MARILYN MONROE IN THE ARTS

ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ

H MARILYN MONROE

16 ΑΠΡΙΛΙΟΥ - 30 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2011 ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΚΘΕΣΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΡΗΤΗΣ (ΔΕΚΚ)

“Η πραγματική ομορφιά και η θηλυκότητα δεν έχουν ηλικία και δεν γίνονται επιτηδευμένα. Το γκλάμουρ μπορεί να κατασκευαστεί.”

Marilyn Monroe

Το ενδιαφέρον του καλλιτεχνικού κόσμου για το φαινόμενο της Marilyn Monroe ξεκίνησε μετά το θάνατο της, με το κίνημα της Ποπ Αρτ στη δεκαετία του 1960. Η Marilyn έγινε διάσημο «αντικείμενο τέχνης», σύμβολο της Αμερικανικής Κουλτούρας και της Δυτικής Καταναλωτικής Κοινωνίας. Η συμβολή του Andy Warhol στη διαμόρφωση αυτής της εικόνας δεν μπορεί να θεωρηθεί ασήμαντη. Με την παγκοσμίως αναγνωρίσιμη έγχρωμη σειρά μεταξοτυπιών, την οποία αναπαρήγαγε χιλιάδες φορές, την μεταμόρφωσε μετά το θάνατό της σε κορυφαίο προϊόν, το 1967. Οι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι συνάδελφοι του – καλλιτέχνες της Ποπ Αρτ όπως ο Mel Ramos, ο Peter Blake και ο Werner Berges – αλλά και άλλοι που ασχολούνταν με την τέχνη της αφίσας τον ακολούθησαν. Μέχρι σήμερα, η ντίβα υπηρέτησε πιστά τη δουλειά τους σαν ένα σύμβολο της κουλτούρας του Χόλιγουντ στο οποίο εκείνοι ασκούσαν την κριτική τους, όχι μειώνοντας αλλά μεγεθύνοντας την ακτινοβολία του. Η Marilyn γίνεται στο έργο τους ένα στιλιζαρισμένο είδωλο, αποξενωμένο από την πραγματική του ταυτότητα. Απλώς ένα προϊόν εικονογράφησης. Κομμάτι της συλλογικής μας μνήμης και της εικονοπλαστικής μας

συνείδησης, το πρόσωπο της Marilyn έχει χαραχθεί στο νου μας μαζί με τα πορτρέτα του Che Guevara, του James Dean και του John F. Kennedy. Από τη δεκαετία του 1970, καλλιτέχνες από άλλα καλλιτεχνικά ρεύματα εμπνεύστηκαν από την εικόνα και τον μύθο της Marilyn Monroe. Τα έργα του Mimmo Rotella, του Erró ή του Claus Brunsmann αποτελούν την ευρωπαϊκή απάντηση στην αμερικανική εικονοποιία και την κατασκευή ειδώλων. Μάταια όμως προσπαθούν να καταστρέψουν ή να ενταφιάσουν το μύθο. Στην κριτική αντιπαράθεση Ανατολής-Δύσης, οι Ασιάτες καλλιτέχνες θεωρούν ότι η Marilyn Monroe εκπροσωπεί το «αμερικανικό όνειρο». Τα πιο πρόσφατα έργα εστιάζουν επίσης στις έννοιες της «Ταυτότητας» και της «Εικόνας». Αυτό φαίνεται καθαρά στα έργα των Christo, Heidi Popovic, Corinna Holthusen. Το πορτρέτο της Marilyn επιχρωματίζεται, μεταμορφώνεται, παραποιείται, συνδυάζεται με νεκροκεφαλές μέχρι που το όμορφο πρόσωπο της βασίλισσας της οθόνης χάνει εντελώς την αναγνωρισιμότητα του. Η ταυτότητά της αποδομείται και μεταλλάσσεται σε μια κενή οθόνη προβολής. Οι καλλιτέχνες απομυθοποιούν και παραπλανούν τον απατηλό εξωτερικό κόσμο της Marilyn και ψάχνουν το πρόσωπο πίσω από τη λαμπερή κατασκευή.

2

“Η καριέρα γεννιέται δημόσια – το ταλέντο σε ιδιωτικό χώρο.” “Το Χόλιγουντ είναι ένα μέρος όπου θα σου δώσουν χίλια δολάρια για ένα φιλί και πενήντα σεντς για την ψυχή σου.

