EB december 2023 by iMediate

ENTERTAINMENT BUSINESS

De magische vibe van Cruise Control Studios A&R-manager Quesi Anim: ‘Dit is dé plek voor Nederlandse én buitenlandse creatievelingen’ 45e JAARGANG | DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_Cover.indd 1

HMV wil Europa veroveren TikTok jaagt muziektrends aan Jubileum: 30 jaar NMUV Het succes van K-Pop verklaard | Special: Advocatuur 12/8/2023 2:38:30 PM

GELUK

NIEUW

EBLIVE202312_advertenties.indd 2

12/8/2023 2:34:44 PM

UKKIG

WJAAR EB202312_advertenties.indd 3

12/8/2023 2:30:41 PM

Wat EB voor jou kan betekenen Entertainment Business is dé vakuitgave voor en van de (home-)entertainmentindustrie en retailorganisaties. We schrijven over trends en ontwikkelingen en spreken met alle relevante partijen. EB verschijnt twee keer per jaar fysiek in een oplage van 2.000 exemplaren. Tegelijk met de twee magazines komen ook twee dossiers uit. Dossiers en magazines worden fysiek gebundeld verstuurd, maar beide worden online afzonderlijk aangeboden en gepromoot als opzichzelfstaande publicaties. Onze uitgaven liggen fysiek op het bureau bij onder andere de volgende professionals: • alle entertainmentretailers op management-, inkoop- en winkelvloerniveau, • nagenoeg alle muziek-, game-, en filmmaatschappijen (majors en indie), • alle NVPI- en NVER-leden, • toeleveranciers, branche- en collectieve beheerorganisaties, • alle grotere management- en boekingskantoren. Binnen elke editie focussen we op een aantal thema’s, die we bundelen in zogeheten Specials, deze promoten we ook afzonderlink via onze online kanalen. Online De website www.entertainmentbusiness.nl trekt gemiddeld 50.000+ bezoekers per maand. Daarnaast versturen we twee keer per week een nieuwsbrief naar ruim 4.500 abonnees met relevant nieuws voor onze doelgroep en zijn we actief op social media (met name LinkedIn). Ook zijn we te vinden op vakbeurzen en seminars in binnen- en buitenland.

Scan de QR-code voor de volledige mediakit

EB202312_advertenties.indd EB_Mediakaart 2024.indd 2-34

12/8/2023 2:30:43 PM

SEPTEMBER 2024

APRIL 2024

EB Jaarkalender 2024 EB maart 2024 - Specials: • Publishing • Kids & Merchandise • Vinyl

Reservering: 15 maart

Verschijning: 11 april

Dossier: Labels

Reservering: 15 maart

Verschijning: 11 april

Grotetafelgesprek: Labels

Opnames: februari/maart

Live-gang video: april

EB September 2024 - Specials: • Buma NL • Retail Najaarsspecial • Recording Studio’s

Reservering: 23 augustus

Verschijning: 19 september

Dossier: Advocatuur

Reservering: 23 augustus

Verschijning: 19 september

Grotetafelgesprek: Advocatuur

Opnames: augustus

Live-gang video: eind sept/begin okt

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL EB202312_advertenties.indd 5

12/8/2023 2:30:44 PM 08-12-2023 14:04

COLOFON

EDITORIAL

Uitgave iMediate Arendstraat 33b Postbus 2227 / 1200 CE Hilversum Telefoon: 035 - 646 58 00 redactie@entertainmentbusiness.nl Uitgever Joost Driessen Platformmanager Arnold le Fèbre Redactie & medewerkers Cas Spiertz, Jeroen van Trierum, Marcel Debets, Edgar Kruize, Ed Hoogeveen, Pierre Oitmann, Jasper van Vugt

1970 Het voelt soms alsof we in een tijdcapsule leven, een entertainmentbubbel die een paar decennia geleden is gestold. Onlangs stapte ik mijn lokale platenzaak binnen en het leek wel 1970. De Beatles hadden kennelijk besloten om toch niet uit elkaar te gaan, want uit de speakers klonk de gloednieuwe single van de Fab Four. En terwijl ik meeneuriede met Now And Then, werd mijn aandacht getrokken door levensgrote posters van de Rolling Stones die reclame maakten voor hun nieuwe album Hackney Diamonds. Op de toonbank lag een grote stapel van het boek ‘Radar Love 50 jaar’ en ernaast lag een exemplaar van de vuistdikke Oor Recensiebijbel, waarin wordt teruggeblikt op 50 jaar muziekreviews in Oor.

Client Service Manager Yvonne Schouren / Laura Vermeulen Exploitatie Mitchel van der Heide & Tarik Lahri Telefoon: 035 646 5810 mitchel.vanderheide@imediate.nl tarik.lahri@imediate.nl Abonnementen Vragen of meer informatie? Mail naar abonnees@imediate.nl Als vakblad hanteren we de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan ervan uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een halfjaar verlengd. Opzeggen kan per post, mail of telefoon. De opzegtermijn is 30 dagen voor het einde van de abonnementsperiode. Jaarabonnement EB Live Benelux, Nederlandse Antillen, Suriname: € 125,Elk volgend abonnement met hetzelfde factuuradres: € 80,- per jaar. Andere landen: € 180,- per jaar. Jaarabonnement EB + EB Live Benelux, Nederlandse Antillen, Suriname: € 195,Elk volgend abonnement met hetzelfde factuuradres: € 120,- per halfjaar. Andere landen: € 245,- per halfjaar. Basis layout Louis Bertrand Vormgeving Tim van den Berg, Rimmert van den Oosterkamp, Martin Wolber

Ik kocht de nieuwe – en overigens erg goede – lp van oudgedienden OMD en even later stond ik in de supermarkt voor het tijdschriftenvak, waar gloednieuwe stripalbums van de iconische helden Asterix en Obelix en Guust Flater prominent in het zicht waren gezet. Eenmaal thuisgekomen zette ik een (online) radiozender op tijdens het koken en werd getrakteerd op grijsgedraaide kersthits van Chris Rea, Slade, Wham! en Bing Crosby. Een enthousiaste dj vertelde dat er voor het eerst sinds jaren een nieuwe kersthit op de eerste plek van de Billboard Hot 100 te vinden is. Mariah Carey’s All I Want For Christmas heeft plaatsgemaakt voor… Rockin’ Around The Christmas Tree van Brenda Lee. Geen nieuw nummer, maar een hit uit 1958. En met haar 78 jaar is Brenda gelijk de oudste persoon ooit die de Amerikaanse hitlijst aanvoert. Ik ben misschien niet piepjong meer – zoals mijn collega Cas Spiertz met een duivels genoegen niet nalaat te benadrukken – maar ten tijde van de hoogtijdagen van de Beatles, Guust Flater en Brenda Lee was ik nog lang niet geboren. Nu is een zekere mate van nostalgie de entertainmentindustrie niet vreemd. De Engelse auteur Simon Reynolds schreef er in 2010 al een zeer lezenswaardig boek over (‘Retromania - Pop Culture’s Addiction to its Own Past'), maar het lijkt nu wel extreme vormen aan te nemen. De vinylverkopen blijven stijgen, Madonna tourt nog altijd de wereld rond, de Engelse entertainmentketen HMV laat de Free Record Shop-tijden weer herleven en wil Europa veroveren (zie pagina 24), Armada Music stort zich op het opkopen van oude dancetracks (pagina 35), op TikTok (pagina 20) worden muziekklassiekers ontdekt door een nieuw publiek en K-Popfans schaffen massaal lp’s en cd’s van hun favoriete artiesten aan (pagina 32) en ga zo maar door. Het is weliswaar af en toe lekker om jezelf in nostalgie te wentelen, maar ik hoop dat het nieuwe jaar ook wat spelden in petto heeft om al die bubbels lek te prikken. Laten we met een knal januari ingaan! Ik wens je alvast een gezond en bovenal muzikaal 1971 – eh, ik bedoel: 2024!

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_EdtorialInhoud.indd 6

ARNOLD LE FEBRE PLATFORMMANAGER ENTERTAINMENT BUSINESS & EB LIVE

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 3:03:48 PM

INHOUD

| COVERSTORY

| INTERVIEW

| JUBILEUM

Cruise Control

TikTok

HMV

30 jaar NMUV

Cruise Control Studios in hartje Amsterdam valt het beste te omschrijven als de verborgen parel van het Nederlandse studioaanbod. A&R-manager Quesi Anim vertelt waarom Cruise Control Studios dé plek is voor Nederlandse én buitenlandse creatievelingen.

In een relatief korte tijd is TikTok uitgegroeid tot een belangrijk onderdeel van de muziekindustrie. Entertainment Business sprak met Thomas Cerha, Head of Music Operations, Frankrijk en Benelux.

In 1921 begon HMV als een grammofoonplatenfabrikant. Dik honderd jaar later is er veel veranderd en zet de Britse retailer een stap in Europa. Managing director Phill Halliday: “We hebben met de Europese expansie een lange termijnvisie.”

In een muziekwereld waarin rechten steeds maar in belang toe lijken te nemen en het beheer daarvan alleen maar veelomvattender wordt, is de Nederlandse Muziek Uitgevers Vereniging (NMUV) al drie decennia een baken van stabiliteit voor de Nederlandse uitgeverswereld.

| SPECIAL ADVOCATUUR

| EN VERDER

50 52 55 68 58

8 14 16 18 22 23 27 29 30 32 35 36 60

Wat mag wel en niet met AI? Visser Schaap & Kreijger De Vos & Partners Advocaten Dikhoff van Dongen Advocaten Blonk.NU

In het kort Belronde Triple P Entertainment The Chorus Annie M.G. Schmidtprijs AGE Music VSN & Coast to Coast Hole in the Wall GTA K-Pop STOMP Meis Laatste woord: Silvia Biemans van Sena

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EB202312_EdtorialInhoud.indd 7

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

12/8/2023 3:03:57 PM

IN 'T KORT

Quotes “Muziekstreaming moet worden verbeterd om eerlijker en duurzamer te worden voor muziekmakers.” Helienne Lindvall, president van de European Composer & Songwriter Alliance, over de oproep voor nieuwe streamingregels in de EU. “Er zijn maar weinig beurzen op de wereld die deze verjaardag kunnen vieren. Ik durf het dan ook een mijlpaal te noemen.” Organisator Stephan van Zal over het 30-jarig jubileum van de Mega Record & CD Fair.

De STOMP Young Achievement Award, de prijs ter erkenning van een recente bijzondere presentatie door een relatief nieuwe independent organisatie/ professional, ging dit jaar naar LAB Music. EB sprak met eigenaar/ oprichter Guillaume Warmerdam over het independent label en de award.

INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW Ten eerste gefeliciteerd met de STOMP Young Achievement Award! Had je het zien aankomen? “Nee, ik had het helemaal niet verwacht. Ik zit zelf in het Development Team van STOMP dus ik dacht dat ik uitgesloten was van de award. Ze hadden mij zelfs gevraagd om de award uit te reiken aan iemand anders. Dus daar stond ik op het podium in afwachting van de uitreiking, toen Kees van Weijen van STOMP plotseling het podium opkwam en een toespraak hield over LAB Music. Ze hadden me compleet verrast. Maar het is echt te gek om zo waardering te krijgen vanuit de branche.”

“Niemand op deze planeet kan vandaag de dag zoveel mensen zo ontzettend raken.” Time Magazine roept Taylor Swift uit tot Person of the Year 2023. “Een gedegen kracht, met een groot hart voor cultuur en media.” D66-partijleider Rob Jetten over Steven van Weyenberg, de nieuwe staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. “Het is teveel voor mij.” De comeback van Blur was van korte duur. Frontman Damon Albarn gooit de handdoek in de ring. “Het bijzondere van Zuid-Korea is dat het al geruime tijd bezig is met andere vormen van muziekoverdracht.” Eva Bergsma van K-pop-winkel Hey!Hallyu in Arnhem duidt de trends. 8

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_Inhetkort.indd 8

Hoe onderscheid LAB Music zich met andere independent labels? “LAB Music is ontstaan vanuit mijn eigen frustraties als artiestenmanager richting de deals die toentertijd werden afgesloten met labels. Je moet zelf alles aanleveren als artiest, maar wel 80% inleveren, dat past niet meer bij deze tijd. Artiesten zijn veel autonomer geworden. Daarom opereert LAB Music met meer controle vanuit de artiest en flexibiliteit vanuit het label. We werken op basis van een non-exclusieve distributieovereenkomst en helpen artiesten met de promotie, de digitale en fysieke

distributie en de strategische keuzes.” Hoe is de ontwikkeling verlopen van LAB Music sinds de oprichting? “Ik ben LAB Music begonnen als een side project waarbij ik bevriende artiesten hielp met releases en eigenlijk was het helemaal niet de bedoeling om er een heel bedrijf van te maken. Maar al snel klopten er meer bevriende managers en artiesten bij mij aan met de vraag hoe ik het heb geregeld en of ze zich niet bij mij kunnen aansluiten. Zo is het balletje gaan rollen.” Wat zijn de reacties vanuit de artiesten en het management? “Schijnbaar is er behoefte aan de manier waarop wij zakendoen want anders hadden we niet meer bestaan. Dat wil niet zeggen dat het “standaard” label model niet meer thuishoort in de muziekindustrie. Sommigen artiesten willen meer service en niet in eigen beheer releasen. Ook zijn er artiesten die alles zelf willen doen via bijvoorbeeld TuneCore, Distrokid of MakeWaves.fm. LAB Music zit daar net tussen in. We hebben de juiste kennis en connecties om artiesten te helpen maar geven artiesten ook de vrijheid om zelf beslissingen te nemen.”

Entertainment Business online Altijd op de hoogte zijn van het laatste businessnieuws uit de entertainment-branche? Kijk dan op www.entertainmentbusiness.nl. Mag het gemakkelijker? Ontvang gratis en overzichtelijk het laatste nieuws middels de dagelijkse nieuwsbrief (zie rechtsboven op de homepage van de site). En: like en volg ons op de sociale kanalen voor de laatste updates, opvallend nieuws en interessante ontwikkelingen uit de industrie.

Facebook.com/EntertainmentBusiness Twitter.com/@EB_Nieuws

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 3:01:01 PM

RVIEW

COLUMN Een Laatste Keer: Now and Then

Een waarschuwing vooraf. Deze column is het best te lezen als een grote liefdesverklaring aan wat ik de allerbeste band ooit vind. Maar als ik heel even de roze bril afzet, kom ik tot een schokkende conclusie. Als doorgewinterde Beatles-fan, met een huis vol Beatles-LEGO, stripboeken, lp’s, koffiemokken, onderzetters, Happy Socks en nog veel meer prullaria, ging mijn hart sneller kloppen toen er nieuws opdook dat er een nieuw Beatlesliedje zou komen. Het idee dat ik John’s stem nog een keer zou gaan horen in een niet eerder uitgebracht nummer, zorgde al voor tranen in m’n ogen. Hoewel diverse critici Now and Then droog beoordelen op de kwaliteit van de song, gaat het hier niet om zomaar een liedje. Dit is namelijk een muzikale reis door de tijd. De marketeers bij Sony/ATV Music hebben het nummer heel uitgekookt gelabeld als ‘het laatste Beatles-liedje’ en ‘de eerste nieuwe song in 50 jaar’. Een track waar alle vier Beatles te horen zijn, inclusief wijlen John en George. Als basis werden Lennons ruwe demo’s uit de late jaren zeventig gebruikt, deden Paul en Ringo wat aanvullingen en werd AI-technologie gebruikt om de stem van Lennon los te weken van zijn kenmerkende pianopartij. Dit ‘nieuwe’ liedje, is opgenomen over een periode van 45 jaar en bevat alles wat je in Beatles-liedje hoopt te horen. Van de klassieke Lennonesque pianoklanken tot de harmonieën van de Fab Four. McCartney’s toevoeging van een slide gitaarsolo als eerbetoon aan Harrison, en de zorgvuldige mix waarin zijn oude krakerige en Lennons glasheldere jonge stemmen samensmelten, maken het nummer tot een tijdloos meesterwerk. Een smaakvol eerbetoon waarin de essentie van de band in alle aspecten samenkomt. Dit is een uitgesteld emotioneel afscheid van de grootste band aller tijden. Het is moeilijk te bevatten dat dit echt het laatste nieuwe werk is van The Beatles. Maar wat een manier om afscheid te nemen! Ik rende dan ook op de releasedag naar mijn platenzaak in Arnhem om dit stukje muziekgeschiedenis fysiek aan te schaffen. Maar kwam van een koude kermis thuis. Ik schrok mij een ongeluk toen ik de prijssticker zag. 14,99 euro voor een singeltje en 19,99 euro voor een 12-inch. Waar overigens dezelfde tracks opstaan. Dit zijn zelfs anno 2023 toch geen normale prijzen? Ik vraag mij dan ook af welke geldwolf dit heeft bedacht. Vast onder het mom ‘die Beatles-fan vind het geen probleem om diep(er) in de buidel te tasten voor het laatste nummer.’ Nou in mijn geval wel dus. Een Beatles-fan heeft ook principes. Het resultaat? Ik liep de winkel uit met een lege tas en draai Now and Then dan maar extra grijs op Spotify.

Over Mike

Mike Hendrixen is ruim 25 jaar werkzaam in de entertainmentindustrie. Na een rol als Marketing Director North & Central Europe bij Codemasters, startte hij in 2013 Vertigo 6 Marketing & PR, dat werkzaam is voor o.a. EA, Koch Media, Logitech, ASUS, Asmodee en Riot Games. Vertigo 6 werd dit jaar overgenomen door de Happy Horizon Groep. In Entertainment Business schrijft hij op persoonlijke titel over marketingontwikkelingen binnen de industrie.

IN 'T KORT

Cijfers Er doen volgend jaar 37 landen mee aan het Eurovisie Songfestival. Ondanks de oorlog in de Gazastrook is Israël er ook weer bij. Dat maakte organisator EBU bekend.

90.421.491

De eerste Grand Theft Auto VI-trailer is met 90.421.491 views de best bekeken gameaankondiging op YouTube binnen 24 uur.

118

De Hollywood acteursstaking van vakbond SAG-AFTRA eindigde in 118 dagen.

Spotify heeft aangekondigd dat het ongeveer 17% van zijn wereldwijde personeelsbestand zal ontslaan, ongeveer 1500 mensen.

17%

Het album Deena & Jim van Anouk is het 15e nummer éénalbum voor de Haagse zangeres.

2024

Oppenheimer is volgend jaar ook te zien in Japan. Het was lang onzeker of de film in de Japanse bioscopen zou worden vertoond; Japan is het enige land dat ooit is aangevallen met een atoombom.

Xbox-topman Phil Spencer heeft het wereldwijde aantal spelers van de Xboxgame Starfield bekendgemaakt: 12 miljoen.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EB202312_Inhetkort.indd 9

miljoen DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

12/8/2023 3:01:02 PM

CRUISE CONTROL STUDIOS

De magische vibe van Cruise Control Studios Cruise Control Studios valt het beste te omschrijven als de verborgen parel van het Nederlandse studio-aanbod. In hartje Amsterdam kunnen artiesten en producers sinds jaar en dag terecht voor onder meer plug and play opnames. De speerpunten van het studiocomplex zijn creativiteit, community en samenwerking. A&R-manager Quesi Anim vertelt waarom Cruise Control Studios dé plek is voor Nederlandse én buitenlandse creatievelingen. DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

et eerste dat opvalt als je Rokin 75 binnenstapt is de sfeer. Veel bedrijven uit de muziek en creatieve industrie hebben hier een kantoor. Denk aan Dr. Martens, Ticketswap en Lynk & Co. De basement, die wordt gedeeld met kunstenaar Selwyn Senatori, is het domein van Cruise Control Studios, al 35 jaar een vaste waarde in het Nederlandse studiolandschap. Deze plek fungeerde tijdens de Koude Oorlog als schuilkelder en de industriële betonnen uitstraling is nog steeds intact. Daar omheen is een plek gecreëerd met vijf moderne studio’s en een grote uitgebreide lounge. Naast moderne kunst aan de muur en neon, vind je er een jukebox en een klassieke vleugel. Op deze plek, midden in de drukte van de hoofdstad, wordt iedere dag muziek gemaakt door bekende en minder bekende namen uit de muziekindustrie. Cruise Control heeft daarnaast ook een publishing-tak, biedt studio’s aan voor het opnemen van podcasts, organiseert writingcamps en werkt samen met diverse grote labels. Artiesten als Dua Lipa, Kendrick Lamar, Armin van Buuren, Maan, Steve Aoki en Damian Marley wisten de studio al eens, of vaker te vinden. De studio werd 35 jaar geleden opgericht door Rutger ‘Rutti’ Kroese en zat op een steenworp van waar het nu gevestigd is. In

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_CruiseControl.indd 10

2009 startte de samenwerking met Rokin 75. Quesi Anim is, in verschillende rollen, al sinds 2014 betrokken bij Cruise Control. Hoe ben je terechtgekomen bij Cruise Control Studios? “Als muziekproducer stapte ik hier bijna tien jaar geleden binnen met een vriend. De vibe sprak me gelijk aan en er ging een nieuwe wereld voor mij open. In 2018 ging ik parttime aan de slag als floormanager en een jaar later werd ik de studiomanager. Ik was het eerste aanspreekpunt voor artiesten, labels en managers die hier over de vloer kwamen. Sinds 2021 ben ik verantwoorde-

lijk voor de A&R van onze publishing-divisie. Vanaf het eerste moment zag ik de meerwaarde van Cruise Control. Je ontmoet hier heel veel nieuwe mensen en het voelt echt aan als familie. Je komt in contact met artiesten en producers die net zoals jij met hart en ziel bezig zijn met muziek en die je waarschijnlijk niet in het dagelijkse leven tegen het lijf zou lopen. Zo hebben onder anderen Kriss Kross Amsterdam en Sunnery James & Ryan Marciano hier al eens opgenomen. Het bijzondere was de laagdrempelige insteek en het feit dat je van elkaar tips & tricks krijgt. Die sfeer en insteek zijn door de jaren heen niet veranderd.”

