EB september 2020 complete uitgave

ENTERTAINMENT BUSINESS

‘Nu is het tijd om de muziekindustrie te veranderen’ Interview met John Dirne van White Villa International

Buma NL en ADE gaan online Interview met dj-trio Kriss Kross Amsterdam Belronde: retailers over ondernemen in coronatijd Sterren NL viert 15-jarig jubileum 43

e

JAARGANG | SEPTEMBER 2020

202009_cover.indd 1

Gamespecial 2020 WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

37

9/14/2020 3:36:37 PM

COLOFON

EDITORIAL

Uitgave iMediate Arendstraat 53 Postbus 2227 / 1200 CE Hilversum Telefoon: 035 - 646 58 00 redactie@entertainmentbusiness.nl Uitgever Joost Driessen

Verdienmodellen

Content director Mels Dees

Als vanouds voelde het niet, maar gelukkig vergat ik tijdens het kijken naar Christopher Nolans nieuwe film Tenet al snel dat ik in een halflege bioscoopzaal zat. Ik was al lang blij dat er eindelijk weer een onvervalste blockbuster op het witte doek te zien was. Nadat Tenet al meerdere malen was uitgesteld, nam Warner Bros toch de gok. Eerst was de film alleen in diverse Europese landen te zien, later ook in Amerika. Inmiddels heeft de futuristische actiefilm wereldwijd een slordige 150 miljoen dollar opgebracht.

Platformmanager Arnold le Fèbre Redactie & medewerkers Jeroen Noordeloos, Jeroen van Trierum, Jasper van Vugt, Edgar Kruize, Ed Hoogeveen Exploitatie & abonnementen Mitchel van der Heide & Tarik Lahri Telefoon: 035 - 646 58 05 mitchel.vanderheide@imediate.nl, tarik.lahri@imediate.nl Als vakblad hanteren we de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan ervan uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een halfjaar verlengd. Opzeggen kan per post, mail of telefoon. De opzegtermijn is 30 dagen voor het einde van de abonnementsperiode.

Jaarabonnement EB Benelux, Nederlandse Antillen, Suriname: € 79,95,Elk volgend abonnement met hetzelfde factuuradres: € 50,- per jaar.

Andere landen: € 125,- per jaar.

Halfjaarabonnement EB + EB Live Benelux, Nederlandse Antillen, Suriname: € 125,Elk volgend abonnement met hetzelfde factuuradres: € 80,- per halfjaar.

Andere landen: € 180,- per halfjaar.

Basis layout Louis Bertrand Vormgeving Tim van den Berg, Tessa Geers, Natalie Moorelisse Drukkerij Vellendrukkerij BDU bv, Barneveld © Copyright 2020 ISSN: 1875-2888 2

SEPTEMBER 2020

202009_editorial_inhoud.indd 2

Tenet heeft ruim 200 miljoen dollar gekost en aangezien pas een opbrengst van 400 tot 500 miljoen dollar aanleiding is om ‘m als winstgevend te betitelen, heeft de film nog een lange weg te gaan. Belangrijker is echter het signaal dat wordt afgegeven: mensen willen heus nog wel naar de bioscoop en er valt nog altijd geld te verdienen – mits je over een lange adem beschikt. De releasedata van andere grote films lijken door het succes van Tenet nu definitief. Zo zal de nieuwe Bond-film No Time to Die definitief op 12 november in de bioscopen gaan draaien.

Disney heeft niet zoveel geduld. Na herhaaldelijk uitstel werd besloten om Mulan, de speelfilmversie van Disneys gelijknamige tekenfilm uit 1998, in première te laten gaan op de eigen streamingdienst Disney+ en de bioscopen over te slaan. Alleen, hoe verdien je op die manier de investering van 200 miljoen dollar terug? Simpel, door van je bestaande abonnees een extra bijdrage te vragen. Een aanzienlijke bijdrage, wel te verstaan.

Abonnees moeten namelijk 21,99 euro ophoesten. Een bedrag dat weliswaar lager is dan met je hele familie af te reizen naar de plaatselijke bioscoop, maar nog altijd zeer fors is te noemen. Vanaf 4 december is de film zonder extra kosten te zien op Disney+ en het is dan ook nog maar de vraag of dit distributiemodel wel zo levensvatbaar is.

Nou… Disney heeft ook nog de Marvel-film Black Widow op de plank liggen. Ik denk dat er talloze superheldenfans rondlopen die deze film rond Avenger Scarlett Johansson liever vandaag dan gisteren zouden zien. Trommel wat vrienden op, laat iedereen 5 euro betalen en je bent uit de kosten. Beide films moeten vooralsnog in het najaar in de bioscoop belanden, maar als Mulan redelijk scoort, zou het me niet verbazen als Disney ervoor kiest om fans tegen betaling ‘early access’ te geven. Misschien dat sommige fans daarna alsnog naar de bioscoop gaan, maar velen van hen niet, waardoor bioscopen – wederom – het nakijken hebben.

Nieuwe verdienmodellen binnen de entertainmentindustrie – het blijft lastig. Het beste voorbeeld hiervan is de game-industrie, die al jaren worstelt om nieuwe manieren te ontwikkelen om meer geld te verdienen aan de fysieke of de digitale verkoop. Een paar jaar geleden introduceerde EA heftige ingame aankopen in de vorm van lootboxen. Het resultaat?

Een hoop boze fans en politici. EA trok zich de kritiek aan. De nieuwe Star Wars-game is goedkoper én bevat geen digitale addertjes onder het gras. Je leest alles over Star Wars Squadrons en heel veel andere games in onze jaarlijkse gamespecial, die van start gaat op pagina 37.

Veel leesplezier!

ARNOLD LE FÈBRE PLATFORMMANAGER ENTERTAINMENT BUSINESS & EB LIVE

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

9/14/2020 12:36:09 PM

INHOUD

| ACHTERGROND

| VOORUITBLIK

6

| INTERVIEW

12

White Villa

Buma NL

Na ruim 20 jaar ruilt White Villa Studios zijn studio in Ede in voor een gloednieuw, tien studio’s tellend complex in Hoofddorp. Eigenaar John Dirne vertelt over zijn plannen, zijn platenlabel Toekomst Music en de nieuwe manier waarop de muziekindustrie nå de coronacrisis gestalte moet krijgen.

Het is normaal altijd vaste prik op de agenda van iedereen die Nederlandse muziek een warm hart toedraagt: Buma NL. Dit jaar kan de conferentie vanwege de coronamaatregelen geen doorgang vinden. In plaats daarvan wordt een groot aantal programmaonderdelen online aangeboden.

| GAMESPECIAL 2020

| INTERVIEW

20 Kris Kross Amsterdam

Dj-trio Kris Kross Amsterdam heeft met hun muziek de afgelopen jaren grote nationale en internationale successen beleefd. Vanwege de coronacrisis is hun festivalzomer echter in het water gevallen. Ze vertellen hoe zij de afgelopen maanden hebben beleefd en over hun muziek.

27 Wisseloord Op zaterdag 12 september vond het eerste college plaats van de Wisseloord Academy, een muziek- en muziekproductie-opleiding die wordt gegeven door professionals uit de muziekwereld. Malik Berrabah, mede-eigenaar van de Wisseloord Studios, vertelt over de oprichting en doelen.

| EN VERDER

4

In het kort

15

BOEP

16

Sterren NL

19

Cornelis Music

24 Amsterdam Dance Event

37

28

Nathan Reinds

30

Pennies from Heaven

31

STOMP Academy

33

Record Industry

34 Corona versus retail 36

Het Laatste Woord: Raymond van Vliet WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

202009_editorial_inhoud.indd 3

SEPTEMBER 2020

3

9/14/2020 12:36:15 PM

IN 'T KORT

‘We hopen met het Investeringsfonds Muziek een positieve impuls te geven aan de muziekindustrie in Nederland door ervoor te zorgen dat er muziek gemaakt wordt die anders nu niet gemaakt zou worden.’

Buma Stemra’s Bernard Kobes over de introductie van het Investeringsfonds Muziek. Nederlandse componisten, tekstschrijvers en muziekuitgevers kunnen vanaf 5 oktober een aanvraag doen. In totaal is er € 2.750.000 beschikbaar.

Bernard Kobes

‘Met de ervaring van Popauteurs.nl en de energie van BAM! hebben we een sterke combinatie te pakken. Hiermee gaan we de komende jaren strijden voor een betere positie voor songwriters en popmuzikanten, onder andere wat betreft online muziekgebruik.’

Arriën Molema, ad-interimvoorzitter van het fusiebestuur van BAM! Popauteurs over de fusie van Popauteurs.NL en BAM! Popauteurs, waardoor de grootste popvereniging is ontstaan..

Heleen Rouw, festivaldirecteur van Cinekid, kwam aan het roer van een filmfestival waarvan niemand wist of het überhaupt kon doorgaan. Door samenwerkingen met IDFA, IFFR en NFF staat het 34ste Cinekid Festival van 7 t/m 23 oktober op de agenda.

Foto: Krijn van Noordwijk

Quotes

INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW Hoe heb je de afgelopen maanden beleefd?

“Tot juli was er nog veel onduidelijkheid.

Een onwerkelijke situatie, omdat alle voorbereidingen en planningen op de schop gingen. We moesten kiezen tussen geen festival, een fysiek festival of online gaan.

De online basis stond in ieder geval snel vast, en gaandeweg is het een mengvorm geworden van online en fysiek. De uitdaging voor het team is groot en vraagt een enorme flexibiliteit en omdenken. Ik ben echt trots op iedereen!”

Welke ambities heb je voor Cinekid de komende jaren?

“We willen een gids zijn voor kinderen die hen verrast met nieuwe perspectieven en hun nieuwsgierigheid prikkelt. Met films, series en games, die we vervolgens verrijken met tutorials en workshops. Dat wil ik niet alleen doen tijdens het jaarlijkse festival, maar gedurende het hele jaar.

Daarnaast hebben we ook een internationale functie als expert. Ik wil graag nog meer makers, ook uit landen buiten Europa, helpen om mooie kwalitatieve films te maken.”

Op welke manier gaan jullie tijdens de coronaperiode de zalen vullen?

“Vanwege de huidige vorm van het Cinekid Festival zijn we toegankelijk voor meer kinderen en professionals dan ooit. We tonen de nieuwste films, televisieproducties, media-installaties, workshops en tutorials en zijn 14 dagen lang op 10 festivallocaties in het land te zien, onder andere via het nieuwe online platform van

Cinekid, Cinekid Play. Daarnaast hebben we mooie samenwerkingen met bijvoorbeeld Kidsweek en NPO ZAPP. Verder is bij alle familiefilms in de bioscoop onze trailer te zien.”

Welke positie neemt de Nederlandse jeugdfilm in?

“Door de dominantie van het internationale aanbod aan familiefilms van bijvoorbeeld Disney en Pixar is het steeds lastiger om ruimte te claimen voor de Nederlandse jeugdfilm. Ik denk dat het geweldig zou zijn als we in Nederland de universele thema’s die we in de films van die grote studio’s zien, vertalen naar de eigen directe leefwereld van kinderen. Dat mag best op een eigenzinnige wijze en daarvoor moeten we ook naar kinderen luisteren.”

Waarom zijn jeugdfilms zo belangrijk en welke positie neemt Cinekid in in de ontwikkeling?

“Kinderen zijn creatief en nieuwsgierig.

Het is zo belangrijk om die creativiteit te blijven prikkelen. Belangrijke thema’s zoals pesten en de eerste verliefdheid moeten verteld kunnen worden vanuit hun eigen perspectief. En wat mij betreft is er geen betere manier dan met film. De belevingswereld van kinderen draait namelijk voornamelijk om beeld, ze zijn digital natives.

Bij Cinekid ga je op ontdekkingstocht in de wereld van film op een aansprekende, speelse wijze. Dat doen we tijdens het festival maar ook in het onderwijs en door het jaar heen, vanaf oktober ook online via Cinekid Play.”

Entertainment Business online ‘Hij is een groot volkskomiek, maar heeft zijn strepen ook ruimschoots verdiend als revueartiest, zanger, acteur, presentator en radioen televisiemaker.’

De jury van de Media Oeuvre Award over André van Duin die de prijs kreeg toegekend vanwege zijn generatieoverstijgende carrière die al ruim vijftig jaar duurt. De Media Oeuvre Award is een prijs van vakplatform Spreekbuis.nl.

4

SEPTEMBER 2020

202009_in_het_kort.indd 4

Altijd op de hoogte zijn van het laatste businessnieuws uit de entertainment-branche?

Kijk dan op www.entertainmentbusiness.nl.

Mag het gemakkelijker? Ontvang gratis en overzichtelijk het laatste nieuws middels de dagelijkse nieuwsbrief (zie rechtsboven op de homepage van de site).

En: like en volg ons op de sociale kanalen voor de laatste updates, opvallend nieuws en interessante ontwikkelingen uit de industrie.

Facebook.com/EntertainmentBusiness Twitter.com/@EB_Nieuws

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

9/14/2020 9:29:21 AM

RVIEW

COLUMN De grootste verliezer Toen ik 15 jaar geleden de industrie inrolde, had ik niet kunnen bedenken dat Apple het aan de stok zou krijgen met een gamedeveloper. Microsoft en alle pc-fabrikanten waren destijds de aartsvijanden van Jobs en consorten.

In een epische reclame verweet de toenmalige underdog IBM arrogantie en hebzucht. Apple is echter sinds de lancering van iTunes en de AppStore steeds meer in de huid van contentdistributeur gekropen. Niet geheel onverdienstelijk, want alleen in 2019 harkte de techgigant al meer dan 50 miljard dollar aan omzet binnen via de AppStore.

Deze zomer was Epic Games, de uitgever en ontwikkelaar van Fortnite, het echter zat. De developer lanceerde een eigen betaalsysteem voor Fortnite en weigerde daarmee de verplichte 30% commissie te betalen aan Apple. Apple verwijderde de game vanwege het schenden van richtlijnen en Google volgde om dezelfde reden. In een statement tegenover The Verge zei Apple: "Het probleem dat Epic voor zichzelf heeft gecreëerd kan makkelijk worden opgelost als het een update voor zijn app uitbrengt die voldoet aan de richtlijnen (30% afdracht) waar ze zelf mee akkoord zijn gegaan, en die gelden voor alle ontwikkelaars.”

Epic houdt voet bij stuk en gaat niet akkoord met de 30% commissie. Hoe Apple aan dit percentage komt? Dit stamt uit de vroege jaren van iTunes, toen het techbedrijf zo’n 62 tot 72 cent van elke betaalde dollar uitbetaalde aan platenlabels.

Bij de lancering van de App Store in 2008 werd 30% dan ook de regel voor alle content. Epic staat ook niet helemaal alleen in de strijd. De EU buigt zich sinds juni over de vraag of de toeslag wel redelijk is, nadat Spotify al een klacht had ingediend. Volgens Spotify is de commissie oneerlijk omdat Apple die niet over zijn eigen apps hoeft te betalen. Saillant detail: in de eigen store van Epic, rekent Epic met een commissie van 12%, wat volgens de uitgever nog steeds ruimschoots winstgevend is.

Het starten van dit gevecht is een gewaagde maar in mijn ogen een goede zet.

In de wandelgangen klaagt iedereen over de hoogte van commissie maar bijna niemand durfde tot op heden soort stappen te zetten. Apple biedt het ecosysteem en het platform, maar Epic maakt en onderhoudt de game en de servers.

Zou een verhouding van 20/80, of 15/85 daarmee niet eerlijker zijn? Apple heeft de betere kaarten en het zou helpen als een aantal andere grote studio’s zich gaan mengen in de discussie. Op deze manier krimpt het oog van de storm voor Apple en sluit Epic de strijd misschien toch af met een Victory Royale.

Ik hoop alleen dat beide kemphanen niet de belangrijkste speler in deze strijd vergeten. Want zoals het er nu uit ziet is de mobile Fortnite-gamer voorlopig de grote verliezer.

Mike Hendrixen is 15 jaar werkzaam in de gamesindustrie. Na een rol als Marketing Director bij Codemasters, startte hij in 2013 Vertigo 6 Marketing & PR, dat werkzaam is voor o.a. EA, Koch Media, Logitech, Asus, Asmodee en New Balance.

Vertigo 6 werd in 2018 uitgeroepen tot beste jonge bureau van Nederland. In Entertainment Business schrijft hij op persoonlijke titel over de marketingontwikkelingen binnen de industrie.

IN 'T KORT

Cijfers

18

Autoriteiten in achttien landen hebben gezamenlijk het ‘SPARKS’-netwerk dat illegaal films en series verspreidde offline gehaald.

In totaal werden er zestig servers afgesloten en waren naast het Amerikaanse ministerie van Justitie ook Europol en Eurojust bij de actie betrokken.

65,4 procent E-tailer bol.com presteerde het afgelopen kwartaal uitermate goed. De verkopen stegen met 65,4 procent in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar, vooral vanwege de coronacrisis.

400.000 Oscarwinnaar Parasite heeft 400.000 bezoekers naar de Nederlandse bioscopen getrokken, een nieuw record voor een Aziatische arthousefilm.

2.000.000 Battleroyale-game Fall Guys: Knockout werd in de eerste week na release ruim twee miljoen keer verkocht. Daarnaast maakte Sony bekend dat de game de meest gedownloade game ooit is binnen het PS Plus-abonnement, waarmee abonnees het spel gratis aan hun catalogus konden toevoegen. De dienst heeft meer dan 41,5 miljoen gebruikers.

Begin september maakten Rami Ismail en Jan Willem Nijman bekend dat hun gamestudio Vlambeer na tien jaar stopt. Beiden hebben aangegeven toe te zijn aan een nieuwe uitdaging. Wel zal hun game Ultrabugs nog worden afgerond.

10 jaar

€ 1.575.000

De futuristische actiethriller Tenet van regisseur Christoper Nolan heeft in zijn openingsweekend ondanks corona de hoogste opbrengst van dit jaar behaald. De film bracht in de Nederlandse bioscopen 1.575.000 euro op.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_in_het_kort.indd 5

5

9/14/2020 9:29:22 AM

WHITE VILLA

‘Nu is het moment om de kaarten opnieuw te schudden’ Na ruim 20 jaar ruilt White Villa Studios zijn studio in Ede in voor een gloednieuw, tien studio’s tellend complex in Hoofddorp. Eigenaar John Dirne vertelt over zijn grootse plannen, zijn platenlabel Toekomst Music en de nieuwe manier waarop de muziekindustrie ná de coronacrisis gestalte moet krijgen.

DOOR: ARNOLD LE FÈBRE FOTO'S: IMEDIATE / JASPER BOSMAN

6

SEPTEMBER 2020

202009_white_villa.indd 6

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

9/14/2020 2:19:56 PM

INTERVIEW

J

ohn Dirne begon zijn bedrijf White Villa als 15-jarige in de kelder bij zijn ouders in Ede. Zijn vader werkte als producent veel in de Wisseloord Studios in Hilversum en als kind ging John vaak met hem mee. “Ik ben in zijn voetsporen getreden”, vertelt de inmiddels 39-jarige Dirne in zijn thuisstudio in Nieuw-Vennep. “Of beter gezegd: in de voetsporen van mijn familie. Mijn oom Gaby produceerde en schreef namelijk liedjes voor artiesten als de Zangeres Zonder Naam, terwijl mijn vader Frank Dirne werkte met onder anderen Anita Meijer en Lee Towers en met zijn showorkest betrokken was bij talloze tv-programma’s in de jaren zeventig en tachtig.”

Vernieuwend Het was dan ook onvermijdelijk dat John Dirne in de muziekindustrie terechtkwam.

“Het was niet de vraag wat ik ging doen, maar wanneer ik zou beginnen en in welke vorm”, lacht Dirne. Die vorm werd al snel duidelijk: hij ging als producer en componist aan de slag. “Ik houd ervan om op bepaalde vlakken vooruitstrevend en vernieuwend bezig te zijn en de status quo van de muziekindustrie constant onder de loep te houden. Van jongs af aan kijk ik naar manieren waarop ik mijn productiewerk schaalbaar kon maken. Om deze reden heb ik mijn ogen altijd opengehouden voor talenten van andere producers en ben deze vanaf een bepaald moment ook gaan opleiden. Hierdoor werd het idee om een creatief proces schaalbaar te maken ook de realiteit. White Villa is uiteindelijk White Villa International geworden. Op dit moment laat ik een studiocomplex bouwen in Hoofddorp met daarin tien studio’s die we bemannen met tien zeer creatieve en vaardige producers. Hierdoor hebben we een productiecapaciteit en een creatieve veelzijdigheid in huis die wereldwijd uitzonderlijk is.”

Dance

JOHN DIRNE

De economische recessie in 2008 luidde een lastige periode in. “Ik had in dat jaar flink geïnvesteerd in een nieuwe studio, maar de recessie gooide roet in het eten. Een groot deel van mijn klanten stelde hun muziekproducties uit, waardoor ik ineens werd geconfronteerd met de breekbaarheid van mijn bedrijfsconcept. Dat was voor mij het moment om te zeggen: ik moet niet alleen mijn productiewerk schaalbaar maken, ik moet me ook focussen op meerdere genres en andere soort artiesten en dus niet alleen op het Nederlandstalige segment.”

John Dirne was toen ook actief als dj, eerst

onder zijn alias John Marks en later als John Christian. Dance werd in die tijd wereldwijd populair en de dj’s werden de nieuwe supersterren. Nicky Romero brak door, Tiësto vierde triomfen in Amerika, David Guetta sloeg een brug tussen dance en mainstreampopmuziek. White Villa ontpopte zich als dé productiefaciliteit voor de dancescene. “Een dj heeft een hit, is wereldberoemd en vliegt de hele wereld over om op te treden. Vanaf dat moment kun je als dj niet zeggen: ik treed even een paar maanden niet op, want ik ga de studio in om nieuwe muziek te maken. In dat gat ben ik gesprongen. Als de dj onderweg is, loopt zijn productieproces, door middel van allerlei online communicatiemiddelen, gewoon door. Ik noem dit pertinent geen ‘ghost productie’. De dj’s in kwestie zijn altijd betrokken bij het proces. Wij raken echter de knoppen aan waardoor co-productie een betere term is.”

Contentbehoefte Dat dit White Villa geen windeieren heeft gelegd, blijkt wel uit het feit dat Dirne sindsdien heeft gewerkt met internationale artiesten als Rihanna, Black Eyed Peas en Madonna. Om aan de grote en nog steeds groeiende vraag te kunnen blijven voldoen, werd de bouw van een nieuw studiocomplex zelfs een noodzaak. Dirne: “Muziek wordt tegenwoordig anders geconsumeerd. Een nummer is niet meer wereldwijd, op het zelfde moment, een hit. Het kan gebeuren dat een dj op de radio scoort met een specifieke track, terwijl hij in de clubs scoort met een ander nummer. In Azië scoort een bepaalde track, terwijl in Europa of Amerika gekozen wordt voor iets anders.

Hierdoor noem ik het tegenwoordig niet meer ‘de nieuwe single van’ maar spreek ik van ‘contentbehoefte’. Als je bekend wilt zijn én blijven, moet je voor al die disciplines namelijk muziek, video en online content maken. Om dat te kunnen faciliteren, had ik aan die drie studio’s in Ede niet genoeg en ik sluit niet uit dat er op meerdere plekken op de wereld een White Villa International zal komen te staan.”

YourBrandHub John Dirne is daarnaast actief met zijn social media-, software- en databedrijf YourBrandHub. Hiermee verzorgt en ontwikkelt hij, samen met zijn twee partners en team, de digitale kant van zowel muziekgerelateerde bedrijven als nationale en internationale artiesten. “YourBrandHub is extreem snel gegroeid. Er werken nu 25 man op het YourBrandHub-hoofdkantoor en ik sluit niet uit dat dit snel zal zijn ver- ▶ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_white_villa.indd 7

7

9/14/2020 3:03:16 PM

WHITE VILLA

dubbeld. Toen we begonnen, waren er nog maar weinig databedrijven met de focus op muziek. De dj’s hebben vaak hun ‘digitale kant’ behoorlijk goed op orde, maar het is een tijdrovend gegeven en je moet blijven ontwikkelen en ‘vechten’ tegen de alsmaar wijzigende algoritmes. Daarin kunnen we ze letterlijk ‘ontzorgen’ en eraan bijdragen dat ze niet ‘from hero to zero’ gaan. Bij de Nederlandse artiesten hebben we een grote slag geslagen door de urgentie van een goede ‘online presence’ aan te tonen.

Normaal gesproken werd er bijvoorbeeld voor de verkoop van concertkaarten heel veel geld geïnvesteerd in traditionele media en reclamespots waardoor de marketingprijs per ticket zeer hoog lag. Wij zagen de mogelijkheid om deze tickets met een fractie van het traditionele budget heel gericht te verkopen aan de doelgroep.”

Inmiddels is het gemeengoed om de fanbase in kaart te brengen en te gebruiken voor de promotie van een artiest en via social media merchandise aan de man te brengen. “Toen wij begonnen, was dit echter nog onontgonnen terrein en zijn we zelfs bij een aantal vooraanstaande partijen weggestuurd met de mededeling dat we op een totaal verkeerd paard aan het wedden waren.”

Achterhaald Dirne steekt zijn eigenzinnige visie op de muziekindustrie niet onder stoelen of banken. “Heel kort door de bocht gesteld: wij - de schrijvers en producers - verzinnen het en ergens anders gaat bij succes de kassa rinkelen. Als wij bijvoorbeeld een track maken die zorgt voor 200 goedbetaalde boekingen, profiteren wij daar amper tot niet van en al helemaal niet als het betreffende liedje een cover is. Dit model kan gewoon niet meer. Ik spreek schrijvers die in een writerscamp (waarbij je dus je rechten moet delen met de overige schrijvers) een doorbraaksong voor iemand hebben gemaakt, waarbij de platinaplaat die ze kregen duurder was dan de opbrengst van de auteursrechten. Een boekingskantoor, managementkantoor, publisher, studioproducer, platenlabel - al die disciplines en de achterliggende verdienmodellen zijn achterhaald en gaan wat mij betreft op de schop. Zeker nu de coronacrisis de hele muziekindustrie onder druk heeft gezet, is het tijd om eens met een vergrootglas over al die afdelingen heen te kijken en te analyseren hoe de hazen nou eigenlijk lopen. Ik heb tienduizenden uren besteed in de studio met artiesten, producers en muzikanten. Daar heb ik alle soorten verhalen gehoord over hoe ze hun zaken hebben georganiseerd. Daaruit heb ik kunnen leren dat maar een heel klein 8

SEPTEMBER 2020

202009_white_villa.indd 8

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

9/14/2020 3:03:23 PM

INTERVIEW

percentage echt weet hoe alles werkt. Ook heb ik heel vaak gehoord dat een artiest twijfelt of hij bij zijn label of manager wel prioriteit is. Het is in mijn optiek zeer logisch dat je als artiest bij een manager of een label alleen maar prioriteit kunt zijn wanneer er succes is, iedereen moet immers zijn rekeningen kunnen betalen. Tegelijkertijd kun je alleen maar succes maken als je ergens prioriteit bent op een moment dat er nog geen succes is. Waar moet je dan beginnen? Het is in mijn optiek veel logischer dat een artiest een partnerschap aangaat met een partij die de artiest volledig en op alle vlakken ontzorgt.

In een dergelijke totaalsamenwerking heb je ook niets te maken met of je wel of geen prioriteit bent. Je werkt met z’n allen aan een en hetzelfde doel. White Villa International is zo’n partij en door de volledigheid van interne disciplines de enige in zijn soort.”

Toekomst Music Dirne schetst hoe hij de praktijk voor zich ziet. “We maken de muziek al, kunnen dit via YourBrandHub promoten en dan ligt het voor de hand om ook het labelgedeelte zelf op te pakken. Nog afgezien van het feit dat de relevantie van een label heel hard achteruitgaat. Met ons eigen label Toekomst Music willen we klaar zijn voor de toekomst van Nederlandse artiesten.

Als label nemen wij een bescheiden rol in.

Belangrijker is dat we op de achtergrond een heel productie- en promotiehuis klaar hebben staan. In november 2019 zijn we gestart met Toekomst Music en inmiddels hebben we 16 artiesten getekend, onder wie grote namen als Ruth Jacott, Frank van Etten en René Froger. De bedoeling is om dat op termijn uit te breiden tot zo’n 65 artiesten, waarbij we meerdere labels hanteren. Zo werken we binnen verschillende labels aan acts voor de doelgroepen van 2 tot 85 jaar en in meerdere genres. Zo hebben we bijvoorbeeld een dancelabel, Freeway Recordings genaamd, en ontwikkelen we samen met DJ Maurice, de man achter Snollebollekes, party-acts die we vervolgens releasen op Goud Music. Er zijn op dit moment zo’n 25 ‘eigen’ projecten in productie waar we later dit jaar en begin volgend jaar mee naar buiten gaan.”

Volledig transparant Bijzonder aan de manier waarop White Villa International opereert, is de volledige transparantie. Dirne: “Er zijn een hoop artiesten die letterlijk geen idee hebben wat ze nou precies waaraan verdienen.

Wij vinden het belangrijk dat het voor een artiest inzichtelijk is wat er financieel gebeurt, maar ook waarom er iets gebeurt.

We werken daarom aan een app waarmee een artiest ‘realtime’ kan zien waar hij of zij recht op heeft. Als de artiest in kwestie zich direct wil laten uitbetalen, volstaat een druk op de knop. Want waarom zouden wij op dat geld gaan zitten? Dat een label twee keer per jaar uitbetaalt, is een achterhaald gegeven. Begrijp me niet verkeerd, ik wil niet dat collega’s ons zien als een concurrent. Ik heb liever dat ze kopiëren wat wij doen, dat is goed voor de hele industrie. Bel me op als je nieuwsgierig bent naar de apps die we ontwikkelen. Ik vind Nederland veel te klein om elkaar te beconcurreren.”

Voorschot op de toekomst De coronacrisis heeft voor een tweedeling gezorgd. “Het verdienmodel zat ‘m in de boekingen en dat is nu compleet weggevallen. Sommige boekingskantoren en platenmaatschappijen denken dat het een kwestie is van volhouden; zodra er een vaccin is of een andere oplossing, keren we weer terug naar hoe het was. Ik denk dat dat de verkeerde instelling is. Een artiest mist hoe dan ook een jaaromzet en zal zijn gages en kostenplaatje herzien en

'Wij verzinnen het en ergens anders gaat de kassa rinkelen'

onder de loep nemen voor de toekomst.

