ΕΠΑΘΛΟ τεύχος 112 by Epathlo Publications

112

Νίσυρος

Ιθάκη Στα μονοπάτια της Ύδρας ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2017

4,00 € ∅ www.epathlo.gr

Ζάκυνθος: Ναυάγιο θησαυρός ∅ Κιβέρι ∅ Η Κάλυμνος σάς τρατάρει

Γιορτάζουμε... Kaι χαρίζουμε Δώρα αξίας 50.000€!! Κερδίστε κρουαζιέρες σε Eλληνικά νησιά και Αργοσαρωνικό!! και Δωροεπιταγές των 20€ &50€ !

9 11

Νέα, προτάσεις, οικολογία, πολιτισμός

Νίσυρος

Πνοή από τα έγκατα

Ιθάκη

Μυθική βασίλισσα

Ζάκυνθος

Στα μονοπάτια της Ύδρας

Ατζέντα

Αντί επάθλου

Ναυάγιο θησαυρός Πορεία για τον φάρο της Ζούρβας

Κιβέρι

Καλοκαίρι όπως παλιά

Γευστικές διαδρομές

Η Κάλυμνος σάς τρατάρει Συνταγές: - Χταποδοκεφτέδες - «Φύλλα» (καλύμνικα ντολμαδάκια)

Αναδρομές

Αναμνήσεις από την Κούβα

Μια στάση εδώ

42 Εξώφυλλο: Λειβάδα Τήνου Θάλεια Νουάρου

Ιδιοκτήτρια-εκδότρια: Γεωργία Ντόκου Αρχισυνταξία - photo editing: Θάλεια Νουάρου Δημιουργικό: Γιάννης Σουλτανίδης www.positive.net.gr Εκτύπωση: ΠΟΛΥΓΡΑΦΟΣ PRESS Τηλ: 210-2386250 Διαφήμιση: Γεωργία Ντόκου 6 | www.epathlo.gr

Συντακτική ομάδα: Χρήστος Κανατάς, Νίνα Κουλετάκη, Μάρω Κουρή, Δαμιανός Νάκος, Θάλεια Νουάρου, Ιωάννα Παραβάλου, Αλεξία Τούλιου Επιμέλεια κειμένων - διορθώσεις: Συλβί Ρηγοπούλου Σ’ αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν οι φωτογράφοι: Μάρω Κουρή, Θάλεια Νουάρου, Ιωάννα Παραβάλου, Αλεξία Τούλιου, Νίκος Υφαντής

ΕΔΡΑ: Μιδέας 5, 21055 Αγία Τριάδα Αργολίδας Τηλ. 27520 45095, 99700 Fax. 27520 45096 e-mail: info@epathlo.gr ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ (ετήσιες) Ιδιωτών: 20,00 € Επιχειρήσεων - Νομικών προσώπων Εξωτερικού: 50,00 € | Ο.Τ.Α.: 65,00 € Εθνική Τράπεζα: 314 / 36897354 Πειραιώς: 5500018321433 Συνδρομές: Φρόσω Αγγελοπούλου

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ // Κωδ. ΕΛΤΑ: 5167 Απαγορεύεται οποιαδήποτε αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή ύλης του περιοδικού χωρίς προηγούμενη έγγραφη άδεια του εκδότη.

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΩΝ

ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΗΛΕΧΕΙΡΙΣΤΗΡΙΑ ΜΟΤΕΡ

ΖΗΤΟ ΑΝΤΙΠ ΥΝΤΑΙ ΡΟ ΣΕ ΟΛ ΣΩΠΟΙ ΗΤ ΕΛΛΑ ΗΝ ∆Α

1ο χλµ Άργους-Ν. Κίου, Άργος Τηλ. 27510 23866 - 27510 66001 • Fax. 27510 22676 • Κιν. 6986099738, 6970605399

www.motercontrol.com

• ΠΟΡΤΕΣ • ΠΑΡΑΘΥΡΑ • ΡΟΛΑ • ΓΚΑΡΑΖΟΠΟΡΤΕΣ • ΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

TZANHS ALPHAMET Aluminium Systems

• ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΚΙΝΓΚ • ΚΑΓΚΕΛΑ • ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ

1o χλμ. Άργους-Ν. Κίου, 21231 Άργος, Αργολίδας τηλ. 27510 23866, 2751066001 κιν. 6945 330332, 6986 099738 email. tzanis.alphamet@gmail.com www.tzanhs.weebly.com

Θάλεια Νουάρου

Ευτυχισμένοι όσοι σαν τον Οδυσσέα ξεκινούν για ταξίδια μακρινά. Μ’ αυτή τη σκέψη ξεκίνησα το ταξίδι μου για τη Νίσυρο. Ήταν ένα μακρινό ταξίδι. Από κείνα που ξεπερνούν τις μεγάλες προσδοκίες σου, σε ξυπνούν από τον λήθαργο της πόλης. Μίλια μακριά από την αισθητική του τσιμέντου, την… e-οχλαγωγία, τη γενικότερη παράνοια. Που αφυπνίζουν την ομορφιά μέσα σου και αυτή καθρεπτίζεται παντού. Από τα ταξίδια που δεν θες να επιστρέψεις. Οι άνθρωποι το έκαναν για ακόμα μία φορά. Και δεν υπάρχει πιο όμορφο συναίσθημα από το να γυρίζεις σπίτι νιώθοντας πως απέκτησες καινούργιους φίλους, που θα επιστρέψεις για να τους συναντήσεις ξανά. Στην πραγματικότητα ταξιδεύουμε προς το οικείο… Τα ταξίδια μας γίνανε αποδράσεις. Λες και είμαστε τίποτα φυλακισμένοι – χαρωποί δραπέτες από μια φυλακή που χτίσαμε οι ίδιοι. Καμιά φορά σκέφτομαι πόσο τυχεροί έπρεπε να νιώθουμε που ζούμε σε μια τόσο όμορφη και «εύκολη» χώρα. Με θάλασσα, εύφορη γη, δέντρα και σπηλάρια να ξαποστάσεις. Ψυχή, πνεύμα και καλή καρδιά να μοιραστείς. Με τόσο ήλιο, τόσο μεγάλο καλοκαίρι. Αν επιλέγουμε τη στενότητα, το τσιμέντο, την ηχορύπανση ή τις ψευδαισθήσεις, είναι δικός μας λογαριασμός, κι εμείς θα τον πληρώσουμε. Στη Νίσυρο υπενθύμισα στον εαυτό μου πως ο άνθρωπος χρειάζεται να βλέπει ανοιχτό ορίζοντα για να αναπνέει. Ανθρώπους να επικοινωνεί ουσιαστικά και να γελάει. Να γράφει στο χαρτί κι όχι στον γυάλινο αποδέκτη μιας οθόνης. Να πιάνει το χώμα και να χαίρεται. Να μυρίζει, να νιώθει, να ακούει, να απολαμβάνει. Όχι απαραίτητα καταναλώνοντας, όπως μας έμαθαν, ούτε αποτυπώνοντας σε χιλιάδες κλικ τις στιγμές του για να τις μοιραστεί σε κάποιο social και να τις… αποδείξει. Ταξιδεύουμε προς τα μέσα μας, για τη χαρά της φυγής, μα και για να θεραπευτούμε. Από το ταξίδι μου στη Νίσυρο θα κρατήσω αυτό. Ήμουν τόσο γεμάτη, που δεν με ένοιαζε να το φωτογραφίσω. Κι αν το έκανα, υποχρεωτικά, δεν με απασχόλησε καθόλου οι εικόνες μου να είναι αψεγάδιαστα όμορφες. Ήταν αληθινές, κι αυτό είναι υπεραρκετό. Η ομορφιά άλλωστε δεν φυλακίζεται σε ένα κάδρο. Βγαίνει από μέσα μας, όπως και η αλήθεια. Το φετινό καλοκαίρι σάς εύχομαι να μην το φωτογραφίσετε. Να το απαθανατίσετε ζώντας το ως το μεδούλι. Απλά, ανθρώπινα και όμορφα εκ των έσω. ΑΝΤΙ ΕΠΑΘΛΟΥ | 9

Αρκαδία

Λύκαια 2017 Από τις 5 έως τις 13 Αυγούστου θα γίνει φέτος η 12η αναβίωση των αρχαίων αγώνων αθλητισμού και πολιτισμού Λύκαια. Το Λύκαιο όρος ήταν το ιερό βουνό των Αρκάδων, αφού πίστευαν ότι εκεί γεννήθηκε ο Δίας. Οι αρχαίοι Αρκάδες το αποκαλούσαν και Όλυμπο ή ιερό βουνό. Τα αρχαία Λύκαια ήταν αθλητικοί και μουσικοί αγώνες του αρκαδικού λαού, αφιερωμένοι στον Λύκαιο Δία και τον Πάνα, και καθιερώθηκαν από τον μυθικό Λυκάονα, ο οποίος βασίλεψε μετά τον Πελασγό. Τα σύγχρονα Λύκαια αναβίωσαν το 1973 από τον Σύλλογο Άνω Καρυωτών και την τότε Κοινότητα Άνω Καρυών Αρκαδίας. Έκτοτε οι αγώνες και οι εορταστικές εκδηλώσεις συνεχίζουν να διοργανώνονται κάθε τέσσερα χρόνια. Έχουν επίκεντρο τον αρχαιολογικό χώρο του Λυκαίου όρους και ως λίκνο τους την ιερή για τους Αρκάδες κορυφή του βουνού. Γίνονται στο ίδιο ακριβώς σημείο όπου τελούνταν στα αρχαία χρόνια, με τον ίδιο σχεδόν αρχαιoπρεπή τρόπο. Είναι παναρκαδικές αθλητικές, μουσικές και πνευματικές εορτές με πανελλήνια συμμετοχή και παγκόσμια απήχηση. Τα Λύκαια περιλαμβάνουν αγώνες δρόμου, σφαιροβολίας, άλματος, λιθοβολίας και πάλης, που αφορούν όλες τις ηλικιακές ομάδες. Η κορύφωση των αγώνων την Κυριακή 13 Αυγούστου θα πραγματοποιηθεί στο Αρχαίο Στάδιο του Λυκαίου όρους, σε υψόμετρο 1.300 μ. Στη διοργάνωση θα συνεισφέρουν με τις δράσεις τους η Θεατρική Ομάδα Μεγαλόπολης και ο Σύλλογος Γυναικών «Καλλιστώ». Πληροφορίες: κ. Καραγιάννης Κυριάκος, τηλ.: 6974 060162, email: info@mekk.gr και κ. Σπανού Αγγελική, τηλ.: 6972 088727, email: agelikispanou@hotmail.com. Αιτήσεις συμμετοχής των αθλητών: www.lykaia.gr

Μαίρη Παναγιώτου

Για μια καλύτερη ζωή Η ζωή του Ανδρέα, καθώς και η επιχείρησή του στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης θα καταστραφούν ολοσχερώς με το οργανωμένο πογκρόμ της νύκτας της 6ης Σεπτεμβρίου 1955. Θα ακολουθήσει το κυνηγητό του από τις τουρκικές αρχές και η διάσωσή του από μια πόρνη. Ο ερχομός του στην Ελλάδα, περιπετειώδης. Το ίδιο και ο γάμος του... Όμως στην καρδιά του βαθιά κρατάει κλεισμένη την Πόλη των προγόνων του, κι έτσι ο επαναπατρισμός κάποια στιγμή θα είναι μονόδρομος. Μόνο που τούτη τη φορά πασχίζει να κρυφτεί από τους Έλληνες... Η περιπέτεια της θετής του κόρης, η οικογενειακή της κατάσταση, η αρρώστια, ο χωρισμός, η μοναξιά, η βιοπάλη, το ψάξιμο για την αληθινή μητέρα είναι τα γεγονότα που θα χαραχτούν ανεξίτηλα στη ζωή του. Ωστόσο, τα αποτελέσματα της έρευνας στην οποία επιδίδεται, θα του φέρουν εκπλήξεις που μόνον η ζωή ξέρει να σκαρώνει! Ποιος είναι άραγε ο νεαρός εκείνος άνδρας που τόσο τον αντιπαθεί; Τι γυρεύει απ' αυτόν; Ένα βιβλίο γεμάτο αφοσίωση, απελπισία, αγώνα για επιβίωση, που θα σας συγκινήσει και θα σας μείνει αξέχαστο! Από τις εκδόσεις Ωκεανός.

ΑΤΖΕΝΤΑ Νέα, προτάσεις, οικολογία, πολιτισμός | 11

Εθνικής Αντιστάσεως 4 ΝΑΥΠΛΙΟ τηλ. 2752 400907

ALL DAY CAFE - RESTAURANT

ΠΑΡΑΔΟΣΗ & ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΓΕΥΣΗ

Welcome to Provio world!!! Το Provio είναι η νέα μεγάλη δύναμη στο χώρο του φρέσκου παγωτού στην Ελλάδα. Σε σύντομο χρονικό διάστημα κατάφερε να καθιερωθεί στην αγορά της Πελοποννήσου και πλέον αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς.Η φαντασία,τεχνογνωσία και το πάθος των ζαχαροπλαστών του Provio προσφέρουν εμπνευσμένες δημιουργίες που εξελίσσουν την γεύση του παγωτού και απογειώνουν τις αισθήσεις. Τα παγωτά παρασκευάζονται με φρέσκο πρόβειο γάλα ημέρας και φρέσκια κρέμα γάλακτος.

τηλ. 27520 99300 • fax. 27520 25822 email. info@foodprom.gr • www.provio.gr

14 | ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Νίσυρος

Πνοή από τα έγκατα Το Μανδράκι, όπως προβάλλει στο πέρασμα για τους Χοχλάκους

Θάλεια Νουάρου

Τη Νίσυρο ήθελα από χρόνια να την επισκεφτώ. Ναι, είχα ακούσει γι’ αυτή τη μυστηριακή της ενέργεια, τον καλό της κόσμο, μα πάνω απ’ όλα τους ανθρώπους της, που φιλόξενους σαν αυτούς σπάνια θα συναντήσεις. Τέτοιες πληροφορίες έχουν τον τρόπο τους να διαδίδονται: ψιθυριστά, στόμα με στόμα, με αποδέκτες όσους μπορούν να αφουγκραστούν τόπους σαν αυτόν. Ένα νησάκι ήσυχο, ταπεινό, μα συνάμα μαγικό κι ονειρεμένο. Από τα ελάχιστα εναπομείναντα «οχυρά» στον χάρτη της αυθεντικής νησιωτικής Ελλάδας που αγαπήθηκε.

16 | www.epathlo.gr

ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ το χώμα που ανεβάζει μιαν οσμή κεραυνού σαν από θειάφι. Ο. Ελύτης

Πανοραμική άποψη του ηφαιστείου και των Νικιών από τον Προφήτη Ηλία

Με τον μικρό Στάυρο Νικολίτση στις παραθαλάσσιες σπηλιές στο Κατσούνι

ταν κατέβηκα, μύριζε μπαχαρικό και νυχτολούλουδο… Ξημέρωνε. Δεκατρείς ώρες διαρκεί το ταξίδι από τον Πειραιά. «Καθόλου δεν απασχολεί τους πιστούς επισκέπτες του», θα μου πει ο Αντώνης Νικολίτσης από τον ξενώνα «Τρία αδέρφια», καθώς πίνουμε το πρωινό καφεδάκι μας στη βεράντα με την όμορφη θέα στο λιμάνι και τα καραβάκια που πάνε κι έρχονται απ’ τη γειτονική Κω. Είναι γνωστό «μυστικό» πως η Νίσυρος γνωρίζει φανατικούς θαυμαστές κι επισκέπτες απ’ όλο τον κόσμο. Οι ντόπιοι τούς αποκαλούν «εναλλακτικούς» κι ανάμεσά τους πράγματι θα συναντήσεις πολλές «αφανείς» προσωπικότητες του πνεύματος αλλά και πηγαίους καλλιτέχνες χαμηλών τόνων, που βρήκαν στη Νίσυρο τον φυσικό τους παράδεισο. Καθόλου τυχαίο. Το νησί είναι ολόκληρο ένα ηφαίστειο. Κι αυτό από μόνο του είναι ικανό να σε συνεπάρει. Πέτρα την πέτρα, αφού η λάβα που στεριώνει στη θάλασσα θεμελίωσε στο πέρασμα εκατομμυρίων ετών έναν γιγάντιο χερσαίο κώνο, που με δυο καταστροφικές εκρήξεις –πριν από 25.000 και 15.000 χρόνια– αυτός «έκατσε» σχηματίζοντας το ολοστρόγγυλο νησί με την εντυπωσιακή καλντέρα στο κέντρο του.

Οι πανέμορφοι Χοχλάκοι

Νίσυρος | 17

Κολυμπώντας στο Αυλάκι

Σοκολατένιο ηφαίστειο στην «Πόρτα» των Νικιών

Ηφαιστειακό μουσείο

«Τα πανηγύρια στη Νίσυρο είναι μαγικά...»

18 | www.epathlo.gr

Η διάσημη πλατεία τον Νικιών με το βοτσαλωτό ψηφιδωτό της

Στον πυθμένα της ατμίζει μέχρι σήμερα ο μεγαλύτερος κρατήρας, ο Στέφανος. Είναι οι στεναγμοί του Πολυβώτη, του μυθικού γίγαντα που κυνηγήθηκε από τον Ποσειδώνα, ο οποίος πετώντας του ένα κομμάτι από την Κω, τον φυλάκισε για πάντα στα σπλάχνα του Αιγαίου. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα πετρώματά της Νισύρου μοιάζουν με αυτά των νοτιοδυτικών ακτών της Κω. Εκατομμύρια τόνοι λάβας κι ελαφρόπετρας, στρώματα από καυτά λιθάρια και στάχτη έπλασαν τη σημερινή εικόνα του νησιού, που δεν είναι παρά ένα απέραντο, ανοιχτό γεωλογικό μουσείο με πετρώματα ηλικίας 15.000 μέχρι και 160.000 χρόνων! Το ηφαίστειο της Νισύρου είναι το νεότερο στο ηφαιστειακό τόξο του νοτίου Αιγαίου και θεωρείται «κοιμώμενο» ή «σύνθετο» ενεργό. Όπως μυστικά και ήσυχα Όσο κι αν προσπαθούσα να τις πολεμώ, οι προσδοκίες μου για το νησάκι των μετά βίας 1.000 κατοίκων ήταν μεγάλες. Κι ήμουν ανάμεσα στους τυχερούς που ένιωσαν την εύνοιά του με το που πάτησαν ξημέρωμα το πόδι τους στο λιμάνι. Ξυπνώντας στο θαλασσινό μου μπαλκονάκι αδημο-

νούσα να ρουφήξω τη μέρα. Πορεία ανατολική στο άγονο, ξηρό τοπίο που κιτρινίζει στο φως του ήλιου. Λιγοστά, γερμένα δέντρα, κλειστές στροφές κι από κάτω η θάλασσα με τη θέα της Κω και των νησίδων Γυαλί και Στρογγυλή. Εύθραυστα βράχια στα χρώματα της ώχρας με την άγρια υφή και τα ακανόνιστα σχήματα με ακολουθούν μέχρι το γραφικό λιμανάκι των Πάλων. Θαλασσινός οικισμός με δεκάδες αραγμένα ιστιοπλοϊκά, βάρκες και ψαροκάικα, και μια μικρή αμμουδερή παραλία με ρηχά, που αγαπούν ιδιαίτερα τα παιδιά. Στους Πάλους θα ‘ρθεις για φρέσκο ψάρι και θαλασσινά. Στο «Ελληνίς», την ταβέρνα του κ. Γιώργου Φουγιαξή, θα προτιμήσω παραδοσιακές γεύσεις: κοκκινιστό κατσικάκι και την εξαιρετική σκορδαλιά με αμύγδαλο. Μετανάστης στην Αυστραλία ο κ. Γιώργος, μετανάστης στην Αμερική κι ο κ. Μιχάλης Ζαχαριάδης, ιδιοκτήτης του «Eagle’s Nest» απ’ όπου θα πάρω το αυτοκίνητό μου μαζί με πολλές πληροφορίες για τον τόπο και τα αξιοθέατά του. Η φτώχεια και η ανέχεια οδήγησαν μεταπολεμικά χιλιάδες Νισυριούς να αφήσουν τον τόπο τους για πολιτείες μακρινές. Πώς γίνεται όμως να τον ξεχάσεις! Έτσι, επέστρεφαν κάθε καλοκαιριά για να έρθουν πια με τη σύνταξη να αγκυροβολήσουν πίσω στο νησί. Ένα εντυπωσιακό πετρόχτιστο κτίριο ποζάρει επιβλητικά στην ακροθαλασσιά βόρεια των Πάλων. Είναι τα αναπαλαιωμένα Λουτρά του Παντελίδη, όπου η παράδοση τοποθετεί αρχαίο ιερό αφιερωμένο στον Ποσειδώνα, ενώ στη ρωμαϊκή εποχή λειτουργούσε εδώ υδροθεραπευτήριο. Η σύγχρονη ιστορία των λουτρών θυμίζει κάτι από το γεφύρι της Άρτας… Αν και αρχιτεκτονικά πανέμορφο, το κτίριο που λειτούργησε από το 1895 μέχρι το 1930 κρίθηκε τελικά –παρά μάλιστα τις διαδοχικές επισκευές– ακατάλληλο για χρήση απομένοντας ένα πέτρινο κουφάρι, στολίδι του τόπου που θυμίζει αναπόφευκτα τη γνωστή «αθάνατη Νίσυρος | 19

