Power + NL 05 - 2025

02.

2025

Install Tomorrow Experience Day

ROBOT ALS RECHTERHAND

MEMBER 0F

GEAARDE NETSYSTEMEN Informatieblad Techlink voor installatiebedrijven speciale technieken • Driemaandelijks vakblad

Bied jij batterijen op de markt aan?

Sluit je aan bij Bebat!

Wist je dat je als producent (fabrikant, importeur of distributeur) van Energy Storage Systems (ESS) in België moet voldoen aan de ‘uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV)’?

Ontdek de 8 wettelijke verplichtingen

1

• Registeren bij de drie gewestelijke

5

organiseren • Inzameling om de wettelijke doelstellingen te

2

• Aangeven welke batterijen je voor de eerste keer

3

6

hergebruik of • Recyclage, herbestemming

•

4

• Sensibiliseren en aan preventie doen.

overheden.

op de Belgische markt aanbiedt.

Garantieregeling voor batterijen waarvoor je geen milieubijdrage betaalt.

Om aan al deze verplichtingen te voldoen, kan je zelf een aanvraag voor registratie en goedkeuring indienen bij de regionale overheden. Maar er is ook een eenvoudigere manier: aansluiten bij Bebat.

7 8

behalen, via een netwerk dat het volledige Belgische grondgebied dekt met ADR-conform vervoer.

van afgedankte batterijen.

• Recyclage-efficiëntie aantonen.

• Rapporteren aan de overheden.

Wil je eerst even nagaan of jouw onderneming onder deze wetgeving valt?

Doe de test op www.bebat.be/de-test

EDITO

Hoe AI de (installatie) wereld verandert

S

teeds meer hoor en lees ik hoe belangrijk AI aan het worden is. Recente cijfers van imec.digimeter tonen aan dat 68% van de jongeren tussen 18 en 24 jaar regelmatig AI-tools gebruikt. Bij studenten loopt dit percentage op tot 72%. Opvallend is dat 13% van deze gebruikers zelfs betaalt voor premiumversies van generatieve AI-toepassingen.

Alexander Dewulf

Voorzitter Techlink Linking Techniques

Deze cijfers illustreren dat AI een integraal onderdeel is geworden van het dagelijks leven van de jongere generatie.

Ze gebruiken AI voor uiteenlopende doeleinden, van studie en onderzoek tot creatieve projecten en persoonlijke productiviteit. Hoewel het imec-onderzoek zich richt op gebruik in de privésfeer, is het aannemelijk dat deze trend zich doorzet op de werkvloer. Als uw bedrijf geen toegang biedt tot AI-tools, of deze niet integreert in dagelijkse processen, loopt u het risico dat jong talent zich niet aangetrokken voelt tot uw bedrijf. Deze generatie is gewend aan de efficiëntie en innovatie die AI met zich meebrengt.

Uit de talloze workshops en standen op de eerste editie van Install Tomorrow Experience Day (zie pagina 24) bleek ook de invloed van AI en digitalisering. Wat op de nodige belangstelling kon rekenen van de aanwezige derdegraadsstudenten. Bij Techlink zijn we ervan overtuigd dat AI de toekomst is en zal grote impact hebben op ons dagelijks werk. Dit zagen we ook op ons bezoek aan ISH in ­Frankfurt (zie pagina 14). ISH ziet voor AI een belangrijke rol weg­gelegd om aan de groeiende vraag naar meer energieeffi­ciëntie en duurzaamheid te voldoen. Daarnaast zal de toepassing in de installatiesector een essentiële rol spelen bij het verlichten van de werkdruk en het aantrekken van jong talent.

Tot slot: op het BouwForum (zie pagina 12) ontdekten we ook hoe AI het bouwproces transformeert. Bijna 40% van de bouw- en installatiebedrijven werkt al met AI. Op dit moment gebruiken installatiebedrijven AI vooral voor: communicatie (ChatGPT of Copilot), veiligheids- en risicoanalyses, projectplanning en -management.

Veel leesplezier!

POWER+ • 05|2025

3

BENELUX.LEDVANCE.COM

MULTI COLOUR MULTI LUMEN ÉÉN OPLOSSING

MEER OPTIES VOOR UW GEMAK

ALTIJD HET JUISTE PRODUCT MULTI SELECT ARMATUREN

Bij LEDVANCE LED-armaturen met MULTI SELECT kunt u de lichtstroom (lm) en/of lichtkleur eenvoudig instellen op de driver of armatuur.

De verscheidenheid aan armatuurtypes staat voor maximale flexibiliteit, minder artikelnummers en altijd optimale verlichting, en dat alles met vijf jaar productgarantie. Voor uw gemak in uw volgende verlichtingsproject.

MEER WETEN?

INHOUD

6 ● Robot als rechterhand

TEKNIQ nam vorig jaar deel aan een onderzoek naar de impact van robottechnologie en automatisering op traditionele elektrische taken.

Men ontdekte dat het kan helpen om tekorten aan arbeidskrachten op te vangen en de efficiëntie te verbeteren zonder een bedreiging te vormen voor bestaande werknemers.

24 ● Install Tomorrow

34 ● Combinatie

Op 24 en 25 april verwelkomde Techlink samen met haar sponsors en exposanten 1.746 leerlingen en 214 leerkrachten van 79 scholen uit heel België voor een dag in Walibi waarop leren over de nieuwste ontwikkelingen in de installatiesector hand in hand ging met adrenaline.

Het was ook de perfecte gelegenheid om te netwerken.

Uit de analyse van de EPB-cijfers van het VEKA blijkt dat bijna alle nieuwbouwwoningen met vergunningsaanvraag in 2022 over zonnepanelen beschikken en meer dan drie op vier een warmtepomp heeft. Deze energie-efficiënte technieken zorgen ervoor dat het gemiddelde E-peil aanzienlijk verder daalt.

Experience Day

3 ● Edito: Hoe AI de (installatie) wereld verandert

20 ● Technisch dossier:

6 ● Internationaal

24 ● Install Tomorrow

onderzoek: Robot als rechterhand van elektricien

12 ● BouwForum: Digitale innovatie

14 ● Beursbezoek: De ISH van

34 ● EPB: Vlaanderen kiest voor combinatie van warmtepomp en zonnepanelen

Geaarde netsystemen

Experience Day: Verslag

38 ● Folder: Technicus in transitie

28 ● Actualiteit: CEO Eric Piers

40 ● Het standpunt van de

30 ● War for Talent: De

42 ● Rapport: Wereldwijde vraag naar elektriciteit neemt toe

ontmoet minister Eléonore Simonet

de duurzame oplossingen

energietransitie heeft vakmensen nodig

18 ● Project: Slim Laden als

32 ● Wetgeving: Wetsvoorstel

Sleutel tot Duurzame E-Mobiliteit

van WP en PV

verhoging maaltijdcheques

politieke partijen: deel 4

44 ● Award: Vrouwen inspireren voor een carrière in de technische sector

46 ● Productnews Proofreading

Embuild

Managing Director

Verantwoordelijke Uitgever

Publiciteit

Vertaling

Periodiciteit • Oplage

Nikka Cuypers nikka.cuypers@embuild.be

Kunstlaan 20, 1000 Brussel embuild.be Dirk De Wolf dirk.dewolf@techlink.be

Techlink vzw

Excelsiorlaan 91, 1930 Zaventem T. +32 2 720 40 80 info@techlink.be • www.techlink.be

Sofie Lapière sofie.lapiere@techlink.be

Kris Van Dingenen kris.vandingenen@techlink.be

André Verkaeren, Metaphrasis bvba

Inge De Ridder T. +32 53 80 87 47 inge.deridder@techlink.be

Vormgeving

4x per jaar • 3000 Nederlandstalig, 2000 Franstalig

POWER+ • 05|2025

5

Drukwerk

Graphius

INTERNATIONA AL ONDERZOEK

Robot als rechterhand van elektricien: een welkome hulp én efficiëntie-oefening De tegenhanger van Techlink in Denemarken (TEKNIQ) nam vorig jaar deel aan een onderzoek naar de impact van robottechnologie en automatisering op traditionele elektrische taken zoals het trekken van kabels. Men ontdekte dat het kan helpen om tekorten aan arbeidskrachten op te vangen en de efficiëntie te verbeteren zonder een bedreiging te vormen voor bestaande werknemers.

Het trekken van kabels kan soms fysiek veeleisend zijn. ©Bjarke Reggelsen, HowToRobot

O

p een drukke Deense bouwplaats, worstelen twee elektriciens met een kabel, hun armen boven hun hoofd gestrekt terwijl ze de kabel op zijn plaats manoeuvreren. Maar vandaag zijn ze niet alleen - twee robotingenieurs kijken aandachtig toe.

Kan een machine helpen bij deze fysiek veeleisende taak, waardoor één elektricien het werk van twee kan doen?

Deze scène speelde zich af als onderdeel van een nieuw initiatief dat een aanzienlijke invloed zou kunnen

In het onderzoek werd gekeken hoe verschillende taken van elektriciens geautomatiseerd konden worden, zoals het trekken van kabels.

(Afbeelding: AI gegenereerd)

6

POWER+ • 05|2025

Welke taken zijn geschikt voor automatisering?

hebben op de Deense elektriciteitssector. Net als België heeft het land te kampen met een groeiend tekort aan geschoolde elektriciens, daarom onderzoeken industrieleiders een nieuwe oplossing: automatisering en robotica.

Om het automatiseringspotentieel van de industrie in kaart te brengen, hebben TEKNIQ en de vakbond Dansk El-Forbund opdracht gegeven voor een onafhankelijk onderzoek door HowToRobot, een adviesbureau dat gespecialiseerd is in robotica en automatisering. De zojuist gepubliceerde studie laat een veelbelovend potentieel zien voor automatisering en robotica om de dringende arbeidsuitdagingen in de industrie aan te pakken: ● Verwacht wordt dat Denemarken tegen 2030 een tekort van 6.700 elektriciens zal hebben. ● Volgens het onderzoek zou 14% van het verwachte tekort aan elektriciens in 2030 kunnen worden opgelost door bestaande kanten-klare automatiseringstechnologieën toe te passen. ● Met de ontwikkeling van nieuwe, volledig geautomatiseerde oplossingen kan mogelijk tot 70% van het verwachte tekort worden opgelost.

‘Er is al een tekort aan arbeidskrachten in de industrie en door de groene transitie neemt de behoefte aan elektriciens nog verder toe’, zegt MARIA

SCHOUGAARD BERNTSEN ,

adjunct-directeur bij TEKNIQ Arbejdsgiverne.

‘Deze studie toont aan dat automatisering een belangrijk deel van de oplossing kan zijn.’