Marilyn Monroe Η Marilyn Monroe είναι η πιο φωτογραφημένη γυναίκα του κόσμου. Στα γυρίσματα των έργων, στις δημόσιες εμφανίσεις αλλά και στην καθημερινή της ζωή ήταν το αγαπημένο θέμα διάσημων Χολιγουντιανών ρεπόρτερ και σπουδαίων φωτογράφων, οι οποίοι δεν έχουν αφήσει ακάλυπτο κανένα τομέα της ζωής της. Οι φωτογραφίες της με το λευκό κυματιστό φόρεμα πάνω από τον αεραγωγό του μετρό κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων του έργου «The seven year itch” είναι θρυλικές. Η σκανδαλώδης γυμνή φωτογραφία του Tom Kelley, « Red velvet pose», έγινε εξώφυλλο στην πρώτη έκδοση του Playboy. Οι φωτογραφίες από τα γυρίσματα της ανολοκλήρωτης ταινίας “Something’s Got to Give” έκαναν αίσθηση σε ολόκληρο τον κόσμο, καθώς έβγαινε από την πισίνα χωρίς μαγιό, ολόγυμνη. Οι φωτογραφίες του Frank Powolny από τα γυρίσματα του έργου “Niagara” έμειναν στην ιστορία ως πηγή έμπνευσης της σειράς των ψηφιακών φωτογραφιών του Andy Warhol με το πορτρέτο της Marilyn. Ωστόσο, ο David Conover, ο οποίος ανακάλυψε την Norma Jeane Baker ως μοντέλο, έχει μια σειρά φωτογραφιών που είναι κατ’ ουσία άγνωστες. Είναι φωτογραφίες που απαθανατίζουν την αθωότητα της νεαρής στάρλετ με τη φυσική της ομορφιά. Αντιθέτως, οι φωτογραφίες του Milton H. Greene στις αρχές της δεκαετίας του ’50, μας δίνουν

την εικόνα μιας ώριμης γυναίκας με αυτοπεποίθηση, που ποζάρει με λαγνεία στον φακό έχοντας επίγνωση της επιρροής της στο αντρικό κοινό. Ο Greene, στενός φίλος της ντίβας, είναι ο μόνος που κατάφερε να απαθανατίσει τις διαθέσεις της, την ομορφιά της αλλά και το χαρακτήρα της μέσα από το φακό του. Χάρη στη στενή σχέση και την εμπιστοσύνη που έδειχνε στην φωτορεπόρτερ Eve Arnold, έχουμε μια σειρά φωτογραφιών από ιδιωτικές στιγμές, μέσα από μια γυναικεία οπτική. Ο Sam Shaw ήταν ένας από τους αγαπημένους φωτογράφους της Marilyn, επίσης καλός της φίλος. Τα «εκβιαστικά» του πορτρέτα αιχμαλωτίζουν τον αισθησιασμό και τη ζωντάνια της. Τέλος, η Marilyn εμφανίζεται ώριμη και γεμάτη αυτοπεποίθηση στις φωτογραφίες του George Barris, οι οποίες τραβήχτηκαν λίγες εβδομάδες πριν το θάνατο της. Είναι απαλλαγμένη από το μακιγιάζ του Willy Rizzo, σε αυστηρά φυσικά πορτρέτα. Σήμερα, πέρα από την ιστορική και καλλιτεχνική αξία του συνόλου των φωτογραφιών της Marilyn Monroe, αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι η μαζική παγκόσμια διανομή τους. Οι φωτογραφίες της εντέλει σχημάτισαν την εικόνα που έχουμε για την ίδια και το μύθο της, πολύ περισσότερο από τα κινηματογραφικά έργα στα οποία πρωταγωνίστησε.

3

“Όποιος ελέγχει τα μίντια, ελέγχει το νου.”

