gehouden is. Kopstukken van de nazi’s besloten in deze villa tot de uiteindeljke oplossing van het Jodenvraagstuk in Europa. Oftewel: er werd besloten dat zo’n 11 miljoen Europese Joden zouden worden vermoord.

De vergaderkamer is, toen de villa aan de rand van de Wannsee een monument werd, zo veel mogeljk teruggebracht in de stjl van toen. Het is een ruimte die je alleen maar huiverend kunt betreden.

Hier zaten ze. De mannen die onder het genot van een hapje en een drankje besloten het Joodse volk uit te roeien.

Zo’n gruweljk besluit op zo’n schitterende locatie. Ook toen zullen er vogels geloten hebben in de bomen in de tuin die het huis scheiden van het meer. Ook toen zullen er bootjes gedobberd hebben op het rimpelende water. Maar in de vergaderkamer met uitzicht op al dit moois, werd door een tiental mensen besloten dat de oogappel van God moest worden vernietigd.

Enkele tientallen kilometers ten noorden van Berljn is in voormalig concentratiekamp Sachsenhausen te zien in hoeverre de besluiten van de Wannseeconferentie werden uitgevoerd.

Israël

Een van de minst opzienbarende maar meest verschrikkeljke monumenten ligt aan de oevers van de uitgestrekte en schitterende Wannsee. Een natuurgebied aan de westkant van Berljn, waar Berljners uit het westen van de stad voor de val van de muur konden recreëren.

Om de Wannsee staan nog steeds tal

Hitler en zjn trawanten zjn inmiddels tot stof vergaan. Maar het Joodse volk leeft. Zes miljoen Joden werden er, mede als gevolg van het besluit dat hier werd genomen, vermoord. Maar méér dan 6 miljoen Joden wonen inmiddels in hun eigen staat, in Israël. „Am Yisrael Chai!” zingen ze daar graag bj feesteljke gebeurtenissen. „Het volk Israël leeft!”

Maar de nazi’s zjn dood.

Grossen Wannsee 56-58, is ook uitstekend per auto te bereiken, evenals het voormalige concentratiekamp Sachsenhausen ten noorden van Berlijn.

In de omgeving van de stad zijn er overal gedenkpunten en monumenten die herinneren aan de tijd dat West- en Oost-Berlijn gescheiden waren door een muur. In de stad zelf zijn op talloze plekken, onder andere op de Potsdamer Platz, restanten van de muur te vinden.

Met de auto bezienswaardigheden in de stad Berlijn bezoeken, is natuurlijk wel mogelijk, maar het parkeren is niet altijd gemakkelijk en behoorlijk prijzig. De metro is een goed alternatief.

Wie een stedentrip wil maken vanuit Nederland naar Berlijn kan met de auto de stad goed bereiken. Wel wordt er op veel plaatsen onderhoud gepleegd aan het Duitse wegennet, wat tot linke vertragingen kan leiden.

Jodenvraagstuk

Precies werd uitgerekend hoeveel Joden er zouden moeten worden omgebracht: 11 miljoen.

Praktisch Berlijn heeft alles ‘in huis’ voor een interessant langer of korter bezoek. Wie op vakantie is in de omgeving van de Duitse hoofdstad kan prima een uitstapje maken naar Berlijn. Je verplaatsen in de stad is het gemakkelijkst met een toeristenkaart die toegang geeft tot het metronet van de stad. Deze kaarten zijn op talloze sites te bestellen, onder andere op visitberlin.de.

De omgeving van Berlijn, waaronder het Haus der Wannseekonferenz, Am

Met de trein is de stad eveneens goed te bereiken. Vanuit Amsterdam rijdt er, via Amersfoort en Apeldoorn, enkele keren per dag een rechtstreekse trein naar Berlijn. Meer informatie over prijzen en tijden is te vinden op nsinternational.nl.

Diverse vliegmaatschappijen bieden rechtstreekse vluchten aan naar de stad. >>visitberlin.de

Reformatorisch Dagblad vrijdag 13 januari 2017 Concentratiekamp Sachsenhausen

11

111

Berlijn

10

Haus der Wannseekonferenz 113

Potsdam 115

12

ŠRD, bron: maps4news.com

De villa ligt aan de oever van de Wannsee.

De vergaderzaal waar de Nazileiders het besluit namen 11 miljoen Europese Joden te vermoorden. beeld Blogspot

Vakantie FRANSE-ALPEN,

Echt toegankelijk?

Altijd al een eigen vakantiestekje willen hebben? Camping de Oldemeyer heeft nu weer mogelijkheden: Een ruime plaats voor uw chalet. Of een ingerichte stacaravan voor een scherpe prijs.

dichtbij Meer van Geneve, zeer luxe nieuw chalet, 6-8-14 pers.

Groot balkon en terrassen op zuiden. Vraag naar de (50+) korting in voor- en naseizoen. Uitermate geschikt voor twee samenreizende gezinnen. Zie www.montevian.nl.

Tel. 06 - 51 19 33 58

Te huur: Vakantiehuisje 2-4-pers. met bedstee, in mooi coulissen landschap van het Groningse Westerkwartier.

Mooi wandel-/ ietsgebied www.paterhofje.nl Tel. 0594 - 65 94 25

www.roliday.nl Te Huur: in het Sauerland

Te Huur: in Stavenisse

Voel je uit - voel je thuis in dit comfortabele familievakantiehuis in het Sauerland. Geniet van de rust, de ruimte en het uitzicht: elk seizoen puur genieten. Speciale 2-4 persoonsprijzen in het laagseizoen!

Rust ruimte en prachtige vergezichten.

Op een rustig vakantiepark pal aan de Oosterschelde ligt ons vakantiehuis 4-6 personen Reserveren: 06-15374741 of via de website

Willkommen! www.hausrobine.nl

www.vakantiehuisstavenisse.nl

Te Huur: Tsjechië

www.adrien.nl

Uniek gelegen op een eiland in het Groene Hart nabij Nieuwkoopse Plassen.

Vanuit Hortensia Eiland volop fiets- en wandel mogelijkheden.

Veel rust, natuur en privacy.

Info. 06 - 55 39 36 32

Tel. 0345 - 65 10 58

www.hortensiaeiland.nl

Te Huur: in Friesland www.oldemeyer.nl of bel 0523-262805 Hardenberg - Rheeze

Gezellig ingerichte bungalow op een prachtige plek bij het Lauwersmeer in Friesland.

Rustig klein park met privé tuin.

