Enter Air Magazyn Zima 2025

SRI LANKA: WŚRÓD MGIEŁ, WZGÓRZ I HERBATY

SEKRETY MAŁEJ CZARNEJ – NAPOJU, KTÓRY PODBIŁ CAŁY ŚWIAT

SPÓŁK A NOTOWANA NA

NR 70 ZIMA 2025 www.enterair.pl

MENU DKU W Ś RO O D L E Ć

Z

N A M I

N A

W A K A C J E

ZNAJDŹ NAS NA FACEBOOKU/ ENTERAIR

MADERA: WYSPA, KTÓRĄ POKOCHALI WIELCY

EDYTORIAL

3

www.enterair.pl

S Z A N OW N I PA Ń ST WO! Skoro przeglądają Państwo nasz magazyn pokładowy, to znaczy, że właśnie wybierają się Państwo na wyczekiwany urlop lub też z niego wracają – to dla nas ogromna przyjemność gościć Państwa na pokładzie naszego samolotu i mamy nadzieję, że podróż będzie komfortowa.

Dla wielu z Państwa nie jest to pierwsza podróż w ciągu ostatniego roku. Dlatego chciałbym wspomnieć, że Unia Europejska jako jedyna zdecydowała się wprowadzić kolejną opłatę obciążającą sektor lotniczy za tzw. zrównoważone paliwo lotnicze (SAF), które ma być dodawane do tego tradycyjnego. Niestety, na razie nie jest ono jeszcze produkowane w wystarczających ilościach. Samoloty będą więc korzystać z takiego paliwa jak do tej pory, ale opłata będzie pobierana. SAF (Sustainable Aviation Fuel) to ważny kolejny krok, tym bardziej, że już dziś ekologiczna forma transportu, jaką są przewozy lotnicze, stanie się jeszcze bardziej „zielona”.

REKLAMA 1/1 NOWA ITAKA

ŻYCZĘ PAŃSTWU MIŁEJ LEKTURY I SPOKOJNEGO LOTU. ZAPRASZAM DO ZAPOZNANIA SIĘ Z OFERTĄ NASZEGO KATALOGU SPRZEDAŻY POKŁADOWEJ.

Wbrew obiegowym opiniom, samoloty są dziś prawdopodobnie najefektywniejszym ekologicznie środkiem transportu w przeliczeniu na kilometr i na osobę, a nowe generacje samolotów, które mamy zamówione na najbliższe lata, będą jeszcze bardziej przyjazne dla środowiska.

Nawet podróż samochodem elektrycznym lub hybrydowym pozostawia około 20–40% wyższy ślad węglowy.

Okres zimowy to także czas obdarowywania prezentami – czy to z okazji Świąt Bożego Narodzenia, Nowego Roku, czy też przy okazji odwiedzin bliskich, np. podczas ferii zimowych.

Zapraszamy zatem Państwa do zapoznania się z ofertą naszej cenionej przez pasażerów oferty „duty-free”. Luksusowe perfumy, kobieca i męska biżuteria, doskonałe ekskluzywne kosmetyki oraz eleganckie zegarki czy gadżety dla podróżników to idealne upominki dla bliskich.

Tych z Państwa, którzy lubią samodzielnie planować wypoczynek, zapraszamy do zakupu biletów lotniczych bezpośrednio na naszej stronie www.enterair.pl .

Mam nadzieję, że jeszcze wielokrotnie będziemy mieli przyjemność gościć Państwa na pokładzie naszego samolotu.

ANDRZEJ P. KOBIELSKI Członek Zarządu ds. Handlowych Enter Air

SPÓŁK A NOTOWANA NA

4

MARZYSZ O KARIERZE PILOTA?

SPIS TREŚCI www.enterair.pl

W ŚRODKU

TERAZ TO MOŻLIWE!

NR 70 ZIMA 2025

KIEROWNICTWO PUBLIKACJI Artur Grzejszczyk a.grzejszczyk@enterair.pl PROJEKT, REDAKCJA, WYKONANIE Wydawnictwo Bauer Sp. z o.o., Sp. j. ul. Motorowa 1, 04-035 Warszawa tel. 22 51 70 500, ww.bauer.pl REDAKTOR PROWADZĄCA Urszula Zubczyńska SEKRETARZ REDAKCJI Alicja Daszkiewicz OPIEKA GRAFICZNA Centralna Redakcja Graficzna Beata Sędzimir, Agnieszka Glewicka Małgorzata Porębska FOTOEDYCJA Kamila Mejran

6

NIE T YLKO DL A DZIECI G IMN A S T Y K A D L A UM Y S ŁU

8

DZIEJE SIĘ CO S ŁYCH AĆ N A Ś W IECIE

14

KURS NA MADERĘ W Y SPA , K TÓ R Ą P O KO CH A L I W IELC Y

20

MIASTO AG A D IR – F ENIK S Z N A D AT L A N T Y K U

26

K U C H N I E Ś W I ATA K A N TATA O K AW IE

28 WA R T O Z O B A C Z YĆ W ŚR Ó D Z IELO N YCH W ZG Ó R Z SR I L A NK I

32 WA R T O Z O B A C Z YĆ SPACER P O M A SK ACIE

40 W I TA M Y N A P O K Ł A D Z I E

REKLAMA Edyta Machocka-Korzekwa tel. +48 664 179 405 Edyta.Korzekwa@bauer.pl Monika Waleńko-Brzozowska tel. +48 600 430 011 Monika.Walenko-Brzozowska@bauer.pl DRUK Drukarnia Tinta Zbigniew Szymański ul. Żwirki i Wigury 22, 13-200 Działdowo Za treść ogłoszeń redakcja ponosi odpowiedzialność w granicach wskazanych w ust. 2 art. 42 ustawy Prawo prasowe. Prawo do błedów w druku zastrzeżone.

ZDJĘCIE NA OKŁADCE 123rf/Picsel

FINANSUJEMY CZĘŚĆ KOSZTÓW SZKOLENIA*

22.11 i 06.12 2025

ZAPRASZAMY NA Rozpocznij swoją drogę od podstaw do DNI OTWARTE W NASZYM zawodowego pilotażu w profesjonalnej REKLAMA 1/1 szkole lotniczej, która otwiera przed Tobą CENTRUM SZKOLENIOWYM drzwi do kokpitu jednej z największych linii lotniczych w Europie.

PILOCI ENTER

Aviata Pilot Academy oferuje kompleksowe i certyfikowane szkolenia, prowadzone przez doświadczonych instruktorów, przy użyciu nowoczesnej floty samolotów i zaawansowanych symulatorów.

To inwestycja w Twoją przyszłość i początek kariery w dynamicznie rozwijającym się sektorze lotniczym.

PODCZAS WYDARZENIA BĘDZIESZ MIAŁ OKAZJĘ: poznać pełną ścieżkę szkolenia – od pierwszych zajęć teoretycznych po fotel Pierwszego Oficera porozmawiać z Instruktorami i Pilotami, którzy z sukcesem realizują karierę w lotnictwie zwiedzić nowoczesne centrum symulatorowe i zapoznać się z wyposażeniem szkoleniowym

Zarejestruj się poprzez wiadomość na adres:

zostanpilotem@enterair.pl

Z A S A DY B E Z PIEC Z EŃS T WA I N A S Z A F LOTA

43

MENU

NIE ZWLEKAJ

Twoja profesjonalna kariera w lotnictwie może rozpocząć się już dziś!

Zainwestuj w swoją przyszłość i zacznij spełniać marzenia w roli pilota! * Szczegółowe informacje przedstawione będą podczas dni otwartych Administratorem danych osobowych jest Enter Air sp. z o. o. z siedzibą w Warszawie, ul. Komitetu Obrony Robotników 74.

Z pełną informacją dotyczącą przetwarzania danych można się zapoznać pod adresem: https://shorturl.at/YptJx

6

NIE TYLKO DLA DZIECI

Używasz tylko ułamka możliwości mózgu.

Podejmij wyzwanie i rozwiń swoje umiejętności.

Jeśli chcesz sprawdzić, czy poprawnie rozwiązałeś zadania, odpowiedzi znajdziesz na dole strony.

Y

WARTO PRZECZYTAĆ

I E T Y L KO

KTÓRA Z PONIŻSZYCH PAR LICZB OPIERA SIĘ NA TEJ SAMEJ ZALEŻNOŚCI CO POWYŻSZE LICZBY?

A. 218 : 24 B. 946 : 42 C. 687 : 62 D. 299 : 26 E. 749 : 67

Testy, łamigłówki i zagadki z tej książki uczynią twój umysł elastycznym i nauczą cię sprawnej i bardziej niekonwencjonalnie rozwiązywać napotykane problemy.

John Bremner, Philip Carter, Ken Russell Wyzwanie dla umysłu. Łamigłówki i zagadki logiczne 470 zadań/15 testów IQ, Wydawnictwo K.E. Liber

W M

K



JEŚLI PODZIELISZ 552 PRZEZ 1/4, A NASTĘPNIE PODZIELISZ WYNIK PRZEZ POŁOWĘ PIERWOTNEJ LICZBY, TO JAKĄ UZYSKASZ ODPOWIEDŹ?

L

I R



I K

R

JAKA CYFRA POWINNA ZASTĄPIĆ ZNAK ZAPYTANIA W PONIŻSZEJ TABELI?

6

3

4

6

5

5

7

4

8

3

4

8

3

9

7

?

ZABIEC (KOŁACZ) KOŁPAK STOSUJĄC SIĘ DO TYCH SAMYCH ZASAD, CO POWYŻEJ, PODAJ SŁOWO, KTÓRE POWINNO SIĘ ZNALEŹĆ W NAWIASIE:

ma się do

TWARDA (******) KRANIK

KTÓRA Z FIGUR PO PRAWEJ STRONIE STANOWI KONTYNUACJĘ POWYŻSZEGO CIĄGU?

A



W

B

482 : 34





B C



jak

A

ma się do

B

C

D

E

D E

Credit: ilustracje pochodzą z książki: „Wyzwanie dla umysłu. Łamigłówki i zagadki logiczne”/Wydawnictwo K.E. Liber

GIMNASTYKA DLA UMYSŁU

JEŚLI DO PONIŻSZYCH OKRĘGÓW WSTAWISZ PRAWIDŁOWE LITERY, OTRZYMASZ DWA SYNONIMY. SŁÓW NIE TRZEBA CZYTAĆ ZGODNIE Z RUCHEM WSKAZÓWEK ZEGARA, JEDNAK LITERY SĄ UŁOŻONE WE WŁAŚCIWEJ KOLEJNOŚCI. JAKIE TO SŁOWA I JAKICH LITER BRAKUJE?

ODPOWIEDZI: 1. B (946 : 42). Rozbij lewą liczbę: (pierwsza cyfra x druga cyfra) + trzecia cyfra = prawa liczba, (9 x 4) [36] + 6 = 42, przykład: (4 x 8) [32] +2 = 34; 2. Krawat, po trzy litery z lewego i prawego słowa tworzą słowo środkowe, zgodnie z zasadami: T (6) W (4) A R D A - K (1) R (2) A (3) W (4) A (5) T (6) - K R (2) A (3) N I K (1); 3. A. Pojawiają się tu trzy naprzemienne ciągi: małe białe kółko porusza się o jedno białe pole do przodu i o dwa pola do tyłu; duże białe kółko porusza się o jedno pole do tyłu i dwa pola do przodu; małe czarne kółko porusza się o jedno pole do tyłu i dwa pola do przodu 4. Burkliwy, mrukliwy. Brakujące litery to: U i L (burkliwy) oraz U i Y (mrukliwy); 5. 8, bo 552 / ¼ = 2208; 2208 / 276 (połowa 552) = 8; 6. 6 - gdy przesuwamy się w dół, suma cyfr w kolejnych rzędach wzrasta o dwa; 7. D

DL

A DZ I ECI



•N

•

T Y L KO N IE

DL

A DZ I ECI

www.enterair.pl

DZIEJE SIĘ www.enterair.pl

REJSOWANIE PO MORZU ŚRÓDZIEMNYM

Skąd wypływają statki Rejs po Morzu Śródziemnym można rozpocząć w kilkudziesięciu portach. Największą popularnością wśród pasażerów z Polski cieszą się miasta, gdzie najłatwiej można dolecieć: Barcelona i Rzym. Port w Barcelonie położony jest niemal w centrum miasta, zaledwie 15 km od lotniska. Rzymski port znajduje się w mieście Civitavecchia oddalonym o 70 km od stolicy Włoch, a do portu najwygodniej dojechać z lotniska Rzym-Fiumicino.

Który statek wybrać?