En wie weet duikt er over een jaar wel weer een nieuw virus op. Als je het antwoord zoekt in content, ben je niet afhankelijk van externe factoren als corona. Dat is ook de reden waarom wij juist veel nieuwe releases hebben uitgebracht en het artiestenroster fors willen uitbreiden.”

Artist development is de volgende stap.

Dirne wil artiesten opleiden zodat ze begrijpen waar ze mee bezig zijn. “Ik schrok toen ik merkte hoe weinig artiesten hun eigen vak begrijpen. Wat is het verschil tussen royalties en Buma/Stemra? Wat zijn naburige rechten? Hoeveel levert een stream eigenlijk op? Deze - in mijn optiek cruciale vragen worden door de artiesten verkeerd beantwoord. Weinig artiesten hebben hun zaakjes goed geregeld. En dat neem ik de labels en publishers best kwalijk. Dat kán en moét anders!” ◾

VIRPP

John Dirne is ook een van de initiatiefnemers van het online-muziekplatform VIRPP, dat begin augustus van start is gegaan. VIRPP is een online plek voor producers om nog niet uitgebrachte muziek ten gehore te brengen, ontdekt te worden door platenlabels en feedback te ontvangen van mede-producers. Een uitgebreid interview met mede-oprichter Joey van Vliet over VIRPP vind je op pagina 11.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_white_villa.indd 9

9

9/14/2020 3:03:30 PM

202009_advertenties_1.indd 10

9/14/2020 1:02:38 PM

ACHTERGROND

VIRPP mikt op muzikaal talent Met 50.000 leden heeft het nieuwe online-muziekplatform VIRPP in zijn eerste maand een vlammende start gemaakt. Mede-oprichter Joey van Vliet kijkt nu al verder. “We willen verder uitbreiden en nog relevanter zijn. Zowel in Nederland, als daarbuiten.”

V

IRPP is de online plek voor artiesten om nog niet uitgebrachte muziek ten gehore te brengen, ontdekt te worden door platenlabels en feedback te ontvangen van mede-producers. Gebruikers kunnen daarnaast meedoen met exclusieve wedstrijden van platenlabels en krijgen desgewenst feedback van collegaartiesten. Hoe actiever de gebruiker is op het platform door een connectie te maken met andere talenten, hoe meer punten en privileges hij of zij krijgt – zoals toegang tot exclusieve winacties.

Mede-oprichter Joey van Vliet: “VIRPP geeft de talentvolle dj de mogelijkheid om ontdekt te worden. Ontdekt worden is niet makkelijk. Aan de andere kant is het onmogelijk voor labels om de grote stroom demo’s allemaal te beluisteren. VIRPP is een systeem dat beide kanten helpt. Statistisch is de kans dat je echt goede tracks hoort veel groter. Andere leden hebben als het ware al een voorselectie gemaakt door op een bepaald stuk muziek te stemmen.

Platenlabels kunnen daarna rechtstreeks contact leggen met de talenten.”

Samenwerkingen Hoewel VIRPP nog maar een maand actief is het al flink aantal samenwerkingen aangegaan. Zo zijn grote namen als Protocol Recordings van Nicky Romero, Axtone van Axwell, Trifecta van Ali B, Dim Mak en White Villa actief op het platform. De eerste reacties zijn enthousiast. Label-baas Gaétan van de Sande van Trifecta: “Wij willen nieuwe artiesten een platform bieden voor

gaan actief op het platform participeren.

Daarnaast willen we ook artiesten, producers, pluggers, radiomensen, contentmakers en marketeers, die niet bij Trifecta werken, betrekken bij VIRPP. Als klap op

'Een betere manier om nieuw talent een podium te bieden is er niet' demo’s en tegelijkertijd in contact kunnen komen met gelijkgestemden. Daarnaast is kennisoverdracht een belangrijk punt binnen de samenwerking met VIRPP. We gaan niet aan de zijlijn kijken wat er geüpload wordt, maar het personeel en artiesten

de vuurpijl gaan we ook om de maand een track die via VIRPP binnen is gekomen releasen. We gaan dus sowieso VIRPP-muziek uitbrengen. Een betere manier om nieuw talent een podium te bieden is er niet.”

Dance is een belangrijk onderdeel van

VIRPP. Van Vliet: “Dit genre is in Nederland heel erg groot en de lijntjes richting de industrie zijn kort. Met Trifecta hebben we wel gelijk de stap gemaakt richting hiphop.

Ook praten we op dit moment ook al met grote latinpartijen in de VS. De interesse is er daar zeker. In principe is het platform open voor alle genres. Het is aan ons om de juiste industriepartijen aan te laten sluiten. In de nabije toekomst willen we nog meer dj’s, producers en labels aan boord hebben. We gaan de muzikanten vooral bereiken via advertenties op Facebook en Instagram. Voor labels is het belangrijk dat zij zich realiseren dat VIRPP de beste en makkelijkste manier is om nieuwe artiesten te ontdekken.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_VIRPP.indd 11

11

9/14/2020 7:50:17 AM

BUMA NL 2020

Online variant voor Buma NL 2020

SINDS 2017 VINDT BUMA NL PLAATS IN TIVOLIVREDENBURG.

Het is normaal altijd vaste prik op de agenda van iedereen die Nederlandse muziek een warm hart toedraagt: Buma NL. Dit jaar kan de conferentie vanwege de coronamaatregelen geen doorgang vinden. In plaats daarvan wordt een groot aantal programmaonderdelen vanaf maandag 5 oktober online aangeboden.

DOOR: ARNOLD LE FÈBRE

N

et als veel andere grote internationale evenementen als SXSW en nationale conferenties als Music In Motion, speelt ook Buma NL zich dit jaar online af. In verschillende online programmaonderdelen zal uitgebreid worden ingegaan op onderwerpen die van belang zijn voor componisten, tekstschrijvers, artiesten en muziekuitgevers die actief zijn in en met het Nederlandstalig repertoire. Zo wordt aandacht besteed aan thema’s als talentontwikkeling, buitenlandexploitatie, inkomsten uit rechtenexploitatie en het vak van componeren en tekstschrijven. In samenwerking met verschillende mediapartners worden ook dit jaar de Buma NL Awards uitgereikt.

“We zijn natuurlijk noodgedwongen al een tijdje bezig met het organiseren van online varianten van conferenties”, vertelt Frank Helmink, directeur Buma Cultuur. “Bij Buma 12

SEPTEMBER 2020

202009_bumaNL.indd 12

Music In Motion is dat bijvoorbeeld supergoed gelukt, met digitale handelsmissies en internationale matchmakingsessies. InJazz heeft bewust een compleet online evenement neergezet. Bij Buma NL kiezen we ervoor om heel veel inhoud aan te bieden, maar niet op een standaard manier. We bieden onder meer podcasts en keynoteachtige dingen aan. Als we iets van de afgelopen maanden hebben geleerd, is het wel dat twee of drie pratende mensen aan een tafeltje niet per se de beste manier is om de aandacht vast te houden van je online publiek.”

Awards & Snelkookpan Verschillende vaste elementen van een reguliere editie komen ook dit jaar terug, maar dan in een aangepaste vorm. Uiteraard worden dit jaar op basis van de verkoop-, download-, en streaminggegevens, de Buma NL Awards uitgereikt. Weliswaar vindt er geen awardshow plaats maar worden de awards in de week van 5 oktober in samenwerking met vooraanstaande mediapartners uitgereikt aan de winnaars.

Helmink: “We zetten hiervoor een combinatie in van tv, radio, online en de traditionele media.”

'Twee of drie pratende mensen aan een tafeltje is niet de beste manier om de aandacht vast te houden van je online publiek'

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

9/14/2020 1:07:16 PM

VOORUITBLIK

Ook de Snelkookpan, waarin bekende producers als Huub Reijnders, Edwin van de Hoevelaak en Holger Schwedt met aanstormend talent in één dag een hit schrijven en opnemen, komt terug in het programma.

In de genres Pop, Hollands, Hiphop en Alternatief, nemen vier teams het tegen elkaar op waarna een vakjury het winnende liedje kiest. De vier teams worden met een camera in de Wisseloord Studio op de voet gevolgd zodat online verslag kan worden gedaan van de inspanningen en de resultaten. Sena sponsort De Snelkookpan door het winnende team te belonen met een geldprijs van € 3.000.

Podcasts Nieuw is een serie van zo’n 40 podcasts waarin bekende componisten en artiesten door interviewer, programmamaker, journalist en tekstschrijver Wim Jordaan aan de tand worden gevoeld over hun hits & misses, up & downs, de bijzonderheden van het vak en natuurlijk hoe om te gaan met de coronamaatregelen. Gedurende een aantal weken zal steeds een nieuwe aflevering via de bekende platforms gepubliceerd worden.

De podcastserie krijgt een uitbreiding met

Over Buma NL

Buma NL is dé conferentie en hét festival voor de Nederlandstalige muziek. Een jaarlijks terugkerend evenement dat wordt gekarakteriseerd door interactieve panels, discussies, masterclasses, showcases en de Buma NL awardshow. Het is het professioneel middelpunt voor iedereen die werkt voor en met het Nederlandstalige repertoire. Buma NL is een gezamenlijk initiatief van Buma Cultuur en Buma/Stemra en wordt mede mogelijk gemaakt door Sena Performers. Normaal gesproken vindt Buma NL plaats in TivoliVredenburg. Maar als gevolg van de coronamaatregelen vinden de verschillende programmaonderdelen van Buma NL 2020 vanaf maandag 5 oktober online via www.buma.nl hun weg naar de muziekprofessional.

een aantal gefilmde keynote interviews met prominente ondernemers uit de muziekindustrie die vanwege de coronamaatregelen nieuwe, innovatieve en bijzondere concepten hebben ontwikkeld die een belangrijke bijdragen leveren aan het zo vitaal mogelijk houden van de muziekwereld.

Online panels Daarnaast wordt een aantal online panels en webinars opgezet, die rechtstreeks of on-demand bekeken kunnen worden. Eén van deze online panels is Music Rights On Tour, waarin componisten, uitvoerende muzikanten en uitgevers uit de doeken doe wie recht heeft op welke inkomsten uit Buma/Stemra, Sena en Norma.

Verder staat een vraaggesprek met

muziekuitgevers op de agenda over de inspanningen en investeringen van publishers die bijdragen een de ontwikkeling van Nederlandstalige muziekcultuur, met name ook in deze tijden die beheerst worden door de COVID-19 pandemie.

Jan Tekstra Tot slot wordt er een panel georganiseerd naar aanleiding van het boek Hits & Winkeldochters van componist/tekstschrijver/muzikant Jan Tekstra, onder andere bekend van hits voor Marco Borsato, Maan en Jayh Jawson. In dit panel staat het vak song- en tekstschrijven centraal en gaat Jan Tekstra uitgebreid in gesprek met collega-artiest/componist René Karst. ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_bumaNL.indd 13

13

9/14/2020 1:07:18 PM

202009_advertenties_2.indd 14 Untitled-1 1

9/14/2020 1:08:59 PM 10-09-20 09:32

BOEP

Nieuw BOEP portal ontsluit de hele wereld Als digitaal muziekplatform dat labels en artiesten toegang geeft tot een keur aan belangrijke streamingplatforms, heeft BOEP de afgelopen jaren furore gemaakt. Met de implementatie van een volledig nieuwe infrastructuur en nieuw gebruikersportal, is een volgende stap gezet. BOEP ontsluit content nu naar nog meer platformen en ontsluit content letterlijk wereldwijd.

DOOR: EDGAR KRUIZE

D

“

e wereld is in hoog tempo aan het veranderen. Toen we in 2007 met BOEP zijn gestart, lag onze focus op Nederlands repertoire dat we als aggregator naar de diverse streaming- en downloaddiensten brachten”, vertelt Tom Peters van BOEP. “Inmiddels zijn wij dusdanig gegroeid dat BOEP ook voor en met tal van andere genres werkt en je ziet dat het landschap vol digitale partijen die ‘iets’ met muziek doen enorm is uitgedijd. Een platform als TikTok bijvoorbeeld is in korte tijd enorm belangrijk geworden, Instagram is in opmars, later dit jaar wordt YouTube Music in Nederland gelanceerd en ga zo maar door. De catalogi waarmee we wer-

ken worden ook alleen maar groter. De ontwikkelingen gaan sneller en sneller. Dus hebben we nu flink geïnvesteerd en een stap gezet waarmee BOEP krachtiger dan ooit is geworden en helemaal klaar is voor de toekomst.”

Gedegen advies BOEP heeft het nieuwe portal 1 juli gelanceerd en maakt via die weg voor hun klanten het werk op alle denkbare kanalen beschikbaar. “Inclusief gratis marketingondersteuning”, aldus Peters. “Juist met al die verschillende platformen is het belangrijk dat als er met een track iets aan het gebeuren is, deze op de juiste manier naar de juis-

TOM PETERS

te kanalen wordt ondersteund. Bij het ene liedje kan dat een kanaal als Facebook of Instagram zijn, bij een ander een dienst als Spotify. Wij vinden dat je als distributiepartner je expertise in moet zetten om een voor iedereen zo succesvol mogelijk resultaat te boeken.” Volgens Peters ligt een sleutel nog altijd in het zo goed mogelijk aansluiting vinden met de achterban van een bepaalde artiest. “En dat vraagt ook inzet van de uitvoerende zelf, die moet ook actief op de juiste kanalen zijn. Wij zijn een distributiepartner, maar hebben natuurlijk vanwege onze achtergrond ook veel muzikale expertise. Die zetten we in om gedegen advies te geven. Onze back-office is vijf dagen per week beschikbaar, dat zit allemaal in de vaste distributiekosten waarmee we werken. Daarin is BOEP vrij uniek.”

Inzichtelijkheid

'Wij vinden dat je als distributiepartner je expertise in moet zetten om een voor iedereen zo succesvol mogelijk resultaat te boeken'

Nieuw in het BOEP dashboard is de royalty analyse, die de inkomsten via de diverse platforms heel inzichtelijk maakt, er kunnen sub-royalties worden aangemaakt voor artiesten bijvoorbeeld, dagelijkse trends op de diverse platforms zijn inzichtelijk, het werk met playlists is vergemakkelijkt. “Alles is met de gebruiker in het achterhoofd ingericht. Wat je veel hoort is dat mensen door de bomen het bos niet meer zien, vanwege het grote aantal verschillende platforms waarop hun muziek beschikbaar is en ook met het oog op het aantal landen. Ons nieuwe dashboard maakt alles inzichtelijk voor hen. Waar de luisteraars zitten, hoe de royalties lopen, de ‘day to day’ ontwikkeling van de tracks in hun catalogi, noem maar op. Uiteraard in een volledig gesloten omgeving, waar de gebruikers alleen zelf toegang tot hebben. Ons nieuwe portal biedt nog meer mogelijkheden en maakt van BOEP een krachtige speler, waarmee de hele wereld kan worden bereikt.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_NRGY_Music.indd 15

15

9/14/2020 2:11:13 PM

STERREN NL

Sterren NL viert 15-jarig jubileum Muziekfeest op het Plein Wie Nederlandstalige muziekcultuur zegt, zegt Sterren NL. Het multimediale platform van AVROTROS is sinds jaar en dag dé plek die de volle breedte van het Nederlandstalige en volkse genre aanbiedt. Belangrijke ontmoetingsplaats voor artiest én fan is het Muziekfeest op het Plein, dat uitgerekend dit jaar het vijftienjarig jubileum viert.

DOOR: JASPER VAN VUGT

D

at we ons jubileum niet kunnen vieren is jammer, maar wat er gebeurde door corona is veel erger”, zegt Paul Siteur, eindredacteur van Sterren NL en de grote man achter zowel het Muziekfeest op het Plein als de tv-registratie van het evenement. In het jaar dat het populaire evenement voor volkse muziek het vijftienjarig jubileum zou vieren, maakt een virus grootschalige evenementen onmogelijk. Ook het Muziekfeest van het Jaar in Ziggo Dome in december gaat niet door. De typische Hollandse feestsfeer, naast de optredende sterren de andere grote trekpleister, komt

"

16

SEPTEMBER 2020

202009_SterrenNL.indd 16

niet tot zijn recht met slechts drieduizend bezoekers en anderhalve meter onderlinge afstand.

Siteur baalt, maar blijft ondanks de teleurstelling realistisch: “In deze situatie met corona kan een ramvol plein of zaal met duizenden mensen dicht op elkaar gepakt niet. En een muziekfeest waar mensen op een stoel moeten blijven zitten, op anderhalve meter van elkaar, is wat ons betreft geen muziekfeest. En dus hebben we een manier gezocht en gevonden om de artiesten toch een podium te bieden dat ze zo hard nodig hebben. Want er zijn nauwelijks

plekken waar artiesten in dit genre te zien of horen zijn. Bovendien halen ze er nieuwe optredens uit, en een groot deel van de artiesten trekt op eigen kracht geen twaalfduizend mensen. Sterker nog, in de eerste maanden hadden ze helemaal geen podium en zaten zij noodgedwongen thuis.”

Groei Het annuleren van de live-evenementen heeft de missie van Sterren NL echter niet in de weg gezeten: het ondersteunen en levend houden van de Nederlandse muziekcultuur. Al was het maar omdat er, met

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

9/14/2020 10:05:53 AM

ACHTERGROND

vijftien jaar geschiedenis van Muziekfeest op het Plein, genoeg hoogtepunten zijn om op terug te grijpen voor de tv-uitzendingen, die wel gewoon door gingen. Het is nog een van de weinige programma’s op tv met muziek en trekt tussen de zevenhonderdduizend en een miljoen kijkers. Van een afname is geen sprake, want Siteur ziet elk jaar tijdens het Muziekfeest dat er verse aanwas is van jongeren. Zij kennen de muziek uit de kroeg, waar Hollandse muziek volop wordt gedraaid en onverminderd populair blijft. Ze weten de weg naar Sterren NL ook steeds beter te vinden, juist in coronatijden. Siteur: “Aan de kijk- en luistercijfers zagen we dat mensen in deze bijzondere tijd behoefte hadden aan muziek, gezelligheid en entertainment. We zagen flinke groei op onze sociale media en kijk- en luistercijfers. In augustus hadden we onze doelstellingen voor dit jaar, die echt niet te bescheiden waren, al behaald. Of het nu gaat om onze kanalen op Spotify, YouTube, Facebook of onze eigen website; de liefhebber weet ons steeds beter te vinden.”

Erfgoed Sterren NL brengt de artiest en de fan op veel verschillende manieren dichter bij elkaar. Niet alleen via de kanalen die Sterren NL tot zijn beschikking heeft, zoals een eigen app, DAB+, de online te beluisteren radiozender, sociale media, online video, de eigen hitlijst die ook op tv wordt uitgezonden en waar zo’n 150.000 mensen naar kijken, maar ook door middel van speciale items. Aan creatieve plannen en ideeën geen gebrek, ook niet nu bekend boegbeeld Daniël Dekker is overgestapt naar Omroep Max. Die constante zoektocht naar manieren om artiest en fan met elkaar te verbinden wordt niet alleen gewaardeerd door de kijkers en luisteraars, ook door de artiesten zelf. Zo konden artiesten nu hun verhaal kwijt via de Instagram-chats die Sterren NL organiseerde, lieten artiesten zich van hun beste kant zien bij Sterren met een missie, doken ze in de muziekgeschiedenis met de serie Het origineel van… en gingen ze bij artiesten thuis langs bij Belletje trekken met. Nieuw zijn ook de podcasts, waarin de ontstaansgeschiedenis van een liedje wordt verteld door de maker zelf.

“Het Nederlandstalige culturele erfgoed is een ware schatkamer. Dat beseffen we bij Sterren NL. We doen ons best om dat te behouden, levend te houden en door te geven aan volgende generaties. We zien onze missie dan ook niet als het bieden van entertainment, maar als cultuurbehoud van de Nederlandse muziekgeschiedenis.” ◾

'Als ik denk aan de Muziekfeesten dan zie ik lachende gezichten voor mij, van de mensen die er altijd staan op dat Plein en meezingen, meedansen en ons Gerard Joling over 15 jaar aanmoedigen terwijl Muziekfeest op het Plein “Muziekfeest op het Plein is leuk, lekker volks. ze met een glas Ik vind het heerlijk om er te staan. Ik mocht er staan tijdens de pieken in mijn carrière, maar bier in de hand de ook in de dalen. Op de radio wordt de nationale artiest heel slecht gepromoot, ik moest bijna op leukste dag van het mijn knieën om mijn liedje gedraaid te krijgen.

Dan is het fantastisch dat je ‘m wel mag zingen jaar beleven. En dat op zo’n plek als het Muziekfeest. Het is dan ook heel belangrijk voor mijn carrière geweest. al vijftien jaar lang.

Als het aan mij ligt, blijf ik tot in lengte 'Wat ontzettend van jaren mister bijzonder is aan Muziekfeest.'

Muziekfeest op Jan Smit over 15 jaar Muziekfeest het Plein is het op het Plein familiegevoel. Het is altijd één groot feest, met mensen die écht van Nederlandstalige muziek houden. Het voelt als een warm bad.

Als het op tv is geweest merk je dat direct. In Tino Martin over 15 jaar Muziekfeest op het Plein je boekingen, maar “Het Muziekfeest op het Plein, dat is de ook aan de reacties crème de la crème van de Nederlandse muziekindustrie en een van de weinige van mensen op straat. plekken waar artiesten van de nieuwe generatie een kans kunnen krijgen. Ik Soms lijkt het alsof weet nog goed dat ik het bericht kreeg dat ik er zelf mocht optreden. Dat iedereen ernaar kijkt.' vergeet ik nooit meer. Ook vandaag de dag ben ik nog steeds blij als ik gevraagd word.”

Wolter Kroes over 15 jaar Muziekfeest op het Plein WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_SterrenNL.indd 17

17

9/14/2020 10:06:01 AM

202009_advertenties_3.indd 18

9/14/2020 1:10:58 PM

ACHTERGOND

Cornelis Music vertrouwt op nieuw talent De coronacrisis mag dan wel diepe sporen nalaten in het Nederlandse muzieklandschap, Cornelis Music blijft investeren in nieuwe artiesten. “De enige manier om deze crisis te bestrijden is door met vol vertrouwen de toekomst tegemoet te treden. En dat doen wij met jong talent.”

DOOR: ARNOLD LE FÈBRE

N

atuurlijk hebben wij net als ieder ander muziekbedrijf last van de coronacrisis, onze artiesten kunnen immers niet optreden”, aldus Robby Langendorff, die samen met Bob Vos Cornelis Music heeft opgericht. “Wij waren echter al vóór de corona-uitbraak bezig met het tekenen van nieuwe artiesten, onder wie Hansen Tomas en Romy Monteiro. Wij zeggen altijd: Spotify en YouTube blijven gelukkig gewoon open.”

“

Hansen Tomas Langendorff is enthousiast over de singersongwriter Hansen Tomas, die de laatste jaren vooral achter de schermen actief was.

Tomas scoorde in 2008 een hit met de single 1000 En 1 Gedachten. Daarna schreef en produceerde hij liedjes voor vooral andere artiesten en werkte hij samen met bekende songwriters als Alain Clark, Tjeerd Oosterhuis en Han Kooreneef. De inmiddels 33-jarige Tomas keert als artiest terug met de single Wat Moet Ik Doen.

Nieuwe liedjes De andere nieuwe signing van Cornelis

Music is zoals gezegd presentatrice en musicalster Romy Monteiro, die deze zomer haar eerste Nederlandstalige single Hij Was Voor Altijd uitbracht. Verder zijn er recent nieuwe liedjes verschenen van Elize, John West en Jason Haans. Ook de 20-jarige Shalisa van der Laan, bekend van onder meer het Junior Songfestival, The Voice Kids en Disney Channel, voegde zich onlangs bij het roster van Cornelis Music.

Beste Zangers Een belangrijke release voor Cornelis is het door Nick & Simon gepresenteerde nieuwe tv-seizoen van Beste Zangers. In het 13e seizoen zijn de deelnemers Diggy Dex, Milow, Miss Montreal, Stef Bos, Suzan & Freek, Tabitha en Wulf. Langendorff: “Wij zijn verantwoordelijk voor alles wat met de muziek te maken heeft, dus de distributie, het uploaden, de marketing, playlistpromotie, radiopromotie, online en social media-campagnes en dergelijke.

Elke aflevering wordt dezelfde avond na de uitzending direct beschikbaar gemaakt op alle platforms en aan het eind van de dit seizoen verschijnt op 30 oktober de (fy-

sieke en digitale) compilatie. En gezien de successen in verleden, verwachten wij dat Beste Zangers het ook dit jaar weer fantastisch gaat doen!”

OG3NE Tot slot verschijnt er dit najaar nieuwe muziek van OG3NE bij Cornelis Music. “De zussen hebben alles zelf geschreven”, vertelt Langendorff, “en ze zingen in het Nederlands. We kijken erg uit naar dit album, zeker gezien de populariteit van hun Home Isolation-concerten en clips op YouTube, die miljoenen keren werden bekeken.”

In december geeft OG3NE een reeks kerstconcerten in Maastricht en vanaf maart volgend jaar pakt het trio de draad van hun Sweet Harmony Tour weer op.

“Ik hoop dat de artiesten en vooral de toeleveranciers deze crisis overleven”, sluit Robby Langendorff af, “en dat we straks weer van live-entertainment kunnen genieten zoals we dat gewend zijn. Wij als label doen er in ieder geval alles aan om de markt voor nationaal repertoire te stimuleren en nieuw talent een kans te geven.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Cornelis.indd 19

19

9/14/2020 1:25:34 PM

KRIS KROSS AMSTERDAM

SANDER HUISMAN, JORDY HUISMAN EN YUKI KEMPEES

20

SEPTEMBER 2020

202009_KrissKross.indd 20

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

9/14/2020 10:12:23 AM

INTERVIEW

‘De helft van onze act is het samenspel met publiek’ Dj-trio Kris Kross Amsterdam heeft met hun muziek de afgelopen jaren grote nationale en internationale successen beleefd. Ook op festivals zijn de mannen kind aan huis. Vanwege de coronacrisis is deze festivalzomer echter in het water gevallen. Entertainment Business sprak met hen over hoe zij de afgelopen maanden hebben beleefd en over hun muziek.

DOOR: JEROEN NOORDELOOS

K

ris Kross Amsterdam is in 2011 opgericht door twee broers, Jordy en Sander Huisman. Later kwam daar Yuki Kempees bij. Hun muziek heeft invloeden van moderne r&b en hiphop, maar ook moombahton komt voorbij. Nog opvallender is de verscheidenheid aan nationale- en internationale artiesten met wie zij hebben samengewerkt: van Conor Maynard en Cheat Codes tot Maan en Lil Kleine. Maar ook Nielson en Tino Martin passeerden de revue. Binnenkort komen ze, in een festivalloze zomer, met nieuwe muziek.

Hoe hebben jullie de coronaperiode beleefd?

Jordy: “Onze agenda was helemaal volgepland met festivals. We hadden bijna geen dag vrij. Maar alle seinen gingen ineens op rood. Dat gaf ons de mogelijkheid om de studio in te gaan. Daarnaast ben ik me meer gaan focussen op mijn gezondheid.”

Sander: “Voor mij bood de coronaperiode ruimte om me meer te richten op mijn gezin. Het was enorm fijn om extra vrije tijd te hebben, en het voelde voor mij als een verplichte pauze. Maar nu begint het écht te lang te duren. Wat mij betreft mag er wel weer wat gaan gebeuren.”

Yuki: “Eigenlijk heb ik hetzelfde ervaren.

Eind vorig jaar hebben we onderling al gesproken over de mogelijkheden om een maand pauze in te lassen. We zijn namelijk al zo'n zeven jaar onafgebroken aan het touren. Nu werd het ons min of meer verplicht. Dat neemt niet weg dat we gewoon nog steeds bezig zijn met onze muziek. We blijven werken aan nieuwe releases, maar we willen ook weer gaan optreden. We zijn hongerig.”

Hoe kijken jullie naar het huidige coronabeleid?

Yuki: “Ik vind het heel moeilijk om daar een oordeel over te vellen. Vooral omdat je niet weet wat er allemaal speelt. Aan de ene kant zegt de overheid dat festivals en de opening van nachtclubs een te groot risico is, maar aan de andere kant heeft Mojo een onderzoek uit laten voeren waaruit blijkt dat bijna geen enkele coronabesmetting te herleiden is naar de open lucht. Wat mij betreft moet dat beter worden onderzocht.

Festivals zijn niet alleen vermaak, maar ook belangrijk voor de ontwikkeling en sociale contacten.”

Jordy: “Je begint steeds duidelijker een tegengeluid te horen. Je ziet dat de KLM ▶ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_KrissKross.indd 21

21

9/14/2020 10:12:25 AM

CAPRERA OUTDOOR WRITING CAMP & ROYAL PARK WRITING CAMP

202009_advertenties_5.indd 22

9/14/2020 1:23:10 PM

INTERVIEW

miljardensteun krijgt, maar de livesector zit volledig op slot. Het voelt alsof er met twee maten gemeten wordt.

Want hoeveel concerten en festivalboekingen zijn er voor jullie vervallen?

Sander: “Dat zijn er zeker meer dan honderd. Dat voel je natuurlijk in je portemonnee, al is dat niet het belangrijkste. Het is vooral vervelend dat onze hele workflow ontregeld is.”

Jordy: “Het festivalseizoen is altijd keihard werken, maar tegelijkertijd ook heel veel plezier maken. Het voelt alsof ons dat nu ontnomen is. Ik ben er dan ook van overtuigd dat er heel wat meer mogelijk is op dit moment met de juiste protocollen.”

Yuki: “Op dit moment is het beleid rondom evenementen gewoon weinig creatief.”

Veel collega’s hebben ingezet op streamingconcerten. Hoe hebben jullie daarnaar gekeken?

Yuki: “Streaming is natuurlijk een mooi alternatief, maar we halen heel veel energie uit het bespelen van ons publiek. Dat spel, daar zijn we heel erg goed in. We kunnen een grote menigte heel intiem doen laten voelen. Als we dat voor een camera doen, dan komt onze act niet volledig over.”

Jordy: “Het voelt een beetje als voetballen met één been. We hebben wel wat dingen gedaan, zoals het online evenement van Mysteryland. Maar we hebben al vrij snel besloten dat we geen betaalde streamingconcerten gingen doen.”

Maar nu liggen er nieuwe tracks klaar voor een release?

Sander: “Klopt. Omdat we daar nu veel meer tijd voor hadden. Binnenkort zijn de eerste resultaten te horen.”