Kijk op:

Leuke vakantie in de

www.lauwersmeerbungalow.nl

SCHOTSE HOOGLANDEN? Te midden van schitterende, ongerepte en ruige natuur en vlak bij bekende plaatsen uit de bewogen Schotse Kerkgeschiedenis. Comfortabele lodges.

T/m eind februari 10% vroegboekkorting! Zie www.ranchchalet.nl.

Nederlandse eigenaren!

of bel 06 - 53 90 20 08 of mail naar info@jan-kooistra.nl

nette, ruime vakantiehuizen van 2 tot 10 pers. bij Reuzengebergte.

In omgeving is veel te doen.

Ook ideaal in voor- en naseizoen voor senioren of jonge gezinnen.

Vonder

Vonder Vakvilla Villa Verhuur Villa Verhuur Ommen TE HUUR

Te Huur: in Walcheren

3 comfortabel ingerichte 6-p. pariculiere recreaiebungalows, besloten tuin 1000 m2, wasmachine, boxspring.

HOGE-HEXEL in Twente

Nieuw, luxe 6-persoons chalet in Zeeuwse stijl, 3 slaapkamers, schuur, terras en tuin. Slechts één duin van het strand op familie vakantiepark te Groot Valkenisse, Walcheren, Zeeland.

Bungalowpark met zwembad, speeltuin, recreaieteam. Een familievakanie waard!

Bel 06-34784437

www.bosvogels.nl

Info folder 0180 - 42 52 17

Luxe vakantiehuizen OMMEN • Gelegen aan de voet van de Lemelerberg

10 TOT 20 PERSONEN Check beschikbaarheid op:

www.vakvilla.nl of bel: 06-55748500

Te Huur: in Zegveld

TE HUUR

Ermelo - Onze luxe 8 persoons vakantiewoning op Park Boshuis. Met volop privacy en eigen parkeerplaats.

Ook geschikt voor event. gezinslid in rolstoel.

Voor info mail rvdhaar@solcon.nl of zie www.christelijkevakantiesite.nl

CURAÇAO TE HUUR: Schitterende, onlangs gerenoveerde, luxe vakantievilla met privézwembad op rustig, afgesloten park in Jan Thiel baai. (heerlijk zwemmen/snorkelen!)

AH supermarkt en mooie stranden op 5 min. afstand. Wekelijks Nederlandstalige kerkdiensten.

WWW.VILLABONSIMAN.COM 06 - 53 29 83 56

BOERDERIJ-APPARTEMENTEN 2-4-8 persoons nabij Ommen, fietsen en wandelen met direct toegang tot zowel Salland, Twente als het Vechtdal.

Week v.a. € 120,00; midweek v.a. € 80,00; weekend v.a. € 85,00 Tevens camping aanwezig tel.0546-671703 www.dereggevallei.nl

TE KOOP/ maar ook te huur:

Vakantiehuis aan ‘t Veluwemeer,

een van onze twee bungalows op een kleinschalig rustig park bij het Lauwersmeer. Alles in uitstekende staat; kijk maar eens op: www.lauwersmeerbungalow.nl Vraagprijs 90.000.-

8-persoons, 4 slaapkamers (1 beneden), 2 badkamers. Van alle gemakken voorzien! Zeer ruime tuin, vrij uitzicht, mogelijkheid ligplaats voor de boot.

Strand voor de deur, heerlijk!

Jan Kooistra Damwoude 06 - 53 90 20 08 info@jan-kooistra.nl

Micazu.nl, Vakantievilla-Värmland Te huur in Zweden:

www.vakantiehuisveluwemeer.nl 0348 - 40 11 01 Nunspeet-noord, een gevarieerd stukje Veluwe.

Welkom Vakantiebungalow EPE,

ruime, luxe villa, max.13 pers.

Zicht op het meer en de heuvels van Filipstad, Värmland. Ideaal voor grote of meerdere gezinnen.

Contact:

6/7-persoons, 3 slaapkamers, aparte bijkeuken en schuurtje, zeer comfortabel huis en op een heerlijke plek. Prachtig, gevarieerd stukje Veluwe met loofbos en de heide om de hoek.

p.v.riemsdijk@online.nl; 06 - 48 15 94 57 of www.micazu.nl

www.vakantiebungalow-epe.nl tel. 0348 - 40 11 01

op bungalowpark Hoge Hexel (zondagsrust, overdekt zwembad) in

”De HortensiaHof” stenen 6-pers. recr. woning op 1.000 m2, met 3 slpk., vaatw./wasm.

Beschikbaarheid, foto’s, prijzen & Boeken:

Micazu.nl; info: 0180 - 51 66 72 of famdejonge@solcon.nl

Echt toegankelijk?

bed & breakfast

Te huur compleet ingerichte 5- en 6 pers. caravan

RUST en VAKANTIE op eigen landgoed?

Voor 4 pers. / vriendengroep/ klein gezin.

Flinke korting voor boeking van 2 wk!

Fantastische omgeving voor fiets-, wandel-en klompenpadentochten.

Kortom: voordelig verblijf op UNIEKE locatie met eigen opgang.

Bel: 0617827640 of www.rustique.nu Ook in naseizoen mogelijk.

op onze gezellige camping te Middelburg (Zld).

Ook zijn er nog kampeerplaatsen vrij.

15 min. v.h. strand/duinen/bos.

Voor meer info 0118 - 61 70 94 www.devlaschaard.nl

www.roliday.nl

TE HUUR: vrijstaand huis in de Morvan met panoramisch uitzicht. Rust en ruimte aan de rand van uitgestrekte bossen.

Maximaal 6 personen. Hoogseizoen € 495 per week.

Mail naar visscher@zeelandnet.nl of zie www.visscherhuizen.nl

TE KOOP: Prachtige, geheel vrijstaande, ruime vakantiewoning Ardennen, België (rand van Han sur Lesse).

Erg goed geïsoleerd.

Zeer grote living met open keuken. Eén slaapkamer beneden, vier slaapkamers op bovenverdieping (totaal zeven slaapplaatsen).

Weids uitzicht op heuvellandschap.

Tel.nr.: 06 - 53 37 24 08.

Appartementen in Oostenrijk Geniet van rust en vrijheid in de OOSTENRIJKSE BERGEN. Ons riante, 8-persoons vakantiehuis is van alle gemakken voorzien en heeft vrij uitzicht. Lees de ervaringen van anderen op onze website:

www.sjenharieja.nl of bel: 06 - 30 49 95 00

Te Huur: Holten/Rijssen In de prachtige omgeving van Holten/ Rijssen is onze, zeer complete, 6-persoons vakantiebungalow te huur.

In alle seizoenen heerlijk.

Ligt vrijstaand, rustig en grenzend aan bossen en heide.