Ile ludzi tyle wyobrażeń o statkach wycieczkowych, wokół których narosły już mity i legendy. W sezonie 2026 do wyboru są zarówno kameralne statki, jak i wielkie wycieczkowce będące nie tylko miasteczkiem na wodzie, ale prawdziwym parkiem rozrywki.

Spośród najnowszych statków, które zagoszczą na Morzu Śródziemnym, warto wziąć pod uwagę: MSC World Europa – rozrywka we włoskim stylu, Celebrity Xcel – klasa premium dla wymagających, EXPLORA II – kameralny luksus, Norwegian Viva – mnóstwo atrakcji, w tym tor gokartowy na górnych pokładach i idealny stosunek ceny do jakości.

Ile kosztuje taki rejs?

Tygodniowy indywidualny rejs można zarezerwować od 599 EUR/os. W cenę rejsu wliczone jest pełne wyżywienie, spektakle w teatrze oraz korzystanie z basenów i innych atrakcji na pokładzie. Wybrane rejsy można zarezerwować w pakiecie obejmującym też przelot z Polski i opiekę polskiego pilota.

REZERWACJA REJSÓW: TANIEREJSOWANIE.PL

BIELSKO-BIAŁA STOLICĄ KULTURALNĄ POLSKA

Tytuł Polskiej Stolicy Kultury otrzymują miasta, które łączą kultury, tradycje i pokolenia, wyróżniają się otwartością, kreatywnością i życiem kulturalnym. W roku 2026 przypadnie on Bielsko-Białej, które w XIX wieku nazywano „Małym Wiedniem”. Z tej okazji przygotowano w mieście ponad 200 wydarzeń na ponad 200 dni. Wielkie otwarcie zaplanowano na 17 stycznia. Tego dnia przez miasto przejdą taneczne korowody, odbędą się różne wydarzenia performatywne, a historia kraju i miasta zostanie opowiedziana muzyką podczas koncertu plenerowego przed ratuszem (wystąpią m.in. Kayah, Urszula Dudziak). Ponadto w ciągu roku zaplanowano m.in.: koncerty jazzowe, festiwal sztuk wizualnych, street art, autobus sztuki, letnie wieczory swingowo-jazzowe, plenerową operę „Carmen”, Międzynarodowy Festiwal Gospel czy Beskidzki Festiwal Dobrej Energii. Warto odwiedzić Bielsko-Białą również ze względu na wyjątkową architekturę, która łączy styl secesyjny, neorenesansowy i modernistyczny. Budynki, takie jak kamienica Pod Żabami czy Teatr Polski, zachwycają zdobieniami, asymetrią i misternymi detalami. Położenie u stóp Beskidów sprawia, że miasto jest idealnym miejscem zarówno dla miłośników kultury, jak i aktywnego wypoczynku.

WIĘCEJ INFORMACJI NA STRONIE: HTTPS://BIELSKIRYNEK.PL/ PL/1058_POLSKA-STOLICA-KULTURY2026

REKLAMA 1/1 SADVA

Credit: Alicja Daszkiewicz (7), materiały prasowe (1), 123rf/Picsel (3)

S ŁY C H A Ć

N A

Ś W I E C I E ?

Nad Morzem Śródziemnym leży ponad 20 krajów stanowiących fantastyczną mieszankę kolorów, zapachów i architektury. Warto odwiedzić kilka z nich w czasie jednej podróży, aby dostrzec podobieństwa odległych od siebie miejsc, które łączy wspólna historia. Dopełnieniem idealnego wypoczynku jest rewelacyjny klimat i smaczna lekka kuchnia.

C O

8

DZIEJE SIĘ www.enterair.pl

GDZIE SIĘ BAWIĆ?

WŁOCHY, BRAZYLIA, WYSPY KANARYJSKIE, SARDYNIA, WYSPY ZIELONEGO PRZYLĄDKA, NOWY ORLEAN

Karnawał to jedno z najbardziej kolorowych, radosnych i energetyzujących wydarzeń roku. Trwa zazwyczaj od Trzech Króli do wtorku przed wielkim postem. Odbywa się w wielu krajach i ma swoje korzenie w dawnych tradycjach. Najbardziej widowiskowe zabawy trwają w Rio de Janeiro, w Wenecji i na Wyspach Kanaryjskich. Brazylijski karnawał rozpoczyna się w piątek w tygodniu poprzedzającym Środę Popielcową i ciągnie się przez pięć dni i nocy. Największą atrakcją są kolorowe parady uczestników i pokazy samby brazylijskiej. Równie fascynujący jest Carnaval de Santa Cruz de Tenerife – feeria barw, pięknych strojów, ogromnych platform ulicznych i zabaw, które trwają całą noc. Kończy go pokaz fajerwerków oraz pogrzeb sardynki.

W Wenecji natomiast tradycją karnawałową jest Lot Anioła, czyli zjazd na linie z dzwonnicy na placu Świętego Marka, wykonywany przez znaną osobę. Inauguruje on wenecką zabawę, której integralną częścią jest odgrywanie przedstawień w nurcie komedii dell’arte. Karnawał na Sardynii słynie z masek, najbardziej charakterystycznego elementu corocznego świętowania. Na Wyspach Zielonego Przylądka to, podobnie jak w Brazylii, barwne parady i samba tropical. A Nowy Orlean bawi się w rytm jazzu. Jest w czym wybierać.

Ś W I E C I E ?

N A S ŁY C H A Ć C O

10

WIĘCEJ INFORMACJI NA STRONACH: HTTPS://WWW.CARNAVALVENECIA.COM/EN/

PILĘGNACJA NAWILŻAJĄCA Suchość skóry to powszechny problem dermatologiczny, który dotyka miliony ludzi na całym świecie. Pamiętaj, że czynniki takie jak warunki atmosferyczne czy złe nawyki pielęgnacyjne mogą intensyfikować skutki odwodnienia skóry.

Dermokosmetyki Dermedic Hydrain to produkty, które zawierają składniki mające na celu utrzymanie odpowiedniego poziomu nawodnienia skóry. Zostały opracowane w oparciu o badania naukowe i zawierają składniki aktywne, które znacząco wpływają na poprawę stanu skóry. Dzięki zawartości wody termalnej i kompleksu Aqualare® zawierającego m.in. aż 4 postacie kwasu hialuronowego Dermedic Hydrain to doskonałe wsparciedla dla utrzymania naturalnej bariery ochronnej mikrobiomu. Dogłębnie nawilżają, opóźniają proces starzenia, pomagają tkankom skórnym odzyskać sprężystość. Pamiętaj, że odpowiednia rutyna pielęgnacyjna oparta o najlepsze składy dermokosmetyków pozwoli cieszyć się nawilżoną i zdrową skórą na dłużej.

WIĘCEJ PRODUKTÓW I INFORMACJI NA STRONIE WWW.DERMEDIC.PL

REKLAMA 1/1 CORAL

12

KURS NA MADERĘ www.enterair.pl

MADERA, KTÓRĄ POKOCHALI WIELCY Urszula Zubczyńska

YPRA

AW

W

W

AW

YPRA

YPRA

LEGENDA O POLSKIM KRÓLU Wśród wielu legend związanych z Maderą chyba najciekawsza i najbardziej romantyczna dotyczy polskiego króla Władysława III Warneńczyka. Według jednego z przekazów król wcale nie poległ pod Warną, lecz uratował się, przybrał imię Henrique Alemão i osiadł właśnie na Maderze, w wiosce Madalena do Mar. Miał tu rozpocząć nowe życie, poślubić miejscową kobietę, Anne de Sá Colonna, a nawet doczekać się dzieci. Faktycznie, osoba o takim nazwisku tu mieszkała, ale czy to był nasz król? Kto wie... Z kolei inna część legendy opowiada o jego tragicznej śmierci: łódź, którą płynął u stóp Cabo Girão, miała zostać uderzona przez spadający fragment skały najwyższego klifu Madery. Choć historyczne źródła pozostają sceptyczne,

A W

AW

adera od wieków działa na wyobraźnię podróżników. Choć jej zielone zbocza i skaliste wybrzeża dziś wydają się wieczne, historia ich odkrycia jest stosunkowo młoda. W XV wieku żeglarze João Gonçalves Zarco i Tristão Vaz Teixeira, prowadzeni mapami i odwagą portugalskich królewskich wypraw, dotarli do niezamieszkanej, porośniętej gęstym lasem wyspy. Nazwali ją Madeira, czyli „Drewniana”, bo trudno było znaleźć miejsce, w którym drzewa nie splatały się nad ich głowami.

Najbardziej na wschód wysuniętym punktem wyspy jest półwysep św. Wawrzyńca (Ponta de São Lourenço). Krajobraz przestaje tu być zielony i przechodzi w pustynne, rdzawo-brązowe skały wyrwane z Atlantyku, jakby w ostatniej fazie stygnięcia Ziemi. Od stuleci półwysep był punktem orientacyjnym dla żeglarzy i jednym z pierwszych „powitań”, jakie wyspa kierowała w stronę przybyszy.

W

W

M

YPRA

Madera od wieków przyciąga tych, którzy szukają ukojenia i inspiracji. To tutaj, na skalistym krańcu Atlantyku, splatają się legendy o zaginionych królach, prawdziwe historie cesarzowych i polityków oraz wspomnienia artystów, którzy odnaleźli na wyspie swój azyl.

Wyruszmy więc w podróż tropem wielkich postaci, które tu żyły, tworzyły lub po prostu zachwyciły się wyspą tak samo, jak każdy, kto postawi na niej swój pierwszy krok.

BAJKOWY PÓŁWYSEP ŚW. WAWRZYŃCA Poniżej: szklana platforma na Cabo Girão i widok z niej na tarasowe pola i ocean.

Po prawej: pomnik Cristiano Ronaldo w Funchal.

Obok: pomnik Winstona Churchilla ze sztalugami, upamiętniający jego pobyt w Câmara de Lobos i widok na zatokę w centrum miasteczka.

legenda wciąż żyje silnie w lokalnej pamięci.

Narracja rozrosła się jeszcze bardziej, gdy pojawiły się teorie, jakoby Krzysztof Kolumb, który rzeczywiście mieszkał na pobliskim Porto Santo i często bywał na Maderze, miał być... synem Warneńczyka. To barwna, aczkolwiek nieudokumentowana, hipoteza, jednak dobrze wpisuje się w ducha tej wyspy, na której historia i mit chętnie się przeplatają. Cabo Girão, miejsce rzekomej śmierci Henrique Alemão, to jeden z najpiękniejszych balkonów Europy. Ściana skalna o wysokości prawie 600 metrów spada pionowo

ZNAJDŹ NAS NA FACEBOOKU/ ENTERAIR

14

KURS NA MADERĘ www.enterair.pl

do oceanu. Dziś na szczycie znajduje się szklana platforma, z której można spojrzeć w dół na tarasowe pola i białe łodzie wracające do portów.

CRISTIANO RONALDO I ATRAKCJE FUNCHAL Niedaleko stąd leży urokliwa Câmara de Lobos, miejsce rozsławione przez jednego z najważniejszych gości Madery, Winstona Churchilla. Przyjechał na wyspę w 1950 roku, by odpocząć po trudach wojny i natychmiast zakochał się w kolorowych łodziach i wąskich uliczkach małego miasteczka. Na jednym z tarasów rozstawił sztalugę i malował zatokę, która niemal się nie zmieniła od tamtej pory. Kilka kilometrów dalej leży Funchal, stolica Madery i miasto rodzinne Cristiano Ronaldo. To najsłynniejszy syn Madery. Urodził się i dorastał w skromnej dzielnicy Santo António. Choć kariera zabrała go daleko w świat, Cristiano nigdy nie zerwał więzi z Maderą, regularnie wspiera wyspę donacjami i stał się jej największą, nieformalną marką promocyjną. Jego imię nosi tutejsze lotnisko, a nadbrzeżna promenada mieści hotel

POPIERSIE JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO przy Rua António José de Almeida naprzeciwko Parlamentu Regionalnego. W tle: Jardim Botânico z charakterystycznymi geometrycznymi rabatami.

Poniżej: panorama Funchal i kolejki linowe na trasie do Monte, klimatyczna uliczka Starego Miasta oraz jedno z malowideł na drzwiach w Zona Velha.

OBSERWUJ NAS NA INSTAGRAMIE/ FLYENTERAIR

Pestana CR7 Funchal i Museum Cristiano Ronaldo, przed którym stoi pomnik piłkarza.

W Funchal koniecznie trzeba zajrzeć do najstarszej części miasta – Zona Velha, by spacerując główną ulicą Rua de Santa Maria podziwiać kolorowe drzwi ozdobione przez lokalnych artystów, które tworzą galerię na wolnym powietrzu. Stąd już tylko kilka kroków dzieli nas od tętniącego życiem targu miejskiego Mercado dos Lavradores. Potem wystarczy wjechać kolejką linową unoszącą się nad dachami Funchal na wzgórze Monte, by zupełnie zmieniła się perspektywa.