Jullie staan natuurlijk bekend om jullie samenwerkingen. Hebben de afgelopen maanden verrassende combinaties opgeleverd?

Jordy: “De afgelopen periode zijn we wel tot samenwerkingen gekomen die anders pas veel later hadden kunnen plaatsvinden, of juist helemaal niet. We kunnen er op dit

'Streamingconcerten voelen als voetballen met één been' Jordy Huisman

moment nog niet veel over zeggen, maar we hebben achter verschillende tracks wat extra druk gezet om deze binnenkort te kunnen releasen.”

Sander: “Je kunt dus zeggen dat de afgelopen periode een positieve kant heeft.

‘Mij niet eens gezien” met Lil Kleine en Yade Lauren stond bijvoorbeeld al een hele tijd op de planning. Maar het kwam er gewoon niet van, vanwege onze drukke schema’s.”

‘Sex’ met Cheat Codes is met meer dan 1 miljard streams jullie grootste hit. Is dat ook een maatstaf voor nieuwe muziek?

Sander: “Ons doel is wel om die track te evenaren, maar de lat ligt enorm hoog. Het is dus wel een maatstaf, maar we zijn niet teleurgesteld als het niet lukt.”

Jordy: “Al behalen we de helft van het aantal streams, dan is een nummer al een enorm succes. Met ongeveer 300 miljoen streams is ‘Whenever, Wherever’ ook al een enorm succes. Zowel nationaal als internationaal. We hebben wel tijdelijk onze focus op Nederland gericht, juist omdat we zo druk waren. Het begint wel weer te kriebelen om met nieuwe tracks en samenwerkingen naar het buitenland te kijken.”

En hebben jullie dan nog wensen qua _samenwerkingen?

Yuki: “Dat is afhankelijk van meerdere factoren. Soms komen we zelf in contact met artiesten en komen we uiteindelijk tot een samenwerking. Conor Maynard hebben we bijvoorbeeld benaderd toen 'Sex' in de UK het enorm goed deed. In andere gevallen worden we door het label met elkaar in contact gebracht. Het fijne is dat we door ons label, Spinnin’ Records, volledig vrij worden gelaten. Zij komen soms met ideeën, maar we hoeven daar niet direct op in te gaan.

Aan het eind van de dag zijn we nog steeds eigen baas.”

Jordy: “We zijn ook niet alleen op zoek naar grote namen voor onze collabs. Soms kun je met een grote naam nog steeds een flutplaat afleveren. Op het moment dat je dat merkt, moet je er ook voor durven kiezen om het proces gewoon te stoppen en ervan te leren.”

Want welke deuren zijn er door Spinnin’ Records geopend sinds jullie daar in 2015 hebben getekend?

Sander: “Zonder de steun van Spinnin’ Records hadden we ‘Sex’ nooit gemaakt.

Daar ben ik heilig van overtuigd. Maar zoals gezegd zijn we nog steeds zelf in the lead wat betreft onze muziek. Bij een ander

'Ik mis echt de energie van het touren en optreden' Yuki Kempees label hadden we misschien een andere hit gescoord.”

Jordy: “Toen wij bij Spinnin’ kwamen, waren wij die jongens met die nineties sound.

Toen kwam die vocal binnen van Cheat Codes, die eigenlijk voor Kygo was geschreven. Die track is toen steeds stapje voor stapje verder geproduceerd en uiteindelijk heeft dat geresulteerd in de perfecte ééntwee. Wij hadden op dat moment de juiste sound voor ‘Sex’ en zij hebben het aan ons toevertrouwd. Dat heeft behoorlijk wat deuren voor ons geopend, naast het feit dat Spinnin' natuurlijk een geweldige marketingmachine hebben om goede muziek wereldwijd onder de aandacht te brengen.

Ook daar hebben we een aantal keren van mogen profiteren.”

Jullie muziek kenmerkt zich natuurlijk door r&b, hiphop en moombathon. Hoe zorgen jullie dat de sound van Kris Kross Amsterdam zich blijft ontwikkelen?

Yuki: “Als artiest blijf je jezelf continu ontwikkelen. Ondere andere omdat je wordt geïnspireerd door nieuwe ervaringen die je opdoet. Ik probeer er dan achter te komen waarom iets me raakt. Maar ook als ik nieuwe sound hoor, ben ik nieuwsgierig waar deze vandaan komt en kijk ik naar mogelijkheden om dat in onze tracks te verwerken. Op die manier zorg je er ook voor dat je niet stil komt te staan. Alleen, tijdens de afgelopen coronaperiode vind ik dat voor mijzelf wel moeilijker geworden. Ik mis echt de energie van het touren en optreden.”

Sander: “We mogen dan wel meer tijd hebben om de studio in te duiken, maar het is inderdaad veel moeilijker om jezelf te inspireren zonder die energie.”

Jordy: “Toch proberen we ons telkens opnieuw uit te vinden, want op een gegeven moment heb je een sound te pakken. Dan kun je ervoor kiezen om deze uit te melken, maar op een gegeven moment werkt dat niet meer. Ik denk dan ook dat we weer een nieuw geluid laten horen met de nieuwe releases die eraan komen.”

Sander: “Het is nog steeds te herkennen als die typische Kris Kross-sound, maar toch heel anders. We hopen het publiek dan ook opnieuw te verrassen.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_KrissKross.indd 23

23

9/14/2020 10:12:26 AM

ADE 2020

‘We willen laten zien wat wél mogelijk is’ In 2020 zal Amsterdam Dance Event (ADE) er volledig anders uitzien. De conferentie is verplaatst naar online en er wordt een beperkt aantal fysieke ‘ADE Specials’ geprogrammeerd. Duo-directie Jan-Willem van de Ven & Meindert Kennis: “Iedereen binnen de muziekindustrie en culturele sector wordt getroffen door het coronavirus. Ook wij. Maar we zijn met hernieuwd enthousiasme aan de slag gegaan.”

DOOR: JEROEN NOORDELOOS

V

orig jaar trok ADE ruim 400.000 bezoekers uit 146 landen, die meer dan 1.000 evenementen op tweehonderd locaties bezochten, maar vanwege de coronapandemie is dat dit jaar uitgesloten.

Volgens Meindert Kennis en Jan-Willem van de Ven, die sinds eind 2019 het stokje hebben overgenomen van directrice Mariana Sanchotene, hadden zij dat al vrij snel door.

24

SEPTEMBER 2020

202009_ADE.indd 24

“Dat besef kwam eind maart en we hebben in april meteen onze zorgen uitgesproken tijdens een vergadering met de Raad van Toezicht van ADE. Daarna zijn we gaan zoeken naar geschikte manieren om ADE in een aangepaste vorm plaats te laten vinden.”

Volgens van de Ven kwamen er verschillende ideeën uit de organisatie. “Natuurlijk hebben we erover nagedacht om het ge-

heel online te gaan doen en we hebben zelfs onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van een virtual reality-event. Er zijn de afgelopen tijd verschillende mogelijkheden onderzocht. Gaandeweg is daar de combinatie van een online conferentie met een beperkt aantal fysieke events uitgekomen.”

Kennis: “In eerste instantie lijkt oktober nog behoorlijk ver weg en heb je de verwachting

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

9/14/2020 12:30:34 PM

VOORUITBLIK

dat evenementen vanzelf weer mogelijk worden. Dat blijkt nu helaas voor zowel de industrie, de venues en artiesten waarvoor ADE normaliter een internationaal podium biedt, niet het geval te zijn. Dat zal dit jaar waarschijnlijk ook niet meer gaan gebeuren.”

Netwerken Een belangrijk onderdeel van ADE is het netwerken. Jaarlijks vinden er tijdens ADE Pro duizenden ontmoetingen plaats: om bij te praten met vakgenoten, maar ook om zakelijke afspraken met elkaar te maken.

Voor Kennis en Van de Ven was een online variant van de conferentie dan ook een belangrijke pijler. “We hebben goed gekeken naar wat onder andere Buma Music in Motion en Buma inJazz hebben gedaan, maar ook zeker naar het buitenland. Wat opviel is dat er gebruik werd gemaakt van conferencing tools, waar je na afloop geen gebruik meer van kon maken en in beperkte mate mee kon netwerken. Wij wilden juist iets duurzamers neerzetten.” Het resultaat is een zakelijk sociaal netwerk platform waar niet alleen content vanaf ADE wordt gedeeld, maar waar professionals uit de muziekindustrie met elkaar in contact kunnen komen.

“Via dit platform zullen we vanuit de stu-

dio’s in onze thuisbasis Felix Meritis verschillende panels uitzenden. Daarnaast kunnen de ADE Digital Pro Pass kopers digitaal met elkaar netwerken tijdens de online conferentie. Normaal gesproken gebeurt dat op de stoep voor Felix Meritis, maar dat element verplaatsen we nu naar online”, vertelt Kennis. Deze invulling past ook binnen het plan dat ADE heeft voor de komende vijf jaar. “Een van de pijlers binnen ons strategisch plan is om het hele jaar van toegevoegde waarde te kunnen zijn voor de wereldwijde elektronische muziekindustrie. We willen dus meer doen dan alleen het jaarlijkse fysieke evenement in oktober.

Daarin hebben we met dit sociale netwerkplatform geïnvesteerd.” Bezoekers die een ADE Digital Pro-pass kopen, krijgen direct een jaar lang toegang tot het platform en kunnen vanaf dat moment in gesprek gaan met collega’s. Maar ook andere relevante content, zoals de conferentievideo’s zullen terug te kijken zijn. “Dit is echt een belangrijk onderdeel van onze digitale transitie en ons antwoord op de huidige situatie”, aldus Van de Ven. “Je kunt ervoor kiezen om je normale activiteiten na te bootsen online.

Of ga je juist ervoor zorgen dat je online nog meer biedt dan je normaal kan doen? Wij hebben duidelijk voor het laatste gekozen.”

ADE-specials Het alternatieve programma van Amsterdam Dance Event zal de komende weken volledig uit de doeken worden gedaan. Veel zal zich online afspelen, maar ook voor de fysieke ADE-specials programma is ruimte gevonden. Van de Ven: “We hebben, in samenspraak met de gemeente Amsterdam en in samenwerking met zo’n tien tot vijftien locaties zitconcerten tijdens ADE.” Onder de geselecteerde locaties zijn Paradiso, Paradiso Noord, Melkweg Bimhuis en het Concertgebouw.

“Ons doel was om niet alleen te kijken naar wat niet kan. Met dit fysieke programma willen we Nederland en de rest van de wereld juist laten zien wat er wél mogelijk is binnen de huidige geldende maatregelen.

We hopen dat we die positieve gedachte ook écht kunnen overbrengen tijdens ADE. Met deze zitconcerten en de rest van de programmering zullen we een bijzondere editie neerzetten. Daar kijken we heel erg naar uit.” Wel benadrukken Van de Ven en Kennis dat er meer steun vanuit de overheid moet komen voor podia en venues.

“Dat is echt noodzakelijk, want er is nu gewoon een gebrek aan vooruitzicht.” Clubs zijn een enorm belangrijk onderdeel van het ecosysteem van de (elektronische) muziek, zij bieden bijvoorbeeld de podia voor talenten om zich door te ontwikkelen.

‘Niets doen is dodelijk’ Buma Cultuur-directeur Frank Helmink: “De afgelopen maanden hebben we maand na maand gekeken naar de beste manier om evenementen onder de Buma Cultuurvlag vorm te geven. Ook voor ADE. Je kunt er natuurlijk voor kiezen om helemaal niets te doen, maar dat is dodelijk in dit soort crisissituaties. Meindert en Jan-Willem hebben vanaf het eerste moment gekeken naar de mogelijkheden die er wel waren, waardoor we de promotie en ontwikkeling van de Nederlandse muziekscene enigszins kunnen faciliteren. Voor Buma Cultuur als Founding Partner is dat enorm mooi om te zien. We beseffen ons namelijk maar al te goed dat iedereen die werkzaam is in de muziekindustrie, maar met name in de elektronische muziek, enorm is getroffen.

We hopen dan ook dat we hiermee kunnen bijdragen aan een wereld die uiteindelijk weer floreert.” ◾

ADE Pro met korting

Nog geen digitale ADE Pro-pass aangeschaft?

Entertainment Business en ADE bieden bezoekers tijdelijk de mogelijkheid om tickets voor een gereduceerd tarief aan te schaffen. Normaal gesproken kost toegang tot ADE Pro 75 euro. Met de kortingscode EB-ADE2020 krijg je 15 euro korting. Bestellen kan tot 2 oktober via www.a-d-e.nl/tickets ADE vindt dit jaar plaats van woensdag 21 tot en met zondag 25 oktober.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_ADE.indd 25

25

9/14/2020 12:30:36 PM

THERE ARE NO RULES TO CREATIVITY.

Margriet Koedooder is our most experienced lawyer in Music & Creative Industry Law.

For queries we recommend that you contact her directly.

A

Van Miereveldstraat 13 1071 DW Amsterdam Netherlands

T

+31 (0)20 20 607 55

M

mkoedooder@devos.nl

W

www.devos.nl

linkedin.com/in/margrietkoedooder

Where there are rules we will take care of them.

CREATIVE INDUSTRY LAW

MUSIC LAW

Copyright • Contracts • Entertainment Law • Advertising • Film &

Publishing • Labels • Booking Agencies • (Inter)

Television • Internet & Ecommerce Law • Litigation • Media Law

National DJ’s & Artists • Intellectual Property

Music Law • Education Law • Trademark & Competition Law • Privacy

Protection • Internet & Webshops • Licensing •

Telecommunication Law • Business & Corporate Operations &

Reputation Management • Selling & Buying •

Transactions • Food Law • Restructuring • Labour Law • ICT Law.

Employment Law • Agents & Franchising.

202009_advertenties_5_1.indd 26

9/14/2020 1:23:43 PM

WISSELOORD ACADEMY

‘We slaan een brug tussen theorie en praktijk’ Op zaterdag 12 september vond het eerste college plaats van de Wisseloord Academy, een muziek- en muziekproductie-opleiding die wordt gegeven door professionals uit de muziekwereld. Malik Berrabah, mede-eigenaar van de Wisseloord Studios en initiator van de opleiding, is enthousiast. “Wisseloord Academy is een unieke opleiding die een brug slaat tussen theorie en praktijk.”

DOOR: ARNOLD LE FÈBRE

H “

et idee voor de Wisseloord Academy is eigenlijk heel natuurlijk ontstaan”, vertelt Fransman Malik Berrabah, die sinds 2010 betrokken is bij de Wisseloord Studios en inmiddels medeeigenaar is. “Er lopen altijd veel talenten stage bij ons en ik merkte dat zij niet echt een idee hadden van wat het werkveld precies inhield. Er is vaak geen goede aansluiting tussen de opleiding en het werkveld. Daar besloot ik wat aan te gaan doen. Industriepartijen die ik vertelde over mijn plannen voor een Academy waren direct enthousiast – ik hoefde soms niet eens mijn verhaal af te maken of ze hadden al hun medewerking toegezegd!”

Creatief en zakelijk Wisseloord Academy helpt deelnemers om de vaardigheden te ontwikkelen die nodig zijn in de muziekindustrie. Tijdens het lesprogramma krijgen de deelnemers drie dagen per week les, waarbij creatieve lessen (over bijvoorbeeld songwriting, harmonieën of het componeren en schrijven van toplines) worden afgewisseld met colleges waarin de zakelijke aspecten centraal staan (denk aan de rol van een

publisher en het belang van auteursrechten). Ook laptop-productie, ‘beat making’ en andere technische componenten (analoog mixen, opnemen en dergelijke) komen ruimschoots aan bod.

Team van professionals Tijdens de Wisseloord Academy zullen nationale en internationale componisten, tekstschrijvers, producers, geluidstechnici en A&R-managers hun kennis gaan delen. Een van de internationale topsprekers tijdens de opleiding is Philippe Weiss. Hij was onder andere de mix-engineer van albums van Drake, Madonna, David Guetta en Usher.

Hij komt over vanuit Parijs om de fijne kneepjes van het mixen uit de doeken te doen.

Weiss: “Ik kijk ernaar uit om de deelnemers verder te helpen. Ik ga persoonlijk met ze aan de slag en zal echt informatie met ze delen die ze nergens anders zullen krijgen.”

Het team van professionals bestaat verder uit onder meer Okke Punt (Frenna, Snelle, Guus Meeuwis), Kyteman, JB Meijers (Common Linnets, BLØF, De Dijk, Acda en De Munnik) en Errol Antonie (publisher bij BMG Talpa), Rafil Sam (Ali B, Lijpe, Ismo), Ramon Ginton (Maan, Ronnie Flex), Christian

Lohr (Mick Jagger, Joss Stone) en Felix Tournier (Akon, KRSOne, Jett Rebell).

Verder wordt er nauw samengewerkt met de labels BMG en Top Notch en muziekuitgeverij Straight Shooter Publishing en STOMP Academy.

Muzikale hub De Wisseloord Academy past perfect in de ambities die Malik Berrabah heeft. “We spiegelen ons graag aan bijvoorbeeld het Amerikaanse Berklee College of Music.

Ook de Wisseloord Studios moet een campus voor nieuw talent worden. We staan open voor allerlei samenwerkingen.

Zo werken we al samen met Stadsfonds Hilversum en poppodium De Vorstin aan het talentontwikkelingstraject Made In Hilversum. Met dit traject moet nieuw talent gestimuleerd en geïnspireerd worden.

Wisseloord was lang een beetje vastgeroest. We zijn niet langer alleen maar een opnamestudio, maar óók een muzikale hub, een creatief knooppunt.” ◾

Over Wisseloord

De Wisseloord Studios aan de Catharina van Renesselaan in Hilversum zijn in 1978 door PolyGram geopend. Bekende artiesten en groepen als Michael Jackson, Tina Turner, Chris Brown, Elton John, The Police, The Rolling Stones, Maan, Ilse Delange en Ronnie Flex hebben de afgelopen jaren een bezoek gebracht aan Hilversum. In oktober 2010 kreeg de studio een nieuw creatief en zakelijk team. Het complex werd grondig verbouwd en gemoderniseerd.

Draaide het decennia lang puur op techniek, de modernste snufjes en de ‘engineers’, met het nieuwe Wisseloord-team werd de aandacht verlegd naar muziek en de muzikanten. Mede-eigenaar Malik Berrabah: “We willen dé ontmoetingsplaats worden voor talentvolle muzikanten, ze helpen hun plaats te veroveren. De studio’s zijn een ‘tool’, muzikanten met elkaar verbinden is het belangrijkste.”

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

EB202009_Wisseloord.indd 27

27

9/14/2020 8:07:18 AM

NATHAN REINDS

Fotografie geeft de contentmix een goede impuls In 2016 rolde Nathan Reinds per toeval in de eventfotografie als marketeer-stagiair bij Friendly Fire. Tegenwoordig legt hij de sfeer en artiesten tijdens Nederlands grootste shows vast en wil hij zijn activiteiten uitbreiden naar de film- en televisie-industrie.

“Hier komt mijn marketingachtergrond goed van pas.”

DOOR: JEROEN NOORDELOOS

N

et als de gehele evenementenindustrie kwam ook het werk van de Zwolse evenementenfotograaf Nathan Reinds volledig stil te liggen vanwege de coronacrisis. Dit jaar zou hij onder andere het Eurovisie Songfestival gaan vastleggen als huisfotograaf, een fulltime klus van ongeveer drie weken.

“Dat werd ineens geannuleerd, net als een hele reeks zomerfestivals. Dat is enorm pijnlijk.” In totaal schat Reinds dat tientallen bevestigde klussen zijn geannuleerd, naast verschillende opdrachten die zich vaak last-minute aandienen. Wel 28

SEPTEMBER 2020

202009_NathanReinds.indd 28

staan er nog diverse klussen in het najaar in zijn agenda. “Maar het is nog afwachten wat er door kan gaan. Veel staat nog on hold.”

Sindsdien heeft hij weer enkele marketingklussen opgepakt. “Daar liggen mijn roots en het was enorm fijn dat ik daarop kon terugvallen. De afgelopen periode heb ik diverse klussen gedaan, waaronder een interim opdracht voor NPO 3FM. " Daar werkte hij na zijn studie al als content strateeg, voordat de fotografie de overhand nam.

“Het is heel fijn om op dit soort momenten te kunnen vertrouwen op je netwerk.”

Heropstart Nu de coronamaatregelen enigszins zijn versoepeld, neemt ook het aantal fotografieklussen weer toe. Zo legt Reinds in juni een leeg Koninklijk Theater Carré vast. Op de foto’s is de nieuwe anderhalvemetersetting te zien van het theater. “Via LinkedIn gingen deze foto’s viraal”, zegt hij daarover. “Dat is enorm leuk, maar ik hoop vooral dat deze beelden bijdragen aan de ticketverkoop. Dat het meer rendabel wordt om een show te geven. Ik hoop dat mijn foto’s duidelijk hebben gemaakt dat een avondje uit op 1,5 meter ook intiem en gezellig kan zijn. Wat dat betreft is er in mijn werk niets veranderd.”

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

9/14/2020 8:05:48 AM

INTERVIEW

NATHAN REINDS

Ook volgen er steeds meer streamingproducties. De show van DI-RECT op de Pier van Scheveningen is hem het meest bijgebleven. “Die avond kwam alles samen: de leegte van een performance zonder publiek, stormachtig weer en desondanks een geweldig optreden in de open lucht.

De band vocht echt tegen de elementen en dat leverde geweldige foto’s op. Toen kreeg ik ook pas voor het eerst weer die adrenalinekick die je voelt tijdens het fotograferen van een grote show of productie.”

Behind the scenes Hoewel Reinds een veelgevraagd fotograaf is in de evenementenindustrie, wil hij zijn activiteiten verder blijven ontplooien. Zo werkte hij voor het begin van de coronacrisis aan een plan om de film- en televisieindustrie te bedienen met fotografie. Hij is van mening dat grote televisieproducties en spelshows online veel beter zichtbaar

zouden kunnen zijn. “Zeker als je kijkt naar hun community building. Nu worden vaak televisiebeelden doorgeplaatst op social media. Dat werkt op zich wel, maar je blijft als producent beperkt tot hetgeen wat gedraaid is. Fotografie kan de contentmix een goede impuls geven. Over het algemeen is dat namelijk uitstekend scorende content op social media.”

Reinds kiest niet toevallig voor de televisie-industrie. “Voor mij is het namelijk het ideale snijvlak tussen live-entertainment, de techniek en het mediaspel eromheen.

Vanwege mijn achtergrond als marketeer weet ik precies wat een opdrachtgever zoekt om zichzelf of een programma in de markt te zetten. Tijdens het fotograferen maak ik al constant de vertaalslag naar het doel. Daardoor kan ik niet alleen de productionele kant, maar ook de technische kant van de industrie helpen om hen beter in de markt te zetten.” ◾

Brandely

“Ik was al een tijdje aan het onderzoeken hoe ik mijn marketingroots weer nieuw leven in kon blazen en in welke vorm dat moest zijn.

Tijdens deze zoektocht kwam ik erachter dat ik het vooral tof vind om bedrijven en organisaties maar ook freelancers en talenten te helpen om hun merkidentiteit te doorgronden. De basis van mijn nieuwe bedrijf Brandely | Brand Strategy & Management was geboren. Waarom doe je wat je doet, wat is je unieke verhaal en hoe wil je bekend staan? Van daaruit kunnen we de vertaalslag maken naar de praktijk: hoe maak je deze identiteit merkbaar in elk moment dat een klant in aanraking komt met jouw merk? Deze vragen zijn voor alle merken relevant, omdat we als mensen dagelijks steeds meer keuzes moeten maken en de onderlinge verschillen steeds kleiner worden.” www.brandely.nl

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_NathanReinds.indd 29

29

9/14/2020 8:06:00 AM

FOTO: E VACAP TURES

PENNIES FROM HEAVEN

Writing camps op unieke locaties Pennies From Heaven kent ondanks COVID-19 een succesvol jaar. De publisher mocht al een aantal aansprekende nieuwe componisten gaan vertegenwoordigen en organiseerde in augustus een outdoor writing camp in Openluchttheater Caprera, midden in de duinen van Bloemendaal.

P

ennies From Heaven staat als publisher in het middelpunt van de Nederlandse muziek. Zo voegde de publisher dit jaar aansprekende namen toe aan zijn roster, onder wie Benny Sings, Maarten van Damme (Racoon), Maurice van Hoek (Douwe Bob), Pepijn Lanen (De Jeugd Van Tegenwoordig) en Freddy Tratlehner (De Jeugd Van Tegenwoordig).

De publisher speelt constant een actieve rol voor zijn schrijvers en biedt niet alleen een degelijke administratie, maar krijgt ook muziek geplaatst in commercials en films.

Zo realiseerde het bedrijf in samenwerking met zusterbedrijf The Missing Sync dit jaar plaatsingen in films als Onze Jongens In Miami, De Beentjes van Sint Hildegard, Alles Is Zoals Het Zou Moeten Zijn, de Netflixserie White Lines en grote tv-commercials van Prijsvrij, Albert Heijn en Häagen-Dazs.

Samenbrengen Het samenbrengen van talentvolle schrij30

SEPTEMBER 2020

vers op unieke locaties is een belangrijke pijler geworden van het bedrijf. Zo organiseerde het een driedaags writing camp op Paleis Soestdijk tijdens het Royal Park Live festival. Tientallen schrijvers schreven liedjes in de werkkamer van Prins Bernhard, de marmeren eetzaal waar vroeger het koninklijk banket werd genuttigd of aan de water-

Pennies From Heaven’s creative Bart van Liemt: “Het bij elkaar brengen van muzikaal talent is het mooiste wat er is. Zeker als dit in een inspirerende omgeving gebeurt. Op het hoofdpodium van een bostheater, in een duinpan aan het strand of in de werkkamer van wijlen Prins Bernard. Plaatsen die niet voor de hand liggen en die men

'Het bij elkaar brengen van muzikaal talent is het mooiste dat er is. Zeker als dit in een inspirerende omgeving gebeurt' kant van de paleistuin.

In augustus slaagde het bedrijf er weer in een bijzondere locatie te vinden met Openluchtheater Caprera voor een ‘outdoor writing camp’. In onder meer een duinpan en in het bos werd een aantal dagen gewerkt aan nieuwe liedjes in wisselende samenstellingen tussen schrijvers.

niet direct verwacht voor een writingcamp.

Plaatsen die op hun eigen unieke manier de zintuigen van de componist weten te prikkelen. ‘Out of the box’ denken en werken.

Dit is onze ambitie en hier zetten we ons met veel liefde en passie voor in om zo de componisten en artiesten waarmee we mogen werken te inspireren.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EB202009_PenniesfromHeaven.indd 30

9/14/2020 1:33:21 PM

STOMP ACADEMY

‘STOMP Academy voldoet echt aan een behoefte’ STOMP Academy is het educatieve platform van, voor en door independent platenlabels.

Sinds begin dit jaar worden er op het platform maandelijks een video en een Industry Update gepubliceerd. “We zijn supertrots ”, aldus Kees van Weijen, bestuursvoorzitter van STOMP en IMPALA én een van de initiatiefnemers van het platform. “De respons is boven verwachting.”

DOOR: ARNOLD LE FÈBRE

M “

et de STOMP Academy-video’s willen we drie dingen bereiken”, legt Kees van Weijen uit. “We willen we het kennisniveau in Nederland verhogen, entertainmentprofessionals met elkaar verbinden en op die manier de gehele sector versterken. En als ik de reacties uit de markt mag geloven, slaan onze video’s zeker aan!”

In de korte video’s komen tal van relevante onderwerpen aan bod, waaronder streaming, muziekmarketing en A&R. De lijst met mensen die hun medewerking hebben toegezegd, leest als een ‘wie is wie in de Nederlandse muziekindustrie’. Zo passeren Wilbert Mutsaers, Raymond van Vliet, Leo van Schaik, Levy Isabella, Christiaan Nijburg, Bas van Wageningen, Floris Janssen, Robin van Beek, Dick de Groot, David Schreurs, Akwasi, Martijn Schok, Bos Vos, Martijn Swier, Helene Koekoek, Nadine van Bodegraven en Marcel Albers de revue.

Frank Jansen, eigenaar van communicatiebedrijf Striped Elephant, schrijft bij iedere video een uitgebreide Industry Update, waarin dieper wordt ingegaan op het onderwerp.

STOMP zoekt ook aansluiting bij muziek-

opleidingen om de toekomstige generatie muziekprofessionals te bereiken. Zo hebben SAE Institute, Hogeschool Inholland, ArtEZ, AHK (Beroepskunstenaar.nl) en Conservatorium Haarlem al in verschillende vormen gebruikgemaakt van de Academy. Van Weijnen “STOMP zal ook in de toekomst open blijven staan voor dergelijke samenwerkingen.”

Trendsettend Inmiddels zijn er diverse soortgelijke initiatieven gelanceerd en zijn ook bijvoorbeeld Buma Music In Motion en de Hilversumse Wisseloord Studios met een opleidingsen voorlichtingsplatform begonnen. Hoe kijkt Kees van Weijen daarnaar? “Ik ben blij dat wij ermee gestart zijn. Dankzij een financiële bijdrage van Merlin, het wereldwijde rechtenbureau voor de independent muziekindustrie, konden we deze video’s maken en voor een groot publiek beschikbaar stellen. Onze video’s worden ook internationaal gebruikt. Men stelt het op prijs dat we niet om de hete brij heen draaien en relevante en concrete informatie geven.

Daarmee zijn we volgens mij echt trendsettend geweest.” ◾

Onderwerpen

In eerste instantie wordt de desbetreffende video verspreid via een besloten LinkedIn-groep, die alleen toegankelijk is voor independent labels die lid zijn van STOMP. Vervolgens wordt de video, na de ‘besloten periode’, op YouTube geplaatst, op de Stomp Academy-website en in een speciaal dossier op de website van Entertainment Business.