Info 06-53193886

met buitenzwembad en schommel.

4-6 persoons appartementen met tuin, terras of balkon! Het huis staat in het prachtige Salzburgerland waar u met uw hele gezin vele activiteiten kunt ondernemen!

www.apartmentswaldemar.com 0043 - 65 02 15 38 07

vrijdag 13 januari 2017 Reformatorisch Dagblad

Ierland:

Het hart van oud hout en hoge kruisen tekst Clasina van den Heuvel beeld RD

Het hout lijkt keihard, als een steen, maar voelt lichter. Met schuurpapier kun je er fijn stof afhalen.

Houtstof. Oud stof. In Ballinahown, bij de Celtic Roots Studio, in het hart van Ierland, geeft kunstenares Helen Conneely workshops met ”bogwood”: eeuwenoud hout uit het veenlandschap. p tafel liggen alvast stukken hout klaar. Brokken, eivormige stukken, grillige grote joekels. Materiaal van dik 5000 jaar oud, afkomstig van bomen die verstopt hebben gezeten in de ”boglands”, in zure grond waar geen zuurstof bij kwam. „Kies maar een stuk waar je mee aan de slag wilt”, zegt Helen Conneely. Het is belangrijk dat je hout kiest dat bij je past, vindt ze. Opeens kijk je dan anders naar zo’n stuk hout. Welk stukje spreekt mij aan? Ze lijken allemaal wel sympathiek... Doe dan die eivorm maar, een mooi overzichtelijk brokje dat je door de platte onderkant stevig kunt neerzetten.

De buitenkant is bijna zwart, tussen de nerven schemert iets lichter bruins.

Terwijl de deelnemers aan de workshop met schuurpapier en vijlen in de weer gaan, vertelt Conneely over ”bogwood”, het materiaal waar ze vol overgave voor gekozen heeft voor haar kunstwerken.

O

Het lijkt amper waardevol, tenzij dan vroeger voor de armen, die het veen nodig hadden: voor meubels, voor brandstof.

Materiaal van de armen

Conneely begint haar verhaal in de ijstijd – toen Ierland nog bedekt was met bomen, vooral pijn-, taxus- en eikenbomen. Ze vertelt over de meren in de relatief vlakke Midlands, die werden uitgehold door al dat ijs, „rolling en moving”, en over de eskers: hogere gedeeltes in het landschap die later als wegen werden gebruikt. Meren droogden door de eeuwen heen op en stroomden weer vol, waardoor een deel van de planten die daar intussen groeiden doodging. Een ander deel overleefde. Zo ontstond gaandeweg het veen, het vlijde zich als een deken over het land, met vergeten plantenresten en hout erin – wat later een bron van informatie vormde voor wetenschappers.

Boven de Celtic Roots Studio zit Ballinahown Tea Rooms, een fijne plek met

Strategische ligging van Clonmacnoise: aan de Shannon, de langste rivier van Ierland.

Op de achtergrond de protestantse kerk.

houten banken en kussens in pasteltinten. Een medewerker brengt thee en taart beneden. Conneely praat intussen door, ze stroomt over van de woorden en van liefde voor haar bogwood. Ze maakt er sculpturen van, en fijne sieraden die op het eerste gezicht helemaal niet van hout lijken te zijn. „Ik hou van wat ik hier doe, het is mijn leven”, zegt ze. „Dit materiaal verbindt me met onze zeer oude cultuur.”

Toen de grote hongersnood kwam in Ierland, halverwege de 19e eeuw, was er niets meer – ook geen hout. De mensen uit de streek dachten aan het veen, en wisten dat er hout in zat. Ze maakten er meubels van. Bogwood was ”the poor man’s material”, het materiaal van de armen.

Toch bleef een belangrijk deel van de boglands lang onaangetast. Pas in de jaren 50 van de vorige eeuw werd het economisch interessant; er werd op grote schaal turf vandaan gehaald. In Lough Boora, inmiddels een park met uitge-

strekte natuur, met kunstwerken, een sprookjesachtig bos en oude stenen, zijn de sporen daarvan te zien. Halverwege staat een oude locomotief geparkeerd.

Vonken en vlammen

Ieren zijn vanouds verhalenvertellers, schrijven de reisgidsen, en kunstenares Helen Conneely is er zo een. Net als gids Martin Kelly, die, in de bus naar Clonmacnoise, feiten en legendes over zijn land mixt tot een geweldig verhaal waar je geboeid naar blijft luisteren.

Het hout uit de bogwoods verbindt je met de Midlands, vindt Conneely, en zo verbinden de hoge kruisen in de oude christelijke nederzetting Clonmacnoise je met de vroege christenen die neerstreken in een heidens land. Zoals St.-Patrick, die in de vijfde eeuw als zendeling naar Ierland kwam. Het ging allemaal niet zonder slag of stoot, vertelt gids Kelly, maar toen Patrick zich moest verantwoorden bij de koning kwamen er gelukkig vonken en vlammen uit zijn mond,

Reformatorisch Dagblad vrijdag 13 januari 2017

Athlone

S

Galway

Portumna

Ballinahown Clonmacnoise on nn a h Birr

Dublin

gh Derg Lou

Killaloe Limerick

Pand van Celtic Roots Studio. De winkel zit nu aan de overkant, bij Ballinahown Tea Rooms. zodat iedereen wist dat hij de waarheid sprak.

De druïden –voormannen in de oude Keltische beschaving– die plotseling priester werden, bleven wel hun druïdendingen doen, zegt Kelly droogjes. „En ze zeiden tegen St.-Patrick: „Wij zijn erg blij dat Jezus is gekomen. Want wij kennen Hem al duizenden jaren. We zagen Hem in de bloemen, we hoorden Hem in de vogels.” Een beetje verwarrend”, aldus Kelly. „Want het gaat hier over het jaar 439, en zó lang geleden was het nog niet dat Christus op aarde kwam.”

Maar de missionaris maakte niet overal een breekpunt van. „St.-Patrick was erg slim. Hij adopteerde heidense goden en godinnen als christelijke heiligen, en hij gaf heidense elementen een plek in de christelijke feesten. Zo bleven er heel wat wonderlijke elementen in de Ierse kerk, waar Rome weleens vragen bij stelde. En de haardracht van de Ierse monniken zag er lang heel anders uit dan die van de Europese. In plaats van de ring van haar droegen zij een soort pony die aan de zijkanten was weggeschoren.”

ogen troosteloos. Op deze plek stichtte een andere vroege christen een kerk: St.Ciarán (516-ca. 549). Het werd een wereldberoemde nederzetting, een centrum van bedrijvigheid; het trok door de eeuwen heen gelovigen, pelgrims, ambachtslieden en wetenschappers aan. Paus Johannes Paulus II kwam op bezoek in 1979.