Na szczycie znajduje się monumentalny kościół Igreja de Nossa Senhora do Monte, gdzie został pochowany Karol I Habsburg, który spędził na Maderze ostatnie miesiące życia. Tu również można podziwiać dwa przepiękne ogrody: Jardim Botânico, z kolekcją egzotycznych roślin i geometrycznymi rabatami oraz Monte Palace Tropical Garden, pełen stawów, mostków, orientalnych rzeźb i również egzotycznych roślin. Ze szczytu warto zjechać asfaltową drogą słynnymi wiklinowymi saniami, które od ponad stu lat są prawdziwą atrakcją stolicy.

INNI SŁAWNI GOŚCIE MADERY Funchal to miejsce, które przyciągało koronowane głowy, artystów i polityków. Przez około rok, w latach 1860–1861 mieszkała tu cesarzowa Elżbieta Bawarska, zwana Sisi, która szukała na Maderze ukojenia od dworskiej etykiety i problemów zdrowotnych. Zamieszkała w Quinta Vigia, gdzie obecnie znajduje się rezydencja przewodniczącego rządu regionalnego, a całkiem niedaleko pomnik cesarzowej. Także w celach leczniczych, 1931 roku, przybył do Funchal marszałek Józef Piłsudski. Przebywał tu kilka miesięcy, odzyskując siły. Zamieszkał w willi Quinta Bettencourt, położonej na obrzeżach Funchal. Ślady jego obecności to pamiątkowe tablice, rondo jego imienia, a także popiersie autorstwa Ricardo Velosy w centrum Funchal.

W 1991 roku na wyspie pojawił się kolejny wielki gość z Polski – Jan Paweł II. Jego pielgrzymka

REKLAMA 1/1 WAKACJE

KURS NA MADERĘ www.enterair.pl

pozostawiła trwały ślad: w Funchal znajduje się pomnik papieża, a mieszkańcy wspominają tłumy, które witały go na ulicach. Była to pierwsza tak duża religijna uroczystość na wyspie w XX wieku, a wielu Maderczyków traktuje ten dzień jako duchowy punkt zwrotny. Miejscem, gdzie chętnie zatrzymywali się znani, jest położony na klifie z widokiem na Ocean Atlantycki i zatokę Funchal luksusowy Hotel Reid’s Palace. Jego gośćmi byli m.in. George Bernard Shaw, Charlie Chaplin, Gregory Peck czy Roger Moore.

NAPRAWDĘ WARTO ZOBACZYĆ Jest wiele niezwykłych miejsc, do których znani wielcy raczej nie dotarli. Na przykład Curral das Freiras, czyli „Dolina Zakonnic”, dokąd według tradycji siostry zakonne uciekły przed piratami. Górski amfiteatr otaczający dolinę robi ogromne wrażenie. Jeszcze dalej na północ odnaleźć można inną Maderę: wilgotną, zieloną i owianą mgłą.

Las Fanal, z poskręcanymi drzewami laurowymi, wygląda jak scena z mitologii. Gdy wyspa całkowicie otwiera się na ocean, dociera się do północno-zachodniego krańca, gdzie leży Porto Moniz. Naturalne baseny lawowe, w których fale rozbijają się o czarne skały, tworzą jedno z najbardziej spektakularnych kąpielisk Europy. Z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, ci najbardziej znani goście nie wspinali się na monumentalne szczyty Madery. Ten najwyższy to Pico Ruivo (1862 m n.p.m.).

Nieco niższy, ale bardziej dostępny, Pico do Arieiro (1818 m n.p.m.) to miejsce, skąd bierze początek najsłynniejszy maderski szlak wysokogórski.

PICO DE ARIEIRO prowadzi stąd trasa PR1 Arieiro-Ruivo, spektakularny szlak wysokogórski.

Po lewej: Dolina Zakonnic, głęboka, niemal całkowicie odizolowana dolina, otoczona stromymi scianami gór sięgających ponad 1000 metrów.

Obok: jedna z najczęściej odwiedzanych lewad – Levada 25 Fontes.

Poniżej po lewej: las Fanal spowity tajemniczą mgłą. W kółku: naturalne baseny termalne, utworzone przez zastygłą lawę w Porto Moniz.

Żadna opowieść o Maderze nie byłaby pełna bez lewad – sieci kanałów irygacyjnych, biegnących przez całą wyspę. Ich budowa rozpoczęła się w XV wieku i trwała przez stulecia.

Wiele z nich prowadzi przez gęste lasy, tunele i klify, odsłaniając niedostępne miejsca. Czy zapuszczali się tu wielcy przybysze? Mało prawdopodobne. Możliwe, że przechadzali się czasami po ścieżkach spacerowych wokół Monte, ale i o tym w archiwach niewiele znajdziemy.

TRWAŁE ŚLADY Madera to miejsce, gdzie historia splata się z naturą, a wybitni mieszkańcy i goście wyspy stawali się inspiracją dla świata. Od koronowanych głów, przez polityków, po artystów – każdy z nich wniósł w życie Madery coś niepowtarzalnego, pozostawiając po sobie ślad, który można odnaleźć w krajobrazach, uliczkach i kulturze wyspy. Warto odwiedzić Maderę nie tylko dla widoków, ale także po to, by poczuć ducha tych, którzy ją tworzyli, i kochali. 

REKLAMA 1/1 MAZOWIECKIE

Mazowiecki SzlakTradycji: Świąteczne wypieki i ozdoby – tradycja, która inspiruje!

Odwiedź mazowieckiszlaktradycji.pl Credit: 123rf/ Picsel (10), Be&W (2), Agnieszka Zubczyńska (4)

16

REKLAMA 1/1 NOWA ITAKA

REKLAMA 1/1 NOWA ITAKA

20

IASTO

TOMIAS AS

MIASTO

M

 TO

DOOKOŁA ŚWIATA www.enterair.pl

AGADIR – FENIKS ZNAD ATLANTYKU Anna Jaszczołd

Słońce wschodzi nad oceanem, muskając promieniami szeroką plażę, a morska bryza niesie zapach świeżych ryb z pobliskiego portu. W Agadirze zaczyna się gwarny dzień. Trudno dziś uwierzyć, że to tętniące życiem, nowoczesne miasto było kiedyś morzem ruin. Bo Agadir, mimo swojej współczesnej fasady, to historia o odrodzeniu, o mieście, które dosłownie powstało z popiołów.

ASTOMI MI

P

ierwsze wzmianki o Agadirze sięgają XV wieku, gdy Portugalczycy założyli tu swoją faktorię handlową, korzystając z dogodnego położenia u ujścia doliny Souss. Przez kolejne stulecia miasto rosło w siłę jako port, łączący Afrykę z Europą. To właśnie tu, w 1911 roku, doszło do tzw. „II kryzysu marokańskiego” – napięcia między Francją a Niemcami, które ostatecznie przyczyniło się do ustanowienia francuskiego protektoratu nad Marokiem. Dla Agadiru oznaczało to nową epokę – rozwój nowoczesnego portu, a później... tragedię.

29 lutego 1960 roku, tuż przed północą, ziemia zatrzęsła się z siłą, która w piętnaście sekund zmiotła miasto z powierzchni ziemi. Trzęsienie miało magnitudę około 5,7 w skali Richtera, a jego skutki były katastrofalne – zginęło ponad 12 tysięcy ludzi. A jednak Agadir odrodził się jak feniks z popiołów. Odbudowano go zaledwie kilometr dalej, z szerokimi ulicami, nowoczesnymi budynkami i infrastrukturą odporną na trzęsienia ziemi.

MAROKAŃSKIE MIAMI I ODDECH TRADYCJII Spacer po mieście warto zacząć od jego serca – szerokiej, piaszczystej plaży. To kilkukilometrowy pas złotego piasku, jeden z najczystszych i najpiękniejszych

AGADIR NOCĄ tętni życiem i gwarem, który cichnie dopiero dobrze po północy. Powyżej: Meczet Mohammeda V, nazwany tak na cześć monarchy, który przewodził krajowi w trudnym okresie po odzyskaniu niepodległości.

Poniżej: klimatyczna uliczka medyny, obok: Kasbach Oufella – XVI-wieczna twierdza, zniszczona w czasie trzęsienia ziemi i Souk El Had, barwne targowisko z ponad 6 tysiącami stoisk.

OBSERWUJ NAS NA INSTAGRAMIE/ FLYENTERAIR

nad Atlantykiem. O poranku biegacze znaczą jej powierzchnię równymi śladami stóp, a surferzy łapią pierwsze fale. Wieczorem natomiast plaża tętni życiem, słychać gwar i muzykę z pobliskich kawiarni.

Równolegle do plaży biegnie szeroka promenada ozdobiona palmami i świetlnymi instalacjami z rzędem restauracji, butików, kafejek i hoteli. To właśnie to miejsce sprawia, że często porównuje się Agadir do Miami. Na jednym końcu promenady znajduje się elegancka marina – niewielki, ale stylowy port jachtowy. Cumują tu łodzie i luksusowe katamarany, a wzdłuż nabrzeża kuszą restauracje z owocami morza. Warto usiąść przy stoliku z widokiem na zatokę i spróbować grillowanej dorady lub tagine z krewetkami.

Zaledwie kilka ulic dalej, w sercu nowego miasta, stoi meczet Mohammeda V, o współczesnym wyglądzie, z minaretem wyrastającym ponad dachy. Choć wstęp do środka jest ograniczony dla niemuzułmanów, już sama fasada, zdobiona misternymi ornamentami, robi ogromne wrażenie.

Jeśli w południe wzniesiesz wzrok ku północy, zauważysz na wzgórzu napis z białych kamieni: „Allah, Al-Watan, Al-Malik” – „Bóg, Ojczyzna, Król”. To wzgórze Kasbah Oufella, pozostałość po XVI-wie-

22

DOOKOŁA ŚWIATA www.enterair.pl

cznej fortecy, zniszczonej w trzęsieniu ziemi. Dziś pozostały tu tylko fragmenty murów, ale panorama z tego wzgórza zapiera dech w piersiach.

W samym mieście dobrze jest zajrzeć na Souk El Had, by poczuć zupełnie odmienny klimat. Tu kończy się błysk marokańskiego Miami, a zaczyna się prawdziwe Maroko. Sprzedawcy nawołują po arabsku, berbersku i francusku, a każda alejka pachnie przyprawami: kuminem, szafranem, cynamonem.

Można wytargować butelkę oleju arganowego, kilka świeżych daktyli albo gliniany imbryczek na herbatę. Po wyjściu z Souk El Had warto skierować się kilka kilometrów na południowy wschód, do miejsca, które przenosi w czasie – do Mediny Coco Polizzi. To niezwykła rekonstrukcja tradycyjnej marokańskiej medyny, stworzona w latach 90. przez włoskiego architekta Coco Polizziego. Zbudowana jest w całości z naturalnych materiałów i zaprojektowana tak, by oddać ducha starego Agadiru sprzed 1960 roku.

CROCOPARC położony na powierzchni ponad 4 hektarów to park krokodyli, których jest tu 300, i ogród botaniczny w jednym,.

Obok: Paradise Valley, oddalona zaledwie 35 kilometrów od Agadiru jest prawdziwym przyrodniczym rajem.

Poniżej: charakterystyczne niebieskie łodzie w Taghazout.

Powyżej: niedaleko miasteczka Essaouira – turystyczna atrakcja tych okolic Maroka: kozy stojące na gałęziach drzew arganowych.

ZNAJDŹ NAS NA FACEBOOKU/ ENTERAIR

w zupełnie innym świecie. Około 20 kilometrów na północ od Agadiru leży Taghazout, dawna wioska rybacka, dziś jedno z najmodniejszych miejsc dla surferów w Afryce. Jeszcze dwie dekady temu była spokojną osadą z kilkoma domami i drewnianymi łodziami na plaży. Dziś przyciąga hipsterów, joginów i backpackerów z całego świata. W kawiarniach słychać język angielski, francuski i portugalski, a atmosfera przypomina kalifornijskie wybrzeże sprzed lat. Taghazout zachował jednak swój autentyczny urok – rybacy wciąż wypływają tu na połów o świcie. Zaledwie godzinę drogi na północny wschód znajduje się Paradise Valley, dolina, której nazwa nie jest przesadzona. Droga wiedzie przez góry Atlasu Wysokiego, a na końcu czekają naturalne baseny skalne, wodospady i gaje palmowe.