ελληνική πραγματικότητα...». Ακριβώς απέναντι, η Παναγιά των λουτρών, ένα μικρό εκκλησάκι χτισμένο μέσα στον βράχο, δίπλα στη στέρνα με το ιαματικό νερό που συλλέγεται από τη φυσική θερμοπηγή. Άφθονα τα ιαματικά νερά του τόπου, φλέβες του ηφαιστείου που αναβλύζουν κατά τόπους σε στεριά και σε θάλασσα. Ο ίδιος όμως ο Ιπποκράτης είχε διαλέξει την ιαματική πηγή των Πάλων για λουτροθεραπευτικό κέντρο όλου του νησιού... Αέρας νισυριός, αέρας εύνοιας κι ελευθερίας μέχρι τις διαδοχικές παραλίες στις Λιες με τα σκόρπια, μοναχικά αρμυρίκια και τα σμήνη από γλαρόπουλα, που ξαποσταίνουν ή αρμενίζουν στην ακτή. Ένα «κρυφό» μονοπάτι στην τοποθεσία Κατσούνι οδηγεί στα λευκά διαδοχικά σπηλάρια των βράχων, όπου αρκετοί παραθεριστές βρίσκουν ιδανικές συνθήκες για την καλοκαιρινή διαμονή τους. Στο τέλος του δρόμου, η καντίνα «Όαση» φροντίζει για τους «Παχιαμμίτες», όπως χαρακτηριστικά αποκαλούν οι ντόπιοι τους κατασκηνωτές της Παχιάς Άμμου. «Εδώ κάνεις μπάνιο… with your birth suite!», μου ’χε πει χαριτολογώντας νωρίτερα ο κ. Μιχάλης. Ένα ολιγόλεπτο μονοπάτι στη σκιά των σκυφτών απόκρημνων βράχων παρέα με την ευωδιά των σκίνων και τη θέα της θάλασσας με φέρνει ως την εντυπωσιακή παραλία που από πολλούς θεωρείται η καλύτερη του νησιού. Φωτιά και λάβα –η άμμος που ζεματά–, μια βουτιά όμως σού αποκαλύπτει τον καθαρότερο βυθό που θα δεις ποτέ. Τους αγαπούν οι Νισυριώτες τους Παχιαμμίτες κι όλο αναρωτιούνται πότε θα καταφθάσουν στο νησί. Άνθρωποι πληθωρικοί, γενναιόδωροι, ευγενικοί, οι Νισυριώτες σε δέχονται ακριβώς όπως είσαι από όπου κι αν έρχεσαι. «Εμπεριέχει έρωτα η Ξενία», θα μου πει ένα βράδυ ο φίλος μου ο Γιώργος Σακελλαρίδης, καθώς θα κουβεντιάζουμε για έρωτα, τρέλα και φιλοσοφία. Ναι, τη Νίσυρο την ερωτεύεσαι. Καθώς μοιράζεσαι, στοχάζεσαι, γελάς, αγαλλιάζει η ψυχή σου. Εδώ επικοινωνείς ουσιαστικά με τους ανθρώπους δίπλα σου, δημιουργείς φιλίες. Από την Αθήνα μέχρι το Βερολίνο και το Λονδίνο, δεν είναι λίγοι άλλωστε αυτοί που ήρθαν ανυποψίαστοι για λίγο και έμειναν πολύ για να καταλήξουν τελικά να ζουν μόνιμα στο νησί! Ηφαίστειο που ξυπνά Ανηφορίζοντας για τον Εμπορειό με εντυπωσιάζει πρώτα η θέα του όπως ορθώνεται, αγέρωχος, ως την κορφή του ψηλότερου βουνού του νησιού. Αλλοτινή Πανδονίκη, ο μεσαιωνικός οικισμός με το βυζαντινό κάστρο και τα τείχη των ιπποτών στην κορυφή, υπήρξε μεγάλο εμπορικό κέντρο του τόπου με λιμάνι του, τους Πάλους. Η περίφημη «σάουνα» που θα ακούσεις να σου λέν’ είναι μια φυσική υδροθερμική σπηλιά στην είσοδο του Εμπορειού, η οποία δημιουργήθηκε από μια φλέβα του ηφαιστείου. Ταπεινά και φροντισμένα σπιτάκια στέκουν δίπλα σε άλλα εγκαταλειμμένα δημιουργώντας ένα παραμυθένιο σκηνικό. Αν περπατήσεις μέχρι ψηλά, στην αγκαλιά του ερειπωμένου κάστρου, θα δεις και την εκκλησιά των Ταξιαρχών με τα σπάνια κειμήλια και τις τοιχογραφίες του 16ου αιώνα. Είναι πραγματικά πανέμορφο να τριγυρνάς στα σκαλιά και στα θολωτά σοκάκια του αυθεντικότατου αυτού οικισμού απολαμβάνοντας την κοινή ησυχία. Η μηχανή του αυτοκινήτου μου στο ρελαντί ενοχλεί τη σπάνια αυτή σιωπή – δεν έχω πετάξει ακόμη από πάνω μου την πόλη. Στο «Μπαλκόνι του Εμπορειού» θα απολαύσω την μπιρίτσα μου παρέα με ντόπιο μεζέ – τυράκι φρέσκο, κατσικίσιο κι 20 | www.epathlo.gr

άλλο ωριμασμένο μέσα σε κρασί, παραδοσιακά «πιτιά», δηλαδή ρεβιθοκεφτέδες, από τα χεράκια της Κατίνας, νισυριά ντοματίνια, καπαρόφυλλα και ανθούς κολοκυθιού γεμιστούς με ντόπιο τυράκι. «Ό,τι φας εδώ είναι ντόπιο, σπιτικό, μεγαλωμένο στον κήπο κάτω από το μπαλκόνι. Κι όταν λέμε μπαλκόνι, δεν εννοούμε ένα οποιοδήποτε μπαλκόνι, αλλά αυτό που αγναντεύει τη μοναδική θέα του ηφαιστείου που απλώνεται από κάτω επιβλητική κι απεριόριστη. «Εδώ έρχονται όσοι επιθυμούν να βρουν την πολυπόθητη ησυχία», θα μου πει ο Δημήτρης, «μα μη σε ξεγελά η σιωπή του μεσημεριού». Μέχρι που το έζησα, ήταν αδύνατο να το πιστέψω πως αυτό εδώ το απόμερο χωριό είναι το «ξενυχτάδικο» της Νισύρου! Τα βράδια, λοιπόν, γύρω από τη λιλιπούτεια πλατεία με τις καμάρες, οι παρέες μαζεύονται «στου Τριαντάφυλλου» αλλιώς «Απυριά» – που στη ντοπιολαλιά υποδηλώνει τις ζεστές «ανάσες» του ηφαιστείου. Εδώ μαζεύονται όλοι, μικροί και μεγάλοι, ντόπιοι και επισκέπτες, από όλη τη χώρα και τις ιδεολογίες κι όπως παντού σχεδόν στη Νίσυρο, γίνονται αναπόφευκτα μία παρέα. Μια σύγχρονη «δημογεροντία» πλάι στα στενά με τις ωραίες σκαλιστές αυλόπορτες, όπου ο καθένας μπορεί να εκφράζει τη γνώμη του δυνατά και ανοιχτά, να συζητά, να τραγουδά, να πίνει, και τελικά να γελάει αποδεικνύοντας ότι μπορούμε να συνυπάρχουμε διαφωνώντας. Δεν λείπουν τα αυτοσχέδια γλέντια με μουσικές και φυσικά οι ντόπιες λιχουδιές από τα χεράκια του Γιάννη και της Ουρανίας. Ένα από τα καλύτερα μέρη στη Νίσυρο να φας, να πιεις και να διασκεδάσεις με την ψυχή σου. Επιστρέφοντας στο Μανδράκι, ένα μικρό, γραφικό λιμανάκι στον ήλιο του απομεσήμερου, μού τραβά την προσοχή. Περπατώντας θα βρεθώ στην είσοδο ενός λευκού, φθαρμένου εξωτερικά κτιρίου, που στέκει δίπλα σε παλιότερα πέτρινα γκρεμίσματα. Περνάω τη μεγάλη πόρτα και –τι ευτυχία– να μεταφέρομαι άξαφνα σ’ αυτή την ανείπωτη γοητεία μιας εποχής περασμένης. Ένα συγκινητικά όμορφο κτίριο, με ψηλοτάβανη ξύλινη οροφή, παλιά ασπρόμαυρα μωσαϊκά, ξύλινες σκαλιστές σκάλες, διακοσμημένο με φθαρμένους καθρέφτες, παλιούς μαρμάρινους νιπτήρες κι επίπλωση του προηγούμενου αιώνα. Τεράστιοι διάδρομοι κι ευρύχωρες σάλες με πα-

Η ενέργεια του τόπου είναι συγκλονιστική. Τοπίο τραχύ, επιβλητικό, μεγαλειώδες. Μια σύζευξη μυστηριακή, μια πρωτογενής έκθεση γλυπτικής.

Αυλάκι

Επίσκεψη στον Στέφανο, έναν από τους μεγαλύτερους και θεαματικότερους κρατήρες στον κόσμο

Ανθισμένη κάπαρη

Νίσυρος | 21

Τιρκουάζ νερά, ελαφρόπετρα και κατάλευκη άμμος στο νησάκι Γυαλί

Μανδράκι, μια Χώρα για φίλημα

Από την Αθήνα μέχρι το Βερολίνο και το Λονδίνο, δεν είναι λίγοι αυτοί που ήρθαν ανυποψίαστοι για λίγο και έμειναν πολύ, για να καταλήξουν τελικά να ζουν μόνιμα στο νησί.

22 | www.epathlo.gr

Το ολόμαυρο ψηφιδωτό των Χοχλάκων

Στο δρόμο για τις Λιες

ράθυρα που κοιτούν τη θάλασσα. Δεν το ήξερα τότε, μα η τύχη μου ακόμα μία φορά θα με ευνοούσε και θα είχα τη δυνατότητα να μείνω σ’ αυτό το υπέροχο κτίριο, ένα αλλοτινό ξενοδοχείο πολυτελείας που φτιάχτηκε πριν ακόμη οι άνθρωποι στεγάσουν μες σε κουτιά τη μοναξιά του πλήθους. Απ’ τα δωμάτια θα ακούσεις κλασική μουσική και κορίτσια να τραγουδούν παλιά ελληνικά τραγούδια. Τα υπερπολυτελή για την εποχή τους Λουτρά Μανδρακίου χτίστηκαν το 1912 κι αποτελούν μέχρι σήμερα το ιαματικό κέντρο του νησιού. Ένα θερμό λουτρό στη μαρμάρινη μπανιέρα είναι μια εμπειρία απερίγραπτη. Σαν να αφήνεσαι στη βαρύτητα, να νιώθεις μέσα σου την ενέργεια της γης να σε ρουφά για να διαπιστώσεις αργότερα πως αυτή είναι που σε στηρίζει. Τα νερά τους είναι υδροθειούχα αναμεμιγμένα με θαλασσινό και βρόχινο νερό και μέγιστη θερμοκρασία τους 46ο Κελσίου. Πέρα από τη μοναδική ευεξία και αναζωογόνηση που προσφέρουν σε σώμα και πνεύμα, ενδείκνυνται για πλήθος ασθενειών. Από μαρτυρίες του παρελθόντος διαβάζω πως έχουν θεραπεύσει από ψωρίαση και άσθμα μέχρι και στειρότητα! Τα λουτρά προσφέρονται και για διαμονή, ενώ το ταβερνάκι τους με την αυλή πλάι στο κύμα είναι αληθινή όαση. Τη νύχτα, στα «Τρία αδέρφια», κοιμάμαι αγκαλιά με τον ήχο της θάλασσας που εισβάλει στο δωμάτιο – γύρω μου, μέσα μου, παντού.

Στο χείλος της Καλντέρας Για τα Νικιά μού είχαν μιλήσει πριν ακόμη έρθω στο νησί. «Δεν θα πιστεύεις αυτό που βλέπεις…» με είχαν προειδοποιήσει. Κατά πολλούς ο ωραιότερος οικισμός της Νισύρου χτισμένος σε προνομιακή θέση, ψηλά επάνω στην καλντέρα του ηφαιστείου κοιτά από τη μία τη θάλασσα κι από την άλλη τον πυρήνα του. Για να συνειδητοποιήσεις πού ακριβώς βρίσκεσαι, θα πάρεις το ανηφορικό δρομάκι λίγο πριν τον οικισμό, που σε μερικά μέτρα θα σε οδηγήσει στο γαλανόλευκο εκκλησάκι του προφήτη Ηλία, το ψηλότερο σημείο της καλντέρας, απ’ όπου θα ’χεις σε πανοραμική άποψη της θάλασσας, του φημισμένου οικισμού και του ηφαιστείου. Σου ’ρχεται να φωνάξεις από την ομορφιά – και το κάνεις! Στην είσοδο των Νικιών έχει στηθεί ένα πρότυπο ηφαιστειακό μουσείο, μοναδικό στην Ελλάδα, απ’ όπου θα πάρεις πολλές πληροφορίες για τα ηφαίστεια της Νισύρου, της Ελλάδας και του κόσμου. Η πολυφωτογραφημένη πλατεία με το βοτσαλωτό ψηφιδωτό 200 ετών δίπλα στην εκκλησιά των Εισοδίων είναι χάρμα οφθαλμών! Μπαίνοντας στον ναό με συνεπαίρνει αυτή η δροσιά και το άρωμα από αγνό μελισσοκέρι. Στην «Πόρτα», ένα από τα δύο καφενεδάκια του χωριού, θα κάτσεις να απολαύσεις τον καφέ σου, να δροσιστείς με μια σπιτική λεμονάδα ή μια σουμάδα, το αρωματικό ηδύποτο από πικραμύγδαλο. Σπεσιαλιτέ του Ευθύμη, η «λάβα», ένα λαχταριστό σουφλέ με ρευστή σοκολάτα στο κέντρο του, που σερβίρεται με παγωτό βανίλια. Θα περιπλανηθώ στα ασβεστωμένα σοκάκια, θα μπω σε σπίτια, αυλές και μπαλκόνια που άλλοτε κοιτούν το ηφαίστειο και άλλοτε το Αιγαίο, θα περάσω κι από το σπίτι του Παπάζογλου να αγγίξω το κόκκινο νισυριώτικο μαντίλι που κρέμεται στο πορτοπαράθυρο – ελάχιστος φόρος τιμής στον μεγάλο Νισυριώτη τραγουδοποιό. Από τα Νικιά θα κατηφορίσω για μια δροσιστική βουτιά στον όρμο του Αυλακιού, όπου από την αρχαιότητα μέχρι και τα μέσα του προηγούμενου αιώνα γίνονταν το εμπόριο του θειαφιού. Το τοπίο και εδώ αγέρωχο, με μια ομορφιά άγρια, καθώς οι απότομες πλαγιές σκιάζονται στο φως του απομεσήμερου, και στο βάθος σκούρα, βαθιά η θάλασσα. Τα πέτρινα ερειπωμένα κτίρια προσδίδουν στο τοπίο μια μυστηριακή γοητεία. Αγαπημένη θάλασσα των Νικιωτών, βουτούν από την προβλήτα, ή κολυμπούν στη διπλανή ακτή με τα άγρια μαυροκόκκινα πετρώματα. Ακόμα ένα σημείο όπου αναβλύζουν ιαματικά νερά ενώ τη θάλασσα του Αυλακιού προτιμούν πολλοί δύτες και ψαροντουφεκάδες της περιοχής. Μια δροσιστική βουτιά στα πεντακάθαρα νερά του απόμερου μικρού λιμανιού και φύγαμε για το ηφαίστειο.

Νίσυρος | 23

Καφενείο ο Αντρίκος «Βάρδα στεναχώρια»

Στο καφενείο των Λουτρών

Παράθυρα με θέα στα Λουτρά Μανδρακίου

24 | www.epathlo.gr

Γη που ανασαίνει Η ενέργεια του μέρους είναι συγκλονιστική. Τοπίο τραχύ, επιβλητικό, μεγαλειώδες. Μια σύζευξη μυστηριακή, μια πρωτογενής έκθεση γλυπτικής. Καθώς πλησιάζω, βιώνω μια έντονη εσωτερική αναστάτωση σαν να ξυπνά μέσα σου αυτή η ενέργεια της λάβας, της καρδιάς της γης που θέλει να αναδυθεί. Θα κινήσω για τον Στέφανο, τον μεγαλύτερο κι επιβλητικότερο από τους κρατήρες, με διάμετρο 300 μ. ακριβώς στο κέντρο του πυθμένα της καλντέρας. Είναι ένας από τους θεαματικότερους και πιο καλοδιατηρημένους υδροθερμικούς κρατήρες στον κόσμο! Ναι, κάνει ζέστη, ναι, μυρίζει θειάφι, τίποτα όμως από αυτά δεν ήταν τόσο έντονο όσο μου είχαν αρχικά περιγράψει όσο η ίδια η εμπειρία να μυρίσεις, να ακούσεις, να δεις και να νιώσεις από απόσταση αναπνοής τη γη που ανασαίνει! Οι ατμίδες του διαρκώς ξεφυσούν υδρατμούς θερμοκρασίας 99,6°C. Πρόκειται φυσικά για το κορυφαίο αξιοθέατο του νησιού, το οποίο επισκέπτονται ετησίως 100.000 άνθρωποι από την Ελλάδα και ολόκληρο τον κόσμο. Οι περισσότεροι βέβαια είναι ημερήσιοι επισκέπτες από την Κω, οι οποίοι δεν δύνανται να αντιληφθούν το απειροελάχιστο από το μεγαλείο του νησιού, που δεν είναι άλλο από τους ανθρώπους του. «Είναι η ενέργεια του ηφαιστείου που μας σηκώνει ψηλά», μου ’χε πει την πρώτη μέρα η Κατίνα, μιλώντας γι’ αυτό το εκρηκτικό ταπεραμέντο των ντόπιων. Μάλλον θα ’ναι έτσι. Το ηφαίστειο διαθέτει συνολικά 20 μικρούς και μεγαλύτερους κρατήρες, από τους οποίους οι επτά είναι επισκέψιμοι μέσω ολιγόλεπτων μονοπατιών. Στ’ αριστερά του Στέφανου ξεκινά ο χωματόδρομος, που σε ανεβάζει ψηλά, κυκλώνοντας το ηφαίστειο κι ολόκληρο το νησί, το οποίο διαθέτει ασφάλτινο οδικό δίκτυο μόνο στο μισό του. Από ψηλά αγναντεύω σε πανοραμική άποψη όλους τους κρατήρες και την καλντέρα με τις λευκές της πινελιές, τον προφήτη Ηλία και το σπηλαιομονάστηρο του Αγίου Θεολόγου. Μια διακλάδωση στ’ αριστερά οδηγεί στην Αγία Ειρήνη με τις εγκαταλειμμένες εγκαταστάσεις επεξεργασίας θειαφιού, τα απόκρημνα βράχια αλλά και τη θρυλούμενη Δρακοσπηλιά, μια πυργόμορφη κατασκευή που διαμορφώνεται μέσα

σε ποικιλόμορφα βράχια κι αδιέξοδα περάσματα. Άγιο κι εντυπωσιακό θέαμα, ο δρόμος είναι όμως κακοτράχαλος, οπότε προτιμήστε τη συνοδεία κάποιου ντόπιου, γνώστη της περιοχής. Συνεχίζοντας την πορεία μου, θα βρεθώ στο μοναστήρι του Σταυρού κι από κει πίσω στο Μανδράκι και το Παλαιόκαστρο, την αρχαία ακρόπολη του νησιού. Πρόκειται για ένα αριστουργηματικό κομψοτέχνημα του 4ου αιώνα π.Χ., φτιαγμένο από γιγάντιες λαξευτές πέτρες από μαύρο βασαλτικό ανδεσίτη, ένα από τα πιο βαριά και σκληρά πετρώματα του πλανήτη μας. Μένεις άναυδος στη θέα των κυκλώπειων τειχών, ενώ αδυνατείς να διανοηθείς πώς κουβαλήθηκαν οι υπερμεγέθεις ογκόλιθοι με τα μέσα της εποχής, ποιο χέρι τούς έκοψε με τόση επιδεξιότητα. Τα τείχη θεωρούνται από τα καλύτερα σημεία του νησιού για να απολαύσει κανείς το ηλιοβασίλεμα μαζί και όλο το Μανδράκι με τα λευκά του σπίτια και την Παναγιά τη Σπηλιανή από ψηλά. Θερμή γη, θερμοί άνθρωποι Το αγαπημένο μου Μανδράκι είναι μία από τις ωραιότερες νησιωτικές Χώρες που θα συναντήσεις ποτέ. Με τα χρωματιστά του σπίτια και τα περίτεχνα ξύλινα μπαλκονάκια που κοιτούν το Αιγαίο, το δροσερό αεράκι και το κύμα που σκάει στην ακροθαλασσιά. Παντού όμορφα μαγαζάκια με ρούχα, κοσμήματα, κεραμικά κι άλλα αντικείμενα τέχνης. Παντού καλημέρες και χαμόγελα. Ποια εικόνα να πρωτοκρατήσω; Τα μεσημεριανά ούζα στου «Ίσσακα» με πεταλίδες, σπάρους και σαλιγκαράκια της θάλασσας, τις μικρές πλατείες που κοσμούν βοτσαλωτά ψηφιδωτά, τις εκκλησιές που σφηνώνονται στα σκαλιά και στα μικροσόκακα. Τις γυναίκες που καθαρίζουν ντομάτες, σπάνε καρύδια, κάθονται στα πεζούλια, συζητούν και σε χαιρετούν όπως παλιά. Τα σκόρπια άνθη από φούλια και βοκαμβίλιες και τα γατιά που τεμπελιάζουν στα χρωματιστά πορτοπαράθυρα. Μια ομορφιά αυθεντική κι απέριτη, μια αισθητική που δεν συναντάς εύκολα πια. Χαίρεσαι να χάνεσαι και να γυρνοβολάς, να ξετρυπώνεις νέες γωνιές για να τις απαθανατίσεις στον φακό και τη μνήμη σου. Η βαθύσκιωτη πλατεία Ηλικιωμένης –που πήρε, λέει, το όνομά της γιατί κάποτε ήταν ο τόπος συγκέντρωσης των γερόντων του νησιού– γέμισε πλέον ασφυκτικά από τραπεζοκαθίσματα, όμως οι διαχρονικές πατροπαράδοτες γωνιές της παραμένουν ακόμη εκεί. Δεν γίνεται να πας στη Νίσυρο και να μην περάσεις από του Αντρίκου, να μοιραστείς ένα τσιπουράκι παρέα με τους φανατικούς του θαμώνες. «Βάρδα στεναχώρια», μας πληροφορεί ταμπέλα του διάσημου καφενείου κι από κάτω η δήλωση του ιδιοκτήτη πως «αν ο κόσμος είναι τρελοκομείο, εδώ είναι τα κεντρικά…» Διαβάζουμε ποίηση του Νισυριώτη καλλιτέχνη Νίκου Χαρτοφύλη που αναπολεί τα βράδια παρέα με τον αείμνηστο Παπάζογλου και την αλλοτινή ανοιχτωσιά της πλατείας: «Καθόσουν εδώ κι αγνάντευες μέχρι τη θάλασσα…». Ιδιαίτερα κατά το λιόγερμα, οι βόλτες στο Μανδράκι είναι μαγικές. Ο παραλιακός δρόμος σε περνά από τα όμορφα ταβερνάκια και τα καφέ με τι βεράντες στη θάλασσα, τον πέτρινο ανεμόμυλο και τα Λιοτρίδια. Τα δυο παλιά ελαιοτριβεία του νησιού λειτουργούσαν μέχρι και τη δεκαετία του ’70. Ο Αποστόλης Μαρτίν τα αναπαλαίωσε με μαεστρία φτιάχνοντας ένα όμορφο «all day and night» καφέ με

Ιστιοφόρα στο λιμανάκι των Πάλων

Ηλιοβασίλεμα από τα «Λιοτρίδια»

Νίσυρος | 25

Το εντυπωσιακό Παλαιόκαστρο, αρχαία ακρόπολη του νησιού

Εικόνες από παραμύθι στον μεσαιωνικό Εμπορειό

Βραδιές «στου Τριαντάφυλλου» με την καλύτερη παρέα τραπεζάκια που κοιτούν κατάματα τη δύση. Στο εσωτερικό του θα δεις την πλάκα με τον μύλο, τη γούρνα, τα μάγγανα και τις παλιές μηχανές. Τα Λιοτρίδια προσφέρονται και για διαμονή στα όμορφα πολυτελή πέτρινα δωμάτια που πατούν πάνω στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική και διαθέτουν θέα απερίγραπτη. Το Λευκαντιό με το παραθαλάσσιο πέρασμα προς την παραλία των Χοχλάκων είναι από τα πιο χαρακτηριστικά και πολυφωτογραφημένα σημεία του τόπου. Ένα περπάτημα στολισμένο από τα άγρια ηφαιστειακά βράχια, τα βοτσαλωτά ψηφιδωτά, τα σκαλοπάτια, τη θάλασσα με τα πλεούμενά της αλλά και τη θέα όλης της προκυμαίας με τα χαριτωμένα σπιτάκια της 26 | www.epathlo.gr

να ακουμπούν στο κύμα. Την πανέμορφη παραλία με τα πεντακάθαρα βαθιά νερά και εκείνο το φυσικό ψηφιδωτό από ολόμαυρο βότσαλο δεν τη χορταίνεις! Πάνω από το κεφάλι σου ορθώνεται θεαματική η Παναγιά η Σπηλιανή και τα απομεινάρια του Κάστρου των Ιπποτών. Σφηνωμένο μες στο ηφαιστειακό πέτρωμα, το περίφημο μοναστήρι αποτελεί μεγάλο προσκύνημα της Δωδεκανήσου, αλλά και αφορμή για γλέντι και χαρά. Το πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου είναι και αφορμή για το μεγάλο αντάμωμα των απανταχού Νισυριωτών που έρχονται από τα πέρατα της Γης να συνδεθούν με την πατρίδα και τους αγαπημένους τους. «Τα πανηγύρια στη Νίσυρο είναι μαγικά», θα μου περιγράψουν άλλοτε. Ξεκινούν στα μέσα του Ιούλη κι ολοκληρώνονται τον Σεπτέμβρη – το κρατώ σαν μια τέλεια δικαιολογία-υπόσχεση επιστροφής… Γιατί στη Νίσυρο, αν πας, θα επιστρέψεις. Είναι που εδώ ανταμώνεις τον καλύτερο εαυτό σου. Νησί ανόθευτο – καθρέφτης που αντανακλά τη μέσα σου ομορφιά, ηφαίστειο που σε ξυπνά απ’ τον λήθαργο, πνοή που σε θεραπεύει. Στα τόσα χρόνια που ταξιδεύω, δεν έχω τύχει ποτέ τέτοιας σπάνιας φιλοξενίας. «Δε φτάνει γι’ αντάλλαγμα που ’μαστε σε μια παρέα κι ευχαριστιόμαστε;» θα μου πει ο Αντώνης Κουμπής. Αυτή είναι η Νίσυρος. Κι όπως γράφει και ο Νίκος Χαρτοφύλης: Ζωγραφιά της δεν γίνεται. Αδύνατο!