De volgende onderwerpen worden behandeld: 1. How Streaming Reshaped The Independent Music Industry | streaming 2. You Need To Go Viral; The (Social) Media Mix | media 3. Live Is Where The Heart Is | live 4. Fire The Product Manager, Hire The Data Analysts | data 5. Building Direct Relationships With Fans | marketing 6. How Streaming Reshaped The Independent Music Industry, Part II | streaming (deel 2) 7. Follow The Money | finance 8. With A Little Help From My Friends | collectieve organisaties 9. What Does A&R Really Mean? | A&R 10. Are You Ready To Travel? | buitenland 11. Rights Said Fred! Know Your Rights | legal 12. How To Manage The Management? | management

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_STOMP.indd 31

31

9/14/2020 9:45:53 AM

202009_advertenties_4.indd 32

9/14/2020 1:21:58 PM

RECORD INDUSTRY

Record Industry biedt het totaalplaatje Record Industry profiteert van de grote vraag naar vinyl. De Haarlemse vinylperserij houdt zich echter niet alleen bezig met het persen van vinyl. Commercieel directeur Anouk Rijnders: “Dat je bij ons ook je album kunt opnemen of laten masteren is nog niet heel bekend. We krijgen vaak te horen dat Nederlandse muzikanten uitwijken naar het buitenland voor mastering. Bij ons ben je een stuk voordeliger uit!”

DOOR: ARNOLD LE FÈBRE

“

W

e hebben het enorm druk”, vertelt commercieel directeur Anouk Rijnders. “In tegenstelling tot veel collega’s uit de muziekindustrie verkeert Record Industry in de luxepositie dat er de afgelopen tijd heel veel werk onze kant op is gekomen. We horen van winkeliers en distributeurs dat de vraag naar vinyl enorm is toegenomen. We zijn zelfs personeel aan het aannemen om de capaciteit te verhogen.”

Rijnders had de groei niet zien aankomen.

“Dit kwam voor ons als een grote verrassing, ook voor onze collega-perserijen en de muzieklabels. Ik hoop uiteindelijk dat het artiesten inspireert om ook nu nieuwe muziek uit te blijven brengen. Muzikanten zijn wat huiverig nu ze ter promotie niet op tournee kunnen gaan en dat snap ik wel.”

Direct-to-disc Die huiverigheid heeft ook zijn weerslag op de Artone Studio, de eigen studio van Record Industry. Rijnders: “We hebben normaal gesproken vrij veel aanloop uit het buitenland, maar dat ligt nu helemaal stil. Logisch natuurlijk, je wilt geen enkel gezondheidsrisico nemen.”

Bijzonder aan de Artone Studio is de mogelijkheid om direct-to-disc op te nemen. Het live-optreden van de band of artiest in de studio wordt dan direct opge-

nomen op lacquer, zodat daar persmallen van kunnen worden gemaakt. In twee of drie dagen staat het album op plaat, gemixt en gemasterd en al. “Dat je bij ons ook je album kunt opnemen of laten masteren is nog niet heel bekend. We krijgen vaak te horen dat Nederlandse muzikanten uitwijken naar het buitenland voor mastering en daar een vermogen aan kwijt zijn omdat ze het door een bepaalde studio willen laten masteren. Dan komen ze bij ons en dan is er bij wijze van spreken nauwelijks nog budget over om het vinyl te persen en aandacht te besteden aan een fatsoenlijke hoes. Wij kunnen de mastering ook voor onze rekening nemen, op hetzelfde hoogstaande niveau, maar voor een fractie van de prijs.”

19 - Brochure Artone5.indd 3

Streamen Artone en Record Industry bieden daarnaast ook de infrastructuur om optredens live te streamen én op te nemen. “Dat zorgt voor een interessant verdienmodel”, aldus Rijnders. “Je kunt bijvoorbeeld een combideal aanbieden: fans kopen een kaartje voor een online concert en krijgen ook de liveregistratie op vinyl. Juist in deze coronatijden is dat superinteressant.

Eerder organiseerden we samen met Radio 2 een livestream met Racoon en iedereen was razend enthousiast. We bieden het totaalplaatje: studio, mastering en het daadwerkelijke persen.”

03-09-20 16:04

Aanhoudende groei?

Of de groei van en vraag naar vinyl aanhoudt? “Dat vragen we ons ieder jaar af”, lacht Rijnders. “Eind 2019 dachten we: de piek is geweest, de vinylmarkt gaat zich nu echt stabiliseren. Dat hadden we prima gevonden; we persen een slordige 9 miljoen platen per jaar en daar hadden we wel even mee door kunnen gaan. De coronacrisis heeft de consument misschien wel met de neus op het fysiek product gedrukt en gezorgd voor een hernieuwde kennismaking. Iets dat wij natuurlijk alleen maar toejuichen!” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Record_Industry.indd 33

33

9/14/2020 8:10:47 AM

CORONA VERSUS RETAIL

‘We zijn op de juiste weg’ Het coronavirus heeft diepe sporen getrokken in de Nederlandse economie. Weten de consumenten nu de maatregelen enigszins zijn versoepeld hun weg naar de winkels weer te vinden? We vroegen het aan vier entertainmentretailers.

DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

Mark Siera, Velvet Leiden:

“De eerste periode van de coronacrisis was het best schrikken. We hebben veel zorgen gehad omdat de consument in het begin geen geld meer uitgaf aan muziek. Vanaf het moment dat iedereen thuis begon te werken, zagen we een omzetstijging van 400 procent in onze webwinkel. Daarna zag je dat het ook weer drukker in de winkel werd.

Opvallend was dat het publiek vooral doordeweeks langskwam. In het weekend lieten ze de stad veelal links liggen. Het gaat nu eigenlijk best goed. De verliezen van maart en april gaan we niet meer goed maken, maar we hebben alle vertrouwen in de toekomst. Dat komt vooral door de klanten. COVID-19 heeft ervoor gezorgd dat de verbinding tussen onafhankelijke retailers en de consument nog hechter is geworden.

Ze begrijpen dat je iets bij de independent moet kopen als je wilt dat ze blijven bestaan. Zo hebben we een klant die vanaf het begin iedere week een plaatje koopt op alfabet. Er zijn nog meer initiatieven en dat zorgt er onder andere voor dat we verder kunnen.”

Bob van der Staak, Bob’s Vinyl Aarle: “In onze omgeving kwam corona heel hard binnen. Ik heb dan ook een week of vier mijn winkel moeten sluiten. Er liep geen mens meer op straat. Op het moment dat het iets drukker werd, zijn we op vrijdag en zaterdag opengegaan. In de tussentijd hadden we gelukkig de handen vol aan onze webshop. Half mei zijn we weer onze vaste vier dagen in de week opengegaan en sindsdien is het drukker dan ooit. Muziekliefhebbers kunnen geen biertje op een terrasje drinken of naar concerten of festivals gaan. Toch willen ze graag de artiesten ondersteunen en dat doen ze vaak door een plaatje te kopen. In het begin van de coronatijd ben ik begonnen met mijn eigen YouTube-kanaal. Hiervoor maak ik iedere week een filmpje waarin ik nieuwe platen laat zien en bespreek. Ik heb dat afgekeken van de Amerikaanse The In’ Groove, maar ik heb er mijn eigen draai aan gegeven. Die clipjes worden iedere keer door tussen de 1.000 en 1.500 man bekeken. Daarnaast zie je dat de vaste klanten veel platen kopen die ik in de video’s aanraad. Dat is natuurlijk hartstikke leuk. Door corona konden we geen normale Record Store Day vieren. Toch heb ik iets ludieks georganiseerd. De lokale band Voltage was hier in een tent aan het signeren en er mochten vijf mensen tegelijk de winkel in. Er stonden de hele dag twee rijen!”

34

SEPTEMBER 2020

202009_Belronde_corona.indd 34

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

9/14/2020 12:05:32 PM

BELRONDE

Remco Moonen – Emmerink, Velvet Eindhoven: “In maart werd ik ziek en was ik drie weken uit de running. Ik zag de omzet flink zakken en hield mijn hart vast. Toen ik weer kon werken heb ik er alles aan gedaan om weer geld te verdienen met de zaak en dat lukte. Ik ben bijvoorbeeld gaan bezorgen en kreeg lamme vingers om mijn klanten op de hoogte te houden van nieuwe releases via WhatsApp. Daarnaast is de winkel in mei ook nog eens verhuisd.

Ik kon een ruimte krijgen die ik al jaren zocht en die ook nog eens goedkoper was. We zijn op de nieuwe locatie een aantal maanden aan de gang en het gaat goed. Goed, als in: geen omzetverlies vergeleken met de andere coronamaanden. Wat de toekomst zal brengen, weet niemand. Worden feesten als Sinterklaas en Kerst, waar altijd veel cadeaus uit de muziekwinkel komen, nog wel in groepen gevierd? Het gaat nog een spannende tijd worden. Maar ik heb er wel vertrouwen in, Zeker als je ziet dat onze branche, vergeleken met bijvoorbeeld de live-industrie, niet heel hard lijkt te zijn geraakt door de crisis.”

Dick van Dijk, Concerto Amsterdam / Plato groep: “In deze ongelukkige periode zagen we afgelopen zomer toch weer een stijgende lijn. Het was weer een drukte van belang op veel winkelvloeren en ik denk dat dit zich door gaat zetten. We zijn er nog niet, maar we zijn wel op de juiste weg. Er werd voor de crisis al op de achtergrond gewerkt aan een nieuwe site en dat werk is medio maart in een stroomversnelling geraakt. Toen de gevolgen van corona bekend werden, hadden wij een compleet vernieuwde webwinkel, die direct massaal bezocht werd.

Daarnaast hebben we veel kabaal gemaakt rond ons merk. Zo gaven we exclusieve gekleurde lp’s van klassieke albums uit in een gelimiteerde oplage. Dat zijn het soort releases die mensen graag willen hebben. Ook zijn we meer gaan streamen. Normaal hadden we in Concerto zo’n vier of vijf bandjes per week in de winkel. Door corona kon dat natuurlijk niet meer. We hebben groepen en zangers na sluitingstijd uitgenodigd om een set te spelen. Die miniconcerten werden dan weer gestreamd via onze kanalen. We zijn constant op zoek naar nieuwe dingen om bij de klant op de radar te komen. Zo starten we binnenkort met de Concertoversie van Achterwerk In De Kast. Consumenten en artiesten krijgen een paar minuten om hun verhaal te vertellen of liedje te zingen en dat gaan wij dus weer uitzenden. Wat de toekomst gaat brengen? Ik heb er vertrouwen in maar alles hangt natuurlijk ook af van wat er verder met corona gebeurt en of Nederland in een crisis belandt.”

Record Store Day Drops

Record Store Day kon dit jaar niet doorgaan. De speciale RSD-releases worden verspreid uitgebracht op drie data, onder de noemer RSD Drops.

De eerste ‘drop’ vond plaats op 29 augustus. “Zoals het er nu uitziet heeft de coronacrisis geen invloed gehad op het succes van Record Store Day”, vertelt Esther Vollebregt van Record Store Day. “Iedere retailer is tevreden, hoewel het dit jaar echt anders was. Er kon maar een beperkt aantal mensen tegelijk de winkels in en er waren geen instore optredens.

Je merkte dat de winkeliers blij waren met de beslissing om de platen voor RSD te verdelen over drie drops. Hierdoor zijn bijvoorbeeld de kosten veel meer behapbaar geworden. De reacties op de platenbonactie die is gestart zijn uitstekend. Iedere consument die een aankoop van minstens 20 euro doet bij de aangesloten platenzaken ontvangt een platenbon van vijf euro. In twee weken zijn er al meer dan 1.000 geactiveerd. Op dit moment kijkt iedereen uit naar de volgende drop op 26 september.”

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Belronde_corona.indd 35

35

9/14/2020 12:05:35 PM

HET LAATSTE WOORD Entertainment Business staat ieder nummer vol met interviews met professionals die (meestal) over hun werk praten. In deze rubriek zetten we de spotlights op het persoonlijke leven van die prominenten. Dit keer Raymond van Vliet, mede-eigenaar Cloud 9 Music.

RAYMOND VAN VLIET Wat is het leukste aan je baan?

“Het leukste blijft om waar dan ook in de wereld in de auto te zitten en een song op de radio te horen waar ik recent of 25 jaar geleden een rol in heb gespeeld of (heb) vertegenwoordig(d).”

Wat was vroeger je droombaan?

“Ik kom uit Hilversum en ben sinds zeer jonge leeftijd een muziekfreak. Mijn enige doel was dan ook om in de muziekbusiness terecht te komen. Na intensieve pogingen en verschillende struikelblokken te hebben overwonnen, is dat gelukt!”

Wat stel je het vaakst uit?

36

“I Will Follow” van U2 in het beste muziekjaar ooit, 1982. Had eerst Eye Of The Tiger van Survivor gekocht, maar daar zat een tik in en na twee keer ruilen heb ik voor U2 gekozen.”

Fysiek of streaming?

“Dankzij streaming is deze industrie weer booming en zijn we niet meer afhankelijk van een laf kabinet dat maar geen downloadverbod wilde invoeren.”

Welk boek ligt op je nachtkastje?

“Het boek over Spotify, enorm inspirerend en interessant om te lezen hoe politici en bestuurders handelen als er meerdere belangen in het spel zijn.”

“Statements nakijken.”

Wat is buiten je werk je grootste passie?

Wat was de eerste single die je kocht?

“Dat is bij de meesten wel bekend; niets is sterker dan dat ene woord: Feyenoord.”

SEPTEMBER 2020

Hoe vaak heb je dit jaar al in het vliegtuig gezeten?

Wij kwamen op 28 februari terug uit ZuidAfrika, op de dag van de ‘eerste’ besmetting. We hebben net twee weken door Europa gereden, een geweldig alternatief moet ik zeggen.”

Welk beroep zou je uitoefenen als je dit niet deed?

“Ik heb er nooit over willen nadenken.”

Wat weten de meeste professionele relaties niet van je?

“Dat ik in maart vijftig jaar oud ben geworden.” ◾

Volledige naam: Raymond van Vliet Geboortedatum: 28-3-1970 Functie: President/Co-owner Cloud 9

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

202009_Laatste_woord_Raymond.indd 36

9/14/2020 8:15:54 AM

Gamespecial 2020 WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Cover_Gamespecial.indd 37

37

9/14/2020 10:55:58 AM

Mindscape_EB_420x297_def.indd 1 202009_advertenties_7.indd 38

08-09-2020 15:29 9/14/2020 1:25:13 PM

Mindsca

20 15:29

Mindscape_EB_420x297_def.indd 2 202009_advertenties_7.indd 39

08-09-2020 15:30 9/14/2020 1:25:14 PM

SPEEL DIT NAJAAR MET ELKAAR SAMEN, GA OP AVONTUUR OF WORD THUIS FIT.

Start een nieuw leven op een prachtig eiland.

Daag jezelf uit met dit unieke fitness-avontuur!

Het Pokémon avontuur gaat verder met de Expansion Pass!

“Een verademing” Telegraaf met XGN

“Nintendo maakt fitness leuk met Ring Fit Adventure”

- NU.nl

Bright @ RTL Nieuws

ALLEEN OP NINTENDO SWITCH.

© 2020 Nintendo

202009_advertenties_12_1.indd 40

9/14/2020 11:13:03 AM

GAME

| ACHTERGROND

| INTERVIEW

42

| INTERVIEW

46

SPECIAL

| ACHTERGROND

48

Next-gen consoles

Nintendo Switch

Game Mania

Dit najaar kunnen retail en consument uitkijken naar een nieuwe generatie consoles. Zowel Sony als Microsoft zet nieuwe spelcomputers in de markt. Wat zijn de kansen en uitdagingen voor beide consoles en welke strategieën hanteren beide bedrijven?

Wie het nieuws de afgelopen maanden heeft gevolgd, weet dat Nintendo ook in 2020 enorm goed presteert.

De Nintendo Switch is bijna 1 miljoen keer verkocht in de Benelux en ook Animal Crossing: New Horizon groeide uit tot een hit. Hoe ziet de toekomst van de handheld console eruit?

Retail maakt zich dit najaar op voor een kleiner assortiment nieuwe games, maar ook voor twee nieuwe consoles. Kris Lenaerts, ceo van Game Mania kijkt terug op de bijzondere afgelopen maanden en vooruit op de komende tradtioneel belangrijke najaarsperiode.

54 Van IerselLuchtman Het advocatenkantoor Van Iersel-Luchtman staat bekend om haar brancheteam Gaming. Advocaat René Otto en directeur Dieneke KuijpersSchalk zien dat ook steeds meer entertainmentbedrijven hun praktijk weten te vinden vanwege deze expertise.

| EN VERDER

50 52 56 58 61 63 65 66

GAMESPECIAL

PREVIEWS Het najaar is traditioneel de tijd waarin een wagonlading grote titels in de fysieke en digitale schappen liggen. Niet alleen een mooi moment voor gamers, maar ook voor de kassa. Hoewel het aanbod in 2020 beduidend kleiner is, kunnen we toch een hoop games verwachten. Op de volgende pagina’s vind je een overzicht van de belangrijkste titels van het najaar.

68 70 71 72 73 74 75

Star Wars Squadrons Call of Duty Black Ops Cold War XIII FIFA 21 35 jaar Super Mario Tony Hawk's Pro Skater 1+2 DiRT 5 Cyberpunk 2077

76

Asterix & Obelix XXL: Romastered Cobra Kai: The Karate Kid Saga Continues Lift Off Drone Racing UFC4 78 WRC9 Crash Bandicoot 4: It's About Time 79 WWE2K Battlegrounds Mafia Definitive Edition Assassin's Creed Valhalla 77

80 Dashing Dodgems Lake 81 Marvel's Avengers Blightbound The Falconeer 82 Horizon Forbidden West Resident Evil Village Gotham Knights Halo Infinite

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

67

NVPI Interactief Gameshop Play-It Mindscape Dutch Game Garden CLD PBM Express Hole in the Wall 4TuneGames/Brizamila

67 WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EB202009_gamespecial_inhoud.indd 41

SEPTEMBER 2020

41

9/14/2020 12:43:53 PM

NIEUWE CONSOLES

Gaat next-gen de verwachtingen waarmaken?

Dit najaar kunnen retail en consument uitkijken naar een nieuwe generatie consoles.

Zowel Sony als Microsoft zet nieuwe spelcomputers in de markt. Hoewel beide consoles al jaren geleden werden aangekondigd, is de hype nog niet heel groot. Wat zijn de kansen en uitdagingen voor beide consoles en welke strategieĂŤn hanteren Sony en Microsoft?

DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

T

wee jaar geleden, tijdens de E3beurs, kondigde Microsoft aan dat het bedrijf werkte aan de opvolger van de Xbox One. De nieuwe console zou de krachtigste ooit worden en consumenten doen verbazen. Sony volgde later met het eerste nieuws over PlayStation 5. Daarna bleef het op beide fronten relatief stil. Het enige dat iedereen wist was dat 2020 in het teken zou staan van de nieuwe consoles. Experts en ingewijden voorspelden einde van het jaar en dat bleek correct. Lange tijd leek het alsof beide partijen op elkaar wachtten om de eerste move te doen, maar Microsoft kwam als eerste met de releasedatum van 10 november.

42

SEPTEMBER 2020

De grote vraag is of beide multinationals de manschappen en het materiaal hebben om wereldwijd uit te komen met hun nieuwste huzarenstukjes. De kans bestaat dan ook dat er gekozen gaat worden voor een gefaseerde lancering. Iets waar Microsoft al ervaring mee heeft. Het bedrijf spreidde de lancering van Xbox One destijds uit over verschillende landen in verschillende maanden. Nederlandse en Belgische retailers moesten bijvoorbeeld flink langer wachten om de spelcomputer op de offi ciĂŤle manier te kunnen verkopen. Iets dat extra frustrerend werd gemaakt omdat de nieuwste Xbox-telg gewoon te koop was in onder meer Duitsland en Engeland.

Waar is de hype?

Hoewel we een paar maanden voor de mogelijke lancering zitten, is het bijzonder om te zien dat de hype rondom de nieuwe consoles er bijna niet is. Ook hierbij speelt COVID-19 een belangrijke rol. Normaliter start het opbouwen van de hype en het momentum op de Amerikaanse gamebeurs E3. Met groots opgezette persconferenties en het nodige vuurwerk worden daar ieder jaar in juni de nieuwste titels, gadgets, diensten en hardware voorgesteld. Iets dat gepaard gaat met veel persaandacht, in de vorm van ontelbare artikelen, blogs en social mediaberichten bij zowel de mainstream als hardcore outlets. De E3 werd echter vanwege COVID-19 afgeblazen, waardoor Sony en Microsoft een andere strategie moesten bedenken. Beide kozen voor digitale persconferenties. Microsoft houdt er iedere maand een en Sony enkel wanneer ze iets naar buiten willen brengen. Op papier een gouden greep. Iedere consument zit namelijk thuis achter de computer en een groot bereik is gegarandeerd. Zowel Sony als Microsoft kreeg hiermee de wind nog niet in de zeilen. Waren de kritieken bij PlayStation nog mild, bij Xbox Series X staken zowel de professionele criticasters als de fans hun mening niet onder stoelen en banken. De grootste gemene deler was dat het titelaanbod niet in de schaduw kon staan van dat wat de concurrent presenteerde. Na de persconferenties werd wel een hoop duidelijk over de strategie die beide bedrijven lijken te voeren.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

202009_Gamespecial_Nieuwe_Consoles.indd 42

9/14/2020 11:08:14 AM

GAME

Strategieën Sony zet met PlayStation 5 een nieuwe console in de markt en doet dit op de traditionele manier. Het bedrijf wil de consument verleiden met belangrijke en (waarschijnlijk) exclusieve titels om te kiezen voor de PS5.

Uit de eigen studio’s komen bewezen successen als Spider-Man, Horizon Forbidden West en Gran Turismo 7. Daarnaast leunt Sony flink op de formule van bekendheid en vertrouwen. Als absolute marktleider in aantallen heeft de consument een goed gevoel bij de PS4. Sony sloot de generatie af met absolute klappers en verkoopsuccessen als The Last Of Us Part 2 en Ghost Of Tsushima. Daarnaast blijft het inzetten op partnerships. Begin augustus werd bijvoorbeeld bekend dat PlayStation-spelers van Marvel’s Avengers kunnen uitkijken naar exclusieve content. Als de nieuwe console meer van hetzelfde doet op het gebied van content, waarom zou je dan overstappen? Microsoft heeft een andere koers uitgestippeld. Het Amerikaanse bedrijf lijkt vooral in te zetten op de verkoop van services en diensten. Ja, natuurlijk worden er games en consoles gemaakt, maar het maakt hen niet uit op wat voor machine de consument die speelt. Belangrijker is dat de klant een maandelijks bedrag betaalt voor Xbox LIVE en of Xbox Game Pass. En dat

De hype blijft vooralsnog uit, onder andere vanwege de coronapandemie gebeurt al massaal. Xbox Game Pass heeft meer dan tien miljoen abonnees. Zij krijgen toegang tot een bibliotheek met meer dan 100 Xbox-games voor een vast bedrag per maand. Prijzen beginnen bij 10 euro voor het basisabonnement en een luxe versie (Xbox Game Pass Ultimate) kost maandelijks 13 euro. Op dit moment kan de consument games via de diensten gebruiken op Xbox en pc, maar dat aantal gaat snel uitbreiden. In de eerste week van augustus liet Microsoft weten dat het samenwerkt met de Koreaanse fabrikant Samsung om Xbox Game Pass naar specifieke telefoons te krijgen. Naast het spelen van games krijgen Samsung-bezitters op termijn ook toegang krijgen naar de digitale Xbox Store.

Winkeltje spelen Microsoft gaat dus nog meer winkeltje spelen door direct games en abonnementen aan te bieden op verschillende platformen. Daarnaast zet het bedrijf groots in op XCloud, een streamingdienst waarmee gebruikers Xbox-games kunnen spelen,

maar hier niet per se een console voor nodig hebben. Alle titels worden vanuit datacenters met de Microsoft Azure-techniek naar smartphones, tablets, computers of SmartTV gestreamd. Het is goed denkbaar dat XCloud (wellicht onder een andere naam) in de toekomst ook aangeboden gaat worden op de huidige en toekomstige (concurrerende) generatie consoles. Maar dat is vooralsnog toekomstmuziek. Feit is dat er aan het einde van het jaar twee consoles verkrijgbaar zijn die gaan strijden om de aandacht en euro’s van de consument.

In Nederland en België lijkt dit hoofdstuk in de ‘console wars’ een gelopen race. Sinds jaar en dag is Sony hier heer en meester.

Microsoft heeft sinds de originele Xbox 360 het niet voor elkaar gekregen om in de Benelux vaste grond onder de voeten te krijgen. Het hielp niet mee dat beide landen ‘echte PlayStation-landen’ zijn, maar een gebrek aan een constante stroom van goede games en een vreemde hardware releasestrategie lijken hier de belangrijkste redenen voor te zijn. Het is veilig om ▶

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

202009_Gamespecial_Nieuwe_Consoles.indd 43

SPECIAL

SEPTEMBER 2020

43

9/14/2020 11:08:36 AM

NIEUWE CONSOLES

Prijs en services zullen een belangrijke factor spelen in de beslissing om een console te upgraden naar de nieuwe generatie te concluderen dat de release van Xbox Series X daar geen verandering in gaat brengen. Ondanks dit alles heeft het platform, vooral in Nederland, een relatief kleine maar trouwe achterban die de console zeker gaat kopen.

Wie beide consoles en strategieën goed uitpluist kan tot een gelijke conclusie komen. Zowel Sony als Microsoft zetten groots in op digitaal. Zo komt de PS5 met een 'digital only'-versie, een console waar geen schijf meer in past en enkel met downloads werkt. Downloads die je enkel kan kopen in de eigen digitale winkel van Sony. Het Japanse bedrijf volgt hiermee de strategie van Microsoft die een soortgelijke stap maakte met Xbox One. Naast de reguliere versie was er een 'digital only-variant.

Iets dat door de fysieke retail niet in dank werd afgenomen. Inmiddels kondigde het 44

SEPTEMBER 2020

Amerikaanse bedrijf ook een nieuwe mini Xbox Series S console aan. Kleiner, goedkoper en zonder disclade.

Uitdagingen Ondanks dat de winnaar nu al bekend lijkt te zijn, wil dit niet zeggen dat de nummer één-positie zonder slag of stoot ingenomen gaat worden, want er zijn aardig wat uitdagingen. De grootste uitdaging is de vraag die iedere gebruiker zich gaat stellen: ga ik mijn PS4 inruilen voor een PS5?

Of is mijn oude vertrouwde console nog goed genoeg? Het antwoord wordt moeilijker gemaakt door de feiten. De echte fanfavorieten en franchiseklappers (Horizon Forbidden West en Gran Turismo 7) verschijnen op zijn vroegst eind 2021 en alle grote titels, zoals FIFA, zijn ook verkrijgbaar voor PlayStation 4. Prijs en services zullen

een belangrijke factor spelen in die beslissing. Een andere uitdaging is distributie. Een paar maanden geleden werd bekend dat Sony Benelux rechtstreeks enkel nog levert aan zogeheten key accounts en niet meer samenwerkt met de Nederlandse distributeur Micromedia. Onafhankelijke retailers moeten voor hun PlayStation-spullen naar de Belgische distributeur BEMMS. Dit zorgt voor onduidelijkheid bij de winkeliers.

EB sprak met verschillende retailers die gestopt zijn met de PS5-voorintekening omdat ze niet weten of ze de hardware wel kunnen inkopen. De grootste uitdaging komt misschien wel in de vorm van de lachende derde: Nintendo.

De lachende derde Sinds de lancering van Nintendo Switch verovert deze hybride console marktaandeel. De insteek is niet, zoals bij Xbox Series X of PlayStation 5, de beste graphics of de nieuwste technieken, maar puur en simpel speelplezier. Die strategie heeft zijn vruchten afgeworpen. Zo leverde Nintendo in het afgelopen kwartaal 5,68 miljoen Switch-consoles uit, ruim twee-

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

202009_Gamespecial_Nieuwe_Consoles.indd 44

9/14/2020 11:08:55 AM

GAME

SPECIAL

Nintendo kan wel eens de lachende derde gaan worden Vlak voor de deadline van dit nummer werd bekend dat de Xbox Series X gelanceerd gaat worden zonder het paradepaardje Halo. het nieuwste deel, Halo Infinite, werd uitgesteld tot 2021. Hierdoor start de nieuwe Xbox zonder exclusieve blockbuster

enhalf keer meer dan in dezelfde periode vorig jaar. Sinds de lancering van Nintendo Switch verkocht het bedrijf wereldwijd meer dan 61 miljoen Switchconsoles. De teller voor Switch Lite, die in 2019 werd gelanceerd, staat inmiddels op 8,79 miljoen verkochte exemplaren. In totaal werden er al meer dan 406 miljoen games verkocht. De rol van de console die consumenten naast een PlayStation 4 kopen en gebruiken is inmiddels veranderd naar een heel duidelijke concurrent voor niet enkel de huidige maar ook de toekomstige generatie consoles. Ondanks alles zorgen nieuwe consoles voor nieuwe ideeĂŤn en maakt het de concurrentie scherper. De te verwachten realiteit is dat de huidige generatie tot eind volgend jaar nog steeds de dominante speler blijft en de next gen langzaam maar zeker terrein gaat winnen. Een spannende tijd gaat het in ieder geval zeker worden. â—ž WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Gamespecial_Nieuwe_Consoles.indd 45

45

9/14/2020 11:09:16 AM

NINTENDO

‘Nintendo Switch is omarmd door de mainstream-doelgroep’ Wie het nieuws de afgelopen maanden heeft gevolgd, weet dat Nintendo ook in 2020 enorm goed presteert. Van de Nintendo Switch zijn bijna 1 miljoen units in de Benelux verkocht, en ook Animal Crossing: New Horizon groeide uit tot een hit. General Manager Nintendo Benenlux Frank Rittinghaus: “Naast heel hard werken, hebben we ook het nodige geluk gehad.”

DOOR: JEROEN NOORDELOOS

D

e Nintendo Switch zit inmiddels in zijn vierde levensjaar. De handheld console, die in 2017 werd gelanceerd, is volgens de meest recente verkoopcijfers van het Japanse bedrijf wereldwijd ruim 61,4 miljoen keer verkocht.

Ook de goedkopere Nintendo Switch Lite uit 2019 doet het goed: sinds de lancering werden er wereldwijd meer dan 8,79 miljoen exemplaren verkocht.

Frank Rittinghaus: “De afgelopen maanden hebben we ver boven verwachting gepresteerd, en ook de verwachtingen voor het najaar zijn enorm hoog. Het is bijzonder om dit mee te maken, na de Wii U-jaren die wat rustiger waren.” Volgens Rittinghaus 46

SEPTEMBER 2020

zit er nog bijzonder veel rek in de verkoop van de hybride console. “Het ziet ernaar uit dat het vierde jaar in de levenscyclus van de Nintendo Switch het beste jaar in de geschiedenis gaat worden. In de Benelux plussen we waarschijnlijk met meer dan 50% ten opzichte van vorig jaar. Dat is spectaculair.”