Groeiend tekort aan elektriciens vergroot behoefte aan automatisering

Het tekort aan geschoolde arbeidskrachten doet zich in veel sectoren voor, maar elektriciteitsbedrijven worden bijzonder hard getroffen. 37% van de bedrijven in de elektriciteitssector ondervindt “productiebeperkingen” door een gebrek aan arbeidskrachten - veel meer dan de 24% voor de algemene industrie volgens het Deense bureau voor de statistiek (gegevens van mei 2024). Elektriciens behoren ook tot de beroepsgroepen in Denemarken waar bedrijven het moeilijkst aan kunnen komen. Iets meer dan een derde van alle geadverteerde vacatures voor elektriciens eindigt met een mislukte werving, volgens het Deense Agentschap voor Arbeidsmarkt en Werving.

‘Deze toegenomen vraag legt extra druk op de huidige elektriciens in de sector om meer te werken met het risico dat ze sneller versleten raken’, zegt LARS B. SØRENSEN , regiomanager bij de vakbond Dansk El-Forbund.

De hoop van de bedrijven die aan het project deelnamen, was dat ze manieren konden vinden om elektriciens

POWER+ • 05|2025

7

Het onderzoek identificeerde 13 taken van elektriciens op het gebied van service, renovatie en nieuwbouw die bijzonder geschikt zijn voor automatisering. De taken werden geselecteerd op basis van hun prevalentie in de installatiesector, de significante voordelen die te behalen zijn door ze te automatiseren en de praktische haalbaarheid van het automatiseren van de taken of delen ervan - met kanten-klare oplossingen of door het verder ontwikkelen van bestaande technologie: ● Kabeltrekken ● Installatie van bouwstroom ● Werken op ladders en krukken ● Meten en markeren ● Draden strippen ● Gaten boren in muren en plafonds ● Schoonmaken ● Werken met armen boven schouders ● Montage van complete panelen ● Transport van materialen en gereedschap ● Installeren van stroomverdelingssystemen ● Kanaal snijden en groeven maken ● Bouwen van groeven

te bevrijden van de zwaarste, meest monotone en repetitieve taken - om zo het tekort aan arbeidskrachten aan te pakken. Dit doel is met succes bereikt, volgens MIKKEL VIAGER, één van de robotingenieurs van HowToRobot, die als onderdeel van het project meer dan 50 elektrische installatie- en onderhoudstaken heeft geobserveerd en geanalyseerd.

Tijdens het project werden 13 specifieke elektrische taken voor renovatie, onderhoud en nieuwbouw geschikt bevonden voor auto-

INTERNATIONA AL ONDERZOEK

matisering en optimalisatie met nieuwe of bestaande technologie.

De studie vond met name een groot potentieel in het automatiseren van processen zoals het trekken van kabels achter plafonds en muren, boren van gaten voor elektrische installaties, meten en markeren en snijden voor bedrading.

‘De analyse laat een enorm poten­tieel zien’, zegt Maria. ‘Automatisering kan ervoor zorgen dat een bedrijf ja kan zeggen tegen orders die ze anders zouden moeten zouden moeten weigeren vanwege personeelstekorten.

Dit ontkracht de mythe dat robots banen van mensen afpakken.’

Automatisering vermindert zware en vervelende taken

Eén ding is automatiseren om werktijd te optimaliseren, maar in het groter geheel zijn er andere overwegingen die elektrobedrijven motiveren.

‘Wat mij het meest aanspreekt aan automatisering is dat we onze werknemers kunnen ontzien en de slijtage kunnen beperken’, zegt JESPER TIMMING, directeur van het Deense elektriciteitsbedrijf elektrische aannemer Linde-El, een van de bedrijven die in het project zijn onderzocht. ‘Sommige mensen die nu de arbeidsmarkt betreden zullen werken tot ze ouder zijn dan 72 jaar. Als we willen dat ze in de sector blijven, moeten we goed voor ze zorgen.’

Vooral zware taken in moeilijke werkhoudingen, zoals werken op ladders met handen boven schouderhoogte, kunnen vermoeiend zijn, vooral op de schouders. Eén van de doelen van het project was daarom om in kaart te brengen hoe automatisering kan helpen om het aantal slijtende taken te verminderen en zo de werkomgeving te verbeteren. Bij alle geanalyseerde taken bleek een “verbeterde werkomgeving” het meest significante positieve effect van automatisering te zijn.

Voorbeelden van oplossingen en hulpmiddelen Kant-en-klare hulpmiddelen werden ook geïdentificeerd in het onderzoek, ­waaronder: ● Trekveren met ingebouwde camera voor handmatige kabeldoorvoer ● Automatische oplossingen voor het trekken van grotere kabels ● Op afstand bediende kabeltoevoerrobots voor plafonds ● Zelfrijdende mobiele boorrobots ● 3D-scanners en plotters voor metingen op muren en plafonds ● Mobiele robots voor afdrukken van tekeningen op vloeren ● Halfautomatische draadstripmachines ● Robotstofzuigers ● Exoskeletten om werk boven schouderhoogte te verlichten ● Groefmachines met automatische toevoer en muurbevestiging ● Robotoplossing voor het printen van tekeningen op muren

Kabels trekken, meten, … : niet alles kan worden geautomatiseerd

Tijdens het project kwamen verschillende taken van elektriciens naar voren die geschikt waren voor automatisering, naast het trekken van kabels.

Een daarvan was het meten en markeren van plaatsingen voor stopcontacten, leidingen, enz. Er bestaan tegenwoordig al verschillende oplossingen die de tijd die aan deze taken wordt besteed kunnen verminderen en meetfouten tot een minimum kunnen beperken. Een automatiseringsoplossing die gebruik maakt van een 3D-scanner zou het mogelijk maken om een ruimte te scannen en vervolgens installaties rechtstreeks vanaf een technische tekening op muren, vloeren en plafonds uit te zetten om te markeren. Daarnaast bestaan er

8

POWER+ • 05|2025

mobiele robots die de tekening direct op de vloer kunnen printen.

Een andere taak die tijdens het project werd vastgesteld, was het boren van gaten in plafonds en muren voor stopcontacten, kabelgeleiding en installatie. Boren is een stoffig en lawaaierig proces dat vaak gepaard gaat met slechte werkomstandigheden voor elektriciens. Tijdens het project werd een reeks kant-en-klare gereedschappen gevonden die het werk kunnen verlichten - van eenvoudige boren voor het maken van vierkante gaten voor ingebedde stopcontacten tot meer geavanceerde mobiele boorrobots.

Een derde taak voor elektriciens die in het project werd geïdentificeerd, was het snijden van goten voor verborgen kabelgeleiding. Deze taak is meestal lawaaierig, stoffig en

Proper koper Zoek je een permanente, tijdelijke of eenmalige oplossing voor al je kabelafval?

Als specialist in het inzamelen en recycleren van elektrische kabels staan we klaar voor iedereen die van service houdt en graag correct betaald wil worden.

Bij ons geen nattevingerwerk qua tarieven, maar een wiskundige formule die de prijzen op de Internationale markten nauwlettend volgt. Onze prijzen zijn overigens vrij beschikbaar op onze website. www.kopuur.be

Puur comfort dankzij onze gratis containerservice Geen huurgeld, waarborg of contracten Vanaf 300kg/jaar (= ca 1m³ kabel) Transparante prijzen Persoonlijke aanpak Conform OVAM

INTERNATIONA AL ONDERZOEK Mobiele boorrobots kunnen elektriciens helpen, maar vereisen mogelijk enkele aanpassingen op bouwplaatsen.

(Afbeelding: AI gegenereerd)

Het automatiseren van het snijden van goten voor bedrading kan de werkomgeving van elektriciens verbeteren.

Afhankelijk van de complexiteit kan de taak in verschillende mate worden geautomatiseerd. ©Bjarke Reggelsen, HowToRobot.

tijdrovend, en een hogere mate van automatisering kan daarom zowel de werkomgeving verbeteren als werktijd vrijmaken voor elektriciens.

‘Hoewel in theorie bijna alles geautomatiseerd kan worden, is het zelden een goed idee om te hoog te mikken.

Als u een taak opdeelt in kleinere delen en kijkt naar de technologieën die vandaag op de markt beschikbaar zijn, vindt u misschien een redelijke oplossing die een deel van de taak aankan, wat nog steeds enorm waardevol kan zijn’, zegt robotadviseur Mikkel Viager.

Hoe automatiseringsmogelijkheden in kaart werden gebracht

Bij het project volgden robotexperts van HowToRobot elektriciens op hun werk en analyseerden hun taken in overleg met het bedrijfsmanagement en de uitvoerende elektriciens. Hoewel de methode van de consultants vooral bekend is in de productie-industrie, wordt deze steeds vaker toe-

gepast in andere sectoren zoals de gezondheidszorg, de landbouw en nu ook in de elektrotechnische aannemersbranche, waar automatisering steeds meer terrein wint.

De methode houdt in essentie in dat automatisering een systematisch proces wordt dat openlijk de kansen, voordelen en risico's in kaart brengt van het implementeren van robot- en automatiseringsoplossingen in het werk. Als onderdeel van het project ontving elk van de deelnemende bedrijven een kort en bondig rapport dat het management een overzicht gaf van het automatiseringspotentieel in hun bedrijf. Een van de bedrijven onderzoekt momenteel de ontwikkeling van een nieuwe mobiele automatiseringsoplossing om te helpen bij het trekken en duwen van kabels, en verschillende bedrijven onderzoeken hoe andere bestaande oplossingen hun elektricien kunnen helpen om een reeks taken effectiever en veiliger uit te voeren.

Deelnemers benadrukten een van de belangrijkste voordelen van de projecten: het proces om zowel management als werknemers te betrekken bij het verkennen van nieuwe mogelijkheden en manieren van werken.

‘Het is interessant om te zien dat wanneer werknemers en werkgevers samen gaan zitten en vragen wat ze slimmer kunnen doen, er een fantastische lijst met ideeën en mogelijkhe-

POWER+ • 05|2025

10

den ontstaat over hoe ze de werkplek beter kunnen maken’, zegt Lars B. Sørensen van de vakbond.

Bij het maken van de studie erkent Maria Schougaard Berntsen van TEKNIQ ook het belang van het inbrengen van expertise in robotica en automatisering in de elektrotechnische aannemersbranche: ‘Het project heeft bevestigd dat als u de technologieën niet kent, het moeilijk kan zijn om te zien waar het potentieel ligt. Als u het vanuit een ander professioneel perspectief bekijkt, wordt het duidelijk dat er een groot onbenut potentieel is om meer te automatiseren en robottechnologie te gebruiken in de huidige industrie’, besluit ze.

BRON: TEKNIQ, dank aan: Jacob Lydom

OVER HET PROJECT Het project werd georganiseerd en gefinancierd door de Deense werkgeversvereniging, TEKNIQ, en de vakbond Dansk El-Forbund. Het doel was om de mogelijkheden voor grotere betrokkenheid van automatisering en robottechnologie in de elektrische sector, aanpakken van tekorten en arbeidsomstandigheden.