Παλοί Μανδράκι Εµπορειόσ

ΝΙΣΥΡΟΣ Κρατήρασ Στέφανοσ Νικία

Τα παιδιά γιορτάζουν με φωτιές – το έθιμο του Φανού στην παραλία των Πάλων

Πραγματοποιήστε μια ημερήσια εκδρομή στο αντικρινό Γυαλί με το εντυπωσιακό τοπίο από ελαφρόπετρα και την τεράστια αμμουδιά με τα γαλαζοπράσινα νερά που θυμίζουν Ιόνιο. Η Νίσυρος έχει περιορισμένη δυναμικότητα σε δωμάτια, οπότε θα πρέπει να κλείσετε εγκαίρως τη διαμονή σας. Επισκεφθήκαμε και σας προτείνουμε: 3 Brothers Hotel στο λιμάνι: Ο Αντώνης, η Σαμπίνα και ο μικρός Σταύρος θα σας κάνουν να νιώθετε σαν στο σπίτι σας. Λιτά και πεντακάθαρα δωμάτια, γνήσια νισυριώτικη φιλοξενία, καλή καρδιά και όμορφη θέα στη θάλασσα (τηλ.: 22410 31344, 6972 193568). Hotel Romantzo: οικονομική διαμονή σε άνετα δωμάτια με όλες τις παροχές στο ανακαινισμένο πετρόχτιστο κτίριο κοντά στο λιμάνι (τηλ.: 22420 31340, 6942 989973, www.nisyros-romantzo.gr). Εκτός από μπάνια τα Δημοτικά Λουτρά Μανδρακίου: εναλλακτική διαμονή με άποψη, σε εξαιρετικά προσιτές τιμές (τηλ. 22420 31284). Τα Λιοτρίδια στο Μανδράκι. Πολυτελής διαμονή στα πετρόχτιστα διαμερίσματα με τις ξύλινες νισύρικες «μονές» και την εξαιρετική θέα στη δύση. Πρωινό, καφές και ποτά πλάι στο κύμα από το πρωί ως το βράδυ (τηλ.: 22420 31580, 6974 889911, www.nisyros-taliotridia.com). Ελληνίς στο λιμανάκι των Πάλλων: δωμάτια που βλέπουν τη θάλασσα αλλά και φαγητό στην ταβέρνα με τα ψαρικά και τα παραδοσιακά εδέσματα (τηλ.: 22420 31397). Pali Hotel: ευρύχωρα ενοικιαζόμενα διαμερίσματα με θαλασσινή θέα, μπροστά στην αμμουδιά των Πάλων. Ιδανικά για οικογένειες με παιδιά. (τηλ.: 22420 31357, 6972 48829 http://gr.nisyrospalihotel. eu). Για σνακ, καφέ, γλυκό, παγωτό ή ποτό στο Café Paralia στους Πάλους (τηλ.: 22420 31114).

Για φαγητό προτείνουμε: Το μπαλκόνι του Εμπορειού. Η Κατίνα ετοιμάζει για σας παραδοσιακά εδέσματα από ντόπια κρέατα και λαχανικά από το μποστάνι – με θέα την καλντέρα του ηφαιστείου (τηλ.: 22420 31607, www.balkoni-nisiors. com). Απυριά (στου Τριαντάφυλλου): αξέχαστες βραδιές με εξαιρετικούς οικοδεσπότες, ντόπια μεζεδάκια και καλή παρέα στην πλατεΐτσα του Εμπορειού. Δεν γίνεται να μην πας! (τηλ.: 22420 31377). Στο καφενείο Πόρτα, στην πλατεία των όμορφων Νικιών, θα γευτείτε σπιτική λεμονάδα, πίτες, σνακ και εξαιρετικά γλυκά από τα χεράκια του Ευθύμη (τηλ. 22420 31027). Στην Taverna Bacareto, στο Μανδράκι, θα απολαύσετε εξαιρετική πίτσα στον ξυλόφουρνο αλλά και μεσογειακά πιάτα από τον Βενετσιάνο Sacco Davide (τηλ.: 22420 31842). Για ψητά στα κάρβουνα, μπουγιουρντί και παραδοσιακά πιάτα στον Σαλονικιό στην προκυμαία των Πάλων. Ένα πάντρεμα θεσσαλονικιάς και νισύρικης κουζίνας! (τηλ.: 22420 31371) Για ημερήσιες πεζοπορίες στα μονοπάτια του νησιού, πολιτιστικές περιηγήσεις και αγροτουριστικές δραστηριότητες (αγροτικές εργασίες, επισκέψεις σε παραδοσιακά τυροκομεία και οινοποιεία, μύηση στην τέχνη του νισύρικου κεντήματος και τη ντόπια μαγειρική κ.ά.), απευθυνθείτε στο ΑΝΑΕΜΑ. Μια εναλλακτική πρόταση γνωριμίας με τη φύση και την κουλτούρα του τόπου, σχεδιασμένη από νέους ανθρώπους με όραμα (τηλ.: 22420 31459, 6972 947320, www.anaema.gr). Για ενοικιάσεις οχημάτων και χρήσιμες ταξιδιωτικές συμβουλές, στο Eagle’s Nest στους Πάλους (τηλ.22420 31364, 6932732906, www.eaglesnestnisyros.com)

Νίσυρος | 27

Με πάνω από έξι δεκαετίες εµπειρία στο χώρο η εταιρεία µας είναι σε θέση να παρέχει λύσεις σε κάθε απαίτηση για σκίαση. Έχοντας ως βασικό άξονα την παροχή µοναδικής ποιότητας σε προϊόντα και υπηρεσίες, είµαστε περήφανοι όταν λέµε: «Η πείρα µας γίνεται σκιά σας» Από το Φεβρουάριο του 2010 η εταιρεία µας εφαρµόζει Σύστηµα Διαχείρισης Ποιότητας κατά ISO 9001:2008, πιστοποιηµένο από την TUV Rheinland Hellas. Πιστοποίηση προϊόντων µε CE.

ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ Α.Ε.

ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΚΙΑΣΗΣ Δ. 3ο χλµ. Άργους - Ν. Κίου, 21200, Άργος Τ. 27510 68275, 23130, 62072 - F. 27510 66126 www.alphashadow.gr

30 | ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Ιθάκη

Μυθική βασίλισσα

Το Βαθύ, η πρωτεύουσα του νησιού

Τα καλοκαιρινά μου μεσημέρια ως παιδί τα περνούσα αγκαλιά με τον Όμηρο. Βυθισμένη στον βελούδινο λαδί καναπέ μου, θυμάμαι το βάρος από τον μεγάλο μπλε εικονογραφημένο τόμο να με ζεσταίνει ακόμη περισσότερο. Έλιωνα εγώ, θαλασσόδερνε ο Οδυσσέας, κι οι δυο μαζί, για τρία συνεχόμενα έτη, αγωνιούσαμε για το τέλος, για την Ιθάκη…

Αλεξία Τούλιου 32 | www.epathlo.gr

Νίκος Υφαντής, Αλεξία Τούλιου

Μυστήριο στα νεφελώδη νερά του Ιονίου…

τις μικρές ανάπαυλες του μυαλού, από τον Κύκλωπα στους Λαιστρυγόνες, το μάτι ταξίδευε στη γυναίκα της ελαιογραφίας που κρεμόταν από πάνω μου. Πάντα με βήμα μεγάλο, ανοιχτό κοντοζύγωνε την άκρη του πίνακα, κι όμως δεν έφευγε ποτέ. Κάπως έτσι κι εγώ δεν φεύγω ποτέ οριστικά, γιατί, όπως είπε και ένας Γάλλος φιλόσοφος, «Σε κάθε ταξίδι ξέρω καλά τι θέλω ν’ αφήσω πίσω μου, αλλά όχι τι θέλω να βρω». Ίσως γι’ αυτό να μην επισκέφτηκα ως τώρα την Ιθάκη, αφού ενδόμυχα πάντα την ένιωθα συμβολικά, ως πηγαιμό, όπως λέει και ο ποιητής. Ταξιδεύοντας στην Ιθάκη Το καραβάκι για το Θιάκι φεύγει μόνο από τον Αστακό, αν και υπάρχει ελπίδα εντός καλοκαιριού να μπει και γραμμή από Πάτρα. Ύστερα από 2,5 ώρες, με μια μικρή στάση στη Σάμη, φτάνουμε στο λιμανάκι του Πισαετού. Μικρούτσικο, να μη χορταίνει το μάτι, μοιάζει με σφιχτή αγκαλίτσα που συχνά δυσκολεύει τους ελιγμούς. Σαν τελικά ανέβεις, το νησί σε αποζημιώνει. Μπροστά μια μυθική βασίλισσα, η Ιθάκη, ξαπλώνει το ευθυτενές κορμί της στα νεφελώδη νερά του Ιονίου και σε προσκαλεί σε ποιοτικές απολαύσεις. Σε 10 λεπτά φτάνουμε στο Βαθύ, την πρωτεύουσα του νησιού. Εκεί τη φιλοξενία μας έχει αναλάβει ο δήμος και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ιθάκης. Σ’ ένα μέρος φροντισμένο με αγάπη και φαντασία, αφού προορίζεται κυρίως για παιδιά, ο εκπαιδευτικός κύριος Γεράσιμος Χάνος μάς καλωσορίζει και μας ενημερώνει για τις δράσεις του κέντρου. Η σπουδαιότητα των δράσεων έγκειται κυρίως στον τρόπο εκπαίδευσης, αφού δεν περιορίζονται αποκλειστικά στη στείρα θεωρητική μάθηση, αλλά στοχεύουν και στην ενδυνάμωση του συναισθήματος για μια πιο άρτια

Από τα δίχτυα του δεν ξεφεύγει κανείς: Ιθάκη, το νησί του Έρωτα

Ιθάκη, μυθική βασίλισσα | 33

Παραλία Κουρβούλια, στον δρόμο από Φρίκες προς Κιόνι

περιβαλλοντική ευσυνειδησία. Από το μπαλκόνι, το απέναντι νησάκι μού τραβά την προσοχή. Στο εσωτερικό του κόλπου αυτό το κομμάτι γης, προστατευμένο από τα πεύκα, απέμεινε μονάχο του να κρύβει το εκκλησάκι του Σωτήρος. Το νησί Λαζαρέτο, καμωμένο από στενάχωρες αναμνήσεις, επί Αγγλοκρατίας λειτούργησε ως λοιμοκαθαρτήριο και κατέληξε φυλακή καταδίκων. Με τον μεγάλο σεισμό οι πέτρες της φυλακής μεταφέρθηκαν απέναντι στην Ιθάκη για να αναστηλώσουν τα σπίτια. Λένε πως ακόμη και σήμερα διακρίνονται οι βαθιές χαρακιές – ανομολόγητες ελπίδες των κρατουμένων. Πάνω από το Βαθύ, εποπτεύει η Παλαιοχώρα, ένα μέρος με ιστορική και πολιτισμική σημασία, καθώς θεωρείται ο πρώτος οικισμός του νησιού και εκτείνεται ως το Περαχώρι, το μοναδικό χωριό στον Νότο. Στην Παλαιοχώρα ακόμη και σήμερα ο επισκέπτης μπορεί ακολουθώντας το μονοπάτι να θαυμάσει λείψανα μεσαιωνικών κατοικιών, η αρχιτεκτονική των οποίων αποσκοπούσε στην προστασία από τους πειρατές. Στο Περαχώρι απαιτείται ξεκούραση και ένα ουζάκι στο καφενεδάκι, χαζεύοντας τη θέα του κόλπου, αλλά και τα πολλά νησάκια, διάσπαρτα κεντήματα σε καμβά πελαγίσιο. Μια βόλτα στην πρωτεύουσα

Λεπτομέρεια της μεταλλικής οροφής στην Παναγιά της Ανωγής

Βουτιά στην παραλία της Λούτσας, στην είσοδο του κόλπου στο Βαθύ

34 | www.epathlo.gr

Απογευματάκι και ετοιμαζόμαστε για περπάτημα. Το Βαθύ, χτισμένο αμφιθεατρικά, από όπου κι αν το δεις είναι πανέμορφο. Από ψηλά ως τον γιαλό η κεραμιδένια συνοχή των σκεπών, οι χρωματιστές προσόψεις των διώροφων κτιρίων και οι παστέλ βαρκούλες σε παραπέμπουν σε χαρούμενη παιδική ακουαρέλα. Κάπως έτσι αναγεννάται ζωγραφιστά στα μάτια μου και το όραμα της οικοδέσποινας του αρχοντικού Δρακούλη, που χρονολογείται τον 17ο αιώνα. Τη βλέπω λοιπόν να προτάσσει το λευκό της χέρι στον βαρκάρη, ενώ με το άλλο κρατά τη γαλάζια ομπρέλα που προστατεύει το αλαβάστρινο πρόσωπό της. Είναι η ώρα για την καθιερωμένη βαρκάδα, και μάλιστα λένε πως μια γεφυρούλα φτιάχτηκε ειδικά για να επιτρέπει το πέρασμα από την τεχνητή λίμνη του σπιτιού στη θάλασσα. Η βόλτα κατά μήκος του γιαλού διανθίζεται από πολλά εστιατόρια, που τακτοποιημένα και προσεγμένα υπό-

σχονται το ιδανικό δείπνο. Στο τέλος του κόλπου, τα μπαράκια ξενυχτάνε μαζεμένα. Για να κλείσεις μια πρώτη βραδιά στο νησί, χρειάζεσαι ένα χαλαρωτικό ποτό, ανάλαφρη μουσική και καλή παρέα, υπό τον κέρινο φωτισμό των πολυτελών σκαφών, που έχουν κουρνιάσει κι αυτά στο φιλήσυχο λιμανάκι. Το Βαθύ δεν τελειώνει όμως εδώ. Πίσω από την πλατεία ζωντανεύει και μια ενδιαφέρουσα ενδοχώρα. Τα πλακόστρωτα δρομάκια κάνουν τον δικό τους σαματά στα μαγαζάκια με τα σουβενίρ, τα καλαίσθητα καφέ, τα πολυτελή εστιατόρια και τις παραδοσιακές ψησταριές, ενώ η περαντζάδα των τουριστών ολοκληρώνει το θερινό σκηνικό. Στο Βαθύ, στο εσωτερικό του, υπάρχουν και λειτουργούν τρία μουσεία: το αρχαιολογικό, το ναυτικό και το λαογραφικό. Χωριά και παραλίες Αφήνοντας για λίγο την πρωτεύουσα, τραβάμε βόρεια. Μετά το γραφικό ψαροχώρι Φρίκες, ξεπροβάλλει ένα ακόμη θαλασσινό τοπίο, το Κιόνι, το οποίο συναγωνίζεται σε ομορφιά το Βαθύ. Για τους περισσότερους είναι ίσως το ωραιότερο κομμάτι του νησιού, και ο λόγος για να βρεθείς στην Ιθάκη. Τα ασβεστωμένα σοκάκια και οι ολάνθιστες αυλές σε οδηγούν κατηφορίζοντας στο φινετσάτο κλειστό λιμάνι. Κι όπως κοιτάς από ψηλά, θαρρείς τα σπίτια να αγγίζουν το νερό και μια βουτιά απ’ το παράθυρο δεν μοιάζει υπερβολή, αντιθέτως, σε πλημμυρίζει λάμψη και χρώμα έτσι όπως καθρεφτίζονται ολημερίς στη θάλασσα. Κατεβαίνοντας πια, η μυρωδιά απ’ τους θαλασσινούς μεζέδες τυλίγει τον κολπίσκο και σαν σειρήνα έλκει τα σκάφη να πλησιάσουν ακόμη πιο κοντά. Κι εδώ που τα λέμε, πώς να αντισταθείς σε τέτοιο πλούτο γεύσεων, όταν το Ιόνιο φέρει δικαίως τη φήμη του καλού ψαριού. Το καλοκαίρι θέλει και το μπανάκι του και το νησί προσφέρει πολλές επιλογές. Για την ακρίβεια, η Ιθάκη είναι η πριγκίπισσα των μικρών παραλιών. Αν και στις περισσότερες η πρόσβαση γίνεται μόνο με βάρκα, υπάρχουν αρκετές τις οποίες επισκέπτεσαι με αυτοκίνητο και είναι εξίσου εντυπωσιακές. Ο Σκοίνος, το Φιλιατρό, το Σαρακήνικο είναι κάποιες από αυτές. Επίσης στο βορειότερο σημείο του

Φτιαγμένη από νερό και χρώμα: μια ακουαρέλα στο πέλαγος νησιού, όπου σε οδηγεί μια μαγευτική διαδρομή, βρίσκεται και ο εντυπωσιακός μεγάλος κόλπος με την ονομασία Αφάλες. Εκεί, μέσω μονοπατιών αξίζει να βρεθείτε στις επιμέρους μικρότερες παραλίες. Η αίσθηση της καθαρότητας του λευκού βότσαλου, ο υπνωτικός θόρυβος του τζίτζικα στη θολούρα του μεσημεριού, η καυτή ηλιαχτίδα που τρυπάει το πρόσωπο απ’ τη σχισμή του καπέλου, τα τιρκουάζ νερά δροσιάς και η προστατευτική αγκαλιά των βράχων είναι ένα τυπικό δείγμα του ιθακήσιου παραδείσου. Ανωγή και Εξωγή Το Θιάκι μπορεί να μην έχει ψηλούς ορεινούς όγκους, διαθέτει όμως ορεινά χωριά, κάποια από τα οποία χαρακτηρίζονται ιδιαιτέρως γοητευτικά και μυστηριώδη. Για να φτάσεις στα περισσότερα, θα περάσεις οπωσδήποτε από τον Σταυρό, το κεφαλοχώρι του νησιού. Κάτω απ’ τα πόδια του, στον βυθό των πράσινων νερών του κόλπου, θύμα σεισμού βρίσκεται σε αέναο πνιγμό η Πόλη, την οποία επισκέπτονται μονάχα δύτες. Κοντά υπάρχει και η σπηλιά του Λοΐζου, στην οποία λέγεται πως βρέθηκε το περίφημο όστρακο-αποδεικτικό της ύπαρξης του βασιλιά, με την επιγραφή «ευχήν Οδυσσεί». Τόπος με επίσης ιστορική Ιθάκη, μυθική βασίλισσα | 35