KOZY NA DRZEWACH Dalej, około 170 kilometrów na północ, leży Essaouira. Wąskie uliczki medyny, błękitne okiennice, forteca nad oceanem – wszystko tu pachnie solą, rybami i historią. Po drodze, między Agadirem a Essaouirą, warto wypatrywać nietypowego widoku: kóz stojących wysoko na gałęziach drzew arganowych. To nie żart ani turystyczny trik – kozy naprawdę wspinają się na te drzewa, by zjadać miąższ owoców arganu. To właśnie z pestek tych owoców tłoczy się słynny olej arganowy, jeden z największych skarbów Maroka.

Podróż do Agadiru to podróż przez czas i kontrasty. Od plaż i nowoczesnych hoteli po kasby. To miasto, które przeszło przez tragedię i znalazło w niej siłę do stworzenia czegoś nowego. Agadir dziś to nie tylko kurort – to symbol marokańskiej odporności, otwartości i pogodnego ducha.

REKLAMA 1/1 FARMONA

Credit: 123rf/Picsel (7), Urszula Zubczyńska (2)

WYPRAWA PO RAJSKIE WIDOKI Na obrzeżach Agadiru, wśród palm i ogrodów, znajduje się Crocoparc, niecodzienna atrakcja, w której można zobaczyć setki krokodyli nilowych i egzotyczne rośliny – idealne miejsce dla rodzin. Kto ma ochotę opuścić miasto, nie musi jechać daleko, by znaleźć się

PROMOCJA

SUNBRELLA

Wrażliwa na słońce

czyli jak dbać o skórę latem?

Promieniowanie słoneczne towarzyszy nam przez cały rok i pełni bardzo ważną funkcję w naszym życiu.

Poza istotną rolą, jaką odgrywa m.in. w syntezie witaminy D, poprawie nastroju oraz normalizacji rytmu snu i czuwania, trzeba również uświadomić sobie, jakie niesie zagrożenia. Należą do nich przede wszystkim przyspieszenie procesów starzenia, zwiększenie ryzyka nowotworów oraz zaostrzenie niektórych chorób.

Niekorzystny wpływ promieniowania słonecznego na skórę można jednak skutecznie minimalizować przez zastosowanie prostych zasad ochrony przeciwsłonecznej.

REKLAMA 1/1 Z CZEGO SKŁADA SIĘ BIOGENERD PROMIENIOWANIE SŁONECZNE?

Promieniowanie słoneczne to zbiór fal elektromagnetycznych o różnej długości. Można wśród nich wyróżnić promieniowanie ultrafioletowe (UV), widzialne (VL) oraz podczerwone (IR).

95%

*

IDEALNY POD MAKIJAŻ

Chcąc odpowiedzialnie korzystać ze słońca, pamiętajmy o pięciu prostych zasadach:

1 2 3 4 5

Najbardziej znany wpływ na skórę ma promieniowanie UV. Co ciekawe, jest to zaledwie 5% całkowitego promieniowania docierającego do powierzchni Ziemi. Promieniowanie UV można dalej podzielić na UVC (o najwyższej energii, ale całkowicie pochłaniane w atmosferze), UVB (w Polsce jesteśmy na nie narażeni tylko w miesiącach letnich) oraz UVA (występujące przez cały rok). Oba wymienione zakresy UV przyspieszają związane z wiekiem procesy degeneracyjne skóry, a także zwiększają ryzyko mutacji, które mogą doprowadzić np. do czerniaka.

Ultralekki krem ochronny SPF 50+ skóra sucha i normalna, 40 ml * Wyniki na podstawie testowania w Klubie Recenzentki Wizaz.pl na grupie 107 kobiet w miesiącach kwiecień - maj 2024 roku.

Unikaj przebywania na zewnątrz w okresie największego natężenia promieniowania słonecznego, tj. między 10 a 16.

Stosuj odzież zwiększającą ochronę przed działaniem promieniowania słonecznego, np. bluzkę z długim rękawem oraz nakrycie głowy – może to być choćby modny kapelusz.

WODA TERMALNA BOGATA W MINERAŁY

94%

*

BARDZIEJ ODŻYWIONA SKÓRA

NATYCHMIASTOWY REKLAMA 1/1 WZROST NAWILŻENIA BIOGENERD

Noś okulary przeciwsłoneczne z oznaczeniem UV400 – zadbasz w ten sposób również o swoje oczy.

Stosuj krem z filtrem SPF 50+ w odpowiedniej ilości – jedną z najłatwiejszych do zapamiętania technik jest tzw. metoda łyżeczki.

Aplikujemy po 1 łyżeczce preparatu na twarz, szyję oraz ręce, a po 2 łyżeczki na każdą nogę oraz przód i tył tułowia.

Należy również sięgać po produkty, które chronią nie tylko przed promieniowaniem UV, ale też VL oraz IR. Kryteria te spełniają preparaty Dermedic Sunbrella, które ponadto nie zawierają substancji drażniących ani alergenów, mają formułę dostosowaną do różnych typów skóry i nie barwią ubrań.

Dr n. med. Leszek Blicharz Specjalista dermatologii i wenerologii

4 -POSTACIOWY KWAS HIALURONOWY

EAU THERMALE

* Badania własne Instytutu Badawczo-Rozwojowego Biogened. Badanie wykonane przy użyciu Corneometer® CM 825 MPA Courage + Khazaka electronic GmbH

PEŁNE SPEKTRUM OCHRONY PRZED PROMIENIOWANIEM SŁONECZNYM

KANTATA O KAWIE

A KUCH

Marzena Skotnicówna

Stworzył ją Jan Sebastian Bach, który nie mógł się obejść bez tego aromatycznego napoju. Jego utwór z przymrużeniem oka opowiada o młodej dziewczynie, która również nie wyobrażała sobie życia bez kawy. Dlaczego kochamy małą czarną? Bo pobudza i daje energię, ma wyjątkowy aromat i smak. Jest codziennym rytuałem, który pozwala na chwilę wytchnienia lub stanowi pretekst do odpoczynku, rozmowy czy spotkania z bliskimi. Daje też ogromne pole do eksperymentowania – od wyboru ziaren, przez metody zaparzania, po dodatki i sposoby podania.

KAWIARKA, czyli moka express, została wynaleziona w 1933 roku przez włoskiego inżyniera Alfonso Bialettiego.

Jego celem było stworzenie urządzenia, które pozwoliłoby na przygotowanie kawy w domu w stylu włoskiego espresso.

Inspiracją dla niego była... parowa pralka.

Na górze: kawa po turecku.

ZNAJDŹ NAS NA FACEBOOKU/ ENTERAIR

K

iedy i gdzie dokładnie rozpoczął się fenomen kawy? I jak podbiła świat? Zdaniem historyków, ziarna kawy (a właściwie pestki) zostały po raz pierwszy zjedzone, a nie wypite. Było to w Etiopii, w Afryce Wschodniej, ok. IX wieku n.e. Jak mówi legenda, historia kawy miała zacząć się od... kozy. Odkrył ją pasterz Kaldi, gdy zauważył, że jego kozy, które jadły czerwone jagody z krzewów, nie spały potem całą noc. Zaciekawiony sam ich spróbował i wtedy poczuł wyjątkowy przypływ energii. Swoim odkryciem podzielił się z mnichami z pobliskiego klasztoru, którzy zaczęli wykorzystywać jagody kawowca do utrzymania skupienia (wiadomo, kofeina!) podczas długich rytuałów religijnych. Antropolodzy twierdzą, że plemiona Afryki Wschodniej mieliły owoce kawowca, mieszając je z tłuszczem zwierzęcym i tworząc pastę. Uformowana w małe kulki mieszanka miała dawać wojownikom tak potrzebną energię do walki. Później, ok. roku 1000 n.e., Etiopczycy stworzyli rodzaj wina z owoców kawowca, fermentując suszone pestki w wodzie. Kolejny krok w historii kawy prowadził na Wschód, przez Morze Czerwone, do Jemenu, który stał się częścią Imperium Osmańskiego, a następnie do Konstantynopola (dzisiejszego Stambułu), gdzie kawę palono i podawano w taki sam sposób, jak robimy to dzisiaj.

Surowe, suche nasiona prażono, drobno mielono i gotowano kilkakrotnie w wodzie.

Z czasem, podobnie jak inne egzotyczne towary ze Wschodu, kawa dotarła do chrześcijańskiej Europy na weneckich galerach handlowych. I już na początku XVII wieku można było ją kupić w Wenecji.

PO TURECKU Kawa po turecku – jak mawiał francuski dyplomata Talleyrand-Périgord – jest „gorąca jak piekło, czarna jak diabeł, czysta jak anioł i słodka jak miłość”. Można jeszcze dodać: bardzo gęsta, aromatyczna i ma intensywny smak, a jej przygotowanie to prawdziwy ceremoniał. Do parzenia kawy używa się miedzianego tygielka (cezve) o wąskiej szyjce i z długą rączką, do którego wsypuje się drobno zmieloną kawę, zalewa zimną wodą i podgrzewa na małym ogniu, nie dopuszczając do wrzenia. Po pojawieniu się pianki na powierzchni, tygielek zdejmuje się z ognia, a proces powtarza się jeszcze dwa razy. Kawę podaje się w małych filiżankach (demitasse) z dużą pianką na wierzchu (co jest oznaką szacunku dla gościa), często z dodatkiem przypraw, takich jak kardamon, oraz z wodą, która ma oczyścić podniebienie. Zwykle towarzyszą jej słodkie przekąski, np. lokum. Po wypiciu kawy wróży się z fusów – filiżankę przykrywa się spodeczkiem, odwraca do góry dnem i trzykrotnie obraca zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Siła tureckiego ceremoniału parzenia i picia kawy jest tak duża, że w 2013 roku wpisano go na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Z TYGIELKA, EKSPRESU I GARNKA Kawę na sposób turecki parzy się też na Bliskim Wschodzie, w Afryce Północnej, na Kaukazie, Bałkanach, wyspie Bali oraz w Europie Wschodniej.

W Etiopii, kolebce kawy, przygotowanie jej to wyraz wspólnoty i duchowości, a rytuał parzenia trwa często kilka godzin i obejmuje prażenie ziaren (pestek) na oczach gości. Zwykle podaje się ją z solą lub masłem, a sama ceremonia obejmuje do trzech rund picia. Tradycja picia włoskiego espresso sięga początków XX wieku. To właśnie w Turynie powstał pierwszy ekspres do małej, mocnej kawy, aby skrócić czas jej parzenia. Udoskonalany przez dekady, stał się nieodłączną częścią życia Włochów i atrakcją turystyczną. Kawa, a szczególnie espresso w małej, podgrzanej filiżance, to napój dla tych, którzy cenią jakość i tradycję, bo jak mówią Włosi: „Życie jest zbyt krótkie na złą kawę”. Częsty błąd popełniany w wymowie „ekspresso” prowadzi do niewłaściwego wniosku, że nazwa pochodzi od szyb-

POPULARNE KAWY Irish coffee (z dodatkiem irlandzkiej whiskey), caffè latte (łagodna kawa z mlekiem), cappuccino (espresso i spienione mleko), espresso (przygotowywane z drobno zmielonych ziaren kawy w specjalnym ekspresie).

Na górze: New York Café w Budapeszcie.

Wytworne wnętrza, ozdobione marmurami, kolumnami i freskami w stylu włoskiego renesansu i baroku, jednym przypominają wystrój Titanica, innym Kaplicę Sykstyńską.

Z boku: czerwone owoce kawowca, które kryją pestki (ziarna) kawy.

kości jej przygotowania. W rzeczywistości nawiązuje do wyrazistości smaku kawy.

W Meksyku parzy się cafe de olla (kawę z garnka) w specjalnym glinianym naczyniu o grubym dnie, a jej tradycja związana jest ściśle z historią Meksyku. Soldaderas, kobiety pomagające bojownikom w czasie rewolucji meksykańskiej, przygotowywały słodki kawowy napój z goździkami, cynamonem i czekoladą, by dodać mężczyznom energii do walki.

Jeśli chodzi o picie kawy, niektórzy miłośnicy małej czarnej mają specyficzne preferencje dotyczące grubości zmielenia, smaku i metody parzenia. I tak, Ludwig van Beethoven odmierzał swoją dzienną filiżankę co do jednego ziarna. Podobno słynny kompozytor uważał, że 60 ziaren – ani więcej, ani mniej – daje idealne proporcje. Liczył je więc czasem dwa razy, nim zaparzył swoją kawę.

W CAFÉ I TYLKO W FILIŻANCE Z BIAŁEJ PORCELANY Kawę najlepiej pić w kawiarni w towarzystwie przyjaciół i znajomych. Wiedziano o tym od dawna. W pierwszych kawiarniach (kafehauzach, zwanych kaveh kaneh), które pojawiły się w XV wieku w Konstantynopolu, spotykali się mężczyźni z różnych klas społecznych, by pić kawę, a przy okazji rozmawiać, wymieniać się informacjami, czytać poezję i słuchać muzyki. Dwieście lat później kawiarnie pojawiły się w Europie, jedną z pierwszych była Bottega del Caffè w Wenecji przy placu św.