Lees meer op www.tekniq.dk en howtorobot.com

Electrifying solutions that make a sustainable future possible Bij Rexel staan we voorop met krachtige oplossingen voor een duurzame toekomst, gedreven door innovatie en milieubewustzijn.

Onze grensverleggende oplossingen leiden naar een tijd waar hernieuwbare energie niet alleen een keuze is, maar een absolute noodzaak.

Waarom blijven hangen in het verleden als je de toekomst kunt omarmen? Laten we samen het pad naar duurzaamheid versterken.

www.rexel.be

EVENT

BouwForum 2025: Digitale innovatie Op 21 februari 2025 waren bijna 700 bezoekers aanwezig op BouwForum, in Paleis 10 van Brussels Expo, het bewijs van het belang dat de sector hecht aan digitale innovaties. Techlink maakt deel uit van Embuild en was dan ook aanwezig!

Op het informatie- en netwerkevent voor bouwprofessionals leerden we bij over artificiële intelligentie (AI) en de concrete toepassingen ervan in de sector.

Nieuw: workshops

Een panelgesprek en een keynotespeaker. Dat waren tot nu toe steeds de ingrediënten van het BouwForum dat Embuild jaarlijks organiseert tijdens Batibouw. Die elementen blijven behouden, maar het traditionele plenair gedeelte werd voorafgaan door 3 praktische workshops, waar bouw- en installatieondernemers zelf concrete zaken kunnen leren: hoe AI kan zorgen voor minder administratie in het bouwproces en meer veiligheid op de werf, maar ook hoe ze goede prompts kunnen opstellen.

Focus op AI

36% van de bedrijven uit de sector werkt nu al met AI, meestal voor communicatie, maar ook om de veiligheid op de werf te vergroten en projecten en werven te plannen en op te volgen.

Dat blijkt uit onderzoek van Embuild naar aanleiding van zijn jaarlijkse BouwForum. ‘Door AI in te zetten zullen we repetitieve taken in het hele bouwproces kunnen automatiseren, wat het aantal menselijke fouten vermindert en de veiligheid op werven verhoogt’, weet NIKO DEMEESTER, CEO van Embuild. ‘AI zal geen jobs op zich

12

POWER+ • 05|2025

Hanne Decoutere, journaliste bij de VRT, modereerde een debat over digitale innovatie met Thomas Vandenbergh (Besix), Stijn D’hoore (Furnibo), Asmae Ben Bahida (JustBimIt) en An Parewyck (Industrial Construction Services).

vernietigen, maar iedereen zal wel AI moeten inzetten om zijn job nog beter te kunnen doen. Bouwen en renoveren zelf zal natuurlijk een fysieke activiteit blijven: enkel een avatar kan in een artificieel huis wonen.’

36% van de bouw- en installatie-

Het slotwoord was voor Niko Demeester.

bedrijven werkt vandaag al met AI. Iedereen werkt al met ChatGPT, de helft (49%) met Copilot. Ook vertaaltoepassingen, zoals Google Translate en Deepl, worden al door een kleine helft van de bedrijven gebruikt. Het recente gelanceerde, Chinese Deepseek wordt door 7% van de bouw- en installatiebedrijven ingezet. AI wordt momenteel dus vooral gebruikt voor

“De bouw- en installatiesector loopt niet langer achter inzake innovatie, maar omarmt die volop als hefboom voor meer productiviteit en veiligheid!”

NIKO DEMEESTER, CEO VAN EMBUILD

allerlei vormen van communicatie, maar doet ook meer zijn intrede in het bouwproces zelf: onder meer voor veiligheids- en risicoanalyses (21%), projectplanning en -management (16%) en werfopvolging (11%).

OPMERKELIJK: 82% van de bouwbe-

drijven die al met AI aan de slag zijn, ziet er een positieve impact van op de bedrijfsefficiëntie. ‘Technologie om de technologie heeft op zich geen zin.

De meerwaarde ervan moet duidelijk zijn en die blijkt er te zijn, zo menen de ondernemingen uit onze sector’, zegt Niko Demeester. Toch zijn de bouw- en installatiebedrijven die met AI werken niet blind voor een aantal uitdagingen: een gebrek aan kennis en vaardigheden (74%), privacy zorgen (41%), een te beperkte kwaliteit van de data (30%) en de weerstand die AI teweegbrengt bij hun personeel (22%).

Ruim 6 op de 10 bouw- en installatiebedrijven (64%) maken nog geen gebruik van AI op dit moment, maar 69% is wel plan om AI binnen de 1 à 2 jaar te implementeren in zijn bedrijfsvoering en dat voornamelijk omwille

POWER+ • 05|2025

13

Het debat werd gevolgd door een uiteenzetting door de keynote speaker van de dag: Koen De Leus, chief economist BNP Paribas Fortis.

In zijn boek ‘De winnaarseconomie’ gaat hij dieper in op de kansen en uitdagingen van de digitale revolutie.

In zijn speech ging hij dieper in op de economische evolutie. Zijn belangrijkste boodschap was dat de rente in de toekomst structureel hoger zal gaan.

van efficiëntieverhoging (65%), kostenreductie (50%), meer klanttevredenheid (27%) en een verhoogde veiligheid (15%).

Nagenoeg twee derde (62%) van de ondernemingen uit de bouw en installatie verwacht niet dat AI tot banenverlies zal leiden in de sector. ‘Dat verwachten wij al evenmin’, verduidelijkt Niko Demeester. ‘Integendeel: AI zal helpen om de productiviteit van onze werknemers te verhogen en zal zo het tekort aan arbeidskrachten deels goedmaken. Het bouwen en renoveren zelf zal dankzij technologie allerhande efficiënter en veiliger worden, maar uiteindelijk blijft dat wel mensenwerk.’

BEURSBEZOEK

De ISH van de duurzame oplossingen ISH, ’s werelds grootste vakbeurs op het gebied van sanitair, verwarming, energie, klimaat- en installatietechniek en hernieuwbare energieën, opende opnieuw haar deuren in de Frankfurter Messe van 17 tot 21 maart en Techlink was ook aanwezig.

Power+ merkte op dat er tastbare oplossingen werden voorgesteld voor het bereiken van de klimaatdoelstellingen. Er was veel aandacht voor hernieuwbare energie, verantwoord watergebruik en gezonde binnenlucht, maar ook voor artificiële intelligentie (AI).

D

e meest zichtbare verandering was dat de traditionele opdeling in productgroepen nu vervangen werd door een indeling in acht oplossingsgebieden.

Dit hield ook een reorganisatie van de hallen in, wat het gemakkelijker maakt voor de bezoeker om de exposanten te vinden die bij zijn/haar interesse aansluiten.

(gebouwautomatisering, energiebeheer, smart home & home energy management en onderhoud).

Uw vakblad Power+ nam een kijkje in hal 11.1 waar de nadruk lag op intelligente oplossingen voor gebouwbeheer

Energie-efficiëntie

Tal van exposanten presenteerden er apparaten en systemen die netwerken gebruiken om te zorgen voor meer energie-efficiëntie, comfort en veiligheid in gebouwen. Hierna lichten we er enkele uit.

ABB presenteerde op ISH 2025 energie-efficiënte HVAC-oplossingen voor

14

POWER+ • 05|2025

een veilige, productieve en kostenefficiënte werking van gebouwen.

De speciaal voor HVAC-sector ontworpen frequentieomvormers van ABB zorgen voor een comfortabele en veilige omgeving in commerciële en residentiële gebouwen en maken energiebesparing tot 60 procent mogelijk. De ACH480- en ACH580-series bieden uitgebreide functionaliteiten voor een betrouwbare besturing van HVAC-systemen en eenvoudige integratie en bediening. ABB presenteerde ook de Baldor-Re-

—

ABB-Free@Home® Slim wonen met comfort, veiligheid en efficiëntie in één systeem.

ICD ICD..V ICALCU ICALCU...V ICAL ICAL...V ICR ICR...S ICR...V ICVA ICNI ICF

SETBLTM40/SETBLTM63

STILO 60

Beschikbaar bij uw vertrouwde electro groothandel www.intercable-tools.be

MKSET-CK/MISET-CK STILO BL

BEURSBEZOEK

liance EC Titanium-motoren, ontworpen voor toepassingen met variabele snelheid of koppel in ventilator- en pompregeling, die hoge efficiëntie en prestaties bieden. De compacte ABB-motoren van de U ­ltra-Premium-klasse IE5 combineren synchroonreluctantie- en permanentmagneettechnologie tot een duurzame, draadloos verbonden oplossing. De EC Titanium wordt gecombineerd met een elektronische aandrijvingsregeling voor hogere efficiëntie over het snelheidsbereik dan conventionele EC-motoroplossingen.

Techlink legt zijn oor te luisteren op ISH.

Digitale transformatie

Siemens Smart Infrastructure presenteerde tijdens ISH een breed scala aan innovatieve en eenvoudig te implementeren producten en oplossingen.

Deze innovaties richten zich voornamelijk op digitale transformatie zodat de prestaties en energie-efficiëntie van kleine tot middelgrote gebouwen stevig kunnen worden verhoogd. Desigo Plug and Play Automation is een eenvoudige automatiseringsoplossing waarmee u uw gebouw compleet kunt

automatiseren met zone-per-zoneplanning. Het geeft u duidelijk inzicht in uw energieverbruik via gepersona-

liseerde dashboards en nog veel meer!

Het omvat verschillende ruimteapparaten die allemaal verbinding maken met een en hetzelfde edge-apparaat, en vervolgens op een beveiligde manier verbinding maakt met de cloud.

Via het uitgebreide gamma draadloze apparaten, zoals bv. radiatoractuatoren en sensoren voor het monitoren van de binnenluchtkwaliteit en CO2 waarden, kunnen installateurs het gebouw automatiseren zonder uitgebreide technische vaardigheden. Deze aanpak elimineert complexe bedrading, wat de installatiekosten aanzienlijk verlaagt, zeker in bestaande gebouwen.

Met Desigo Plug and Play Automation komt Siemens Smart Infrastructure tegemoet aan de nieuwe EPBD. Deze beoogt een emissiereductiedoelstelling van 60% tegen 2030 voor kleine tot middelgrote gebouwen en eist tevens een automatiserings- en beheersysteem bij gebouwen met >70 kW geïnstalleerd vermogen.

16

POWER+ • 05|2025

STANDAARD HULPSTUKKEN VOOR ALLE OBO KABELGOTEN

Building Connections

PROJECT

Slim Laden als Sleutel tot Duurzame E-Mobiliteit: Het COOCK Se-More Project De elektrificatie van voertuigen groeit exponentieel en vormt een cruciale bouwsteen in de energietransitie. Tegen 2029 moeten alle nieuwe auto’s en bestelwagens in Vlaanderen emissievrij zijn, en ook het openbaar vervoer en vrachtvervoer zetten grote stappen in elektrificatie. Toch brengt deze groei uitdagingen met zich mee, vooral op het gebied van laadinfrastructuur. Het COOCKproject Se-More (Smart charging - E-mobility meets Renewable Energy) wil hierin verandering brengen door slimme laadoplossingen breed toegankelijk te maken.