Απόλυτη ηρεμία και ασφάλεια στην αγκαλιά του κόλπου

Απολαμβάνοντας τη γαλήνη της μπλε ώρας

Η Ιθάκη είναι η πριγκίπισσα των μικρών παραλιών! 36 | www.epathlo.gr

σημασία είναι και το χωριό Πλατρειθιάς, αφού από εκεί ξεκινά ο δρόμος για την πηγή του Κάλαμου, μία από τις λίγες με πόσιμο νερό, η οποία σύμφωνα με τον Όμηρο ταυτίζεται με τη Μελάνυδρο πηγή. Η Ιθάκη έχει κι άλλα χωριά, όπως τη Λεύκη, την Ανωγή και την Εξωγή, αλλά κι ένα σημαντικό μοναστήρι, την Παναγιά των Καθαρών, πολιούχο του νησιού. Η Ανωγή, το πιο ορεινό χωριό, κάποτε η πρωτεύουσα του νησιού, φαντάζει στα μάτια μου αριστοκρατική σαν παλιά αρχόντισσα και ήδη από την είσοδό της μάς συστήνεται μεταφυσική με σιωπηλούς φρουρούς, τους υπερφυσικούς πέτρινους ογκόλιθους, τα «μενίρ» της περιοχής. Ο δρόμος μάς αφήνει στον μικρό παραδοσιακό καφενέ του 1936, που σαν κόσμημα στολίζει την Ανωγή μέχρι σήμερα. Κορόνα της η Παναγιά, προστάτιδα που βρίσκεται ακριβώς πίσω από τον καφενέ. Το χαμόγελο της ιδιοκτήτριας, της κυρίας Σοφίας, σαν ηλιόλουστο πρωινό φωτίζει όλο το χωριό. Με το καφεδάκι μάς εμπιστεύεται και τα κλειδιά της 700 ετών βασιλικής, της παλαιότερης των Βαλκανίων. Οι σπάνιες τοιχογραφίες των 5 ζωνών σε συνδυασμό με τη λαμαρινένια σκαλιστή γαλάζια οροφή προκαλούν θαυμασμό. Πληροφορίες λένε πως ο διπλός σταυρός στην αγιογραφία της αγίας Ελένης και του αγίου Κωνσταντίνου, γνωστός ως σταυρός της Λωρραίνης, υπήρξε το έμβλημα του στρατηγού Ντε Γκωλ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το χωριό όμως που μου ταξίδεψε τον λογισμό είναι η Εξωγή. Έρημη και αινιγματική, δεν έχει πια ανθρώπους να μιλήσουν για τα περασμένα της. Λες και η μάσκα που κρέμασαν στις εισόδους των σπιτιών, ο «Μόρος» δεν κατάφερε τελικά να διώξει τα κακά πνεύματα και τη στοίχειωσαν για πάντα. Μέχρι και ο σταυρός της Αγια-Μαρίνας, σκυφτός, θρηνεί τα χώματά της. Δυο τρεις άνθρωποι έμειναν να τα τιμούν μαζί με δυο μαρμάρινες πυραμίδες, που όπως μάθαμε από πληροφορία περαστικού, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ταφικά μνημεία, τα οποία ένας κατάκοπος έφτιαξε για τους γονείς του. Σίγουρα η επιλογή της θέσης, η μορφή και το μέγεθός τους κάνουν τη διαφορά σε τούτο το χωριό. Ανεβαίνοντας με το αυτοκίνητο ως τις κεραίες καλησπερίζουμε το λιμανάκι του Φισκάρδου της γειτονικής Κεφαλονιάς και επισκεπτόμαστε το ξωκλήσι της Παναγιάς στα Περναράκια. Από εδώ ψηλά η Εξωγή αποκαλύπτεται μεγαλειώδης. Μαζί με δυο αερικά που ξαποσταίνουν σε χαλασμένες καρέκλες τολμάμε σιωπηλά να ξαναζωντανέψουμε την εποχή του Οδυσσέα, αφού εδώ λέγεται πως βρισκόταν το παλάτι του. Καμουφλάζ τα σπίτια του χωριού καλύπτουν επιτυχώς τα άλλα με τις κολόνες. Μα και πιο μακριά, όσο φτάνει το μάτι ως τη γαλανή ακτή, καλύβες τάχα ξεπηδούν κι ανάμεσά τους η πιο μελωδική, αυτή του μπαρμπαΦήμιου. Ήχοι πρωτόγνωροι στ’ αυτιά και να σου οι άνθρωποι γεμίζουν τα κανά-

Ιθακήσιος παράδεισος

Η θέα από ψηλά – στο βάθος διακρίνεται η μαγευτική παραλία Αφάλες

Ιθάκη, μυθική βασίλισσα | 37

Εξωγή

Φρίκεσ Κιόνι

ΙΘΑΚΗ

Βαθύ Περαχώρι

Ταξιδεύοντας στη ζωή τια με ολόγλυκο κρασί, αφήνοντας ξωπίσω τους να πέσει αναστεναγμός, πιστεύοντας πως κι αυτή τη φορά οι ξένοι δεν τους πήρανε χαμπάρι. Και είναι κι εκείνη η Πηνελόπη, που δεν πέθανε ποτέ. Όχι, αν είσαι μυημένος, θα ψάξεις να τη βρεις εκεί στον λόφο, στο παλάτι, να κεντά αφηρημένη. Τότε θα σε ρωτήσει με τα γκρίζα μάτια της γεμάτα αγωνία μήπως είδες τον Οδυσσέα της. Κι εσύ, που ξέρεις, θα φοβηθείς να πεις όσα σου ’μαθαν στο σχολειό.

Ευχαριστούμε για τη φιλοξενία τον Δήμο Ιθάκης και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ιθάκης, καθώς και την Ionian P. Lines, που μας ταξίδεψε στο νησί (www.ionionpelagos.com). Για τη διαμονή σας στην Ιθάκη, επιλέξτε το Elena Iris Apartments στο Βαθύ. Η ευγένεια των ιδιοκτητών σε συνδυασμό με τα άνετα και πεντακάθαρα δωμάτια υπόσχονται τις ιδανικές διακοπές. Κατάλληλο και για οικογένειες (τηλ. 26740 32131 και 6977 997981, www.elenairisapartments.gr/). Στην ψαροταβέρνα Μπάτης του καλοσυνάτου κ. Γιώργου στο Βαθύ, μπορείτε να απολαύσετε το πιο νόστιμο ψάρι, χορταστικές μακαρονάδες, πλούσιες σαλάτες και πολλές ακόμη γεύσεις, που θα ικανοποιήσουν και τον πιο απαιτητικό ουρανίσκο. Κι όλα αυτά επάνω στο κύμα με παρέα τη δροσερή αύρα του Ιονίου (τηλ. 26740 33010). Στα ενδότερα στο Βαθύ, συχνάζει ένας ευφυής και χαρούμενος ιδιοκτήτης εστιατορίου που μπορεί να σας προσφέρει κρεατάκι ψητό και λαχταριστό, θαλασσινά στα κάρβουνα, άφθονο κρασάκι, κι αυτές είναι μόνο λίγες από τις πολλές επιλογές σας στο εστιατόριο Ο Νίκος (τηλ. 26740 33039). Ουζάκι με μεζέ, καταπληκτική θέα και την ευχάριστη παρέα της ιδιοκτήτριας απολαύσαμε στο καφέ-εστιατόριο Βεράντα στο Ιόνιο, στο Περαχώρι Ιθάκης (τηλ. 26740 33012). Για κρέπα και ποτά δίπλα στη θάλασσα ή και μέσα στο μπαράκι υπό τους ήχους καλής ξένης μουσικής, επιλέξτε

38 | www.epathlo.gr

Μπροστά στο δισυπόστατο άγαλμα του Οδυσσέα στην πλατεία στο Βαθύ, που από τη μία κωπηλατεί μαχόμενος φόβους και στοιχειά και από την άλλη αγναντεύει τα πελάγη αναζητώντας τον προορισμό του, αποχαιρετώ απόψε την Ιθάκη. Και την αποχαιρετώ σαν ένα ακόμη ταξίδι, σαν αυτά του Οδυσσέα, γιατί ξέρω καλά πως ο βασιλιάς επέστρεψε στην πατρίδα και την πιστή του Πηνελόπη, μόνο και μόνο επειδή τόλμησε το ταξίδι.

την κρεπερί-μπαρ Μύλος στο Βαθύ (τηλ. 26740 33458). Για πιο παρεΐστικη, νεανική διάθεση, φροντίστε να βρεθείτε οπωσδήποτε στο καλαίσθητο καφέ μπαρ Ο Ροζές στο κέντρο της πρωτεύουσας του νησιού. Σε φόντο μπλε και κόκκινο, οι ιδιοκτήτες δημιουργούν τα γευστικότερα κοκτέιλ του νησιού με τα πιο ευφάνταστα ονόματα. Η επιλογή της μουσικής θα σε ταξιδέψει μέχρι τη μακρινή Κούβα και σίγουρα μια τέτοια βραδιά δεν θέλεις να τελειώσει ποτέ (τηλ. 26740 32450). Στο μικρό καφέ Sesto coffe bar, επίσης στο κέντρο, θα απολαύσετε πλούσιο πρωινό, ενώ είναι ιδανικό για καφέ, ποτάκι και επιτραπέζια παιχνίδια (τηλ. 26740 33494). Πάνω στη θάλασσα, το καφέ μπαρ Σπαβέντο στο Κιόνι είναι ανοιχτό όλη μέρα προσφέροντας από καφέ και γλυκό μέχρι και ποτό, αργά το βράδυ, με την πολυτέλεια της ανεπανάληπτης θέας. Για τους πιο ρομαντικούς, σερβίρει και στο πίσω δρομάκι (26740 31427). Για εσάς που αγαπάτε το παραδοσιακό, μη λησμονήσετε να πιείτε έναν καφέ στο μοναδικό καφενείο της Ανωγής αλλά και να ψωνίσετε, αφού λειτουργεί ταυτόχρονα και ως παντοπωλείο του χωριού. Η καλοσυνάτη κυρία Σοφία θα σας γοητεύσει. Δέχεται και παραγγελίες για ένα απολαυστικό γεύμα (τηλ. 26740 33500). Για τους λάτρεις της θάλασσας και των σκαφών, το κατάστημα του κ. Νίκου Μανταλά στην πλατεία στο Βαθύ διαθέτει από ναυτιλιακά είδη και είδη αλιείας μέχρι εξοπλισμό κάμπινγκ. Για κάθε ανάγκη έχει τη λύση! (τηλ. 26740 32665, 6932 481237).

www.agro-trust.gr

Ο φορέας µας είναι ο µοναδικός στην Πελοπόννησο που έχει πιστοποιηθεί από τον ΟΠΕΚΕΠΕ για την υποβολή δηλώσεων ΟΣΔΕ σε 2 Νοµούς Αργολίδας και Κορινθίας.

Το γραφείο µελετών «AGRO-TRUST» ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο του έτους 2000 αποτελεί ένα από τα πρώτα οργανωµένα γραφεία στη Χώρα που εξειδικεύεται στον σχεδιασµό και την παρακολούθηση επενδυτικών σχεδίων που υποβάλλονται για υπαγωγή σε επιχειρησιακά προγράµµατα. Τα στελέχη της επιχείρησης διαθέτουν υπερδεκαπενταετή ειδική εµπειρία στην υποβολή φακέλων υποψηφιότητας σε επιχειρησιακά προγράµµατα και στον Αναπτυξιακό Νόµο. Πρωταρχικός στόχος της επιχείρησης από την ίδρυσή της έως και σήµερα, είναι η παροχή υπηρεσιών ποιότητας, και η οργανωµένη και ορθολογική διαχείριση της πληροφορίας που δέχεται, µε απώτερο σκοπό την ικανοποίηση του πελάτη. Προκειµένου να επιτύχει το σκοπό αυτό η διοίκηση εφαρµόζει από το έτος 2001 σύστηµα διασφάλισης ποιότητας ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 9001/2000. Η επιχείρηση θεωρεί ότι η ικανοποίηση του πελάτη δεν προέρχεται µόνο από την έγκριση του επενδυτικού του σχεδίου από τις αρµόδιες αρχές, αλλά αυξάνεται από τη συνεχή, υπεύθυνη και έγκαιρη επικοινωνία σε όλα τα στάδια υλοποίησης του έργου από την πρώτη επαφή µέχρι και την ολοκλήρωση της επένδυσης.

Γραφεία Αργολίδας: παραλιακή Ναυπλίου-Νέας Κίου 21100, Ναύπλιο τηλ. 2752029727-8 κιν. 6948729691 e-mail: agronaf@otenet.gr

Ενδεικτικά το γραφείο µελετών «AGRO-TRUST» αναλαµβάνει:  την εκπόνηση οικονοµοτεχνικών µελετών και την σύνταξη φακέλων υποψηφιότητας για υπαγωγή επενδυτικών σχεδίων:  στον Αναπτυξιακό Νόµο όπως ισχύει κάθε φορά  στο µέτρο 4.1 Σχέδια βελτίωσης γεωργικών εκµεταλλεύσεων του ΠΑΑ 2014-2020  στο µέτρο 4.2. Επενδύσεις στη Μεταποίηση γεωργικών προϊόντων του ΠΑΑ 2014-2020  στο µέτρο 6.1. Εγκατάσταση Νέων Γεωργών του ΠΑΑ 2014-2020  στα προγράµµατα: Ενίσχυση επιχειρήσεων µεταποίησης τουρισµού εµπορίου και υπηρεσιών στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ.

Γραφεία Κορινθίας: Παπακωνσταντίνου 81Β 20500, Νεµέα τηλ.: 2746020000 e-mail: info@agro-trust.gr

 Την υποβολή φακέλων υποψηφιότητας στο επιχορηγούµενο πρόγραµµα Βιολογικής Γεωργίας – Κτηνοτροφίας.  Την Συµµετοχή Γεωργών σε Συστήµατα για την Ποιότητα Τροφίµων  Την ίδρυση, οργάνωση και διαχείριση οµάδων παραγωγών.  Την οικονοµική διαχείριση γεωργικών εκµεταλλεύσεων.

Υπεύθυνος: Δηµήτρης Βασιλόπουλος (Σύµβουλος Αναπτυξιακών προγραµµάτων - Μελετητής Γεωπόνος Msc Γ.Π.Α.)

Τρέχουσες προσκλήσεις: Σχέδια Βελτίωσης γεωργικών εκµεταλλεύσεων Μεταποίηση γεωργικών προϊόντων Προγράµµατα ΕΣΠΑ

Ασημάκης

ΕΝΟΙΚΙΑΣΕΙΣ ΣΚΑΛΩΣΙΩΝ

ά λ η ψ όσο λετε έ θ ν ... α ε ι τ κ ε σ ά να φτ

Τηλ.-FAX.: 27510 51 121 Αθανάσιος Κιν.: 6977 19 87 21 Σπύρος Κιν.: 6977 19 89 61

Ζάκυνθος

Ναυάγιο θησαυρός

Χρήστος Κανατάς

Μια εικόνα που δεν γίνεται να μην την έχεις αντικρίσει. Ένα τοπίο που μαγνητίζει το βλέμμα, ακόμα και στο τυπωμένο χαρτί. Προήλθε από ένα ατύχημα και δημιούργησε ένα από τα πολυτιμότερα διαμάντια του ελληνικού θερινού τουρισμού: Το διάσημο ναυάγιο της Ζακύνθου είναι εκ των ων ουκ άνευ. Και να μην έχεις πάει, θα πας. Η πρωτόγνωρη ομορφιά του σε καλεί, και το κάλεσμα αυτό δεν δύνασαι να το αγνοήσεις.

Ζάκυνθος, η ιδιαίτερη πατρίδα μου από την πλευρά της μητέρας μου, είναι ένα νησί με ιδιαίτερα ανεπτυγμένη τουριστική κίνηση. Δεν είναι τυχαίο ότι το καλοκαίρι πραγματοποιούνται από διάφορα μέρη του πλανήτη 40 πτήσεις ημερησίως με προορισμό το νησί, ενώ η αναλογία ντόπιων-τουριστών φτάνει το 1 προς 10. Προφανώς έχει πολλά να προσφέρει, οι ομορφιές της είναι άφθονες και ποικίλες. Πάνω απ’ όλα είναι ο τόπος γέννησης της θαλάσσιας χελώνας που είναι γνωστή ως Caretta caretta. Το νησί είναι καταπράσινο, και διαθέτει εξαιρετικές παραλίες, γραφικότατα χωριά και μια χώρα σκέτη ζωγραφιά. Το τοπίο, με τους γεωλογικούς σχηματισμούς του, κάποιες φορές θυμίζει τα Μετέωρα. Το πιο αξιόλογο κομμάτι της όμως είναι ολόκληρη η δύσβατη δυτική ακτή. Δημιουργήθηκε λόγω της έντονης σεισμογένειας και δίνει την εντύπωση ότι ολόκληρη έχει κοπεί, έχει κατακρημνιστεί. Μπορείς να την επισκεφτείς, εκτός από ελάχιστα σημεία της, μόνο από τη θάλασσα και αυτό που βλέπεις σε αφήνει άφωνο. Πανύψηλες κάτασπρες ορθοπλαγιές ανεβαίνουν μαχαιρωτά εκατοντάδες μέτρα, ενώ στην κορφή δεσπόζει το δάσος: πράσινο, εύφορο, εκτείνεται σε όλη την ενδοχώρα. Στα ριζά συναντάς μικρές ολόλευκες αμμουδερές παραλίες που εναλλάσσονται με θαλασσοσπηλιές και με βράχινα γλυπτά που τα έχουν σμιλέψει ο άνεμος και η αλμύρα. Θες να σταθείς σε όλα αυτά, να ρίξεις μια βουτιά και να τα εξερευνήσεις. Είναι όμως τόσο βαθιά και παρθένα τα νερά, που σε πιάνει δέος!

42 | www.epathlo.gr

Η ασύγκριτη άποψη της παραλίας από ψηλά

Σε αυτή την πανδαισία παραστάσεων, υπάρχει μια ιδιαίτερη σκηνή, μια ιδιαίτερη στάση, που αποτελεί το απόγειο. Εδώ, πέρα από τις δυνάμεις της φύσης, έβαλε το χεράκι του και ο άνθρωπος για να δημιουργηθεί, έστω και άθελά του. Κι αυτός ο συνδυασμός φανέρωσε ένα απαράμιλλο σύγχρονο μνημείο αισθητικού κάλλους, που το έχεις δει και το έχεις ξαναδεί, στο ίντερνετ, σε αφίσες, οπουδήποτε διαφημίζεται ο τουρισμός της χώρας μας. Τόσο που συναγωνίζεται σε διασημότητα τον ίδιο τον Παρθενώνα. Γιατί η παραλία Ναυάγιο στη βορειοδυτική Ζάκυνθο είναι για πολλούς μία από τις ομορφότερες παραλίες του κόσμου και σίγουρα από τις πιο πολύ φωτογραφημένες. Όσες φορές και να τη δεις, δεν τη χορταίνεις, γιατί απλά είναι μαγευτικά υπέροχη. Η εικόνα αυτή είναι που προσελκύει εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως και είναι η κυρίως υπεύθυνη για την αλματώδη τουριστική ανάπτυξη του νησιού. Είναι τόσο όμορφη η φωτογραφική απεικόνιση, που θαρρείς καμιά φορά πως η πραγματικότητα θα ωχριά μπροστά της. Είναι όμως έτσι; To χρονικό του ναυαγίου Ήταν το βράδυ της 2ας Οκτωβρίου 1980, σύμφωνα με τον καπετάνιο Χαράλαμπο Κομποθέκρα-Κοτσόρο από την Κεφαλονιά, όταν το πλοίο «Παναγιώτης», που μετέφερε λαθραία τσιγάρα από την Αλβανία, προσάραξε στα αβαθή της παραλίας του Αγ. Γεωργίου ύστερα από μηχανική βλάβη και κάτω από άσχημες καιρικές συνθήκες. Καθώς η παραλία περιστοιχίζεται από ψηλά βράχια και δεν υπάρχει οδική πρόσβαση, το πλήρωμα το εγκατέλειψε, ενώ το φορτίο βρέθηκε στη θάλασσα. Ήταν όμως συσκευασμένο υδατοστεγώς κι έτσι οι κάτοικοι των γύρω χωριών που το περισυνέλεξαν είχαν την τύχη να… καπνίζουν για αρκετό καιρό δωρεάν! Κάποια στιγμή βέβαια οι Αρχές ανακάλυψαν το φορτίο και τα εναπομείναντα τσιγάρα πουλήθηκαν σε πλειστηριασμό. Το πλοίο λεηλατήθηκε και οτιδήποτε είχε κάποια αξία έκανε φτερά πολύ σύντομα αφήνοντας το κουφάρι μόνο του καραβιού στα ρηχά νερά. Σύντομα όμως το πλοίο δημιούργησε, όπως λέγεται, επιπλέον συσσώρευση άμμου και υλικού, διευρύνοντας έτσι την παραλία, με τρόπο που το ίδιο να 44 | www.epathlo.gr

βρίσκεται πια στο κέντρο της! Μια αστεία ίσως πτυχή του θέματος είναι ότι οι ντόπιοι στην αρχή απαιτούσαν την απομάκρυνση του πλοίου, φοβούμενοι την οικολογική καταστροφή εξαιτίας του και τις αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να είχε αυτό στην τουριστική προσέλευση! Πού να ήξεραν πόσο κερδισμένο θα έβγαινε το νησί από αυτό το ατυχές συμβάν… Από ψηλά Υπάρχουν δύο τρόποι να δεις το Ναυάγιο. Ο πρώτος είναι από ψηλά, αν κινηθείς οδικώς, στα υψώματα κοντά στη Μονή Αγίου Γεωργίου των Κρεμνών, και ο δεύτερος είναι να το δεις από κοντά, προσεγγίζοντας την παραλία με πλοιάριο. Φυσικά θέλεις να πας και με τους δυο τρόπους, γιατί και οι δύο πραγματικά αξίζουν! Ο πρώτος τρόπος, που είναι και δωρεάν αν έχεις δικό σου μέσο, σου προσφέρει τη μοναδική θέα που έχεις δει τόσες φορές και στις φωτογραφίες που το διαφημίζουν. Εδώ είμαστε. Η ζωντανή εικόνα σε αποζημιώνει όσο και η φωτογραφημένη; Η απάντηση είναι ναι, και με το παραπάνω! Δεν χορταίνεις να θαυμάζεις τη «mindblowing view», τη θέα δηλαδή που «σου παίρνει τα μυαλά», όπως επαναλαμβάνουν τόσες φορές οι αγγλόφωνοι επισκέπτες, που μαζί με πολλούς άλλους κάθε εθνικότητας συρρέουν κατά εκατοντάδες καθημερινά το καλοκαίρι! Τα υπέροχα τιρκουάζ νερά και, στο κέντρο της παραλίας που περιστοιχίζεται από πανύψηλα βράχια, το ναυάγιο στολίδι! Ναι, είναι πιο ζωντανό από τη φωτογραφία! Η θάλασσα πάλλεται εκατοντάδες μέτρα κάτω σου λαμπυρίζοντας από τον ζωοδότη ήλιο. Καραβάκια διατρέχουν συνεχώς τον γαλανό κόλπο τις ώρες αιχμής. Είναι συναρπαστικό να βρεθείς εκεί, ένα όνειρο γίνεται πραγματικότητα, αντικρίζεις ένα από τα πιο όμορφα σημεία

Τα πλεούμενα θαρρείς πως αιωρούνται στα καταγάλανα διάφανα νερά

Παρέα με το κύμα…

Αγνάντι στη δύση, στο απέραντο Ιόνιο του πλανήτη! Μια μικρή εξέδρα έχει στηθεί στο σημείο όπου καταλήγει ο δρόμος, σαν μπαλκονάκι από όπου μπορείς να δεις την παραλία. Εκεί, όταν υπάρχει κοσμοσυρροή, οι επισκέπτες περιμένουν υπομονετικά στην ουρά τη σειρά τους. Και η αλήθεια είναι ότι από εκείνο το σημείο δεν φαίνεται ολόκληρη η παραλία ούτε ολόκληρο το ναυαγισμένο καράβι. Ευτυχώς όμως υπάρχει και καλύτερη θέα! Ακολουθείς ένα μονοπάτι σαν να

βαδίζεις σε κορυφογραμμή πάνω σε έναν πανύψηλο απόκρημνο βράχο. Όπως τον κοιτάς, αν αφήσεις το βλέμμα σου να ταξιδέψει μακρύτερα, θα δεις το αγέρωχο κεφαλονίτικο όρος, τον Αίνο. Φτάνοντας στο τέλος του προσεγγίζεις το σωστό σημείο θέασης, όπου η παραλία φαίνεται ολόκληρη, πιάτο μπροστά σου! Για να την δεις όμως, πρέπει να πλησιάσεις στην άκρη του βράχου, όπου απότομα απλώνεται μπροστά σου το απροσμέτρητο χάος. Η αδρεναλίνη ανεβαίνει και κάνει την εμπειρία ακόμα πιο έντονη. Έξαψη σε πιάνει καθώς απ’ το ακρογκρέμι έχεις μπροστά σου το ονειρικό θέαμα όλο δικό σου. Ωστόσο, δεν είναι μόνο το Ναυάγιο. Και χωρίς αυτό οι γκρεμοί στη Μονή Αγίου Γεωργίου συναπαρτίζουν ένα μέρος εκπληκτικό. Ο Αυγουστής από τις Βολίμες, που έχει ένα από τα αυτοσχέδια περίπτερα πώλησης τοπικών προϊόντων, λέει ότι δεν υπάρχει καλύτερο ηλιοβασίλεμα απ’ ό,τι εδώ. Πράγματι, το μάτι σου χάνεται στο αχανές του ορίζοντα. Σαν κοιτάξεις δυτικά, βλέπεις μόνο θάλασσα. Το Ναυάγιο της Ζακύνθου | 45

Ναυάγιο, έρωτας!