Frederic Michaux, hoofd marketing Nintendo Benelux: “We zijn dan ook benieuwd naar 2021. Normaal gesproken neemt het momentum van een console in het vierde jaar af, maar geheel tegen die trend in blijven we hard groeien.” De belangrijkste reden voor de blijvende populariteit ziet Michaux in het feit dat naast

de Nintendo-fans en gamers, ook de mainstream-doelgroep de Switch heeft omarmd. Daarmee heeft de Switch een centrale plaats in het huishouden veroverd.

Volgens hem zit er ook nog meer dan genoeg in het verschiet.

Doelgroepen Hoewel er regelmatig geruchten doen over een opvolger van de huidige Switchconsole, lijkt de noodzaak er dan ook nog niet te zijn. Rittinghaus: “Als je naar de levenscyclus van andere Nintendoproducten kijkt, zie je ook dat deze gemiddeld rond de zes à zeven jaar ligt. Kijk je op dit moment naar het globale verkoopvolu-

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

202009_Gamespecial_Nintendo_interview.indd 46

9/14/2020 11:40:05 AM

GAME

SPECIAL

'Ik verwacht geen kaalslag wanneer onze collega's hun nieuwe producten in de markt gaan zetten' Frank Rittinghaus pakket aan software voor dit najaar. Plus natuurlijk een uniek platform met Nintendo Switch, dat zowel thuis als onderweg gespeeld kan worden. Ik verwacht dan ook niet dat we ineens een kaalslag zullen zien wanneer onze collega’s nieuwe producten in de markt gaan zetten.” Michaux: “Het gezin met kinderen, dat kun je eigenlijk wel omschrijven als ons ‘territorium’. De vraag binnen de gezinnen is nu dan ook groot; als kinderen nog geen Nintendo Switch hebben, dan staat het waarschijnlijk wel op hun verlanglijstje. Onze najaarscampagnes hebben dan ook als doel om naast de moeder in het gezin ook de vraag onder kinderen verder aan te jagen.”

Animal Crossing: New Horizons me en het momentum, dan wordt duidelijk dat er nog enorm veel potentie ligt. Onze kerndoelgroep ziet er dan ook heel anders uit als die van onze collega’s.”

Op dit moment werkt Nintendo volgens Rittinghaus hard aan het veroveren van marktaandeel binnen het gezin, met bijzondere aandacht voor de ‘gatekeeper’, de moeder in het gezin. Daarbij ligt de nadruk op het thuis samen spelen. “Dat zijn proposities die in onze communicatie dit najaar centraal zullen staan. Daarnaast doen we het in de categorie ‘fit and fun’ erg goed.

Binnen dat segment hebben we Ring Fit Adventure in de markt gezet en daar zien we tot op heden nog geen echte competitie. Daarnaast presteert Animal Crossing ver boven verwachting en hebben we bovendien hoge verwachtingen voor onze nieuwe Mario-releases dit najaar. Tenslotte hebben we recent een nieuwe spin-off van Zelda Breath of the Wild aangekondigd die, met name door de spelers van de originele game, bijzonder goed is ontvangen. We hebben daarmee een bijzonder volledig

Animal Crossing: New Horizons zal zeer waarschijnlijk de bestverkochte Nintendogame van 2020 worden. Wereldwijd zijn er al meer dan 22 miljoen exemplaren verkocht. Zelf had Rittinghaus aan het begin van het jaar de verwachting dat er zo’n 60.000 units verkocht gingen worden in de Benelux. Inmiddels is die prognose bijgesteld met een factor vijf.

Michaux: “Animal Crossing is historisch gezien een game die de vrouwelijke doelgroepen sterk aantrekt. Onder die groep doet de game het ook enorm goed, maar ook op het schoolplein is de game een hot topic onder zowel jongens als meisjes.

Rittinghaus: “Kinderen willen echt deel uitmaken van de community. Animal Crossing heeft er dan ook voor gezorgd dat er een enorme expansie is gerealiseerd buiten de traditionele Nintendo-spelers.”

Najaar 2020 Volgens Rittinghaus is Animal Crossing één van de belangrijkste pijlers voor het najaar.

“Na een bijzonder sterk voorjaar en zomer verwachten we dat deze potentiele

evergreen ook zijn stempel zal drukken in de rankings voor het najaar. We blijven de nieuwe content voor de game ontwikkelen en bieden deze middels DLC aan.” Recent heeft Nintendo de herfstupdate vrijgegeven – en ook rondom Halloween zal op korte termijn nog nieuwe content in de game verschijnen. Michaux: “We proberen eigenlijk iedere maand updates door te voeren in het spel, zodat het spel altijd actueel blijft. Hierdoor blijven de spelers actief bij de game betrokken. Op die manier blijft er over het spel gesproken worden, en volgt er telkens nieuwe aanwas.” Verder wordt de verjaardag van Mario gevierd met speciale games.

“Ons vlaggenschip, de Nintendo Switch, met daarnaast Animal Crossing en Ring Fit zullen we ook dit najaar centraal stellen”, zegt Rittinghaus. “Maar ook zullen we Nintendo Switch Lite blijven positioneren als het tweede platform in het huishouden. Daarmee proberen we aan de onderkant van het gezin binnen te komen. Twee Switches in één huishouden is een fenomeen dat we steeds meer zien. Het vlaggenschip wordt dan meestal als centrale hub voor het gezin gebruikt om gezamenlijk op TV te spelen en de Lite als alternatief als de TV bezet is. De Lite is immers een pure handheld. Toen we de vraag naar een tweede Nintendo Switch zagen toenemen was de Lite de ideale aanvulling op het assortiment.” Michaux: “Tenslotte blijven we inzetten op Pokémon. Richting het einde van het jaar zullen we voor die game nieuwe content digitaal vrijgeven. Ook daar houden we op verschillende manieren de community actief en betrokken.” ◾

Over de releases rondom 35 jaar Super Mario lees je meer op pagina 73.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Gamespecial_Nintendo_interview.indd 47

47

9/14/2020 11:40:28 AM

GAME MANIA

‘Wij weten waar onze klanten naar verlangen’ Najaar 2020. Retail maakt zich op voor een kleiner assortiment nieuwe games, maar ook voor twee nieuwe consoles. Kris Lenaerts, ceo van Game Mania, kijkt terug op de bijzondere afgelopen maanden en vooruit naar de traditioneel belangrijke najaarsperiode. “Iedereen moet goed nadenken over waar de kansen liggen en welke keuzes worden gemaakt.”

DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

E

en groot gedeelte van de fysieke gamewinkels heeft in 2020 geen dodelijke klappen geïncasseerd door COVID-19. Desondanks heeft de pandemie natuurlijk wel invloed gehad op de sector. Aan het begin van de crisis besloot Game Mania alle winkels in zowel België als Nederland dicht te gooien. Het verlies van omzet door deze maatregel werd grotendeels opgevangen door de interesse in het kopen van games via de website van de keten. Inmiddels zijn alle winkels weer open en maakt Game Mania zich op voor de traditioneel succesvolle laatste drie maanden van het jaar. Al is het aanbod vergeleken met afgelopen jaren relatief karig. Desondanks heeft de ceo van Game Mania, Kris Lenaerts, nog steeds het volste vertrouwen in de goede afloop en de toekomst.

KRIS LENAERTS

48

SEPTEMBER 2020

Hoe gaat het met Game Mania?

“Wij hebben de moeilijke beslissing gemaakt om in de laatste weken van maart al onze winkels te sluiten. Wat we zagen was dat Game Mania-klanten massaal onze website wisten te vinden voor hun gameaankopen. Inmiddels zijn de fysieke winkels weer open en wat je ziet is opvallend. Ons winkelnetwerk is divers. Je ziet Game Mania op zogeheten ‘traffic locaties’, maar ook in de periferie van steden. De fun shopping locaties komen minder snel op gang dan de destination stores. Bij laatstgenoemde zag je gelijk een opleving en dat gaat bij fun shopping langzamer. De groei van online is daarnaast meer genivelleerd naar offline maar de groei is opmerkelijk hoger dan voor corona. Voordat de crisis begon was Game Mania al bezig met een toekomststrategie van online en offline. Al de stappen die we de afgelopen jaren hebben gezet komen nu goed uit. Game Mania is een wendbaar bedrijf en ik kijk dan ook vol vertrouwen naar de toekomst.”

In september is de staatsteun voor ondernemers afgelopen. Wat gaat Game Mania daarvan merken?

“Het klopt dat overheden niet meer zo uitgebreid helpen als de afgelopen maanden. Ik ben daar geen tegenstander van.

Het is belangrijk dat de bedrijven nu zelf creatief zijn en de eigen boontjes doppen.

Het is goed en noodzakelijk dat die hulp er was en we zijn er dankbaar voor. Ik kan je zeggen dat de organisatie hier uitstekend zijn eigen broek kan ophouden. Alle stakeholders binnen het ecosysteem binnen gaming, dus ook uitgevers en toeleveranciers, moeten goed nadenken over waar de kansen liggen en welke keuzes worden gemaakt. Wij hebben ons alvast klaargestoomd voor de volgende jaren met onder andere investeringen in onze digitale op-

lossingen en een groeiende connectie met de community” Het najaar is traditioneel de tijd waar een wagonlading grote titels wekelijks in de fysieke en digitale schappen liggen. In 2020 is het aanbod beduidend kleiner. Verwacht je dat dit voor nieuwe uitdagingen voor de fysieke winkels gaat zorgen?

“We zitten in een overgangsperiode en het is onmogelijk om op die vraag een duidelijk antwoord te geven. Het feit is dat er de komende periode relatief weinig games verschijnen, maar ook dat er nog een hoop zaken onbekend zijn. Denk aan de releasedata van de nieuwe PlayStation en Xbox-consoles en zaken als backwards compatibility. Hoe kan de consument straks game X voor PS4 ook spelen op PS5? Hier is een rol voor Game Mania weggelegd. Wij gaan die informatie op een actieve manier bij onze community brengen.

Een ding staat vast en dat is dat dit niet een eindejaar gaat worden zoals we die normaal zagen.”

Desondanks verschijnen in het najaar wel de PlayStation 5 en Xbox Series X. Hoe verklaar je de matige buzz die aanwezig is rond deze lanceringen?

“Dat heeft vooral te maken met het gebrek aan tastbare en concrete informatie. De platformhouders maken die heel veel later bekend als je het vergelijkt met vorige console lanceringen. Ik ben ervan overtuigd dat als deze info er is, de buzz heel veel groter gaat worden. Daarbij moet ik wel zeggen dat PlayStation5 binnen onze community wel zeker leeft. Na de persconferentie van Sony waar de eerste details bekend werden, liep het bij ons storm op het gebied van voorintekeningen. Je praat dan over enorme aantallen.”

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

202009_Gamespecial_Game_Mania.indd 48

9/14/2020 9:28:00 AM

GAME

Zorgt de kleinere releaselijst dat je naar andere productgroepen kijkt?

“Ik denk dat we alle relevante producten wel voeren. Het is dus moeilijk om daar een vervanging voor te vinden. We zetten wel nog meer in op bijvoorbeeld accessoires met onze eigen lijn Skylab. Daarnaast denk ik meer in nieuwe samenwerkingsvormen.

Zo is eind augustus een nieuwe winkel in het centrum van Antwerpen opengegaan.

De insteek van Pop’d is dat daar van alles te koop is rondom popculture. Game Mania heeft zijn Antwerpse winkel verhuisd naar dezelfde locatie als Pop’d. Twee aparte concepten, die elkaar uitstekend aanvullen, onder een dak. De ambitie is om de samenwerking in de toekomst nog verder uit te breiden. We hadden graag deze opening groots willen vieren, maar het coronavirus stak daar een stokje voor.

Game Mania voert ook merchandise, ga je dan niet in het vaarwater van je nieuwe partner zitten?

“Onze core business is videogames, daar zijn we specialist in. Door met Pop’d samen te werken, slaan we de handen ineen met een andere specialist. Ik kijk uit naar de creatieve en innovatieve manier hoe zij met hun producten omgaan. Beide bedrijven gaan van elkaar leren en dan kan je enkel maar groeien.”

In eerdere interviews kwam het grote belang van tweedehands games veelvuldig naar voren. Gezien de opruk-

SPECIAL

'We gaan investeren in digitale oplossingen en een groeiende connectie met de community' kende digitalisering van games en het daardoor relatief kleinere aanbod fysiek, is dat nog steeds zo belangrijk?

“Nog steeds heel belangrijk, vooral door het onderscheiden vermogen dat we dit kunnen doen. Op zakelijk gebied is de impact niet meer groeiend. Dat is al een tijdje gaande. We hebben de afhankelijkheid van used door de jaren heen kunnen verkleinen. In onze plannen en forecast houden we dan ook rekening dat die markt steeds kleiner gaat worden. Ik verwacht niet dat dit segment zal verdwijnen. Het is voor de consument heel fijn en belangrijk om de mogelijkheid te hebben om een oud spel in te ruilen voor bijvoorbeeld een nieuwe titel. Wat je overigens wel ziet is dat tweedehands hardware flink in de lift zit. Daar is op alle platformen meer vraag dan aanbod.

De verwachting is dat dit met de ophanden zijnde nieuwe consoles enkel maar groter gaat worden.”

Hoe kijk je naar de toekomst van de industrie?

“Je zag de afgelopen jaren steeds meer dat gaming van een product verschoof naar een service. Ik verwacht dat de volgende stap van service naar platform is. Iedereen probeert een eigen platform te creëren voor product. Daarnaast zien we nu al dat

de totale waarde van een klant pas wordt geoptimaliseerd als de aankoop gedaan is.

Denk aan de extra aankoopmogelijkheden bij bijvoorbeeld Fortnite. Welke rol er dan voor Game Mania is? Ik denk dat onze specialistische factoren nog belangrijker gaan worden. Daarnaast weten wij natuurlijk precies wat onze klanten verlangen en willen. Ik verwacht dat we in de toekomst nog meer vruchten gaan plukken van het feit dat we een paar jaar geleden hebben ingezet op de connectie met onze community.

De band met onze achterban is de grootste toegevoegde waarde van Game Mania, ook in een steeds meer digitaal wordende toekomst.”

In wat voor tijdbestek zie je dat allemaal gebeuren?

“Dit alles is nog lang niet concreet en dat is niet erg. Alles vertrekt vanuit een lange termijnvisie en het is belangrijk om daar iedere dag over na te denken en in gesprek te gaan met andere stakeholders. Vanuit die informatie moet je schakelen waar nodig. Let wel dit is een toekomstvoorspelling en eerlijk is eerlijk, die kan natuurlijk niemand met de volle 100 procent zekerheid maken. Het enige dat zeker is, is dat wij klaarstaan om in te spelen op iedere verandering die op ons pad komt.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Gamespecial_Game_Mania.indd 49

49

9/14/2020 9:28:19 AM

NVPI INTERACTIEF

‘We zoeken proactief de dialoog’ Sinds 1 oktober werkt Martijn Schenderling als head of public affairs bij NVPI Interactief.

Zijn opdracht is duidelijk: de complete sector ondersteunen bij verdere groei. “Ik zoek proactief de dialoog met stakeholders zoals regelgevers, consumentenorganisaties en media.”

DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

W

at staat er op de agenda voor NVPI Interactief?

“Dat is nogal wat. De meest voor de hand liggende is om de bekendheid met en het begrip en de toegevoegde waarde van gamen te vergroten. Met het laatstgenoemde bedoelen we bijvoorbeeld het verbeteren van vaardigheden op gebied oog/hand-coördinatie, maar ook op gebieden als samenwerken, doelgericht werken en natuurlijk de zogeheten ‘social skills.’

Daarnaast zijn we natuurlijk ook bezig om die toegevoegde waarde te optimaliseren binnen de huidige digitaliseringsagenda.

Videogames brengen als geen andere sector creatie en technologische innovatie samen. Dit zet nieuwe standaarden op gebied van innovatie en ontwerp. Ook willen

we natuurlijk graag het plezier rondom de producten vieren, door bijvoorbeeld charts & awards en grote gamingevents te organiseren. Momenteel staat dit even op een wat lager pitje ten gevolge van COVID-19.

Als laatste noem ik het Nederlands ecosysteem van gaming versterken om diversiteit, vaardigheden en creatief talent te kunnen ontwikkelen.”

Binnen de EU is de omzet opgesplitst op de volgende apparaten: » Consoles: 43 procent » Mobile/Tablet: 40 procent » PC: 16 procent » Handheld: 1 procent

De wereld is door digitalisering een stuk kleiner geworden. Werkt NVPI Interactief samen met buitenlandse brancheorganisaties?

“Zeker. Op deze manier zorg je ervoor dat ook in EU-verband de Nederlandse belangen goed vertegenwoordigd blijven. Dat is belangrijk omdat EU-wetgeving uiteindelijk zijn weg naar nationale implementatie vindt.

Hoe eerder in het proces je kunt voorlichten en meepraten, hoe beter. Internationaal wordt er dus zeker samengewerkt. Binnen de Benelux gebeurt dat bijvoorbeeld met BEA (Belgian Entertainment Association) en op Europees niveau met ISFE (Interactive Software Federation Europe). Daarnaast werken we in Nederland nauw samen met de DGA (Dutch Game Assocation). Hier zijn veel Nederlandse ontwikkelaars bij aangesloten. Samen werken we aan het voeren van een gezamenlijke agenda en verdeling van taken om naar buiten toe steeds meer als een stem te kunnen optreden en daarmee de belangen van de sector vollediger te kunnen behartigen.”

De omzet wordt binnen de EU gegeneerd door: » Online: 37 procent » Fysiek: 24 procent » App Revenu: 39 procent

Wat doe je precies binnen je rol van head of public affairs?

“Ik zoek bijvoorbeeld proactief de dialoog met zowel stakeholders als regelgevers,

De markt

De omzet van de gamebranche in Nederland wordt op totaal een miljard euro per jaar geschat. Uitgevers zijn goed voor 500 miljoen, ontwikkelaars voor 300 miljoen en aanverwante bedrijven (onderzoeks-, creatieve en mediabureaus, logistieke partners en leveranciers van IT-oplossingen) 200 miljoen.

50

SEPTEMBER 2020

202009_Gamespecial_NVPI.indd 50

consumentenorganisaties en media. Het doel is voorlichting en schetsen van een gebalanceerd beeld van de industrie en ingestelde zelfregulering zoals de PEGIleeftijdsclassificatie. Naast de economische en sociale waarde van videogames worden ook thema’s als bescherming van de consument tegen excessieve tijd- en/ of geldbesteding, dataprivacy en bescherming van minderjarigen besproken. Naast al deze gesprekken wordt door ons ook gereageerd op rapporten en onderzoeken zoals die recentelijk zijn uitgebracht door de KSA (Kansspelautoriteit) en ACM (Autoriteit Consument & Markt). Ik ben een groot voorstander van het hoger leggen van de lat met betrekking tot geharmoniseerde zelfregulering en verantwoord gamen.”

Dat blijft een uitdaging met zaken als ‘pay to win’ en lootboxes.

“We zien dat de overgrote meerderheid van gamers geniet van gamen en dat daar geen problemen ontstaan. Je praat hier over 8,3 miljoen Nederlanders volgens een onderzoek van NewZoo. Tegelijkertijd erkennen we natuurlijk ook dat voor een groep spelers controle houden soms lastig is.

Dat heeft betrekking op een zeer kleine groep gamers, maar natuurlijk zien wij ook het liefst dat iedereen op een evenwichtige manier kan genieten van games. Om dit te bewerkstelligen maken we zelf ook stappen. De meest recente is het initiatief Rule The Game. Hiervoor zetten we een website in en worden er campagnes gevoerd.”

Wat is het doel van Rule The Game?

“In het kort is dat vooral voorlich-

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

9/14/2020 8:38:18 AM

GAME

ten. Iedereen weet inmiddels dat het ouderschap in het digitale tijdperk met nieuwe uitdagingen komt. Er zijn verschillende instrumenten ontwikkeld als de PEGI-leeftijdsclassificering (uitgevoerd door NICAM, bekend van Kijkwijzer) om de opvoeder te helpen erachter te komen of een titel geschikt is. Ook bestaan er diverse middelen voor ouderlijk toezicht. Zo kunnen er op alle consoles en andere apparaten die games afspelen, filters geplaatst worden op het gebied van leeftijd, speeltijd, maar ook leeftijdsfilters, een bestedingslimiet en online (sociale-) interactiebeperkingen. Met willen met de website van Rule The Game ouders, verzorgers en spelers nog beter voorlichten over leeftijdsgrenzen en hoe veilig en verantwoord te gamen. Je moet dan denken aan tips en begeleiding over hoe onlinegedrag te bespreken met kinderen. Uitleg over instellen en gebruik

SPECIAL

van tools voor ouderlijk toezicht en meer over de toegevoegde waarde van gamen.”

Op dit moment is nog niet iedere Nederlandse uitgever aangesloten bij NVPI Interactief. Is dat een stip op de horizon of een utopie?

“We verwelkomen ieder bedrijf dat de verantwoording neemt collectief de consumentenbelangen te behartigen en zo de totale sector vooruit te helpen. Soms ligt dat lastiger voor bedrijven die bijvoorbeeld wel games verkopen op de Nederlandse markt, maar hier geen kantoor hebben, maar iedere speler is welkom.”

Waarom is het belangrijk om aangesloten te zijn bij NVPI Interactief?

“Zoals gezegd vind ik het een collectieve verantwoording om gezamenlijk de sector te ontwikkelen en consumentenbelan-

'Videogames brengen als geen andere sector creatie en technologische innovatie samen'

MARTIJN SCHENDERLING

gen te behartigen. Dat is een intrinsieke motivatie van onze leden. NVPI Interactief verzorgt vervolgens monitoring van het Nationale en Europese politieke landschap en agenda van consumentenorganisaties. We vertegenwoordigen belangen op de vermelde werkgebieden bij diverse en uiteenlopende stakeholders en zorgen voor een directe afstemming tussen nationale leden en hun vaak internationale public affaires of juridische afdelingen. Zodanig behoud je als lid een stuk regie in het voeren van maatschappelijke en publieke debatten, rond in de tijd veranderende thema’s zoals geweld in games en loot boxes. Praktisch gezien zijn er daarnaast kostenvoordelen op marktdata en sector rapportages, maar ook bij deelname aan gamebeurzen en evenementen.

Genoeg reden dus.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Gamespecial_NVPI.indd 51

51

9/14/2020 8:38:40 AM

FREDDY TJARKS GAMESHOP PLAY-IT

‘Een gouden formule voor succes is er niet’ Freddy Tjarks is een markante persoonlijkheid binnen het Nederlandse gameretaillandschap. Hij doet niet aan politieke correctheid en trapt al jaren tegen heilige huisjes aan. Ondernemen zit hem in het bloed en hij besloot eind juli een nieuwe winkel onder de vlag van Gameshop Play-It te openen. Een bijzondere beslissing in deze tijd.

DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

G

ameshop Play-It kent een roerige geschiedenis. Van uitbreidingen tot faillissementen en doorstarts, gameshop Play-It maakte het allemaal mee. Sinds 2019 verkeert de franchise in rustig water. De zaken gingen goed bij de twee overgebleven winkels en bij de oprichter Freddy Tjarks begon het naar eigen zeggen ‘te kriebelen.’ “Het was tijd voor een nieuw avontuur en dat vond ik in Assen.”

Hoe ben je in het vak van gameverkoper gerold?

“Ik ben in 2003 begonnen op de markt in het Noorden met de verkoop van dvd’s. Dat ging best aardig, maar onderaan de streep bleef er niet veel over. Het zoeken naar een nieuw product was dus essentieel. Ik kreeg een tip dat er veel interesse was voor PlayStation- en PlayStation 2-games en ben

52

SEPTEMBER 2020

ingestapt. Dat bleek een goede zet want binnen een week was ik de eerste ingekochte voorraad compleet kwijt. Een kleine twee jaar later heb ik de stap gemaakt van marktkraam naar winkelvloer. Op 1 april 2005 opende Gameshop Play-It in Stadskanaal.

De vaart zat erin en binnen no time had ik ineens vijf winkels (Assen, Hogeveen, Hogezand, Stadskanaal en Emmen). Dat ging goed tot het niet meer goed ging.

We hebben gelukkig tijdig beslissingen gemaakt om winkels te sluiten of te ver-

kopen. In 2013 hebben we een doorstart gemaakt en is mijn vrouw eigenaar geworden. De insteek was om door te gaan met twee winkels en een website. Hoewel de zaken goed te overzien waren en uitstekend liepen wilde ik toch weer een nieuwe stap maken.”

En die nieuwe stap is een winkel in Warenhuis Vanderveen in Assen.

“Dat ging niet zonder slag of stoot. Ik was hier al een jaar mee bezig. Ik kreeg 6 juli de

'Corona is natuurlijk vreselijk, maar het heeft onze industrie niet zo hard geraakt als andere'

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

202009_Gamespecial_freddy_tjarks.indd 52

9/14/2020 8:24:36 AM

GAME

sleutel en binnen een dag was de winkel ingericht. We zijn daarna zo snel mogelijk opengegaan. Onze stoutste verwachtingen zijn overtroffen. Het was namelijk gelijk erg druk. De maandag voor de officiële opening had ik bijvoorbeeld meer omzet dan bij de opening zelf.”

Een nieuwe winkel is best bijzonder, gezien de opruk van digitaal en het feit dat traditionele fysieke retail in deze coronatijd onder druk staat. Waarom heb je toch die beslissing genomen?

“Corona is natuurlijk vreselijk, maar het heeft onze industrie niet zo hard geraakt als andere. Sterker nog, ik denk dat heel veel gameretailers het door COVID-19 drukker dan ooit hebben gehad. De consument zat thuis en wilde graag vermaakt worden en wat is dan beter dan een spelletje? Daarnaast zorgt de crisis er ook voor dat je voor interessante prijzen kan huren. Je hoeft dus niet de hoofdprijs te betalen. Dat je niet in of nabij de Randstad zit zorgt ook voor mogelijkheden.

Er is hier geen moordende concurrentie. Het is zelfs vaak zo dat je de enige specialist in de buurt bent. Een geheime formule voor succes is er niet. Ik denk wel dat ondernemen, op kansen inspringen en zorgen voor winkelvloerbeleving de belangrijkste pijlers van mogelijk succes zijn. De consument moet andere dingen zien dan enkel je eigen handel. Denk bijvoorbeeld aan een dj die plaatjes draait op zaterdag of samenwerkingsverbanden met andere winkels.”

Kan je iets meer vertellen over die samenwerkingen?

“Omdat we in een warenhuis zitten zijn er veel winkels met wie we iets leuks kunnen doen. Onze buurman Intertoys heeft al laten weten volgende keer aan te willen haken bij een event, alsook het restaurant hier. Zij willen bijvoorbeeld catering verzorgen bij een Pokémon-kaartruilmiddag.

Er zijn veel dingen te verzinnen die voor beleving zorgen en waarmee we elkaar helpen. Ook zijn we in gesprek met de plaatselijke bioscoop hier. Uiteindelijk gaat het erom dat als je succesvol wilt zijn, je meer moet doen dan enkel je product verkopen.”

Het assortiment van de winkel in Assen is anders dan dat van je andere winkels.

“Ik ben van mening dat retro goed past bij een traditionele onafhankelijke gamewinkel. In deze shop doen we dat echter bijna niet. De focus moet zoveel mogelijk liggen op de nieuwe systemen als PlayStation 4 en Nintendo Switch. Producten voor een groot en breed publiek met een hoge doorloopsnelheid. Daarnaast zetten we natuurlijk ook in op merchandise. Maar dan wel met spullen die je langdurig kunt verkopen.

Denk aan Star Wars, speciale Funko Pops, Pokémon-kaartjes en Games Workshop.

Spullen die passen bij het andere assortiment dat we verkopen.”

De afgelopen jaren is het downloaden van een game vanaf een console steeds populairder geworden. Hoe kijk je naar de huidige digitale opmars?

“Natuurlijk zie ik wat er gaande is en hoe de klant daarop reageert. Ik weiger echter

SPECIAL

strategieën uit te zetten op wat de concurrentie doet. We varen een eigen koers en die is gebaseerd op onderbuikgevoel, regiokennis en weten wat je klant wil. Dat blijkt de afgelopen jaren de juiste manier te zijn geweest. Zo hebben we nu al in 2020 meer dan 40 procent omzet gedraaid vergeleken met in dezelfde periode vorig jaar.

De industrie lijkt te vergeten dat er ook nog steeds een grote groep liefhebbers is die games in een doosje willen blijven kopen.

Die ze dan in een kamer kunnen presenteren. En ook niet onbelangrijk, als ze deze hebben uitgespeeld, de game weer door willen verkopen. Dat kan met digitaal nog steeds niet. Overigens voerde ik de digitale Xbox One niet en ga ook de 'digital only'versie van PlayStation 5 niet in mijn winkels zetten.”

Hoe ziet de toekomst eruit voor Gameshop Play-It? “Ik heb met mijn vrouw de afspraak gemaakt dat ik het komende jaar enkel ga focussen op de nieuwe winkel. Niet alleen achter de schermen, maar ook op de winkelvloer. Dat is hartstikke leuk, maar ook wel weer wennen. Het was namelijk een tijd geleden dat ik iedere dag in een winkel stond, dus aan het einde van de dag heb ik best wel vermoeide benen. Het resultaat en de reacties maken dat natuurlijk meer dan goed. De toekomst zie ik dan ook met vertrouwen tegemoet. Ik ben al stiekem aan het denken over een mogelijke franchiseformule, maar dat is nog toekomstmuziek. Eerst gaan we in Assen naam maken.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Gamespecial_freddy_tjarks.indd 53

53

9/14/2020 8:24:55 AM

VAN IERSEL-LUCHTMAN

Van Iersel-Luchtman ziet verandering in game-industrie Het advocatenkantoor van Van Iersel-Luchtman staat bekend om haar brancheteam Gaming. Advocaat René Otto en directeur Dieneke Kuijpers-Schalk zien dat ook steeds meer entertainmentbedrijven hun praktijk weten te vinden vanwege deze expertise.

G

edurende de coronacrisis bleef het advocatenkantoor van Van IerselLuchtman gewoon doordraaien.

Voor advocaat René Otto, oprichter van het brancheteam Gaming, betekende dat dat hij niet alleen in de rechtszaal, maar ook via Skype de belangen van zijn cliënten verdedigde. “Een aparte gewaarwording”, lacht hij. “Maar het houdt het vak dynamisch.”