Vooral KMO’s en installateurs ondervinden drempels bij de implementatie van deze technologie. De benodigde kennis is versnipperd over fabrikanten, technologieaanbieders en kennisinstellingen. Bovendien spelen nieuwe spelers zoals Charge Point Operators (CPO’s) een belangrijke rol in de laadinfrastructuur, maar zij zijn voor installatie en onderhoud afhankelijk van gespecialiseerde technici.

Het doel: Kennisoverdracht en praktische toepassingen

Het Se-More project richt zich op twee doelgroepen:

De uitdaging: Slim en duurzaam laden

Hoewel er steeds meer laadpunten worden geïnstalleerd, is niet alle infrastructuur voldoende intelligent en duurzaam. Slim laden betekent meer dan enkel het plaatsen van laadpalen; het gaat om site-optimalisatie, piekreductie, integratie met gebouwbeheersystemen en een maximaal gebruik van hernieuwbare energiebronnen, mogelijk aangevuld met lokale opslag. Dit helpt niet alleen om de belasting van het elektriciteitsnet te verlagen, maar ook om de investeringskosten van netbeheerders zoals Fluvius te beperken.

1

TECHNOLOGIEAANBIEDERS zoals fabrikanten en integratoren die slimme laadtechnologie ontwikkelen.

2 TECHNOLOGIE-UITVOERDERS zoals installateurs, studiebureaus en energieadviseurs die deze oplossingen implementeren.

Het project wil ervoor zorgen dat kennis over slim laden breed verspreid wordt, zodat niet enkel grote spelers maar ook kleinere installatiebedrijven kunnen bijdragen aan de uitrol van duurzame laadinfrastructuur.

Concreet worden use cases van bestaande laadpleinen geanalyseerd om hiervan te leren en deze inzichten

18

POWER+ • 05|2025

te verspreiden onder installateurs.

Daarnaast worden podcasts en andere educatieve middelen ingezet om de kennisoverdracht te versterken.

Impact en economische groei

De Vlaamse regering heeft als doel tegen 2025 minstens 35.000 publieke laadpunten te realiseren, een doel dat in 2024 al is overtroffen met meer dan 15.000 publieke laadpunten. Dit benadrukt de urgentie van een project als Se-More, dat de sector helpt om slimmer en efficiënter om te gaan met deze snelle groei. Het project wordt verwacht minstens 250 voltijdse banen te creëren, wat een economische impuls van 17,5 miljoen euro met zich meebrengt.

Partners en samenwerking

Het project wordt uitgevoerd in samenwerking met Howest Hogeschool, Universiteit Gent, Volta VZW, VITO, KU Leuven en Flux50. Door deze bundeling van expertise wordt slim laden niet langer een niche­-oplossing, maar een gangbare standaard binnen de energietransitie.

Met Se-More zet Vlaanderen een grote stap naar een duurzame en efficiënte laadinfrastructuur, waarin innovatie en praktijk hand in hand gaan.

GEBRUIKSGEMAK

VERHOOGDE VEILIGHEID

Schaalbaar, veilig en snelle implementering

GREEN'UP HOME Een geconnecteerd en volledig aanpasbaar laadstation

OF

Modem

Home + Control

TECHNISCH DOSSIER

Geaarde netsystemen Ten eerste zullen we het in de toekomst hebben over “geaarde netsystemen" in plaats van “aardverbindingssystemen ”. Een nieuw Koninklijk Besluit dat bepaalde delen van Boeken 1 en 2 van het AREI wijzigt, zal deze vervanging in de volgende versie vermelden. Herinnering: Waarom aarden?

B

ij de beschermingsmaatregelen tegen elektrische schokken, moet een onderscheid worden gemaakt tussen:

A Beschermingsmaatregelen tegen RECHTSTREEKSE AANRAKING,

ONRECHTSTREEKSE AANRAKING, bieden bij een isolatiefout

De aardingsinstallatie is daarom een essentiële actieve bescherming tegen onrechtstreekse aanraking bij elke

In huishoudelijke installaties bestaat de overgrote meerderheid van de netsystemen uit een TT-netsysteem.

L1 L2 L3

(2)

(1) PE (4)

(3)

Wanneer een punt van het net rechtstreeks of onrechtstreeks wordt geaard, wordt het nulpunt bij voorkeur geaard.

In sommige netsystemen is er geen nulgeleider of is dit punt niet verdeeld. In dit geval wordt een lijngeleider geaard. Waarom heb ik het over “lijngeleider” en niet over “fase”? Met dit nieuwe Koninklijk Besluit is het

L1

In de overgrote L2 meerderheid van de gevallen heeft L3 de nulgeleider van de voedingstransformator van de DNB (Distributienetbeheerder) een plaatselijke aarding. Daar mogen wij niet (1) (3) aan komen, het is eigendom van de DNB. En aan de installatiezijde zijn (2) (5) alle massa's voorzien van aarding via Rn geel/groene beschermingsgeleiders.

Dit is wat er gebeurt bij een isolatiefout of, met andere woorden, wanneer een actief deel van de installatie per ongeluk een massa raakt:

N

RE

Rn

Picture 2

Deze elektrische schok zal meer of minder hevig zijn, afhankelijk van de toestand van de huid van de gebruiker (droog of nat) en de aanraking met de aarde (blootsvoets of schoenen met isolerende zolen). Deze elektrische schok kan dodelijk zijn, in dat geval spreken we van elektrocutie!

De volgende typen geaarde netsystemen worden in het AREI in aanmerking genomen: ● het TT-netsysteem; ● het TN-netsysteem met zijn drie varianten (TN-S, TN-C en ­TN-C-S); ● het IT-netsysteem.

TT-netsysteem

Picture 1

in ­k lasse I verbruikerstoestellen waardoor massa’s onder spanning komen te staan. Bijvoorbeeld, een geleider in een wasmachine is als gevolg van herhaalde trillingen losgeraakt uit zijn aansluitklem en komt in aanraking met de metalen massa van de machine. Wanneer de gebruiker zijn was in de wasmachine plaatst, raakt hij deze metalen massa aan en riskeert een elektrische schok.

woord “fase” vervangen door “lijngeleider”. We spreken bijvoorbeeld niet meer van “tussen fase en aarde”, maar van “tussen lijngeleider en aarde”.

Lus met 2 gelijktijdige fouten

bieden bescherming tegen het aanraken van de actieve delen van een installatie. Bijvoorbeeld, om rechtstreekse aanraking met een geleider of klem onder spanning te vermijden, wordt deze aanraking onmogelijk of moeilijk gemaakt door middel van omhulsels, isolatie, verwijdering of hindernissen.

B Beschermingsmaatregelen ­tegen

machine of apparaat met één enkel elektrisch geleidend beschermend omhulsel. Dit wordt een Klasse I verbruikstoestel genoemd. Alle Klasse I apparatuur op laagspanning, in een elektrische installatie moet worden geaard, tenzij er een veiligheidsscheiding van stroombanen wordt toegepast. De veiligheidsscheiding van de stroombanen als passieve bescherming is niet het onderwerp van dit artikel. Geaarde netsystemen zijn actieve beschermingsmiddelen met automatische onderbreking van de voeding en eventuele verwittiging. Hier komt het type geaarde netsysteem in beeld, omdat dit bepaalt welk(e) type(n) actieve bescherming(en) moet(en) worden geïnstalleerd en hoe deze in de elektrische installatie moet(en) worden geplaatst om effectieve bescherming te bieden tegen elektrische schokken bij onrechtstreekse aanraking.

Het actieve deel raakt de massa van het apparaat of de machine (3). De stroom gaat door de massa (1) en L1 stroomt door de aardverbinding van L2 deL3massa (4) naar de aardverbinding van de transformator van het net die N dePEinstallatie voedt (2). We hebben dus (1)

20

POWER+ • 05|2025

(2) (3)

(1)

N PE

PE (4)

RE1

een gesloten kring. Laten we de wet van Ohm toepassen:

Lus met 2 gelijktijdige fouten

met de aarde verbonden En de masIn deze TN-netsystemen hebben we: ● het TN-S-netsysteem, (zie figuur sa’s van de installatie zijn verbonden 1) waarbij de Ngeleider en de PE met dit punt door PE-beschermingsI=U/(R_n+R_E ) = 230/33 = 6,97A beschermingsgeleider gescheiden geleiders. In het geval van een isolazijn. tiefout (3) hebben we onmiddellijk een Als de weerstand van de aardverbin● Het TN-C-netsysteem, (zie figuur kortsluiting. Hierdoor wordt normaal ding van de massaL1RE (4) 30Ω is en 2) waarbij de beschermingsgeleigesproken de vermogensschakelaar die van de voeding L2 Rn (2) 3Ω, met een der en de nulgeleider één enkele uitgeschakeld die de stroombaan beL3-N spanning van L3 230VAC, zullen we geleider vormen, wordt PEN geschermt tegen te hoge stromen. We een foutstroom van 6,97A hebben, wat noemd. Hij moet een doorsnede kunnen hieruit afleiden dat voor een niet genoeg is om de vermogensschahebben van minstens 10mm² voor TN-netsysteem een vermogensschakelaar uit te schakelen. De spanning koper of 16mm² voor aluminikelaar voldoende moet zijn om de (1) (1) op de um. Dit netsysteem is verboden installatie af te schermen tegen on(3)massa (3) zal dan 30 Ω x 6,97A = 209,1 V zijn. Deze spanning is uiteraard in huishoudelijke installaties, rechtstreekse aanraking. Pas echter gevaarlijk voor mensen die het risico in PE de gemeenschappelijke delen op voor installaties PE met lange leidinlopen (2) de onder spanning staande mas- (5) gen. Het risico bestaat dat de impevan een residentieel geheel en in (6) Rn (4) (4) sa aan te raken.

De stroombaan moet niet-huishoudelijke installaties dantie van de geleider te hoog is om worden uitgeschakeld. De uitschakezonder ervaren (BA4) of gekwalieen voldoende grote foutstroom te ling moet plaatsvinden binnen een tijd ficeerd (BA5) personeel; veroorzaken die de vermogenschakeRE1 RE2 die wordt aangegeven door de relatieve ● Het TN-C-S-netsysteem (zie figuur laar magnetisch (ogenblikkelijk) laat conventionele grensspanning (zie Ta3) is dicht bij de bron een TN-C is en uitschakelen. De vermogensschakebel 2.4. Relatieve conventionele grensis dus voorzien van een PEN. Verlaar zou dan niet meer kunnen uitspanning UL(t) van het AREI Boek 1. derop in de installatie wordt het schakelen binnen de (zeer korte) tijd opgesplitst volgens de twee funcdie het AREI vereist. Daarom moeten Daarom is een differentieel (of beter ties van N-geleider en PE-geleider. kortsluitberekeningen worden ge-L1 gezegd,L1 differentieelstroombescherEenmaal gesplitst, is het verboden maakt tijdens het ontwerp en dezeL2 mingsinrichting) essentieel om de om de PE-geleider en de N-geleider moeten ook voorgelegd worden aan L2 L3 aardfoutstroom te detecteren.