Daarginds staat de protestantse kerk, wijst de gids; er wordt wekelijks een dienst gehouden.

In het bezoekerscentrum wordt de geschiedenis van Clonmacnoise uit de doeken gedaan. Het is een verhaal van geloof, hoop en verwoesting – en nog eens en nog eens verwoesting, want de strategische ligging zorgde ervoor dat Vikingen en Noormannen het klooster nogal eens moesten hebben.

Maar het kruis bleef – ook letterlijk. Zo zijn in Clonmacnoise metershoge ”high crosses” te zien, stenen kruisen met Bijbelse inscripties. Buiten staan replica’s van drie wereldberoemde exemplaren.

De originele staan voor de zekerheid binnen.

Zeven kerken

Daar is Clonmacnoise: een plek met kloosterruïnes, zeven kerken en Keltische kruisen op een strategische plek aan de rivier de Shannon, ten zuiden van de stad Athlone. Het gaat juist regenen; de lucht trekt dicht, donkergrijze stenen

Wexford ©RD, bron: maps4news.com

Bogwood.

Helen Conneely houdt van oud hout uit veen. >>failteireland.ie >>celtic-roots.com >>loughboora.com >>heritageireland.ie/en/midlandseastcoast/clonmacnoise/ >>http://bit.ly/2hKhO0i voor een ander artikel over de Midlands – plus een recept voor scones.

Sculpuren in park Lough Boora.

Iers souvenir van The Wool Felt Shop.

32 vakantie

vrijdag 13 januari 2017 Reformatorisch Dagblad

Op de Sèvre Niortaise. beeld Atout France/Franck Charel

Varen in Frans Venetië tekst Dick Tromp

Wandelen, ietsen, varen. Voor wie vakantie op één lijn stelt met natuur en ontspanning, is de Marais Poitevin in Frankrijk een prachtige bestemming.

Met een Nederlands tintje. et is herfst in Coulon. Bj de aanlegsteiger van de irma Cardinaud is Hervé Bissardon druk bezig afgevallen bladeren uit een boot te vissen; de ”barque à fond plat” –de Franse variant van een Giethoornse punter– moet er voor zjn gast uit Nederland netjes uitzien.

Coulon is de zelfverklaarde hoofdstad van het ”Groene Venetië”. Deze waterrjke streek tussen de plaatsen Niort en Maillé maakt deel uit van het zogenaamde ‘natte moerasland’. Dat loopt in de winter onder water om overstromingen in het ‘drooggelegde moerasland’ – hoofdzakeljk landbouwgebied– te voorkomen. Samen met de zoutwaterbaai van L’Aiguillon aan de kust vormen beide moeraslanden de Marais Poitevin. Een oppervlakte van in totaal 110.000 hectare.

Daarmee vormt de streek, na de Camargue in het zuiden, het grootste waterrjk natuurgebied van Frankrjk. „Zonder boot kom je hier nergens; bruggen of paden zjn er niet”, zegt Bissardon als hj de Vieille Sèvre, een zjtak van de rivier de Sèvre Niortaise, is opgevaren. De laatste vormt de hoofdader van de Marais en eindigt in de baai van L’Aiguillon. „Dat geldt niet alleen voor toeristen maar

H

ook voor de lokale bewoners.” En ook zj zjn aangewezen op de punterstok. „Een lichte elektromotor is toegestaan, maar brandstofmotoren zjn taboe. Alleen bj grote onderhoudswerkzaamheden of een levensbedreigdende situatie mag daarvan gebruik worden gemaakt.”

Reus Gargantua

Voor Hervé Bissardon is het punteren bjna dageljkse kost, het hele jaar door. „Natuurliefhebbers zjn er altjd. En met de zachte winters van tegenwoordig is dat geen probleem.” Zolang het water maar niet hoger komt dan 20 à 30 centimeter, vervolgt hj. „Bj een hogere waterstand wordt het te gevaarljk.” In extreme gevallen kan die wel oplopen tot 1 à 1,5 meter.

Waar al dat water vandaan komt?

De volksmond is er snel klaar mee.

Die legt de oorzaak bj de reus Gargantua, een creatie van de 16e-eeuwse schrjver François Rabelais. Op zjn tocht van La Rochelle naar Niort zag Gargantua zich na een link drinkgelag genoodzaakt zjn blaas te legen. Met het ene been staande op de kathedraal van Luçon en het andere op de kerktoren van Niort deed hj zjn behoefte in westeljke richting. Daarmee toverde hj het hele gebied tot aan de Atlantische Oceaan om tot moerasland.

Om aan de weet te komen hoe het echt zit, moet je in Coulon bj het Maison du Marais Poitevin zjn. Daar wordt aan de hand van foto- en ilmmateriaal, kaarten en tentoongestelde voorwerpen de geschiedenis van het moerasgebied uit de doeken gedaan.

Eeuwenlang was het land tussen Niort en de oceaan in gevecht met het water, zonder dat de bevolking –Galliërs, Romeinen, Noormannen– er enige invloed op had. Pas halverwege de middeleeuwen

kwam daarin verandering toen vanuit de kloosters werd begonnen met het droogleggen van het omliggende land door het graven van kanalen en het aanleggen van sluizen.

Ook Nederlanders bljken hun steentje te hebben bjgedragen. Aan het eind van de 16e eeuw schakelde de Franse koning Hendrik IV de hulp in van Humphrey Bradley. De in Bergen op Zoom geboren waterbouwkundige was verantwoordeljk voor de drooglegging van duizenden hectaren landbouwgrond. Een 24 kilometer lang kanaal dat daarbj een belangrjke rol speelt, draagt nog altjd de naam ”Canal de la Ceinture des Hollandais”.

Vogelpracht

Intussen heeft Bissardon de Sèvre Niortaise achter zich gelaten en loodst hj zjn boot behendig door de sloten en kanalen in het moeras. De karakteristieke huisjes met hun witte gevels en felgekleurde luiken hebben plaatsgemaakt voor rjen geknotte essen langs de waterkant en weiden vol populieren, waar runderen grazen. „Essen hebben een zeer omvangrjk wortelstelsel, wat de drassige bodem bj elkaar houdt”, legt de veertiger uit. „Populieren nemen veel water op, wat ook geen overbodige luxe is.”