Ook Dieneke Kuijpers-Schalk heeft de afgelopen maanden haar draai kunnen vinden binnen het kantoor. Zij werd in maart

aangesteld als directeur en neemt veel ervaring mee uit de entertainmentwereld. Zo was ze onder andere werkzaam bij Disney, LEGO en Nickelodeon, maar ook bij verschillende Nederlandse uitgevers als WPG en Zwijsen (onderwijs). Het viel haar al snel op dat steeds meer bedrijven games als onderdeel gaan zien van hun marketingmix.

“Waar dat eerst een redelijk geïsoleerde branche was, zien bedrijven steeds meer de mogelijkheden om hun doelgroep te bereiken via games. Niet alleen door rondom een release te adverteren, maar ook door daadwerkelijk aanwezig te zijn in het spel.

Denk aan het organiseren van in-game events, zoals een concert van Travis Scott in Fortnite of Louis Vuitton die in samenwerking met Riot Games skins van het modemerk in League of Legends uitbrengt.”

Ook ziet zij dat games niet langer alleen maar een game zijn, maar zich ook evolueren tot een belevingsmerk en lifestylemerk, met kleding, merchandise en schoolspullen. “Ook dat is een reden voor niet-game merken en gamesbedrijven om de handen ineen te slaan. Omdat in-game advertising relatief nieuw is, willen merken en gamesbedrijven weten wat kan en waarmee juridisch rekening moet worden gehouden. Geen enkel merk wil zich branden aan inbreuk op de privacy van gamers of te maken krijgen met andere vormen van rechtenschendingen.

Andersom willen gamestudio’s ook voorkomen dat zij geassocieerd worden met een merk waarover controverse ontstaat. Daar komt onze expertise in beeld.”

Onbegrepen markt DIENEKE KUIJPERS-SCHALK

54

SEPTEMBER 2020

Otto: “Bedrijven zien de successen en wil-

len ook op die manier hun doelgroep bereiken, maar er zitten wel haken en ogen aan.

Denk aan kwaliteitseisen. Bedrijven willen hun imago beschermen en voorkomen dat hun merk op een verkeerde manier in-game wordt gepresenteerd aan het publiek.”

Volgens Otto is de game-industrie ook vaak een onbegrepen markt voor buitenstaanders. “Ze willen wel iets met games doen, maar weten niet precies wat. Wij kunnen deze bedrijven helpen om de juiste keuzes te maken: wat wil een merk bereiken? Maar nog belangrijker is het om in kaart te brengen wat ze willen voorkomen. ”

Intellectueel eigendom Als merken hun entree willen maken in de game-industrie, komen zij al snel in aanraking met het intellectueel eigendom. Veel partijen hebben zelf niet de kennis in huis om een game te ontwikkelen en schakelen hiervoor een gamestudio in. KuijpersSchalk: “Vanaf dat moment wordt het spannend. Want als er bijvoorbeeld wordt gevraagd om een bestaand 2D-figuur voor de game driedimensionaal vorm te geven, van wie is dan het in-game model? De designer bedenkt namelijk hoe dat tweedimensionale figuurtje er van onder en van de bovenkant uit moet zien en moet daar vaak nog creatief bij zijn als hiervan nog geen concept art is gemaakt.”

In de meeste gevallen is dat wel duidelijk of worden daar goede afspraken over gemaakt. Anders wordt het wanneer een spelwereld moet worden ontwikkeld om een bekend personage heen. “Vaak gaat daar best veel tijd in zitten en is het voor een developer lucratief om elementen in een volgende game te hergebruiken of te

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

202009_Gamespecial_Van_Iersel_landman.indd 54

9/14/2020 10:11:54 AM

GAME

SPECIAL

'Dat er zo veel discussie kan ontstaan over een juridische kwalificatie bewijst dat recht vaak tekortschiet' René Otto

RENÉ OTTO

reskinnen. Welke elementen zijn dan intellectueel eigendom van de een of van de ander? Vooral in casual games gebeurt dat vaak. Daar kunnen interessante discussies over ontstaan.”

“Je ziet het ook op het gebied van modding”, vult Otto aan. “In het verleden was er veel discussie over Warcraft 3 van Blizzard, een game waarvan verschillende aangepaste versies verschenen, waaronder Dota. Toen Valve vervolgens Dota 2 ging ontwikkelen leidde dat tot een juridische discussie met Blizzard. Blizzard was daar natuurlijk niet over te spreken, omdat hun werk aan de basis van deze nieuwe game stond. Ondanks dat Valve en Blizzard de strijdbijl inmiddels hebben begraven, heeft deze discussie er wel toe geleid dat de licentievoorwaarden van Warcraft 3 recent zijn aangepast om deze discussie in de toekomst te voorkomen. Vanuit juridisch perspectief hebben de ontwikkelaars van Dota een nieuw werk gecreëerd en het auteursrecht rust in principe bij de maker, maar in dit geval was het werk wel van een bestaande game afgeleid. Juridisch spreek je dan van een derivatief werk. Dan is het belangrijk om goed inzichtelijk te hebben bij wie de rechten liggen en dat hangt af van een vergelijking tussen de bestaande game en de mod.”

Recht schiet tekort Ook Europees gezien zijn er nog verschillende uitdagingen voor rechthebbenden in de game-industrie, zoals het systeem van de thuiskopievergoeding. Nederlandse ontwikkelaars ontvangen namelijk geen vergoedingen van de Stichting Thuiskopie.

Zij zijn van mening dat een game juridisch

gezien een computerprogramma is. “Maar wat mij betreft klopt dat niet”, zegt Otto.

“Een game bestaat uit verschillende bestanddelen, zoals het verhaal, de characters, de levels, werelden en muziek.

Daardoor is het te kort door de bocht om het te zien als slechts een computerprogramma. Ook het Europees Hof heeft geoordeeld dat een game meer is dan een computerprogramma en daardoor wordt beschermd door de Auteursrechtrichtlijn en niet door de bijzondere bepalingen uit de Softwarerichtlijn. Dat er zo veel discussie kan ontstaan over de juridische kwalificatie bewijst dat recht vaak tekortschiet en leidt tot onduidelijkheid of onwenselijke effecten voor de game-industrie.

Oplossingen vinden voor dit soort problemen zijn precies de uitdagingen die ik graag samen met mijn team aanga.”

Verandering bewerkstelligen Met het schrijven van juridische opinies en het delen van expertise probeert Van Iersel Luchtman ook verandering teweeg te brengen in toepasselijke wetgeving. Vorig jaar schreef Otto bijvoorbeeld mee aan het manifest van Dutch Game Association tegen lootboxes. “Ook op andere gebieden proberen we met onze kennis positieve verandering teweeg te brengen. Zo werd ik een aantal maanden geleden benaderd om input te geven voor de evaluatie van de Wet Auteurscontractenrecht. In dit geval was

er behoefte aan kennis over hoe deze wet werkt voor de gamesindustrie, want dat was nog een belangrijke omissie in het evaluatieonderzoek. Wij willen graag een bijdrage leveren aan de verdere ontwikkeling van de game-industrie.”

“De game-industrie gaat mij persoonlijk aan het hart en het is heel interessant om te zien hoe het team opereert en wat er gebeurt”, zegt Kuijpers-Schalk. “Maar ook om te zien waar onze kansen liggen.” Otto is blij dat hij met zijn team kan bogen op de kennis die de nieuwe directeur meeneemt uit de entertainmentindustrie. “Zij kent de wereld, heeft een groot netwerk en heeft in-house bij soortgelijke bedrijven als onze klanten gewerkt. Zij kan ons een breder perspectief geven over hoe bedrijven als Disney en Spil Games werken. Dat is een enorme meerwaarde en versterkt onze positie als speler binnen de game-industrie.”

Kuijpers-Schalk sluit af: “Ik weet tegen welke vraagstukken entertainmentbedrijven en gameontwikkelaars aanlopen, maar ook hoe nuttig het is om op tijd goed juridisch advies in te winnen. Ik ben van mening dat games in relatie tot jongeren te vaak in een negatief daglicht worden geplaatst. Daar ben ik het pertinent mee oneens. Ik denk dat games, zoals Fortnite en Minecraft, juist een positieve bijdrage kunnen leveren aan de ontwikkeling van jongeren. Daarom vind ik ook dat deze industrie het verdient om serieus benaderd te worden.” ◾

'Ik weet tegen welke vraagstukken gameontwikkelaars aanlopen' Dieneke Kuijpers-Schalk WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Gamespecial_Van_Iersel_landman.indd 55

55

9/14/2020 10:12:12 AM

MINDSCAPE

Slide Stars In een wereld gedomineerd door bekende franchises en vervolggames brengen Mindscape en het Nederlandse Lion Castle Entertainment dit najaar iets bijzonders uit. Slide Star is een platformgame waarin 20 van de grootste internationale en nationale influencers centraal staan.

DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

S

lide Stars is een kleurrijke 2D-platformgame, waarin de speler met uiteenlopende opblaasbare objecten los kan gaan op een veelvoud aan digitale waterattracties. Spelplezier staat centraal. De achterliggende gedachte is echter veel meer dan dat. Uitgever Lion Castle Entertainment uit Assen combineerde de toegankelijke gameplay met 20 internationale en nationale influencers.

Grote namen die niet enkel hun gelijkenis en stem leenden aan de game, maar ook helpen om Slide Stars in de markt te zetten.

Een nieuw gameconcept De man achter Slide Stars is Ronnie Nelis, ceo van Lion Castle Entertainment. Hij is geen onbekende in de Nederlandse gamewereld en draait al meer dan 20 jaar mee.

Zo werkte hij aan internationaal succesvolle games als Monster Jam, Uphill Rush en Flatout Stuntman. Het idee van Slide 56

SEPTEMBER 2020

Stars kwam toen Nelis zag hoe zijn kinderen bezig waren met influencers. “Die wereld is gigantisch groot en belangrijk voor kids. Ik vond het vreemd dat niemand vanuit de gamewereld een cross-over had gedaan. Als je naar onze wereld kijkt dan zie je niet veel originaliteit. De grote spelers kiezen liever voor de traditionele aanpak van vervolgen en gaan alle risico’s vaak uit de weg. Ons idee was om influencers te verbinden aan Slide Stars om zo het beste van beide werelden te combineren.”

Kwaliteit Het eerste contact met de supersterren van deze tijd ging niet zonder slag of sloot, erkent Nelis. “We hadden het idee van een game waar we in vertrouwden. De volgende stap was om contact op te nemen met de juiste influencers. Dat ging niet makkelijk en dat is niet zo gek. Zij hebben het druk en krijgen dagelijks duizenden voorstellen voor

samenwerkingsverbanden. Met veel doorzettingskracht en geloof in het concept is het toch gelukt. Er waren van tevoren wel diverse factoren die wij belangrijk vonden.

Zo moest iedereen een voorbeeldfunctie hebben voor de doelgroep. Je moet dan denken aan sporten, voedsel, humor en lifestyle. Nadat wij onze plannen lieten zien, wilde iedereen gelijk meedoen. De influencers stelden echter wel als eis dat Slide Stars een kwalitatief hoogwaardige game zou worden, niet een snel gemaakt product om geld te verdienen. Nu we in de eindspurt zitten, durf ik te zeggen dat alles er heel goed uitziet.”

Retail Wie een blik op de 20 namen werpt en ouder is dan 30 jaar zal niet heel veel influencers kennen. Dat is niet zo gek, want de moderne supersterren van platformen als TikTok, Twitch, YouTube en Instagram richt-

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EB202009_Mindscape_Sliders.indd 56

9/14/2020 8:43:21 AM

GAME

ten zich vooral op jongeren. Dit is iets wat Mark Huijmans, eigenaar van Mindscape en distributeur van Slide Stars, ook ondervond toen hij de game introduceerde bij de Europese retail. “Laat ik het zo zeggen, veel inkopers vroegen zich in eerste instantie af hoe speciaal deze game zou zijn.

Ik heb toen gezegd laat die lijst met namen maar zien aan je kinderen. Toen zij enthousiast reageerden, namen alle inkopers hun woorden terug en omarmden ze dit project volledig. Ze waarderen het dat er iets nieuws komt dat ervoor kan zorgen dat de

keer iets omhooggaat. Dit zorgt ervoor dat de consument met de game bezig blijft.

Dezelfde formule hebben we toegepast op Slide Stars. Voor de visuele stijl hebben we bijvoorbeeld gekeken naar die van Fortnite.

De cartoonachtige stijl sluit op dit moment goed aan op de doelgroep.” Nelis zet alles op alles om van Slide Stars een perfecte game voor een zo groot mogelijk publiek te maken. “We durven de concurrentie aan te gaan met succesvolle titels als Donkey Kong. Slide Stars is leuk om te spelen en het potentiële publiek hiervoor is heel groot.

'We durven de concurrentie aan te gaan met succesvolle titels als Donkey Kong' jongere doelgroep weer de winkel in komt om een game te kopen.”

Toekomstige franchiseplannen Voor het ontwikkelen van Slide Stars heeft Lion Castle Entertainment goed gekeken naar klassieke platformtitels als Rayman en natuurlijk Mario. “De grootse aantrekkingskracht van dit soort games is dat ze laagdrempelig zijn. Iedereen kan ze spelen, van jong tot oud. Gedurende deze spellen zie je dat de moeilijkheidsgraad iedere

De 20 influencers hebben bijvoorbeeld gezamenlijk een fanbase van 240 miljoen mensen wereldwijd. Het is dus logisch dat Slide Star op alle huidige consoles (PlayStation4, Nintendo Switch en Xbox One) verschijnt. Ik moet eerlijk zeggen dat we stiekem al dromen om van Slide Stars een franchise te maken. Als dit het verwachte succes gaat worden, en daar gaan we wel vanuit, dan moet je zeker denken aan nieuwe delen. Maar dat is nog toekomstmuziek.”

SPECIAL

Milan Knol en Freek Vonk De eerste keer dat Huijmans Slide Star zag was hij verkocht. “Vanaf het begin zag ik gelijk dat dit een heel tof concept was met een fantastisch potentieel. Zeker gezien het aantal wereldwijde volgers van de 20 influencers.

Je moet echter niet vergeten dat Slide Stars in de essentie een heel leuke en kwalitatief hoge game is. Daarbij kan je dus ook een gigantisch publiek tellen. Mindscape gaat er alles aan doen om het overgrote gedeelte van de doelgroep in Europa te bereiken. Dat gebeurt in samenwerking met de lokale influencers en met een grote social mediacampagne op de kanalen waar zij en hun fans het meeste zitten. We gaan daarnaast samen met Lion Castle dit project tot een groot succes maken door elkaars krachten op salesen marketinggebied op de beste manier te benutten. We weten zeker dat Slide Stars alle ingrediënten bevat om een hit te worden.”

Een belangrijke spil om deze ambitie te realiseren zijn de influencers. “Voor Nederland hebben we Milan Knol en bioloog Freek Vonk gecontracteerd. Zij krijgen voor de Benelux een eigen cover. In onder meer Duitsland, Engeland en Italië hebben we hiervoor ook een lokale superster uit de game gekozen.

We hebben afgesproken dat zij op hun kanalen de game bekend gaan maken.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

EB202009_Mindscape_Sliders.indd 57

57

9/14/2020 8:44:01 AM

DUTCH GAME GARDEN

Nederlandse studio’s spelen een steeds belangrijkere rol Dutch Game Garden werd in 2008 in het leven geroepen om de game-industrie te promoten en de ondersteunen. Dat wordt onder andere gedaan door werkgelegenheid te faciliteren en gamestudio’s te ondersteunen bij het ondernemerschap en de industrie te verbinden. Nu, twaalf jaar later, herbergt de incubator in Utrecht 25 ontwikkelaars die werken aan nieuwe games voor publiek, maar ook voor educatieve- en medische toepassingen.

DOOR: JEROEN NOORDELOOS

J

P van Seventer voert als managing director de dagelijkse leiding over Dutch Game Garden. Samen met communicatiemanager Tom Jongens ontvangt hij Entertainment Business op het Utrechtse kantoor. “We hebben net onze verhuizing afgerond en toen kwam daar het coronavirus overheen”, zegt Van Seventer bijna verontschuldigend. “Veel studio’s hebben de opdracht gekregen om van huis uit te werken. Er is op dit moment dus minder reuring dan normaal. Hopelijk komt daar snel weer verandering in.”

Van Seventer heeft zijn sporen in de game-industrie al ruimschoots verdiend.

Hij was al betrokken bij de Nederlandse game-industrie toen deze nog in de kinderschoenen stond en werkte als designer aan verschillende console-, pc- en handheldgames. Later werd hij Head of Production bij W! Games, dat later is opgegaan in Vanguard Games. Daarnaast was hij docent aan de HKU en lange tijd actief als incubatiemanager, nu is hij Managing Director bij Dutch Game Garden.

“De Nederlandse game-industrie staat er op dit moment goed voor”, zegt Van

Seventer. In 2019 verscheen vanuit Dutch Game Garden de Games Monitor, waarin de groei nog eens wordt benadrukt. Daarin kwam naar voren dat de omzet van de Nederlandse gamesindustrie tussen 2015 en 2018 is gestegen met 11,5 procent per jaar van 225 naar 300 miljoen euro. “Ik denk dat tijdens de coronacrisis de consumentengames van eigen bodem een toename hebben gezien in de verkopen. Aan de andere kant heb je ook developers die actief zijn in het B2B-segment. Daar zijn flinke klappen gevallen. Wat wel bijzonder is, is het feit dat studio's deze zomer nog hun releases afronden. Dat betekent dat gamestudio’s over het algemeen hun deadlines in deze bijzondere situatie hebben kunnen halen.”

Communicatiemanager Tom Jongens: “Wat precies de invloed van het coronavirus op de Nederlandse game-industrie is geweest, gaan we nog onderzoeken. Vorig jaar hebben we in ieder geval een duidelijke groei van de omzet gezien. Op zich komen er niet veel ontwikkelaars bij, maar groeien bestaande bedrijven wel verder door. Je ziet dus duidelijk dat de industrie steeds volwassener begint te worden.”

Over Dutch Game Garden

Dutch Game Garden (DGG) is een game-incubator en businesscenter gevestigd in Utrecht. In de loop der jaren heeft DGG meer dan 100 gamestudio’s gehuisvest en hun missie is het creëren van werkgelegenheid en economische groei door de Nederlandse gamesindustrie te ondersteunen en ondernemerschap te bevorderen. Het incubatieprogramma van Dutch Game Garden biedt niet alleen studioruimte, evenementen, advies en matchmaking, maar helpt ook veelbelovende game-startups door kennis, workshops en toegang tot een steeds groter wordend netwerk van professionals uit de industrie te bieden.

58

SEPTEMBER 2020

Meer aandacht Volgens Van Seventer komt er ook steeds meer aandacht voor games van Nederlandse makelij. “Onder andere doordat er meer aandacht voor komt vanuit de journalistiek, maar ook bedrijven staan vaak ervoor open om te zien wat games voor hun kunnen doen. Maar het blijft wel een strijd. Je moet het fenomeen telkens blijven verkopen, maar dat gaat echt steeds makkelijker.”

Jongens valt zijn collega bij: “Internationaal spelen Nederlandse studio’s een steeds belangrijkere rol. Het wordt natuurlijk steeds makkelijker om games digitaal aan te bieden via platforms als Steam en Origin, maar ook het succes van Guerrilla Games met Horizon Zero Dawn heeft eraan bijgedragen dat er meer ogen op onze gameindustrie worden gevestigd.”

Jongens benadrukt het hoge niveau dat Nederlandse studio’s nastreven. “Alleen in de breedte en de omvang blijft het een relatief kleine branche. RageSquid levert bijvoorbeeld een game op die met slechts vier man is ontwikkeld. Maar ook The Falconeer wordt enorm goed ontvangen en heeft al meerdere awards gekregen. Die game is een soloproject van Tomas Sala.

Er wordt dan ook wel meer dan eens met ongeloof gereageerd als voor buitenstaanders duidelijk wordt dat een spel door zo’n klein team wordt ontwikkeld.” Waar het volgens beide heren nog aan schort, is het feit dat gamestudio’s het lastig vinden om zichzelf te laten zien. “De basis van de gamestudio’s begint natuurlijk bij de creatieve

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

202009_Gamespecial_Dutch_Game_Garden.indd 58

9/14/2020 8:31:35 AM

GAME

SPECIAL

JP VAN SEVENTER

opleidingen. Daar is nog weinig aandacht voor het fenomeen marketing en pr, waardoor zij zichzelf niet goed zichtbaar kunnen maken”, zegt Van Seventer. “Maar dat is tegenwoordig belangrijker dan ooit. Het aanbod van games is natuurlijk enorm gegroeid de afgelopen jaren. Daardoor wordt het steeds lastiger om op te vallen op de verschillende marketplaces. Die kennis moeten zij ontwikkelen, of in huis halen via een marketing- of pr-bureau. Nu gaat relatief nog steeds het meeste geld naar de ontwikkeling van de game. Daar moet verandering in komen, want op dat gebied liggen er nog een hoop kansen. Eigenlijk kunnen ze er ook niet meer omheen.”

Jongens: “Het is volgens mij ook typisch Nederlands om jezelf niet continu op de borst te slaan en je game onder de aandacht te brengen. Maar dat zou wel enorm helpen. Een jongen als Rami Ismail van het recent gestopte Vlambeer heeft dat prima door. Hij heeft zijn studio en games geweldig

kunnen profileren. Het is dan ook niet verrassend dat hij een spokesperson van de industrie is geworden en de Ambassador Award in 2018 heeft gekregen.”

Successen Sinds de oprichting van Dutch Game Garden heeft Van Seventer verschillende successen meegemaakt. “Ronimo Games met Awesomenauts is één van de succesverhalen waaraan wij hebben meegeholpen”, zegt de managing director. “Maar ook Vlambeer heeft met onze ondersteuning enkele succesvolle games op de markt gebracht. Ook op de Tovertafel van Active Cues zijn we enorm trots. Dit is een zorginnovatie die met speelse interactieve lichtprojecties kinderen, volwassenen en ouderen in beweging probeert te laten komen. Dat is ook het perfecte voorbeeld van het feit dat gaming meer is dan een evolutie van Pacman.”

Jongens denkt dat het succes van Dutch

Game Garden een combinatie van factoren is. “Ik denk niet dat je als DGG de individuele successen kunt claimen. Het is de som van het hele traject dat we met de ontwikkelaars afleggen, maar ook de community die we samen vormen. We leren onderling van elkaar en daar komen soms geweldige resultaten uit voort. Daar kunnen we onze lof voor pakken.”

Ook het eigen event INDIGO neemt inmiddels een sterke positie in en is inmiddels uitgegroeid tot een belangrijk businessevent. “Wat als een ééndimensionaal evenement is opgestart vanuit onze interne incubatiesessies, is uitgegroeid tot een driedimensionaal evenement voor de game-industrie. Niet alleen worden er nieuwe games getoond en kennis gedeeld; dit jaar waren er ook maar liefst 450 zakelijke gesprekken. Dat we developers en het bedrijfsleven met elkaar in verbinding kunnen stellen heeft echt een enorme toegevoegde waarde.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Gamespecial_Dutch_Game_Garden.indd 59

59

9/14/2020 8:31:52 AM

ADDED VALUE DISTRIBUTION PARTNER

Mortal Shell Release datum: 2 oktober 2020 Ook verkrijgbaar op PC en Xbox

CLD EXCLUSIVE PRODUCTS X Rocker - Nintendo Video Rocker Super Mario All-Star Collection Mario Gaming Chair Releasedatum: eind november 2020 Ook verkrijgbaar als Luigi, Princess Peach, Yoshi en Bowser variant

Gioteck - JC20 Controllers for Nintendo Switch Direct leverbaar

CLD Distribution salesnl@cld.eu www.cld.be

202009_advertenties_11.indd 60 1 EB202009_Advertentie CLD.indd

Rue du Grand Champ 14 5380 Fernelmont Belgie

9/14/2020 1:27:17 PM 11-09-20 13:07

GAME

SPECIAL

CLD

‘Vanuit België zullen we onze relaties in Nederland versterken’ CLD heeft vanaf het begin van de coronacrisis sterke resultaten geboekt in België en Frankrijk, maar de verkopen in Nederland bleven achter. Het bedrijf voert daarom diverse veranderingen door in de vertegenwoordiging, maar zal dezelfde kwaliteit in service blijven leveren.

D

e afgelopen jaren was Jordi de Heer een vertrouwd gezicht voor de Nederlandse klanten van CLD. In samenspraak met zijn Belgische collega’s heeft countrymanager echter het besluit genomen om het bedrijf eind september te verlaten. “De afgelopen anderhalf jaar heb ik de basis gelegd voor hetgeen dat er nu staat”, vertelt De Heer.

“Nu dit is opgebouwd, zal er vanuit CLD meer uit België geacteerd gaan worden. De buitendienst wordt in België uitgebreid met Nederlandstalige collega’s die de acquisitie gaan verzorgen. In feite nemen zij op afstand mijn taken over en zullen zij bestaande relaties verder gaan versterken.”

In België en Frankrijk noteerde CLD de afgelopen maanden grote plussen. “Dat zat hem met name in het feit dat onze nieuwe producten bij verschillende grote retailers goed zijn verkocht. Maar we hebben ook onze entertainmentproducten tijdens de algehele lockdown kunnen blijven verkopen bij de supermarkten. Die bleven natuurlijk gewoon open en daar vonden onze producten gretig aftrek. Daardoor hebben onze magazijnen gewoon door kunnen draaien gedurende de coronacrisis.”

Gamingmarkt Vanwege de coronacrisis zijn de releasedata van veel producten in de gamingmarkt naar achteren geschoven. Dat heeft CLD, dat veel accessoires en merchandise in het portfolio heeft, uiteraard gemerkt.

“We hebben onze afzet zien groeien in de accessoires, zoals controllers. Maar ook game- en racestoelen hebben het enorm goed gedaan. Onder andere dankzij de populariteit van racegames, zoals F1 2020.

Vooraf hadden we dat niet verwacht, dus dat is een mooie meevaller.” Wel zag De Heer dat software de afgelopen periode achterbleef. “Veel partijen hebben ervoor gekozen om hun fysieke games uit te stellen, terwijl anderen juist een fysieke release cancelden en hebben ingezet op digital only.”

JORDI DE HEER

Mooi najaar Veel tijd om daarbij stil te staan heeft CLD echter niet. Met twee nieuwe consoles in het vooruitzicht treft het bedrijf al de nodige voorbereidingen. “Het effect zal echter niet op korte termijn zichtbaar zijn. Ik verwacht namelijk eerst tekorten van de consoles, waarna er verdelingen zullen volgen. Retailers en e-tailers die rechtstreeks aan de consument leveren én een goede pre-orderrapportage hebben, zullen dan hoogstwaarschijnlijk voorrang krijgen op de groothandel. Ik ben overigens blij dat PlayStation en Microsoft hebben

gekozen voor een console mét en zonder discdrive. Op die manier heeft de consument een keuze: ga ik voor digital only of blijf ik de lokale gamespecialist ondersteunen met fysieke aankopen. Ik hoop alleen dat Microsoft niet alleen gaat inzetten op hun Game Pass, maar net als Sony de retailers blijven ondersteunen met fysieke releases.”

Daarnaast verwacht De Heer dat CLD kan profiteren van sterke ip’s: “Denk aan Spiderman en Gran Turismo en de games van Marvel. Die titels gaan voor een heel mooi najaar zorgen.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Gamespecial_CLD.indd 61

61

9/14/2020 8:51:40 AM

FR IE N D LY - RELI A BLE - COLLECTIB L E

MERCHANDISE

PBM Express B.V.

202009_advertenties_8.indd 62

Jacobus Lipsweg 5 3316 BP Dordrecht

Tel: +31 78 6316453 Fax: +31 78 6316474

www.pbmexpress.nl E-mail: sales@pbmexpress.nl

9/14/2020 1:25:48 PM

GAME

SPECIAL

PBM EXPRESS

PBM Expess lanceert nieuwe formule What’s Poppin’ PBM Express heeft een kwart eeuw ervaring met pop-culture merchandise en zet met het nieuwe concept What’s Poppin’ de volgende stap. Commercial director Sarah Quinn: “Wij begrijpen dat de meeste retailers in de Benelux nog wat onwennig zijn, maar met onze kennis en ervaring kunnen wij hen helpen om extra omzet en traffic te genereren.”

W

ij zien al enige jaren een groei in het segment pop-culture bij de massa, mede dankzij overnames van bijvoorbeeld Star Wars door Disney”, vertelt Sarah Quinn, die sinds maart commercial director is bij PBM Express. “In Engeland en Amerika is pop-culture merchandise inmiddels een vast onderdeel van het assortiment bij uiteenlopende retailers en volgens ons is het ook in Nederland mogelijk om pop-culture te verweven met bestaande retailformules. Dat doen we met ons nieuwe branded display-formule What’s Poppin’. De naam is straattaal voor ‘wat is trending’ en tegelijkertijd refereert het aan pop-culture”

Goede thema’s “We merkten dat de fysieke retailers het in deze moeilijke coronatijden helemaal zo slecht niet doen”, legt eigenaar Jan Pieter Ellerbroek uit. “We hebben veel kleine retailers als klant. Dat zijn echte vechtersbazen, die soms wel wat hulp kunnen gebruiken.

Het komt regelmatig voor dat de merchandise bijvoorbeeld niet tot zijn recht komt in de winkel of niet aansluit bij de doelgroep en dus niet goed verkoopt. De ceo van Funko zei ooit tegen mij: “Het is niet zo belangrijk welke poppetje je precies hebt, als je maar de goede thema’s hebt.” Dit heb ik onthouden en gebruikt bij ons nieuwe concept.”

Raakvlakken Sarah Quinn: “De display maakt het mogelijk om pop-culture neer te zetten op plekken waar we raakvlakken zien tussen de doelgroep voor deze thema’s en die van de betreffende retailer. Denk aan bijvoorbeeld boekwinkels, cadeauwinkels, speelgoedwinkels en gamewinkels. De artikelen zijn vooral bedoeld voor een brede doelgroep die geïnteresseerd is in deze thema’s.

Harry Potter- of Friends-merchandise past bijvoorbeeld uitstekend in boek-

en cadeauwinkels, terwijl Nintendo- en Disney-producten prima op hun plek zijn in speelgoedwinkels. We helpen de retailer met thema’s in de vorm van menukaarten.