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 3:02:23 PM

COVERSTORY

In Nederland zijn veel studio’s, wat maakt Cruise Control uniek? “Uniek is natuurlijk de locatie. We zitten midden in het centrum van Amsterdam. Er is geen andere studio waar je tussen opnames door even naar de Bijenkorf kunt gaan, die specifieke hoofdstedelijke sfeer van dichtbij beleeft of even snel een coffeeshop binnenstapt. Daarnaast is het aanbod van hotels die op loopafstand liggen groot. Ons team zorgt er daarnaast voor dat er een relaxte en ongedwongen vibe wordt gecreëerd. Ons concept is dat we een plug and play-studio zijn en dat we deze ‘tailormade’ kunnen inrichten. Artiesten of producers komen hier met hun laptop, sluiten die aan en kunnen beginnen. Grote mengtafels zijn echt niet meer van deze tijd en passen niet bij ons. De producers van tegenwoordig hebben die echt niet meer nodig. Alles is nu software-based en daardoor kun je makkelijker overal muziek maken. Daar spelen we met plug and play op in. Een ander belangrijk punt is dat iedereen bij Cruise Control snel kan schakelen. Last minute boekingen komen veel voor en in principe is niets te gek.”

Werken jullie met openingstijden? “We blijven zolang open als nodig is. Een artiest werkt niet met een tijdslimiet. Misschien dat ze bij binnenkomst aangeven dat ze om middernacht stoppen, maar als de flow goed is gaan ze echt niet weg. Ze moeten tevreden zijn met het werk dat ze in onze studio’s hebben geleverd. Ons vaste team bestaat uit zes mensen en een leger freelancers die er alles aan doen om het beste voor onze klanten af te leveren. Professionals die het klappen van de zweep kennen en zeker geen negen-tot-vijf-mentaliteit hebben. De mate van flexibiliteit bij iedereen is groot en daarnaast wordt het uiteindelijke doel - een tevreden klant nooit uit het oog verloren.” Hoe komen nieuwe artiesten en producers terecht bij Cruise Control? “Veel artiesten die hier over de vloer komen nemen vaak mensen mee die ook weer actief zijn in de muziek. Het gebeurt vaak dat zij dan terugkomen omdat zij zich hier thuis voelen. Alles is hier laagdrempelig. Zo luisteren artiesten en producers vaak naar elkaars tracks en wordt er feedback

‘We staan open voor iedere creatieveling in wat voor genre dan ook’

gegeven. We zijn een hechte familie, een community. Maar uiteraard is volledige privacy ook mogelijk. Zo komen hier ook regelmatig gevestigde namen over de vloer, in uiteenlopende genres. Denk bijvoorbeeld aan Giorgio Tuinfort, Martin Garrix, Anouk, Duncan Laurence en Dystinct. Sommige van hen zijn hier zelfs hun carrière begonnen, zoals Giorgio en Dystinct. Het is een plek waar contacten worden gelegd en kansen wordt gegeven.” Zijn jullie specialisten in een bepaald muziekgenre? “Misschien leeft bij sommigen het idee dat we alleen in een bepaald genre werken, maar dat is eigenlijk totaal niet zo. We staan open voor iedere creatieveling in wat voor genre dan ook. We hebben hier producers die veel met hiphop bezig zijn, terwijl anderen juist weer specialisten zijn in bijvoorbeeld pop/rock of techno. We staan open voor iedere soort muziek. Het toffe is dat verschillende genres uiteindelijk zorgen voor bijzondere en spannende kruisbestuivingen. Dit soort crossovers maakt muziek nog interessanter. Iedereen die hier werkt staat daarvoor open. Uiteindelijk is ‘the sky the limit’ als het om genres gaat. Iedere artiest kan hier aanschuiven. Graag zelfs. Zo botste iemand van Ticketswap hier eens tegen David Guetta aan en vertelde hem ▶

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_CruiseControl.indd 11

12/8/2023 3:02:53 PM

CRUISE CONTROL STUDIOS

hoe erg hij op hem leek. Hij bedankte haar toen voor het compliment.” Naast opnemen en produceren heeft Cruise Control Studios meer pijlen op de boog. Jullie organiseren bijvoorbeeld ook writing camps in samenwerking met labels. Waarom is deze plek daarvoor goed geschikt? “We hebben hier vijf studio’s en een grote lounge tot onze beschikking. Er is dus genoeg ruimte om hier writing camps te organiseren. Ook hier gaat het weer om samenwerken en inspireren. Artiesten, producers, beatmakers of zangers kunnen van studio naar studio gaan om te checken wat daar wordt gemaakt en die sfeer meenemen naar de eigen sessie. Uiteindelijk krijg je zo uiteindelijk betere en vooral meer verrassende producties. Dit soort camps doen we in opdracht van internationale labels als Ultra, Universal Music, Cloud9, Topnotch, Warner, Armada en meer. We proberen bij dit soort events ook onze eigen talenten, waar het kan en past, in de spotlights te zetten. Daarnaast werken we lokaal. Zo organiseren we samen met Sony Music Publishing en de Herman Brood Academy nu ook jaarlijks een camp. Het nieuwe talent dat daar naar voren kwam was te gek. In 2024 staat er weer een gepland.” 12

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_CruiseControl.indd 12

Steeds meer majors hebben eigen studio’s, ben je bang voor die concurrentie? “Nee hoor, beslist niet. Wij zien dat niet als concurrentie. Feit is dat labels vaak een studio hebben, maar die wordt niet aangeboden op de manier zoals wij dat doen. Bij ons kan een artiest of producent bijna altijd aanschuiven. Zoals ik al eerder vertelde, wij doen niet aan kantooruren. Het zijn twee dezelfde dingen die toch anders zijn. We gaan overigens met ieder label uitstekend om en werken ook nog eens vaak samen.” Cruise Control staat binnen de muziekindustrie ook bekend om het jaarlijkse ADE kick-off feest. Hoe is dat ontstaan? “Het idee kwam oorspronkelijk van Jos van Moorsel en Giorgio Tuinfort. Zij begonnen daar enkele jaren geleden mee. Wat begon als een eenmalig evenement voor 100 man om de muziekindustrie bij elkaar te brengen is inmiddels een mooie traditie geworden. We nodigen op de dinsdag voor

Amsterdam Dance Event iedereen binnen de industrie uit om een feestje te vieren en te netwerken. Het bijzondere van dit feest is dat ieder groot label ook daadwerkelijk aanwezig is. Alle concurrenten staan dus gewoon naast elkaar. Iets dat je op andere feestjes zelden ziet. Vorig jaar draaiden een aantal eigen artiesten verschillende showcases. Het is dus ook een uitstekende manier om hen zo in de spotlight te zetten. Daarnaast organiseerden wij samen met Warner Chappell dit jaar voor het eerst de afterparty van de Buma Awards. Ook hier komt zeker een vervolg op.” Je bent zelf verantwoordelijk voor A&R. Hoe belangrijk is dat voor een studio? “Het is onmisbaar, zeker toen we de stap hebben gemaakt om ook een publishingtak op te richten. Het toffe is dat we zelden op zoek hoeven te gaan naar nieuwe talenten. We krijgen er iedere dag zoveel over de vloer. Je moet constant je ogen en oren openhouden om die ene speciale veelbelovende artiest te ontdekken. Stap twee is

‘Door de jaren heen hebben we een goede naam en relaties opgebouwd met nationale en internationale artiesten’

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 3:03:02 PM

COVERSTORY

wereldwijde netwerk niet vergeten. Een ander groot voordeel is dat onze ervaring verder gaat dan alleen muziek. Wij kunnen bijvoorbeeld regelen dat niemand zich zorgen hoeft te maken over de administratieve kant en de focus op creëren gelegd kan worden.”

dan samen te onderzoeken hoe we verder kunnen werken. Op het moment dat dit lukt kunnen we het talent voorstellen aan een roster van ervaren producers die hier ook kind aan huis zijn. Zij weten stuk voor stuk wat wij doen en wie we zijn. Er is vertrouwen en dat zorgt dat de lijntjes veel korter worden. Een belangrijk onderdeel van mijn werk is contacten te onderhouden en overal nieuwe relaties op te bouwen. Dat doe ik op de manier hoe Cruise Control werkt. Met een open vizier en oprechte interesse. Wij geloven niet in een hard sell, maar veel meer in een organisch proces.” Kan je meer vertellen over de publishing-tak? “Eind 2019 zijn we hiermee begonnen en

onze eerste signing was de veelzijdige en gerenommeerde producer SRNO. Hij staat bekend om onder andere de hits ‘Marbella’, ‘Vakantie’, ‘Toute La Night’ en ‘Champagne Papi’. Daarnaast werkt hij zowel nationaal, als internationaal met grote artiesten. Gaandeweg hebben we meer veelbelovende producers gecontracteerd. Voor ons was het belangrijk dat iedere nieuwe aanwinst een andere sound heeft. Publishing is op papier heel anders dan waar Cruise Control Studios groot mee is geworden. Er is echter een grote overeenkomst en dat is de creatieve lijn. Ik denk dat al onze takken interessant zijn omdat we het proces van alle kanten begrijpen. Daarnaast zijn hier vijf studio’s die te gebruiken zijn en laten we ons

Hoe kijken jullie naar de toekomst? “Onze ambities zijn talrijk. Talentont wikkeling en publishing zijn daarin voor de nabije toekomst het meest leidend. Het is overigens niet zo dat we volgend jaar een gigantisch roster willen hebben. Het is ons doel de aangesloten talenten nog meer een voet tussen de deur te laten zetten van de industrie en hen op die manier te helpen met de volgende stappen. Door de jaren heen hebben we een goede naam en relaties opgebouwd met nationale en internationale artiesten. Voor 2024 willen we dat doorzetten. Misschien wel door iets assertiever de markt op te gaan. Zo is het plan om volgend jaar ook writingcamps in het buitenland op te zetten. Dit alles moet ervoor zorgen dat het hele bedrijf nog beter wordt en de groei, op een organische manier, alleen maar toeneemt. Cruise Control is klaar voor de toekomst en we gaan door met waar we goed in zijn. Vol creativiteit en met focus op community en samenwerking.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_CruiseControl.indd 13

12/8/2023 3:03:19 PM

STAKEHOLDERS BLIKKEN TERUG

‘Een positief maar onvoorspelbaar jaar’ Ook 2023 was weer een bijzonder jaar in de Nederlandse entertainmentwereld. Hoewel het fysieke product nog meer dan ooit onder druk kwam te staan door de digitale opmars, zijn er nog genoeg kansen voor wie slim en creatief onderneemt. EB keek samen met zes stakeholders terug op het afgelopen jaar. DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

Jan Pieter Ellerbroek en Bjorn de Bruin PBM Express “De markt bestond het afgelopen jaar uit plussen en minnen. We zagen een groei in popculture-producten omdat grote kanalen beginnen te ontdekken welke voordelen dit met zich meebrengt. Aan de andere kant is de markt voor high-end-producten een stukje minder geworden. Gedurende corona is dat segment ontploft en in 2023 was er een normalisering. PBM Express heeft zich afgelopen jaar als organisatie enorm versterkt. Dat heeft er onder andere in geresulteerd dat het aantal nieuwe klanten is toegenomen en keyaccounts zijn gegroeid. Ook hebben we stappen gemaakt in data. Voor zowel onze klanten als voor onszelf. Hierdoor is er beter zicht op wat er nu gebeurt en wat er straks kan gaan gebeuren. Een product stak er in 2023 bovenuit en dat was de Funko van Max Verstappen. Deze was niet aan te slepen bij zowel de bestaande als nieuwe klanten. Voor volgend jaar blijf je de effecten van de maandenlange Hollywood-staking opnieuw merken. Alles aan film- en tvcontent is vertraagd. Daar staat tegenover dat er producten zijn die enorm populair geworden zijn. Ik heb het over anime. Dat was altijd een niche, maar op beurzen kon je daar niet meer omheen. In 2024 verwacht ik dat dit segment alleen nog meer verder gaat groeien.”

'Een product stak er in 2023 bovenuit: de Funko van Max Verstappen' 14

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_Belronde_deel_1.indd 14

Esther Lutgendorff Velvet Amsterdam “2023 was retailtechnisch een uitstekend jaar. Ook omdat dit het eerste volle jaar was zonder corona-maatregelen. Daarnaast heeft de medeoprichter van Velvet Amsterdam, Merel Parlevliet, afscheid genomen. Er staat dus weer één kapitein op het schip. 2023 was ook het jaar dat we actief in de K-Pop sprongen. Dat deden we in het verleden ook al een beetje, maar in de loop van 2023 was de vraag te groot om te negeren. Dat heeft ons geen windeieren gelegd en ondertussen is het genre een belangrijk onderdeel van de omzet. Daarnaast zorgt het ervoor dat er veel jongeren de winkel inkomen. Die kwamen vooral voor K-Pop en Taylor. Door dat succes gingen cd’s erg goed en blijft vinyl ook scoren. Of er stijging is? In de prijs zeker weten. Maar zonder gekheid, vinyl bleef ook dit jaar goed doorlopen. Voor het komende jaar hoop ik dat die jongeren blijven komen en nieuwe genres en producten ontdekken. En dat er meer Nederlandse hiphop uitgebracht moet worden op cd en vinyl. De jongere klant wil dat.”

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 3:03:06 PM

BELRONDE

Celvin de Bie head of marketing Intertoys “Het was een positief, maar ook onvoorspelbaar jaar. Maatschappelijk is er veel gebeurd en dat zie je terug in de winkelstraten. Het begon met de energieprijzen en tegenwoordig gaat het over inflatie en invloeden van buitenaf. Dat alles zorgde voor verrassingen en uitdagingen. Desondanks kijken we terug op en positief en succesvol 2023. LEGO was niet alleen voor Intertoys maar voor de hele speelgoedmarkt een belangrijke aanjager. Daarnaast bleef het segment Kidults uitstekende resultaten neerzetten. De strategie om ons winkelnetwerk te innoveren bleek ook een juiste te zijn. Zo openden we in Rotterdam, Hilversum en Eindhoven grote winkels. Afgelopen jaar zag je dat de groep die fysieke games koopt wel iets kleiner werd. Daar staat tegenover dat de bredere beschikbaarheid van de PlayStation5-console een positief effect had. Ook niet onbelangrijk, als speelgoedwinkel zijn we goed in de catalogus van Nintendo en daar bleef de interesse onveranderd hoog. Dat kwam vooral door de nieuwe Zelda en bijvoorbeeld Mario Wonder. De geruchten gaan dat volgend jaar de Britse keten HMV naar Nederland komt. Dat soort bewegingen zorgen voor een positief versterkend effect. Vooral als het gaat om een betrouwbare aanbieder die erbij komt. Dat zorgt ervoor dat de markt groter wordt en een nog breder publiek aangesproken kan worden.”

Tim Kuik

Adrie van den Berk

directeur BREIN

oprichter Berk Music

“Wij zien dat er in het algemeen groeiende aandacht is van de overheid voor handhaving tegen misstanden online. Dat komt natuurlijk door de maatschappelijke schade door uitwassen op social media. Van neutrale tussenpersonen wordt verwacht dat die daar hun verantwoordelijkheid in nemen. Daar geeft ook de rechtspraak van BREIN richting aan. Wat grootschalige inbreuk betreft zagen we van de FIOD en OM hun grootste strafrechtelijk ingrijpen ooit tegen een illegaal IPTVnetwerk naar aanleiding van aangifte door BREIN. Verder hebben we weer nieuwe blokkeringen voor elkaar kunnen krijgen via accessproviders en Google voor toegang tot internationale illegale sites. Dat wordt steeds verder uitgebreid. Steeds meer illegale private torrent trackers en usenet communities liggen op hun gat. De Hoge Raad bepaalde in een zaak uit 2011 weliswaar dat een usenet provider toentertijd geen inbreuk maakte maar die moet wel een effectief ‘notice and take down’ beleid hebben en aanvullende maatregelen nemen tegen illegaal aanbod.”

"We hebben dit jaar weer een topjaar gehad. We hebben veel goede platen uitgebracht en veel oudere platen hebben dit jaar een opleving gehad, zoals ‘Kali’ van Django Wagner. De Nederlandse muziek heeft dit jaar weer een goede boost gekregen. Ook platen die tijdens de coronaperiode zijn uitgebracht, beleven nu hun piek 1 à 2 jaar later. Ik denk dat de opleving van het uitgaansleven een van de redenen is dat het weer zo goed gaat. Komend jaar gaan we gewoon weer door zoals altijd. Monique Smit, Jeffrey Heesen & Brace en Danny Froger hebben bijvoorbeeld een succesvol jaar achter de rug, en dat belooft volgend jaar nog beter te worden. Kijkend naar de cijfers doen we het ook goed; er zit namelijk nog steeds een stijgende lijn in. We zijn al volop bezig met het regelen van de boekingen voor komend jaar en de agenda's zitten nu al bijna vol. Geweldig!"

'Steeds meer illegale private torrent trackers en usenet communities liggen op hun gat' Esther Vollebregt Record Store Day

“Zowel de Nederlandse platenwinkels als Record Store Day kunnen terugkijken op een topjaar. We organiseerden de 14de editie van RSD en dat was gelijk de meest succesvolle in onze geschiedenis. Een mooi compliment dat we na bijna anderhalf decennium nog steeds relevant zijn. Alles viel dit jaar op zijn plaats. Met Froukje hadden we een populaire en bijzondere ambassadeur te pakken. Ik was op de dag in Rotterdam waar Froukje bij Platenboef de RSD-single signeerde. Het was daar zo druk! Wat ook mee heeft geholpen in het succes zijn de releases. Veel van die releases waren speciaal op jongeren gericht. Persoonlijk vond ik het erg leuk dat we dit jaar ons eigen label RSD Records hebben gelanceerd. De eerste single van Gladde Palling was gelijk uitverkocht. Voor 2024 staan er drie releases gepland.”

'Een mooi compliment dat we na bijna anderhalf decennium nog steeds relevant zijn' WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_Belronde_deel_1.indd 15

12/8/2023 3:03:14 PM

TRIPLE P ENTERTAINMENT

Pauline Verhoeven over 15 jaar TripleP Entertainment Triple P Entertainment bestaat dit jaar 15 jaar en in die tijd heeft het zich bewezen als een toonaangevend pr-bureau op entertainmentgebied. Door de jaren heen evolueerde het mee met de veranderingen in het medialandschap. Eigenaar Pauline Verhoeven: “We zijn trots op traditionele aandacht, maar organiseren ook zelf pr-evenementen met influencers, zoals het daverende succes Dutch Reality Awards.” DOOR: JEROEN VAN TRIERUM & ARNOLD LE FÈBRE

e afgelopen jaren is de wereld van pr gigantisch veranderd. Hoewel de focus meer op online is komen te liggen, blijft ook het fysieke deel (kranten, magazines) nog altijd belangrijk. Een uitdaging die Pauline Verhoeven en het team van Triple P Entertainment dagelijks oppakken. Het bedrijf, dat dit jaar zijn 15-jarige jubileum viert, staat binnen de branche bekend om zijn positieve benadering, het energieke team

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_TripleP.indd 16

en de ‘natuurlijk regelen we dat!’-instelling. “Ik heb het leukste werk van de wereld.” vertelt Pauline Verhoeven lachend. “Nog steeds ben ik iedere dag trots als we iets bijzonders voor elkaar hebben gekregen voor een project en de klant verrast hebben. Of het nu gaat om aandacht op tv, in de krant, online of waar dan ook. Alle producten en klanten voor wie wij werken zijn uniek, waardoor je steeds uitgedaagd wordt om iets

‘Uiteindelijk ben je als pr-bureau altijd achter de schermen actief en dat is prima. Onze projecten verdienen het applaus’

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 3:11:59 PM

INTERVIEW

seerd in Beeld & Geluid. Het was een gigantisch succes. Zowel op de avond zelf als in de media. Op de rode loper stond het vol cameraploegen, fotografen en journalisten en in televisieprogramma’s zoals Beau, Boulevard en Shownieuws werd uitgebreid aandacht besteed aan de Dutch Reality Awards. We zijn nog aan het bijkomen van alle positieve reacties, maar denken inmiddels ook al aan de editie voor 2024. Deze moet nog groter en spectaculairder worden.”

Relaties

nieuws te verzinnen. Dat houdt het werk leuk en interessant.”