Marka. Kolejne powstały w Londynie, Paryżu i Wiedniu. Od razu zyskały dużą popularność i stały się miejscem spotkań artystów i intelektualistów. Nie podobało się to monarchom, którzy traktowali kawiarnie jak źródło spisków politycznych, a król Karol II Stuart próbował nawet je zamknąć, ale bez powodzenia.

Podczas podróży warto wstąpić do słynnych kawiarni, które przez wieki przyciągały artystów i literatów, i koniecznie wypić kawę w białej, porcelanowej filiżance, bo tylko tak podana mała czarna będzie miała szansę ujawnić swój prawdziwy smak i aromat. Te najsłynniejsze to Caffè Florian w Wenecji z 1720 roku, uznawana obecnie za najstarszą na świecie, New York Café w Budapeszcie, Café Central w Wiedniu, Café Imperial w Pradze, Café de la Paix w Paryżu czy Pierre Loti Café w Stambule. 

Credit: 123rf/Picsel (4), Alicja Daszkiewicz (1)

A KUCH

A KUCH

A NI

NI

NI

KUCH

DOOKOŁA ŚWIATA www.enterair.pl

NI

26

WA R

O B AC Z

OZ

Y

Z TO

O B AC Z

MAGICZNE MIEJSCE www.enterair.pl

Y

28

WA R T

WŚRÓD ZIELONYCH WZGÓRZ SRI LANKI Alicja Daszkiewicz

Ten niewielki wyspiarski kraj zyskał sławę dzięki kultowej filiżance herbaty „Cup o’ Ceylon Tea”.

W jego samym sercu kryją się trzy wyjątkowe miasta – Kandy, Hatton i Ella, które łączy jedno: aromat świeżo parzonej herbaty i słynna trasa kolejowa. Malownicza podróż przez spowite mgłą góry, zielone wąwozy i herbaciane zbocza dostarcza niezapomnianych wrażeń.

N

ajpierw na Sri Lance pojawiła się kawa. Było to na początku XIX wieku, zaraz po tym jak od Holendrów Brytyjczycy przejęli kontrolę nad Cejlonem (obecnie Sri Lanka). Niestety, jej uprawa padła ofiarą rdzy kawowej, która zniszczyła wszystkie plantacje na wyspie. Anglicy postawili więc na herbatę, której krzewy sprowadzono z Chin. Pierwszą jej plantację założył w roku 1867 Szkot James Taylor na 19-akrowej ziemi w posiadłości Loolecondera w Kandy. Obfite opady deszczu, słońce, mgliste poranki i bogata w minerały gleba stworzyły idealne warunki do uprawy, przyczyniając się do unikalnego smaku cejlońskiego napoju.

Chociaż w latach 90. XX wieku wprowadzono technikę, która automatyzuje przetwarzanie herbacianych

HANUMAN – hinduski bohater Ramajany w świątyni Seetha Amman w Nuwara Ellia. Na górze: podróż pociągiem przez herbaciane wzgórza to jak sen: mgła, wodospady i morze zieleni.

liści, 90 proc. herbaty nadal produkuje się tradycyjnymi metodami. Położone wysoko na zboczach gór pola znanej na całym świecie cejlońskiej herbaty można podziwiać z okien tradycyjnego pociągu. Lepiej jednak wybrać się na wędrówkę czy choćby spacer wśród plantacji, aby zobaczyć, jak wśród bujnej zieleni kolorowo ubrane kobiety, z koszami na plecach od rana zrywają liście z krzaków. Pączek i dwa listki. Koniecznie górne. To właśnie z nich robi się herbatę, czarną, zieloną, białą, czerwoną. Jedna z nich nosi nazwę Adam’s Peak, wyjątkowej góry (2243 m n.p.m.), zwanej po syngalesku Sri Pada, która znajduje się w herbacianej krainie.

ADAM’S PEAK Przypomina piramidę. Na szczycie Sri Pady znajduje się zagłębienie uznawane za święty znak z przeszłości, do którego przyznają się zarówno buddyści i hindusi, jak muzułmanie i chrześcijanie. Buddyści twierdzą, że to odcisk stopy Buddy. Wyznawcy hinduizmu widzą tu ślad boga Śiwy. Chrześcijanie kojarzą

go z niewiernym św. Tomaszem Apostołem. Natomiast muzułmanie wierzą, że właśnie w tym miejscu wygnany z raju Adam odbywał pokutę, stojąc na jednej nodze. Będąc w krainie herbaty, warto wybrać się na świętą górę Sri Pada (Adam’s Peak).

Aby dostać się na szczyt, należy pokonać mniej więcej 5000 schodów. Koniecznie trzeba to zrobić jeszcze przed świtem (trasa jest oświetlona podczas pielgrzymek od grudnia do maja). Wtedy bowiem mamy okazję zobaczyć niezwykły spektakl natury – wschodzące słońce, pastelowe kolory nieba, a w dole snujące się mgły, z których wyrastają okoliczne szczyty. Najbardziej fascynuje wyłaniający się z dolin cień wielkiej góry, który powiększając się, sprawia wrażenie unoszącej się iluzji, która od wieków zadziwia pielgrzymów. Gdy poranne powietrze wypełni dźwięk bębnów i fujarek, do świątyni na szczycie rusza procesja pielgrzymów.

Najwięcej jest ich podczas pełni księżyca, kiedy wypada buddyjskie święto Poya.

KOBIETY NA PLANTACJI zbierają dziennie do 18 kilogramów herbaty. Biorąc pod uwagę, jak lekkie są liście, to naprawdę dużo!

Poniżej: piramida Adam’s Peak (Sri Pada) - cel pielgrzymek dla wyznawców kilku religii. Obok: Nuwara Elija, nazywana Małą Anglią, gdzie brytyjscy koloniści oddawali się swoim rozrywkom, takim jak polowanie na jelenie, polo, golf i krykiet.

OBSERWUJ NAS NA INSTAGRAMIE/ FLYENTERAIR

PEKOE TRAIL O jakości, smaku i aromacie herbaty cejlońskiej decyduje mikroklimat wyspy, a zwłaszcza wysokość, na jakiej rosną herbaciane krzewy. Te uprawiane na nizinach, w Galle mają grube, szorstkie liście, dymny aromat oraz wyrazisty, mocny i słodowy smak. Herbata ze wzgórz wokół Kandy charakteryzuje się łagodnym i pełnym smakiem. Natomiast ta uprawiana wysoko (ok. 2000 m n.p.m.), w Nuwara Eliya, nazywana „szampanem wśród herbat”, jest najbardziej cenna, aromatyczna, kwiatowa, rześka i świeża. Tradycję jej zbierania przybliża Pekoe Trail – długodystansowy szlak turystyczny, który biegnie przez plantacje, odległe wioski i lasy, ukazując historię herbaty na Sri Lance. Jego nazwa nawiązuje do wysokiej jakości czarnej herbaty pekoe, produkowanej z młodych liści – specjalności okolic Nuwara Eliya, Dimbuli i Uva. Rozciągający się na długości mniej więcej 300 kilometrów szlak, łączy istniejącą sieć ścieżek, która powstały za czasów kolonialnych. Trasa została podzielona na 22 etapy (można ją pokonywać w odcinkach). Zaczyna się w Kandy, w pobliżu miejsca, gdzie James Taylor zasadził herbatę, a kończy w górskim miasteczku Nuwara Eliya (1868 m n.p.m., nazywanym miastem światła), którego chłodny klimat i mgliste zbocza przypominały brytyjskim kolonizatorom Anglię. I choć herbata jest wspólnym mianownikiem tej trasy, każdy etap ma swoje wyjątkowe miejsca – tu klub krykieta z epoki kolonialnej, sezonowy wodospad, posągi jaskrawo kolorowych

MAGICZNE MIEJSCE MAGICZNE www.enterair.plMIEJSCE www.enterair.pl

bóstw, anglikańskie kościoły z witrażami, kępy dzikich kwitnące pośród jałowego kępy odcinka. bóstw,kwiatów anglikańskie kościoły z witrażami, dziCathy Cruse, 62-letnia turystka, która kich kwiatów kwitnące australijska pośród jałowego odcinka. ustanowiła rekord, pokonując cały szlak w siedem Cathy Cruse, 62-letnia australijska turystka, która dni, stwierdziła: „Mijasz plantacje potem ustanowiła rekord, pokonując cały herbaty, szlak w siedem wchodzisz w gęstą„Mijasz dżunglę,plantacje a potem herbaty, w lasy sosnowe, dni, stwierdziła: potem awchodzisz w pewnym momencie masz wrażenie, idziesz w gęstą dżunglę, a potem w lasyże sosnowe, przez Australię, pośród wysokich eukaliptusów”. a w pewnym momencie masz wrażenie, że idziesz przez Australię, pośród wysokich eukaliptusów”.

KANDY – ŚWIĘTE MIASTO Z Kandy, gdzie MIASTO rozpoczyna się Pekoe Trail, KANDY – ŚWIĘTE wyrusza góry i plantacje herbaty, Z Kandy,pociąg gdzieprzez rozpoczyna się Pekoe Trail, –Ella jestgóry jednąi zplantacje najsłynniejszych a trasa Kandy wyrusza pociąg przez herbaty, najbardziej świecie. Tutaj Ella jest jedną znanajsłynniejszych ai trasa Kandy–malowniczych znajduje się również jedno z najświętszych i najbardziej malowniczych na świecie.miejsc Tutaj położona wśród zielonych wzgórz buddyzmu znajduje się –również jedno z najświętszych miejsc Świątynia Zęba (wpisana listę światowebiała – położona wśród na zielonych wzgórz buddyzmu go dziedzictwa Warto przyjść do niej Świątynia UNESCO).

Zęba (wpisana na listę światowebiała po zachodzie słońca i doświadczyć wyjątkowej go dziedzictwa UNESCO).

Warto przyjść do niej atmosfery.

Podczas sali z wyjątkowej największą po zachodzie słońcaotwarcia i doświadczyć zębem Buddy mężczyźbuddyjską atmosfery. relikwią Podczas–otwarcia sali z –największą ni w białych spodniach, opasani szerokim czer– zębem Buddy – mężczyźbuddyjską relikwią wonym pasem, wybijają opasani na bębnach rytmiczne ni w białych spodniach, szerokim czerdźwięki.

W powietrzu unosi dym i woń kadziwonym pasem, wybijają na się bębnach rytmiczne – kadzikwiadeł oraz W zapach przyniesionych darów dźwięki. powietrzu unosi się dym i woń tów oraz i jedzenia. pamiętać,darów że do –wszystkwiadeł zapachTrzeba przyniesionych tów i jedzenia. Trzeba pamiętać, że do wszyst-

MAGICZNE MIEJSCE 31 MAGICZNE MIEJSCE 31 www.enterair.pl www.enterair.pl

ŚWIĄTYNIA ZĘBA w Kandy, na górze: ŚWIĄTYNIA ZĘBA Królewskie w Kandy, naOgrody górze: Botaniczne w Peradeniyi.

Na Królewskie Ogrody Botadole: niczneBuduruwagala w Peradeniyi. Na –dole: kompleks wykutych Buduruwagala w skale posągów Buddy – kompleks wykutych zwXskale w. n.e.posągów niedaleko Elli.

Buddy Najwyższy posąg mierzy z X w. n.e. niedaleko Elli.

16 m i jest jednocześnie Najwyższy posąg mierzy najwyższym stojącym 16 m i jest jednocześnie posągiem Buddy na całej najwyższym stojącym wyspie . NaBuddy stronienaobok: posągiem całej sierociniec słoniobok: Pinnawyspie . Nadla stronie wela i Ninedla Arch Bridge. sierociniec słoni Pinnawela i Nine Arch Bridge.

ZNAJDŹ NAS NA FACEBOOKU/ ZNAJDŹ NAS ENTERAIR NA FACEBOOKU/ ENTERAIR

kich świątyń buddyjskich na Sri Lance wchodzi się z zakrytymi ramionami ikich kolanami (dotyczy to zarówno i mężczyzn), na boso. świątyń buddyjskich na Sri kobiet Lance wchodzi się zobowiązkowo zakrytymi ramionami Nie wolno (dotyczy też robićtosobie zdjęćkobiet z Buddą, będąc odwróconym i kolanami zarówno i mężczyzn), obowiązkowodo na niego boso. plecami.

Wteż lipcu lubsobie sierpniu się w Kandy jeden z najstarszych Nie wolno robić zdjęćodbywa z Buddą, będąc odwróconym do niego iplecami. największych tradycyjnych Przezz najstarszych dziesięć koW lipcu lub sierpniufestiwali odbywaEsala się wPerahera.