Κάπου προς τα εκεί βρίσκεται η Ιταλία, σκέφτεσαι, αλλά στεριά… δεν βλέπεις! Εδώ ο ήλιος κάνει το απογευματινό του μπάνιο… Μόνο κάποιο πλοίο πότε πότε σπάει την παντοκρατορία ουρανού και θάλασσας. Κάπου εκεί στα ανοιχτά, σκέφτεσαι, ταξίδευε κάποτε και ο «Παναγιώτης»… Από κοντά Αφού γεύτηκες την εμπειρία από ψηλά, θέλεις να συμπληρώσεις και το δεύτερο μέρος της ιεροτελεστίας που λέγεται Ναυάγιο: την επίσκεψη στην παραλία. Από πού να πάρω το βαρκάκι; Υπάρχουν πολλές επιλογές, ακόμα και από τις νότιες παραλίες του νησιού, όπως ο Λαγανάς, από όπου πλεούμενα κάνουν τον γύρο και σταματάνε και στο Ναυάγιο. Η πιο κοντινή επιλογή όμως είναι από το Πόρτο Βρώμη, στα δυτικά. Επίσης κοντά είναι και από το λιμανάκι του Αγίου Νικολάου, καθώς και από το ακρωτήρι Σχηνάρι, στα βόρεια – ειδικά αν θέλεις να συμπεριλάβεις και μια επίσκεψη στις γαλάζιες σπηλιές, που είναι εκεί δίπλα. Καθώς διασχίζεις με το βαρκάκι τα μπλε σκούρα νερά κι από τη μία έχεις την απόκρημνη δυτική πλευρά ενώ από την άλλη απλώνεται το απέραντο Ιόνιο πέλαγος, μια προσμονή σε πιάνει να βρεθείς επιτέλους στο πολυπόθητο Ναυάγιο! Και η βάρκα παίρνει στροφή και νάτο… Το θωρείς στο βάθος, στο κέντρο της παραλίας, ανάμεσα από τους

46 | www.epathlo.gr

θεόρατους γκρεμούς. Τα νερά εδώ είναι το ίδιο μπλε ελεκτρίκ που βλέπεις κι από ψηλά, παρόμοιο σε λάμψη με το χρώμα των φτερών της πανέμορφης αλκυόνης. Ρίγη συγκίνησης και χαρά νιώθω καθώς πατώ για πρώτη φορά το πόδι μου στην παραλία-μύθο. Έχω την εντύπωση ότι όλοι οι άνθρωποι που περιστοιχίζουν το Ναυάγιο, το οποίο βρίσκεται πλέον… χειροπιαστό μπροστά μας, αισθάνονται το ίδιο. Μια πρωτόγνωρη χαρά που αξιωθήκαμε να βρεθούμε εδώ! Το τοπίο είναι επιβλητικό. Θαρρείς πως βρίσκεσαι μέσα σε φαράγγι με τους γιγάντιους βράχους να ορθώνονται κάθετα γύρω σου. Στο κέντρο του φαραγγιού η πάλλευκη παραλία με λεπτό βοτσαλάκι και ίσως την πιο ψιλή άμμο που έχεις δει, το ναυάγιο κι εσύ! Όπως και από ψηλά, έτσι κι εδώ όλοι θέλουν να φωτογραφηθούν με το πλοίο ίνδαλμα, αυτό το σύγχρονο τουριστικό τοτέμ. Οι σέλφι με τα κινητά, οι σκηνοθετημένες λήψεις και οι αναμνηστικές φωτογραφίες δίνουν και παίρνουν. Μερικοί έχουν γράψει πάνω στο σκουριασμένο σκαρί, ενώ άλλοι έχουν αφήσει πέτρες-σημειώ-

Το καράβι και τα βράχια δημιουργούν ένα πρωτότυπο φαράγγι

Με λίγη καλή θέληση όλα γίνονται!

Απολαμβάνοντας την υπέροχη αμμουδιά...

Το Ναυάγιο της Ζακύνθου | 47

ματα σε διάφορα σημεία στο εσωτερικό του, με κείμενα ενθύμια της παρουσίας τους ή ευχές ποθητές… Πολλοί εξερευνούν το καράβι-μνημείο, άλλοι το αγγίζουν, κάποιοι άλλοι απολαμβάνουν το μπάνιο στα υπέροχα νερά. Τι να πρωτοκάνεις στον λίγο χρόνο που σου αφήνουν τα βαρκάκια εδώ… Θέλεις να καθίσεις ώρες, να το ευχαριστηθείς, να το χορτάσεις. Αν έρθεις νωρίς και συνεννοηθείς με τους βαρκάρηδες, υπάρχει αυτή η δυνατότητα. Ωραία θα ήταν και να διανυκτέρευες εδώ, σκέφτομαι, παρέα με το ναυάγιο, κάτω από εκατομμύρια αστέρια. Η κόρνα του πλοιαρίου διακόπτει την ονειροπόλησή μου. Ήρθε η ώρα της επιστροφής. Φεύγοντας ευγνωμονείς που έδωσε η ζωή και βρέθηκες εδώ και το μόνο που εύχεσαι είναι κάποια στιγμή να τα καταφέρεις να επιστρέψεις. Όσο η θάλασσα και η μανία του καιρού το επιτρέψει. Καθώς η σκουριά ποτέ δεν κοιμάται, έτσι και το ναυάγιο δεν θα είναι για πάντα εκεί … Το ρεπορτάζ πραγματοποιήθηκε με την ευγενική χορηγία των καταστημάτων ειδών ταξιδιού Βύρλος στον πεζόδρομο του Άργους (τηλ. 27510 68308).

Το μεγάλο ύψος και η απόκοσμη θέα συγκεντρώνουν πλήθος αθλητών που είναι λάτρεις των extreme sports. Έτσι, πάνω από το ναυάγιο πραγματοποιούνται πτήσεις με παραπέντε, bungee jumping, πτήσεις με wingsuit, αναρριχήσεις κ.λπ. Η καλύτερη ώρα για να δεις το ναυάγιο από ψηλά αλλά και για να το επισκεφτείς διά θαλάσσης είναι το μεσημέρι, καθώς είναι η μόνη ώρα που φωτίζεται πλήρως από τον ήλιο. Η παραλία περιστοιχίζεται από ψηλούς βράχους και κοιτά προς τον Βορρά. Αυτή όμως είναι και η ώρα που πηγαίνει ο περισσότερος κόσμος. Αν θέλεις να αποφύγεις τον πολύ κόσμο, καλύτερα να πας πρωί ή απόγευμα, που μπορείς να απολαύσεις και το μοναδικό ηλιοβασίλεμα από ψηλά.

Το Ναυπηγείο μας ιδρύθηκε το 1965 από τον Δημήτρη Μπασιμακόπουλο. Βρίσκεται στην Πελοπόννησο στην Κοιλάδα της Ερμιονίδας, σε κοντινή απόσταση από πολλούς διάσημους τουριστικούς προορισμούς όπως ο Αργοσαρωνικός, οι Κυκλάδες και η Κρήτη. Στις σύγχρονες εγκαταστάσεις μας μπορούν να φιλοξενηθούν 350 σκάφη ενώ διαθέτουμε travel lift ανέλκυσης χωρητικότητας 110 τόνων και 3 αυτοκινούμενα τρέιλερ μεταφοράς 160, 60 και 40 τόνων αντίστοιχα.

Ι ΜΠΑΣΙΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΣΙΑ ΟΕ ΝΑΥΠΗΓΕΙΟ -ΠΑΡΚΙΝΓΚ ΣΚΑΦΩΝ ΚΟΙΛΑΔΑ ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ www.bsg.com.gr

• • • • •

TRAVEL LIFT DRY DOCKING SERVICES BOAT MAINTENANCE BOAT BUILDING MODERΝ FACILITIES

Στα μονοπάτια της Ύδρας Πορεία για τον φάρο της Ζούρβας

Δαμιανός Νάκος

Αντίδοτο στο στρες, την ένταση της δουλειάς και τις υποχρεώσεις δεν είναι παρά μια εξόρμηση, μια πεζοπορία για να ξυπνήσει σώμα και μυαλό. Ψάχνοντας στους χάρτες για έναν κοντινό προορισμό, το βλέμμα μου σταματάει στη λέξη Ύδρα. Χωρίς δεύτερη σκέψη και με ένα χαμόγελο ανοίγω τον χάρτη. Όσοι άλλωστε ξέρουν καλά την Ύδρα γνωρίζουν ότι δεν είναι μόνο το γνωστό ιστορικό και κοσμοπολιτικό νησί που έχουν οι πολλοί στο μυαλό τους…

Ύδρα είναι ένας παράδεισος για τον πεζοπόρο και είναι δίπλα μου… Mπορώ να τη χαρακτηρίσω φυσικό μουσείο μονοπατιών. Η μοναδικότητά της στον ελλαδικό χώρο, χάρη στο ότι εκεί απαγορεύονται τα τροχοφόρα και τα κτίριά της προστατεύονται με νόμο για να διατηρηθεί αυτή η ξεχωριστή παραδοσιακή και πολιτιστική της ταυτότητα, έχουν ως αποτέλεσμα να διατηρηθούν τα παλιά σοκάκια, τα καλντερίμια και τα μονοπάτια της όπως ακριβώς είναι εδώ και αιώνες, αφού κάτοικοι και επισκέπτες τα χρησιμοποιούν με τα πόδια ή με τα ζώα. Ο επισκέπτης και ο πεζοπόρος

50 | ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ

που περπατάει στην Ύδρα έχει την αίσθηση ότι ζει σε άλλη εποχή. Οι εικόνες, το φυσικό περιβάλλον της, όλο αυτό που νιώθεις, βλέπεις και αγγίζεις σε ταξιδεύει πιο πίσω και από τον 20ό αιώνα. Πολλές οι πεζοπορικές επιλογές του νησιού, όπως η Επισκοπή, η παραλία του Αγίου Νικολάου, η παραλία Νήσιζα, το όρος Έρως με το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία, τα μάτια μου όμως δεν ξεκολλάνε από το ανατολικό ακρωτήρι της Ύδρας με τον περίφημο φάρο της Ζούρβας. Η γραφικότητα του νησιού, το πέτρινο τοπίο που έχει φόντο το μπλε της θάλασσας, τα πολλά εκκλησάκια και μοναστήρια που συναντάς στο πέρας της διαδρομής, όπως η μονή της Παναγίας της Ζούρβας και ο ομώνυμος φάρος, ένα μνημείο που ανήκει στους παραδοσιακούς φάρους της Ελλάδας και όλης της Μεσογείου, είναι τα λίγα που μπορώ να σκεφτώ σκηνοθετώντας μια γεμάτη εξόρμηση. Τώρα μένει να υπολογιστούν οι λεπτομέρειες: Ύδρα (Χώρα) - Φάρος Ζούρβας 12 χλμ. και χρόνος περίπου 4 ώρες και 15 λεπτά. Το πρώτο φως της ημέρας με βρίσκει στο λιμάνι της Ερμιόνης να κοιτάζω ένα ζωντανό πίνακα ζωγραφικής. Την εικόνα αυτή στα μάτια μου τη σχηματίζουν το παραθαλάσσιο δασάκι Μπίστι και στο βάθος η σκιά της Ύδρας, που την περιτριγυρίζουν τα χρώματα της Ανατολής. Το πλοίο της γραμμής έφτασε, άλλα 20 λεπτά το ταξίδι στη θάλασσα από το λιμάνι της Ερμιόνης και βρίσκομαι στο λιμάνι της Ύδρας. Γυρίζω τη ματιά μου στο όμορφο λιμάνι για να θαυμάσω τη γραφικότητά του και ξεκινώ την πορεία μου στα γραφικά σοκάκια με κατεύθυνση το δημοτικό

Μαλέας | 51

«Σήμερα ο άνθρωπος επιλέγει σπάνια να περπατήσει, ενώ παλιότερα αυτό ήταν αυτονόητο...»

γήπεδο. Εκεί η πορεία αλλάζει ανατολικά και ανηφορίζει για τα τελευταία σπίτια της ανατολικής Ύδρας, και στη συνέχεια ξεκινάει το μονοπάτι για το εκκλησάκι του Σταυρού. Όσο η υψομετρική διαφορά αυξάνεται στα πόδια μου, η μοναδική θέα της αρχόντισσας Ύδρας απλώνεται στα μάτια μου. Σε 35 λεπτά από το λιμάνι φτάνω στο εκκλησάκι του Σταυρού, ένα καλό σημείο για στάση. Εδώ η ανάβαση τελειώνει και το μονοπάτι απλώνεται ίσια μπροστά μου. Συνεχίζοντας, έχω θέα στα βόρεια την παραλία Μανδράκι και στην πορεία μου ανατολικά αγναντεύω τη Μονή της Αγίας Τριάδας και λίγο πιο νότια στον λόφο τη Μονή της Αγίας Ματρόνας. Σε λίγα λεπτά προσπερνώ τα καστρομοναστήρια με το μοναστήρι της Αγίας Τριάδας να μου κεντρίζει περισσότερο το ενδιαφέρον με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του. Το τοπίο δεν αλλάζει και πολύ, άλλα 35 λεπτά και φτάνω στη μονή του Αγίου Νικολάου. Ένας μικρός οικισμός στέκει εκεί σαν ακριτικός φύλακας του νησιού, λίγα μέτρα ακόμη και στέκομαι στο παλιό αλώνι για μια ανάσα και για να αγναντέψω τη θέα, άλλη μια μαγική εικόνα μπροστά μου: 52 | www.epathlo.gr

Η ακτογραμμή του όρμου Λιμνιόνιζα είναι το μόνο κομμάτι γης που αντικρίζω στο βαθύ μπλε του Αιγαίου πελάγους, που απλώνεται ως τον ορίζοντα. Συνεχίζω την πεζοπορία μου, προσπερνώ το μικρό μοναστήρι του Aγίου Νικολάου με την όμορφη πύλη και ένα μικρό φάρο-εικονοστάσι στα αριστερά. Εδώ το τοπίο αλλάζει… αγριεύει. Όσο διασχίζω την ενδοχώρα του νησιού, στα πόδια και στα μάτια μου πλέον κυριαρχεί το στοιχείο της πέτρας, μόνο κάποια παλιά πέτρινα πεζούλια σύνορα χωραφιών και ερημικά μισογκρεμισμένα σπίτια από μικρούς οικισμούς σπάνε αρμονικά το τοπίο. Εδώ το βάδισμα δυσκολεύει και αν δεν έχεις εμπειρία σε βραχώδες έδαφος, η κούραση σε καταβάλλει πιο εύκολα. Ακολουθώ το εμφανές μονοπάτι πιστά, διαβαίνω ένα όμορφο στενό πέρασμα ανάμεσα από δύο πέτρινες μάνδρες, η πορεία μου συνεχίζεται σε ομαλή ανηφορική κλίση. Ακόμη 35 λεπτά και βρίσκομαι στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Σε κοντινή απόσταση επάνω στο μονοπάτι βρίσκεται ένα όμορφο εικονοστάσι, άλλη μια μικρή στάση για να εξερευνήσω την περιοχή και συνεχίζω… Η πορεία μου τώρα γίνεται πιο εύκολη και κατηφορική, καθώς τα σημάδια της βλάστησης γύρω μου όλο και αυξάνονται. Θυμάρι, κέδροι, βελανιδιές, λίγα πεύκα, που ομορφαίνουν ακόμα πιο πολύ το τοπίο με πράσινο. Φτάνω στην περιοχή Αλωνάκι, ένα μικρό οροπέδιο με λίγα σκόρπια σπίτια κι ένα μικρό εκκλησάκι. Με ξάφνιασαν κάποια ελεύθερα γαλιά που γυρόφερναν την περιοχή. Αφήνοντας το Αλωνάκι και την κορυφή Ομπόρι στα δεξιά, το μονοπάτι κατηφορίζει απότομα σε ένα ρέμα και ξαφνικά μπροστά μου εμφανίζεται ο όρμος Λέδεζα και πιο ψηλά, σε κοντινή απόσταση από τα απότομα βράχια του, που σχηματίζουν ένα γραφικό γκρεμό, αντικρίζω το λευκό μοναστήρι της Παναγιάς της Ζούρβας. Σε 45 λεπτά από το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία έχω φτάσει στη διασταύρωση των μονοπατιών για Μονή Ζούρβας, φάρο της Ζούρβας και για τη σκάλα του Όρμου Λέδεζα όπου υπάρχει πρόσβαση με θαλάσσιο ταξί για τον ανεφοδιασμό της Μονής, αλλά και για την εύκολη πρόσβαση των επισκεπτών. Από τον Όρμο Λέδεζας για τον πεζοπόρο που έχει επισκεφτεί τον φάρο ή τη Μονή της Ζούρβας και δεν έχει άλλες δυνάμεις για πεζοπορία, είναι η τελευταία του ευκαιρία να πάρει την επιστροφή με θαλάσσιο ταξί για το λιμάνι της Ύδρας. (Γι’ αυτό είναι καλό ο πεζοπόρος να έχει προβλέψει να έχει το τηλέφωνο των θαλάσσιων ταξί μαζί του.)

Πανοραμική άποψη του λιμανιού ανηφορίζοντας

Οι όμορφοι συνοδοιπόροι μου

Σε αυτό το σημείο αποφασίζω, μιας και βρίσκομαι για πρώτη φορά σε αυτά τα μέρη, να επισκεφτώ τη Μονή της Ζούρβας. Το τοπίο παίρνει ξανά την άγρια ομορφιά του βράχου και της πέτρας. Καθώς πλησιάζω στο μοναστήρι, παρατηρώ το κατάλευκο λιτό αλλά όμορφο παραδοσιακό υδραίικο κτίριο της μονής. Χτυπώ την παλιά σιδερένια εξώπορτα, δεν περιμένω πολύ, την ακούω να ανοίγει αργά και βαριά. Με καλοδέχεται φιλόξενα μία από τις λίγες μοναχές της μονής και με καλεί να περάσω. Και η εσωτερική εικόνα της μονής είναι εξίσου λιτή αλλά με ένα αρμονικό δέσιμο των κελιών, που τα περιτριγυρίζουν όμορφα Στα μονοπάτια της Ύδρας | 53

Η θεά από τον φάρο

λουλούδια και στο κέντρο δύο εκκλησίες, μία λευκή και μία πέτρινη. Με την πρώτη αίσθηση μπορώ να νιώσω πώς πραγματικά είναι ένα ησυχαστήριο. Θέλω να κρατήσω μέσα μου αυτό που νιώθω. Σέβομαι τον χώρο και δεν φωτογραφίζω το εσωτερικό του μοναστηριού. Η μοναχή μού ανοίγει την εκκλησιά για να προσκυνήσω την εικόνα της Γεννήσεως της Θεοτόκου και στη συνέχεια με καλεί στο καθιστικό για να ξαποστάσω από την πολύωρη πεζοπορία. Εκεί με περίμενε η γερόντισσα με μια άλλη μοναχή με καταγωγή από την Ερμιόνη, της οποίας η χαρά ήταν μεγάλη όταν έμαθε ότι έχουμε την ίδια καταγωγή. Μου πρόσφεραν δροσερό νερό, μαστίχα και πεντανόστιμο μπακλαβά. Συζητήσαμε για το πόσο απομονωμένο είναι το μοναστήρι τους, αλλά στα μάτια τους έβλεπα ότι δεν τους ενοχλούσε αυτό καθόλου. Απολαμβάνουν την κάθε στιγμή που ζουν εκεί. Μου διόρθωσαν κάποια λάθη του χάρτη με τοποθεσίες και ονομασίες εκκλησιών της περιοχής. Μιλήσαμε για τα χρόνια, που πλέον τόσα έχουν αλλάξει και οι επισκέπτες έρχονται σπάνια με τα πόδια ή με τα ζώα, και για το ότι σήμερα ο άνθρωπος επιλέγει σπάνια να περπατήσει, ενώ κάποτε το περπάτημα ήταν το αυτονόητο για την καθημερινότητά του. Οι μοναχές, όμως, δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς σε αυτόν τον σκληρό τόπο και κάθε ασχολία ή δουλειά στηρίζεται στα πόδια τους. Αυτή η 54 | www.epathlo.gr

Ο φάρος της Ζούρβας

συζήτηση με έβαλε σε πολλές σκέψεις και την κράτησα στο μυαλό μου! Σε ό,τι αφορά τον τελικό προορισμό μου, τον φάρο της Ζούρβας, θυμήθηκαν τα χρόνια που έμεναν εκεί οι φαροφύλακες, οι πιο απομακρυσμένοι κάτοικοι του νησιού. Είχαν ζωντανές τις αναμνήσεις τους, καθώς τότε συχνά είχαν μια καλή παρέα και μια πιο κοντινή βοήθεια για τη δύσκολη στιγμή. Ευχαρίστησα τις μοναχές για τη ζεστή φιλοξενία τους, και πριν τις αποχαιρετήσω, μου τόνισαν να μην ξεχάσω να επισκεφτώ το ασκηταριό με το εκκλησάκι του Αγίου Ιωαννίκιου, γιατί είναι κάτι μοναδικό σε φυσική ομορφιά. Με καθοδήγησαν και μου εξήγησαν ότι αν δεν είμαι συγκεντρωμένος για να το βρω, μπο-