Oude en nieuwe media naast elkaar Om relevant te blijven als pr-bureau moet je meebewegen met de industrie, vertelt Verhoeven. “Het is een feit dat de traditionele - lees: fysieke media - steeds minder aandacht besteden aan films en games. Dat is niet vreemd, aangezien het consumentengedrag, met name dat van jongeren, de laatste jaren enorm veranderd is. Jongeren halen hun informatie inmiddels veelal online. De rol van influencers en platformen als TikTok en Instagram zijn hierdoor alsmaar groter geworden. Natuurlijk moet je daar dus op inzetten, maar het is te makkelijk om de traditionele media weg te zetten als niet relevant. Dan snij je jezelf in de vingers want zij zijn, zeker voor bepaalde opdrachtgevers, nog steeds heel interessant. Ik ben er zeker van dat bijvoorbeeld een groot interview in een krant voor een arthouse-productie van Gusto ervoor zorgt dat meer mensen die film gaan zien. De kans is groot dat de potentiële bezoekers van die film weinig of geen gebruik maken van socials, maar wel iedere dag de krant lezen.” Uiteindelijk heeft een goede en geslaagde pr-campagne te maken met het kennen van de doelgroep, inspelen op hun behoeftes en weten hoe je die doelgroep moet bereiken, benadrukt Verhoeven. Het constant opzoeken van nieuwe markten,

uitdagingen en kansen zorgde ervoor dat Triple P Entertainment altijd op het vizier van klanten en de media is blijven staan. “Het medialandschap is groot en we vinden voor ieder project de juiste pr door constant interessante invalshoeken te creëren. Of dat nu voor een grote publieksfilm van Universal Pictures is of voor een gespecialiseerde game van Nacon. Natuurlijk kun je niet achterblijven met sociale media, maar je zag de afgelopen jaren al dat de hype om ‘iets’ met socials te doen en een influencer tegen betaling in te schakelen minder is geworden. De ‘hijgerigheid’ om snel te scoren zal alleen nog maar verder afnemen.”

Dutch Reality Awards Verhoeven is overigens niet bang om buiten de bekende paden te treden. Zo was Triple P Entertainment dit jaar samen met Jaco Peeringa de drijvende kracht achter een nieuwe awardshow: de Dutch Reality Awards. “We kregen steeds vaker te horen dat het genre reality-tv nooit de aandacht krijgt die het verdient. Dat is vreemd, vooral als je weet dat dit genre heel goed wordt bekeken op de bekende streamingkanalen. Ondanks dat blijft reality-tv voor televisiemedia en bijvoorbeeld de Televizierring een ondergeschoven kindje. Zo is het idee ontstaan om een aparte prijs voor het genre in het leven te roepen. We hebben een website gebouwd waar de consument kon stemmen in verschillende categorieën, een logo ontworpen en de uitreiking georgani-

In de afgelopen 15 jaar zag Verhoeven de wereld en haar vak veranderen, maar een ding bleef volgens haar hetzelfde. “Toen ik jaren geleden de pr instapte was het vak en het medialandschap compleet anders. Ik noem niet alleen de media, maar ook de werkwijze, tools en laten we de vele mogelijkheden niet vergeten. Toch is één ding hetzelfde gebleven. Het menselijke en persoonlijke contact. Uiteindelijk draait het om persoonlijke, goede contacten en hoe snel je de juiste weg kunt vinden bij een bepaald medium. Of het nu gaat om radio, televisie, een krant of een influencer. Daarbij is je eigen netwerk goud waard. Vanaf het begin hebben we altijd ingezet in het opbouwen van een goede verstandhouding met de media. Hoe je dat doet? Eigenlijk is dat heel simpel. Op een eerlijke manier werken en je afspraken nakomen.”

Applaus Op moment van het interview zit Verhoeven midden in de verhuizing naar het nieuwe Triple P Entertainment-pand in Bussum. “We groeiden uit onze jas en na 15 jaar was het tijd voor iets nieuws. De nieuwe plek heeft veel voordelen en geen trappen”, zegt Verhoeven met een knipoog. “Waarom dat zo fijn is? Je moest eens weten hoeveel pakketjes, met name voor influencers, we dagelijks naar de post brengen. De afgelopen 15 jaar hebben we die trappen flink wat open afgelopen. Dat hoeft niet meer want onze nieuwe stek is gelijkvloers.” Wordt het 15-jarig jubileum nog gevierd? “Weet je wat het is? We hebben het enorm druk met allerlei leuke projecten. Er is amper tijd om stil te staan bij het jubileum. Bovendien vier ik veel liever het succes van onze projecten en klanten, dan dat ik een feestje voor onszelf zou geven. Uiteindelijk ben je als prbureau altijd achter de schermen actief en dat is prima. Onze projecten verdienen het applaus.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_TripleP.indd 17

12/8/2023 3:12:05 PM

THE CHORUS

Nieuw platform ondersteunt muziek start-ups The Chorus is een nieuw platform bedoeld om start-ups in de muziekbusiness te ondersteunen. Het platforms is een idee van oud-Paylogic eigenaar Jan Willem van der meer en werd gepresenteerd tijdens ADE. Muziek start-ups die worden geselecteerd krijgen een jaar lang ondersteuning en mentorschap. Acht oprichters zijn geselecteerd uit zo’n 500 startende bedrijven en Entertainment Business sprak er drie. DOOR: CAS SPIERTZ

RoEx

Mixen en masteren is een kostbaar proces en kost veel tijd. David Ronan startte daarom met RoEx, een bedrijf dat online mixing en mastering aanbiedt. “Je kunt je tracks of stems uploaden naar het platform en voor een kleine prijs krijg je een gemixte en als je wilt gemasterde track terug,” legt Ronan uit. “Dit allemaal binnen enkele minuten in plaatst van de uren of dagen die het via de traditionele weg kost. De software is met name bedoeld voor creatieve mensen die niet bijzonder geïnteresseerd zijn in de complexiteiten van het mixen en masteren.” Ronan werd geïnspireerd door zijn academische mentor, Prof. Josh Reiss van het

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_Fintech.indd 18

bedrijf LANDR (AI Mastering). “Tijdens mijn studie ontdekte ik dat audiomixing uit twee componenten bestaat: het corrigerende aspect en het creatieve aspect. Het corrigerende gedeelte hebben we nu kunnen automatiseren met behulp van AI, waardoor er meer tijd beschikbaar is voor het creatieve proces.” Naast Automix biedt het platform ook Mix Check Studio aan. “Deze gratis te gebruiken tool analyseert door middel van AI je mix en geeft bruikbare feedback aan de artiest hoe deze verbeterd kan worden.” Ronan heeft volop plannen voor de toekomst. “We zijn nu bezig met een tool die

met als doel een “Style Transfer”. Hierbij kun je aangeven dat een track bijvoorbeeld moet klinken alsof deze is geproduceerd door de producer van Jay-Z.” De tool wordt ontwikkeld in samenwerking met onder andere Rich Keller, een audio engineer die zeven keer genomineerd is voor een Grammy. “Daarnaast zijn we bezig met Spatial Audio waarbij het lijkt alsof het geluid van alle kanten om je heen komt, Realtime Mixing voor live-optredens, en Mix Revive, een tool om opnames te verbeteren. Verder zijn we nog in gesprek met verschillende labels en producers voor het verder ontwikkelen van de software.”

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 3:19:47 PM

ACHTERGROND

Collabhouse

Collabhouse is een nieuw muziekmarketing platform dat artiesten en content creators verbindt via muziekpromotie, synchronisatielicenties en distributie. “Als artiest kun je op het platform nieuwe inkomstenstromen ontdekken door middel van sync licensing, en je kunt je fanbase uitbreiden via influencer marketing,” legt Chief Marketing Officer Andy Berendsen uit. Eelko van Kooten, oprichter van Spinnin' Records, is de grondlegger van Collabhouse. Hij zag een gat tussen de markt en independent artiesten vertelt Berendsen: “De artiest die niet direct

Sonomo

Het in Amsterdam gevestigde muziekrechtentradingplatform Sonomo.com wil de handel in auteursrechten democratiseren en het voor iedereen mogelijk maken om te investeren in muziek. Platenmaatschappijen en artiesten kunnen Sonomo gebruiken om hun muziekrechten of een deel daarvan te verkopen. Klanten van het platform kunnen investeren in individuele nummers of collecties van nummers (genaamd Baskets). Elke maand ontvangen klanten een gedeelte van de royalty's die zijn gegenereerd door de nummers waarin ze hebben geïnvesteerd. Het platform werd in 2021 opgericht door Faris Zaher en Sameh Alfar. “We waren op zoek naar investeringsmogelijkheden in alternatieve vermogensbestanddelen. Uiteindelijk hebben we de keuze gemaakt om een platform te ontwikkelen waar iedereen de mogelijkheid heeft om te handelen in muziekrechten,” legt Zaher uit. De keuze voor muziekrechten kwam tot stand door twee dingen. De constante stroom aan inkomsten vanuit royalties en de bekendheid/vertrouwdheid van muziek bij de consument. Daarnaast zijn er wereldwijd

bij een label is aangesloten, kan nu via ons platform extra geld verdienen en laagdrempelig toegang krijgen tot content creators.” Het platform omvat diverse onderdelen, waaronder de 'Music Library', 'Collab Market', 'Music Distribution' en een 'NFT Market'. De focust ligt nu voornamelijk op de eerste twee. De Music Library van Collabhouse biedt contentmakers directe toegang tot vooraf gecureerde, kwalitatieve muziek van een breed scala aan artiesten of producers. “Als artiest of producer kun je jouw muziek uploaden naar de library. Die kun je dan ter licentiering aanbieden aan bijvoorbeeld

merken, video editors, gamedevelopers of podcastmakers,” vertelt Berendsen. De artiest of producer bepaalt de tarieven en voorwaarden van de licentie. “Waar het nummer precies voor gebruikt mag worden en voor welke prijs of het tijdsbestek van de licentieovereenkomst bepaalt de artiest of producer allemaal zelf.” De Collab Market is een marktplaats waarbij artiesten of producers kunnen samenwerken met content creators om hun track te promoten op onder andere TikTok, YouTube en Instagram. “We brengen de muziekindustrie samen met de creator economy. Dit opent deuren naar nieuwe fanbases en biedt kansen om door te breken in de muziekwereld.” Als artiest kun je een content creator betalen zodat jouw muziek gebruikt wordt in een video of post. Berendsen benadrukt de ambitie van Collabhouse als bedrijf. “We hebben nu 60 duizend gebruikers en een van onze doelen is om in Q2 volgend jaar meer dan 100 duizend gebruikers te hebben. Als dat lukt zijn we erg tevreden. Daarnaast zijn we druk bezig met het ontwikkelen van nieuwe features voor het platform. We streven ernaar om een actieve community creëren en samen met die community het platform door te ontwikkelen.”

veel ondergefinancierde artiesten. “Bijna iedereen luistert muziek en de gemiddelde persoon weet eerder wanneer het nieuwe album uitkomt van zijn favoriete muzikant dan wanneer de kwartaalcijfers van Tesla worden gepubliceerd. Muziek is iets bekends en vertrouwd. Met Sonomo kun je nu investeren in de muziek waar jij achter staat.”

het leidende platform voor de uitwisseling van muziekrechten. “De allereerste aandelenbeurs ter wereld was in Amsterdam. Wij willen werelds eerste financiële uitwisselingsbeurs te worden voor muziekrechten. Natuurlijk ook in Amsterdam.” ◾

Het platform had vorig jaar een gemiddeld rendement van 27%. “We kunnen zulk hoog rendement behalen door ook de meer risicovolle assets aan te bieden.” Voor mensen die minder risico willen nemen heeft het platform ook iets bedacht. “Je kunt ook investeren in de Baskets, bundelingen van vaak minder bekende nummers. Deze nummers hebben vaak een hoge volatiliteit, maar door ze bij elkaar te brengen, creëer je diversificatie, kun je het risico minimaliseren en zorgen voor stabielere rendementen.” Het streven voor de toekomst is om het platform te ontwikkelen tot WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_Fintech.indd 19

12/8/2023 3:19:52 PM

TIKTOK

TikTok jaagt muziektrends aan In een relatief korte tijd is TikTok uitgegroeid tot een belangrijk onderdeel van de muziekindustrie. Entertainment Business sprak met Thomas Cerha, Head of Music Operations, Frankrijk en Benelux bij TikTok. “Wij luisteren, delen informatie en willen voor labels en artiesten een open boek zijn’. DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

TikTok werd in 2018 gelanceerd, was muziek gelijk een belangrijke pijler? Thomas Cerha: “Vanaf het begin zat muziek in de DNA van TikTok. Er waren veel artiesten die doorbraken dankzij een filmpje op TikTok. Ik noem bijvoorbeeld de Britse Blanco Brown. Het bijzondere was dat er al snel community’s ontstonden rondom artiesten en liedjes. Wat we de afgelopen twee jaar zagen, was dat fans TikTok steeds vaker gebruiken als een manier om nieuwe muziek en artiesten te ontdekken. We zagen dat de impact daarvan ook doorgaat buiten de app. Kijk maar naar de muziekhitlijsten en die van trends op TikTok. Daar zie je heel veel dezelfde zaken. Dat helpt nieuwe en gevestigde namen. Het maakt de community namelijk niets uit of een liedje nieuw of juist oud is. Iedere week is er een nieuw succesverhaal.” 20

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_TikTok.indd 20

THOMAS CERHA

Kun je daar een voorbeeld van geven? “Dit jaar komt een van de grootste Nederlandse en wereldwijde TikTok-trends van de Franse artiest Jain met het nummer

Makeba. Deze track werd in 2017 voor de eerste keer uitgebracht, maar is dit jaar nagenoeg overal een virale hit. TikTok speelde een belangrijke rol in dit succes en creëerde zo een tweede leven voor Makeba. Jain heeft er hierdoor nieuwe fans en mogelijkheden bijgekregen. Virale hits zorgen daarnaast voor meer interesse in de artiest en dus meer verkoop of engagement bij de muziek en bijvoorbeeld concerttickets en merchandise. Daarnaast zie je steeds vaker dat artiesten de app ook gebruiken om andere zaken waar ze mee bezig zijn onder de aandacht van de community te brengen.” Speelde de corona-periode hierbij een rol? “Die periode wordt inderdaad vaak genoemd als het moment waarop TikTok heel populair werd. Wij zijn ervan overtuigd dat

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 3:18:27 PM

ACHTERGROND

'Onze rol is op dit moment om de community nieuwe muziek laten ontdekken' dit ook zonder de pandemie gebeurd zou zijn. Je merkte bijvoorbeeld in 2019 al dat muziek en TikTok perfect op elkaar aansloten. Artiesten wisten ons te vinden en fans gingen op een compleet nieuwe manier om met muziek. Door de coronaperiode is dat zeker in een stroomversnelling geraakt. En dat ging sneller dan iemand had kunnen verwachten. Tegenwoordig is de interesse in TikTok nog groter geworden. We zagen dat bijvoorbeeld bij de recente editie van Amsterdam Dance Event. Onze stand had een constante rij en veel artiesten en labels waren nieuwsgierig naar de mogelijkheden van ons platform.” Bij TikTok denken nog steeds veel mensen aan grappige filmpjes en jonge gebruikers. Hoe haal je dat vooroordeel weg? “Iedereen die vijf minuten op TikTok doorbrengt ziet dat er heel veel genres, smaken en mogelijkheden zijn. Dit is een plek waar je eindeloos video’s kunt bekijken die aansluiten op je persoonlijke smaak. In Nederland alleen doen dat al 5,7 miljoen mensen van 13 jaar en ouder. Als ik dit soort feedback ontvang dan ben ik daar juist blij mee. Het laat immers zien dat er nog heel veel groeipotentie is. Dat is bijzonder omdat TikTok nu al gigantisch bereik heeft. Een paar jaar geleden zag je openbaarvervoerreizigers tijdens de rit vaak een boek of een tijdschrift lezen. Nu zit een groot deel video’s te kijken op TikTok. Wij hebben voor muziek een nieuw ecosysteem neergezet met kansen op aller-

lei vlakken. Tegenwoordig is popculture een spiegel waarin je alles kunt zien wat in de wereld gebeurt. Ik weet zeker dat TikTok in het midden van die spiegel staat en alle trends aanjaagt.” Wat is jullie boodschap richting de industrie? “De boodschap is dat we luisteren. Dat is de enige manier om erachter te komen wat de industrie nodig heeft. Dat doen we bijvoorbeeld op branche-evenementen als ADE. We hebben daar panels georganiseerd en zijn daarna het gesprek aangegaan met iedereen die dat wilde. Naast luisteren is het logisch dat we de informatie delen die we hebben. TikTok wil voor artiesten en labels een open boek zijn. Dat gebeurt overigens het liefste met een persoonlijk contact. Wij denken dat dit de manier is hoe je vertrouwen krijgt en goede relaties opbouwt. Tegen de professionals die nog niet op TikTok zitten, zeg ik: probeer het eens en ontdek wat er allemaal mogelijk is en welke belangrijke rol de community speelt.” Welke rol gaat TikTok spelen in de toekomst van de muziekbranche? “Onze rol is op dit moment om de community nieuwe muziek laten ontdekken. De video’s duren op TikTok niet langer dan 60 seconden dus we zijn geen streamingplatform. Aan de andere kant zien we dagelijks de impact van onze app op muziek. Een belangrijke ambitie van TikTok is te blijven doen

'TikTok wil voor artiesten en labels een open boek zijn'

wat we al jaren deden: het ondersteunen van artiesten en labels. Daarnaast is het ook onze taak om voor beginnende artiesten een platform te blijven waar ze terecht kunnen met hun muziek. Een andere belangrijke ambitie is om de grens tussen lokaal en wereldwijd nog verder te laten vervagen. Fans en artiesten zijn overal en de muziek moet dan ook overal beschikbaar zijn. Het is overigens grappig dat we onszelf iedere dag ook afvragen hoe onze toekomst eruitziet en welke rol TikTok daar in gaat spelen. We hebben een geweldige app; hoe kunnen we die inzetten om artiesten in iedere fase van hun carrière te ondersteunen? Iedereen realiseert dat dit een flinke uitdaging is, maar het is er een die we graag aangaan.” Naast het succes zijn er ook veel kritische geluiden over bijvoorbeeld privacy. Hoe gaan jullie daarmee om en hoe is de situatie in Nederland? “We hebben hard gewerkt om mensen te informeren over onze app, gebruikers tools te geven om een persoonlijke en veilige ervaring te bieden en misvattingen over TikTok weg te nemen. In de VS werken we bijvoorbeeld samen met een derde partij, Oracle, die onder andere de code van onze app controleert. In Europa nemen we ook extra stappen: als het gaat om de bescherming van de gegevens van onze gebruikers door deze fysiek onder te brengen in Europese datacenters. Dat zijn stappen die geen van de andere platformen zetten. Ondertussen zijn we voortdurend bezig met het verbeteren van de ervaring, de veiligheid en het welzijn van onze gebruikers door te praten met en te luisteren naar een grote verscheidenheid aan organisaties en mensen.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_TikTok.indd 21

12/8/2023 3:18:34 PM

ANNIE M.G. SCHMIDTPRIJS

Winnaars van de Annie M.G. Schmidtprijs 2022 – Flip Noorman met Ze Weten Wie Je Bent 2021 – Peer Wittenbols, Arend Niks, Andreas Suntrop, Joost Spijkers met Welkom Thuis 2020 – Yentl Schieman en Christine de Boer met Het is begonnen 2019 – Alex Klaasen, Jurrian van Dongen en Peter van de Witte met Gewoon opnieuw

Uitreiking Annie M.G. Schmidtprijs in De Kleine Komedie Voor het eerst in de geschiedenis van het Amsterdams Kleinkunst Festival vindt de uitreiking van de Annie M.G. Schmidtprijs plaats in De Kleine Komedie.

Buste en geldprijs De Annie M.G. Schmidtprijs, een gezamenlijk initiatief van het Amsterdams Kleinkunst Festival en Buma Cultuur, wordt al sinds 1992 uitgereikt aan de tekstschrijver, componist en uitvoerend artiest van het beste Nederlandstalige theaterlied van het jaar. De prijs bestaat uit een bronzen buste van Annie M.G. Schmidt, ontworpen door kunstenaar Frank Rosen, en een DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_AnnieMG.indd 22

Nederkoorn met Die geur 2017 – Wende Snijders met Voor alles 2016 – Kiki Schippers en Rolf Verbaant met Er spoelen mensen aan 2015 – Jan Rot met Stel dat het zou kunnen 2014 – Yentl Schieman en Christine de Boer met Ik heb een man gekend 2013 – Peer Wittenbols, Mike Roelofs en Gerard van Maasakkers met Mijn Kind 2012 – Jan Beuving, Nico Brandsen en Angela Groothuizen met Vinkeveen 2011 – Egbert Derix en Gerard van Maasakkers met Zomaar Onverwacht 2010 – Brigitte Kaandorp en Theo Nijland met Lente 2009 – Sara Kroos, Arthur Japin en Martijn Breebaart met Nachtkaravaan 2008 – Dorine Wiersma met Stoute Heleen 2007 – Wende Snijders met De wereld beweegt 2006 – Daniël Lohues met Annelie 2005 – Jeroen van Merwijk met Dat vinden jongens leuk 2004 – Freek de Jonge en Robert Jan Stips

p zondag 21 april presenteert het Amsterdams Kleinkunst Festival (AKF) in samenwerking met Buma Cultuur een feestelijk en publiek toegankelijk avondprogramma waarin de zes genomineerde artiesten hun lied live op het podium ten gehore zullen brengen. Na afloop reikt juryvoorzitter Jurrian van Dongen de prestigieuze prijs voor het beste theaterlied van 2023 uit aan de componist, tekstschrijver en uitvoerend artiest(en).