Kandy jeden lejnych wieczorów w barwnym korowodzie, w rytm dudniących bębnów i największych tradycyjnych festiwali Esala Perahera.

Przez dziesięć koilejnych dźwięków piszczałek kroczą tancerze, akrobaci, połykacze ognia, mnisi wieczorów w barwnym korowodzie, w rytm dudniących bębnów i bogato przystrojone słonie.

Będąc w Kandy, warto odpocząć ogrodzie bodźwięków piszczałek kroczą tancerze, akrobaci, połykaczew ognia, mnisi Bujna trotanicznym w Peradeniya, gdzie rośnie ok. 4 tys. gatunków roślin. i bogato przystrojone słonie.

Będąc w Kandy, warto odpocząć w ogrodzie boformach roślin. i kolorach nietrodo pikalna roślinność wprostgdzie oszałamia.

Bujna tanicznym w Peradeniya, rośnie„Drzewa ok. 4 tys. ogatunków uwierzenia.

Bambusy, liany, eukaliptusy, kwiatyo formach wszystkich barw o kształ„Drzewa i kolorach nie do pikalna roślinność wprost oszałamia.

– opisywał swoje wrażenia kwiaty Witkacy z podróżybarw do tropików, tach z bajki”Bambusy, uwierzenia. liany, eukaliptusy, wszystkich o kształw którą wyruszył po tragicznej narzeczonej.

– opisywał swoje śmierci wrażenia Witkacy z podróży do tropików, tach z bajki” w którą wyruszył po tragicznej śmierci narzeczonej.

HATTON I WODOSPADY To miasto,I WODOSPADY które leży na wysokości 1271 m n.p.m. i jest znacznie chłodniejsze HATTON niż reszta wyspy, byłona ulubionym wypoczynku Brytyjczyków.

PołoTo miasto, które leży wysokościmiejscem 1271 m n.p.m. i jest znacznie chłodniejsze żone w sercu plantacji na miejscem szlaku Pekoe Trail, stanowi świetną bazęPołowyniż reszta wyspy, było herbaty, ulubionym wypoczynku Brytyjczyków. padową do zwiedzania regionuna i podziwiania żone w sercu plantacji herbaty, szlaku Pekoeherbacianych Trail, stanowiwzgórz. świetnąDla bazęwielu wyto również startowy na świętą górę Adam’s Peak. Wystarczy kilkawielu mipadową do punkt zwiedzania regionu i podziwiania herbacianych wzgórz. Dla nut drogi tuk-tukiem lub skuterem, trafićAdam’s na małe, stare fabryki, wkilka których to również punkt startowy na świętąbygórę Peak.

Wystarczy mimożna zobaczyć tradycyjny proces produkcji odmałe, listkastare po filiżankę. nut drogi tuk-tukiem lub skuterem, by trafić na fabryki,Większość w których plantacji oferuje darmowe i degustacje.

Hatton to także można zobaczyć tradycyjnyoprowadzanie proces produkcji od listkaOkolice po filiżankę.

Większość raj dla miłośników natury. Zachwycają wodospady – St.Okolice Clair’s Falls (nazywany plantacji oferuje darmowe oprowadzanie i degustacje.

Hatton to także często Niagarą Sri Lanki, jednym zwodospady najszerszych), Laxapana raj dla miłośników natury.jest Zachwycają – St.Devon Clair’s Falls i(nazywany Falls które najlepiej prezentują się w porze deszczowej, a także rezerwat leśny często– Niagarą Sri Lanki, jest jednym z najszerszych), Devon Falls i Laxapana Sinharaja z pierwotnym lasem tropikalnym.

Falls – które najlepiej prezentują się w porze deszczowej, a także rezerwat leśny Sinharaja z pierwotnym lasem tropikalnym.

ELLA I MOST NA NIEBIE Choć niewielka i spokojna, to właśnie tutaj znajdziemy najbardziej inELLA Ijest MOST NA NIEBIE stagramowe krajobrazy na wyspie – od słynnego mostu Nine Arch BridChoć jest niewielka i spokojna, to właśnie tutaj znajdziemy najbardziej inge, po przepiękne wodospady, górskie i świątynie.

To miejsce ma stagramowe krajobrazy na wyspie – od szlaki słynnego mostu Nine Arch Bridw coś hipnotyzującego: pociągu przecinająge,sobie po przepiękne wodospady,poranne górskie mgły, szlaki dźwięk i świątynie.

To miejsce ma cego dolinę oczywiście zapachporanne świeżo parzonej herbaty.

Nine przecinająArch Bridw sobie coś ihipnotyzującego: mgły, dźwięk pociągu ge (Most Dziewięciu Łuków), jako Bridge in the Sky, to jeden cego dolinę i oczywiście zapachznany świeżoteżparzonej herbaty.

Nine Arch Bridrozpoznawalnych symboli Lanki.

Pochodzi z czasów kozgenajbardziej (Most Dziewięciu Łuków), znany teżSri jako Bridge in the Sky, to jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli Sri Lanki. Pochodzi z czasów ko-

lonialnych (z 1919 roku) ilonialnych łączy ze sobą dwa roku) zie(z 1919 lone i łączywzgórza. ze sobą Wygląda dwa ziemalowniczo, lone wzgórza. zwłaszcza Wygląda gdy przejeżdżazwłaszcza po nim malowniczo, niebieski albo czerwogdy przejeżdża po nim ny pociąg. niebieski alboWodospad czerwoDiyaluma można ny pociąg. Falls Wodospad podziwiać dołu, można ale lepDiyaluma zFalls szą opcją jest wejściealenalepgórę, podziwiać z dołu, gdzie znajdują się na naturalne szą opcją jest wejście górę, baseny skalne, wsięktórych czeka gdzie znajdują naturalne na nas kąpiel góry. Ella baseny skalne,z widokiem w którychnaczeka to dobrez miejsce na na wędrówki. na także nas kąpiel widokiem góry. EllaNa Little Adam’s Ella Rock tę góręNa prowadzi to także Peak dobrei miejsce na (na wędrówki.

Little jedna Adam’sz najpopularniejszych Peak i Ella Rock (natras tę trekkingowych górę prowadzi na Sri zLance) szlak prowadzitras przez pola herbaty jedna najpopularniejszych trekkingowych inamgliste lasy, aszlak widoki naprawdę robią Sri Lance) prowadzi przez polawrażenie. herbaty To świetne nanaprawdę piknik lub podziwianie i mgliste lasy,miejsca a widoki robią wrażenie. zachodu słońca.

Natomiast na wzgórzu Lipton’s To świetne miejsca na piknik lub podziwianie Seat wartosłońca. napić Natomiast się filiżankinaherbaty, bo Lipton’s jak pozachodu wzgórzu wiedział T’ien Yiheng: „Herbatę się pija, zapoSeat warto napić się filiżanki herbaty, bobyjak pomnieć o hałasie świata.”„Herbatę A także: „Każda wiedział T’ien Yiheng: się pija, filiżanka by zapoherbaty wyimaginowaną podróżą” mnieć o jest hałasie świata.” A także: „Każda(Catherifiliżanka  Douzel). ne herbaty jest wyimaginowaną podróżą” (Catherine Douzel). 

REKLAMA 1/2 NIERUCHOMOŚCI Credit: Credit: 123rf/Picsel 123rf/Picsel (10)(10)

30 30

REKLAMA REKLAMA

MIASTO

DOOKOŁA ŚWIATA 33 www.enterair.pl

M

 TO

DOOKOŁA ŚWIATA www.enterair.pl

IASTO

TOMIAS AS

32

Afryką i obszarem Morza Śródziemnego. Jego strategiczne położenie sprawiło, że o miasto rywalizowały w przeszłości imperia perskie, portugalskie, a później także tureckie. Obecnie Maskat jest stolicą i największym miastem Sułtanatu Omanu, państwa położonego na południowo-wschodnim krańcu Półwyspu Arabskiego. Luksusowe hotele i aromat kadzidła, meczety i stare forty, targi i nowoczesne centra handlowe – wszystko to harmonijnie się ze sobą tu komponuje, choć jeszcze w połowie XX wieku (do lat 60.) w mieście nie było ulicznego oświetlenia. Wówczas obowiązywał przepis nakładający na wszystkich, którzy po zmroku wychodzili na ulice, obowiązek noszenia własnej lampy. Dotyczyło to zarówno mieszkańców miasta, jak i odwiedzających. Po wprowadzeniu elektryczności na ulice przepis przeszedł do historii jako ciekawostka. Dziś Maskat, rozciągający się wzdłuż wybrzeża Zatoki Omańskiej, składa się z trzech głównych części, rozdzielonych przez góry Hajar. To otoczone murami stare miasto z królewskim pałacem i fortami.

Mutrah – dawna wioska rybacka, miejsce słynnego targu przypominającego labirynt, a przede wszystkim główny port, do którego przypływają nie tylko statki handlowe i rybackie, ale również luksusowe wycieczkowce, oraz w końcu Ruwi – handlowe serce Maskatu.

ASTOMI MI

SPACER PO MASKACIE Wawrzyniec Żuławski

Stolica Omanu wciąga w wir przygody na każdym kroku – od tajemniczych zakamarków starego bazaru, przez strzeliste minarety i pałace sułtana, aż po dzikie plaże, zabytkowe forty i nowoczesny bulwar nad Morzem Omańskim. To miasto, które pobudza wszystkie zmysły: tu morska bryza miesza się z zapachem kadzidła, biel budynków odbija się w lazurowych wodach zatoki, a śpiew muezina nawołującego do modlitwy przeplata się z gwarem barwnego targu.

MUTRAH CORNICHE (na zdjęciu głównym) – promenada, która ciągnie się wzdłuż wybrzeża Zatoki Omańskiej, od historycznego portu w Mutrah w kierunku Starego Maskatu.

Po lewej: kobieta w tradycyjnej abaji – długiej, luźnej sukni, często zdobionej haftem, oraz w hidżabie noszonym na głowie.

OBSERWUJ NAS NA INSTAGRAMIE/ FLYENTERAIR

D

zień w Maskacie najlepiej rozpocząć od spaceru wzdłuż wybrzeża Mutrah Corniche, gdy słońce dopiero zaczyna rozjaśniać Zatokę Omańską, a powietrze jest jeszcze przyjemnie świeże. Zanim ruszymy na zwiedzanie, warto wstąpić do jednej z niewielkich kawiarni z widokiem na port, aby napić się aromatycznej, delikatnie zaparzonej, omańskiej kawy (qahwy) z dodatkiem kardamonu. Zwykle nie dodaje się do niej cukru, ale tradycyjnie pije się ją z małych filiżankach bez uszek, jedząc słodkie daktyle. Bulwar Mutrah Corniche zdobią rzędy palm, stylowe latarnie i pomniki, w tym ogromny biały kadzielnik widoczny na wzgórzu.

Przy brzegu często cumują tradycyjne arabskie łodzie dhow oraz luksusowe jachty i statki wycieczkowe. Po jednej stronie rozciąga się lazurowe morze i port, po drugiej – kolorowe domy, budynki z białego kamienia i bazary, a krajobraz dopełniają urwiste, czerwono-brązowe góry Hajar.

UKRYTY PORT „Miasto wydaje się być zaklęte między bezlitosną pustynią a turkusowym morzem. Wieczorem dźwięk modlitwy odbija się echem od nagich skał, a powietrze pachnie kadzidłem i przyprawami z dalekich krajów” – tak wspominał Maskat J. R. Wellsted, porucznik brytyjskiej marynarki wojennej, który w latach 30. XIX wieku dużo podróżował po Półwyspie Arabskim.

Historia Cryptus Portus („Ukrytego Portu”) – jak Maskat nazwał Ptolemeusz, starożytny grecki astronom – sięga I wieku n.e. Przez stulecia był ważnym portem handlowym na trasach morskich między Persją, Indiami,

PAŁAC SUŁTANA (Qasr Al Alam) jest oficjalną siedzibą władcy Omanu, w której przyjmowani są najważniejsi goście kraju.