De moerasbewoner heeft onderweg een verrassing in petto. Met zjn stok woelt hj een paar keer in de bodem van de vaargeul, pakt zjn aansteker terwjl hj door de knieën gaat en houdt naast de boot een vlammetje boven het water. Een enorme steekvlam is het gevolg. „Methaangas”, zegt Bissardon. „Het is een waarschuwing voor toeristen om niet het water in te gaan, wat trouwens verboden is. Loop je over de bodem, dan komen er gassen vrj. Daardoor kun je het bewustzjn verliezen en verdrinken.”

De vele vogels en andere dieren die de

Marais rjk is, laten zich deze middag amper zien. Daarvoor zjn er waarschjnljk te veel boten met toeristen op het water. Wie toch wil weten hoe rjk de vogelpracht in deze regio is, kan terecht in het ornithologisch park ”De vogels van de Marais Poitevin” in St-Hilaire-laPalud. Daar kunnen zeventig verschillende vogelsoorten in hun natuurljke omgeving worden geobserveerd. Slechts een deel van de 250 soorten die het moeras herbergt.

Fietsplezier

Alleen een beverrat laat zich de volgende dag van dichtbj bekjken. Het dier ligt dan ook dood op het ietspad. „Waarschjnljk vergiftigd”, zegt Rodolphe Blondelle als we halverwege Coulon en Damvix een ietstocht maken langs de grens van de departementen Vendée en DeuxSèvres. De knaagdieren vormen een bedreiging voor de djken en mogen worden bestreden.

Blondelle verhuurt ietsen aan toeristen die de omgeving op twee wielen willen ontdekken. Want de Marais Poitevin leent zich ook uitstekend voor wandel- en ietstochten. Korte tochten van een uur of meer, of lange trektochten door het hele moereasgebied, bjvoorbeeld van Niort naar de kust of de havenstad La Rochelle.

In totaal 800 kilometer aan gemarkeerde ietsroutes biedt uren- tot dagenlang ietsplezier.

En muggen? Tieren die ’s zomers niet welig in het moeras? „Daar heb je hier weinig last van”, zegt Blondelle stellig. „Die zitten vooral in stilstaand water. En dat vind je hier niet. Sloten, kanalen, rivieren, al het water stroomt hier. Die muggenstick kun je thuislaten.” >>atlantische-kust-frankrijk.nl >>rd.nl/veniseverte voor meer foto’s en video’s

vakantie 33

Reformatorisch Dagblad vrijdag 13 januari 2017

drooggelegd moerasland nat moerasland Luçon La des ceintur e Holl and ais

A83

Niort Coulon

on

Damvix Sèvre Nior taise

’ de L Baie

Ai g

uil

l

St-Hilaire-la-Palud La Rochelle A10

A837

©RD, bron: maps4news.com

Maison du Marais Poitevin. beeld Wikimedia

Water en vuur. beeld RD

Brandstofmotor taboe. beeld RD

„Loop je over de bodem, dan komen er gassen vrij.

Daardoor kun je het bewustzijn verliezen en verdrinken”

Runderen in de moerasweiden. beeld Atout France/Fabrice Milochau

Schakeltjes Vakantie binnenland OUDDORP, t.h. luxe 6 pers, vak. bung. met grote tuin en veel privacy. Op loopafstand van zee. Gehele jaar beschikbaar. tel.: 0655860985

5-daagse busreis o.l.v. ds.

J. Belder

Abonneereis ‘In de voetsporen van Luther’ In 2017 is het vijfhonderd jaar geleden dat Maarten Luther zijn stellingen op de deur van de Slotkerk in Wittenberg sloeg.

Het Reformatorisch Dagblad organiseert een speciale abonneereis naar het Land van Luther.

Naast de hoogtepunten uit de Reformatie nemen we u ook mee naar andere interessante bezienswaardigheden zoals het Bachhuis in Erfurt en naar de oudste synagoge van Europa.

Aangrijpend is het bezoek aan het voormalige concentratiekamp Buchenwald. Dit is één van de meest bezochte gedenkplaatsen uit de Tweede Wereldoorlog.

Verder bezoekt u de belangrijkste plaatsen die met de Reformatie te maken hebben.

In Eisenach is dat De Wartburg.

Ook bezoekt u de Georgenkirche waar Luther preekte.

In Erfurt bekijkt u het Augustijnerklooster, waar Luther als monnik leefde.

In Eisleben staat Luthers geboortehuis op het programma en in Wittenberg het Lutherhuis.

Op de terugreis brengen we een bezoek aan Dillenburg waar het slot staat waar de Oranjes hebben gewoond.

Ga mee met deze boeiende en indrukwekkende abonneereis!

Voor meer informatie en aanmelden via www.rd.nl/abonneevoordeel onder abonneedagen.

U treft daar het complete reisprogramma aan, of vraag het reisprogramma aan via abonneeservice 055 - 53 90 498.

Fietsen in het Gaasterland?

Camping “De Verborgen Hoek” organiseert een COMPLEET VERZORGDE ietsvakantie met elke dag een leuk UITSTAPJE. Meer info: www. ietsvakantiegaasterland.nl of 0514-602065.

5 oudere Canadese zusters willen een huis huren in UTRECHT. Liefst centrum.

Periode 21 tot 28 april 2017.

Wilt u de informatie mailen aan: evelynmartin@shaw.ca Of bel: 06-36308994

Informatie: • Datum: D.V. 12 t/m 16 juni 2017 • Opstapplaatsen: Goes, Oude Tonge, Heinenoord, Ridderkerk, Meerkerk, Apeldoorn • RD-begeleider ds. J. Belder, columnist van het Reformatorisch Dagblad • Op deze reis zijn annuleringsvoorwaarden van toepassing • Sommige bezienswaardigheden zijn niet geschikt voor minder-validen Bij de prijs is inbegrepen: • Vervoer per comfortabele touringcar Comfort Class • Verblijf in comfortabel 4-sterren hotel Park Inn in Weimar o.b.v. halfpension • Mooie ruime kamers met bad/douche en toilet • Bij vertrek kofie/thee met gebak, 3-gangen afscheidsdiner • Bij verschillende bezienswaardigheden is een audiotour in het Nederlands beschikbaar • Alle genoemde excursies en entreegelden Niet bij de prijs is inbegrepen: • Niet genoemde maaltijden zoals lunches en drankjes bij het diner • Reis- en annuleringsverzekering, fooien Abonneeprijs: vroegboekprijs € 595,- p.p.

Deze prijs geldt alleen voor abonnees bij boeking voor 1 maart 2017. Daarna is de abonneeprijs € 625,- p.p. Toeslag eenpersoonskamer € 75,- (beperkt aantal kamers beschikbaar). Niet-abonnees betalen € 645,- p.p.