2018 – Jan Beuving, Tom Dicke en Patrick

cheque ter waarde van 3.500 euro. Over de keuze om de uitreiking niet alleen voor genodigden maar ook voor het grotere publiek te organiseren, zegt directeur van het AKF, Daniël van Veen, het volgende: "De beslissing om de Annie M.G. Schmidtprijs uitreiking dit jaar openbaar toegankelijk te maken in De Kleine Komedie is met name gebaseerd op de unieke en bijzondere inhoud van het programma; dat alle genomineerde artiesten hier samenkomen op één podium, om speciaal voor de Annie M.G. Schmidtprijs hun lied ten gehore te brengen, is heel speciaal te noemen. Het zijn live uitvoeringen van liedjes die anders misschien onontdekt zouden blijven. Bovendien komen de genomineerde liederen veelal uit programma’s die eerder in deze zaal in première gingen. Redenen genoeg om dit evenement voor een breder publiek open te stellen, de zaal van Theater Bellevue bleek hiervoor te klein." ◾

met Vergeet mij niet 2003 – Lenette van Dongen en Erik de Jong (Spinvis) met Voor ik vergeet 2002 – Jeroen Zijlstra met Durgerdam slaapt 2001 – Erik van Muiswinkel en Diederik van Vleuten met Tibetlied 2000 – Maarten van Roozendaal met Red mij niet 1999 – Alex Roeka met Noem ’t geen liefde 1998 – Kees Torn met Streepjescode 1997 – Jurrian van Dongen, Martin van Dijk, Jenny Arean en Lucretia van der Vloot met Halleluja, Amen 1996 – Jan Boerstoel, Marnix Busstra en Karin Bloemen met Geen kind meer 1995 – Theo Nijland en The Shooting Party met Kaal 1994 – Bram Vermeulen met Een doodgewone jongen 1992 – Jan Boerstoel, Martin van Dijk en Jenny Arean met Iemand moet het doen 1991 – Harrie Jekkers en Koos Meinderts met Terug bij af

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 3:20:26 PM

ACHTERGROND

‘Door AI is specifieke kennis van YouTube onmisbaar’ In de razendsnelle evolutie in de digitale muzieksector, van TikTok en YouTube Shorts, speelt Age Music, onderdeel van Age Media Group, een cruciale rol. Ze helpen artiesten, labels en uitgevers om het meeste uit YouTube te halen en bieden begeleiding in dit nieuwe, online tijdperk. Hun kernboodschap: "Zorg dat je voorbereid bent en weet wat je ermee wilt." DOOR: MARTIJN VET

og altijd laten te veel muziekmaatschappijen en rechthebbenden geld liggen als het om YouTube gaat. Met de audit quickscan maakt Age Music inzichtelijk hoeveel inkomsten muziekmaatschappijen zijn misgelopen aan rechten om dat vervolgens beter voor hen in te richten. Daarnaast helpt het bedrijf labels en artiesten door te laten zien wat ze via YouTube allemaal kunnen doen met hun catalogi. "Vaak kan het werk van een artiest geïntegreerd worden in succesvolle formats, wat automatisch leidt tot meer views, advertenties en inkomsten", vertelt Henri Lessing, medeoprichter en -eigenaar van Age Music. Waarom die focus op YouTube? "Het is de enige plek waar voor een artiest alles samenkomt: muziekvideo's, optredens, nieuwe releases en het bouwen van een community. Maar er zijn nog veel meer promotie- en exploitatiemogelijkheden buiten het artiestenkanaal om." Om succes te boeken op YouTube heb je specialistische kennis, expertise en software nodig, dat heeft Age in het afgelopen decennium ontwikkeld. "Daarom maakt het ons niet uit of je een bekende of nog onbekende artiest bent. Zolang we een specifieke niche kunnen bedienen, kun je een geïnteresseerde doelgroep aanspreken. Kers op de taart is dat je een loyale fanbase kunt opbouwen. Het is in feite je eigen tvstation.”

TikTok versus YouTube Shorts Er zijn doorlopend nieuwe trends en ontwikkelingen, waar je bovenop moet zitten. Korte videocontent is bijvoorbeeld razend populair, met name in combinatie met muziek. YouTube Shorts is daarbij een enorm succes. "Er zijn zelfs aardig wat TikTokkers die de focus hebben verlegd naar Shorts. Waarom? Omdat ze er veel meer geld mee kunnen verdienen. Het YouTube-algoritme geeft makers een vlie-

HENRI LESSING

gende start omdat gebruikers ook snel bij de langere video's terechtkomen, wat voor een vliegwieleffect zorgt waar het algoritme ook weer op reageert."

Komst van AI Het beheer van de rechten wordt daarbij alleen maar belangrijker. Naast de officiële releases, die meestal wel worden geclaimd, wordt de content nog in allerlei vormen aangeboden. Wat doe je als je stem in een video wordt gebruikt zonder dat je dat wilt? Henri Lessing: "Onze software brengt dat in kaart en stelt rechthebbenden in staat aan de knoppen te draaien." In het tijdperk van AI wordt het volgen van het gebruik en de verspreiding van je content steeds urgenter. "Er komt vroeg of laat regulering voor het gebruik van materiaal van artiesten bij het creëren van AIcontent. Daarom is het goed om dit in kaart te brengen. Je moet dan niet alleen kijken naar het beheer van rechten als het om distributie gaat. Benader het heel granulair: je wilt elementen als de stem van een artiest

of een specifieke baslijn kunnen herkennen en weten hoe je daar actie op onderneemt." Age Music heeft nieuwe software ontwikkeld die het beheer van rechten eenvoudiger maakt en ook deze onderdelen kan beheren. "We hebben nieuwe technologie om het gebruik van content te monitoren en daarmee precies te weten wat ermee gebeurt en dan ook te bepalen of je het vrijgeeft of dat je er een businessmodel achter hebt of dat je niet wilt dat het wordt gebruikt." ◾

Panel op ESNS met YouTube en Google Tijdens Eurosonic Noorderslag host Age Music hét YouTube-panel, met het thema diversiteit en inclusiviteit. Hoe kom je direct wereldwijd in contact met je doelgroep? Daarover wordt samen met YouTube gediscussieerd. Google gaat in op de vraag hoe je je content en kanaal merkvriendelijk maakt en R&B artists Rimon deelt haar ervaringen en visie op de (online) muziekwereld.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_AgeMusic.indd 23

12/8/2023 3:20:42 PM

HMV

HMV wil ook dominante speler in Europa worden In 1921 begon HMV als een grammofoonplatenfabrikant. Dik honderd jaar later is er veel veranderd en zet de Britse retailer een stap in Europa. Managing director Phill Halliday: “We hebben met de Europese expansie een lange termijnvisie.” DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

e Britse muziekretailer HMV kijkt terug op een roerige recente geschiedenis. Begin 2018 werden de winkels van de ondergang gered door ondernemer Doug Putman, eigenaar van de Canadese platenwinkelketen Sunrise Records. HMV was een paar jaar eerder overgenomen door investeringsmaatschappij Hilco, maar na een mislukte doorstart werd surseance van betaling aangevraagd. Wat de investeerder niet lukte kreeg Putman wel voor elkaar. Vijf jaar na de overname is HMV uitgegroeid tot een bekende en succesvolle retailer. Na weer een vaste waarde te zijn geworden in het Verenigd Koningrijk richt HMV nu het vizier op Europa. Op 23 november werd een nieuwe HMV-winkel geopend in het

Antwerpse Wijnegem winkelcentrum. Een eerste stap in een grotere Europese expansiestrategie én het eerste filiaal buiten Engeland en Ierland. De markt voor fysiek entertainmentproduct blijft een roerige, hoe gaat het met HMV? Phill Halliday: “Uitstekend. We hebben onlangs de iconische HMV in Londense Oxford Street heropend. Dit was de plek waar in 1921 onze eerste vestiging stond. Eerder dit jaar openden we een flagship store in Dublin. De Britse consument heeft HMV weer gevonden als het gaat om entertainment. Vorig jaar na kerst werd bekend dat 50 procent van alle verkochte platen in het Verenigd Koningrijk bij ons werden aan-

geschaft. Wij zijn nog steeds de plek voor fysiek product. En niet alleen op het gebied van vinyl. Zo zijn onze Britse winkels verantwoordelijk voor de verkoop van de helft van de complete catalogus van Taylor Swift.” Wat doet HMV meer naast de verkoop van platen en cd’s? “In onze winkels vind je alle soorten populaire popculture producten als films, graphic novels, boeken, platenspelers en headsets. Daarnaast doen we veel speciale acties en organiseren we events en concerten. Een goed voorbeeld daarvan is Record Week. Wij mogen niet meedoen met Record Store Day en hebben daarom, een jaar of vijf geleden, een eigen event rondom vinyl opgezet. Hier brengen we exclusieve speciale releases uit. In 2023 waren dat er geloof ik 45. Daarnaast programmeren we in Engeland zo’n 2,5 duizend instore optredens en is er zelfs een platenlabel. Onlangs hebben we daar de nieuwe plaat uitgebracht van Mamma Oh No: Mamasaurus.” Waarom zet HMV het vizier op Europa? “We kregen van een aantal leveranciers de vraag of we ooit van plan waren winkels in Europa te openen. De boodschap was: het totale entertainmentconcept dat HMV voert zou daar ook goed werken. Natuurlijk

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_HMV.indd 24

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 3:21:49 PM

INTERVIEW

'Wij zijn nog steeds de plek voor fysiek product. En niet alleen op het gebied van vinyl' hebben jullie MediaMarkt en Fnac, maar die zijn vooral specialist in andere productcategorieën. We zijn bij elkaar gaan zitten en de redenering was: we kunnen in Europa hetzelfde doen wat wij in het Verenigd Koningrijk doen. Het bijzondere bij HMV is dat we niet heel lang praten over wat mogelijk is. We onderzoeken het en doen het dan vaak. Zo ook met de Europese plannen. De volgende stap was om locaties te zoeken. Al snel kwamen we in België uit als perfecte plek om te startten.” Waarom stond Antwerpen hoog op de lijst? “Het zou voor de hand liggen om te beginnen in Parijs of Berlijn. We hebben echter gekozen voor een stad met een iets minder groot profiel. In plaats van een 20.000 m2 grote flagship store in het centrum van Antwerpen kozen we voor 300 m2 winkel in het drukbezochte Wijnegem winkelcentrum. Misschien niet zo spectaculair, maar op deze manier kunnen we een gezonde start garanderen en eventuele uitdagingen waar we tegenaan lopen snel oppakken en oplossen. Wat ook meehielp was het feit dat de Belgische cultuur veel lijkt op de onze. Dit is een goede eerste stap en er volgen er nog velen. We hebben met de Europese expansie een lange termijnvisie.”

PHILL HALLIDAY

Wat is de volgende Europese stap? “Ik denk dat we uiteindelijk in Europa net zoveel winkels krijgen als in het Verenigd Koningrijk. Je praat dan over 125 HMVvestigingen. De volgende vraag is natuurlijk hoe snel we dat gaan realiseren. Ik schat dat we dit voor elkaar hebben binnen een jaar of vijf à zes. Het plan is om volgend jaar nog een stuk of vijf stores te openen in België en daarna de overstap te maken naar Nederland en de rest van Europa.” Hoe ziet het assortiment van de Antwerpse winkel eruit? “We voeren meer dan 2500 verschillende lp’s, 3500 cd’s en een groot aanbod aan platenspelers en accessoires. Daarnaast kunnen fans bij ons terecht voor T-shirts, rugzakken en meer dan 3500 popculture merken als Funko, Marvel, DC en Star Wars. Uiteindelijk willen we de winkel zijn voor fans. En die zijn er in alle soorten en genres. De een houdt van jazz en de ander van Pokémon. Producten van beide vind je in onze winkels. Doordat Wijnegem een relatief kleinere winkel is, verkopen we er geen filmproduct, maar daar komt verandering in bij de opening van de volgende Europese winkels. Het plan is daarnaast om volgend jaar een Europese website te lanceren zodat we ook op dat vlak stappen kunnen zetten.”

Werken jullie met Nederlandse merchandiseleveranciers? “Voor merchandise werken we met lokale partijen als Hole in the Wall. Veel van de leveranciers waar we al een relatie mee hebben in Engeland zijn ook actief in Europa. Een aantal kleinere gaan we daar introduceren. Daarnaast geven we de store managers de vrijheid om lokale producten in te kopen. Voor Antwerpen is dat nu nog geen prioriteit. We moeten eerst kennis opbouwen en er zo voor zorgen dat de juiste producten in de winkel komen te staan.” Hoe kijk je naar de toekomst van fysieke entertainmentretail? “Er is bijna een evenwicht bereikt met de online arena. Dan heb ik het over fysieke pakjes die aan de deur worden afgeleverd tot streaming. We zien dat consumenten fans van iets worden en steeds vaker de ervaring van een stenen winkel willen. De wens naar fysiek product groeit weer en dat heeft te maken met de verzamelwaarde of beelden geluidskwaliteit. De toekomst voor entertainmentretail ziet er dan ook goed uit. We hebben de disruptieve jaren overleefd en met die kennis en ervaring kijken we nu vooruit.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_HMV.indd 25

12/8/2023 3:21:56 PM

EB202312_advertenties.indd 26

12/8/2023 2:30:46 PM

ACHTERGROND

Samenwerking Coast to Coast en VSN Coast to Coast Music Group werd midden september overgenomen door Dirk Meiners en Jeroen Visser, de eigenaren van VSN. Hoewel het muziekbedrijf autonoom blijft bestaan, gaat het een exclusieve distributieovereenkomst aan met de full servicegroothandelspartner. “De Coast to Coast-propositie wordt door deze bundeling van krachten nog interessanter.” DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

e interesse van de Nederlandse consument in fysiek entertainmentproduct is misschien afgenomen, maar de markt blijft interessant. Al moeten de kansen wel gegrepen worden. Het actief benaderen van de markt is iets dat VSN niet vreemd is. Zo sloot het afgelopen maanden een aantal bijzondere deals. Er werd onder meer een distributieovereenkomst met Sony Pictures aangegaan. Hiermee keerden de dvd- en Blu-ray-releases van het bedrijf terug op de Nederlandse en Belgische entertainmentmarkt. Daarnaast zette VSN een flinke stap om zijn activiteiten binnen de muziekmarkt uit te breiden en sloot het een exclusieve overeenkomst met de Coast to Coast Music Group. Het muziekbedrijf is weliswaar overgenomen door de VSN-eigenaren, maar blijft autonoom bestaan en opereren. VSN zal zorg gaan dragen voor de administratieve en logistieke dienstverlening van de producten uit de catalogus. Volgens Jeroen Visser is hiermee ook Coast to Coast een one-stop-shop partner voor zijn klanten geworden. “Door de catalogus van Coast to Coast aan te bieden, met daarbij de mogelijkheid om titels van alle andere muzieklabels uit de catalogus van VSN te bestellen, kan retail kiezen uit meer dan 300.000 producten.”

Omzetverdubbeling Visser vult aan dat het de ambitie is om de muziekomzet van Coast to Coast binnen twee jaar te verdubbelen. “Dat is zeker realistisch, aangezien we door de samenwerking met VSN ons marktbereik enorm hebben verbreed en hierdoor een nog interessantere partij zijn geworden voor labels en artiesten die de Benelux-markt willen bereiken. Door de bundeling van krachten bereiken we alle grote ketens en e-tailers en zijn we interessant als totaalleverancier

MARTIN DONKER EN JEROEN VISSER

voor de onafhankelijke platenwinkels.” Commercieel manager Martin Donker noemt daarnaast een ander doel. “Coast to Coast staat bekend als specialist in een aantal nichemarkten. We gaan de komende tijd onze catalogus echter flink verbreden en verjongen. Zo hebben we jonge bands als Handsome Poets en Navigate aan ons verbonden. Niet alleen voor vinyl-releases, maar ook voor cd waarvan de verkoopaantallen weer een stijgende lijn laten zien. Fysiek is hip. Je ziet dat jongeren voor beide dragers hun weg naar de speciaalzaak hebben gevonden. Die willen wij naar de winkels trekken met mooie releases en instore optredens van deze toffe bandjes.”

Nummer een De muziekambitie gaat overigens verder

dan de Nederlandse grenzen. Coast to Coast tekende onlangs een distributieovereenkomst met de Belgische zanger Christoff. Donker noemt het een goed voorbeeld van de verbreding en een schot in de roos. “We hadden met Christoff voor het eerst in de Coast to Coast geschiedenis een nummer 1 hit in de Belgische charts! Binnenkort brengen we een live-cd waarop Christoff covers van Will Tura zingt.” Volgens Visser is er sprake van een zwaankleef-aan-effect. “De markt is inmiddels bekend met de samenwerking en weet ons te vinden. Zo komen artiesten en labels steeds vaker over de vloer met de vraag kunnen we iets voor elkaar betekenen. Dat is natuurlijk fijn en vooral omdat je hierdoor ziet dat fysiek product weer op de radar staat en er genoeg mogelijkheden zijn.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_VSN.indd 27

12/8/2023 3:22:41 PM

KDMD BV Ebweg 6, 2991 LT Barendrecht +31 (0)180 890 376 info@kdmd.eu www.kdmd.nl

A BIG THANK YOU! Being a growing company in the games industry, KDMD could not be more thankful to our partners. Both the ones working in the supply chain and the ones who buy our wonderful products and services. We are proud of being your service partner for Nintendo Switch products. For printing, for assembly, for logistics and for all tasks and questions; no matter how big or small. Let’s switch to 2024 together!

Preferred Supplier

EB202312_advertenties.indd 28

Official Partner

Official Service Partner

12/8/2023 2:30:48 PM

ACHTERGROND

Hole in the Wall blijft grootmeester in licentieproducten Merchandise is het afgelopen jaar populairder dan ooit geworden. Of het nu gaat om posters, mokken, sleutelhangers of zelfs deurmatten, met de juiste licentie zijn dit interessante producten voor fysieke en online-retailers. Hole in the Wall ontwikkelde zich in een kwart eeuw tot een van de specialisten in deze markt. DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

et grootste voordeel voor retailers die merchandise verkopen? Marvin van Es, mede-eigenaar van Hole in the Wall, hoeft niet lang over het antwoord na te denken. “Je haalt een jongere doelgroep naar binnen die zeker nu moeilijk de fysieke winkel in te krijgen is.” In 2023 bestaat Hole in the Wall 25 jaar. Van Es werkt er sinds 2013 en zag in het afgelopen decennium de markt veranderen. “Je ziet dat alles veel sneller gaat en dat geldt vooral voor de hypes. Die volgen elkaar in sneltreinvaart op en daar moet je als bedrijf op inspelen. Het is dus logisch dat je als groothandel veel sneller kunt beginnen als je merkt dat ereen hype aan de horizon verschijnt. Dit doen we door veel productieprocessen dichterbij huis te halen. Voorheen werden we voornamelijk vanuit China beleverd, nu hebben we de productie lokaal opgezet. Hierdoor kunnen we bijvoorbeeld snel onze mokken op maat produceren en is het bij posters zelfs

mogelijk om deze na het ontwerp binnen 48 uur te drukken en richting de klanten te sturen. Hierdoor konden we snel schakelen met hypes als Pokémon, Barbie en recent het nieuwe Stones-album.”