OLD TOWN To zabytkowa i najstarsza część Maskatu. Dawne centrum polityczne i administracyjne Omanu, otoczone murami obronnymi, z których część zachowała się do dziś. Old Town jest znacznie spokojniejszy niż pozostałe dzielnice. To idealne miejsce do spacerów wśród zieleni i odkrywania meczetów, historycznych białych REKLAMA

34

DOOKOŁA ŚWIATA www.enterair.pl

budowli oraz starych domów kupieckich z płaskimi dachami i drewnianymi balkonami w tradycyjnym omańskim stylu. Znajduje się tutaj wyjątkowa budowla, a mianowicie Pałac Sułtana (Qasr Al Alam) – jedna z oficjalnych rezydencji sułtana Omanu. Prowadzi do niego szeroka aleja wysadzana rzędami palm daktylowych, a sam budynek zachwyca unikalną fasadą z kolumnami w kolorze złotym i niebieskim. Wewnętrzny teren pałacu pozostaje niedostępny, ale można zatrzymać się w pobliżu bram i zrobić zdjęcia. Tuż obok, na wzgórzach, znajdują się zbudowane przez Portugalczyków w XVI wieku forty – Mirani i Jalali, które niegdyś strzegły wejścia do portu (niestety nie można ich zwiedzać). Będąc w Old Town, warto zajrzeć do muzeum Bait Al Zubair, którego zbiory prezentują tradycję, historię i kulturę Omanu – m.in. biżuterię, stroje omańskie, dawną broń, w tym khanjary, czyli tradycyjne sztylety. To obowiązkowy punkt zwiedzania dla każdego, kto chce lepiej poznać Oman i jego mieszkańców.

WIELKI MECZET SUŁTANA KABUSA To jedna z nielicznych na świecie tak dużych świątyń muzułmańskich otwartych dla osób spoza islamu.

Zbudowany z inicjatywy sułtana Kabusa ibn Sa’ida, jako symbol jedności narodowej i dumy Omańczyków, miał odzwierciedlać modernizację i postęp kraju pod jego rządami. Pokazuje również, że Oman potrafi połączyć tradycję z nowoczesnością.

Budowa meczetu trwała sześć lat i siedem miesięcy. Ukończony w 2001 roku, w stylu współczesnej

WIELKI KADZIELNIK (zdjęcie na dole) – charakterystyczny biały pomnik w kształcie tradycyjnego omańskiego naczynia do palenia kadzidła, który góruje nad nabrzeżem Mutrah Corniche, w parku Riyam i jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli miasta.

Na dole, w kółku: tradycyjne omańskie kapcie, które można kupić na miejskim targu.

ZNAJDŹ NAS NA FACEBOOKU/ ENTERAIR

architektury islamskiej, jest największym meczetem w kraju i może pomieścić 20 000 wiernych. Otoczony starannie zaprojektowanymi terenami zielonymi, z wysokimi palmami, idealnie przystrzyżonymi żywopłotami i trawnikami, kolorowymi kwiatami i efektownymi fontannami, meczet zachwyca już od pierwszego spojrzenia. Połączenie bujnej zieleni z białym, lśniącym w słońcu marmurem robi niezwykłe wrażenie. Widoczną z daleka centralną kopułę otacza pięć minaretów, symbolizujących pięć filarów islamu. To z nich pięć razy dziennie słychać śpiew muezina nawołującego wyznawców islamu do modlitwy. Świątynia zachwyca architekturą i rozmachem, grą świateł na mozaikach, posadzkach i w oknach, licznymi zdobieniami. Fascynuje harmonią i lekkością. Wnętrza meczetu zdobią piękne kolorowe marmury i ogromny, kryształowy żyrandol – jeden z największych na świecie, który waży 7,7 tony oraz zawiera 600 000 kryształów. Dywan pokrywający podłogę sali modlitewnej jest drugim co do wielkości na świecie, a jego wykonanie zajęło blisko 400 tkaczkom z irańskiej prowincji Chorasan cztery lata. Łączy w sobie klasyczne perskie tradycje wzornictwa, składa się z 1,7 miliona węzłów i waży 21 ton.

Meczet Kabusa nie jest tylko miejscem modlitwy. Znajduje się tutaj również nowoczesna biblioteka z tysiącami woluminów, przeznaczona zarówno dla studentów, badaczy, jak i wszystkich zainteresowanych tematyką islamską, nauką, kulturą czy historią Omanu. Zwiedzając meczet, należy pamiętać, że jego popularność oraz ograniczone godziny otwarcia dla turystów (od soboty do czwartku, od 8:00 do 11:00) sprawiają, że mniej więcej o godz.

10:00 jest on często zatłoczony. Im wcześniej się tam wybierzesz, tym lepiej. Zwie-

36

SŁOWENIA Z LOGOSTOUR

DOOKOŁA ŚWIATA www.enterair.pl

dzający są zobowiązani do odpowiedniego ubioru (bez szortów i odsłoniętych ramion, kobiety muszą mieć całkowicie zakryte ciało, a włosy przykryte chustą) oraz do zdjęcia butów przed wejściem do sal modlitewnych. Abaje i chusty można wypożyczyć przy wejściu.

TARG MUTRAH SOUQ Promenada Mutrah Corniche, wzdłuż której ciągną się liczne kawiarnie i restauracje, skąd można obserwować życie portu i przechodniów, prowadzi wprost do jednego z najstarszych i najbardziej barwnych bazarów na całym Półwyspie Arabskim. Mutrah Souq przez wieki pełnił funkcję centrum handlowego dla towarów, które przez port Maskatu trafiały tu z Indii, Chin, Europy i innych regionów Bliskiego Wschodu. Aby chronić

REKLAMA 1/1 ?

WIELKI MECZET KABUSA (na górze) można dostrzec już z pokładu samolotu lądującego w Maskacie.

Zachwyca harmonią, prostotą i grą światła na mozaikach, posadzkach i w oknach.

Może pomieścić do 20 000 wiernych.

Poniżej: jeden z fortów obronnych Maskatu.

W kółku: replika tradycyjnej arabskiej łodzi dhow o nazwie „Sohar”.

OBSERWUJ NAS NA INSTAGRAMIE/ FLYENTERAIR

klientów i sklepikarzy przed upałem, pierwotnie miał dachy z liści palmowych i ściany z cegły mułowej. Wąskie, kręte uliczki, które osłaniały suk przed słońcem i dawały przyjemny chłód, zapewniły mu także lokalną nazwę „Targ Ciemności” (Souq Al-Dhalam). Nazwa ta odnosi się konkretnie do odcinka rozciągającego się od Meczetu Proroka do Khawr Bimbah. Współcześnie odnowiony suk, kryty drewnianymi dachami, nadal zachowuje swój staroświecki urok. Za głównym wejściem, po obu stronach długiej i wąskiej uliczki, targ przechodzi w labirynt kolejnych wąskich przejść, nieustannie tętni życiem – zwłaszcza wieczorami (z wyjątkiem piątkowych poranków ze względu na modlitwę). Pośród rzędów maleńkich sklepików, wypełnionych po brzegi różnymi towarami, panuje gwar i zgiełk licznych odwiedzających oraz nieustanne nawoływania sprzedawców. W powietrzu unoszą się aromaty kadzidła i arabskich perfum, a omańscy mężczyźni w tradycyjnych diszdaszach rozmawiają przy filiżankach qahwy. Handluje się tu wszystkim: tradycyjnymi tkaninami, odzieżą, srebrną biżuterią, kadzidłami, fajkami, ceramiką i innymi wyrobami rzemieślniczymi, a także lokalnymi produktami, takimi jak owoce, warzywa, zioła i przyprawy. Są również dywany, sztylety, paszminy oraz masar (tradycyjne męskie chusty na głowę z Omanu). Pamiętajmy, aby koniecznie się targować – to integralna część robienia zakupów nie tylko w Mutrah Souq, ale i na większości tradycyjnych bazarów w krajach arabskich. Potraktujmy to więc jako część orientalnej przygody. Zaledwie kilka minut spacerem od targu, w pięknie odrestaurowanym, historycznym budynku znajduje się Muzeum Bait al Baranda. Warto tu zajrzeć, żeby poznać dzieje Maskatu od czasów prehistorycznych po współczesność.

�es�an�j �o� ��� a�y o���y� ���cej no�yc� �yc�ecze�� ��� o���e��: �����ogos�o�����

Poznaj szczegóły :

DOOKOŁA ŚWIATA www.enterair.pl

MORZE, PLAŻE I GÓRY Tak naprawdę nad Zatoką Omańską każdy dzień rozpoczyna się i kończy spacerem brzegiem morza. Stolica Omanu, rozciągająca się wzdłuż wybrzeża na kilkadziesiąt kilometrów, oferuje zarówno szerokie, piasz-

OLD TOWN To najstarsza, historyczna część stolicy Omanu.

Położony malowniczo między górami a morzem urzeka spokojem, tradycyjną architekturą i wąskimi uliczkam.

Na dole: jedna z ukrytych skalistych zatoczek na wybrzeżu Maskatu.

czyste plaże miejskie, jak i malownicze, ustronne zatoczki – z dala od zgiełku Maskatu. Najpopularniejszą plażą jest położona w samym sercu miasta Qurum Beach – długa, szeroka, piaszczysta, otoczona palmami, idealne miejsce na relaks i podziwianie na wodzie złotych refleksów zachodzącego za górami słońca. Spokojne plaże Azaiba i Al Athaiba – rozległe, z miękkim piaskiem – umożliwiają zarówno kąpiel w ciepłej wodzie, jak i długie spacery brzegiem morza, z widokiem na góry Hajar. To również miejsca, gdzie można obserwować rybaków przy pracy oraz tradycyjne drewniane łodzie dhow z dużymi, trójkątnymi żaglami. Za miastem, bliżej dzikiej natury, leżą urocze, bardziej ustronne zatoczki, takie jak Yiti Beach i Al Sifah. Qantab Beach to ulubiona plaża miłośników nurkowania i snorkelingu.

Ale Maskat to również góry Hajar. Zaledwie godzinę jazdy od miasta, zaczyna się świat wysokich szczytów, głębokich kanionów (wadi) i zielonych oaz ukrytych wśród surowego krajobrazu pustyni. Góry te zachwycają, ale także oferują mnóstwo atrakcji. Trekking, wspinaczka skałkowa i jazda terenowa to tylko niektóre z nich. Wędrówki po licznych szlakach Hajar pozwalają także dotrzeć do górskich wiosek, gdzie czas się zatrzymał. Można tu znaleźć wszystko: przygodę, wyzwanie, wyjątkową przyrodę i kontakt z omańską tradycją. 

REKLAMA

LATAJ Z GDAŃSKA NA WAKACJE

DUBAJ

KADZIDŁO CENNIEJSZE NIŻ ZŁOTO Chociaż aromatyczne kadzidło pochodzi głównie z Dhofaru (na południu Omanu), gdzie pustynia spotyka się z brzegami Morza Arabskiego, tworząc niezwykły krajobraz, to Mutrah Souq jest jednym z najlepszych miejsc, gdzie można znaleźć szeroki wybór tej perfumowanej żywicy. To dzięki niej w dawnych czasach Oman stał się jednym z bogatszych krajów świata, bo wtedy kadzidło było cenniejsze niż złoto – o czym przypomina wielki kadzielnik na wzgórzu Maskatu. Aromatyczną żywicę pozyskuje się z karłowatego, rozłożystego drzewa Boswellia sacra, świętego kadzidłowaca. Gdy zastyga, tworzy żółtawobrązowe grudki, różnej wielkości i kształtu, przypominające bursztyn. Rozdzielane są później na kadzidło do palenia lub jedzenia (i na lekarstwo). Im delikatniejszy, bardziej subtelny leśno-cytrusowy zapach i im piękniejsza grudka, tym cenniejsza i droższa. Podpalona daje aromatyczny dym, który od wieków odgrywał ważną rolę podczas magicznych rytuałów, medytacji i ceremonii religijnych. Dziś to również jedna z najpopularniejszych pamiątek.

Credit: 123rf/Picsel (10)

38

MAROKO

TANZANIA

KENIA

SRI LANKA

TURCJA

40 NO TO LECIMY www.enterair.pl

N A S Z A F L O TA Obecnie nasza flota liczy 34 samoloty Boeing typu B737, które należą do najpopularniejszych maszyn używanych na trasach turystycznych. Bezpieczeństwo oraz komfort pasażerów są dla nas priorytetem, dlatego wciąż unowocześniamy flotę i zatrudniamy najlepszy personel.

URZĄDZENIA ELEKTRONICZNE

PODCZAS LOTU MOŻNA KORZYSTAĆ Z:

Ze względów bezpieczeństwa wszystkie urządzenia elektroniczne, zwłaszcza telefony komórkowe, należy wyłączyć na czas startu i lądowania samolotu do momentu wyłączenia/ włączenia sygnalizacji „ZAPIĄĆ PASY”.

laptopów z wyłączoną funkcją WLAN/Wi-Fi, urządzeń typu iPad z wyłączoną funkcją WLAN/Wi-Fi, elektronicznych gier, MP3, odtwarzaczy DVD oraz CD, telefonów i tabletów w trybie samolotowym.

PRZED CZYM MALEŻY SIĘ POWSTRZMAĆ PO WEJŚCIU NA POKŁAD SAMOLOTU?