Afhanopnieuw te verbinden. het erkende organisme tijdens de L3 kelijk van de gevoeligheid zal de difkeuring van de installatie. Voor inN ferentieel bij 10mA, 30mA, 300mA; of Het IT-netsysteem stallaties met lange leidingen is het (1) meer uitschakelen in niet-huishoudeHet speciale kenmerk van het vaak nodig om gebruik (3) te maken van C1 C2 C3 lijke installaties.

IT-netsysteem (6) is dat de bron (transeen differentieelautomaat. We herin(2) formator, omvormer, ...) niet verbonneren eraan dat voor huishoudelijke (1) (5) (2) Rn is om In niet-huishoudelijke installaties den is met de aarde of verbonden is via installaties het altijd verplicht RE PE (3) worden vaak andere netsystemen geeen hoge impedantie. De massa's de (4) differentieel aan de kop van de inbruikt, met name: van de installatie zijn echter voorstallatie te plaatsen.

1e foutlus

Picture 1

PE

Het nulpunt is geaard via een voldoende grote impedantie

RE

Rn Het TN-netsysteem

Figuur 2: Foutlus in een TN-C-netsysteem Foutlus in een TN-C-netsysteem

Bij TN-netsysteem is één punt van de voeding, meestal N, rechtstreeks Figuur 1: Foutlus in een TN-S-netsysteem

Picture 2

L1 L2 L3 N

N

PE

PE

L1 L2 L3 N

PEN

N

(1) (2)

(3)

(2)

(3)

(1)

(1)

POWER+ • 05|2025

Foutlus in ee

L1 L2 L3

21

TNC

TNS

(4)

N (3)

(2)

TECHNISCH DOSSIER

(1)

Figuur 3: Foutlus in een TN-C-S-netsysteem TNC

Foutlus in een TN-C-S-netsysteem

L1

TNS

L2 L3 N

PEN

ding Rn van de transformator die de installatie voedt (2). Maar in dit geval vinden we een weerstand met een grote waarde (3) in ons pad. We hebben dus een gesloten kring. Laten we de wet van Ohm toepassen:

N PE

PEN PEN

N

(2)

I=U/(R_n+R_E ) = 230/10033 = 0,023A, of 23mA (3)

(1)

zien van een correcte aarding. Het voordeel van dit netsysteem is dat bij een 1e fout de foutstroom zo laag is dat deze niet als gevaarlijk wordt beschouwd. Dit netsysteem wordt vaak gebruikt in installaties die absoluut moeten blijven functioneren, zelfs in het geval van een fout in de aarding, zoals medische operatiekamers, datacenters, enz. Zie figuur 4.

Laten we terugkeren naar dezelfde analyse als voor het TT-netsysteem en het fenomeen in IT bekijken.

In geval van een fout zal het actieve deel de massa van het apparaat of de machine raken (5). De stroom gaat door de massa (1) en stroomt door de aardverbinding RE via de beschermingsgeleider (4) naar de aardverbin-

Figuur 4: 1e foutlus in een IT-netsysteem met impedantie 1e foutlus

L1 L2

Laten we terugkeren naar dezelfde analyse. Het actieve deel raakt dus de massa van het apparaat of de machine (5). De stroom zal door de massa (1) vloeien, maar in dit geval zal de stroom de weg met de laagste weerstand kiezen en door de aardverbinding (4) gaan via de plaatselijke weerstanden RE1 en RE2, die elk een waarde van 30 Ω hebben. Dezelf-

L3

(1)

(3)

C1 C2 C3

(2)

(6)

PE (5)

Rn

RE

Als de weerstand van de plaatselijke aarde RE (4) 30Ω is en die tussen de voeding en aardverbinding Rn (2) 3Ω + de grote weerstand van 10000Ω (3), met een lijnspanning van 230VAC, zullen we een foutstroom van 23mA hebben, die niet als gevaarlijk wordt beschouwd.

Ondanks de fout kan het systeem zonder problemen blijven werken. Het probleem is dat als er een 2e fout optreedt, de configuratie volledig verandert. De lekstroom zal een andere weg vinden en zijn waarde zal gevaarlijk zijn bij deze 2e fout. De configuratie wordt weergegeven in figuur 5.

(4)

Het nulpunt is geaard via een voldoende grote impedantie

Lus met 2 gelijktijdige fouten

Foutlus in een TN-C-netsysteem

Figuur 5: Lus met 2 gelijktijdige fouten in IT- netsysteem (massa's niet onderling verbonden) OF IT-netsysteem (twee massa- of aardfouten met verbonden massa’s) L1 L2

L1

L3

L2

N

PEN

L3

(1)

(3)

(1)

N

(2)

PE

(3)

(2)

Rn

(5)

(1)

TNC

Pic

Foutlus in een TN-C-S-nets

L1

PE (6)

(4) TNS

RE1

RE2

L2 L3 N

PEN

22 PEN PEN

POWER+ • 05|2025

(4)

N PE

TN-S-netsysteem met twee actieve geleiders

de stroom gaat door de 2e massa ofaardfout (6) om de kring te sluiten.

Laten we de wet van Ohm toepassen:

L- (of L+) L- (ou L+)

PE (1) (3)

TN-C

L-L-(ofL+L+) L- (ou L+) M

TN-S

PEM

LM (2)

(1)

(2)

PE

(1) (1)

(2)

(3)

PEL

L- (of L+) +) L-L+(ou (ofLL-) L+ (ou L-)

TN-S

L+ (of L-) L+ (ou L-)

PEL

PE

L- (of L+) L- (ou L+)

PEL

L- (of L+) L- (ou L+)

L- (of L+) L- (ou L+) (2)

(2)

(1)

(3)

L+ (of L-) L+ (ou L-)

PEL

PE L- (of L+) L- (ou L+)

PEL

PE

(1)

(2)

(1) (2)

(3)

TN-S-netsysteem met drie actieve geleiders L+ M L-

LPE

PE

(1)

(2)

PE (1)

TN-C

L+ P1M

M

TN-S

L+

PEM

PE L-

LPEM

M

M (2)

(1)

(3)

L+ M L-

TN-C-S-netsysteem m

TN-S-netsysteem me TT-netsys

POWER+ • 05|2025

L+L-

(1)

TN-C-S-netsysteem met drie actieve geleiders TN-C-S-netsysteem met drie actieve geleiders

TT-netsuysteem met twee actieve geleiders

TN-C-S-netsysteem met twee actieve geleiders

TN-C

L+ (of L-) L+ (ou L-)

PE (1)

L- (of L+) L- (ou L+)

L-

TN-C-S-netsysteem met twee actieve geleiders

M

L-

M

PE

M

Auteur: Ignacio Molina, VOLTA

PEL

L- (of L+) L+ L- (ou L+) M

PE

L- (of L+) L- (ou L+)

PEM

L+ (ou L-)

L+

PEM

PE

TN-S-netsysteem met drie actieve geleiders

TN-C-S-netsysteem met drie actieve geleiders TT-netsysteem met drie actieve geleiders TN-S-netsysteem met twee actieve geleiders

TN-S-netsysteem met twee actieve geleiders

Geaarde netsystemen voor gelijkstroom zullen ook aan het AREI worden toegevoegd. Hopelijk gebeurt (1) dit nog in 2025. Het speciale kenmerk van netsystemen voor gelijkstroom (DC) is dat er DC-netsystemen zijn met 2 actieve geleiders, L+ en L-, maar TN-C ook met 3 actieve TN-S geleiders, L+, L- en L+ de M-geleider die met het middelpunt PE PEM is verbonden. Hieronder volgen een Lpaar voorbeelden:

TN-C drie actieve geleiders TN-S L+ (of L-) TT-netsysteem met TT-netsysteem met drie actieve geleiders

TN-C-S-netsysteem met twee actieve geleiders

TT-netsuysteem met twee actieve geleiders

L+ (of L-) L+ (ou L-)

TT-netsuysteem met twee actieve geleiders

TN-C-S-netsysteem met drie actieve geleiders

TN-S-netsysteem met twee actieve geleiders

TT-netsysteem met twee actieve geleiders

Geaarde netsystemen voor PE gelijkstroom (DC)

PE

Als de continuïteit van de activiteiten moet worden gegarandeerd (medische operatiekamers, datacenter,..), worden de aanwezige verantwoordelijke tech(2) nici op de hoogte gebracht en nemen zij de nodige maatregelen om de fouten te verhelpen. In dit geval vereist het IT-netsysteem de L+aanwezigheid van BA4 (ervaren) of BA5 P1M M (gekwalifiL+ (ofis L-) niet ceerd) personeel.

Deze vereiste L- (of L+) L+ (ou L-) Lou L + ) L( expliciet vastgelegd in het AREI, maar L- (of L+) L+) “de L- (oudat vanaf de 1ePEfout wordt bepaald nodige maatregelen moeten worden genomen om deze fouten te onderzoeken en te verhelpen”. Als de continu(2) absoluut ïteit van de activiteiten niet (2) noodzakelijk zijn, kan automatische uitschakeling noodzakelijk zijn.

De spanning is hier niet langer 230VAC maar 400VAC, aangezien deze door twee spoelen in de transformator gaat.

Daarom is het essentieel om de fout op L+ (of L-) zodra de 1e fout optreedt. te sporen, L+ (ou L-) Om dit te doen, gebruiken we over het L- (of L+) algemeen L- (ou L+) een apparaat dat IMD heet, PE een afkorting voor permanente isolatiebewaking (volgens de afkorting in het Engels IMD - Isolation Monitoring Device). Dit apparaat zendt een door de gebruiker te definiëren signaal uit (1) (2) (geluid, licht, bellen, sms, tekstbericht, enz..) zodra het een fout in de isolatie

L+ L+ (of L-) P1M L+M(ou L-)

L- (of L+) L- (ou L+)

L- (of L+) L- (ou L+)

van de installatie detecteert.

I=U/(R_E1+R_E2 ) = 400/60 = 6,7A

(2)

L+ (of L-) L+ (ou L-)

23 TN-C

L+ (of L-) L+ (ou L-) L- (of L+) L- (ou L+)

PEL

TN-S PEL PEL

L+ (of L-) L+ (ou L-) PE L- (of L+) L- (ou L+)

INSTALL TOMORROW EXPERIENCE DAY

Jongeren inspireren en stimuleren voor technische beroepen De War For Talent is één van de grootste uitdagingen in onze sector. Met onze digitale campagne Install Tomorrow willen we hierop een antwoord bieden. Dit jaar gingen we nog een stapje verder en organiseerden we ook een live event in Walibi.