Specialist Hole in the Wall is grootmeester als het gaat om licentieproducten. Het bedrijf voert er ongeveer 8000 en daaronder vallen bekende merken als PlayStation, Nintendo, Netflix, Rolling Stones, Marvel en DC, maar ook lokale licenties zoals Liefde is..., Buurman & Buurman en sinds kort de Kleine Astronaut. Naast merchandise als sleutelhangers, bekers, buttons, rugzakken en wanddecoratie zet het ook een uitgebreid stationary-assortiment in de markt. Hiervoor werkt Hole in the Wall sinds 2008 samen met Pyramid International, tevens een strategische aandeelhouder in Hole in the Wall. Volgens van Es is het assortiment groot maar is het een

MARVIN VAN ES

bewuste keuze om ‘niet alles aan te bieden’. “We zijn specialist binnen de productgroepen die we nu voeren. Home deco, stationary en pick-up merchandise, artikelen tot 30 euro. Je ziet dat de merchandise- en licentiemarkt steeds interessanter wordt voor winkels die graag een jonger publiek over de vloer krijgen en willen dat die bij iedere hype terugkomen. ”

Publiekstrekker Merchandise is en blijft, mits op de juiste manier ingezet, een publiekstrekker. Hole in the Wall werkt daarom nauw met winkeliers samen om met elkaar het beste rendement uit de productgroepen te halen. Van Es geeft een voorbeeld. “We waren recent de merchandiseleverancier voor de Concerto en Universal Music-pop-up store van de Rolling Stones-tentoonstelling in Groningen. Daar is een mooi Stonesassortiment neergezet en dit hebben we door kunnen trekken naar de andere winkels van de Plato-groep.” Het bedrijf is ook in België actief. Onlangs opende het Britse HMV in Antwerpen een Europese winkel. “Hole in the Wall is daar een van de grote merchandise leveranciers. Daarnaast doen we in de Benelux alle grote en independent gamewinkels, speelgoedspecialisten, platenzaken, maar ook de HEMA, Xenos en andere woonwinkelketens. Iedereen ziet hoe populair merchandise is en weet ons gelukkig goed te vinden. Als het gaat om merchandise is de rek er nog lang niet uit.” ◾

'De merchandise- en licentiemarkt wordt steeds interessanter voor winkels die graag een jonger publiek over de vloer krijgen'

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_HoleintheWall.indd 29

12/8/2023 3:23:11 PM

GRAND THEFT AUTO

Alles wat je moet weten over het succes van GTA

Grand Theft Auto. Drie woorden die de wereldwijde game-industrie op zijn kop zetten. Ondanks vele mediarelletjes is de gameserie een absoluut verkoopsucces. Begin december verscheen de trailer van het nieuwste deel en die werd door miljoenen mensen bekeken. Wat is nu precies de aantrekkingskracht van deze franchise? DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

iemand had in 1997 kunnen bedenken dat de game Grand Theft Auto niet alleen een wereldwijd succes zou worden, maar ook nog een cultureel fenomeen. De impact van de game is nog steeds gigantisch. Ondanks – of misschien wel juist dankzij – de nodige kritische geluiden. In 2009 riep The Guinness World Records Gamer's Edition GTA uit tot de meest controversiële videogameserie in de geschiedenis. Wereldwijd zouden er meer dan 4.000 artikelen gepubliceerd zijn over de relletjes rondom de serie en het geweld dat in de game werd verheerlijkt. Dit heeft de makers echter geen windeieren gelegd. Want bij ieder nieuwsitem steeg de ver-

koop. Een grote aanjager in het constante succes is de vernieuwing die Rockstar blijft doorvoeren. Martijn Volman, Marketing & PR Executive bij Vertigo 6, stelt daarnaast dat social media een belangrijke rol speelden in de aanloop naar Grand Theft Auto V. “Rockstar Games hanteerde de strategie van ‘less is more’. Door informatie op zeer gedoseerde en strategische momenten te delen, ontstonden er levendige discussies, analyses en speculaties binnen de community. Dit resulteerde uiteindelijk in het creëren van veel buzz en trok aanzienlijke aandacht in de gehele mediawereld.”

De cijfers Uiteindelijk resulteerde dat op alle fronten in een groot succes. Het meest recent verschenen deel Grand Theft Auto V blijft (in verschillende console-configuraties) sinds 2013 uitstekend verkopen. De teller staat inmiddels op meer dan 190 miljoen units. Met een omzet van 8,3 miljard dollar is de franchise een van de meest succesvolle in de game-industrie. Het is dan niet zo vreemd dat de hele wereld uitkijkt naar een vervolg. Hoewel Rockstar vorig jaar februari al liet weten dat het werkte aan deel zes, bleef het daarna angstvallig stil. Totdat uitgever Take Two Interactive afgelopen maand de komst van een trailer aankondigde en een soort van releasedatum. Het nieuwe deel van Grand Theft Auto zal tussen april 2024 en maart 2025 verschijnen.

Buitencategorie Joost Bart, eigenaar van BMM Games & Vinyl, verkoopt GTA sinds de start van de serie en zag de licentie groeien naar ‘epische proporties’. “Ik denk dat ik, als independent winkel, sinds 1998 duizenden GTA-games heb verkocht. Sterker nog, de nieuwste versie voor PlayStation5 gaat hier

8,3 miljard Met een omzet van 8,3 miljard dollar is de GTA-franchise een van de meest succesvolle in de game-industrie. 30

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_GTA.indd 30

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 3:23:32 PM

ANALYSE

nog steeds wekelijks over de toonbank. Er zijn klanten die nu een PS5 kopen om GTA V in de beste kwaliteit te spelen. Grand Theft Auto is op alle fronten een buitencategorie. Natuurlijk zijn de tijden wel anders. Bij de lancering van GTA Vice City stonden op de eerste verkoopdag rijen dik voor de winkel. Dat zie ik niet meer gebeuren, maar de verkoop blijft doorgaan. Iets dat daarin natuurlijk helpt is dat de laatste game voor iedere nieuwe console opnieuw is uitgebracht.” Ook Jan Meijroos, al meer dan 25 jaar gamejournalist in Nederland, noemt GTA een unieke game. “Er is op het gebied van grootheid en impact geen andere titel die daarbij in de buurt van komt. Een nieuwe Grand Theft Auto kun je het beste vergelijken met een nieuwe James Bond-film. Vanaf het moment dat de trailer verschijnt is de hele wereld daarmee bezig.”

Verkoopsensatie Ondanks de opmars van digitaal lijdt de fysieke verkoop van GTA daar niet onder, stelt Bart. “Het publiek blijft met de game meegroeien en gaat nu over de generaties heen. Het is allang niet meer enkel dat gewelddadig spelletje. GTA wordt zelfs door veel vrouwen gespeeld.” De retailer ziet dan ook ‘zeker nog een rol weggelegd voor de fysieke winkelier’ als het gaat om het nieuwste deel. “Natuurlijk ga je merken dat er veel gamers voor de digitale versie gaan. Maar al verkoop je maar een fractie van wat je deed bij het vorige deel dan mag je niet klagen. Daarnaast verwacht ik dat de nieuwe GTA zo’n game wordt waarvan de echte fans het

fysieke doosje willen hebben. Hoe dan ook, je kunt nu al voorspellen dat wanneer de game verschijnt het een gigantisch succes gaat worden.” Meijroos deelt deze mening. “Het nieuwe deel gaat natuurlijk een verkoopsensatie worden. Daarnaast is de verwachting dat Rockstar Games iets nieuws en vooruitstrevends gaat neerzetten. Ik denk dat dit de blauwdruk gaat worden voor de games die na het zesde deel van GTA verschijnen. Iets dat we overigens ook bij het vorige deel zagen.”

Viral Een kant-en-klare verklaring voor het aanhoudende succes van de franchise is er niet. De multi platform releasestrategie waar Bart eerder over sprak speelt zeker

door meer dan 180 miljoen mensen bekeken.” Die populariteit wordt volgens de Marketing & PR Executive ook aangewakkerd door de mogelijkheid van zogeheten user generated content. “Dat is zeer bepalend geweest voor het megasucces van GTA en met name voor GTA Online. Video’s waarin onmogelijke stunts of pijnlijke crashes te zien zijn gingen viral. Hierin werd nogmaals het Sandbox-idee benadrukt waarmee spelers ultieme vrijheid ervaren. Met name op platforms als YouTube en Twitch is de game nog steeds ongekend populair.” Meijroos vult aan dat de actieve rol van de ontwikkelaar ook als verkoopaanjager werkt. “Er is geen titel die zoveel nieuwe content-updates doet als GTA V en dat gebeurt al jaren.

'Ik verwacht dat het nieuwe deel ook weer een levenscyclus heeft van minstens tien jaar of misschien wel meer' Jan Meijroos een rol. Bart verwijst daarnaast naar de uitgekiende marketingstrategie van de uitgever. “Je zag het vorige maand. Rockstar kondigt een trailer van een nieuw GTA-deel aan en de hele wereld is in rep en roer. In één klap stond de franchise weer op de radar. Volman ziet dit als ultiem bewijs dat de franchise onder de doelgroep leeft. “Het bijbehorende bericht werd alleen al op X

Rockstar Games haakt overal op in of het nu gaat om populaire muziek of seizoenen. Dit alles zorgt ervoor dat het spel relevant blijft voor de gebruikers. Ik verwacht dat het nieuwe deel ook weer een levenscyclus heeft van minstens tien jaar of misschien wel meer. Dit is in de huidige industrie uniek en er is geen andere uitgever of game die dit nadoet.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_GTA.indd 31

12/8/2023 3:23:40 PM

K-POP

K-Pop is een blijvertje in Nederlandse retail Ook in de Nederlandse winkels is K-Pop populairder dan ooit. Naast fikse kassa-aanslagen zorgt het genre ook voor andere voordelen. We vroegen een aantal retailers het succes te verklaren. “K-Pop leeft en de interesse blijft groeien.” DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

r is bijna geen Nederlandse muziekwinkelier die niet inzet op K-Pop. Dat is niet heel vreemd, want het genre zorgt voor een toestroom aan jongere klanten. Zij vinden het geen probleem om de relatief hoge prijzen te betalen voor fysiek K-Pop-product. Luka Ingelse van Sounds Haarlem plaatst daarbij gelijk een nuance. “De prijs is weliswaar hoger dan bij normale cd’s, maar daarvoor krijg je ook een hoop extra’s. De verpakkingen zijn vaak indrukwekkend en de verzamelwaarde hoog. Ik vraag me weleens gekscherend af hoeveel van mijn K-Pop-klanten ook daadwerkelijk de muziek via een cd luisteren.” Sounds Haarlem was een van de eerste retailers in Nederland die groot inzette op het genre. Volgens Ingelse is K-Pop dan ook ‘de hype voorbij’. “We zijn een jaar of acht 32

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_KPop.indd 32

geleden begonnen en ondertussen is het een vast onderdeel in onze winkel. Vanaf het begin hebben we groots ingezet in het assortiment. Dit zorgde ervoor dat klanten vanuit het hele land naar onze winkel kwamen en blijven komen.”

Taylor Swift vs K-Pop In Utrecht is Broese de plek waar K-Popfans hun favoriete cd’s kunnen kopen. Bertram Borkes, teamleider bij Broese: “Wij zijn een boekenwinkel die ook muziek verkoopt en de jonge boekenklanten vroegen steeds vaker naar K-Pop. Vijf jaar geleden verkochten we wel wat BTS en dat sudderde door tot de komst van BLACKPINK. Wat ook helpt is dat dit soort bands als headliners verschijnen op bijvoorbeeld Primavera. De interesse wordt dan groter.

De helft van onze bestverkochte platen dit jaar bestaat uit K-Pop. Acts als Stray Kids en NewJeans zijn behoorlijk opgewassen tegen de Taylor Swifts van deze wereld.”

Hey!Hallyu De interesse in het genre is inmiddels zo groot dat Eva Bergsma een gespecialiseerde K-pop-winkel opende. Bergsma startte in juli met Hey!Hallyu in Arnhem en dat bleek een schot in de roos’ “Tijdens de opening stonden er rijen mensen voor de deur om te komen kijken”, vertelt Bergsma. “Waar we merken dat mensen op de website vaak wegklikken als we niet meer op voorraad hebben wat ze zoeken, gaan ze in de winkel alsnog met iets anders naar huis. In onze ruimte achter kun je gezellig zitten en je net gekochte albums openmaken. Ik

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 3:24:14 PM

ACHTERGROND

STRAY KIDS

BLACKPINK

ben soms een beetje bang dat de buren last hebben van gegil, maar het enthousiasme is zo ontzettend leuk om live te zien. Eerder wisten we wel dat we mensen blij maakten, maar om het nu op hun gezicht te zien is prachtig.”

Doelgroep Inmiddels is het genre de niche ontgroeid en verkopen steeds meer muziekretailers K-Pop. Meer concurrentie zorgt volgens Ingelse niet voor minder verkoop in zijn winkel. “We hebben door de jaren heen een goede en vertrouwde relatie opgebouwd met de fans. Natuurlijk zijn er sommigen die nu bij de winkel om de hoek hun cd’s kopen en niet naar Haarlem reizen. Aan de andere kant zie je hier iedere dag nieuwe gezichten. K-Pop leeft en de interesse blijft groeien.” Bergsma is ondanks de extra concurrentie blij met de aandacht voor de muziek. Bang dat dit minder klanten naar haar winkel zal trekken is ze niet. “Het specialisme en het unieke assortiment van Hey!Hallyu maakt hierin het verschil. Iedereen hier is zelf fan

van K-Pop. We weten wat we verkopen en zijn dus de specialisten die weten wat er speelt in het wereldje. En ook niet onbelangrijk: we zijn vaak een stuk goedkoper.” Een belangrijke factor is dat retail met K-Pop een jongere klant de winkel binnen kan trekken. Volgens Borkes valt het K-Pop-publiek in de leeftijdsgroep 14-25 en is voor 98 procent vrouw. “Het bijzondere is dat verzamelen vaak gezien wordt als een mannending, maar als het om K-Pop gaat zijn het vooral de vrouwen die alles willen hebben.” Ook bij Sounds Haarlem bestaat het grootste deel van K-Pop-kopers uit ‘jonge meiden’. “Daar zitten ook veel leden van de LBGTQ+-gemeenschap bij. Daarnaast krijgen we heel veel Islamitische dames voor K-Pop over de vloer en zijn de cd’s ook populair bij toeristen.” Bergsma herkent dat. “We zien vaak meiden tussen de 14 en 20 die fan zijn en naar onze winkel komen, vaak met ouders of vrienden. Soms krijgen we ook echt jonge klanten in de winkel, bijvoorbeeld kinderen tussen de 8 en 12 jaar.”

Zuid-Korea Hoewel Borkes persoonlijk geen fan is van K-Pop heeft hij bewondering voor de muziek. “Onderschat dat niet. Misschien is het niet je smaak, maar het is zeker niet alleen kitsch en bubblegum. Alle liedjes zitten uitstekend in elkaar en zijn goed geproduceerd.” Bergsma vult aan: “Koreaanse bedrijven zijn heel erg slim in marketing. Ze weten hoe het publiek bereikt moet worden en hoe ze de fans vast moeten houden. De nummers zijn daarnaast enorm catchy en de cultuur rondom K-Pop spreekt heel veel mensen aan.” Die interesse in de cultuur zorgt ervoor dat Hey!Hallyu meer verkoopt dan alleen

cd’s. “In onze winkel en webshop kunnen fans naast muziek ook merchandise als lightsticks, posters, en zelfs Koreaanse drankjes en snacks kopen.” Broese zou ook graag zijn K-Pop assortiment uitbreiden met aanverwante spullen. “Het zou te gek zijn als we naast de cd’s ook glossy tijdschriften, kaartjes en andere relevante items van de bekende artiesten konden verkopen. Ik heb hiervoor echter nog geen adres hiervoor gevonden.” De eigenaar van Hey!Hallyu meldt dat Zuid-Korea ook doorkrijgt dat de Europese markt ‘aanzienlijk is’. “In tegenstelling tot vroeger zijn er nu jaarlijks tientallen K-popconcerten in Europa, ook in Nederland, en krijgen we samenwerkingen aangeboden vanuit Zuid-Koreaanse bedrijven. Dat is natuurlijk superleuk, want zo kunnen we ons aanbod nog beter maken en unieke evenementen organiseren.”

Here to stay Alles wijst erop dat K-Pop een blijvertje is. Volgens Record Store Day-baas Esther Vollebregt is het dan ook essentieel dat retailers hierop inspringen. “Ik denk dat sommige platenzaken het gevoel hebben dat K-Pop-producten een beetje aanvoelen als een branchevreemd product. Het verschijnt niet vaak op vinyl, heeft geen standaardverpakking en er is over het algemeen niet veel informatie over de releases op voorhand. Op de RSD Retail Meeting waren er echter veel inspirerende succesverhalen. Zo vertelde Esther Lutgendorff van Velvet Amsterdam dat het assortiment qua aantallen nog geen een tiende van de winkelvoorraad is, maar wel voor een kwart van de omzet zorgt. K-Pop is here to stay en daar komen steeds meer retailers achter.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_KPop.indd 33

12/8/2023 3:24:21 PM

EB202312_advertenties.indd 34 Naamloos-4 1

12/8/2023 2:30:49 PM 07-12-2023 16:10

ACHTERGROND

‘Het draait om focus, lef en persoonlijke aandacht’ In vergelijking met de ons omringende landen zijn Nederlanders enthousiaste muziekstreamers. Indies spelen hierbij een belangrijke rol. Judith Nijk van marktonderzoeksbureau GfK en Jop Bonnike van Armada Music over groei, lef en het grijpen van kansen. DOOR: ARNOLD LE FÈBRE

en van de gastsprekers tijdens de afgelopen editie van de STOMP Ledendag XL in het Hilversumse poppodium De Vorstin was Judith Nijk van marktonderzoeksbureau GfK. Zij gaf een presentatie over het gebruik van streamingdiensten in Nederland en het aandeel van de indies hierin. Van de Nederlandse consumenten gebruikte 42% in 2023 een betaalde streamingdienst en 30% van hen een gratis dienst. Spotify is de populairste muziekstreamingdienst (51%), gevolgd door YouTube Music (9%), Soundcloud (7%) en Apple Music (6%). “Je ziet dat het aantal streams blijft groeien en dat geldt ook voor het aandeel vinyl”, aldus Nijk. “Ik denk dat deze trend zich de komende jaren zal voortzetten.”

Indies Indies vertegenwoordigen een aantal van 44% in de streamingmarkt en zijn goed voor 29% van de fysieke markt. Independent muziek van Nederlandse bodem is zowel op de streamingdiensten (55%) als in de fysieke markt (67%) erg populair. Nederlandstalige independent muziek scoort erg hoog (70%), terwijl in de fysieke markt hiphop/R&B de boventoon voert. Het marktaandeel van majors leunt heel erg op de back catalogue. Het cataloguspercentage binnen streaming is voor indies licht gestegen naar 41,8%, terwijl majors uitkomen op 58,2%. Daar liggen wellicht nog kansen voor indies, benadrukt Nijk.

BEAT Music Fund En laat dat nu precies zijn wat Armada Music nu aan het doen is. Het dancelabel, dat werd uitgeroepen tot de winnaar van de STOMP Independent of the Year Award 2023, startte eerder dit jaar het eigen investeringsfonds BEAT Music Fund, waarin wordt gefocust op het actief opkopen en exploiteren van oude dancemuziek. Jop Bonnike, Chief Operating Officer bij Armada, “We vieren dit jaar ons 20-jarig jubileum en dat je vanuit de industrie die

JUDITH NIJK

JOP BONNIKE

erkenning krijgt is een grote eer. Hoe ik ons succes verklaar? Het heeft alles te maken met focus, kansen zien en lef om nieuwe dingen te starten en te innoveren. En last but not least: de persoonlijke aandacht voor onze artiesten.” De ambities van Armada liegen er niet om. Bonnike: “We willen de grootste dancecatalogus ter wereld opbouwen. We zijn altijd al bezig geweest met catalogi, nu kunnen we dat nog beter en efficiënter gestalte geven. De majors doen dit natuurlijk al jaren, voor ons als dance-label is dit nog redelijk nieuw terrein. De snelle groei van de catalogus biedt enorme kansen. Bij grote partijen als Hipgnosis willen investeerders snelle winsten zien door de stijgende rentes, daar hebben wij geen last van. Wij geloven in een langetermijnplan.” De lancering van BEAT Music Fund is ook een manier

om artiesten aan je te binden, benadrukt Bonnike. “Het opent veel deuren. De lancering van BEAT maakt veel impact op alles wat we bij Armada doen. En dat vind ik eigenlijk het allerleukste.“ ◾

STOMP tijdens ESNS 2024

Panel | Tackling Fake Streams: Industry Responses to Streaming Fraud Vrijdag 19 januari, 13.30-14.30, Oosterpoort Borrel | STOMP Winterborrel (RSVP only) Vrijdag 19 januari, 16.30-20.00, De Bierkluis (Restaurant Graansilo) Panel | Indie impact: het succes van de independent muziekindustrie Zaterdag 20 januari 2024, 13.00-14.00, Forum

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_STOMP.indd 35

12/8/2023 3:25:40 PM

MEIS

‘Mijn album biedt juist veel hoop’ Op 19 januari aanstaande brengt de Nederlandse singer-songwriter Meis haar debuutalbum Zwart/Wit uit. Dat is bepaald geen doorsnee popplaat geworden, maar een uiterst persoonlijk document. “Er zit veel kwaadheid, frustratie en onmacht in deze plaat.” DOOR: ED HOOGE VEEN | FOTO'S: FÉLICE HOFHUIZEN

n elf aangrijpende liedjes vertelt Meis Zwart/Wit het indrukwekkende verhaal over één van de meest donkere periodes uit haar leven. Een periode waarin zij werd geconfronteerd met een erfelijke kankergen en als gevolg daarvan haar maag preventief liet verwijderen. “Soms moet je een trauma bestrijden met humor dus ik zeg altijd maar dat ik voor de tweede keer ben ontmaagd,” lacht Meis. “Hoewel ik officieel nooit kanker heb gehad, ben ik wel drager van hetzelfde gemuteerde gen als mijn moeder en

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_Meis.indd 36

grootmoeder. Dat gen geeft een verhoogde kans van 70 tot 80 procent op het krijgen van maagkanker. Als dat gebeurt, is het vrijwel altijd fataal of je moet ontzettend veel geluk hebben. Ik wilde dat niet afwachten en heb in overleg met m’n artsen gekozen om mijn maag preventief te laten verwijderen. Nee, dat was niet bepaald ‘n eenvoudige keuze maar wel mijn enige optie.” Ben je bang geweest dat jou hetzelfde zou overkomen?