Kijk voor meer abonnee-uitjes op rd.nl/ abonneevoordeel onder abonneedagen

Reformatorisch Dagblad

Te huur in Burgh-Haamstede (Zeeland) vrjst. vak.won. met tuin en terras op het zuiden, dicht bj bos en zee. www.krjgervakantiewoningen.nl tel. 0113-270840.

Welkom op onze mini-camp.

Duinzicht te DOMBURG. plaatsen vrj voor tenten en caravans voor 14 juli en na 11 aug. NIEUWE 6-persoons chalet te huur voor 21 juli en na 11 aug. Tevens 6-persoons stacaravans te huur voor 14 juli en na 18 aug.

Minicampingduinzicht.nl.

Maljaars, tel. 0118-58 1494 of 06-57149054.

BIERVLIET, Zeeland 2-8 pers. vak.huis. In natuurgebied en dicht bj zee.

Tel: 0115-482785 www.braakmanzicht.nl C-ELSPEET 4-p.vak.huis vagv vrje tuin, geljkvl, cv, bad, wasm. wii, folder op aanvr. tel.nr. 0577-492539 OUDDORP AAN ZEE, t.h.

7-pers. bungalow, uniek gelegen a.d. rand van duingebied. Tel. 0180-618423 DIEVER: 2-8 p. recr. bung., Wii, 3 sl.k., babymateriaal, wasm. 030-2673382, www. huisjehurenindrenthe.nl FRIESLAND, vak. woning 7 pers. Kom naar de mooie friese wouden. Ga naar www.vakantieveenwouden.

123website.nl T.h.: 4-p. chalet direct Aan op open vaar-, zwem-, en viswater. TOPLOCATIE. 3km van Kampen (Ov.) v.a. € 175,- T. 038-3322097.

Vakantie buitenland T.h. vakantievilla met zwembad in ZUID-FRANKRJK. Zie www.surlacolline.nl.

Tel. 06-28803081.

LAST MINUTE Oostenrjk Luxe chalet en/of appartement. Tot 10 pers. SaalbachHinterglemm. 06 - 51166845 / 0180-322181 www.vakantie indebergen.nl

Vakantiehuisje verhuren?

Plaats een schakeltje! Ga naar www.schakeltjes.nl Reformatorisch Dagblad Reformatorisch Dagblad

Op zoek naar een cadeau?

Geef een boek!

Bestel op www.debanier.nl

Reformatorisch Dagblad vrijdag 13 januari 2017

Mount Surprise

tekst en beeld Wilma Put

In het binnenland troffen wij veel dode kangoeroes aan langs de weg. Zij waren helaas allemaal aangereden. Gelukkig bleef het hier niet bij. In Mount Surprise (ongeveer 400 kilometer het binnenland in rijden vanaf Cairns) konden wij de levende kangoeroes van heel dichtbij zien. Leuke springende beesten zijn dat!

Australië staat natuurlijk bekend om kangoeroes, maar er leeft nog meer. Gewone dieren, zoals spinnen en kikkers, zijn er ook aanwezig. Zo stopten wij op een speciale locatie om te picknicken, namelijk een droogstaande rivierbedding. Terwijl wij aan het genieten waren van brood, kwam een spin de rust verstoren door tussen ons brood door te wandelen – een behaard beest met lange poten. „Ik ben nooit bang voor spinnen, maar dit wordt me toch wel een beetje te gortig”, aldus een van mijn reisgenoten.

De kikker troffen wij aan op een hele bijzondere locatie: in het toilet. Hij kwam onder de rand vandaan glibberen.

Tijdens het verblijf in Australië heb ik me vele malen verbaasd over de dierengeluiden die je hoort. De vogels in Australië maken heel andere geluiden dan die in Nederland. Je hoort niet vaak het gefluit van vogels, maar eerder allerlei verschillende losse kreten. Leuk om te zien was de veelkleurigheid van de vogels. Exemplaren die bij ons in een kooitje zitten, kun je daar in de bomen zien, zoals een parkiet en een kaketoe.

Aan het einde van de vakantie hadden wij dus veel beesten gezien, maar geen koala’s. Bij Australië dacht ik vooral aan kangoeroes, maar sommigen hadden verwacht koala’s ook in het wild te zien. Ook hier was een oplossing voor: het bezoeken van het Koala Sanctuary in Brisbane. Daar vertelden ze dat koala’s ongeveer twintig uur per dag slapen en daarmee moeilijk te spotten zijn. Het was dus vrij logisch dat wij deze niet hadden gezien in het wild. Naast de koala’s hebben wij (roof)vogels, reptielen, hondachtigen, schapen, krokodillen en kangoeroes bekeken. Wij konden zelfs heel dicht bij de kangoeroes komen, omdat wij door een groot veld met kangoeroes liepen. Apart om te zien vond ik dat veel kangoeroes sliepen of aan het luieren waren. Je zag weinig huppende kangoeroes, terwijl dit wel mijn beeld is van een kangoeroe.

Wilma Put (21) uit Ridderkerk reisde in de zomer van 2016 naar Australië.

vrijdag 13 januari 2017 Reformatorisch Dagblad

Van bos naar zee en terug tekst Gerco Verdouw beeld RD

De Veluwe is als fietsgebied overbekend. Maar tussen de Veluwe en de voormalige Zuiderzee ligt een veel minder bekend terrein waar het vooral door de vele afwisseling ook prachtig fietsen is. et stempel van jonkheer mr.

F. J. C. Schimmelpenninck is 25 jaar na zjn dood nog duideljk terug te zien in het gebied tussen Voorthuizen, Njkerk en Putten. Jonker Frits, zoals hj ter plaatse bekendstond, duldde geen grote wjzigingen in het landschap. Wee de pachtboer die het bjvoorbeeld waagde een houtwal te kappen. Het gevolg is dat bos, weilanden, houtwallen, maisvelden, moerasjes en heidegebiedjes elkaar prachtig afwisselen.

Een ietstocht door dit gebied is daardoor allesbehalve saai. De tocht zou bjvoorbeeld kunnen beginnen in Voorthuizen. Bj Van Beek’s Rjwielhandel zjn elektrische ietsen te huur. Mede-eigenaar Henk van Beek legt uit hoe de Batavus Prestige werkt. In de door Van Beek aangereikte brochure ”Genieten... in Barneveld” ljkt de bjna 60 kilometer lange tocht ”Van moeras naar terras” een prima route om het gebied te verkennen.

H

velden en het water van de Randmeren.

Deze combinatie zorgt voor een keur aan vogels: grutto’s en kieviten in de wei, een kleine karekiet in het riet, en talloze eenden en ganzen in het water. Niet voor niets komen vogelliefhebbers graag naar dit gebied.