ρεί να το προσπεράσω, γιατί τη θέση του είναι δύσκολο να την αντιληφθεί κανείς από το μονοπάτι. Μου έδωσαν λίγα φρούτα για τον δρόμο μου και με αποχαιρέτησαν. Γεμάτος ενέργεια, σωματική και ψυχική, βρίσκομαι σε 15 λεπτά στο παλιό εκκλησάκι του Aγίου Γεωργίου. Εκεί η θέα του νησιού ανοίγεται ως τον όρμο της Ζωοδόχου Πηγής και πιο πίσω πλέον μπορώ να φανταστώ τον φάρο της Ζούρβας, ενώ το έδαφος γίνεται ακόμα πιο βραχώδες και το μονοπάτι πιο στενό, δύσβατο και όχι τόσο εμφανές. Φτάνω στο εκκλησάκι του Ιωάννη του Θεολόγου, ένα από εκείνα που μου διόρθωσε η μοναχή. Σε όλους τους χάρτες που έχω δει αναφέρεται ως Άγιος Νικόλαος. Το προσπερνώ ακολουθώντας το μονοπάτι, ανοίγω μια πόρτα σε μια πέτρινη μάντρα, που μάλλον είναι και η τελευταία του νησιού. Συνεχίζω την πορεία μου, το υψόμετρο έχει πέσει αισθητά και οι ακτογραμμές τον όρμων Ζωοδόχου Πηγής και Ζόγκου βρίσκονται σε κο-

ντινή απόσταση και πλέον έχω τον νου μου να μη χάσω το ασκηταριό. Το μονοπάτι με καθοδηγεί αριστερά από ένα μικρό λόφο, όταν κάποια στιγμή αντιλαμβάνομαι ότι κάτι… με παρακολουθεί. Γυρίζω το βλέμμα μου στα δεξιά και αντικρίζω πίσω από τους θάμνους του λόφου να με κοιτούν στα μάτια δύο όμορφα άλογα, το ένα μαύρο και το άλλο λευκό με λίγο καφετί, γεροδεμένα και δυνατά. Το βλέμμα τους ζωντανό και καθαρό, και καθώς ο άνεμος χάιδευε τη χαίτη τους, ένιωθα το ελεύθερο πνεύμα τους να γεμίζει το ξερό και άγριο περιβάλλον όπου ζούσαν. Μια τέλεια εικόνα για το μυαλό μου και τον φακό της φωτογραφικής μου μηχανής. Κάθισα λίγα λεπτά να τα παρατηρήσω και να τα φωτογραφίσω και μετά συνέχισα τον δρόμο μου, ενώ αυτά με ακολουθούσαν σε απόσταση ασφαλείας. Πλέον είχα μια καλή παρέα για το τελευταίο κομμάτι της διαδρομής μου. Απέχω πλέον 30 λεπτά από το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου. Κατηφορίζω ένα απότομο πέρασμα από βράχια και λίγα μέτρα πιο δεξιά από το μονοπάτι, βλέπω ένα πρόχειρο σιδερένιο καμπαναριό και πίσω του το απέραντο της θάλασσας. Σκέφτομαι: «Εδώ είναι το ασκηταριό». Το τοπίο μοιάζει όπως μου το είχαν περιγράψει οι μοναχές. Πλησιάζω και σιγά σιγά εμφανίζεται μπροστά μου ο όρμος Ζόγκου με τα καταγάλανα νερά του και κάτω από τα πόδια μου ο γκρεμός, που τα βράχια του τα στολίζουν αγριολούλουδα και όμορφοι θάμνοι. Εκεί κρέμεται ένα όμορφο γραφικό εκκλησάκι, είναι ο Άγιος Ιωαννίκιος. Η εικόνα μαγική, είναι ό,τι πιο γραφικό έχω δει σήμερα. Μόνο και μόνο γι’ αυτό το θαύμα της φύσης

Στα μονοπάτια της Ύδρας | 55

Άγιος Ιωαννίκιος, παλιό ασκηταριό

και του ανθρώπου αξίζει να περπατήσεις την κοπιαστική διαδρομή για να το δεις. Κατεβαίνω τα σκαλιά και στέκομαι στον δροσερό ίσκιο της εκκλησίας για μια ανάσα, ενώ είμαι ακόμα έκπληκτος από τη θέα και το τοπίο. Παρατηρώ το μέρος. Στο σημείο της εκκλησίας, ίσως και στα βράχια, θα υπήρχε σπηλιά και πολλά χρόνια πριν ήταν ασκηταριό μοναχών. Κάτι θα ήξεραν οι ασκητές μοναχοί. Σε αυτό το μέρος σίγουρα βρίσκεσαι κοντά στον Θεό! Σε 20 λεπτά από το ασκηταριό, κατεβαίνοντας την πλαγιά, ο φάρος της Ζούρβας άρχισε να προβάλλει όμορφος, αρχοντικός, ακίνητος φρουρός στο ακρωτήρι, αλλά και με τα σημάδια του χρόνου, των ανέμων και των κυμάτων να διακρίνονται ξεκάθαρα πάνω του. Ο φάρος κατασκευάστηκε το 1883. Ο πύργος με το οπτικό του έχει ύψος 10 μέτρα και το εστιακό του από τη θάλασσα είναι 36 μέτρα, με χαρακτηριστικό λευκό φως με μία αναλαμπή ανά 2 λεπτά και φωτοβολία 12 ναυτικά μίλια. Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ο φάρος καταστράφηκε από τους Γερμανούς για στρατηγικούς λόγους, το 1946 ξανακτίστηκε, αφού η θέση είναι σημαντική για την καθοδήγηση και την ασφάλεια των πλοίων, και ανανεώθηκε με τροφοδοσία πετρελαίου ως το 1976, που ηλεκτροδοτήθηκε με ηλιακό ρεύμα, και το 1989 έγινε αυτοματοποιημένος. Συνέπεια του εκσυγχρονισμού ήταν να τον εγκαταλείψουν και οι τελευταίοι φαροφύλακες. Στέκομαι στην εξωτερική πύλη του φάρου με την αριθμημένη ονομασία του (ΚΤ 521/001). Η πόρτα ριγμένη και έτσι περνάω εύκολα στο κεντρικό κτίριο. Με μια πρώτη ματιά η εγκατάλειψη που βλέπω δεν μου δίνει καλή εικόνα. Μπαίνω στο εσωτερικό, οι χώροι του έχουν αρκετές φθορές, αλλά έχουν κρατήσει ζωντανή μια ρομαντική αίσθηση από την παλιά εποχή. Με το μυαλό μου ταξιδεύω στον χρόνο 56 | www.epathlo.gr

και δίνω ζωή στα δωμάτιά του, στα οποία τότε οι φαροφύλακες ζούσαν την καθημερινότητά τους, σε αυτή τη μοναχική δουλειά που ο χώρος εργασίας ήταν και το σπίτι τους. Ανεβαίνω από την κυκλική σκάλα του πύργου στην ταράτσα του φάρου. Εδώ η θάλασσα του Αργοσαρωνικού κόλπου, ο ουρανός και τα σύννεφα γίνονται ένα. Οι αποχρώσεις του μπλε και του γκρι παίζουν στα μάτια μου, ενώ κάποιες περαστικές φιγούρες πλοίων διασχίζουν το τοπίο. Το τέλειο μέρος για το προσωπικό μου γεύμα, σκέφτηκα! Η ώρα έχει περάσει. Αποχαιρετώ τον φάρο και τους καινούργιους μου φίλους, τα αλόγα, και παίρνω το μονοπάτι της επιστροφής. Σε 3 ώρες και 30 λεπτά φτάνω στο λιμάνι της Ύδρας με μια γλυκιά κούραση στα πόδια, Περιμένω το πλοίο για Ερμιόνη. Καθώς το λιμάνι απομακρυνόταν, ξαναήρθε στο μυαλό μου η συζήτηση που κάναμε στο μοναστήρι της Ζούρβας με τις μοναχές και συλλογίζομαι… Στην Ύδρα θα βρεις αυτό που ξεχνάει ο άνθρωπος χρόνο με τον χρόνο και αιώνα με τον αιώνα… να περπατάει και να ζει αρμονικά με τη φύση! Και με αυτή τη σκέψη υποσχέθηκα στον εαυτό μου ότι θα επιστρέψω σύντομα για μια νέα εξόρμηση στα μονοπάτια της.

Στο Ιστορικό Αρχείο - Μουσείο Ύδρας ο επισκέπτης μπορεί να βρει περισσότερες πληροφορίες και σημαντικά εκθέματα για τον Φάρο της Ζούρβας.

παραλία Κιβερίου τηλ. 27510 47047 κιν. 6948 360456

ΕΝΟΙΚΙΑΖΟΜΕΝΑ ΔΩΜΑΤΙΑ

Γιάννης Τσακίρης

Κιβέρι Αργολίδας τηλ. 27510 47475, 6944 640242 email. o6f106@otenet.gr

παραλία Κιβερίου, Αργολίδας

Isalos Κιβέρι

27510 42255

69446 95280, 69461 27271 isaloskiveri@gmail.com

Κιβέρι

Καλοκαίρι όπως παλιά

Μάρω Κουρή

Από την άκρη του χωριού αγναντεύουμε τη θέα του Αργολικού κόλπου, το Άργος με το κάστρο του στην κορυφή, τις Μυκήνες, το Μπούρτζι και το Ναύπλιο.

60 | www.epathlo.gr

ρχές καλοκαιριού, το άγχος στο ζενίθ, ενέργεια χαμηλή και αβεβαιότητα. Χτυπά το τηλέφωνο και από το περιοδικό μού ζητούν να «πεταχτώ» μέχρι το Κιβέρι. Ένα σκίρτημα χαράς και χαλάρωσης με κυριεύει. Παίρνω το πρώτο λεωφορείο από τον σταθμό του ΚΤΕΛ Κηφισού για Άργος και σε τρεις ώρες βρίσκομαι εκεί. Πριν μπούμε στο χωριό, ξεσπάω στα γέλια με μια σκηνή που αντικατοπτρίζει την ελληνική πραγματικότητα: στη γαλάζια ακτή, ένας άντρας ψαρεύει κι έχει παρκαρισμένο το μεγάλο, με σκούρα τζάμια αυτοκίνητό του στην αμμουδιά, κάτω από την ψάθινη ομπρέλα. Από τα ηχεία του ακούγεται στη διαπασών μουσική τέκνο! Στην είσοδο του χωριού στέκεται εγκαταλειμμένος μα και αγέρωχος ο μικροσκοπικός, πετρόχτιστος σιδηροδρομικός σταθμός. Μέσα στους ήχους των τζιτζικιών μυρίζω το κάρβουνο στις ράγες. Στο χωριουδάκι των 995 κατοίκων, τα νεόδμητα, αφύσικα κτίρια από τσιμέντο που προδίδουν έπαρση και πρόθεση για ανάδειξη κάποιου ανθρώπινου «εγώ» ανακατεύονται με παλαιότερα, μικρότερα, πέτρινα σπίτια που δείχνουν την αγάπη των ανθρώπων προς το σπιτικό και προς το φυσικό τοπίο με το οποίο συμβιώνουν αρμονικά. Σπίτια δίπατα ή μονόπατα, χωριάτικα, «πελοποννησιακής» αρχιτεκτονικής, με κεραμίδια τα περισσότερα. Πολλά κατοικούνται και θα τα δείτε αν περιδιαβείτε τα λιγοστά σοκάκια του χωριού. Δύο αρχοντικά σώζονται και ομορφαίνουν την παραλιακή όψη του γραφικού χωριού. Οι Κιβεριώτες ασχολούνται κυρίως με την αλιεία, τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Τα τελευταία χρόνια εργάζονται για να αναδείξουν τα καλά της περιοχής τους με τον τουρισμό. Πολλοί επισκέπτες από την υπόλοιπη Ευρώπη αναζητούν εδώ τη νηνεμία και την πολυτέλεια της απλότητας. Μέσα σε ένα από τα δωμάτια του χωριού λίγο να ξεκουραστούνε, να πούνε μια «καλημέρα» πίνοντας ελληνικό στο καφενείο, να χαρούν όσο γίνεται την ελληνική ζωή, χωρίς τα περιττά

τουριστικά βάρη. Ό,τι προσφέρει ο τόπος. Όπως έγραφε και ο Οδυσσέας Ελύτης, «Μια ελιά, ένα αμπέλι και ένα καράβι είναι αρκετά για να ξαναφιαχθεί η Ελλάδα». Αυτό ακριβώς αναζητούμε όσοι ερχόμαστε να μυηθούμε σε χωριά σαν το Κιβέρι. Από την περιοχή αυτή κυβερνούσε για μικρό χρονικό διάστημα ο Καποδίστριας και από το ρήμα αυτό (κυβερνώ) και το «κυβερνείο» προέκυψε το Κυβέρι και τελικά Κιβέρι. Η ευρύτερη περιοχή κατοικείται από τα αρχαία χρόνια και έχουν ανακαλυφθεί και μυκηναϊκοί τάφοι. Ισχυρό φράγκικο κάστρο υπήρχε εδώ κατά τον Μεσαίωνα, καθώς οι Φράγκοι κατακτητές παρέμειναν μέχρι το 1389, ενώ τους άρεσε να παραθερίζουν εδώ. Στη συνέχεια, το Κιβέρι πέρασε στους Βενετούς ως το 1481, οπότε τους διαδέχονται πια οι Τούρκοι. Στις αρχές του 19ου αιώνα, το 1824, το χωριό έγινε κέντρο εμφύλιων συγκρούσεων, μεταξύ των δυνάμεων των αντίπαλων κυβερνήσεων Κιβέρι - Καλοκαίρι όπως παλιά | 61

Κρανιδίου και Ναυπλίου. Νότια του χωριού βρίσκεται ο Ανάβαλος, μια υποθαλάσσια πηγή γλυκού νερού, από όπου αρδεύεται μεγάλο μέρος της Αργολίδας. Τα ερείπια της αρχαίας πόλης Ελαιούντας υπάρχουν στο κοντινό χωριό Σπηλιωτάκης, όπως και ο ναός της θεάς Δήμητρας. Σύμφωνα με διάφορους μελετητές, η Ελαιούντα χρησίμευε ως οχυρό για τη προστασία των κοντινών αρχαίων οδών. Κατά τη μυθολογία, εδώ είχε αγκυροβολήσει ο Δαναός. Κολυμπάμε στα κρυστάλλινα, βαθιά νερά και ξαπλώνουμε στα καθαρά βοτσαλάκια της παραλίας, με θέα σαγηνευτική προς το Ναύπλιο και την Ακροναυπλία! Στο πανηγύρι του Τιμίου Σταυρού που εορτάζεται στις 29 Αυγούστου, το χωριό γιορτάζει με φαγοπότι και χορό μέχρι πρωίας. Μου κάνει εντύπωση πόσο ζωηρή είναι η νύχτα και η μέρα. Ξυπνώ και βουτώ καλημερίζοντας τα τιρκουάζ νερά, κάνω μια βολτίτσα στο χωριό με το ποδήλατο γνωρίζοντας τους αξιολάτρευτους κατοίκους, παίρνω τα βιβλία μου, τροφή από τον φημισμένο φούρνο, φρούτα και νερό δικό τους, της πηγής, και αράζω σε μία από τις δύο παραλίες, που στην ουσία είναι μια ενιαία ακτή που διαχωρίζεται από την προβλήτα όπου αράζουν οι ψαράδες τα καΐκια τους. Τότε μαζεύονται ντόπιοι και ξένοι για να αγοράσουν την ψαριά. Τα παιδιά κάνουν βουτιές από την προβλήτα με την πανοραμική θέα προς τον οικισμό. Τα μεσημέρια, κι ενώ σκάει ο τζίτζικας, εμείς συχνάζουμε κάθε μέρα και σε διαφορετικό ταβερνάκι του χωριού. Είναι αρκετά και όλα τους εξαιρετικά, ενώ γινόμαστε φίλοι με τους πάντες! Μετά τη μεσημεριανή σιέστα, ξανά βουτιές και κολύμπι με την Ακροναυπλία στον ορίζοντα, δροσιστικά κοκτέιλ και ωραίες μουσικές επάνω στην ξαπλώστρα. 62 | www.epathlo.gr

Το δειλινό, απαραίτητος ο περίπατος μέχρι την άκρη του χωριού πάνω από το πέλαγος σε ένα ειδικά διαμορφωμένο μονοπάτι που ξεκινά από τον βράχο του Κανάρη. Αγναντεύουμε τη θέα του Αργολικού κόλπου, το Άργος με το κάστρο του στην κορυφή, τις Μυκήνες, το Μπούρτζι και το Ναύπλιο. Κάτω ακριβώς από το μπαλκονάκι στον βράχο του Κανάρη, υπάρχει πυροβολείο. Μπιτς βόλεϊ, τραμπολίνα για παιδιά, βόλτες ατελείωτες στα ψαρολιμανάκια και στους παραλιακούς πεζόδρομους με όλες τις ηλικίες σε δράση! Μεσάνυχτα και οι παρέες βουτούν στη θάλασσα. Στα μαγειρεία των κυμάτων ο κόσμος χορταίνει, στα καφέ γλυκαίνεται με γλυκίσματα και στα μπαρ δροσίζεται με κοκτέιλ. Η ζωή εδώ θυμίζει ελληνικό καλοκαίρι του ’70, διασκευασμένο στο 2017. Τα τζιτζίκια, το κύμα και το αγέρι παντρεύονται με γεύσεις του σήμερα. Εύχομαι να σεβαστούν οι κάτοικοι την ατόφια ομορφιά και την ιστορία του τόπου τους και να εμπνευστούν από αυτήν. Άλλωστε, τι αναζητά ο κόσμος πια αν όχι την αυθεντικότητα, χωρίς καν περιτύλιγμα; Ίσαλος

Στο πανηγύρι του Τιμίου Σταυρού που εορτάζεται στις 29 Αυγούστου, το χωριό γιορτάζει με φαγοπότι και χορό μέχρι πρωίας.

Ο Αργείτης Χρήστος Καρδαράς είδε μια μέρα τον εργασιακό του κύκλο να κλείνει, και οραματίστηκε τη νέα του εργασία στην παραλία Κιβερίου, όπου λάτρευε να κάνει το μπάνιο του. Στο σημείο αυτό, ήθελε να φτιάξει έναν εργασιακό χώρο όπου προτεραιότητα θα είχε η επικοινωνία. Στην αρχή σκεφτόταν να ανοίξει ένα μπαρ. Το μπαράκι «επεκτάθηκε» στη φαντασία του σε ένα εστιατόριο στη θάλασσα. Μαζί με τον φίλο του Δημήτρη Kυμπουρόπουλο άνοιξαν φέτος τον «Ίσαλο». Η Εύη στη κουζίνα δίνει τον καλύτερο εαυτό της και μας περιποιείται με Σαλάτα Ίσαλος, όπου αγκαλιάζονται το αβοκάντο με την πιπεριά, η ντομάτα και το αγγουράκι με καρότα, καλαμπόκι, κρουτόν, κοτόπουλο, σος πορτοκαλιού και φλέικ παρμεζάνας. Επόμενο πιάτο, «μάμα μία»: μπακαλιαροκεφτέδες. Δέος προκαλεί η ποικιλία ψαρικών με μαριδάκι, μύδια, σαρδέλα, καλαμάρι, χταπόδι, καλοτηγανισμένες φρέσκες πατάτες, πιπεριές Φλωρίνης, φάβα και λευκό ταραμά! Για το τραπέζι του διπλανού πελάτη στήνεται βουνίσια τηγανιά, πανσετάκια και ψητά λαχανικά με μανιτάρια πλευρώτους. Παραδίπλα, στα πιάτα κάνουν Κιβέρι - Καλοκαίρι όπως παλιά | 63

Η ζωή εδώ θυμίζει ελληνικό καλοκαίρι του ’70, διασκευασμένο στο 2017.