“Ja, absoluut. Doodsangst vermengt met een enorme woede. Zo van ‘Godverdomme, waarom ik?’ Het nummer Zwart zing ik naar mijn broertje toe. Toen hij mij in het ziekenhuis zag liggen, moet hij zich hebben gerealiseerd dat dit hem mogelijk ook zo overkomen. Ik vond dat zo erg voor hem. Uiteindelijk is het ook zo gegaan. Hij bleek ook drager van het gen te zijn en heeft dezelfde operatie gehad als ik. Dus ja, er zit veel kwaadheid, frustratie en onmacht in deze plaat.”

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 3:27:04 PM

INTERVIEW

'Het grappige is dat het in onze familie niet zo bijzonder wordt gevonden als je een paar liedjes hebt gemaakt. Dat doen er wel meer' Hoe lastig is het om zonder maag te moeten leven? “Uiteraard moet ik een dieet volgen. Zo kan ik geen pittige dingen meer eten, geen sambal, niets wat is gefrituurd en moet ik oppassen met bepaalde suikers. En iedere twee uur kleine hapjes eten. (Lachend) Ik ben dan ook een groot liefhebber van alleen maar voorgerechtjes!” Hoe heb je de periode in het ziekenhuis beleefd? “Ik heb vanuit het ziekenhuisbed eigenlijk alle teksten voor deze plaat geschreven. Zo is het liedje Zonder geïnspireerd door het hartverscheurende gesprek dat mijn terminale kamergenoot Anke had met haar zwangere dochter. Ik dacht na over hoe ik zo’n gesprek zou voeren met mijn eigen moeder als die er nog was geweest. Zij overleed in 2002 aan maagkanker, ik was toen acht jaar oud. Dus ik heb het nooit met mijn moeder kunnen hebben over vriendjes of over mijn verloving. Ik ga haar ook nooit oma zien worden. Mijn liedje Rond gaat over haar. Terwijl ik hetzelfde aan het doormaken ben, kijkt zij toe in de hoop dat de cirkel niet rond is. Dat ik een andere weg bewandel, dan zij en mijn oma hebben moeten doen.” Het is bepaald geen gemakkelijke kost wat je ons voorschotelt op Zwart/Wit. Waar zit de hoop? “Vanuit mijn oogpunt biedt mijn album juist veel hoop. Okay, ik heb iets zwaars meegemaakt maar de focus ligt op het beter worden en je kracht terugvinden. Neem bijvoorbeeld zo’n nummer als Voor/Door. Dat begint heel heftig maar uiteindelijk stap je wel door die deur op weg naar de toekomst. Ik ben deze operatie ondergaan in de hoop ouder te worden dan mijn moeder en een seminormaal leven te kunnen hebben. Het heeft er in ieder geval voor gezorgd dat ik geen maagkanker meer kan krijgen. Ik denk dat mijn liedjes ook troost bieden. Zo’n

liedje als Voor/Door heb ik geschreven toen ik echt in de diepte van mijn depressie zat. Maar wel weten dat er ergens een einde aan de tunnel moest zijn. Maar waar zat die dan precies? Ik wilde er wel heen maar had geen idee hoe. Men is mij verteld dat als je eenmaal op het absolute dieptepunt zit, je alleen nog maar naar boven kunt gaan. Het kan alleen maar beter worden. En ik had toen wel zoiets van ‘Okay, dat ga ik doen, ik werk daar naartoe’. Dat was een goed besef.” Na je operatie ben je keihard gaan sporten om lichamelijk sterk te worden. Was dat een doel op zich? “Ja, ik was kwaad op mijn lijf. Er was iets stuk aan en nu miste ik ook nog een deel ervan. Ik wilde de relatie met mijn lijf herstellen, er weer op kunnen vertrouwen en bouwen. Voor de spiegel staan en zeggen dat ik mezelf weer mooi vond. Ik heb dat gevonden door te gaan paaldansen. Heel symbolisch, want het is een superzware sport waarbij je je constant overeind moet houden. De artsen vertelden mij dat ik nooit meer plat op m’n rug zou kunnen slapen. Vanwege het ontbreken van een maagklep zou alles naar boven komen. Maar ineens hing ik ondersteboven te draaien aan een paal! Ik voelde mij zó onoverwinnelijk, vrouwelijk, sterk en sexy. En dat is nog steeds zo.”

Je noemt onder anderen Phoebe Bridgers, James Blake en Wende Snijders als je muzikale inspiratiebronnen. Hoort de naam van Eefje de Visser daar ook niet bij? “Jazeker wel. Maar omdat ik een tijdlang bij Eefje heb gezongen en gedanst, word ik al zo vaak met haar vergeleken. Hetzelfde geldt voor mijn familie [Meis is de dochter van Marcel de Groot en kleindochter van Boudewijn de Groot, red.]. Dat schept bepaalde verwachtingen en levert extra druk op. Het grappige is dat het in onze familie niet zo bijzonder wordt gevonden als je een paar liedjes hebt gemaakt. Dat doen er wel meer. Wat dat betreft had ik beter een geweldige paper kunnen schrijven!” ◾

MeisFest

De release van Zwart/Wit valt samen met de start van Meis’ gelijknamige clubtour door Vlaanderen en Nederland. De tour wordt op 20 april afgesloten in de Melkweg met het MeisFest, een in samenwerking met het Amsterdamse Fonds voor de Kunsten georganiseerd avondfestival met muziek en dans. Naast het album Zwart/Wit brengt Meis ook een boekje uit waar zij in samenwerking met fotograaf Félice Hofhuizen en grafisch ontwerper Sonja van Hamel haar verhaal verder uitdiept.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_Meis.indd 37

12/8/2023 3:27:14 PM

JUBILEUM

‘We stappen vol overtuiging de toekomst in’

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_NMUV.indd 38

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 2:04:37 PM

30 JAAR NMUV

WRITINGCAMP 2023

e manier waarop er nu wereldwijd in de pers wordt geschreven over muziekrechten en met name de bedragen die daarmee gemoeid zijn, toont aan hoe de wereld van muziekuitgeverijen is veranderd in de afgelopen decennia. Toen de NMUV werd opgericht was de uitgeefwereld nog vooral een wereld die zich achter relatief gesloten deuren bewoog, terwijl deze nu heel transparant is geworden. In Nederland heeft de NMUV een belangrijke rol gespeeld in die inzichtelijkheid. “Logisch ook, omdat het voor rechthebbenden belangrijk is dat in de breedte gezien wordt hoe belangrijk hun werk is”, zegt Jitze de Raaff, sinds januari 2023 voorzitter van de NMUV. Eerder bekleedde zijn vader André de Raaff deze functie. “Dat is voor mij heel speciaal, omdat op deze manier letterlijk een nieuwe generatie muziekuitgevers het stokje aan het overnemen is. Als je terugkijkt door de jaren heen, zie je ook duidelijk hoe dit vakgebied steeds verjongde en daarmee steeds meer transparant werd. Dat ik in dit geval letterlijk een nieuwe generatie ben, maar dat we met een geweldig bestuur en veel kennis uit het verleden een solide basis hebben om de toekomst mee

in te stappen, vind ik symbolisch heel mooi voor waar we met de vereniging nu staan.”

Onafhankelijkheid Davo van Peursen is sinds januari 2021 directeur van de NMUV en tevens directeur van de Vereniging van Muziekhandelaren en -uitgevers Nederland (VMN). Hij beaamt dat de transparantie is toegenomen en dat de branchevereniging(en) daar zeker aan hebben bijgedragen. “Zo hebben we bijvoorbeeld informatieve video’s laten maken die uitleggen wat een publisher nu precies doet voor zowel componisten van populaire als klassieke muziek. Die worden gebruikt op bijvoorbeeld seminars

op scholen, waardoor componisten al in vroeg stadium het belang van een uitgever snappen. Daarnaast blijven we natuurlijk bezig met het optimaliseren van onze positie richting de diverse collecting societies, in Nederland natuurlijk met name Buma Stemra. Hier willen we vooral een goede gesprekspartner zijn en zorgen dat we als uitgeefbranche niet afhankelijk zijn. Dat lukt ons behoorlijk goed en je ziet dat de afgelopen tien jaar die afhankelijkheid zeker minder is geworden.” De Raaff voegt toe dat het juist met het oog hierop ook fijn is dat Van Peursen ook lid is van de Raad van Rechthebbenden binnen Buma Stemra. “Wat ons betreft is dit een heel ▶

'Het is belangrijk dat er een partij is waar majors en independent gezamenlijk de prioriteiten voor hun vakgebied kunnen bepalen en daardoor ook als collectief op kunnen komen voor hun belangen. Het is geweldig dat we als branche met de NMUV een orgaan hebben dat op de plekken die ertoe doen een zetel heeft. Op die manier geeft de NMUV de branche en daarmee ook de auteurs en componisten die daarin vertegenwoordigd zijn een serieuze stem.' Michel Peek - General Manager Armada Publishing B.V. WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_NMUV.indd 39

12/8/2023 2:05:07 PM

NMUV, congrats met jullie 30 jarige bestaan en keep on doing the good work!

2 530 J A A R JAAR GEFELICITEERD

GEFELICITEERD

FELICITEERT DE NEDERLANDSE MUZIEK UITGEVERS VERENIGING MET HUN 30-JARIG JUBILEUM

EB202312_advertenties.indd 40

12/8/2023 2:30:51 PM

30 JAAR NMUV

organische positie, die juist die rol van gesprekspartner versterkt. Daar gaat een groot gevoel van wederzijds vertrouwen vanuit.”

Gezonde mix Het zijn dit soort dingen die de plek van de NMUV (en de uitgevers die de vereniging vertegenwoordigt) in het muzieklandschap stevig hebben geborgd. De vereniging heeft dan ook tot doel om de belangen van de volledige branche te vertegenwoordigen. Van de majors tot de kleine(re) independents.

“Natuurlijk heeft ieder zo zijn verschillende belangen, maar ik denk dat hetgeen de NMUV echt sterk maakt, is dat we in eerste instantie kijken naar de overeenkomsten. Je merkt dan ook dat zich nog steeds nieuwe partijen aansluiten, omdat ze het belang van deze vereniging zien”, aldus De Raaff. “Er zijn in Nederland niet veel uitgeverijen meer die geen lid zijn van de NMUV en ik denk dat dit juist komt door de synergie die we als vereniging zoeken en de gezamenlijke belangen die we vooropstellen. Uiteraard speel je op verschillende niveau,

maar door de bank genomen lopen independents veelal tegen dezelfde dingen aan als majors. Het is gewoon fijn om dan vanuit het gezamenlijk belang de krachten te bundelen en collectief de gesprekken aan te kunnen gaan met een partij als Buma Stemra of juist met de diverse partijen in het internationale speelveld. De kleinere partijen worden dus niet verdrongen in de belangen van de grotere, dat maakt ons sterk. Het uit zich ook in ons bestuur, waarin een heel gezonde mix van majors en independents hebt.”

▶

'We hebben een vreemde branche als je bedenkt dat we elkaar aan de ene kant de tent uit concurreren, maar aan de andere kant op zeer goede en vriendschappelijke voet staan met elkaar. We moeten in een wereld waarin co-writes en gezamenlijke belangen alleen maar belangrijker worden, die gezonde verstandhouding blijven houden. Want ‘at the end of the day’ hebben we allemaal dezelfde passie en gedrevenheid en ook dezelfde belangen. Die worden door de NMUV heel goed behartigd. Wat ik zelf heel belangrijk vind is dat via deze vereniging kennis over ons vak wordt geborgd. Toen ik in 2005 met Cloud 9 startte, zat ik bij de NMUV aan tafel met industrielegendes die samen 150 jaar ervaring hadden. Inmiddels ben ik zelf een van de oudgedienden en zien we weer jonge aanwas die ook weer kan putten uit de verzamelde ervaring die wordt doorgegeven en nieuwe input kan geven. Dit vak blijft in beweging en de NMUV is daarin een spil.' Raymond van Vliet - Managing Director / Owner Cloud 9 Music B.V. WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_NMUV.indd 41

12/8/2023 2:05:28 PM

Gefeliciteerd, NMUV, met jullie 30-jarige jubileum, namens het hele team van Armada Publishing!

EB202312_advertenties.indd 42

12/8/2023 2:30:53 PM

30 JAAR NMUV “De NMUV voelt voor mij als een soort ‘Publishers United’, een plek waar we als muziekuitgevers vanuit een passie voor creativiteit en muziek collectief op kunnen trekken. Een orgaan waarmee we de leden en de songwriters en componisten die we vertegenwoordigen – zij staan immers centraal – via informatie, transparantie en educatie kunnen bereiken en servicen. Of dit nu over creatieve initiatieven, dan wel regelgeving, uitkeringen of juridisch advies gaat. Ook thema’s als veiligheid en inclusie zijn in de industrie waarin we werken van groot belang. Door vanuit de NMUV onder meer op dit soort belangrijke zaken collectief de focus te houden, is onze missie om voor al onze makers de business te verbeteren. Zowel binnen de NMUV als in de rol van uitgever ben je de oren en de stem van je auteurs en die verantwoordelijkheid wordt heel serieus genomen.” MARK BREMER, ANDRE DE RAAF, JITZE DE RAAF, NIELS WALBOOMERS, RAYMOND VAN VLIET

Fusie met VMN Die collectiviteit wordt vanaf 2024 ook gezocht met de VMN, die samen zal gaan met de NMUV. “Ironisch genoeg is de NMUV ooit voortgekomen uit de VMN”, zo lacht Van Peursen. “Lange tijd heeft dat ook prima gewerkt zo naast elkaar en destijds was het ook een heel goed idee. Maar inmiddels is het muzikale landschap dusdanig veranderd en zijn wel op zoveel gebieden met hetzelfde bezig, dat weer samengaan een heel logische oplossing is. Ook internationaal overigens, vrijwel ieder land heeft een lokale variant van de NMUV en Nederland was het enige land waar je twee soortgelijke verenigingen had, waar – kort door de bocht – de een zich vooral met bladmuziek en dus meer met klassieke uitgevers bezighield en de andere meer met populaire muziek bezig was. Maar juist dat populaire werk wordt ook als bladmuziek onder bijvoorbeeld muziekscholen verspreid. Dus het raakt elkaar aan alle kanten.” Van Peursen benadrukt dat de branchespecifieke zaken die voor VMN-leden van belang zijn ook binnen de NMUV goed zullen worden behartigd. “Dat blijft ook zeker nodig, want wat uitgevers van bladmu-

ziek doen heeft weliswaar veel raakvlakken, maar ook veel secifieke specialismen. Het gaat daarbij uiteraard niet zozeer om de data afkomstig van de Spotify’s en TikToks van deze wereld, maar bladmuziek is gewoon nog altijd op gigantisch veel plekken nodig, of het nu gaat om een symfonieorkest of een opera, dan wel populaire muziek die wordt opgevoerd. Dat gaat de hele wereld over en ook hier is de digitalisering en efficiëntie van groot belang. Hoe krijg je op de snelste en goed geadministreerde

Michèle Hamelink – Managing Director Sony Music Publishing Benelux

manier bladmuziek voor een heel orkest van de ene naar de andere kant van de wereld? Vergeet daarnaast de educatieve component niet, muziekscholen en dergelijke, maar ook online. Ook daar is de digitalisering aan de gang, denk aan apps waarmee je bekende liedjes kunt leren spelen op piano of gitaar. Met het oog op de echt branchespecifieke zaken wordt een commissie voor bladmuziek binnen de organisatie gecreëerd, zodat alle elementen van de VMN ook binnen de NMUV overeind blijven. ▶

Over de NMUV

De NMUV – de Nederlandse Muziek Uitgevers Vereniging – is drie decennia geleden gestart als de vereniging voor alle Nederlandse muziekuitgevers. De vereniging is er voor zowel onafhankelijke publishers als voor de Nederlandse takken van ‘major’ publishers die onderdeel zijn van grote internationaal opererende entertainmentbedrijven. De NMUV is een belangenbehartiger die de leden voorlicht en adviseert op juridisch, fiscaal en economisch gebied, contacten onderhoudt met Buma Stemra en de diverse andere relevante partijen in de entertainmentindustrie, en een rechtvaardig auteursrecht promoot bij overheid en media. De NMUV heeft een gekozen bestuur van minimaal acht leden, 4 majors en 4 independents en houdt tenminste eenmaal per jaar een algemene ledenvergadering. Recent is voor het eerst in 10 jaar weer een aantal NMUV Awards uitgereikt. Deze zijn door voorzitter Jitze de Raaff overhandigd aan voormalig NMUV-voorzitters Mark Bremer, André de Raaff, Niels Walboomers en voormalig vice-voorzitter Raymond van Vliet, vanwege hun bestuurlijke bijdrage en grote inzet voor het vak music publishing in Nederland.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_NMUV.indd 43

12/8/2023 2:05:55 PM

SMP_BeNeLux-NMUV-Ad_210x297mm.indd 1 EB202312_advertenties.indd 44

12/4/23 2:34 PM 12/8/2023 2:30:59

30 JAAR NMUV

'We kunnen met trots constateren dat de Nederlandse uitgevers een hoge expertise hebben, en voorop lopen in de ontwikkelingen'

Onze leden hebben hier uitermate positief op gereageerd, omdat zij ook zien hoe we hierdoor een sterkere propositie krijgen. Je kunt beter één sterke vuist maken dan met twee losse vuistjes zwaaien.”

Levendige business Feit is dat de vuist hoe dan ook al sterk is, uiteraard. De Nederlandse uitgeverswereld is – zeker als je deze afzet tegen omliggende landen – een sterke en vooruitstrevende. Dat maakt dat er dan ook nog altijd een kleine groei is van het percentage van de Nederlandse rechthebbende inkomsten binnen Buma Stemra. “Het zijn kleine stapjes natuurlijk, maar als je ziet dat we toch weer een procent gegroeid zijn naar 21 procent, dan is dat toch iets om collectief super trots op te zijn”, zegt De Raaff. “Dit is een levendige business die bruist van de activiteit en waarin veel gebeurt. Dat wij als klein landje zoveel succes boeken en daarin toch steeds weer een beetje blijven groeien is geweldig. De rol van de NMUV daarin is ondersteunend, het zijn de uitgevers die echt heel hard werken om dit samen met hun componisten voor elkaar te krijgen. We zijn een ondernemend

landje en die ondernemingsdrift zie je ook terug in de professionalisering van ons vakgebied, waarin uitgevers in een steeds complexer wordende muziekwereld heel hard lopen om met het materiaal van hun componisten nationaal en internationaal te scoren. Je kunt uiteindelijk nooit tegen het immense Anglo-Amerikaanse aanbod op, dus die 21 procent van nu zal nooit 50 procent worden. In landen als bijvoorbeeld Zweden is men ook heel actief. Dus dit niveau vasthouden en een paar procenten meer pakken is gewoon echt heel goed. Kijk je verder om je heen in Europa, dan kunnen we toch wel met enige trots constateren dat de Nederlandse uitgevers een zeer hoge expertise hebben, hard werken, in-

novatief zijn en vooroplopen in de ontwikkelingen.”

Internationale aanwas Dat laatste maakt ook dat buitenlandse componisten zich graag bij Nederlandse uitgevers aansluiten en zelfs dat er buitenlandse uitgevers zijn die zich bij de NMUV aan willen sluiten. Davo van Peursen vindt het een logische ontwikkeling. “De wereld wordt steeds kleiner en iedereen kijkt waar zijn of haar belangen het beste behartigd kunnen worden. Je ziet dus ook buitenlandse componisten naar Nederland kijken, beseffen dat ook hun business hier goed geregeld wordt en zich aansluiten bij Nederlandse uitgeverijen. Dat zie ik vanuit ▶

'Ik ben onder de indruk van de hoeveelheid kennis over het publishingvak dat bij het bestuur en de diverse commissies van de NMUV aanwezig is. Zeker voor de kleinere uitgevers die lid zijn, zoals ook AT Publishing, is het goed om te weten dat alle uitgevers, dus zowel de majors als de independents, goed door de NMUV vertegenwoordigd worden in de hedendaagse copyright-jungle.' Stefan Blonk – Directeur AT Publishing WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_NMUV.indd 45

12/8/2023 2:06:29 PM

JUBILEUM

mijn werkveld ook best sterk in de klassieke hoek gebeuren, waar de zaken in sommige Europese landen toch een stuk minder goed geregeld zijn voor componisten in dat specifieke genre. Terwijl hier relatief snel geïncasseerd en verdeeld wordt. De zaken zijn goed op orde. Het is dus best eervol om te zien dat zulke componisten en zelfs uitgevers naar Nederland kijken voor een be-

tere behartiging van hun belangen.”