Jim Morrison Η διεθνής ομαδική έκθεση «Η Marilyn Monroe στις Τέχνες» καταδεικνύει τον τρόπο που οι εικαστικές τέχνες και η φωτογραφία έχουν μεταχειριστεί την πολυσχιδή αυτή προσωπικότητα ως μεμονωμένο άτομο αλλά και ως μύθο τα τελευταία εξήντα χρόνια. Η τέχνη έχει την μοναδική ικανότητα να αποκαλύπτει όλη την πολυπλοκότητα αλλά συγχρόνως και την ιδιαιτερότητα του μελαχρινού κοριτσιού που έφτασε στο Χόλιγουντ το 1946 με το όνομα Norma Jeane Baker και μετατράπηκε σε ένα καταναλώσιμο προϊόν από τους διευθυντές των στούντιο: η λαμπερή, πλατινέ ξανθιά Marilyn Monroe. Είκοσι επτά σπουδαίοι φωτογράφοι και πενήντα τρείς καταξιωμένοι ζωγράφοι, γλύπτες και καλλιτέχνες γραφιστικών τεχνών από την Αμερική, την Ευρώπη και την Ασία ρίχνουν φως στη ζωή της, εξυμνώντας και εξερευνώντας το μύθο της. Η έκθεση παρουσιάζει έργα της πρώιμης περιόδου του κινήματος της Ποπ Αρτ στην Αμερική, από τις αρχές της δεκαετίας του 1960, τα οποία έκαναν την Marilyn σύμβολο της Αμερικής, της δυτικής καταναλωτικής κοινωνίας και της φιλοσοφίας των μίντια, αλλά και έργα ζωγραφικής διάσημων Ευρωπαίων καλλιτεχνών της δεκαετίας 1970 - 1980. Τα πιο σύγχρονα έργα δείχνουν τον τρόπο με τον οποίο η εικόνα της Marilyn έμεινε επίκαιρη μέχρι σήμερα και έφτασε να γίνει ένα από τα πιο εμπορευματοποιημένα πορτρέτα παγκοσμίως. Οι νεότερες γενιές καλλιτεχνών αναζητούν την πραγματική ταυτότητα της Marilyn πίσω από το κατασκεύασμα των Μέσων και ανασυνθέτουν την τραγική βιογραφία της. Ο καλλιτεχνικός διάλογος για τον μύθο της Marilyn συμπληρώνεται με

μια σειρά φωτογραφιών- ντοκουμέντων που ακολουθούν την πορεία της ζωής της και φωτίζουν δημόσιες και ιδιωτικές στιγμές της. Η έκθεση παρουσιάζει περισσότερα από 200 έργα από διαφορετικά κινήματα και ρεύματα τέχνης που καλύπτουν την ευρύτερη περίοδο και, σκοπίμως, δεν περιλαμβάνει αναμνηστικά αντικείμενα. Ανασυνθέτοντας το πορτρέτο της Marilyn Monroe δίνει ερεθίσματα στη σκέψη επιζητώντας ένα διάλογο για τις αρνητικές όψεις της «λατρείας της δημοσιότητας» που χαρακτηρίζει την εποχή μας, και για τον ρόλο των Μέσων στην διαδικασία κατασκευής ενός ειδώλου. Υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Κρήτης και του Δήμου Χερσονήσου ΔΕΚΚ, Διεθνές Εκθεσιακό Κέντρο Κρήτης πρώην Αμερικανική Βάση Γουρνών δίπλα στο Ενυδρείο Θαλασσόκοσμος 16 Οκτωβρίου - 30 Οκτωβρίου 2011 Ωράριο λειτουργίας 09.00 - 21.00 Είσοδος 8 ευρώ Μειωμένα εισιτήριο 6 ευρώ (φοιτητές, μαθητές, επισκέπτες Ενυδρείου) Δωρεάν είσοδος, επαγγελματίες ξεναγοί

4

Volker Hildebrandt Monroe: Dancing 2008 C-Print 100 x 100 cm

Werner Berges Marilyn I-IV 2003 Screenprints 80 x 60 cm (each) 5

After Andy Warhol (published by Sunday B Morning) Marilyn Suite 1967/1982 Screenprints 98 x 98 cm (each)

Eve Arnold Marilyn Monroe in a washroom at the Chicago Airport 1955/2006 GiclĂŠe 46 x 30 cm 6

Bruno Bernard Marilyn and Tom Ewell (The Seven Year Itch) 1954 Silver gelatine print 23,8 x 18,1 cm