Op donderdag 24 en vrijdag 25 april namen bijna 2000 deelnemers – leerlingen en begeleiders uit de HVAC-San en elektro opleidingen – deel aan onze Install Tomorrow Experience Day, een initiatief van Techlink dat volledig in het teken stond van de next gen installateurs. Dit event was een rollercoaster van emoties en onvergetelijke momenten, waar iedereen nog lang over zal napraten! Foto’s: ©Aurore Delsoir

T

echlink is als federatie al enkele jaren actief betrokken bij de promotie van technische beroepen en de aantrekkelijkheid van de bijhorende opleidingen te vergroten. De Install Tomorrow Experience Day past perfect binnen deze missie: jongeren inspireren en hen concrete carrièremogelijkheden laten ontdekken binnen een sector vol toekomst.

“Het feit dat we backstage ruimtes en workshops konden bezoeken was echt een geweldige kans voor onze jongeren om hen de schoonheid van het beroep te laten zien.”

EEN LEERKRACHT

Exposanten

ce Day boden we leerlingen een meer educatieve versie van Install Day. Het evenement vond plaats op een oppervlakte van 2.000 m² met een vaste route. Elke schoolgroep kon 30 exposanten (zie plan) ontdekken. Geen standaard standen maar interactieve workshops, doe-activiteiten en uitdagende ervaringen, virtual reality, ... .

Een generatie geïnspireerd door techniek

De exposanten toonden hun nieuwste

Met de Install Tomorrow Experien-

24

POWER+ • 05|2025

“Wat een leerrijke uitstap: het is veel beter dan naar een museum te gaan.”

EEN LEERLING

innovaties en ontwikkelingen in hun technologieën aan studenten, er waren interactieve workshops en zelfs een exclusieve blik achter de technische schermen van Walibi: alles was aanwezig voor een leerrijke en leuke onderdompeling in de wondere wereld van techniek!

1 2 3 4 5 6

Bosch Power Tools Caleffi International N.V. Facq Viega Belgium Begetube Daikin Airconditioning Belgium 7 Spie Belgium 8 Hager Modulec 9 Schneider Electric 11 VINCI Enegies Building Solutions 12 Euro-Index 13 Cintropur 14. VMA Sud SA 15. Cebeo 16. Instamobile 17. Velleman Group NV 18. Fernox 19. Vaillant 20 ATS Groep 21 Volta 22 Buildwise 23 Cleantechpunt 24 Het Beroepenhuis 25 UC Leuven-Limburg Technieken wetenschap- academie 26 Innoptus Solar Team 27 Construcity 28. Flux50 29. UGent Racing 30. Techlink

POWER+ • 05|2025

25

Silver sponsor: VINCI Energies Als voortrekker in de energietransitie en digitale transformatie zet VINCI Energies Belgium haar expertise in via een wereldwijd netwerk van gespecialiseerde bedrijven. Het bedrijf is aanwezig in meer dan 57 landen en ondersteunt de industrie, de infrastructuur en de dienstensector bij het optimaliseren van hun energie- en technologische prestaties. Met meer dan 90.000 medewerkers en een sterke innovatiecultuur werkt VINCI Energies Belgium elke dag aan een meer duurzame toekomst.

‘Sponsoring van dit evenement is veel meer dan een daad van communicatie. Het is een investering in de professionals van morgen, zij die de energie- en digitale transitie mogelijk maken.’ – Michèle Geoffroy, HR Manager bij VINCI Facilities Belgium & VINCI Energies Building solutions

INSTALL TOMORROW EXPERIENCE DAY

Het bezoek van de minister van Franstalig Onderwijs, Valérie Glatigny, op donderdagochtend was een belangrijk moment.

Het bevestigde de politieke wil om nauwere banden te smeden tussen scholen, bedrijven en instellingen.

De leerlingen kwamen uit het 4de, 5de of 6de jaar technische opleidingen, ze kozen voor elektro of HVAC-San, soms uit passie, soms uit nieuwsgierigheid... maar ze vertrokken allemaal met sterren in hun ogen.

Volgens leerkrachten, leerlingen én professionals was het effect duidelijk: de dagen droegen echt bij aan de studiekeuze en motivatie van jongeren voor deze knelpuntberoepen.

Doelstelling van het event?

‘In een tijd van energietransitie en snelle technologische evolutie is het cruciaal om vandaag al de professionals van morgen te inspireren en op te leiden’, benadrukt CAROLE METZMACKER, Marketing & Communication Manager bij Techlink. ‘Dit evenement gaf jongeren de kans om techniek anders te beleven – via ervaring en onderdompeling – en zo een helder toekomstbeeld te vormen.’

WILFRIED DE GREEF, Education & Skills manager bij Techlink, vult aan: ‘Het

26

POWER+ • 05|2025

Silver sponsor: Velleman Group Velleman Group nv staat al 50 jaar innovatie in dienst van technologie-enthousiastelingen. Sinds de oprichting in 1974 heeft dit Belgische bedrijf zich gevestigd als een wereldwijde referentie op het gebied van elektronische bouwkits, modules en instrumenten. Ondertussen is hun aanbod uitgebreid tot meer dan 16.000 producten voor consumenten en makers. Vandaag is Velleman actief in 80 landen en blijft het de grenzen van innovatie verleggen.

was een dag om jongeren kennis te laten maken met de installatieberoepen, hen te inspireren, in contact te brengen met professionals uit het (installatie)veld en hen de waaier aan mogelijkheden te tonen in onze sector in verandering.’

ging in interactie met de standhouders en jullie concullega's. Netwerken met de glimlach en een fijne groepsenergie.

Hieronder enkele impressies.

Afterwork op donderdag 24 april

Met dit omvangrijke evenement bevestigt Install Tomorrow opnieuw zijn rol als onmisbaar platform voor talentontwikkeling en als antwoord op de uitdagingen binnen de installatiesector in België. Techlink gelooft sterk in het belang om jongeren te inspireren

Alle Techlink-leden en stakeholders waren van harte uitgenodigd om te komen kijken naar de ongelooflijke inspanningen die iedereen geleverd heeft met een hapje en een drankje. Iedereen

Install Tomorrow bevestigt zijn rol als inspirerend platform

MET DE STEUN VAN ONZE SPONSORS :

POWER+ • 05|2025

27

‘Een event zoals Install Tomorrow Experience Day is voor ons belangrijk omdat wij op twee dagen heel veel mensen ontmoeten en op die manier ook ons merk en onze producten kunnen tonen aan alle toekomstige installateurs. Het was niet alleen een showcase van onze producten, maar bovenal toonden we ook wat er allemaal mogelijk is met elektronica. Met interactieve demo’s, hands-on workshops en veel enthousiasme hebben we hopelijk heel wat leerlingen kunnen inspireren voor een toekomst in techniek’, zegt Yves Bryse, Chief Operating Officer at Velleman Group.

en te ondersteunen in hun professionele keuze. Ook de komende jaren zetten we ons daarvoor in! Als bijlage is er aan het magazine nog een boekje toegevoegd met nog meer impressies.

https://installtomorrow.be/nl/experience-day/

ACTUALITEIT

Techlink ontmoet minister Simonet: mobiliseren om het tekort aan talent in de technische sector tegen te gaan Op 15 april werd een Techlink-delegatie onder leiding van CEO Eric Piers ontvangen door Eléonore Simonet, minister voor Middenstand, Zelfstandigen en KMO's. Het doel van de vergadering was om de belangrijkste uitdagingen voor de installatiesector te voor te stellen, met name op het gebied van personeelstekort, en om de praktische initiatieven van de federatie als antwoord te belichten.

Techlink: een sleutelspeler in de energietransitie

Tijdens de opening van de vergadering lichtte Eric Piers de missie en het werkveld van Techlink toe. Als grootste federatie in België binnen de sector van technische installaties vertegenwoordigt Techlink het volledige ecosysteem: van fabrikanten en distributeurs tot onderhoudsbedrijven en installateurs. Met ongeveer 3.000 aangesloten bedrijven en meer dan 73.000 voltijdse werknemers speelt de organisatie een cruciale rol in de Belgische energietransitie.

"De toekomst van België wordt gebouwd op zijn technisch talent. Het is tijd om samen in actie te komen."

ERIC PIERS, CEO VAN TECHLINK

ERIC PIERS benadrukte tegenover de minister dat de sector jaarlijks meer dan €18 miljard aan omzet draait en zo’n €8,3 miljard bijdraagt aan de Belgische economie—cijfers die sinds 2010 sterk zijn toegenomen. Toch gaan deze indrukwekkende resultaten gepaard met een groeiende druk op het terrein.

Een ware strijd om talent

De cijfers over het tekort aan arbeidskrachten zijn alarmerend: bijna 3.000 openstaande vacatures in de elektriciteits-, verwarmings- en loodgieterssector, binnen een totaal van 16.155 onvervulde banen in de bouwsector (bron: Statbel). En dit is nog maar het begin: om de Europese klimaat- en energiedoelen voor 2050 te behalen, moeten er de komende 15 jaar 30.000 nieuwe arbeidsplaatsen gecreëerd worden.

Onze CEO wees op de structurele oorzaken van deze crisis: een vergrijzende beroepsbevolking, het gebrek aan aantrekkingskracht van technische vakgebieden voor jongeren en de toenemende technologische complexiteit die vraagt om nieuwe vaardigheden.

Praktische oplossingen van Techlink

Techlink blijft actief inspelen op de uitdagingen van de sector. De federatie heeft verschillende initiatieven opgezet om jongeren bewust te maken van de mogelijkheden, zoals de ondersteuning van technische wedstrijden als le Meilleur Élève Chauffagiste in

28

POWER+ • 05|2025

Eric Piers & Eléonore Simonet

Wallonie en Install Skills in Vlaanderen. Daarnaast ondersteunt Techlink evenementen zoals de Solar Olym­ piade en heeft het een nieuw nationaal evenement gelanceerd: de Install Tomorrow Experience Day (zie bijlage aan het magazine voor meer details over dit evenement).

De ontmoeting met minister Simonet is een belangrijke stap in de dialoog tussen beroepsfederaties en de overheid. Techlink benadrukt de noodzaak van een gezamenlijke inspanning van bedrijven, scholen en overheden om de War for Talent, die de energietransitie bedreigt, aan te pakken.

www.euro-index.be

Optimaliseer je rendement!

Test snel en eenvoudig PV- en EV-installaties met onze geavanceerde meetinstrumenten.

Thermografische camera’s Installatietesters Testinstrumenten voor laadpalen Photovoltaïsche meetinstrumenten

ACTUALITEIT

De energietransitie heeft vakmensen nodig – waar gaan we ze halen?

De energietransitie is in volle gang, maar er is één groot probleem: er zijn niet genoeg vakmensen om de overstap uit te voeren.

In heel Europa kampt de elektrotechnische sector met een tekort aan gekwalificeerde professionals. En dat terwijl er al 2,7 miljoen werknemers in deze branche actief zijn! Het is een groeiende uitdaging die we snel moeten aanpakken.