την εμφάνιση τους γεμιστά, φασολάκια και ο… βασιλιάς μουσακάς! Ένα σάντουιτς βετζετέριαν πηγαίνει σε μια παρέα στις ξαπλώστρες, που δροσίζονται με κοκτέιλ Ίσαλος (τηλ. 27510 42255). Στον φούρνο του Λυμπέρη Ψωμί ζυμωτό, με προζύμι και χωριάτικο ολικής, χειροποίητα βουτήματα, ραβανί, καρυδόπιτα. «To παγωτό είναι δικό μας», λέει ο 32χρονος γιος της οικογενείας, ο Γιάννης Λυμπέρης, «φτιαγμένο με φρέσκο γάλα του Μοριά». Ντόπιοι και επισκέπτες γλείφουν τα δάκτυλά τους με το παγωτό γεύσης εκμέκ. Οι δύο αδελφές του Γιάννη, η Παναγιώτα και η Γαρουφαλιά, είναι γελαστές κι ευγενικές, και εξυπηρετούν με σύνεση τον κόσμο, σε ό,τι τραβάει η όρεξή τους. Διακρίνω αυτή τη μοναδική πελοποννησιακή ομορφιά πάνω τους. Ο φούρνος του Λυμπέρη είναι πασίγνωστος για τις παραδοσιακές του δίπλες, το γαλακτομπούρεκο και τη σοκολατόπιτα. Ο Γιάννης ανακάλυψε μια σπέσιαλ βελγική σοκολάτα, την ερωτεύτηκε και της εμπιστεύτηκε ολοκληρωτικά τη σοκολατόπιτά του! Οι κουραμπιέδες και τα μελομακάρονα βγαίνουν φρέσκα φρέσκα από το ευρύχωρο εργαστήρι. Μες στο καλοκαίρι οι περαστικοί τα λιγουρεύονται και τα ευχαριστιούνται παίρνοντάς τα ως επιδόρπιο στις ξαπλώστρες της παραλίας. Δραστήριος ο πατέρας που άνοιξε τον φούρνο το 1996, έχει αναλάβει την προεδρία στο χωριό και στην τοπική ομάδα ποδοσφαίρου Ερμής, που φέτος ανέβηκε στη Γ’ εθνική (τηλ. 27510 42180)! Ο Βράχος του Κανάρη Χειμώνα-καλοκαίρι κάθε μέρα η κυρία Γιώτα, εδώ και τριάντα τρία χρόνια μαγειρεύει ό,τι πιάσουν οι ψαράδες στην περιοχή. Φαγκρί, σφυρίδα, συναγρίδα, κουτσομούρα. Τα σερβίρει προσθέτοντας λίγη ριγανίτσα μόνο, έχοντας χωριστά το λαδολέμονο. Οι θαμώνες από όλον τον κόσμο αγναντεύουν από τα τραπεζάκια της πανοραμικής βεράντας πάνω από το πέλαγος τα ψαροκάικα που έρχονται και φεύγουν, τους λουόμενους ακριβώς από κάτω, την Ακροναυπλία απέναντι. Μοσχοβολά η αχνιστή γαριδομακαρονάδα που παρελαύνει μαζί με την παραδοσιακή φρίσα τη μαρινάτη, τη γνήσια ταραμοσαλάτα, τον γαύρο τον μαρινάτο, το χταποδάκι το βραστό και το ψητό. Ο σερ Λόρενς Ολίβιε τής είχε παραγγείλει ψάρι συκιό και κρασί, ενώ η Αλίκη Βουγιουκλάκη ζητούσε επίμονα το γλυκό πορτοκάλι της. Το γιουβέτσι φαγκρί το έμαθε η Γιώτα παιδούλα να 64 | www.epathlo.gr

το φτιάχνει, δίπλα στις νοικοκυρές στο Τολό, και έκτοτε το συνεχίζει, όταν της το παραγγέλνουν (και μόνο τότε) οι πελάτες της. «Από την Αθήνα έρχονται ειδικά για τούτο το φαΐ, που γίνεται και με σφυρίδα, ενώ άλλες φορές βράζω ψαρόσουπες», λέει η Γιώτα. «Φαγητά που έφτιαχναν παλιά επειδή έμεναν στους ψαράδες τα κεφάλια....» μάς εξηγεί. Η κυρα-Γιώτα έχει τρία ενοικιαζόμενα με την ίδια πανοραμική θέα και την ευωδιά του ιαματικού ευκάλυπτου συντροφιά (τηλ. 27510 47047). Summer Restaurant Ο ντόπιος σεφ Γιώργος Τσιβεριώτης, φανατικός θαυμαστής της ελληνικής και της μεσογειακής κουζίνας, δίνει έμφαση στα κρεατικά, τα ζυμαρικά και το ρυζότο. Τα καλοστρωμένα με τραπεζομάντιλο τραπέζια είναι στημένα πάνω σε ψηφιδωτά δάπεδα, ανάμεσα σε μπλε τεχνητές λιμνούλες και σιντριβάνια. Γοητεία αποπνέει το τραπέζι που βρίσκεται στο ημίφως μιας σπηλιάς, με θέα όπως τα υπόλοιπα τραπέζια: μόνο θάλασσα. Το ευγενικό προσωπικό σερβίρει σαλάτα Summer όπου μέσα στον «πράσινο βυθό» της, που δημιουργείται από τα λαχανικά, «βουτάνε» γευστικά το φρέσκο σύκο, η καρυδόψιχα και το ψητό χαλούμι. Επιλογή-πρόταση του πεπειραμένου σε ποιοτικά εστιατόρια της Ελλάδας και της Κύπρου μάγειρα είναι το ρυζότο μαύρης μπίρας με καπνιστή πανσέτα. Η όρεξη ανοίγει με μπουκιές μελωμένου χοιρινού με λιαστή ντοματούλα και καπνιστό Μετσόβου. Παραδινόμαστε και στη μακαρονάδα Summer με πένες, μπουκιές κοτόπουλου, μανιτάρια και

ρόκα σε κρέμα παρμεζάνας. Η καρυδόπιτα, η σοκολατόπιτα και το ραβανί που φιλεύουν είναι φτιαγμένα στον φούρνο της οικογένειας (τηλ. 27510 47751)! Summer Café Snack Bar Ο νεαρός, ευρηματικός και ποιητικός bar tender Γιώργος Μωραΐτης προτείνει δύο απογειωτικά κοκτέιλ, το τζιν cucumber και το el president στις –δωρεάν– ξαπλώστρες πάνω στον αφρό του κύματος. Με lounge χαλαρωτική μουσική ξεκουραζόμαστε στις πολυθρόνες κάτω από τα δέντρα μέχρι το απόγευμα και με κλασικές μουσικές του κόσμου τα βραδάκια. Το σουβλάκι φρούτων με τζιν ice tea είναι ένας αγαπημένος συνδυασμός τον οποίο παρασκευάζει ο Γιώργος με περισσή φροντίδα! Μαζί με την ομάδα του φτιάχνουν φρουτοσαλάτα με μέντα παγωτό και ντιπ σοκολάτας φουντουκιού: Άλλη… κόλαση, που θα έλεγαν και τα πιτσιρίκια… Το κλαμπ σάντουιτς κοτόπουλου είναι ένα πιάτο που αξίζει να απολαύσετε (τηλ. 27510 47751)!

Η ταβέρνα Κατσίρης, στην είσοδο της παραλίας, προσφέρει το ιδανικό περιβάλλον δίπλα στη θάλασσα για όλες τις ώρες της ημέρας. Γευτείτε γνήσια ελληνική κουζίνα και απολαύστε φρέσκα θαλασσινά (τηλ. 27510 47745). Για τη διαμονή σας, σας προτείνουμε: Ενοικιαζόμενα Επιπλωμένα Διαμερίσματα με τον χρόνο ή/και τον μήνα, μπροστά στο γραφικό λιμάνι του Κιβερίου με θέα τον Αργολικό κόλπο. Διαθέτουν αυλή από ντόπια πέτρα, που χτίστηκε με μεράκι το 1974 από τον παππού της οικογένειας (τηλ. 6944 762282). Τα νεόδμητα ενοικιαζόμενα δωμάτια & επιπλωμένα διαμερίσματα Βασίλης στο Κιβέρι είναι πλήρως εξοπλισμένα ώστε να σας εξασφαλίσουν άνετη και ξεκούραστη διαμονή δίπλα στη θάλασσα (τηλ. 6979 798048, www.vasilisrooms.gr). Τα ενοικιαζόμενα δωμάτια & διαμερίσματα Anies προσφέρουν ευχάριστη διαμονή με θέα τη θάλασσα αλλά και αυθεντική ελληνική φιλοξενία (τηλ. 6944 749915, www.anies-apartments-greece.com). Τα ενοικιαζόμενα διαμερίσματα Kiveri Apartments είναι ιδανικά για οικογένειες και ζευγάρια. Χτισμένα σε φανταστική τοποθεσία, ακριβώς δίπλα στη θάλασσα, φτιάχτηκαν με μεράκι και διάθεση να φιλοξενήσουν και να εξυπηρετήσουν όλους εκείνους που έχουν ανάγκη από ξεκούραση και ξεγνοιασιά (τηλ. 6944 412627, www.kiveri-apartments. com). Ενοικιαζόμενα δωμάτια Ο Βράχος του Κανάρη μπροστά στην παραλία Κιβερίου: Προσφέρουν μπαλκόνι με καταπληκτική θέα στη θάλασσα, το κάστρο του Ναυπλίου και τον Αργολικό κόλπο (τηλ. 6972 804244, 27510 47047). Τα Ενοικιαζόμενα Διαμερίσματα Τσακίρης Γιάννης βρίσκονται στην παραλία του Κιβερίου, δίπλα στην εκβολή του ποταμού Ξοβριού (τηλ. 27510 47475, 6944 640242). Στο «Γης έργα», το μαγαζάκι της γεωπόνου Δήμητρας Τσακίρη, θα βρείτε προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας όπως εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, φρούτα και κηπευτικά (τηλ. 6977 720670). Για τις αγορές σας, προτιμήστε το σουπερμάρκετ Φωτόπουλος στο Κιβέρι. Μια οικογενειακή επιχείρηση στο κέντρο του χωριού, ακριβώς πάνω στο σταυροδρόμι και απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου.

Κιβέρι - Καλοκαίρι όπως παλιά | 65

Βιολογικό

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ

~ υγρό χρυσάφι ~ Πανόραμα Αργολίδας ● Τηλ./Fax: +30 27510 91577

www.axion-esti.gr

Όλα τα προϊόντα μας πιστοποιούνται σύμφωνα με τον Καν. (ΕΚ) 834/2007

παραλία Κιβερίου

παραλία Κιβερίου τηλ. 2751 042499

Η Κάλυμνος σάς τρατάρει

Το γραφικό λιμάνι της Καλύμνου γεμάτο ψαροκάικα…

Ιωάννα Παραβάλου

Αρμενίζει στο ΝΑ Αιγαίο και έγινε γνωστή για την παράδοσή της στη σπογγαλιεία. Η Κάλυμνος κερδίζει τον ταξιδευτή με το όμορφο λιμάνι της, τα γραφικά χωριά της, τους απάνεμους όρμους αλλά και τα αναρριχητικά πεδία της. Σε κάθε γωνιά της θα απολαύσουμε τις πεντανόστιμες παραδοσιακές γεύσεις της, που είναι ζυμωμένες με την αρμύρα της θάλασσας και τα αρωματικά βότανα της ανεμοδαρμένης καλύμνιας γης...

68 | ΓΕΥΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Σφουγγάρια σε μεγάλη ποικιλία θα βρούμε και θα αγοράσουμε για το σπίτι

Τα εντυπωσιακά βράχια της Καλύμνου: ένας αληθινός παράδεισος για τους λάτρεις της αναρρίχησης

Απάνεμους κολπίσκους για μπάνιο, αλλά και για ψάρεμα, θα ανακαλύψουμε στο νησί

Η Κάλυμνος σάς τρατάρει | 69

Στο Βαθύ με το στενό λιμάνι του, τη Ρίνα, τα ψαροκάικα είναι έτοιμα για την επόμενη ψαριά…

εικόνα που μου ερχόταν στον νου όταν σκεφτόμουν τούτο το νησί των Δωδεκανήσων ήταν το λιμάνι του γεμάτο καΐκια και με τα σπογγαλιευτικά του έτοιμα να σαλπάρουν με τα παλικάρια τους για ταξίδια μακρινά, για να βγάλουν, με κίνδυνο της ζωής τους, από τον βυθό της θάλασσας τα σφουγγάρια και να τα πουλήσουν στις πιο γνωστές αγορές του κόσμου... Γι’ αυτό και η Κάλυμνος έγινε γνωστή ως το «Νησί των Σφουγγαράδων», αφού η ανάπτυξη της σπογγαλιείας έκανε τη φήμη της να ταξιδέψει ως τα πέρατα της γης. Μοιραία, η ζωή της ζυμώθηκε με τη θάλασσα… με τις χαρές, μα και τις λύπες της. Στην αρχαιότητα ονομαζόταν Καλύδνα, στη συνέχεια Κάλυμνα και τέλος Κάλυμνος. Είναι «γειτονοπούλα» με την Κω και τη Λέρο και αντίκρυ της βρίσκεται το νησάκι Τέλενδος, με τα γραφικά ταβερνάκια του δίπλα στο κύμα… Η «καρδιά» του τόπου χτυπά στο λιμάνι, την Πόθια, που σχεδόν ενώνεται πια με τον οικισμό της Χώρας. Την κεντρική πλατεία στολίζουν με την παρουσία τους το κτίριο του Επαρχείου και η εκκλησία του Χριστού Σωτήρος. Η εκκλησία των σφουγγαράδων είναι ο Άγιος Νικόλαος, ο προστάτης των ναυτικών. Για την καθημερινή ζωή των ανθρώπων της, τα ήθη και τα έθιμα, θα πληροφορηθούμε αν πάμε μια βόλτα ως το «Παραδοσιακό Καλύμνικο Σπίτι». Η ιστορία ενός παραδοσιακού αστικού σπιτιού του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα θα μας ταξιδέψει στις καθημερινές δραστηριότητες, στα κοινωνικά γεγονότα και στην πολυτάραχη ζωή του Καλύμνιου σφουγγαρά. Στην παραλία του λιμανιού, με τα σκάφη, τα ιστιοπλοϊκά και τα ψαροκάικα, θα βρούμε πολλά μεζεδοπωλεία και ταβερνάκια για να έχουμε μια πρώτη γεύση από τις παραδοσιακές νοστιμιές του νησιού. Αξίζει, ωστόσο, να πάμε μια βόλτα με το αυτοκίνητό μας ως τον Βαθύ, με το μακρόστενο απάνεμο λιμάνι του, τη Ρίνα, και τον εύφορο κάμπο με τις φημισμένες μανταρινιές, αλλά και όλα τα εσπεριδοειδή (όπως πορτοκάλια, φράπες, λεμόνια και περγαμόντα). Στην ευλογημένη τούτη γη καλλιεργούνται και ολόδροσα κηπευτικά, ανάλογα με την εποχή. Στο γραφικό αυτό λιμανάκι θα απολαύσουμε το ουζάκι ή τη ρακή μας με θαλασσινούς παραδοσιακούς μεζέδες (όπως το σπινιάλο) και ντόπιες νοστιμιές, χαζεύοντας τους ψαράδες που ξεψαρίζουν τα δίχτυα τους, για να είναι έτοιμοι για την επόμενη ψαριά… Αν είμαστε τυχεροί, στον δρόμο προς το λιμάνι μπορεί να συναντήσουμε πλανόδιους μικροπωλητές με ντόπια προϊόντα, αλλά και να δοκιμάσουμε αφράτους, τραγανούς λουκουμάδες, περιχυμένους με καλύμνικο εκλεκτό μέλι, κανελίτσα και αμύγδαλα, που ετοιμάζονται εκείνη τη στιγμή μπροστά μας!

70 | www.epathlo.gr

Τα ντόπια τυριά της Καλύμνου είναι πεντανόστιμα

Αφράτοι, φρεσκοτηγανισμένοι χταποδοκεφτέδες, έτοιμοι για να τους απολαύσουμε

Μια νησιώτικη γωνιά στην Τέλενδο…

Τα μανταρίνια που παράγονται στο Βαθύ και τον εύφορο κάμπο του φημίζονται για το άρωμα και τη νοστιμιά τους

Ο αυθεντικός μεζές των σφουγγαράδων είναι το «σπινιάλο», που φτιάχνεται από πίνες, φούσκες, αχινούς, σαλάχια και μύδια, τα οποία πλένονται, αλατίζονται και φυλάσσονται σε αποστειρωμένα μπουκάλια, αφού καλυφθούν με θαλασσινό νερό και λίγο ελαιόλαδο.

Παράδοση στη γεύση Όρεξη να ’χουμε και στην Κάλυμνο θα απολαύσουμε πολλά λαχταριστά πιάτα, φτιαγμένα με ντόπια αγνά υλικά και παλιές επτασφράγιστες συνταγές… Στην παραλία της Πόθιας, στο λιμάνι, βρίσκονται πολλά γραφικά ταβερνάκια με εξαιρετικούς μεζέδες και παραδοσιακές νοστιμιές. Σ’ ένα από αυτά, λοιπόν, θα ξεκινήσουμε το γευστικό μας ταξίδι στην Κάλυμνο… Για αρχή θα δοκιμάσουμε μια δροσερή και πλούσια σε υλικά σαλάτα, που λέγεται «μιρμιζέλι» και φτιάχνεται με κρίθινες κουλούρες Η Κάλυμνος σάς τρατάρει | 71

Η παραδοσιακή σαλάτα του νησιού, που λέγεται «μιρμιζέλι»

Ξημέρωμα στην Πόθια, το λιμάνι της Καλύμνου

72 | www.epathlo.gr

Μια παλιά πιατοθήκη γεμάτη χρώμα και μνήμες στο «Παραδοσιακό Καλύμνικο Σπίτι»

Ο ωλός αφαιρείται από το χταπόδι όταν είναι ζωντανό και διατηρείται μέχρι 3 ώρες σε πάγο. Σερβίρεται τηγανητός σε αλεύρι.

Χταποδάκι στα κάρβουνα, δίπλα στη θάλασσα… Ό,τι ονειρευόμαστε για το καλοκαίρι!

στη βάση κι από πάνω τριμμένο ντόπιο τυρί, ψιλοκομμένη ντοματούλα, ρόκα, μαρούλι, ελιές, αγγούρι, κάππαρη, θρίμπι (ή θρούμπι) και περιχύνεται με αγνό ελαιόλαδο. Οι μυρωδιές από την κουζίνα μάς σπάνε τη μύτη, καθώς η κυρία Βιολέτα ετοιμάζει για μας από το πρωί τα καλύμνικα «φύλλα» (πεντανόστιμα ντολμαδάκια τυλιγμένα με αμπελόφυλλα ή λάχανο), που αργοψήνονται στην κατσαρόλα… Κι από την άλλη, στο τηγάνι τσιτσιρίζουν οι αφράτοι χταποδοκεφτέδες, που δεν χορταίνουμε να τρώμε… συνοδεύοντάς τους με ουζάκι ή παγωμένη μπίρα. Ωστόσο, και τα μεζεδοπωλεία του λιμανιού μάς περιμένουν μαζί με την παρέα μας, για να απολαύσουμε εκλεκτούς θαλασσινούς μεζέδες, όπως συμιακό γαριδάκι στο τηγάνι, μελωμένο χταπόδι στιφάδο ή λιαστό στα κάρβουνα, καλαμάρι γεμιστό, γαύρο μαρινάτο, χταπόδι με κοφτό μακαρονάκι, λιαστή αστακοουρά, καρκάνι (σαλάτα με μαγιονέζα και κρέας από σαλάχι), φούσκες, φιλέτα αλμυρού μπακαλιάρου με πράσα και σέλινο, αχινομακαρονάδα του ψαρά, ρεβίθια στον φούρνο... Φυσικά, έχουμε να επιλέξουμε και μέσα από μια μεγάλη ποικιλία από ολόφρεσκα ψάρια, που φέρνουν καθημερινά οι ψαράδες, μαγειρεμένα με πολλούς τρόπους (όπως σκάρους με φρέσκια ντομάτα στον ταβά, μπαρμπούνια μαρινάτα, σαλάχι με μακαρόνια και ταχίνι κ.ά.). Δεν ξέρουμε τι να πρωτοδιαλέξουμε… Ωστόσο, ο αυθεντικός μεζές των σφουγγαράδων είναι το «σπινιάλο» (πίνα + αλς, αλός), που φτιάχνεται από πίνες, φούσκες, αχινούς, σαλάχια και μύδια, τα οποία πλένονται, αλατίζονται και φυλάσσονται σε αποστειρωμένα μπουκάλια, αφου καλυφθούν με θαλασσινό νερό και λίγο ελαιόλαδο, κι έπειτα κλείνονται ερμητικά με φελλό. Με αυτό τον τρόπο οι «καβαλάρηδες των κυμάτων» Καλύμνιοι σφουγγαράδες τελειοποίησαν τη συντήρηση των τροφίμων για τα μεγάλα ταξίδια τους στην Μπαρμπαριά και στο Τούνεζι τις εποχές που δεν υπήρχαν ψυγεία. Στις ταβέρνες του νησιού θα γευτούμε τον ιδιαίτερο αυτό μεζέ σερβιρισμένο με λάδι, λεμόνι και κρεμμύδι (ή και ντομάτα ψιλοκομμένη). Θα τον συνοδεύσουμε ιδανικά με ρακή. Ένας ακόμη ιδιαίτερος καλύμνικος θαλασσινός μεζές είναι οι τηγανητοί ωλοί χταποδιού. Ο ωλός (το μελα-

νοφόρο σακούλι του χταποδιού) αφαιρείται από το χταπόδι όταν αυτό είναι ζωντανό και διατηρείται μέχρι 3 ώρες σε πάγο. Σερβίρεται τηγανητός σε αλεύρι. Τα χταπόδια ψαρεύονται με μικρές βάρκες από Καλύμνιους ψαράδες σε πολύ μικρή απόσταση από το νησί. Πάνω στα καΐκια τους οι ψαράδες έφτιαχναν την κακαβιά, με ό,τι ψάρια ανέβαζαν από τη θάλασσα: Τα έβραζαν σε ένα μεγάλο καζάνι και έτρωγαν με τα κουτάλια τους όλοι μαζί από την ίδια σκουτέλα. Σήμερα, η διαδικασία του ψαρέματος, οι βουτιές σε μοναχικές παραλίες με κρυστάλλινα νερά και το υποβρύχιο ψάρεμα οργανώνονται στο νησί με τη μορφή ημερήσιας εκδρομής-εμπειρίας, για όσους ταξιδιώτες αγαπούν το ψάρεμα και θέλουν να βιώσουν τη μοναδική αυτή εμπειρία μαζί με τους Καλύμνιους ψαράδες. Θα μάθουν να σηκώνουν τα δίχτυα, να ξεψαρίζουν και φυσικά θα δοκιμάσουν και την αυθεντική ναυτική κακαβιά… Από κρεατικά… τι γίνεται; Πέρα από τις θαλασσινές νοστιμιές, στην Κάλυμνο θα φάμε και πολύ καλά κρεατικά. Σε όλες τις γιορτινές εκδηλώσεις (και κυρίως το Πάσχα) «πρωταγωνιστεί» το «μουούρι», μια λαχταριστή παραδοσιακή συνταγή του νησιού, η οποία γίνεται με αρνάκι γεμιστό με συκωτάκια ή κιμά, κρεμμύδια, ρύζι, ντομάτα, κουκουνάρι και μυρωδικά. Αργοψήνεται σε πήλινο σκεπαστό σκεύος με καπάκι (από το οποίο πήρε το όνομά του) μέσα στον ξυλόφουρνο όλο το βράδυ… Στην Κάλυμνο θα δοκιμάσουμε και το παραδοσιακό γλυκόπιοτο κρασί «Ανάμα», που μοιάζει πολύ με το «Βινσάντο» της Σαντορίνης. Τα ντόπια τυριά και οι κρίθινες κουλούρες… Ιδιαίτερα νόστιμα είναι τα τυριά της Καλύμνου, που συνδυάζονται αρμονικά με τις παραδοσιακές κρίθινες κουλούρες, οι οποίες ζυμώνονται με γλυκάνισο, μαστίχα και μαυροκούκι. Ψήνονται σε ξυλόφουρνο και αρχικά φτιάχνονταν για τους ναυτικούς, που τα έπαιρναν μαζί στα ταξίδια τους, γιατί μπορούσαν να συντηρηθούν για καιρό). Στους φούρνους του νησιού θα αναζητήσουμε, ακόμη, το εφτάζυμο ψωμί και παξιμάδι (ζυμωμένα και Η Κάλυμνος σάς τρατάρει | 73

Ο αχινός είναι από τους καλύτερους θαλασσινούς μεζέδες τα δύο με ούζο και γλυκάνισο). Είναι προϊόντα με βυζαντινή καταγωγή και συνοδεύουν ιδανικά τα πιάτα και τον καφέ μας. Τα καλύμνικα τυριά που θα λατρέψουμε όλοι εμείς οι «εραστές» της γεύσης είναι η πικάντικη κοπανιστή, η μυζήθρα (χλωρή και ξερή), η κεφαλογραβιέρα κερωμένη, η φέτα - καλαθάκι, το καλύμνικο τυρί (αλμυρό ημίσκληρο τυρί), το πιπεράτο, το τυρί άλμης, το κατσικίσιο τυρί κ.ά. Πλούσιο σε γεύση είναι και το ντόπιο αγελαδινό γιαούρτι. Όλα αυτά μπορούμε να τα γευτούμε στο νησί και να αγοράσουμε από παραγωγούς για να τα γευτούμε στο σπίτι μας... Γεύση όλο γλύκα… Το νησί φημίζεται ακόμη για το καλό θυμαρίσιο μέλι του, που αξίζει να προμηθευτούμε από ντόπιους παραγωγούς για μας και τους φίλους μας. Αγαπημένα παραδοσιακά γλυκά του νησιού είναι η κοπεγχάγη, η γλυκιά κολοκυθόπιτα (με κίτρινο κολοκύθι, μέλι, κανέλα, καρύδια και μαύρες σταφίδες), τα λαζαράκια (με ταχίνι, αλεύρι, πορτοκάλι, σταφίδες και καρυδόψιχα), οι λουκουμάδες και τα αμυγδαλωτά. Δεν θα παραλείψουμε, τέλος, να δοκιμάσουμε και τη μαρμελάδα μανταρίνι. 74 | www.epathlo.gr

Τι θα αγοράσουμε για το σπίτι Πριν φύγουμε από την Κάλυμνο, θα αγοράσουμε φυσικά σφουγγάρια σε μεγάλη ποικιλία, εξαιρετικό θυμαρίσιο μέλι, υφαντά στον αργαλειό, θρύμπι και σχινόκαρπο (αρωματικά βότανα), κρίθινες κουλούρες, σπινιάλα, εκλεκτά ντόπια τυριά, παραδοσιακά γλυκά και καλύμνικο κρασί νάμα. Μπορούμε ακόμη να αγοράσουμε πήλινα χειροποίητα σκεύη και υφαντά στον αργαλειό.