George Barris The Warm Up 1962 C-print 35,5 x 28 cm 7

Lois Renner Marilyn II (Chanel No. 5) 2009 Diasec 180 x 140 cm

Yasumasa Morimura Ambigious beauty / Aimai-no-bi 1995 Offset lithograph on paper and wood 32,4 x 43,3 cm 8

José Bolaños Marilyn at the Golden Globes 1962 Silver gelatine print 35,5 x 28 cm

Annette Meincke Marilyn starring 2009 Papier-mâché, painted 60 cm (base: 100 cm) 9

Marc L端ders Graffiti 759-1-1 2009 Oil on Kodak metallic print 100 x 140 cm

C.O. Paeffgen I wanna be loved by you: Marilyn Monroe, 1 1975/2006 Acrylic on canvas 190 x 157,5cm 10

Saskia de Boer Marilyn Bust 1992 Mixed media sculpture 25 x 20 x 10 cm

Antonio de Felipe En el jardĂ­n de Hollywood 2003 Acrylic on canvas 100 x 100 cm 11

Peter Blake M for Marilyn Monroe, from: The Alphabet 1991 Screenprint 103 x 77,5 cm

Thorsten Tenberken Backlash - MM 2009 DVD (1.33 min - loop)

12

Earl Moran Cowgirl ca. 1947-49/reprint Silver gelatine print 35,5 x 28 cm

Milton H. Greene Marilyn ‘Ballerina’ sitting in Tutu 1954 Colour print 18 x 18 on 23 x 23 cm 13

Corinna Holthusen Untitled (Triptych) 2003 Digital ultra-chrome colour print on dibond with UV protection film 143,5 x 111 cm (each)

Robert Indiana Sunburst Marilyn Screenprint 2001 110 x 88 cm 14

Tom Kelley Red Velvet Pose #2 – “Stretch” 1949/2002 Cibachrome print 53 x 68,5 cm

Cecil Beaton Marilyn Monroe, New York 1956/2009 Silver gelatine print 25,7 x 25,7 cm 15

Annette Streyl Curtain 2009 Knitted wool / C-prints 105 x 105 cm / 27 x 20 cm

Mel Ramos Peek-a-boo I 2002 Lithograph 80 x 58,5 cm 16

Willy Rizzo MM (2/20) 1962/2009 Silver gelatine print 40 x 30 cm

Petrus Wandrey Memento-Marilyn-Monroe (Triptych) 2003 Screenprint on canvas 100 x 100 / 100 x 123.5 / 100 x 100 17

Arnulf Rainer Gehörnte I 2002 Colour etching 53,5 x 38 cm

James Rosenquist Hey! Let‘s go for a Ride 1973 Lithograph 85 x 85 cm 18

Érro By the way 2001 Collage 40,4 x 43 cm

Claus Brunsmann No Return, No Return, No Return 2009 Oil and acrylic on canvas 140 x 160 cm 19

Birgit Wudtke Digital Interferences - Changing the story of MM # 4 2009 C-print in digital frame (LCD) 14 x 20

Hinnerk Bodendieck Prize of Passion 2009 Mixed media object, illuminated 142 x 100 x 15 cm 20

Kim Dong-Yoo Marilyn & Kennedy 2008 Inkjet on hand-made paper (Unique print AP) 69 x 55 cm (each)

Erika Stone Marilyn at the Barnum & Bailey Circus, NY 1951 Silver gelatine print 35,5, x 28 cm 21

Το site της έκθεσης www.crete-exhibitions.com στα ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά, ρωσικά

Πληροφορίες Ινστιτούτο Πολιτιστικών Ανταλλαγών Πέτρος Γαιτάνος Χάρις Βουλγαράκη τηλέφωνο 2810 763301 - 302 e mail p.gaitanos@gmail.com c.voulgaraki@gmail.com info@crete-exhibitions.com

22

The contents of this booklet are protected by copyright. It may not be copied, published, amended or translated either as a whole or in part without the permission of the originator. All information and ideas included in this booklet are confidential and may not be passed on to other parties or otherwise used without the prior agreement of the Institut für Kulturaustausch. We would like to emphasize that the accompanying illustrations have only been used for layout purposes and are not protected by copyright.

Institut für Kulturaustausch © 2010 Institut für Kulturaustausch Christophstr. 32 72072 Tübingen Germany Phone: +49-7071-93450 E-Mail: institut@intercult.org Web: www.intercult.org

23