Voorbj de sluis van Njkerk wordt het drukker met recreanten. Een hele groep ouderen is op weg naar stoomgemaal Hertog Rejnout, gebouwd in 1883 om het water uit de laaggelegen polder weg te pompen naar de Zuiderzee. In de kolenloods van het gemaal is een bezoekerscentrum gevestigd.

Bj knooppunt 51 is in de verte het vissersdorp Bunschoten-Spakenburg te zien.

Even van de route afwjken om daar een visje te eten is erg verleideljk. De route wordt er wel wat langer door, maar het is de moeite waard om even langs de bruine vloot met houten kotters te ietsen en een verse haring op de koop toe te nemen.

Verschil in beheer

Terug bj knooppunt 51 gaat het de polder in, richting Njkerk. Duideljk is het verschil in weidebeheer te zien. Links is Staatsbosbeheer eigenaar. Het gras is er lang en het water staat hoog in de sloten.

Daardoor zjn de weilanden wat drassig en dat is goed voor de weidevogels.

Rechts is de boer de baas: het water staat er laag zodat er zware trekkers over het weiland kunnen rjden om het gras te oogsten. Het vers gemaaide gras ruikt heerljk.

Door de Njkerkse nieuwbouwwjk Corlaer leidt de route richting Njkerkerveen.

Kilometers ietsen langs de voormalige Zuiderzee.

Moeras

Waarom het woord moeras in de titel van de tocht zit, bljkt al direct als bj ietsknooppunt 49 de route wordt opgepikt.

Daar begint nameljk landgoed Appel.

Links van een smal grindpad liggen natte hooilanden. De ochtendmist is nog nauweljk opgetrokken. Twee raven vliegen al krassend over een vennetje met wat riet eromheen. Erheen lopen kan alleen met laarzen aan vanwege de zompige ondergrond.

Bj de buurtschap Gerven wordt ook duideljk waarom het woord ‘terras’ in de routenaam staat. Binnen een straal van 1 kilometer liggen drie rustpunten voor ietsers. Die kunnen op veelal particuliere terasjes bjvoorbeeld een kop kofie met wat erbj nemen.

Niet alleen het landschap is erg afwisselend, ook de ondergrond wisselt sterk. De ene keer rjd je op een grindpaadje, dan komt er weer een stuk klinkerweg, dan volgt er een zandpad en daarna asfalt.

Fietsers kom je maar weinig tegen, maar op de klinkerweg kunnen auto’s en vrachtwagen je soms aardig hard passeren, dat is een nadeel van deze route.

Vooral op de Waterweg richting het Nuldernauw is dat het geval.

Langs de zee

Bj strand Nulde wordt het weer rustig.

Vanaf daar gaat de route kilometers langs de voormalige Zuiderzee. Links de weilanden van een van de oudste polders van ons land, Arkemheen. Rechts de riet-

Langzamerhand komt het gebied van jonker Frits weer in zicht, herkenbaar aan de houtsingels tussen de weilanden.

Hoewel landgoed Appel een andere eigenaar had, was het beleid hetzelfde als dat van jonker Frits: de hoge enggronden en de natte lage hooilanden omsloten door houtwallen in stand houden.

Afwisseling van weide en bos.

Ree

Het gevolg daarvan is dat er midden op de dag zomaar een ree langs de bosrand opduikt. Hj heeft meer dan voldoende dekking voorhanden om zo weg te schieten. De schapen die in dezelfde wei staan te grazen, trekken zich niets van het dier aan, ze weten niet beter.

Na zo’n 55 kilometer ietsen komt Voorthuizen weer in zicht. Met de elektrische iets zjn de kilometers voorbjgevlogen. De e-bike moet bj Van Beek weer worden omgewisseld voor de eigen iets. Het gaat op huis aan. Zonder trapondersteuning, maar een mooie ervaring rjker. >>vanbeekfietsen.nl

De uitgestrekte polder Arkemheen.

Reformatorisch Dagblad vrijdag 13 januari 2017

38

Putten

52 uw r k erna 51

rke Nijke

aart

A28

N798

N806

53

rstr.

04

Nijkerk

Kruishaar

07 N301

Nijkerkerveen

06 Voorthuizerstr.

jk e

Arkerv

Ni

37 Steenenkamer

't Woud

tr.

ses

orn

do pel

A

Appel

48

45

49

Zwartebroek

Hoevelaken

g swe

Rijk

Voorthuizen START

A1

Terschuur

A1

Amersfoort

A30

Leusden

Achterveld

Barneveld

De Glind

Fietsroute 53 Fietsknooppunt ŠRD, bron: maps4news.com

Niet voor niets komen vogelliefhebbers graag naar dit gebied

Veel fietsroutes leiden langs stoomgemaal Hertog Reijnout.

Moeras in landgoed Appel.

Kruising met klompenpad het Huinerpad.

vrijdag 13 januari 2017 Reformatorisch Dagblad

In het Tsjechische toeristenstadje is veel pracht en praal te zien.

Gotische gewelven.

Zilvermjnen van Kutná Hora bezorgden Tsjechië rjkdom tekst L. Vogelaar beeld Czech Tourism

Niet voor niets werd Kutná Hora de ”nationale schatkist” van het koninkrijk Bohemen genoemd.

Daar werd het zilver opgedolven dat het land grootse inkomsten bezorgde. De restanten zijn er te bewonderen, en er zijn nog veel meer bezienswaardigheden in deze Tsjechische stad. utná Hora ligt in de regio Midden-Bohemen, zo’n 70 kilometer ten oosten van de Tsjechische hoofdstad Praag. De zilverstad, zoals Kutná Hora wel wordt genoemd, telt ruim 20.000 inwoners. Het stadscentrum met zjn twee kathedralen staat sinds 1995 op de Werelderfgoedljst van Unesco.

Kutná Hora werd in de 12e eeuw gesticht als mjnbouwnederzetting. Er werden rjke zilvervoorraden opgedolven.

De mjnen liepen zelfs tot onder de stad door. De zilverwinning was een belangrjke inkomstenbron voor het land.

De oorspronkeljke, Duitse naam Kuttenberg dankt de stad aan de legende dat de monniken uit het plaatseljke klooster bj het zilverdelven in de mjn hun gevonden zilver verstopten onder hun ”kutte”, het Duitse woord voor monnikspj.

De plaats groeide snel en bj het begin van de Hussitische Oorlogen in 1419 was Kutná Hora na Praag de belangrjkste stad in het koninkrjk Bohemen. De rjkdom van toen is nog af te lezen aan de prachtige bouwwerken die de inwoners neerzetten. Aan het einde van de 16e eeuw waren de mjnen echter uitgeput.