Gezamenlijke industrie Internationalisering is volgens De Raaff geen doel, maar wel een logisch gevolg van de rap veranderende muziekwereld. “Als je ziet waar we de afgelopen pakweg tien jaar vandaan zijn gekomen, is er echt zo enorm veel veranderd. We zijn amper

meer afhankelijk van dat verkochte cd’tje en de machine draait voor een heel groot gedeelte digitaal. Van Spotify tot YouTube, TikTok of Meta’s Facebook en Instagram bijvoorbeeld. We leven dus meer en meer in een wereldwijde maatschappij en daar hoort dus ook een wereldwijde blik bij. We hebben als vereniging dus goed contact met collega’s in het buitenland en trekken

'Het is geweldig om te zien hoe de NMUV zich blijft ontwikkelen en hoe de professionaliseringsslag die – onder meer door de aanstelling van een directeur – is ingezet toen ik nog voorzitter was, alleen maar verder doorzet. Ook door de VMN waar de NMUV uit voortkomt terug te integreren in de vereniging. Mensen vergeten soms weleens dat wij het werk binnen de vereniging allemaal vrijwillig doen. Dat doen we omdat we allemaal bevlogen zijn over dit prachtige vak van uitgever, omdat we beseffen dat we sterker staan door collectief op te trekken. En dat we allemaal de drang hebben om die soms wel vreemde industrie waarin we werken steeds verder vooruit willen helpen. Persoonlijk vind ik daarbij het gebied van educatie erg belangrijk en het is exemplarisch voor de manier waarop we als NMUV branchebreed blijven kijken. We hadden al een cursus muziekuitgever, waarin het werkveld goed wordt uitgelegd. Inmiddels hebben we ook de samenwerking met de NVPI gezocht en wordt gewerkt aan een cursus ‘muziekindustrie’. Binnen de NMUV hebben we heel sterk het besef dat we het als uitgevers niet alleen kunnen, maar die instelling hebben we ook naar de bredere industrie toe. Alleen collectief kunnen we stappen maken' Niels Walboomers - President Records and Publishing Warner Music Benelux 46

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_NMUV.indd 46

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 2:07:04 PM

30 JAAR NMUV

DAVO VAN PEURSEN

JITZE DE RAAFF

waar nodig samen op. Het is geweldig om op dit moment in deze industrie werkzaam te zijn, omdat er zoveel gebeurt. De business is continu aan het veranderen en daarop anticiperen we. We zitten op dit moment in een mooie fase van onze industrie, publishing, maar ook masters. Het besef is er ook bij componisten steeds meer dat hun werk een langdurige waarde behoudt. En dat het werk door er op de juiste manier mee te werken een veel langer leven kan hebben dan men voor mogelijk had gehouden. Je ziet dat componisten op een andere manier naar hun eigen werk gaan kijken. Onder meer omdat veel grote auteurs hun catalogi aan het verkopen zijn, wat steeds weer in de pers komt. Dat is uitermate positief, want dat betekent ook dat zij samen met hun uitgevers ook weer extra stappen kunnen en willen zeten.” Van Peursen beaamt dat juist hier de afgelopen jaren grote stappen gemaakt zijn in het vakgebied. “Je ziet dat de uitgevers veel meer het gesprek aan zijn gegaan met hun componisten en dat men over en weer veel meer toenadering heeft gezocht om samen de vinger aan de pols te houden en te weten wat er speelt. Die dialoog is gaan-

'Als je terugkijkt door de jaren heen, zie je ook duidelijk hoe dit vakgebied steeds verjongde en daarmee steeds meer transparant werd' de, terwijl er binnen de branchevereniging onderling een levendig overleg is tussen de diverse uitgevers. De vereniging blijft op haar beurt weer een goede gesprekspartner voor de partijen om ons heen, van platenmaatschappijen tot collecting societies en de politiek. Het besef is steeds sterker geworden – in ieder geval in de drie jaar dat ik directeur ben en het proces was daarvoor al ingezet – dat we sámen de creative media-industrie zijn. Dat besef en de transparantie die daaruit is voortgekomen heeft ons op een zeer gezonde manier naar voren geholpen.”

De toekomst in Hoe de branche zich de komende jaren zal gaan ontwikkelen, is gezien de snelheid waarmee de (technologische) ontwikkelingen zich voltrekken niet met zekerheid te zeggen. Wel stellen Van Peursen en

De Raaff dat de uitgeverswereld en dus ook de NMUV er klaar voor is. De Raaff: “De wereld waarin we werken verandert snel en we gaan daar de komende tijd zonder meer veel van merken. Er zijn diverse grote partijen die nog relatief weinig doen maar waarvan we weten dat die ook wat betreft auteursrechten grote spelers kunnen gaan worden. Persoonlijk verwacht ik dat de diverse telefoonmaatschappijen nog veel meer zullen gaan doen. Ondertussen zijn er ook allerlei ITsituaties en veranderingen in de Europese markt die op ons afkomen. Het is precies wat Davo zegt, het besef is er dat we gezamenlijk een industrie vormen en door de gezamenlijke belangen centraal te stellen allemaal beter worden. En dat is precies wat de NMUV al dertig jaar doet en de instelling waar we vol overtuiging nu de toekomst mee instappen.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_NMUV.indd 47

12/8/2023 2:07:35 PM

Strictly Confidential Music Publishing congratulates NMUV on celebrating their 30th anniversary

EB202312_advertenties.indd 48

12/8/2023 2:30:59 PM

S P E C I A L

ADVOCATUUR

52 55 56 58

Visser Schaap & Kreijger De Vos en Partners Advocaten Dikhoff Van Dongen Advocaten Blonk.NU WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EB202312_Cover_Advocatuur.indd 49

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

12/8/2023 3:33:13 PM

Sector op zoek: wat mag wel en niet met AI? ChatGPT bracht het gebruik van AI-tools onder de aandacht van het grote publiek, maar in de entertainmentbranche is het al langer een thema. Voor makers van nieuw werk heeft de technologie een wereld aan kansen geopend. Bij rechthebbenden van bestaande creaties gaan tegelijkertijd alle alarmbellen af. AI is daarmee zowel creatief als juridisch trending topic in de sector. Toch zijn er ook andere issues die spelen in de dagelijkse praktijk van de advocatuur gericht op de entertainmentbranche. DOOR: WALLY CARTIGNY

ntwikkelingen rondom nieuwe technologie houden de entertainmentbranche blijvend bezig. Maar er speelt natuurlijk meer in een branche die altijd in beweging is, zelfs als daar fysiek gezien beperkingen aan worden opgelegd. Het lijkt misschien alweer een heel eind achter ons te liggen, maar nog niet zo lang

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_Opening_Advocatuur.indd 50

geleden hadden we te maken met 1,5 meter afstand tussen bezoekers en gesloten zalen. De coronaperiode raakte makers en exploitanten hard. Niet alleen in hun inkomsten, ook onderlinge afspraken en verhoudingen kwamen onder druk te staan. Want bedenk maar eens: concerten en voorstellingen werden soms vanwege maatrege-

len verplaatst, ingeperkt of geschrapt. Het betekende dat er door samenwerkende partijen anders nagedacht moest worden over onder andere het nemen en dekken van risico’s. Of die situatie effecten heeft die langer doorwerken in de branche, is een van de vragen waar nu in de post-coronaperiode antwoorden op komen.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 3:34:37 PM

ADVOCATUUR

Drukte om juice Dat roddel en achterklap een verdienmodel is voor media die zich richten op artiesten en bekendheden, is niets nieuws. Wel hebben we de laatste jaren een reeks nieuwe kanalen zien ontstaan in deze tak van sport. Daarbij gaat het meestal niet om grote uitgeverijen zoals we die kennen van de traditionele roddelbladen, maar om personen met een zogeheten ‘juicekanaal’ op bijvoorbeeld Instagram. Vaak nog minder dan de roddelbladen lijken deze kanalen zich iets aan te trekken van de reputatie van BN’ers of de persoonlijke gevoelens van die mensen. Er wordt van alles beweerd en vervolgens massaal gedeeld over bekendheden die dat op hun beurt allemaal maar moeten slikken. Hoewel, niet altijd. Met toenemende regelmaat komen artiesten en andere bekende Nederlanders in verweer tegen wat volgens hen onwaar of beledigend is. Daarbij schakelen ze meestal zelf de (reguliere)media in en soms belanden ze met de tegenpartij voor de rechter. Niet alleen het publiek, de roddelkanalen en BN’ers lijken het hier drukker mee te krijgen, maar natuurlijk ook de advocatuur in de entertainmentsector.

Alles boven tafel Rechtszaken gaan soms over reputatie, maar vast nog vaker over geld. In de entertainmentbranche speelt de wettelijke trans-

parantieverplichting daarbij tegenwoordig een rol. Die biedt makers handvatten om te controleren of exploitanten hen de juiste informatie geven over de opbrengsten. “Van mijn cliënten begrijp ik dat er dankzij de grotere transparantie steeds vaker onverklaarbare discrepanties in de afrekeningen naar boven komen”, aldus Margriet Koedooder van het kantoor De Vos en Partners Advocaten in Amsterdam. Dat betekent dat royalty statements moeten worden nageplozen en afspraken opnieuw worden bekeken en misschien veranderd. Volop werk voor gespecialiseerde juristen die indien nodig zaken voor de rechter brengen. Dat laatste is nog niet per se de algemene tendens, zegt Paul Kreijger, medeoprichter van het kantoor Visser Schaap & Kreijger. “Onze indruk is dat partijen er meestal onderling uit willen komen. Er speelt wel veel achter de schermen want er is behoefte aan duidelijkheid.”

AI: kans en bedreiging Duidelijkheid is ook gewenst als het gaat om het gebruik van nieuwe technologieën. Wat is nu precies wel en niet toegestaan met bijvoorbeeld de inzet van AI-tools? Alternatieve intelligentie is aan een onstuitbare opmars bezig in alle gelederen van de entertainmentbranche. De mogelijkheden zijn enorm, de angst daarvoor minstens zo groot. De toestand waarin de ontwikkelingen en reacties zich bevinden doet denken aan de situatie

SPECIAL

van begin deze eeuw toen het fysieke product te maken kreeg met het digitale evenbeeld. Advocaten in deze special krijgen momenteel vragen over toegestaan AI-gebruik vanuit meerdere invalshoeken. “Organisaties willen weten waar ze op moeten letten als ze bijvoorbeeld beeldmateriaal produceren met een AI-tool”, aldus advocaat Jasper Klopper van Visser Schaap & Kreijger. “Hoe houden zij zich daarbij aan alle regels? Makers en exploitanten vragen zich af hoe voorkomen kan worden dat anderen aan de haal gaan met hun werk.” Feit is dat met behulp van AI in korte tijd werk kan worden gecreëerd waar mensen niet meer aan te pas komen, maar dat vaak wel is gebaseerd op wat mensen eerder hebben gemaakt. Reden waarom AI volgens sommigen vooral een bedreiging vormt voor de creatieve sector. Anderen wijzen erop dat wanneer de entertainmentindustrie het gebruik van AI wil verbieden, wel het kind met het badwater wordt weggegooid. “Je mist dan het voordeel van een middel om te creëren met een snelheid en op manieren die voorheen niet mogelijk waren.” Daarbij klinkt de roep om te komen tot regulering zodat de nadelen vermeden en de voordelen benut kunnen worden. In deze advocatuurspecial is te lezen hoe diverse kantoren omgaan met bovengenoemde topics en andere actuele zaken die spelen in de entertainmentsector. ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_Opening_Advocatuur.indd 51

12/8/2023 3:35:04 PM

VISSER SCHAAP & KREIJGER

Advocatenkantoor voor de branche met kennis van actuele thema’s De advocaten van het Amsterdamse kantoor Visser Schaap & Kreijger staan dagelijks makers, exploitanten en rechthebbenden van creatief werk bij in juridische kwesties. Daarbij spelen onder meer trends in onze samenleving een rol, zoals de opkomst van AI. Medeoprichter Paul Kreijger: “Wij pakken zaken snel op en geven praktisch advies zodat cliënten verder kunnen.” DOOR: WALLY CARTIGNY

n de ruim acht jaar van zijn bestaan is Visser Schaap & Kreijger een gerenommeerde naam geworden binnen de vakgebieden intellectueel eigendom, media en mededinging. Het kantoor adviseert, bemiddelt en procedeert voor uiteenlopende partijen binnen de media- en entertainmentbranche. Het gaat daarbij om zowel organisaties als individuele cliënten in binnen- en buitenland.

Veranderde positie creatieven Binnen de entertainmentindustrie merkt het kantoor de laatste jaren onder meer veel vraag naar juridische kennis over intellectueel eigendom en contractenrecht. Advocaat Jasper Klopper: “In 2015, het jaar van onze oprichting, is de Nederlandse Auteurswet gewijzigd. Er zijn bepalingen opgenomen die de positie van creatieven, de makers van auteursrechtelijk beschermd materiaal, versterken ten opzichte van exploitanten. Sinds 2022 is er bovendien sprake van een wettelijke transparantieverplichting inzake auteurscontracten. Het doel daarvan is om exploitatieopbrengsten beter inzichtelijk te maken voor alle partijen. Die veranderingen leiden tot juridische kwesties rondom creatieve producten die worden uitgegeven. Het gaat erom te komen tot redelijke afspraken tussen partijen. Er is veel ontwikkeling op dit gebied en doordat wij hier kennis en expertise in hebben opgebouwd wordt er regelmatig een beroep op ons gedaan.”

Behoefte aan duidelijkheid Volgens medeoprichter Paul Kreijger hebben partijen in kwesties rondom 52

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_VisserSchaapKreijger.indd 52

intellectueel eigendom en contractenrecht vooral behoefte aan gedegen advies. “In 2015 leefde even het gevoel van ‘nu gaan we los en spannen creatieven veel rechtszaken aan’. Toch gebeurt het weinig dat bijvoorbeeld muzikanten naar de rechter stappen om contracten met hun publisher of label aan te vechten. Onze indruk is dat partijen er meestal onderling uit willen komen. Er speelt wel veel achter de schermen want er is behoefte aan duidelijkheid. Wij adviseren dan onder meer over vorm en inhoud van faire en transparante vergoedingsafspraken en afrekeningen.” Als dit soort zaken wel voor de rechter worden gebracht, is Visser Schaap & Kreijger paraat om cliënten van begin tot

zaken, maar ook waar het gaat om beeld en tekst”, zegt Kreijger. “In grote lijnen gaat het bijvoorbeeld om de vragen wanneer iets is gekopieerd van of te veel lijkt op een auteursrechtelijk beschermd product. Als AI in staat is om iets te maken dat ergens op lijkt, is die intelligentie waarschijnlijk gevoed met originelen. Is dat op zichzelf al een inbreuk op het auteursrecht? En hoe zit het met bescherming van persoonsgegevens? Zulke vragen zijn momenteel heel relevant en wij adviseren cliënten daarbij met alle beschikbare juridische kennis.”

Praktisch meedenken Er spelen op dit gebied vaak heel praktische kwesties, vertelt Klopper. “AI-tools zijn

'Wij adviseren onder meer over vorm en inhoud van faire en transparante vergoedingsafspraken en afrekeningen' einde bij te staan. Kreijger: “Dergelijke zaken kunnen juridisch best complex zijn en ook lange tijd in beslag nemen. De wettelijke transparantieplicht is ingevoerd op basis van een EU-richtlijn. Het is daardoor uiteindelijk het Hof van Justitie in Luxemburg dat een definitief oordeel geeft.”

Ontwikkelingen rondom AI Een andere trend in de praktijk van Visser Schaap & Kreijger is dat cliënten aanlopen tegen issues rondom het gebruik van AI. “Dat zien we in muziekgerelateerde

zeker in de creatieve sector al volop in gebruik. Cliënten stellen ons concrete vragen als ‘waar moeten wij op letten als we beeldmateriaal produceren met een AI-tool, hoe houden we ons daarbij aan alle regels’? Ook vragen makers en exploitanten zich af hoe voorkomen kan worden dat anderen aan de haal gaan met hun werk. Wij denken mee in dat soort issues over hoe te handelen.”

Kennis delen Meedenken met relaties gebeurt bij Visser Schaap & Kreijger gevraagd en ongevraagd,

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 3:35:18 PM

ADVOCATUUR

JASPER KLOPPER

in seminars voor cliënten en publicaties. “Wij schrijven regelmatig artikelen over kwesties die spelen in branches waarin onze cliënten actief zijn”, zegt Kreijger. “We proberen de trends te volgen en erop vooruit te lopen met antwoorden op nieuwe en onverwachte juridische vragen. We leren elke dag van de praktijk en van cliënten. Die kennis delen we graag zodat relaties ook zichzelf kunnen informeren.”

Advies over juicekanalen Een advocatenkantoor als Visser Schaap & Kreijger volgt in zijn juridische advisering natuurlijk vooral de cliënt en zijn vragen. Daarbij spelen naast technische trends zoals de komst van AI-tools ook maatschappelijke ontwikkelingen een rol. De opkomst van juicekanalen bijvoorbeeld. Klopper: “Die kanalen zijn relatief nieuw en we merken dat cliënten soms worstelen met wat

SPECIAL

PAUL KREIJGER

er daar over hen wordt beweerd. Dat leidt soms tot een zaak, maar advies rondom reacties op berichtgeving in juicekanalen geven we recent best vaak.”

Empathisch meedenken Volgens Klopper speelt hierbij naast juridische kennis ook gevoel een grote rol. “Het is vaak een lastige afweging om tegen een roddel in verweer te komen. Soms staan mensen er principieel in en willen ze per se dat iets wordt rechtgezet en gerectificeerd. Maar je weet ook altijd dat door de zaak te starten er nog meer aandacht wordt gegenereerd. En dat is vaak aandacht die het publiek vermakelijk vindt en niet altijd in het voordeel is van de cliënt. Dan moet je niet alleen juridisch, maar ook empathisch met iemand meedenken. Wij geven in zo’n geval eerlijk aan hoe we er zelf over denken. Natuurlijk is het uiteindelijk de cliënt zelf

die beslist, maar wij pakken hierbij wel een beschermende rol op basis van onze ervaring.”

Juridisch vakmanschap voorop Meedenken en een goede relatie onderhouden met cliënten is een speerpunt voor Visser Schaap & Kreijger. Voorop staat het geven van passend juridisch advies. Kreijger: “Daar zijn wij tenslotte voor. Wij willen mensen helpen met procedures, juridische adviezen en juridische inbedding zodat zij verder kunnen met hun werk en leven. Wij werken weliswaar binnen de wereld van muziek, entertainment en media, maar we zijn geen advocaten die eigenlijk artiest hadden willen zijn. Recht en de advocatuur vinden wij het allerleukste wat er is. Onze benadering daarvan is vlot en praktisch zodat cliënten weten waar ze aan toe zijn.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_VisserSchaapKreijger.indd 53

12/8/2023 3:35:49 PM

THERE ARE NO RULES TO CREATIVITY. We are a full service law firm

with 25 lawyers and a special focus on the digital creative sectors.

For queries we recommend that you contact us directly. A

Van Miereveldstraat 13 1071 DW Amsterdam Netherlands

+31 (0)20 20 607 55

mkoedooder@devos.nl

edoornhein@devos.nl

fmackay-beins@devos.nl

info@devos.nl

www.devos.nl

Where there are rules we will take care of them.

CREATIVE INDUSTRY LAW

MUSIC LAW

Publishing • Labels • Booking Agencies •

Television • Internet & Ecommerce Law • Litigation • Media Law

International DJ’s & Artists • Intellectual Property

Music Law • Travel Law • Trademark & Competition Law • Privacy

Protection • Streaming Platforms • Contracts • NFT’s

Telecommunication Law • Business & Corporate Operations &

Reputation Management • Selling & Buying •

Transactions • Food Law • Restructuring • Labour Law.

AI & Metaverse • Agents & Franchising.

EB202312_advertenties.indd 54 • 04-04_18.indd 5 2022_advertentie DeVos_partners

12/8/2023 2:31:00 PM 09-06-2022 20:32

ADVOCATUUR

SPECIAL

DE VOS EN PARTNERS ADVOCATEN

‘AI gaat het meest verstorend werken’

De entertainmentindustrie is volop in beweging. Nieuwe innovaties en technieken volgen elkaar in snel tempo op. Het werk van een advocaat beweegt dan ook mee. Margriet Koedooder van het kantoor De Vos en Partners Advocaten in Amsterdam deelt de vier belangrijkste veranderingen die in de toekomst het verschil gaan maken. DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

eranderingen zijn evident in een branche die constant nieuwe stappen maakt. Margriet Koedooder en haar collega’s staan in de frontlinie als het gaat om het inspelen en begrijpen van die innovaties. “Ik vind het leuk om mij hierin te verdiepen en zo beter te kunnen begrijpen wat er allemaal wel en niet kan. Op muziektechnologisch gebied is AI de tech die in de toekomst het meest verstorend zal gaan werken. Dit zet nu al een deel van de markt totaal op zijn kop en dat zal het in de toekomst nog meer doen.”