Για μοναδικές γκουρμέ θαλασσινές γεύσεις συσκευασμένες: Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση Καλύμνου Παναγία Υπαπαντή, αποτελούμενη από τις συζύγους των αλιέων της Καλύμνου. Πληροφορίες: Kalymnos Sea Food: www.ksf.com.gr. Για παραδοσιακές νοστιμιές από παραγωγούς: www.kalymnosdelicatessen.com Για σπέσιαλ γαλακτομπούρεκο: Μιχαλαράς στο λιμάνι, τηλ.: 6944 411650. Εξαιρετικά σιροπιαστά που φημίζονται για τη γλύκα και τη νοστιμιά τους. Για σφουγγάρια: Physis, τηλ.: 22430 24032, www.sponge.gr και Κουτούζης, τηλ.: 22430 51791, www.seasponge.gr Παραδοσιακό Καλύμνικο Σπίτι: τηλ.: 22430 51635 (στις νότιες παρυφές της Μονής Αγίων Πάντων, στην περιοχή Βοθύνοι). Μουσείο Θαλασσίων Ευρημάτων Βαλσαμίδη. Δεν γίνεται να ταξιδέψεις ως την Κάλυμνο και να μην το επισκεφθείς… Είναι ένα ιδιωτικό μουσείο, αφιερωμένο στον θαλάσσιο βυθό και τις ομορφιές του, που βρίσκεται στον οικισμό Βλυχάδια και είναι έργο ζωής των αδερφών Βαλσαμίδη, που γεννήθηκαν στο νησί. Σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο φυλάσσονται και αμφορείς των 6ου, 4ου, 3ου και 2ου αιώνα π.Χ. Ένα μουσείο - φόρος τιμής στο σκληρό αγώνα των Καλύμνιων σφουγγαράδων για επιβίωση των ίδιων και των οικογενειών τους. Τηλ.: 22430 50662, http://valsamidismuseum.gr.

Κάλυμνος

Χταποδοκεφτέδες

Υλικά:

• 1 χταπόδι ενός κιλού περίπου • ½ κιλό ψωμί μπαγιάτικο (ψίχα) • 3-4 κρεμμύδια ψιλοκομμένα • 1 σκελίδα σκόρδο (λιωμένο) • 2 φλιτζάνια μαϊντανό ψιλοκομμένο • 2 αυγά • 2 κουταλάκια του γλυκού θρύμπι (ή θρούμπι)

• Α λάτι, πιπέρι • 1 κρίθινο παξιμάδι κοπανισμένο • 1 φλιτζάνι αλεύρι για όλες τις χρήσεις

• Ε λαιόλαδο για το τηγάνισμα

ε άφθονο τρεχούμενο νερό πλένουμε καλά το χταπόδι. Το βάζουμε σε βαθιά κατσαρόλα και το αφήνουμε να μαγειρευτεί χωρίς νερό, σε χαμηλή φωτιά. Το αφήνουμε μισή ώρα με 40 λεπτά περίπου, με σκεπασμένο το καπάκι, μέχρι να μαλακώσει και να πάρει ροζ χρώμα. Αποσύρουμε από τη φωτιά και αφήνουμε να κρυώσει λίγο. Το κόβουμε σε κομμάτια και το αλέθουμε σε πολυμηχάνημα μέχρι να πάρει υφή κιμά. Μουλιάζουμε στο νερό το μπαγιάτικο ψωμί, το στραγγίζουμε καλά με τα χέρια μας και το θρυμματίζουμε. Σε βαθιά σαλατιέρα ανακατεύουμε το χταπόδι με το μουλιασμένο ψωμί, τα ψιλοκομμένα κρεμμύδια και το σκόρδο, τον μαϊντανό, τα αυγά (ελαφρά χτυπημένα) και το θρούμπι. Αλατοπιπερώνουμε.

Τα ζυμώνουμε καλά και προσθέτουμε λίγο θρυμματισμένο παξιμάδι, ώστε να έχουμε μια γέμιση σφιχτή που να πλάθεται. Σκεπάζουμε τη σαλατιέρα και τη βάζουμε στο ψυγείο για μία ώρα περίπου. Πλάθουμε τους χταποδοκεφτέδες και τους περνάμε από το αλεύρι σε ένα ταψάκι. Σε βαθύ αντικολλητικό τηγάνι τους τηγανίζουμε με μπόλικο ελαιόλαδο, σε μέτρια φωτιά, γυρίζοντάς τους και από την άλλη πλευρά μέχρι να ροδίσουν. Σερβίρονται ζεστοί με πλούσια φρέσκια σαλάτα εποχής και συνοδεύονται από ουζάκι, ρακή ή κρασί. Γευστικές διαδρομές | 75

Κάλυμνος

«Φύλλα» (καλύμνικα ντολμαδάκια)

Υλικά:

• 1 κιλό κιμάς ανάμεικτος

(μοσχαρίσιος και χοιρινός)

• 1½ ποτήρι ρύζι νυχάκι • ½ κιλό κληματόφυλλα • 2-3 κρεμμύδια μεγάλα στον τρίφτη • 1 κ.σ. ντομάτα πελτέ • 1 ώριμη ντομάτα στον τρίφτη • 2-3 κρεμμυδάκια φρέσκα • Λίγο άνηθο • Α λάτι, πιπέρι • 1 φλιτζάνι ελαιόλαδο • 1 κ.σ. βούτυρο Για τη σάλτσα αυγολέμονο • 2 αυγά • Χυμό από 3 λεμόνια

ε βαθιά κατσαρόλα ζεσταίνουμε νερό και βάζουμε μέσα για λίγο τα κληματόφυλλα. Έπειτα, τα ρίχνουμε σε κρύο νερό και τα στραγγίζουμε σε σουρωτήρι. Σε αντικολλητικό τηγάνι σοτάρουμε τον κιμά με το ψιλοκομμένο κρεμμύδι και μετά προσθέτουμε το ρύζι, λίγο νερό, την ντομάτα πελτέ διαλυμένη, αλάτι και πιπέρι. Στο τέλος προσθέτουμε 3 κουταλιές της σούπας ψιλοκομμένο φρέσκο κρεμμυδάκι και 2 κουταλιές της σούπας άνηθο ψιλοκομμένο. Μόλις μαγειρευτεί η γέμιση και απορροφηθούν τα υγρά, την αφήνουμε λίγο να κρυώσει και γεμίζουμε προσεκτικά τα φύλλα με αυτήν. Στρώνουμε τον πάτο της κατσαρόλας με κληματόφυλλα και βάζουμε το ένα δίπλα στο άλλο τα φύλλα (ντολμαδάκια). Ρίχνουμε νερό να καλυφθούν ως τη μέση και λίγο παραπάνω. Προσθέτουμε λίγο βούτυρο και τα σκεπάζουμε με ένα πιάτο. Μαγειρεύονται με σκεπασμένη κατσαρόλα για 40 λεπτά περίπου. Μόλις ετοιμαστούν, ετοιμάζουμε και τη σάλτσα αυγολέμονο.

76 | www.epathlo.gr

Σάλτσα αυγολέμονο Α’ τρόπος: Χτυπάμε τα ασπράδια δύο αυγών να γίνουν μαρέγκα, μετά ρίχνουμε τους κρόκους, ανακατεύουμε, προσθέτουμε λίγο λίγο τον χυμό από τρία λεμόνια, να μην κόψει, και λίγο ζουμάκι από τους ντολμάδες, και ανακατεύουμε μέχρι να δέσει η σάλτσα. Β’ τρόπος: Χτυπάμε στο μούλτι 2 αυγά, το χυμό 3 λεμονιών και λίγο ζουμί από τους ντολμάδες. Μόλις είναι έτοιμη η σάλτσα αυγολέμονο, περιχύνουμε με αυτήν τους ντολμάδες μας.

Νίνα Κουλετάκη

Αναμνήσεις από την Κούβα

Στα μπαρ της Αβάνας Πίσω από τον μπάρμαν δεσπόζει ένα «αυτόγραφο» του Έρνεστ Χέμινγουεϊ, ο οποίος φέρεται να έχει δηλώσει ευθαρσώς: «Το μοχίτο μου στο La Bodeguita και το νταϊκίρι μου στο El Floridita»...

να από τα χαρακτηριστικά της Κούβας και, κυρίως, της πρωτεύουσάς της, είναι τα μπαρ. Πριν προχωρήσω, να πω ότι η Κούβα είναι μια χώρα με μηδενική εγκληματικότητα, συνεπώς δεν υπάρχουν χώροι επικίνδυνοι ή απαγορευμένοι για τον επισκέπτη της. Οποιαδήποτε ώρα της μέρας ή της νύχτας νιώθεις, και είσαι, απολύτως ασφαλής να κυκλοφορήσεις σε όλες τις γειτονιές. Η Αβάνα είναι γεμάτη μπαρ όπου το εθνικό ποτό της Κούβας, το ρούμι, και συγκεκριμένα η μάρκα Havana Club, ρέει άφθονο, σκέτο ή σε όλους τους δυνατούς συνδυασμούς. Είναι αδιανόητο να βρεθείς νύχτα στην Αβάνα και να μην πιεις μερικά –ή και περισσότερα– ποτά σε κάποιο από τα μπαρ της. Και δεν υπάρχει καμία περίπτωση να πιεις τα ποτά αυτά, σίγουρα πάντως όχι όλα, καθισμένος στο τραπέζι σου ή στα σκαμπό της μπάρας. Κάποια στιγμή θα σηκωθείς –ή θα σε σηκώσουν– για να λικνιστείς στους κουβανέζικους ρυθμούς στην αυτοσχέδια πίστα.

78 | ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ

Το πρώτο μπαρ που επισκεφτήκαμε, όπως όλοι οι τουρίστες που σέβονται τον εαυτό τους, ήταν αυτό που βρίσκεται μέσα στο εργοστάσιο του Havana Club. Μεσημέρι με ζέστη έξω και μέσα εμείς, να δοκιμάζουμε σε σφηνοπότηρα ρούμι διαφορετικής παλαιότητας. Η επίδραση που έχει το ρούμι επάνω μου είναι ίδια με αυτή του τσίπουρου: σχεδόν ανύπαρκτη. Μπορώ να πιω σεβαστή ποσότητα χωρίς να μεθύσω, ούτε καν να ζαλιστώ. Και ξυπνάω χωρίς χανγκόβερ. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, πως στην Κούβα βρήκα τον παράδεισό μου! Στην Αβάνα υπάρχουν τρία ιστορικά μπαρ, παγκοσμίως γνωστά. Το πρώτο, το «El Floridita», έγινε διάσημο χάρη σ’ έναν ρέκτη του ποτού, και όχι μόνο, τον Αμερικανό συγγραφέα Έρνεστ Χέμινγουεϊ. Ο Χέμινγουεϊ, που έζησε για μεγάλο χρονικό διάστημα στην Κούβα, ήταν καθημερινός θαμώνας του El Floridita, το οποίο βρίσκεται κοντά στο ξενοδοχείο Ambos Mundos, όπου διέμενε ο Χέμινγουεϊ από το 1932 μέχρι το 1939, πριν αγοράσει το δικό του σπίτι στην Κούβα, και όπου έγραψε το βιβλίο του Αποχαιρετισμός στα όπλα και ένα μέρος τού Για ποιον χτυπά η καμπάνα. Το δωμάτιό του, στον πέμπτο όροφο του ξενοδοχείου, έχει διατηρηθεί όπως το άφησε. Όταν βαρέθηκε να πίνει το ρούμι του σκέτο, του έβαλε και «κατιτίς» μέσα, μετά από συνεργασία και αμοιβαία έμπνευση με τον τότε μπάρμαν και ιδιοκτήτη του El Floridita Constantino Ribalaigua Vert, τον «El Grande Constante», όπως τον αποκαλούσε ο Χέμινγουεϊ. Να κάνω μια παρένθεση εδώ και να πω ότι το El Floridita είναι, αν όχι η μόνη, σίγουρα μία από τις ελάχιστες ιδιωτικές επιχειρήσεις στην Κούβα, καθώς ανήκει ακόμη στην οικογένεια Ribalaigua. Από τα κέφια ενός συγγραφέα και ενός μπάρμαν, λοιπόν, προέκυψε ένα σχετικά ελαφρύ και δροσιστικό κοκτέιλ, το νταϊκίρι (daiquiri είναι η σωστή γραφή, αντί του daquiri που έχει επικρατήσει, καθώς το όνομα τού δόθηκε προς τιμήν του μικρού χωριού Daiquiri, που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από την Αβάνα και είναι ο τόπος καταγωγής της οικογένειας Ribalaigua). Το El Floridita, το οποίο έχει μείνει αναλλοίωτο από την εποχή που έπινε εκεί ο συγγραφέας, με τον αυθεντικό διάκοσμο σε μαύρο και κόκκινο, ήταν όπως ακριβώς το περίμενα: classy και με όμορφη ατμόσφαιρα. Λίγα τραπέζια, μπροστά σε αναπαυτικούς καναπέδες, και μερικές καρέκλες γεμίζουν τον μικρό του χώρο. Ένα fresco καλύπτει τον ένα τοίχο, τον πίσω από τον πάγκο του μπαρ, στη μία άκρη του οποίου υπάρχει ένα μπρούντζινο άγαλμα του Χέμινγουεϊ σε

φυσικό μέγεθος, ο οποίος μοιάζει να είναι έτοιμος να απολαύσει το πρώτο νταϊκίρι της ημέρας. Το «Veinte Años» ερμηνεύτηκε με συναίσθημα (όπως του αρμόζει, άλλωστε) από τη γυναικεία παρουσία του μικρού μουσικού σχήματος του μπαρ. Η συντριπτική πλειονότητα των θαμώνων είναι τουρίστες. Το αντίπαλον δέος του El Floridita είναι ένα άλλο μπαρ, αρκετά μεγαλύτερο και σαφώς λιγότερο «αριστοκρατικό», αλλά πιο γραφικό και με περισσότερο χρώμα, το «La Bodeguita del Medio» ή απλά «La Bodeguita». Εκεί δεν θα πιεις νταϊκίρι. Η La Bodeguita είναι το σπίτι του μοχίτο, του άλλου διάσημου κουβανέζικου κοκτέιλ. Με ταχύτατες κινήσεις ο μπάρμαν χτυπάει, με το μικροσκοπικό γουδοχέρι, τον δυόσμο με τη ζάχαρη, πριν ρίξει στο ποτήρι το λάιμ και το ρούμι. Για μέρες τρεφόμουν με αστακούς και μοχίτο. Pas mal! Στη La Bodeguita υπάρχουν ξύλινοι πάγκοι και τραπέζια για τους πελάτες οι οποίοι, εκτός από το μοχίτο τους,

μπορούν να τσιμπήσουν και κάτι πρόχειρο. Οι τοίχοι είναι διακοσμημένοι με φωτογραφίες και αυτόγραφα περισσότερο ή λιγότερο διάσημων πελατών του μπαρ. Πίσω από τον μπάρμαν δεσπόζει ένα αυτόγραφο του Έρνεστ Χέμινγουεϊ, ο οποίος φέρεται να έχει δηλώσει ευθαρσώς: «Το μοχίτο μου στο La Bodeguita και το νταϊκίρι μου στο El Floridita». Η αλήθεια είναι πως ο Αμερικανός δεν πάτησε ποτέ το πόδι του στο συγκεκριμένο μπαρ. Το τρίτο μπαρ που ο τουρίστας ο σωστός οφείλει να επισκεφτεί, είναι αυτό του Ξενοδοχείου National. Το ξενοδοχείο και όλοι οι χώροι του έχουν ανακηρυχθεί εθνικό μνημείο. Χτισμένο από Αμερικανούς γκάνγκστερ, αποτελούσε τον παράδεισό τους επί της γης την εποχή της Ποτοαπαγόρευσης στην Αμερική. Όλες οι διαβόητες προσωπικότητες του αμερικανικού υπόκοσμου της εποχής είχαν περάσει από εκεί και, όταν αναγκάστηκαν να φύγουν βιαστικά, εκτός από τα αυτοκίνητά τους, τα οποία συντηρούνται θαυμάσια και κυκλοφορούν μέχρι σήμερα, άφησαν πίσω τους και πολλά προσωπικά και ατομικά είδη, τα οποία αποτελούν τα εκθέματα του μουσείου του ξενοδοχείου. Και, όπως και να το κάνεις, έχει πλάκα να πίνεις το ποτό σου και να απολαμβάνεις το πούρο σου καθισμένος στην ίδια γωνιά όπου ο Αλ Καπόνε έκανε το ίδιο! Αφού κάνεις, λοιπόν, τον γύρο των διάσημων μπαρ της Αβάνας, είσαι πια έτοιμος για τη μύηση: την επίσκεψη στα αυθεντικά κουβανέζικα μπαράκια, τα κρυμμένα στις γειτονιές της Αβάνας, αυτά που έχουν άρωμα και γεύση αυθεντικής κουβανέζικης νύχτας. Τα μπαράκια τα στριμωγμένα ανάμεσα σε κατοικίες, σε καθόλου τουριστικές περιοχές, όπου οι θαμώνες μιλάνε αποκλειστικά ισπανικά. Τα μπαράκια όπου μπορείς να πιεις άφοβα, γιατί τα ποτά είναι καθαρά, όπου υπάρχει πάντα ένα μικρό σχήμα τριών ή τεσσάρων οργάνων, με υπέροχες φωνές, όπου θα χορτάσουν τα αυτιά σου μουσική και τα πόδια σου χορό. Γιατί δεν υπάρχει καμία απολύτως περίπτωση να μη χορέψεις. Ακόμα κι αν δεν σηκωθείς από μόνος σου, πράγμα αρκετά απίθανο, θα έρθουν οι ίδιοι οι Κουβάνοι θαμώνες να σε καλέσουν να χορέψεις μαζί τους. Και δεν χρειάζεται να ξέρεις τα βήματα. Απλά αφέσου και ακολούθησέ τους: Το σώμα σου θα νιώσει τη μουσική και θα βρει τον ρυθμό. Οι Κουβάνοι, έτσι κι αλλιώς, τον έχουν μέσα τους, κυλάει στις φλέβες τους μαζί με το αίμα, χτυπάει στα μηνίγγια τους και τους πλημμυρίζει το κεφάλι.

Αναμνήσεις από την Κούβα | 79

Άργοσ Κορίνθου 212 Τηλ. 2751021081

Ναύπλιο Ασκληπιού & Τσιλικανίδου 1 Τηλ. 2752027861

Νέα Κίοσ Κεντρική Πλατεία 2751051347

ΝΕΟ

Λυγουριό Ασκληπιού 51 2753022290

Η Νισυριά κ. Ασπασία, γεννημένη τον Οκτώβρη του 1919

Η ομορφιά είναι στα μάτια εκείνου που τη βλέπει... 82 | ΜΙΑ ΣΤΑΣΗ ΕΔΩ

Θάλεια Νουάρου

Όταν αγοράζεις κινητό στην χαμηλότερη τιμή νιώθεις λίγο... σούπερ ήρωας

Η MobileCorner δραστηριοποιείται στους κλάδους της αγοράς και πώλησης κινητών και ασύρματων τηλεφώνων, πώλησης αξεσουάρ κινητής τηλεφωνίας αλλά και τεχνολογίας (gadget), πώληση υπολογιστών, laptop, τηλεοράσεων, iPad, πώληση μπαταριών όλων των ειδών σε λιανική και χονδρική. Κέντρο του ενδιαφέροντος μας είναι ο πελάτης. Γι’αυτό με τη νέα ιστοσελίδα μας ευελπιστούμε να καλύψουμε τις ανάγκες των πελατών, παρέχοντας τεχνογνωσία, πλήρη ανάπτυξη και άμεση εξυπηρέτηση.

Κορίνθου 146, 21200, Άργος, Αργολίδα Τηλ. Πωλήσεων 2118008993 - 2751026175 e-mail: info@mobilecorner.gr

www.mobilecorner.gr

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ

Η MELISSINOS SECURITY έχει σαν στόχο την καλύτερη και πιο αξιόπιστη εξυπηρέτηση των πελατών της στις υψηλές απαιτήσεις τους. Έχοντας αυτόν το στόχο δίνουµε ιδιαίτερη προσοχή στην ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουµε καθώς και στην πρόληψη των νέων προβληµάτων που µπορεί να προκύψουν. Ειδικό άτοµο της επιχείρησης ασχολείται µε τέτοιου είδους θέµατα, είναι σε συνεχή επικοινωνία µε τους πελάτες και ενηµερώνεται για νέες ανάγκες των πελατών αλλά και τυχόν παράπονα που µπορεί να έχουν. Σκοπός αυτού είναι η βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών που παρέχει η επιχείρηση. Αναπτύσσουµε και εξελίσσουµε τις δεξιότητες του προσωπικού της επιχείρησης µε συνεχή εκπαίδευση του γιατί στοχεύουµε στη διαρκή εξέλιξη της αποτελεσµατικότητας των παρεχόµενων υπηρεσιών. Μέσα στο χρονικό διάστηµα της λειτουργίας της επιχείρησης, οι πελάτες έχουν δείξει την εµπιστοσύνη τους η οποία πιστοποιείται από τους ίδιους και βοηθά στην επίτευξη των στόχων της επιχείρησης.

Ελευθερίου Βενιζέλου 25 Τρίπολη Τηλ. : 2710234448 email : melissinos.security@gmail.com www.melissinos-security.gr

ΕΠΑΘΛΟ τεύχος 112

Articles inside

Γευστικές διαδρομές

Στα μονοπάτια της Ύδρας

Κιβέρι

Αντί επάθλου

Ιθάκη

Ατζέντα