Onder die thema’s vind je wisselende producten, die inspelen op de actualiteit zodat het assortiment altijd up-to-date is.”

De What’s Poppin’-display wordt een duidelijk herkenbaar punt in de winkel, zowel voor de klanten als voor de retailer zelf. “De display is gemaakt van gerecycled PET-vilt en is dankzij zijn wieltjes makkelijk te positioneren”, licht Quinn toe. “Het is overigens niet zo dat de display maar één thema heeft, ik zou het meer omschrijven als een ‘pop-culture verzameldisplay’.”

Jan Pieter Ellerbroek: “Dit is geen klassiek

rackjobbing-concept met recht van retour en dergelijke. De winkeliers kopen het in, maar wij zorgen voor de juiste producten en de juiste hoeveelheden, op basis van de informatie die de retailers hebben aangeleverd.”

Kick-off De eerste, positieve gesprekken met winkelaars zijn al gevoerd en in oktober wordt het concept breed uitgerold in Nederland en op termijn wellicht ook in onder meer Duitsland en België. “Succes komt nooit gratis, maar wij hebben zeer positieve verwachtingen bij deze formule: zowel voor de ‘independents’ als voor de grote formules”, aldus de commercial director. ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Gamespecial_PBM.indd 63

63

9/14/2020 8:53:36 AM

Interested in our gaming merchandise or other licensed products?

Please contact us by email or phone: Contact: Sales | E-mail: sales@holeinthewall.nl Phone: +31 (0) 226 331 331 | Website: www.holeinthewall.nl

202009_advertenties_12.indd 64

9/14/2020 1:26:39 PM

GAME

SPECIAL

HOLE IN THE WALL

‘Winkeliers gaan lokale communities creëren’ Hole In The Wall is al meer dan dertig jaar gespecialiseerd in merchandise. Net als veel gamingbedrijven is het bedrijf uit Broek op Langedijk de coronacrisis vooralsnog goed doorgekomen. Volgens Commercieel directeur Marvin van Es deels omdat het aantal online bestellingen groeide met 400 procent.

O

p zakelijk gebied zijn het de afgelopen maanden turbulente tijden geweest”, aldus commercieel directeur Marvin van Es. “Qua gaminglicenties en de bijbehorende merchandise heeft er internationaal veel stilgestaan en we hadden eigenlijk verwacht dat het een rustige periode voor het bedrijf zou gaan worden.”

De afgelopen jaren heeft Hole In The Wall enkele bedrijven overgenomen, onder andere in het e-commercesegment. Die tak heeft het volgens Van Es enorm goed gedaan. “Daar hebben we een plus genoteerd, van zo’n vierhonderd procent. Maar ook onze productietak heeft een enorme groei laten zien. Die combinatie heeft ons wel door de coronacrisis heen geholpen.

Bovendien hebben we dit jaar nog mooie dingen in het vooruitzicht staan.”

Traditioneel zijn de gaminglicenties belangrijk voor het bedrijf. Dit jaar werden echter vele releases doorgeschoven naar het najaar. Vanwege corona, maar ook omdat games nog niet klaar waren voor release.

“We merken dat partners en retailers al bezig zijn met nieuwe merchandise. Het mooie is dat wij veel generieke merchandise hebben om in te springen op die vraag.”

Vooral de licenties van Nintendo zijn volgens Van Es enorm populair. “Denk aan evergreens als Super Mario, Pokémon en Zelda, maar ook hun nieuwe game Animal Crossing: New Horizons doet het goed.

Andere titels als Call of Duty en PlayStation doen het eveneens altijd prima.”

Lokale communities Met twee nieuwe consoles in aantocht heeft Hole In The Wall met de PlayStationlicentie een belangrijke troef in handen.

“Rondom de release van de console en diverse games komen we uiteraard weer met de welbekende mokken, posters en sleutelhangers. We merken dat grote partijen als MediaMarkt en GameMania willen dat we met hen meedenken om deze releases aantrekkelijk aan te kleden in de winkel”, zegt Van Es. “Maar ook op het gebied van games zijn we ons aan het voorbereiden, aangezien er met Assassin’s Creed, Call of Duty en Halo Infinite weer belangrijke releases op de kalender staan. Zulke titels hebben op dit moment onze focus.”

Tegelijkertijd ziet hij dat merchandise de laatste jaren steeds meer aan terrein wint, omdat retailers steeds meer ruimte beschikbaar stellen voor fan artikelen. “Dat is echt iets van de laatste jaren. Steeds meer retailers maken die combinatie. De tijd dat retailers alleen fysieke games verkochten is wel voorbij. Zeker nu digital only steeds belangrijker wordt. Winkeliers moeten hun klanten blijven verrassen en dat kan met merchandise. Lokale retailers zullen in mijn optiek steeds vaker een community gaan creëren.”

Wel ziet Van Es duidelijke verschillen tussen

MARVIN VAN ES

Nederland en België: “Bij onze zuiderburen is er veel meer ruimte voor merchandise.

In Nederland hebben vooralsnog alleen Nedgame, GameMania en de independent gamestores daar oog voor. Maar we zien wel dat de aandacht toeneemt. Dat juichen we natuurlijk toe, maar daar kan nog een slag geslagen worden. Gelukkig zijn steeds meer retailers op zoek naar manieren om de klant een bijzondere shopervaring te bieden. Overigens niet alleen op het gebied van gaming. Dat is ook belangrijk, want op die manier blijft een bezoek aan de winkelstraat aantrekkelijk.” ◾

'Winkeliers moeten hun klanten blijven verrassen en dat kan met merchandise' WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Gamespecial_Hole_In_The_Wall.indd 65

65

9/14/2020 8:58:26 AM

4TUNEGAMES/BRIZAMILA

De ambities van 4TuneGames/Brizamila Het Nederlandse gamebedrijf 4TuneGames/Brizamila is dit najaar weer actief in fysieke Benelux-distributie.

Mede-eigenaar Robin Wolff over de markt en de kansen en uitdagingen voor zowel fysieke als digitale games.

H

et fysieke releaseschema voor dit najaar is voor 4TuneGames/ Brizamila niet heel erg groot. De uitgever richt zich met een aantal specialistische games op een doelgroep die nog steeds naar de winkel gaat om een fysieke game te kopen. Zo verschijnen de komende periode onder meer de adventure game Mortal Shell, de Switch-release Kunai en in december Lift Off Drone Racing (PS4, Xbox One). Volgens Robin Wolff kwamen deze titels op zijn pad na de vraag van partners of 4TuneGames/ Brizamila de fysieke distributie in de Benelux wilde oppakken. “Dat hebben we gedaan. Het is op veel vlakken eigenlijk net als vroeger. Je ziet een goede game en zet hem in de markt. Het grote verschil is dat de huidige markt veel compacter is geworden en dat zorgt ervoor dat je minder aantallen doet vergeleken met een paar jaar geleden. Daarnaast moet de prijs heel scherp zijn. De concurrentie op internationaal niveau is heel groot. Ondanks alles kunnen we toch een leuke en lekkere boterham verdienen. Dat komt natuurlijk ook omdat we een daarnaast inzetten op andere activiteiten over de grenzen heen.

Puur inzetten op distributie van fysieke 66

SEPTEMBER 2020

EB202009_Brizmila.indd 66

games in de Benelux-markt is heel erg moeilijk.”

Zuid-Amerika Binnen die andere activiteiten van 4TuneGames/Brizamila valt de wereldwijde digitale distributie van games. “We werken hiervoor onder andere in ZuidAmerika, Midden-Oosten, Oost-Europa en Scandinavië. Daar kunnen we in verschillende digitale kanalen games verkopen. In het eerstgenoemde continent distribueren we ook bijvoorbeeld prepaid gamecards. Dit is een bijzondere groeimarkt. Gaming is in Zuid-Amerika waanzinnig populair, maar de mensen verdienen niet genoeg om dezelfde prijzen te betalen voor een game als consumenten in bijvoorbeeld Europa dat doen.

Wij leveren daar codes voor grote titels die beduidend goedkoper zijn. Deze kunnen enkel daar worden gebruikt. De vraag naar games is heel hoog, maar de middelen zijn er vaak niet. Daarom zijn we zelfs een speelcenter begonnen met snelle computers en een console, maar door het coronavirus moesten we daar mee stoppen.”

Eigen titels Wolff verwacht dat de internationale

digitale distributie de komende jaren enkel maar groter en belangrijker voor 4TuneGames/Brizamila zal worden. Het gamebedrijf heeft daarnaast echter nog een bijzondere ambitie. “Wij willen ons in de toekomst ook gaan concentreren op het zelf uitgeven van titels. Dit is niet iets wat we bij de oprichting al hadden verzonnen. Je ziet echter dat fysieke en digitale distributie onder druk staan. Er zijn veel aanbieders die elkaar uit de markt willen prijzen, waardoor je bijna geen marge overhoudt. Eigen titels zorgen ervoor dat je daar geen last van hebt. We hebben al ervaring opgebouwd door fysieke titels als subuitgever in Zuid-Amerika te lanceren. Dat doen we nog steeds. Ik kan nog niet zeggen om welke titels het gaat en wanneer ze verschijnen. We willen in ieder geval serieuze stappen maken. Maar voor de nabije toekomst ligt onze focus op de Benelux-titels en de digitale verkoop.” ◾

Releaselijst

» 2 oktober - Mortal Shell (PS4, XB1, pc) » 15 oktober - Kunai (Nintendo Switch) » December - Lift Off Drone Racing (PS4, XB1) » December - Switch Bridge Contructor 2&3

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

9/14/2020 8:57:10 AM

GAMESPECIAL

PREVIEWS Het najaar is traditioneel de tijd waarin een wagonlading grote titels in de fysieke en digitale schappen liggen. Niet alleen een mooi moment voor gamers, maar ook voor de kassa. Hoewel het aanbod in 2020 beduidend kleiner is, kunnen we toch een hoop games verwachten. Op de volgende pagina’s vind je een overzicht van de belangrijkste titels van het najaar.

68 70 71 72 73 74 75

Star Wars Squadrons Call of Duty Black Ops Cold War XIII FIFA 21 35 jaar Super Mario Tony Hawk's Pro Skater 1+2 DiRT 5 Cyberpunk 2077

76

Asterix & Obelix XXL: Romastered Cobra Kai: The Karate Kid Saga Continues 77 Lift Off Drone Racing UFC4 78 WRC9 Crash Bandicoot 4: It's About Time 79 WWE2K Battlegrounds Mafia Definitive Edition Assassin's Creed Valhalla

80 Dashing Dodgems Lake 81 Marvel's Avengers Blightbound The Falconeer 82 Horizon Forbidden West Resident Evil Village Gotham Knights Halo Infinite

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

EB202009_cover_previews.indd 67

67

9/14/2020 1:50:01 PM

PREVIEWS

Star Wars Squadrons Wie de geschiedenis van Star Wars-games kent, weet dat de licentie niet altijd garant stond voor kwalitatief goede en goedverkopende games. De recente titel Battlefront II kwam daarnaast negatief in het nieuws vanwege lootboxes. Met Star Wars Squadrons heeft uitgever EA echter alles uit de kast getrokken om fans weer midden in het hart te raken.

V

oor Star Wars Squadrons grijpt Electronic Arts terug op een van de meest aansprekende Star Warsconcepten: het vliegen in een van de vele ruimteschepen uit de licentie. In 1998 verscheen Star Wars: Rogue Squadron voor pc en N64. Deze game werd door fans en critici geroemd door de technische stappen die gemaakt waren en de controle tijdens het vliegen. Hoewel er ook commentaar was op bijvoorbeeld het ontbreken van een multiplayer was de game wereldwijd een groot succes. Een jaar na de release waren er meer dan een miljoen units verkocht. De game wordt door Star Wars-fans vaak nog

Star Wars Squadrons | DISTRIBUTEUR: EA | ONTWIKKELAAR: EA | RELEASEDATUM: 2 OKTOBER | PLATFORMEN: PS4, XBOX ONE, PC (LATER OP NEXT GEN CONSOLES)

68

SEPTEMBER 2020

steeds genoemd als een van de favoriete games binnen de franchise. Electronic Arts speelt in op die nostalgie en presenteert een moderne nieuwe versie van een bewezen concept met multiplayer én een aantrekkelijk prijspunt.

Prijs Om met de deur in huis te vallen: Star Wars Squadrons is de goedkoopste nieuwe Star Wars-game van de afgelopen generaties consoles. De consument betaalt niet de gebruikelijke 60 euro, maar 20 euro minder.

Deze prijsstrategie werd eerder door concurrenten als bijvoorbeeld Ubisoft gebruikt als het ging om een game die op het gebied van gameplay en mogelijkheden beperkter was dan normaal. Dit blijkt voor Star Wars Squadrons ook op te gaan. Tijdens een investor call vertelde Blake Jorgensen, CFO van EA, dat de nieuwe game ‘niet dezelfde schaal’ heeft vergeleken met andere titels van de uitgever. “Dit varieert bij iedere game, maar tegenwoordig hebben de meeste van onze titels een waanzinnig grote schaal en diepte. Dat gezegd heb-

bende, Star Wars Squadrons is nog steeds een indrukwekkende game. Door het lagere prijspunt kunnen nog meer mensen kennismaken met deze bijzondere game binnen de Star Wars-franchise.”

Het verhaal Jorgensen onderstreept het feit dat de franchise met deze game terugkeert naar ouderwets ‘dogfighting’. Een genre dat in het verleden werd geperfectioneerd door Star Wars: Rogue Squadron op Nintendo 64 en de pc. De kracht van de huidige consoles wordt volop ingezet om de 5-tegen-5 multiplayer ruimtegevechten en uitgebreide singleplayer zo realistisch mogelijk te weergeven. Squadrons speelt zich af in de periode na Return Of The Jedi. De rebellen hebben het Rijk verslagen, maar in het universum heerst nog steeds veel onrust. Wat de game een scherp randje geeft, is dat spelers de nasleep van de oorlog te zien krijgen vanuit zowel het perspectief van de rebellen als de soldaten van het Keizerrijk. De game maakt gebruik van iconische karakters, voertuigen, planeten

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

202009_Gamespecial_StarWars.indd 68

9/14/2020 10:42:12 AM

GAME

en gebeurtenissen uit de films. Zo speelt Admiral Ackbar een rol en wordt de speler meegenomen naar missies op bekende en nieuwe locaties. Daaronder zijn de restanten van planeet Alderaan, de gasreus van Yavin Prime en de verbrijzelde maan van Galitan. Een grote plus is er voor gamers die Squadrons op PlayStation4 of pc spelen.

De game is namelijk ook volledig te spelen in virtual reality.

Intensiteit Spelers kunnen hun ruimteschip zelf aanpassen met upgrades die vanaf het eerste moment vrij te spelen zijn. Door de beste piloot te worden en de meeste vijanden uit het luchtledige te schieten, klimt de speler op de carrièreladder en worden nieuwe componenten als wapens, rom-

ren. Piloten zullen als team moeten samenwerken en tactische doelen voltooien. Er is keuze uit een schat aan voertuigen van verschillende klassen starfighters uit zowel de New Republic als de Imperial-vloot, inclusief de supersnelle en wendbare A-wing en de allesvernietigende TIE-bommenwerper.

Het belangrijkste ingrediënt van Star Wars Rogue Squadron is intensiteit. Of er nu gespeeld wordt in de single- of multiplayer, dit is de meest realistische Star Wars-ervaring voor de fans. De boodschap van Electronic Arts is duidelijk. De uitgever en ontwikkelaar wil spelers het gevoel geven dat zij zélf intergalactisch piloot zijn!

Geen lootboxes Dat EA van zijn fouten leert blijkt uit het ontbreken van het zogeheten pay-to-win

Star Wars Squadrons legt een bodem voor nieuwe games binnen het universum pen, motoren, schilden en cosmetische items vrijgespeeld. De keuzevrijheid gaat zelfs verder dan het aanpassen van ruimteschepen. Het is ook mogelijk om zelf het squadron samen te stellen. Op die manier zijn verschillende speelstijlen te combine-

systeem.De uitgever kreeg een aantal jaren de hoon van fans en verschillende autoriteiten over zich heen toen Star Wars Battlefront II vol zat met microtransacties.

De speler kon onbekende downloads kopen die er voor zorgden dat hij een voor-

SPECIAL

sprong had op niet betalende gamers.

De controverse was de reden dat er wereldwijd onderzoek werd gedaan naar het fenomeen lootboxes. Electronic Arts doet er nu alles aan om te benadrukken dat Star Wars Squadrons geen microtransacties bevat. De belangrijkste boodschap die het naar buiten brengt lijkt te zijn dat de game vanaf de eerste dag van verschijning ‘een volledig losstaande ervaring is, waarin gamers beloningen kunnen verdienen tijdens het spelen’. Die beloningen zijn promoties en extra mogelijkheden om de ruimtevoertuigen aan te passen.

Nostalgie en laag prijspunt Met Star Wars Squadrons krijgen fans een ouderwets goede game waar speelplezier en dat specifieke Star Wars-gevoel de boventoon voeren.

EA speelt in op nostalgische gevoelens, maar presenteert een compleet nieuwe ervaring. In een niet heel druk najaar is de game, mede door het prijspunt zeer aantrekkelijk.

Inmiddels zijn de eerste preview events voor gamejournalisten geweest en over het algemeen zijn die speelsessies met enthousiasme ontvangen. Alles lijkt erop dat EA met Squadrons de Star Wars-licentie in ere hersteld en een bodem legt voor nieuwe games binnen het universum far far away. ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Gamespecial_StarWars.indd 69

69

9/14/2020 10:43:41 AM

PREVIEWS

Call Of Duty Black Ops Cold War COVID-19 heeft ook binnen de game-industrie alles op zijn kop gezet. Een goed voorbeeld hiervan is het nieuwste deel in de populaire franchise Call Of Duty. In 2020 koos Activision niet voor een lange aanloop, maar voor een window van een maand of twee.

C

all Of Duty is ieder jaar een van de zekerheden op de releasekalender.

Traditioneel wordt een nieuw deel aangekondigd op de internationale gamebeurs E3.

Dit jaar vond de beurs echter niet plaats en het bleef het lang angstvallig stil rondom de nieuwe COD. Geruchten deden de ronde dat 2020 het zonder een nieuw deel zou moeten stellen. Een niet zo’n heel gekke aanname, gezien het succes van Call Of Duty Modern Warfare.

Activision wist door de ‘seizoenenaanpak’, die je ook ziet bij populaire shooters als Fortnite, de levensduur van de multiplayer extreem te verlengen. Hierdoor is het spel uit 2019 nog steeds een flinke cashcow voor de uitgever. Met een nieuwe Call Of Duty zou de gamemaker als het ware met zichzelf concurreren. Eind augustus werd er echter toch een nieuw deel aangekondigd: Call Of Duty Black Ops Cold War.

Verschillende eindes Met het nieuwe deel grijpt de franchise terug de succesvolle subserie Black Ops. Call Of Duty Black Ops Cold War gebruikt het conflict tijdens de Koude Oorlog in het begin van de jaren tachtig als achtergrond.

Spelers worden onder andere meegenomen naar Oost-Berlijn, Vietnam, Turkije en het Russische KGB-hoofdkwartier. Als geheim agent Russel Adler is het zaak om de Russische spion Perseus op te sporen.

In de nieuwe game keren hoofdrolspelers uit vorige Black Ops-delen (Frank Woods, Alex Mason en Jason Hudson) terug, aangevuld met echt bestaande personages als Ronald Reagan. Cold War bevat naast een singleplayer vanzelfsprekend een uitgebreide multiplayer- en verschillende Call Of Duty Zombies-modes. Bijzonder is dat er verschillende eindes zijn, afhankelijk van de keuzes die spelers in het verhaal maken.

Cold War is gemaakt door de ontwikkelstudio’s Treyarch en

Raven. Het is voor het eerst sinds Modern Warfare 3 uit 2011 dat de twee gamemakers aan een Call Of Duty-game werken en voor het eerst dat Raven Software hoofdontwikkelaar is. Raven Software werkte bij eerdere delen vooral aan de multiplayer en extra features.

Betaalde upgrade Call Of Duty Black Ops Cold War verschijnt zowel voor de huidige als toekomstige generatie consoles. Wie de versie voor PlayStation 4 of Xbox One koopt, kan deze ook spelen op PS5 en Xbox Series X, hoewel de consument hier wel extra voor moet betalen via de digitale winkels van PlayStation en Xbox. Voor de upgrade wordt namelijk 10 euro gevraagd. Om de nieuwe versie te kunnen spelen moet wel de originele schijf in de nieuwe console worden geplaatst.

Wel of niet betalen voor een upgrade gaat een ding worden in de toekomst. Vooral omdat Electronic Arts besloot om de overgang voor huidige generatie kopers, van bijvoorbeeld FIFA, naar de nieuwe consoles, kosteloos te maken. ◾

Call Of Duty Black Ops Cold War DISTRIBUTEUR: ACTIVISION ONTWIKKELAAR: TREYARCH EN RAVEN RELEASEDATUM: 13 NOVEMBER PLATFORMEN: PS4, XBOX ONE, PC, LATER OP NEXT-GEN CONSOLES

70

SEPTEMBER 2020

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

202009_Gamespecial_Call_Of_Duty.indd 70

9/14/2020 11:43:30 AM

GAME

SPECIAL

XIII

Gebaseerd op de stripboeken van het gelijknamige Belgische stripverhaal kruip je in de huid van een soldaat die met geheugenverlies en verwondingen ontwaakt op een verlaten strand aan de Amerikaanse oostkust.

A

l snel kom je erachter dat de president van de Verenigde Staten is vermoord, maar je beseft nog niet welke rol je daarin hebt gespeeld. De enige aanwijzingen die je hebt is een kluissleutel en een tatoeage in je nek met de tekst: ‘XIII’.

De game is een remake van de first-person shooter uit 2003 waarin je de samenzwering probeert te ontrafelen. Wat de game interessant maakt, is dat het ‘comic-gevoel’ de boventoon voert. De geluiden van wapens en explosies worden bijvoorbeeld in de vorm van tekst in beeld gebracht. Op sommige momenten vindt de gameplay plaats op verschillende pagina’s. Daardoor voelt de game als een perfecte samensmelting van game en stripboek. Naast een

solo-campagne bevat de game ook een multiplayer-modus waarin je het, met maximaal 4 spelers, in lokaal split-screen tegen elkaar kunt opnemen. De stemmen in XIII zijn ingesproken door David Duchovny (X-Files) en rapper Eve. Adam West leent zijn stem aan General Carrington. Ook de originele soundtrack is aanwezig in de game. ◾

'De enige aanwijzingen, een kluissleutel en een tatoeage in je nek'

XIII | DISTRIBUTEUR: MINDSCAPE | ONTWIKKELAAR: MICROIDS | RELEASEDATUM: 10 NOVEMBER | PLATFORMEN: XBOX SERIES X, XBOX ONE, PLAYSTATION5, PLAYSTATION 4, PC

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Gamespecial_XIII.indd 71

71

9/14/2020 12:02:12 PM

PREVIEWS

FIFA 21

Het voetbalseizoen 2019-2020 werd flink opgeschud door het coronavirus en de belangrijkste Europese competitie, de UEFA Champions League, werd eind augustus in recordtempo afgerond. Ook FIFA 21 was vertraagd, maar het spel kent diverse vernieuwingen die de voetbalgame ook dit jaar interessant maakt voor gamers.

N

et als de afgelopen jaren bevat FIFA 21 de licenties van de grootste voetbalcompetities wereldwijd.

Alleen enkele ploegen uit de Italiaanse Serie A, zoals Juventus en AS Roma, hebben hun licentie met EA niet verlengd. Zij kozen voor de voetbalgame van concurrent Konami. De genoemde clubs zijn onder een alternatieve naam in de game vindbaar, de spelers zelf zijn wel speelbaar onder hun eigen naam.

Verbeteringen Qua graphics en visuals heeft EA Sports dit jaar enkele verbeteringen doorgevoerd.

Deze zullen vooral zichtbaar worden op de

next-gen consoles. In de stadions moet een nieuw ‘lightning’-systeem zorgen voor meer realisme. Ook de spelers worden realistischer geanimeerd; niet alleen qua uiterlijk, maar ook qua bewegingen. De belangrijkste veranderingen zitten echter in de verschillende modi in de game. Zo kreeg de Career Mode de laatste jaren steeds meer kritiek. Deze zou te statisch zijn, waardoor gamers afhaakten. Electronic Arts heeft zich deze kritiek aangetrokken en de carrièremodus een flinke update gegeven.

Er komt bijvoorbeeld meer nadruk te liggen op het managen van het team. Dit zal niet zo gedetailleerd zijn als in een managementsim als Football Manager, maar ga-

mers kunnen wel de ontwikkelingen van hun spelers volgen én beïnvloeden. Zo kan een nieuwe aanwinst na zijn transfer worden klaargestoomd voor een nieuwe positie in het veld. Verder krijg je meer invloed op de training. Denk aan het bepalen van het aantal trainingen en de rust die je team krijgt in aanloop naar een wedstrijd. De beslissingen die je neemt, zijn rechtstreeks van invloed op de prestaties van je team. EA hoopt op die manier dat de Career Mode interessanter wordt, naast de belangrijkste gamemodus FIFA Ultimate Team.

FUT Zoals aangegeven is FIFA Ultimate Team de belangrijkste modus in de game. Het is tevens het platform waarop e-sports bedreven worden. Waar de vieringen van doelpunten in FIFA 20 voor veel ergernis onder spelers zorgde, heeft EA de flow geoptimaliseerd. Dat betekent dat vieringen van doelpunten worden ingekort, net als de voorbereidingstijd voor inworpen, corners, penalties en vrije trappen. Daardoor wordt het spel volgens de ontwikkelaar meer ‘to the point’.

Next-gen consoles

FIFA 21 | DISTRIBUTEUR: EA | ONTWIKKELAAR: EA SPORTS | RELEASEDATUM: 9 OKTOBER | PLATFORMEN: PS4, SWITCH, XBOX ONE, PC, LATER OOK NEXT-GEN CONSOLES

72

SEPTEMBER 2020

202009_Gamespecial_FIFA.indd 72

De grafische verbeteringen komen nog meer naar voren op de PlayStation 5 en Xbox Series X, die later dit jaar worden gelanceerd. Gamers die de overstap maken, kunnen FIFA 21 gratis updaten naar de nieuwe generatie consoles. De update zal via een gratis download beschikbaar worden gesteld. Wie een fysiek exemplaar van de game koopt, heeft hiervoor wel een nieuwe generatie console met schijflade nodig. Wel wordt er nagedacht over andere mogelijkheden om de upgrade te verspreiden. Een releasedatum is op het moment van schrijven nog niet bekendgemaakt. EA heeft aangegeven dat alle progressie die gamers hebben gemaakt in FIFA 21 Ultimate Team op de huidige generatie consoles wordt meegenomen. Dat geldt echter niet voor Online Seasons, Co-Op Seasons, Career Mode en Pro Clubs. ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

9/14/2020 1:42:42 PM

GAME

SPECIAL

35 jaar Super Mario 35 jaar geleden dook Mario voor de eerste keer op in game. Nintendo staat natuurlijk veelvuldig stil bij deze mijlpaal. Een overzicht van de belangrijkste nieuwe games.

D

e aankondigingen werden begin september gedaan tijdens de Super Mario Bros. 35th Anniversary Direct.

Tijdens de livestream werden onder andere Super Mario 3D All-Stars, Mario Kart Live: Home Circuit en Super Mario 3D World + Bowser’s Fury voor de Nintendo Switch onthuld.

Super Mario 3D All-Stars Deze gamebundel zal vanaf 18 september tijdelijk door Nintendo verkocht gaan worden en bevat vernieuwde versies van de Super Mario 64, Sunshine en Galaxy die zijn geoptimaliseerd voor Nintendo Switch. Zo hebben onder andere de graphics een HDupgrade gekregen, en is er ondersteuning voor de Joy-Con-besturing toegevoegd.

Hierdoor zijn de Joy-Con-controllers ook te gebruiken om het gevoel van de bewegingsbesturing van de Wii-afstandsbediening na te bootsen. Als extra krijgen gamers de beschikking over een muziekspeler met muziek uit alle drie de games.

Mario Kart Live: Home Circuit De meest bijzondere aankondiging brengt fysiek en virtueel gamen samen. In Mario Kart Live: Home Circuit race je door je ei-

gen woonkamer. Het werkt met een fysieke raceauto die is voorzien van een ingebouwde camera. De beelden van deze camera zijn rechtstreeks op de Nintendo Switch of op televisie te bekijken. Middels zelf te plaatsen poortjes stippel je een circuit uit, die je langs een waterwereld of een zanderige woestijn voert. Net als in de klassieke game kun je met diverse voorwerpen je tegenstanders uitschakelen. Speel je in multiplayer-modus, dan wordt bij een treffer het fysieke wagentje ook gestopt. In totaal kunnen vier personen deelnemen aan een multiplayergame. Wel heeft iedere speler zijn eigen fysieke kart, Nintendo Switch en exemplaar van de game nodig. Mario Kart Live: Home Circuit zal vanaf 16 oktober in de schappen liggen.

Super Mario 3D World + Bowser’s Fury

den. Bowser heeft de Sprixie-prinses namelijk ontvoerd. In de game zijn diverse gameplayverbeteringen doorgevoerd, en ook is er, net als bij Super Mario 3D AllStars, ondersteuning toegevoegd voor de Joy-Con-controllers. Deze nieuwe editie zal vanaf 12 februari 2021 op de markt komen.

Super Mario Bros. 35 In deze game neem je het via Nintendo Switch online op tegen 35 andere spelers, waarin je in een soort van Fortnite-setting moet proberen om als laatste speler over te blijven. De game zal vanaf 1 oktober te downloaden zijn en is daarna te spelen tot 31 maart 2021. Dan wordt Super Mario Bros.

35 offline gehaald. ◾

Voor jonge ouders is Super Mario 3D World een oude bekende. In deze remake is de nadruk echter gelegd op de multiplayer.

Zo kun je ervoor kiezen om met drie medespelers lokaal samen te werken, daarnaast is het mogelijk om online het spel te verkennen. In de game gaan Mario, Luigi, prinses Peach en Toad op een missie om Sprixieland te redWWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Gamespecial_NintendoSwitch.indd 73

73

9/14/2020 1:40:33 PM

PREVIEWS

Tony Hawk’s Pro Skater 1 + 2 Activision brengt de eerste twee delen van Tony Hawk uit in een nieuwe jas.