K

Zilvermijn

Het oudste gedeelte van Kutná Hora is de wjk Sedlec. Er staan kloosters en oude herenhuizen. Dit is de plek waar de geschiedenis van het koninkljke zilver begon. Die geschiedenis wordt verteld in zilvermuseum Hrádek, dat is gehuisvest in een veertiende-eeuwse vesting dicht bj de Sint-Barbarakerk. In het museum is niet alleen zilver te zien, en gereedschap dat bj het delven van het zil-

ver werd gebruikt, maar er zjn ook prachtige muur- en plafondfresco’s te bewonderen.

In een vroegere zilvermjn worden rondleidingen verzorgd. De delfstof bracht Kutná Hora in de middeleeuwen tot grote bloei. De stad was zelfs enige tjd de residentie van de Boheemse koning.

Knekelkunst

In een kleine kapel onder de roomse Allerheiligenkerk bevindt zich het ossuarium van Sedlec. De abt van het plaatseljke klooster nam een handjevol aarde mee terug van zjn pelgrimstocht naar Golgotha. Hj strooide die aarde uit op de begraafplaats bj het klooster. Mensen wilden graag in deze ‘heilige grond’ begraven worden. Daardoor raakte het kerkhof al snel overvol. Daarom werden ook botten en schedels opgeslagen in de kloosterkapel.

Toen eind 19e eeuw de familie Schwarzenberg het klooster kocht, gaf ze een houtsnjwerker opdracht kunstwerken uit de bottenberg te vervaardigen. Het knekelhuis bevat de skeletten van 40.000 tot 70.000 personen. Aan het plafond, aan de muren, overal hangen schedels en beenderen. Altaren, kandelaararmen, obelisken, ze zjn allemaal –niet bepaald respectvol– van menseljke botten gemaakt. In het midden hangt een kroonluchter waarin minstens één exemplaar van elk bot in het menseljk lichaam verwerkt is.

Kerk met tentdak

De Sint-Barbarakerk valt op vanwege de bjzondere dakconstructie: die heeft de vorm van een tent. De bouw van het bedehuis begon in 1388. Ten gevolge van de Hussitische Oorlogen werd de bouw meer

dan zestig jaar stilgelegd, tot 1482 hamer en troffel weer ter hand werden genomen. Geldgebrek legde de bouwerj in 1588 –precies twee eeuwen na de start– opnieuw lam. Wat er inmiddels overeind stond, werd provisorisch met een muur dichtgemaakt. De laatste bouwfase duurde van 1884 tot 1905. Toen was ook de voorgevel eindeljk klaar. Na 617 jaar was de kathedraal voltooid.

De Sint-Barbara is een schoolvoorbeeld van gotische architectuur, met zjn overdaad aan luchtbogen, torentjes, pjlers, steunberen en decoraties. Die overdaad was ook wel bedoeld om de inwoners van Praag de ogen uit te steken. Wedjver tussen steden was er altjd.

De grote glas-in-loodramen zorgen voor een fraaie lichtinval. Op het geometrische gewelf in het centrale deel van de kathedraal prjken de emblemen van plaatseljke gilden. De fresco’s in de zjkapellen tonen het winnen van zilvererts en het verwerken daarvan tot munten en sieraden.

Uitzicht

Barborská, een lang, breed wandelpad met tal van beelden, biedt een fraai uitzicht over de stad en de omgeving. Het pad voert langs het Jezuïetencollege. In dit barokke bouwwerk is de Galerj van Midden-Bohemen (GASK) gevestigd. Deze galerie is gespecialiseerd in de beeldende kunst van de 20e en de 21e eeuw, maar laat tjdens exposities ook oudere kunst zien.

De volgende trekpleister voor de vele toeristen die Kutná Hora bezoeken, is de Kerk van de Hemelvaart van Onze-LieveVrouw. Die werd gebouwd tussen 1282 en 1320 en is dus nog bejaarder dan de Barbarakerk. Het is de oudste kathedraal in de Tsjechische republiek.

Waterbron.

Reformatorisch Dagblad vrijdag 13 januari 2017

Polen 4 A4

Hradec Kralove

Praag Kutná Hora E50

D1

Brno

Oostenrijk

©RD, bron: maps4news.com

Tegen de gewelven van de Sint-Barbarakerk in de Tsjechische zilverstad Kutná Hora prijken emblemen van plaatselijke gilden.

Met haar overdaad aan decoraties is de Sint-Barbara een schoolvoorbeeld van gotische architectuur.

Druipsteengrotten Onneembare vestingen, immense forten, sprookjesachtige kastelen en grillige zomerpaleizen in uitgestrekte parken.

Toeristisch materiaal over Tsjechië raakt niet uitgejubeld over al het moois dat er te bewonderen is. Dit zijn plaatsen waar het verleden tot leven komt.

Tsjechië telt meer dan 300 kastelen, burchten en ruïnes.

Midden-Bohemen heeft echter nog meer moois: valleien met rivieren, bossen, zilvermijnen en historische stadjes en bossen. Naast Kutná Hora behoort het Kasteel Karlštejn van keizer Karel IV tot de populairste bestemmingen. En dat alles is vanuit hoofdstad Praag vrij snel te bereiken.

Kon prusy, 122 kilometer bij Kutná Hora vandaan, is een kalkgebied met het grootste grottenstelsel van Tsjechië. De grotten tellen drie galerijen. De druipsteenformaties werden pas in 1950 ontdekt. Er werden ook beenderen van prehistorische dieren aangetroffen. Hoe dieper je de grot in gaat, hoe meer bijzondere vormen je ontdekt. >>czechtourism.com

In de oudste wijk, Sedlec, staat de Kerk van de Hemelvaart van Onze-Lieve-Vrouw.

Deze advertentie is mogelijk gemaakt door de volgende deelnemende teams:

atie en m r o f in r e Me en via: aanmeld

Iedere deelnemer laat zich sponsoren voor 1000 euro en financiert op die manier een duurzaam en stormbestendig huis voor een familie in Bangladesh.

Speciale actie: met 2000 euro sponsorgeld kunt u als gezin meedoen aan Fiets of Loop voor een huis.

www.vanharberden.nl

www.esselinkgroep.nl

www.ietsvooreenhuis.nl

Heeft u ooit de kans gehad iemand een huis te geven?

Nee? Geef u dan nu op en beklim lopend of fietsend de Galibier op 9 september 2017, tijdens de laatste editie van Fiets of Loop voor een Huis in Frankrijk!

www.bjvandersteeg.nl

09.09.2017