Waarom is dit een probleem?

Duurzame energie maar ook technieken om de conventionele toestellen die met fossiele brandstoffen werken, te vervangen, vraagt om goed opgeleide vakmensen die deze technologieën kunnen installeren en onderhouden. Maar ondanks de grote vraag, kiezen te weinig jongeren voor een tech­nische opleiding. Zonder genoeg installateurs en monteurs komt de energietransitie in gevaar.

Oplossingen in zicht

Gelukkig wordt dit probleem nu serieus genomen. De “Union of Skills” erkent dat elektrotechnische profes­ sionals tot de 42 beroepen behoren met een ernstig tekort aan werknemers.

Daarom wordt er reikhalzend uitge-

keken naar de aankomende “VET Strategy” 1 – een Europees plan om vak­ onderwijs aantrekkelijker te maken.

Een belangrijk speerpunt is het stimuleren van werk- en stageplekken, zodat jonge mensen meer praktijkervaring kunnen opdoen. Daarnaast wordt gewerkt aan het verbeteren van Europese samenwerking op het gebied van vaardigheden en opleidingen.

Wat moet er gebeuren?

scholing. Maar wachten tot 2027 om hier iets aan te doen? Dat is veel te laat!

De toekomst van de energietransitie

JULIE BEAUFILS, secretaris-generaal van EuropeOn, vat het mooi samen: “De energietransitie staat of valt met goed opgeleide elektrotechnische vakmensen. We hopen dat de nieuwe VET Strategy echt het verschil gaat maken.”

Er zijn een paar cruciale stappen die snel moeten worden gezet: ● BETER INZICHT IN DE TEKORTEN: Er komt een “European Skills Intelligence Observatory”, een centrale autoriteit die gegevens over vaardigheidstekorten verzamelt en analyseert. Maar dit moet beter geïntegreerd worden met ­ bestaande initiatieven zoals de “Net Zero Industry Act” om echt effectief te zijn. ● OVERHEDEN MOETEN HUN HUIS­ WERK DOEN: EU-lidstaten waren verplicht om vóór 31 december 2024 een analyse van hun arbeidsmarkttekorten te publiceren.

Minder dan de helft heeft dit gedaan. Zonder goede data kunnen er geen slimme beleidskeuzes worden gemaakt. Vlaanderen en Wallonië waren wél klaar met hun rapport. ● MEER INVESTEREN IN SCHOLING: Er wordt gekeken naar uitbreiding van de “General Block Exemption Regulation” 2 om overheden meer mogelijkheden te geven om te investeren in opleidingen en om-

30

POWER+ • 05|2025

Techlink is lid van EuropeOn, dit is de Europese brancheorganisatie voor de elektrotechnische sector.

Sinds de oprichting in 1954 brengt EuropeOn nationale verenigingen van elektrotechnische aannemers samen om gezamenlijk standpunten in te nemen over belangrijke kwesties. Met ongeveer 2,7 miljoen professionals in 420.000 bedrijven en een jaarlijkse omzet van meer dan €300 miljard, speelt de sector een cruciale rol in de groene en digitale transities in Europa.

MEER INFO? Neem dan contact op met Wilfried De Greef via consult@techlink.be.

NOTEN: 1 2

VET: Vocational Education and Training Deze verordening, die bekend is als de algemene groepsvrijstellingsverordening (AGVV), stelt de EU-regeringen in staat om meer overheidsgeld aan een breder scala van bedrijven te geven zonder eerst toestemming van de Europese Commissie te moeten vragen.

WIJ MAKEN VAN ELK GEBOUW EEN SMART BUILDING. ONTDEK EEN NIEUWE SMART HOME WERELD!

Industrial Quality Weatherproof, IP65 Modular enclosure system Resistant Durable

Industrial Enclosures GTi ISO switchgears

www.spelsberg.be safe.inspiring.green.

WETGEVING

Wetsvoorstel verhoging maaltijdcheques In dit artikel wijden wij ons aan het op 13 maart ingediende wetsvoorstel van Vooruit tot verhoging en aanpassing van het maximumbedrag van de maaltijdcheque aan de stijging van de levensduurte. Men start in de memorie van toelichting met de verduidelijking dat de maximale tussenkomst van de werkgevers beperkt is tot € 6,91. De laatste keer dat dit bedrag aangepast werd, dateert van 26 mei 2015.

Het wetsvoorstel creëert de mogelijkheid om in uitvoering van het regeerakkoord van 31 januari 2025 de volgende aanpassingen aan de maaltijdcheques te doen.

Verhoging van de maaltijdcheques

Waar de maximale werkgeversbijdrage van de werkgever momenteel € 6,91 bedraagt, voorziet het wetsvoorstel in

de volgende verhogingen: ● Er wordt een eerste verhoging voorzien vanaf 1 mei 2025 met € 2; ● De tweede verhoging met € 2 volgt vanaf 1 mei 2027.

32

POWER+ • 05|2025

Op deze manier valt de verhoging van de maaltijdcheque ook samen met het tweejaarlijks overleg over het interprofessioneel akkoord dat verder wordt uitgerold in de sectoren en bedrijven.

Het regeerakkoord: een overzicht van de relevante maatregelen op het vlak van arbeidsmarkt en arbeidsrecht Er is reeds veel inkt gevloeid over het federaal regeerakkoord na de samenstelling van de regering-De Wever I. U heeft wellicht gelezen dat het regeerakkoord belangrijke maatregelen bevat die impact zullen hebben op werkgevers in de elektro- & HVAC sector en meer bepaald op HR-vlak waarbij de arbeidsmarkt, fiscaliteit en pensioenen voor een grondige hervorming staan.

Ons Legal team analyseerde het regeerakkoord en focuste op de maatregelen op het vlak van arbeidsmarkt en arbeidsrecht die voor u relevant kunnen zijn. Hierbij maken ze de link met sectorale aspecten.

Te lezen op onze website (www.techlink.be) of via deze QR-code:

Het ingediende wetsvoorstel gaat zelfs nog verder en voorziet dat in sectoren of bedrijven waar vandaag nog geen maaltijdcheques bestaan of het wettelijk maximum niet is ingevuld, er een groeipad tussen de sociale partners moet worden afgesproken. Ten laatste op 1 januari 2028 moet iedere werknemer recht hebben op een maaltijdcheque aan het wettelijk maximum.

Daar stopt de verhoging nog niet. Het wetsvoorstel voorziet naast bovenstaande verhogingen dat de waarde van de maaltijdcheque de gestegen levensduurte automatisch volgt via een mechanisme waarbij vanaf 2029 telkens op 1 januari het maximale bedrag automatisch wordt verhoogd volgens het aantal overschrijdingen van de spilindex in het voorgaande jaar (zonder wijzigingen aan de sociale of fiscale voorwaarden waaraan de toekenning van de maaltijdcheques dient te voldoen).

Om niet in conflict te komen met de wetgeving op de bestaande loonnormwet wordt er voorzien om de maaltijdcheques voortaan buiten de loonnorm te houden.

Reactie Techlink

Onderstaande bespreking is gebaseerd op ontwerpteksten en onder

voorbehoud van publicatie in het Belgisch Staatsblad.

De overheid bepaalt enkel het maximumbedrag van de fiscale en sociale vrijstelling. Dit is geregeld bij KB. De invoering van de maaltijdcheque zelf, alsook voor welk bedrag, daarentegen, gebeurt via een sectorale cao, een ondernemings-cao of een individuele overeenkomst met de werknemer.

Hierbij is hij ook niet verplicht om het maximumbedrag aan maaltijdcheques toe te kennen, minder kan ook.

Niet alle sectoren verplichten een maaltijdcheque. Er zijn ook sectoren die maaltijdcheques toekennen, maar minder dan het maximaal toegestane bedrag. Als Techlink hebben wij steeds het principe gesteund dat de ondernemingen zelf de keuze moeten kunnen maken voor de invoering van de maaltijdcheques.

De verhoging van het maximumbedrag van de maaltijdcheque wil dus niet zeggen dat de werknemer direct meer maaltijdcheques zal ontvangen.

De CAO of de individuele overeenkomst die de maaltijdcheques toekent aan de werknemer zal ook aangepast moeten worden. Of toch niet …? We mogen duidelijk stellen dat het wetsvoorstel een doorn in het oog is voor

POWER+ • 05|2025

33

het sociaal overleg. Immers, door het verplicht opleggen van de invoering van maaltijdcheques voor het maximumbedrag tegen 1 januari 2028 moeit de regering zich in het sociaal overleg.

Waar werkgevers in principe openstaan voor een verhoging van dit fiscaal en RSZ vriendelijk loonsvoordeel, zijn zij gekant tegen de verplichte invoering ervan. Dit gaat al het goed sociaal overleg te buiten. Ook kijken wij met argusogen naar de intentie van de regering om in ruil voor de verhoging de andere bestaande cheques (ecocheques, cultuurcheques, …) geleidelijk af te schaffen. Immers, in veel sectoren, zoals ook de elektrosector, werden de ecocheques geïntroduceerd via een sectorale collectieve arbeidsovereenkomst. Ook hier zien wij met lede ogen aan hoe het sociaal overleg onder druk komt te staan door de federale ingrepen.

Tenslotte dienen we ook rekening te houden met de loonnorm die voor de komende periode 2025-2026 0% bedraagt. Aangezien maaltijdcheques niet onder de uitzonderingen van de loonnormwet vallen, dient er ook hier nog een wetsmatige ingreep te gebeuren … Komt dit voorstel niet wat vroeg …?

MEER INFO? Techlink volgt dit dossier uiteraard op en zal het nodige doen om een vrij sociaal overleg te waarborgen. Heeft u nog vragen over de invoering of toekenning van maaltijdcheques, kan u steeds contact opnemen met het Legal Team van Techlink via consult@techlink.be.

BRON: Wetsvoorstel van 13 maart 2025 tot verhoging en aanpassing van het maximumbedrag van de maaltijdcheque aan de stijging van de levensduurte, Parl.

St. Kamer 2024- 2025, nr. 0785.

ACTUALITEIT

Vlaanderen kiest voor combinatie van warmtepomp en zonnepanelen Vlaanderen stapt over van fossiele brandstoffen naar technieken op hernieuwbare energie. Uit de analyse van de EPB-cijfers van het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap blijkt dat bijna alle nieuwbouwwoningen met vergunningsaanvraag in 2022 over zonnepanelen beschikken (99%) en meer dan drie op vier een warmtepomp heeft. Deze energie-efficiënte technieken zorgen ervoor dat het gemiddelde E-peil aanzienlijk verder daalt. Het gemiddelde E-peil voor vergunningsaanvragen van 2022 bedroeg E3. Veel beter dan de BEN-norm (E30) die in 2021 het doel was. De inzet op hernieuwbare energie blijft niet enkel beperkt tot nieuwbouw, ook ingrijpende energetische renovaties volgen deze trend.