T

Tony Hawk’s Pro Skater 1 + 2 | DISTRIBUTEUR ACTIVISION | ONTWIKKELAAR: ICARIOUS VISION | RELEASEDATUM: REEDS VERKRIJGBAAR | PLATFORMEN: PS4, XBOX ONE X (LATER OP NEXT GEN-CONSOLES)

ony Hawk is een Amerikaanse skater die de sport via een game naar een massapubliek bracht. Hawk verbond zijn naam aan de Pro Skater-licentie van Activision. De game combineerde innovatieve bediening met vooruitstrevende gameplay en een hippe soundtrack en werd een groot succes. Als er gesproken wordt over de beste games voor PlayStation en PlayStation 2 worden de eerste delen steevast genoemd. Het grootste verschil tussen de games uit 1999 en de remake zijn natuurlijk de graphics. Op Xbox One X en PS4 Pro draait de game op 4K 60fps. Een flinke vooruitgang in beleving, waarin spelers aan de slag kunnen met dezelfde levels, skaters en tricks van toen. Wel kennen de skaters nieuwe moves die nog niet in de originele game aanwezig waren. Ook kent de remaster een personalisatiemodus waarin spelers zelf skaters kunnen creëren.

DiRT 5 Met deze nieuwe toevoeging aan de DiRT-franchise zegt Codemasters de meest gedurfde off-road raceervaring te hebben gecreëerd.

H

ier geen vlakke zwarte circuits met uitloopstroken, in DiRT 5 kan een fout keihard worden afgestraft door een boom. In dit nieuwe deel race je op meer dan 70 routes op 10 verschillende locaties, waaronder East River in New York en bij het noorderlicht in Noorwegen. De nieuwe titel staat los van DiRT Rally 2.0 uit 2019. Die game richt zich met een hoog niveau van realisme meer op de simracer.

DiRT 5 is juist meer gericht op de casual gamer. Dat blijkt niet alleen uit het toegankelijker rijgedrag van de rallyauto’s, maar ook de graphics en de soundtrack van de game. Deze racegame zal dan ook een hoog fun-gehalte hebben. Naast snelle races, is het ook mogelijk om een carrièrepad te volgen, waarin je diverse evenementen racet. Het leuke hieraan is dat er verschillende wegen zijn die naar een volgend hoofdstuk leiden. Daardoor ben je niet verplicht om een vast lijstje van evenementen af te werken. Ook opvallend is de grote verscheidenheid aan auto’s, waaronder klassieke en moderne rallywagens, maar ook lichte buggies en Rock Bouncers. Op die manier zal deze game de casual racer veel vermaak bieden, maar ook de enthousiaste racer kan zijn PlaySeat aan de game schakelen voor urenlang raceplezier. ◾ 74

SEPTEMBER 2020

DiRT 5 | DISTRIBUTEUR: KOCH MEDIA | ONTWIKKELAAR: CODEMASTERS | RELEASEDATUM: 6 NOVEMBER | PLATFORMEN: PS, XBOX ONE, STADIA, PC (LATER OP NEXT GEN-CONSOLES)

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

202009_Gamespecial_Tony_Hawk.indd 74

9/14/2020 1:50:32 PM

GAME

SPECIAL

Keanu Reeves

Acteur Keanu Reeves is één van de personages die je tijdens het spel tegenkomt in Night City. Zijn karakter Johnny Silverhand heeft bovendien meer dialoog dan elk ander personage in Cyberpunk 2077.

“Niemand is zo Cyberpunk als Keanu”, liet Marcin Ewinski weten in een interview op E3. Reeves nam ongeveer 15 uur aan dialoog op in de studio. “Het is enorm. Je zult veel van Keanu zien, maar nog meer van hem horen.”

Cyberpunk 2077 Fans hebben jarenlang moeten wachten op de release van één van de meest geanticipeerde games van deze generatie. Cyberpunk 2077 werd dit jaar al driemaal uitgesteld. Eerst naar april, later naar september. Nu moet de game op 19 november in de schappen liggen.

B

ij het laatste uitstel volgden excuses naar de fans. “Iedereen die weet hoe wij games ontwikkelen, weet dat we geen product op de markt brengen dat niet af is”, zo liet CD Projekt RED weten. "‘Ready when it’s done’, is niet iets dat we zomaar zeggen. Het is een uitspraak die laat zien waar wij voor staan.”

De nieuwe game komt dan ook van de studio die een enorme reputatie heeft opgebouwd met The Witcher. De games uit de franchise werden meer dan 50 miljoen keer verkocht, waarvan 28,3 miljoen exemplaren voor rekening komen van The Witcher 3: Wild Hunt. Ook werd de game door Netflix vertaald naar een televisieserie.

Verhaal Cyberpunk 2077 is een action-adventure die zich afspeelt in een open wereld genaamd Night City. Deze megalopolis is geobsedeerd door kracht, glamour en lichaamsmodificaties. De gamer kruipt in de huid van V, een huurling die op zoek is naar een zeldzaam implantaat dat de sleutel is tot onsterfelijkheid. Volgens verhaal-

regisseur Marcin Blancha vult het script van de game op dit moment vier boeken. “We hebben uiteindelijk twee volumes geschreven vol met dialoog. Daarnaast zijn er nog twee complete boeken geschreven met commentaar van ons.”

In de game is modificatie een van de hoofdthema’s. In het begin van de game word je daar direct mee geconfronteerd: je bepaalt namelijk zelf hoe V er in de game uit gaat zien. Van geslacht, tot een eventueel zeer kleurrijk uiterlijk, je kunt alles zelf bepalen.

Maar ook de afkomst van je karakter ligt in jouw handen. Belangrijk zijn de keuzes die je maakt gedurende het verhaal. Iedere keuze die je maakt, heeft namelijk zijn weerslag op het verdere verloop. Spelers hoeven dan ook geen uitgestippeld pad te volgen; naast het hoofdverhaal herbergt Night City talloze side-missions. Bijzonder is dat ook via deze missies de game te voltooien is. Het is dus niet nodig om ook maar één missie uit het hoofdverhaal te spelen.

Next-gen consoles Met een release in november ligt de lance-

ring van Cyberpunk 2077 dicht op de lancering van de PlayStation 5 en Xbox Series X. In eerste instantie zullen gamers op de huidige generatie consoles hun weg kunnen gaan in Night City. Later volgt de update naar de next-gen consoles. Microsoft heeft al bekend gemaakt dat gamers die de overstap maken naar Xbox One X een gratis update krijgen via de Smart Deliveryfeature. Hiermee kunnen spelers zowel op de huidige generatie- als next-gen-consoles games spelen met dezelfde aankoop.

Voor Sony’s PlayStation wordt eenzelfde soort oplossing verwacht, al heeft het bedrijf daar nog niets officieel over bekendgemaakt. ◾

Cyberpunk 2077 | DISTRIBUTEUR: BANDAI NAMCO ENTERTAINMENT | ONTWIKKELAAR: CD PROJEKT RED | RELEASEDATUM: 19 NOVEMBER | PLATFORMEN: PS4, XBOX ONE, PC (LATER OP NEXT-GEN)

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Gamespecial_Cyberpunk.indd 75

75

9/14/2020 12:03:33 PM

PREVIEWS

Asterix & Obelix XXL Romastered Na het succes van de vorige opgepoetste Asterix games krijgt dit najaar ook het originele eerste deel in deze serie een XXL-bewerking. De digitale avonturen van Asterix & Obelix zijn hierdoor groter, beter en uitgebreider dan ooit tevoren.

N Asterix & Obelix XXL Romastered | DISTRIBUTEUR: MINDSCAPE | RELEASEDATUM: 22 OKTOBER | PLATFORMEN: PS4, NINTENDO SWITCH, XBOX ONE

a een lange dag jagen op everzwijnen keren Asterix en Obelix terug naar hun dorp, maar daar krijgen ze de schrik van hun leven. Hun woonplaats staat in brand en hun vrienden zijn verdwenen. Wie hierachter zit laat zich raden: de Romeinen. Samen met het hondje Idefix trekt het duo eropuit om hun vrienden te bevrijden. De uitdaging is wel dat zij gevangen zitten op verschillende plaatsen in Europa. Asterix en Obelix reizen in XXL Romastered door Gallië, Egypte, Griekenland en natuurlijk doen het trio ook Rome aan.

Net als de voorgangers in de XXL-serie is ook Asterix & Obelix XXL Romastered flink opgepoetst en aangevuld. Zo zijn er nieuwe modes, is de gameplay verbeterd en is een groot deel van animaties opnieuw gemaakt. Daarnaast is het mogelijk om tijdens het spelen te wisselen tussen de geremasterde versie en het origineel.

Asterix & Obelix XXL Romastered belooft de volgende stap te zijn in de succesvolle franchise. De combinatie van humor en cartoonachtig geweld biedt heel veel speelplezier. ◾

Cobra Kai The Karate Kid Saga Continues De jaren 80 heeft een aantal bekende franchises voortgebracht die nog steeds zeer populair zijn. The Karate Kid is daar een van. De films waren iconisch en in 2018 lanceerde YouTube zijn abonnementendienst met een serie rond de hoofdrolspelers.

Dit najaar gaat dat avontuur verder als game.

C

obra Kai The Karate Kid Saga Continues is een klassieke vechtgame in de stijl van Streets of Rage. De game maakt gebruik van de televisieserie en richt zich zowel op de Miyagi-Do als op de karateschool van Cobra Kai. Het verhaal verbindt de originele film en de YouTube-serie met elkaar. Spelers kunnen kiezen uit acht verschillende karakters. De gevechten vinden plaats in local campaign, co-op en natuurlijk multiplayer. Naast de talloze vechtmogelijkheden bevat Cobra Kai The Karate Kid Saga Continues rpg-elementen. Hiermee kan je karakters upgraden om nog betere moves tot je beschikking te krijgen.

De Cobra Kai-game speelt natuurlijk in op de populariteit van de Karate Kidfranchise. De wereldwijde bioscooprecette voor de films staat inmiddels op maar liefst 620 miljoen dollar. De twee seizoenen op YouTube werden door meer dan 169 miljoen mensen bekeken. Op ratingsites als Rotten Tomatoes en IMDB waren de reviews laaiend enthousiast met scores van respectievelijk 94 procent en een score van 8,8. Daarnaast is het derde seizoen inmiddels exclusief op Netflix te zien, wat natuurlijk voor een nog groter publiek gaat zorgen. ◾ 76

SEPTEMBER 2020

Cobra Kai The Karate Kid Saga Continues | DISTRIBUTEUR: MINDSCAPE | ONTWIKKELAAR: MICROIDS | RELEASEDATUM: 22 NOVEMBER | PLATFORMEN: PS4, NINTENDO SWITCH, XBOX ONE

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

202009_Gamespecial_Mindscape.indd 76

9/14/2020 11:58:55 AM

GAME

SPECIAL

Lift Off Drone Racing

Bij onze Oosterburen is drone racing al erg populair en ook in Nederland houden steeds meer mensen zich bezig met deze sport. Dit najaar maakt dit spektakel de overstap naar het digitale veld met de PlayStation 4 en Xbox-game Lift Off Drone Racing.

N

iets is aan het toeval overgelaten om van Lift Off Drone Racing een zo realistisch mogelijke drone-ervaring te maken. Spelers beginnen in hun achtertuin en door deel te nemen aan verschillende wedstijden groeien ze uit tot een professionele dronepiloot. Dit kan in zowel de single als multiplayer. De game maakt overigens geen gebruik van drone racing league-licenties, maar presenteert spectaculaire vliegarena’s als een ondergrondse parkeergarage, een hooischuur, een bos en een bouwplaats. Lift Off Drone Racing bevat 27 officieel gelicenceerde frames en honderden onderdelen en skins van topmerken als Rotor Riot, Armattan en ImmersionRC. Hiermee kunnen spelers de drones een eigen uiterlijk geven. Als de drone helmeaal naar wens is aangepast, kan er gevlogen worden. Dit gebeurt op meer dan 60 tracks in first en third person.

Lift Off Drone Racing is gemaakt met behulp van professionele dronepiloten en biedt daardoor een bijzonder realistische speelervaring. De game bevat naast single en multiplayer verschillende speelmodes als freestyle en free flight. Hierdoor is dit een perfecte kennismaking voor gamers die nog niet bekend met zijn met drone racing.

Lift Off Drone Racing | DISTRIBUTEUR: 4TUNEGAMES/BRIZAMILA | ONTWIKKELAAR: LUGUS STUDIOS | RELEASEDATUM: DECEMBER | PLATFORMEN: PS4, XBOX ONE

UFC 4 Van onbekende amateur tot volwaardige UFC-superster, dat is de weg die je aflegt in de career mode van UFC 4.

U

UFC 4 | DISTRIBUTEUR: EA | ONTWIKKELAAR: EA CANADA | RELEASEDATUM: REEDS VERSCHENEN | PLATFORMEN: PS4, XBOX ONE (LATER OP NEXT-GEN CONSOLES)

ltimate Fighting Championship (UFC) is over de Atlantische Oceaan mateloos populair en ook in Europa krijgt de sport steeds meer voet aan de grond. UFC4 belooft authentieke gevechten met vloeiende combinaties die een responsieve gameplay mogelijk maken. Naast de carrièremodus kunnen gamers ook aan de slag in nieuwe Blitz Battles en Online World Championships waarin zij het tegen elkaar opnemen. Gamers kunnen hun echter vechter ontwikkelen met Created Fighter en deze specifieke eigenschappen toebedelen. Denk aan de gewichtsklasse en twaalf archetypen die bepalen waar de sterke en zwakke punten van liggen. Ook zijn er nieuwe locaties in de game opgenomen: Backyard en Kumite. Die eerste is bedoeld als een eerbetoon aan UFC-vechters die hun eigen naam hebben gemaakt. Kumite is een eerbetoon aan de traditie van UFC. Belangrijker is dat er in UFC 4 verschillende stappen gemaakt in gameplay ten opzichte van zijn voorganger. Zo heeft EA Canada veel aandacht besteedt aan meer controle over de aanvallen, terwijl vernieuwde takedown- en grondmechanismen meer controle geven in deze belangrijke fases van het gevecht. ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

EB202009_4TuneGameennogwat.indd 77

77

9/14/2020 11:57:58 AM

PREVIEWS

WRC 9

Net als afgelopen jaren heeft Kylotonn nog steeds de officiële WRC-licentie in het bezit. WRC 9 volgt de normale race-agenda van 2020.

V

anwege het coronavirus is deze natuurlijk achterhaald, maar dat maakt de inhoud van de game niet minder. Het volledige seizoen van de rallykalender is in de game af te werken. Natuurlijk middels single races, maar ook in de tegenwoordig haast verplichte Career Mode. Hier krijg je een team onder je hoede dat je aanstuurt en telkens verder probeert te ontwikkelen. In WRC 9 race je op verschillende locaties wereldwijd, waaronder Monte Carlo, Zweden, Kenia, Portugal, Finland en Nieuw-Zeeland. Iedere wedstrijd bestaat uit verschillende etappes, variërend van lengte en situatie. Niet alleen kom je droge gravelpaden tegen, maar ook modderwegen en sneeuw. Fouten worden keihard afgestraft, waardoor iedere race opperste concentratie is vereist om je bolide heelhuids over de finish te krijgen. De loca-

ties hebben op grafisch gebied opnieuw een stap gemaakt, waardoor je nog meer wordt meegenomen in de simulatie. Ook de dynamische weersituaties dragen daaraan bij. Naast overtuigende omgevingen hebben ook de auto’s zelf overtuigende eigenschappen, die je bovendien zelf kunt beïnvloeden. Qua weglegging bijvoorbeeld kun je onder andere de banden en vering personaliseren. ◾

WRC 9 | UITGEVER: NACON / BIGBEN INTERACTIVE | ONTWIKKELAAR: KYLOTONN | RELEASEDATUM: REEDS BESCHIKBAAR | PLATFORM: PLAYSTATION 4, NINTENDO SWITCH, XBOX ONE, PC (LATER OP NEXT GEN-CONSOLE)

Crash Bandicoot 4: It’s About Time Dit zal de tweede Crash Bandicoot-game worden van Toys for Bob, de ontwikkelaar die ook de remastered collectie maakte uit 2018.

I

n de game keren Neo Cortex en N. Tropy terug. Dit keer openen ze niet alleen de aanval op dit universum, maar op het hele multiversum. Dit doen zij door de vier kwantummaskers te herenigen en de wetten van de werkelijkheid te buigen. Hoewel er de afgelopen jaren meerdere spin-offs verschenen, is It’s About Time het vervolg zijn op Crash Bandicoot 3 uit 1998. Vandaar ook de toevoeging ‘Its About Time’, aan-

Crash Bandicoot 4: It’s About Time | ONTWIKKELAAR: TOYS FOR BOB | DISTRIBUTEUR: ACTIVISION | RELEASEDATUM: 2 OKTOBER | PLATFORM: PLAYSTATION 4, XBOX ONE

78

SEPTEMBER 2020

gezien er meer dan twintig jaar tussen de twee games heeft gezeten. Uit de previews blijkt dat gamers aan de slag kunnen met meerdere personages. Zo kunnen spelers op ieder moment kiezen uit Crash of zijn zusje Coco, terwijl je in andere delen van de game de controle neemt over Doctor Neo Cortex. De game kenmerkt zich, net als voorgaande delen, door kleurrijke karakters, humor

en fascinerende spelwerelden met veel cartoony elementen. Ook die elementen zullen ervoor gaan zorgen dat dit nieuwe deel perfect aansluit op de voorgaande Crash Bandicoot-games. Vooralsnog lijkt de game alleen een release op Xbox One X en PlayStation 4 te krijgen, maar er zijn aanwijzingen dat de game ook naar Nintendo Switch komt. Dat is echter nog niet bevestigd. ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

202009_Gamespecial_WRC9_CRASH_Bandicoot.indd 78

9/14/2020 12:01:19 PM

GAME

SPECIAL

WWE 2K Battlegrounds

Assassin’s Creed: Valhalla

WWE 2K Battlegrounds wordt het achtste deel uit de succesvolle worstelgameserie.

Na Egypte en het Oude Griekenland kruip je in het nieuwe deel van Assassins’ Creed in de huid van de Viking Eivor.

I

n dit nieuwe deel kun je worstelen met WWE Superstars en Legends in interactieve omgevingen over de hele wereld.

De game is opgebouwd als stripverhaal, waarin Paul Heyman en Stone Cold Steve Austin je helpen met uitdagingen en het unlocken van personages en Battlegrounds.

Net als de echte events kent WWE 2K Battlegrounds veel over the top-elementen. Zo zijn er in de trailers krokodillen en geiten rondom de ring te zien. De game zal het dan ook vooral van de humor en spektakel gaan hebben.

W

Mafia Definitive Edition | ONTWIKKELAAR: HANGAR 13 | RELEASEDATUM: 25 SEPTEMBER 2020 | PLATFORMEN: PLAYSTATION 4, XBOX ONE

Mafia Definitive Edition

aar het spel zich in voorgaande delen vooral in één land afspeelde, leid je jouw clan in het nieuwe deel vanuit Noorwegen naar het Engeland van de negende eeuw. Het land is een versplinterde natie van adel en ruziënde koninkrijken en iemand moet de leiding pakken. Een eerste stap voor Eivor is het stichten van een nieuwe settlement stichten om vervolgens het vijandige land te veroveren. Alleen op die manier is een plek in Walhalla veilig te stellen..◾

Hangar 13 heeft de originele versie van Mafia onder handen genomen, waardoor bestaande en nieuwe fans de game kunnen (her) beleven.

WWE 2K Battlegrounds | DISTRIBUTEUR: 2K GAMES | ONTWIKKELAAR: SABER INTERACTIVE | RELEASEDATUM: REEDS VERSCHENEN | PLATFORMEN: PLAYSTATION 4, NINTENDO SWITCH, XBOX ONE, GOOGLE STADIA, PC

M

afia Definitive Edition neemt je mee naar Lost Haven, Illinois, in de jaren dertig. De Verenigde Staten hebben het land drooggelegd, maar de maffia kent zijn wegen. Ongewild komt taxichauffeur Tommy Angelo in aanraking met de maffia, waarna hij met frisse tegenzin in de wereld van de georganiseerde misdaad terechtkomt. Aanvankelijk voelt hij er niets voor, totdat het grote geld lonkt....

Assassin’s Creed: Valhalla | DISTRIBUTEUR: UBISOFT | ONTWIKKELAAR: UBISOFT | RELEASEDATUM: 17 NOVEMBER 2020 | PLATFORMEN: XBOX ONE, PLAYSTATION 4, STADIA, PC (LATER OP NEXT GEN)

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Gamespecial_WWE_Valhalla_Mafia.indd 79

79

9/14/2020 12:03:04 PM

PREVIEWS

Games van eigen bodem Horizon Zero Dawn is één van de grootste gametitels ooit van eigen bodem. De game van Guerilla Games schopte het zelfs tot launchgame van de PlayStation 4. Dit jaar heeft het spel uit 2017 een release voor pc gekregen. Ook deze Nederlandse games krijgen op korte termijn een release.

Lake In Lake word je meegenomen naar het fictieve dorp Providence Oaks in Oregon.

D

e game speelt zich af in 1986 en je kruipt in de huid van Meredith Weiss, een vrouw van begin 40 die terugkeert naar het plaatsje waar ze is opgegroeid. Ze verruilt haar baan in de grote stad tijdelijk met die van haar vader: een postbode die net met pensioen is gegaan. De game kent een narratief verhaal en op de postroute komt de speler in contact met de lokale inwoners.

Vervolgens heb je de keuze om hen beter te leren kennen of om jezelf wat afzijdig te houden. Aan het einde krijg je de optie om te kiezen uit meerdere eindes.

Dashing Dodgems Dashing Dodgems is een gevechtsarena-game voor meerdere spelers, waarin jij en maximaal drie andere vrienden het uitvechten op verschillende maps om te zien wiens botsauto het meest onstuimig is.

K

ies een botsauto, pas hem aan naar jouw smaak en stoot je tegenstanders van de kaart. Of ga voor een meer opgeladen superstoot voor een spectaculaire overwinning.

De game kent 20 maps waarop je verschillende obstakels tegenkomt om je tegenstander dwars te zitten. Naast een multiplayer, kent de game ook een singleplayer waarmee je door doelstellingen te behalen nieuwe levels vrijspeelt.

80

Dashing Dodgems

Lake

| DISTRIBUTEUR: TBA

| DISTRIBUTEUR: WHITETHORN DIGITAL

| ONTWIKKELAAR: YELLOW CAKE GAMES

| ONTWIKKELAAR: GAMIOUS

| RELEASEDATUM: TBA

| RELEASEDATUM: DECEMBER 2020

| PLATFORM: PLAYSTATION 4, XBOX ONE, NINTENDO SWITCH, MAC, LINUX

| PLATFORM: PLAYSTATION 4, XBOX ONE, NINTENDO SWITCH, PC

SEPTEMBER 2020

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

202009_Gamespecial_Indiegames.indd 80

9/14/2020 10:25:04 AM

GAME

SPECIAL

Marvel’s Avengers Wat niet veel mensen weten is dat Marvel's Avengers een Nederlands tintje heeft. De Utrechtse ont-wikkelaar NIXXES werkte onder het toeziend oog van hoofdontwikkelaar Crystal Dynamics aan het spel.

D

e samenwerking tussen NIXXES en Crystal Dynamics is niet nieuw. De ontwikkelaar was in het ver-leden verantwoordelijk voor onder andere het overzetten van consolegames naar de pc. De eerste keer dat de twee bedrijven samenwerkten was in 2000 voor een Dreamcast-overzetting van Legacy Of Kain. Sindsdien verzorgde NIXXES de zogeheten ports voor blockbuster franchises als Tomb Rai-der, Hitman, Thief en Deus Ex. Voor Marvel's Avengers hielp de gamemaker uit Utrecht mee aan verschillende onderdelen van de game.

Marvel’s Avengers | UITGEVER: SQUARE ENIX | ONTWIKKELAAR: CRYSTAL DYNAMICS, EIDOS MONTREAL, NIXXES | RELEASEDATUM: REEDS VERSCHENEN | PLATFORM: PLAYSTATION 5, PLAYSTATION 4, XBOX SERIES X, XBOX ONE, GOOGLE STADIA, PC

The Falconeer The Falconeer is een soloproject van gameontwikkelaar Tomas Sala, waarin gamers luchtgevechten voeren in de mysterieuze open wereld van The Great Ursee.

D

Blightbound

e gamer kruipt in de huid van gevechtsvogels die je kunt upgraden door gevechten te winnen, missies te voltooien, geheimen te ontdekken of door mutagenen of spreuken toe te passen. De game is één van de launchtitels voor Xbox Series X en was de Nederlandse afgevaardigde voor de Europlay Games Contest. Die titel ging aan de game voorbij, wel won The Falconeer in 2019 twee Game Connection Awards tijdens de Game Developers Conference in San Francisco. ◾

Nadat een groep legendarische strijders de gevreesde Shadow Titan hebben verslagen, is de wereld weer in gevaar.

D

e ware bedoelingen van de Shadow Titan bleken toen uit zijn gebroken omhulsel de Blight sijpelde; een verderfelijke mist die elk levend wezen dat aan zijn kwade invloed wordt blootgesteld aantast. Blightbound is een multiplayer dungeon crawler waarin drie helden het opnemen tegen de verschrikkingen van de Blight.

The Falconeer | ONTWIKKELAAR: TOMAS SALA (SOLO)

Blightbound

| RELEASEDATUM: 2020

| ONTWIKKELAAR: RONIMO

| PLATFORM: XBOX SERIES X,

| RELEASEDATUM: 29 JULI (EARLY ACCESS)

XBOX ONE, PC

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Gamespecial_Indiegames.indd 81

81

9/14/2020 10:25:46 AM

VOORUITBLIK

Games in 2021

Dit najaar gaat niet de geschiedenisboeken in als de beste periode voor games allertijden.

Voor 2021 trekt de industrie alles uit de kast met bekende namen, nieuwe ip’s en de nodige verrassingen. We nemen alvast een duik in de (nabije) toekomst.

Resident Evil Village De grondlegger van het survival horrorgenre staat de afgelopen jaren weer op de voorgrond.

N Horizon Forbidden West

a het bloedstollende Resident Evil 7: Biohazard verschenen er remakes van de eerste twee delen in de franchise. Voor 2021 staat een nieuwe game gepland, die een ietwat andere insteek heeft. RE Village speelt zich een paar jaar na de gebeurtenissen van RE7B af. Ethan Winters en zijn vrouw, Mia, hebben rust gevonden na de vreselijke gebeurtenissen die zich in het huis van de familie Baker hebben afgespeeld. Als ene Chris Redfield opduikt zorgt dat ervoor dat Ethan het opnieuw moet opnemen tegen legers ondode vijanden.

Dit moet het pronkstuk worden van PlayStation 5. Het vervolg van Horizon Zero Dawn is opnieuw gemaakt door de Nederlandse ontwikkelaar Guerrilla en neemt de spelers mee op een nieuw avontuur.

A

ls achtergrond wordt opnieuw de post apocalyptische open wereld uit de 31ste eeuw gebruikt. De jonge machinejager Aloy gaat opzoek naar een mysterieuze grens ergens in California, Utah en Nevada. Haar reis wordt moeilijk gemaakt door gevaarlijke stammen, grootste stormen en natuurlijk een leger dodelijke machines. Fans van Horizon Zero Dawn hebben in 2021 vier jaar moeten wachten op de nieuwe avonturen Horizon Forbidden West van Aloy. Het nieuwste deel van | DISTRIBUTEUR: SONY PLAYSTATION de serie moet de overtreffende | ONTWIKKELAAR: GUERRILLA klap worden en dus een van de be| RELEASEDATUM: 2021 langrijkste games voor het nieuwe | PLATFORM: PLAYSTATION 5 PS5-platform.

82

SEPTEMBER 2020

Resident Evil Village | DISTRIBUTEUR: CAPCOM | ONTWIKKELAAR: CAPCOM | RELEASEDATUM: 2021 | PLATFORM: PLAYSTATION 5, XBOX SERIES X, PC

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

202009_Gamespecial_Vooruitblik2021.indd 82

9/14/2020 10:30:32 AM

GAME

SPECIAL

Gotham Knights De dood van Batman heeft ervoor gezorgd dat de criminele onderwereld heer en meester is op de straten van Gotham City.

B

atgirl, Nightwing, Red Hood en Robin moeten een tandje bijzetten om de duistere stad te beschermen. Uiteindelijk zal een van deze helden de mantel van Batman over moeten nemen. Gedurende de game kunnen de helden nieuwe wapens en upgrades verdienen. Die zijn nodig want ze moeten het alleen, of als team, opnemen tegen superschurken als Mister Freeze. Gotham Knights is een openwereld actie-RPG die zowel solo als met vrienden te spelen is. Na de première van de trailer werd Gotham Knights vergeleken met Destiny voor superhelden.

Gotham Knights | DISTRIBUTEUR: WARNER BROS. INTERACTIVE ENTERTAINMENT | UITGEVER: SQUARE ENIX | RELEASEDATUM: 2021 | PLATFORMEN: PLAYSTATION 5, XBOX SERIES X, PC

Halo Infinite Het was in augustus even slikken voor Microsoft.

Het Amerikaanse bedrijf moest aankondigen dat het paradepaardje voor de nieuwe Xbox pas volgend jaar in de markt gezet gaat worden.

O

ntwikkelaar 343 Industries noemde de coronacrisis als een van de redenen. Een maand voorafgaand aan deze aankondiging werd Halo Infinite voor de eerste keer getoond en dat zorgde voor veel commentaar op onder andere de graphics. Microsoft omschreef het nieuwste deel eerder als ‘meest ambitieuze Halo-game ooit gemaakt’. Het iconische personage Master Chief speelt wederom de hoofdrol en moet een meedogenloze vijand op de knieën krijgen. Hiervoor moet hij de Halo-ring zelf ontdekken. ◾

Halo Infinite | DISTRIBUTEUR: MICROSOFT | UITGEVER: 343 STUDIOS | RELEASEDATUM: 2021 | PLATFORM: XBOX SERIES X

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL SEPTEMBER 2020

202009_Gamespecial_Vooruitblik2021.indd 83

83

9/14/2020 10:30:58 AM

AL 15 JAAR EEN BEGRIP IN NEDERLAND

www.nposterren.nl

Naamloos-1 1 202009_advertenties_9.indd 84 Untitled-1 1

09-09-2020 11:07 9/14/2020 1:21:14 PM 09-09-20 11:40