'Er is in de muzieken mediawereld altijd wel iets nieuws gaande'

Razendsnelle ontwikkeling AI is al onderdeel van Koedooders werk als het bijvoorbeeld gaat om intellectueel eigendomsrecht, contracten, privacy en mededingingsrecht. “We krijgen veel vragen over wat mag en wat niet. In onze intellectuele eigendomsrecht-regelgeving is bijvoorbeeld een auteur altijd een natuurlijke persoon. Met generatieve AI is dat als het gaat om de output meestal juist niet het geval, maar is er vaak wél veel beschermd werk van soms vele miljoenen natuurlijke personen voor de input gebruikt. Dat zorgt voor interessante juridische vragen die in de komende jaren beantwoord gaan worden. Op dit moment hebben Amerika, Engeland en Europa van elkaar verschillende oplossingen. Er zijn inmiddels enkele rechtszaken in het buitenland gevoerd en in Amerika en Italië zijn de eerste vonnissen al uitgesproken. Ik verwacht dat deze zaken ook in Nederland gevoerd gaan worden. De ontwikkelingen met AI gaan nu zelfs zo snel, dat de altijd al trage ontwikkeling van wetgeving een probleem dreigt te worden.”

Discrepanties Andere zaken die in de nabije toekomst gaan veranderen binnen de branche hebben onder meer te maken met de transparantieverplichting. “Er zijn nog

MARGRIET KOEDOODER

steeds veel onduidelijkheden op het gebied van streaminginkomsten. In Engeland heeft de overheid een programma opgezet waar rapporten aantonen wat er allemaal misgaat. Er is ook een agenda uitgezet om dat opgelost te krijgen. De transparantieverplichting zorgt ervoor dat exploitanten meer informatie moeten delen. Van mijn cliënten begrijp ik dat er dankzij de grotere transparantie steeds vaker onverklaarbare discrepanties in de afrekeningen naar boven komen.” Een recente trend is het inzetten van collectieve juridische acties, waarbij je een procedure voert voor duizenden mensen. “Wij doen op dit moment een collectieve actie op het gebied van het energierecht. Zeker doordat de regelgeving in Nederland voor collectieve acties is veranderd voorzie

ik dat dit in de toekomst vaker plaats gaan vinden in de muzieken mediasector.” Koedooder voorziet ook dat de verkoop van muziekcatalogi in de toekomst belangrijk blijft. “Er zijn nog genoeg oudere artiesten en muziekauteurs die hun erfenis op deze manier eenvoudiger willen maken voor hun erfgenamen.” Tiktok, influencers, nieuw talent, plagiaatzaken en muziekcontracten blijven daarnaast voor veel werk zorgen. Om goed om te gaan met al deze thema’s is het volgens Koedooder belangrijker dan ooit dat je de ontwikkelingen vanuit alle hoeken begrijpt. “Maar ik vind nieuwe ontwikkelingen leuk en ben juist altijd al nieuwsgierig van aard geweest. Daarom past deze branche zo goed bij mij, want er is in de muzieken mediawereld altijd wel iets nieuws gaande.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_DeVosPartners.indd 55

12/8/2023 3:35:55 PM

DIKHOFF VAN DONGEN ADVOCATEN

Meedenkers die verandering in de branche niet schuwen Dikhoff Van Dongen Advocaten is een gerenommeerd Amsterdams kantoor met advocaten die zich richten op de media- en entertainmentbranche. De voornaamste werkvelden binnen de creatieve sector zijn muziek, theater, film, televisie, podcasts, digitale media, IT, ondernemingsrecht en arbeidsrecht. Mede-oprichter Rob van Dongen: “Wij geven cliënten de controle over hun rechten in een branche die volop in beweging is.” DOOR: WALLY CARTIGNY

ikhoff Van Dongen adviseert en procedeert op de juridische gebieden waar cliënten behoefte aan hebben. Rob van Dongen: “Dat doen we voor zowel beursgenoteerde bedrijven als zelfstandige makers en culturele instellingen. Wij adviseren over de rechtspositie van cliënten, zorgen dat risico’s zoveel mogelijk worden vermeden en de tussen partijen gemaakte afspraken zo goed mogelijk worden vastgelegd. Bij conflictsituaties vertegenwoordigen wij - indien nodig - onze cliënten bij de Rechtbank of het Gerechtshof. Niet altijd, omdat de optie van het treffen van een schikking toch vaak de voorkeur heeft. Daar zijn partijen in veel gevallen meer bij gebaat dan bij een rechtszaak die door de rechter moet worden opgelost, voor zover een rechter al een oplossing kan bieden.” Wel merkt Van Dongen dat de procesbereidheid momenteel groter is dan een paar jaar geleden. Een bijeffect van de coronaperiode, denkt hij. “De pandemie heeft in de cultuursector in het algemeen en dus ook in de evenmentenbranche voor een andere dynamiek gezorgd vanwege de (dreiging van) lockdowns. Met de - onder voorwaarden – door de overheid verleende financiele steun, zoals de TVL-, en de NOW-regeling, konden de getroffen partijen maar ternauwernood hun hoofd boven water houden. Het kan ertoe hebben geleid dat partijen zelf tijdens de hectiek van de pandemie afspraken hebben gemaakt die voor tweeërlei uitleg vatbaar zijn en tot discussie en conflicten hebben geleid, die nu uitmonden in rechtszaken.” 56

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_DikhoffDongen.indd 56

Voorbereiden op verandering De komst en het gebruik van nieuwe technologieën maakt de entertainmentsector dynamisch. Dat brengt ook vragen met zich mee op juridisch gebied waar Dikhoff Van Dongen graag vroegtijdig antwoorden op vindt. Van Dongen geeft als voorbeeld het nog jonge fenomeen van live shows waarbij hologrammen een hoofdrol spelen. “Met welke rechten van intellectueel eigendom dient hierbij rekening te worden gehouden? Het naburige recht, het auteursrecht en het portretrecht sowieso. Daarnaast is niet uit te sluiten dat gepatenteerde techniek en/ of bepaalde software van derden wordt ge-

Sander Dikhoff werken beiden al decennialang in de entertainmentbranche, ook in andere functies. Zo was Dikhoff betrokken bij het Nederlands Filmfestival en de Nederlandse Filmacademie en jarenlang vaste columnist op Parools mediapagina. Van Dongen is naast advocaat ook muzikant. De directe affiniteit met het werkveld komt de advocaten goed van pas. Van Dongen is mede daardoor bijvoorbeeld in staat heel praktisch te kijken naar de ontwikkelingen rondom het gebruik van AI voor de creatie van werken. “Een vraag is momenteel vaak of bij creatie met AI inbreuk wordt gemaakt op het recht

'Wij willen van toegevoegde waarde zijn voor alle partijen die een beroep op onze diensten doen' Rob van Dongen bruikt waarvoor eerst toestemming dient te worden gevraagd. Om zaken contractueel goed te regelen zal eerst onderzocht moeten worden met welke personen en partijen rekening moet worden gehouden en waar de rechten en verantwoordelijkheden liggen. Hologramoptredens vinden nu nog niet op heel grote schaal plaats, maar het is zeker interessant en verstandig om juridisch voorbereid te zijn op zo’n nieuwe ontwikkeling.”

Omgang branche met AI Van Dongen en mede-kantooroprichter

van derden en zo ja, door wie, maar ook of op een door gebruik van AI gecreëerd werk een auteursrecht rust”, zegt Van Dongen. “De rechtspraktijk zal dit moeten uitwijzen, maar de tendens is dat op een door AI gecreëerd werk geen auteursrecht rust. Een andere vraag is of een via AI nagebootste stijl zou mogen of niet. Als in het verleden een muzikant een liedje wilde maken in de stijl van bijvoorbeeld Michael Jackson of Prince, dan was dat geen probleem. Stijl is immers niet auteursrechtelijk te beschermen. De muzikant moest er natuurlijk wel wat voor doen: analyseren van andermans stijl en het

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 3:36:53 PM

ADVOCATUUR

SANDER DIKHOFF

zo uitvoeren dat het op bijvoorbeeld Prince leek. Met AI hoef je deze skilss niet aan te wenden en kun je al door het invoeren van een prompt een liedje laten produceren ‘in de stijl van’. Dat is dan geen inbreuk op het auteursrecht, maar er zou volgens sommigen wel sprake zijn van onrechtmatige stijlnabootsing waardoor de exploitatie van de gecreëerde stijlnabootsing wellicht toch is te verbieden. De vraag is of dit wenselijk is en waar de grens wordt gelegd qua al dan niet toegestane stijlnabootsing.” Dikhoff vult aan: “Ook speelt de vraag wat filmprocucenten mogen met de beelden en stemmen van makers. Daar zijn grote zorgen over bij de makers en die zijn natuurlijk terecht, want uit eenmaal opgenomen footage kun je heel veel nieuwe content maken met gebruik van AI. Het is zaak om dit in contracten te regelen: wat mag een producent wel en niet met de beelden/stemmen voor bijvoorbeeld een volgende productie. Er zijn nog talloze andere voorbeelden van waar AI kansen biedt maar ook bedreigingen kent.”

Focus verleggen Van Dongen en Dikhoff menen dat de industrie moet waken voor een strijd tegen

SPECIAL

ROB VAN DONGEN

het gebruik van AI waarbij de voordelen van de technologie uit het oog worden verloren. “De tendens is dat er alleen wordt gekeken naar de nadelen. Als bijvoorbeeld bestaande foto’s van gezichten worden gescreend om daarmee een nieuwe afbeelding te kunnen maken. Het uiteindelijke resultaat, een nieuwe AI-afbeelding, is geen portret van een bestaande persoon. Die nieuwe afbeelding maakt in principe dan ook geen inbreuk op portretrechten of auteursrechten, tenzij natuurlijk de nieuwe afbeelding te veel lijkt op een geportretteerde of een oorspronkelijke foto die gescreend is. Maar het proces dat eraan voorafgaat, het screenen van de foto’s, kwalificeert wellicht als het verwerken van persoonsgegevens. De geportretteerden hebben daarvoor niet de vereiste toestemming gegeven zodat een inbreuk op de privacy kan worden aangegrepen om via AI gegenereerde fotowerken te weren. “De focus van de industrie op AI lijkt momenteel op het verbieden te liggen. Zonde, want dan mis je het voordeel van een middel om te creëren met een snelheid en op manieren die voorheen niet mogelijk waren. De technologie is er nu eenmaal. De muzieken filmindustrie zou-

den niet dezelfde fout moeten maken als gemaakt is rondom het verbieden van ‘illegale downloads’. AI omarmen lijkt een beter idee. Dan kan de focus worden gelegd op het controleren van de werking ervan waardoor rechten van belanghebbenden beter beschermd kunnen worden.”

Vooruitkijken en meedenken Vooruitkijken en zorgen dat cliënten controle krijgen en behouden over hun rechten behoort tot de kern van de dienstverlening van Dikhoff Van Dongen. “Als wij bijvoorbeeld weten dat er een wetswijziging op handen is, houden we daar zo vroeg mogelijk rekening mee”, zegt Van Dongen. “Door er op tijd voor te zorgen dat formuleringen in contracten passen binnen de kaders van de wet en in het voordeel van de cliënt werken. We zitten niet op de stoel van de cliënt, maar we beelden ons die situatie wel in (wat zouden we zelf doen?) om beter te kunnen adviseren en beter met de cliënt mee te kunnen denken. Ons werk gaat verder dan alleen het interpreteren en analyseren van juridische teksten en de gevolgen daarvan. Wij willen van toegevoegde waarde zijn voor alle partijen die een beroep op onze diensten doen.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_DikhoffDongen.indd 57

12/8/2023 3:37:27 PM

BLONK.NU

Juristen met voeten in de klei van de dagelijkse praktijk Bij de entertainment lawyers van Blonk.NU houden ze meer van problemen voorkomen dan problemen oplossen. Oprichter Stefan Blonk en zijn collega’s Gwen Klein Bluemink en Kosta Hinzen zijn dan ook geen advocaten; ze zijn juristen, gespecialiseerd in het constructief samenwerken met cliënten in de entertainmentwereld. “We hebben een hekel aan procederen.” DOOR: JASPER VAN VUGT | FOTO'S: JORG ROZIER

“

at wij doen is geen rocket science” zegt Stefan Blonk lachend. “We staan met onze voeten in de klei van de dagelijkse praktijk van de muziekindustrie en maken het werk niet moeilijker dan het is. Ik doe dit werk nu 22 jaar en in onze telefoons staan de mobiele nummers van alle CEO’s van platenmaatschappijen, publishers en managers met wie we vaak een kort lijntje hebben. Onze werkwijze is er vooral op gericht om de doelstellingen van onze cliënten zo goed mogelijk te bereiken door strategie en contracting te combineren. De meeste van onze cliënten zijn dan ook artiesten, labels, publishers en managers. In samenspraak pakken we alles op het gebied van business, strategie, rechten en legal op. Dat betekent intensief werk voor ons, met gemiddeld twintig telefoontjes op een dag waarin cliënten concreet advies vragen of gewoon even willen sparren over een bepaald onderwerp. Het is alsof je op twintig borden tegelijk schaakt, maar dat maakt het werk ook zo leuk. Bovendien is het dankbaar werk als je merkt dat mensen je advies en raad waarderen en erdoor gerustgesteld worden of verder mee komen.”

Retainer-model Cliënten hoeven hun stopwatch niet in te drukken op het moment dat ze de juristen van Blonk.NU bellen. Waar bij veel advocaten en juristen de teller van hun uurtarief begint te lopen zodra de telefoon wordt opgenomen, daar kunnen de cliënten van Blonk.NU gebruik maken van een retainer58

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_Blonk.indd 58

model. Voor een vast bedrag per maand staan Blonk, Gwen Klein Bluemink en Kosta Hinzen hun cliënten bij in juridische kwesties of bij het maken van deals en strategische beslissingen. “Dat heeft voor beide kanten voordelen. Zo is er zekerheid ten aanzien van de kosten. Voor ons betekent het dat we tijdig kunnen meesturen bij grote contracten en strategische beslissingen. We willen bij deals liever niet pas om vijf voor twaalf worden ingevlogen, wanneer je voor voldongen feiten komt te staan. We hebben een hekel aan procederen, dus proberen we liever problemen te voorkomen dan achteraf naar de rechter te moeten stappen. Al kan dat natuurlijk

der meer werkte voor Within Temptation, Kane en DI-RECT. Daar zette hij ook uitgeverij AT Publishing en naburige rechtenagent AT op. Eerder werkte hij bij dance label United Recordings (Armin van Buuren, Chocolate Puma en Laidback Luke). Die brede praktijkervaring en de wens om op eigen benen te staan leidde in 2015 tot zijn eigen bedrijf: Blonk.NU. Inmiddels is Blonk.NU met Kosta Hinzen en Gwen Klein Bluemink uitgegroeid tot een driekoppig bedrijf dat werkt voor talloze gerenommeerde partijen in de muzieken entertainment wereld. Hinzen: “Vaak denken mensen dat het bij ons op kantoor een stoffig gebeuren is omdat we juristen zijn, maar

'Het is alsof je op twintig borden tegelijk schaakt, maar dat maakt het werk ook zo leuk' ook, we hebben advocaten in ons netwerk die dat voor onze cliënten kunnen doen. We pleiten er bij onze cliënten voor om ons in een vroeg stadium in te schakelen. Dat levert bovendien een grote collegialiteit en betrokkenheid op.” Klein Bluemink: “Wij kijken ieder jaar weer uit om aan te schuiven bij de kerstdiners van onze cliënten. Door de intensieve samenwerking worden wij toch een beetje als collega’s gezien”

Persoonlijke band Blonk richtte zijn bedrijf acht jaar geleden op, nadat hij bij het Haagse managementbedrijf AT Productions als inhouse jurist on-

het tegendeel is waar. Er staan hier draaitafels, Spotify draait overuren en we discussieren de hele dag over ontwikkelingen in de muziek en de muziekindustrie. Blonk: “En al zeg ik het zelf: we zijn gewoon heel leuke mensen. Ik denk dat het belangrijk is dat je voor een partij kiest waar je bij wijze van spreken ook een keertje een biertje mee wilt drinken. Het gaat tenslotte ook om het opbouwen van een persoonlijke band.”

Pragmatisch en realistisch Klein Bluemink: “Managers en artiesten weten vaak heel veel af van marketing, social media, A&R en touring, maar velen vinden het fijn om bij belangrijke zakelijke beslissin-

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 3:37:44 PM

ADVOCATUUR

STEFAN BLONK

SPECIAL

gen waar juridische vraagstukken bij komen kijken te sparren met een vertrouwde partij met kennis van zaken. Zo krijgen we vaak de vraag hoe wij bepaalde procesvoering in hun alledaagse handelsactiviteiten kunnen optimaliseren, of wij bepaalde samenwerkingen tussen partijen kunnen bewerkstelligen of wat bijvoorbeeld de voor- en nadelen kunnen zijn van het aangaan van bepaalde contracten. In de keuzes die gepaard gaan bij een de carrière van een artiest kunnen wij heel goed adviseren en ervoor zorgen dat alle afspraken en contracten op het vlak van muziek- of entertainmentrechten op orde zijn, en wel zo gunstig mogelijk voor onze cliënten.” Blonk vult aan: “Daarbij is het overigens nooit de bedoeling om de wederpartij het vel over de oren te trekken, want iedereen komt elkaar tegen in deze business. Je wilt

'Uiteindelijk willen we de voornaamste ‘go-to’ firms worden voor artiesten en management in de entertainmentindustrie' dat na een onderhandeling beide partijen met opgeheven hoofd weglopen en zin hebben om te gaan samenwerken. Niet dat iedereen bij aanvang al met 1-0 achterstaat. Dat maakt ook dat veel partijen graag met ons samenwerken omdat ze weten dat we een pragmatische en realistische benadering van deals en contracten hebben.” GWEN KLEIN BLUEMINK

Veel vraag

KOSTA HINZEN

Hoewel het zwaartepunt bij Blonk.NU in de muziekwereld ligt, gaat de ervaring en expertise breder en beslaat deze de complete entertainmentwereld. Zo worden ook NikkieTutorials en WEAREONE.world, de managementtak van Tomorrowland, bijgestaan door het team van Blonk.NU. Dat deze Belgische partijen aankloppen bij Blonk.NU, is geen toeval, vertelt Hinzen: “Er is veel vraag naar onze dienstverlening. Behalve uit Nederland en België ook uit Engeland en de Verenigde Staten. We werken onder andere voor Belgische artiesten als Oscar and the Wolf en Lost Frequencies en zien daar ook veel mogelijkheden. Blonk: “We denken er zelfs aan om daar een vestiging te openen. Uiteindelijk willen we de voornaamste ‘go-to’ firms worden voor artiesten en management in de entertainmentindustrie en ik denk dat we hard op weg zijn dat te bereiken.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_Blonk.indd 59

12/8/2023 3:37:57 PM

FOTO: PAUL TOLLENAAR

HET LAATSTE WOORD EB staat ieder nummer vol met interviews met professionals die (meestal) over hun werk praten. In deze rubriek zetten we de spotlights op het persoonlijke leven van die prominenten. In deze editie is dat Silvia Biemans van Sena. SILVIA BIEMANS Wat is het leukste aan je baan? “Het contact met de producenten, muzikanten en hun managers. Daarnaast het feit dat ik over het algemeen een positieve bijdrage kan leveren: namens Sena (en dus alle muziekgebruikers) mag ik geld brengen naar muzikanten en producenten, dus ze zien me meestal wel graag komen.”

Wat wilde je vroeger worden? “Ik wilde heel graag muziekevenementen organiseren. Daar waren destijds nog geen specifieke opleidingen voor, maar via een omweg en geweldige stages ben ik alsnog de muziekindustrie binnengerold.”

volle maan met een hemel vol sterren en de show begint met de eerste klassieke noten van Matthew Bellamy. Zo mooi dat ik een traantje weg moest pinken. Wat een topconcert.”

Welke artiest zou je nog graag live willen zien? “Ik heb zoveel mooie artiesten en shows mogen zien in mijn werkende leven, daar ben ik ontzettend dankbaar voor. Als de doden konden herrijzen zou ik wel heel graag een concert van The Doors willen zien. Maar voor een show van Kees van Hondt op Lowlands mogen ze me ook wakker maken.”

Welk concert blijft je voor altijd bij?

Wat is buiten je werk je grootste passie?

“Muse op Glastonbury in 2010. Na bijna een week op het festival gewerkt te hebben, was de show van Muse mijn eerste vrije moment. Geweldige week, prachtig terrein,

“De prachtige woonboerderij met alles daaromheen, die ik samen met mijn partner Arian recentelijk heb gekocht in de bossen van Achtmaal. Een paradijs in wording.”

DECEMBER 2023 / JANUARI 2024

EB202312_Laatstewoord.indd 60

Wat is de belangrijkste les die je de afgelopen jaren hebt geleerd? “Werk is heel belangrijk, muziek is ontzettend belangrijk, maar het belangrijkste is toch wel dat je zoveel mogelijk moet genieten van de mooie dingen in het leven. En dat moet je toch echt zelf doen.”

Ben je een ochtend- of een avondmens? “Overduidelijk een avondmens! Vroeger avond- en nachtmens, tegenwoordig meer avond.”

Wat is op dit moment je favoriete album? “Dat kan toch gewoon niet anders dan Ten van Pearl Jam zijn.”

Naam: Silvia Biemans Functie: Accountmanager Relatiebeheer Geboortedatum: 17 april 1977

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

12/8/2023 3:38:34 PM

20 years

of discovering european talent

find out more at esns.nl

EB202312_advertenties.indd 61

12/8/2023 2:31:03 PM