PALENIE

ALKOHOL

Palenie na pokładzie samolotu, w tym również w toaletach, jest surowo zabronione.

Dotyczy to również papierosów elektronicznych.

Jeśli mamy ochotę napić się alkoholu w samolocie linii Enter Air, możemy skorzystać z dostępnej na pokładzie oferty sky baru (patrz MENU str. 43).

Spożywanie alkoholi własnych – zakupionych w strefie wolnocłowej na lotnisku oraz z oferty sprzedażowej na pokładzie samolotów Enter Air – jest zabronione.

Z uwagi na bezpieczeństwo pasażerów załoga może odmówić sprzedaży alkoholu osobom nietrzeźwym oraz niepełnoletnim.

Telefony komórkowe muszą być wyłączone podczas startu i lądowania.

Ze względu na rozporządzenie o ochronie danych osobowych (RODO) obowiązuje zakaz filmowania, a także fotografowania załogi samolotów linii Enter Air.

Zakaz niszczenia wyposażenia samolotu oraz wszczynania awantur i bójek.

Zakaz stosowania środków odurzających.

Zakaz przejawiania zachowań agresywnych, naruszających nietykalność osobistą.

KONSEKWENCJE NIESTOSOWNEGO ZACHOWANIA

PAMIĘTAJ, ŻE ...

Zatrzymanie przez służby ochrony danego Państwa.

Przekierowanie samolotu na najbliższe lotnisko.

Wszczęcie kroków prawnych za złamanie regulaminu.

Obciążenie kosztami, które poniósł Przewoźnik na skutek nieodpowiedniego zachowania.

Odmowa przewozu na rejsach Enter Air w przyszłości.

Nieodpowiednie zachowanie na pokładzie i przed wejsciem na pokład nie jest tolerowane. Osoby, które w sposób celowy zaburzają spokój i komfort innych Pasażerów, przekazane zostaną odpowiednim służbom i poniosą konseekwencje zgodne z lokalnie obowiązującym prawem.

Na pokładzie masz zawsze obowiązek wykonywać polecenia załogi.

CO ZROBIĆ, BY PODRÓŻ MINĘŁA NAM KOMFORTOWO? Pijmy dużo wody.

Pomoże nam ona ugasić pragnienie, ale także orzeźwi w razie złego samopoczucia i objawów choroby lokomocyjnej.

Wykonujmy proste ćwiczenia, które pozwalają pobudzić krążenie krwi oraz uniknąć skurczów mięśni i bólów kręgosłupa.

Nie przeszkadzajmy innym pasażerom w podróży zbyt głośnym zachowaniem.

Ostrożnie otwierajmy półki.

Wyjmując swoje rzeczy, uważajmy, żeby nie zrzucić komuś na głowę innych bagaży

Nie siadajmy na podłokietnikach i stolikach oraz nie pozwalajmy innym (np. dzieciom) na niewłaściwe korzystanie z nich.

Jeśli podczas startu i lądowania czujemy, że zatykają nam się uszy na skutek zmian wysokości i ciśnienia, często przełykajmy ślinę lub żujmy gumę.

Przed wylotem kupmy zatyczki do uszu. Częstym powodem zmęczenia jest hałas, który panuje w samolocie.

Uprzejmie informujemy, że zgodnie z przepisami sanitarnymi obowiązującymi w niektórych krajach, do których wykonujemy operacje, samoloty Enter Air poddawane są okresowej dezynfekcji, mającej na celu uniemożliwienie rozprzestrzeniania się chorób tropikalnych. Do dezynfekcji stosuje się substancje zgodne z zaleceniami WHO, zawierające nietoksyczny i nieszkodliwy dla ludzi oraz ssaków środek mający w składzie 2-procentowy roztwór d-phenothrinu.

MENU

PROMOCJA

43

www.enterair.pl

Menu pokładowe

C

oraz częściej myślimy o tym, co jemy – bo dobre jedzenie to dobre samopoczucie. Mówi się, że jesteś tym, co jesz, i coś w tym jest – to, co trafia na nasz talerz, ma wpływ na nasze zdrowie. Dlatego warto sięgać po produkty naturalne i prawdziwe, takie jak Kurczak Zagrodowy – wolnorosnący, chowany w małych, rodzinnych gospodarstwach na Podlasiu.

Kurczaki Zagrodowe mają dostęp do świeżego powietrza i wybiegów, gdzie mogą żyć zgodnie z naturą i naturalnym rytmem.

Karmione są paszą roślinną wzbogaconą o naturalne dodatki – probiotyki, prebiotyki i fitobiotyki (takie jak czosnek oraz wyciąg z ziół – mi.in. majeranku, oregano, bazylii) które wzmacniają odporność i dlatego nie ma potrzeby stosowania antybiotyków.

Efekt? Czy to robi prawdziwą różnicę, czy można to przebadać w laboratorium i mieć naukowe dowody?

Badania Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie potwierdzają, że mięso Kurczaka Zagrodowego zawiera więcej białka i zdecydowanie mniej tłuszczu niż mięso z chowu standar-

KURCZAK ZAGRODOWY

1. KAWA TCHIBO

NAPOJE GORĄCE

2. HERBATA HERBAPOL CZARNA 3. HERBATA HERBAPOL ZIELONA 4. CZEKOLADA DECOMORRENO LA FESTA

Kurczak Zagrodowy – dobre samopoczucie zaczyna się od dobrego jedzenia.

ZŁ

2,5€ 3$

5. COCA-COLA | 330 ML 6. COCA-COLA ZERO | 330 ML 1

3

2

7. SPRITE | 330 ML

4

8. FANTA | 330 ML

WODA / SOKI / NAPOJE ZIMNE mgr inż. Jakub Urban z Instytutu Nauk o Zwierzętach SGGW

ŚWIADOMY WYBÓR DLA TWOJEGO ZDROWIA I NATURY

dowego kurczaka brojlera. Jest też bardziej soczyste, delikatne i ma przyjemny, naturalny smak. Dzięki niższej zawartości wody i odpowiedniemu pH, mięso jest trwalsze, dłużej pozostaje świeże i zachowuje lepszą konsystencję po upieczeniu. „Kurczak Zagrodowy to również prawdziwa bomba odżywcza. Zawiera antyoksydanty – takie jak glutation, katalaza czy polifenole – wspierające odporność, spowalniające procesy starzenia i chroniące komórki przed wolnymi rodnikami. Znajdziemy w nim też korzystne kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6, wspierające serce, mózg i skórę, a także cenne pierwiastki: żelazo, magnez, mangan i miedź, niezbędne dla energii, urody i dobrego samopoczucia” – mówi pracujący nad badaniami mgr inż. Jakub Urban z Instytutu Nauk o Zwierzętach SGGW. To wybór dla osób, które cenią naturalność, smak i jakość – dla tych, które chcą wiedzieć, co jedzą, i wybierają produkty powstające z troską o zdrowie i środowisko.

Mięso z Kurczaka Zagrodowego polecane jest przez dietetyków jako element dobrze zbilansowanej diety i jest chętnie wybierane przez osoby dbające o zdrowy tryb życia, sportowców oraz mamy przygotowujące posiłki dla najmłodszych i całej rodziny.

10 00

9. TONIC KINLEY | 250 ML

7

10. SOK JABŁKOWY HORTEX | 300 ML 5

6

7

11. SOK POMARAŃCZOWY HORTEX | 300 ML

8 9

10 00 ZŁ

12. SOK POMIDOROWY HORTEX | 300 ML

2,5€ 3$

13. WODA NIEGAZOWANA NAŁĘCZOWIANKA | 500 ML 14. WODA MOCNIEJSZY GAZ NAŁĘCZOWIANKA | 500 ML

11

15. RED BULL | 250 ML

15

ZŁ

12 10

13

14

14 00

16

16. RED BULL SUGARFREE | 250 ML

3,5€,4$

Informujemy, że Enter Air nie realizuje zwrotu kaucji za opakowania. Zwrot kaucji możliwy jest po oddaniu opakowań w punktach uczestniczących w systemie kaucyjnym. Dziękujemy za zrozumienie.

AKCEPTUJEMY PŁATNOŚCI KARTAMI

44

MENU www.enterair.pl

MENU

45

www.enterair.pl

PRZEKĄSKI

ALKOHOLE 1. PIWO ŁOMŻA | 330 ML

14 00

1. ORZESZKI ZIEMNE FELIX

ZŁ

3,5€, 4$

2. ORZESZKI NIC NAC’S 3. CROISSANT Z CZEKOLADĄ

2. WÓDKA ŻUBRÓWKA | 50 ML 3. WÓDKA ŻUBRÓWKA BIAŁA | 50 ML

16

4. M&M’S

00

3

ZŁ

4€, 4$

5. SNICKERS

2

3

4

4. GIN HENDRICK’S | 50 ML

7. TWIX 8. KIT KAT CHUNKY

2

5. METAXA 5* | 50 ML 6. WHISKY GRANT’S | 50 ML 7. RUM LEGENDARIO ANEJO BLANCO | 50 ML

9. ZŁOTE MISIE HARIBO

18 00 ZŁ

6

7

9

8

5

6

7

8

11. ZUPA KNORR POMIDOROWA Z MAKARONEM

9

10. WINO BIAŁE BAREFOOT | 187 ML 11. WINO CZERWONE BAREFOOT | 187 ML

12. ZUPA KNORR ROSÓŁ Z KURY Z MAKARONEM

20 00 ZŁ

5€, 5$

10

11

12

13

14

14. VIP SPRITZ | 2OO ML

15. HAWAII SUMMER | 1OO ML 16. ESPRESSO MARTINI | 1OO ML 17. CLASSIC NEGRONI | 1OO ML

22 00 ZŁ

10 00 ZŁ

2,5€ 3$

13. ZUPA KNORR ŻUREK Z GRZANKAMI

12. WINO RÓŻOWE BAREFOOT 1 | 187 M

13. PROSECCO CANELLA DC | 2OO ML

ZŁ

3€, 3$

10. ZUPA KNORR BARSZCZ CZERWONY

9. LIKIER CHOPIN KAWOWO-CZEKOLADOWY| 50 ML 5

12 00

4,5€, 5$

8. JAGERMAISTER | 40 ML

4

ZŁ

2,5€ 3$

6. MARS

1 1

10 00

10

11

12

13

5,5€, 6$

28

14. CHIPSY PRINGLES SOUR CREAM & ONION

00

15. CHIPSY PRINGLES ORIGINAL

ZŁ

7€, 7$

16. PALUSZKI SŁONE

12 00 ZŁ

3€, 3$

6 00 ZŁ

15

16

17

14

15

Informujemy, że Enter Air nie realizuje zwrotu kaucji za opakowania. Zwrot kaucji możliwy jest po oddaniu opakowań w punktach uczestniczących w systemie kaucyjnym. Dziękujemy za zrozumienie.

AKCEPTUJEMY PŁATNOŚCI KARTAMI

Alkohol szkodzi zdrowiu

AKCEPTUJEMY PŁATNOŚCI KARTAMI

16

17

17. PIECZYWO CHRUPKIE MELVIT / 1 op.

1,5€, 2$

46

MENU www.enterair.pl

KANAPKI 1. KANAPKA Z SEREM pełnoziarnista bułka z serem i warzywami

1

2. KANAPKA Z WĘDLINĄ pełnoziarnista bułka z wędliną i warzywami

3

3. CIABATTA Z SALAMI I SEREM wyśmienita przekąska serwowana na ciepło

2

4. CIABATTA Z SEREM pyszna przekąska podawana na ciepło 4

14 00 ZŁ

3,5€, 4$

20 00 ZŁ

5€, 5 $

DANIA CIEPŁE DANIE WEGETARIAŃSKIE

6

REKLAMA 1/1 7

5 DANIE WEGETARIAŃSKIE

5. NALEŚNIKI Z SEREM I BRZOSKWINIAMI

7. PIEROGI UKRAIŃSKIE 8. MAKARON BOLOGNESE 9. KURCZAK Z ZIEMNIAKAMI I FASOLKĄ

8

9

28 00 ZŁ

7€, 7$

Credit: 123rf/Picsel, Shutterstock

6. PIEROGI Z MIĘSEM

Cena rejsu zawiera: kabinę z łazienką, pełne wyżywienie, atrakcje na statku, opłaty portowe. Podkreślono porty, w których można rozpocząć rejs.

Przedstawione informacje nie stanowią oferty handlowej w rozumieniu kodeksu cywilnego.

AKCEPTUJEMY PŁATNOŚCI KARTAMI

REKLAMA 1/1 BANK

Oczyszczanie, nawilżanie i ochrona mikrobiomu skóry to klucz do promiennej cery, zgodnie z japońską filozofią harmonii i równowagi.