D

e jaarlijkse update van de EPB-cijfers op de Energiekaart van het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) toont de resultaten van de ingediende EPB-aangiften volgens de datum van de aanvraag van de omgevingsvergunning (= ‘aanvraagjaar’).

Voor aanvraagjaar 2021 zijn een groot deel van de EPB-aangiften ingediend.

Voor aanvraagjaar 2022 zijn de cijfers nog voorzichtig te interpreteren, omdat nog heel wat aangiften voor dat aanvraagjaar moeten ingediend worden, vooral van appartementen.

Na zonnepanelen, nu ook warmtepompen standaard in Vlaamse nieuwbouwwoningen

Op zowat alle nieuwbouwwoningen (eengezinswoningen én appartementen) liggen zonnepanelen: in totaal plaatste voor aanvraagjaar 2021 98% zonnepanelen. Voor aanvraagjaar 2022 stijgt het aandeel voorlopig zelfs naar 99%. Voor aanvraagjaar 2021 paste 40% enkel zonnepanelen (PV) toe, en 57% kiest voor zonnepanelen en een warmtepomp (PV+WP). Voor aanvraagjaar 2022 zien we een opvallende daling naar 22 % die enkel voor zonnepanelen kiest en een opvallende stijging naar 77% van de bouwheren

die kiest voor zonnepanelen en een warmtepomp. Opvallend is dat voor het invullen van het minimumaandeel hernieuwbare energie de combinatie warmtepomp en zonnepanelen (oranje lijn) sinds aanvraagjaar 2021 duidelijk de koppositie heeft overgenomen van de keuze voor enkel zonnepanelen (groene lijn). Zie grafiek 1.

De warmtepomp heeft sinds aanvraagjaar 2021 duidelijk zijn doorbraak gemaakt in nieuwbouw.

Meer dan 3 op de 4 bouwheren

GRAFIEK 1: Detail combinaties PV, warmtepomp en/of zonneboiler

Om te voldoen aan het vereiste E-peil werd bij de start van de EPB-regelgeving sterk ingezet op het verbeteren van de schil, door het isoleren van daken, muren, vloeren en vensters.

Sinds 2014 is er naast de aandacht voor een goed geïsoleerde schil, ook een sterke focus op hernieuwbare energie. Eerst werden zonnepanelen geïntroduceerd, en nu zijn ook warmtepompen een standaard onderdeel van nieuwbouw.

34

POWER+ • 05|2025

Differentieel bewaking en beveiliging Type A, type B (AC & DC)

The Power in Elctrical Safety©

www.benderbenelux.com

Verkoop je zonnepanelen?

Vergeet de recyclageverplichting niet!

PV CYCLE Belgium vzw is het beheersorganisme voor fotovoltaïsche zonnepanelen.

Wij nemen jouw producentenverantwoordelijkheid op ons, volgens de geldende wetgeving.

Inzameling en verwerking aan het einde van de levensduur?

Daar zorgen wij voor! Neem contact met ons op voor gemoedsrust en naleving van de regelgeving. www.pvcycle.be

ACTUALITEIT

(77%) plaatsten een warmtepomp (bijna altijd in combinatie met zonnepanelen), een aanzienlijke stijging ten opzichte van 60% in 2021 en 40% in 2020. Deze trend bevestigt de groeiende voorkeur voor energie-efficiënte technieken in Vlaamse nieuwbouwwoningen. Zie grafiek 2.

GRAFIEK 2: Keuze groene energie per aanvraagjaar bouwvergunning (nieuwbouw)

De andere combinaties van technieken op hernieuwbare energie komen nauwelijks voor.

Wie een warmtepomp plaatst bij nieuwbouw in vergunningsaanvraagjaar 2021, kiest daarbij in 70% van de gevallen voor een lucht-waterwarmte­pomp en bijna 25% plaatst een geothermische warmtepomp. Deze verhouding was de afgelopen jaren eerder 60% tegenover 30%.

Het VEKA verwacht de komende jaren een nog meer uitgesproken groei van de warmtepomp bij nieuwbouw. Voor vergunningsaanvragen sinds 2021 mag een aardgasaansluiting immers niet meer voorzien worden bij verkavelings- en vergunningsaanvragen vanaf 25 (woon)eenheden, en sinds 2023 vanaf 5 (woon)eenheden. Voor vergunningsaanvragen sinds 1 januari 2025 is een aardgasaansluiting niet langer toegestaan voor álle nieuwe woningen en appartementen. De komende jaren is een verdere stijging te verwachten richting 100%. Voor omgevingsvergunningen aangevraagd vanaf 2025, mag men sowieso geen klassieke verwarmingsketel meer plaatsen.

Ingrijpende energetische renovaties volgen de nieuwbouwtrends

Ook bij ingrijpende energetische renovaties (IER) doen Vlamingen het beter dan wat de regelgeving oplegt: meer dan de helft van de renovaties is een IER en ze behalen voor aanvraagjaar 2021 gemiddeld E36 (en dus label A) voor eengezinswoningen en appartementen samen, terwijl de eis E70 is. Bij een IER wordt minstens

GRAFIEK 3: Keuze groene energie per aanvraagjaar bouwvergunning (ingrijpende energetische renovatie)

75% van de schildelen gerenoveerd en worden de opwekkers voor verwarming en koeling vervangen.

Sinds 2017 is bij IER een minimumaandeel aan hernieuwbare energie verplicht, of moet men voldoen aan een 10% strengere E-peileis. 86% van de bouwheren koos in aanvraagjaar 2021 voor hernieuwbare energie (en voorlopig 92% voor de ingediende aangiften van aanvraagjaar 2022) en niet voor het alternatief met de strengere E-peileis, terwijl de strengere E-peileis gemakkelijk haalbaar is. In 2017 koos amper 44% voor technieken op hernieuwbare energie.

Bij de keuze voor hernieuwbare ener-

36

POWER+ • 05|2025

gie (zie grafiek 3) zien we dezelfde trends terugkomen als bij nieuwbouw: Voor aanvraagjaar 2022 kiest 5% bij eengezinswoningen en appartementen voor de combinatie van zonnepanelen en een warmtepomp, terwijl dat in aanvraagjaar 2021 maar 43% was.

Als we enkel eengezinswoningen bekijken, kiest voor de ingediende aangiften van aanvraagjaar 2022 al 61% voor de combinatie van zonnepanelen en een warmtepomp. Daar bovenop kiest nog 10% enkel voor een warmtepomp, zodat in totaal voor aanvraagjaar 2022 65% bij de IER van eengezinswoningen en appartementen een warmtepomp plaatst en zelfs 71% als we enkel de eengezinswoningen bekijken.

Het gemiddelde E-peil daalt verder, onder 0

Technieken op hernieuwbare energie, zoals zonnepanelen en een warmtepomp zorgen samen met een goed geïsoleerde en lichtdichte schil, mee voor een laag E-peil.

Vanaf aanvraagjaar 2021 moet iedereen BEN (Bijna EnergieNeutraal) bouwen, dus maximaal E30. Dat doel is bereikt: voor aanvraagjaar 2021 is 99,8 % BEN. Uit de ingediende EPB-aangiften blijkt dat het gemiddelde E-peil voor nieuwe eengezinswoningen en appartementen samen zelfs blijft dalen, voorbij BEN. Opmerkelijk is dat vanaf aanvraagjaar 2016 een nieuwe groep opmars maakt: de woningen met een E-peil lager dan 0.

Conclusie

De cijfers uit de ingediende EPB-aangiften tonen dat de warmtepomp sinds aanvraagjaar 2021 duidelijk zijn doorbraak heeft gemaakt, zowel bij nieuwbouw (77%, bijna altijd in combinatie met zonnepanelen) als bij ingrijpende energetische renovaties (65%, waarvan 55% in combinatie met zonnepanelen).

Vlaamse bouwers en verbouwers verdienen een pluim: ze overtreffen de regelgeving door vrijwillig te kiezen voor betere en duurzamere oplossingen. Eerst door te investeren in de gebouwschil, en vervolgens door de sprong te maken naar hernieuwbare energie en energie-efficiënte technieken. Zo zet Vlaanderen een belangrijke stap naar een energiezuinige toekomst zonder fossiele brandstoffen.

De kraan die alles kan Maakt zich onmisbaar in uw keuken Direct 100°C kokend, gefilterd en gekoeld plat en bruisend water uit de kraan. Wie er eenmaal aan gewend is, kan al snel niet meer zonder. Van thee zetten tot een grote pot spaghetti of een verfrissende cocktail met bruisend water en daarna de afwas: een Quooker staat de hele dag voor u klaar.

MEER INFO? Raadpleeg EPB-cijfers op de Energiekaart

Scan de QR-code en ontdek alle toepassingen.

POWER+ • 05|2025

37

250150 ADV0022 BEDUT BEFRE Advert Quooker Power+ magazine - 90x270 mm.indd 1

07/04/2025 12:12

ARBEIDSMARKT

Technicus in transitie Uit het voorgaande artikel bleek al dat er zich een sterke groei in warmtepompen en zonnepanelen voordoet bij nieuwbouw en energierenovaties in Vlaanderen. Steeds meer mensen zijn actief bezig met het verduurzamen van hun woning.

Dit stimuleert innovaties en verandert de rol van (elektro-)installateurs.

Ook op het vlak van verwarming vraagt de klant steeds meer advies.

Installateurs zijn een onmisbaar aanspreekpunt in de overstap naar hernieuwbare energie.

Het VEKA vond de tijd rijp om alle installateurs (en studenten) en stakeholders te informeren over de job van warmtepompinstallateur.

Daarom werd er ook aan de Power+ een folder hierover toegevoegd.

Evolueren naar totaalinstallateur

In 2018 hield Techlink een grootschalige enquête bij haar leden waaruit toen al bleek dat 6 op de 10 installateurs (62%) uit de elektrotechniek en de verwarming, ventilatie en koeling zijn uitgegroeid tot zogenaamde totaalinstallateurs. Ze kunnen met andere woorden zowel op het vlak van elektrotechniek als qua verwarming, ventilatie en koeling aan de slag.

In een markt waar de trend steeds meer richting multitechnieken evolueert, is het logisch dat installateurs hun dienstverlening uitbreiden om zo hun klanten nog beter van dienst te zijn.

Van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie

Om tegen 2050 het Europese doel van emissievrije gebouwen te bereiken, nemen we in Vlaanderen stap voor stap afscheid van fossiele brandstoffen en schakelen we over op hernieuwbare energie om onze gebouwen te verwarmen. Daarvoor zijn warmtepompen vandaag onmisbaar. Wie vandaag een fossiele ketel heeft die aan vervanging toe is en nadenkt over

“Veel woningen zijn al geschikt voor een warmtepomp.

Het is onze taak om klanten correct te informeren en te overtuigen van de voordelen.”

NATHALIE EN MICHEL (ZAAKVOERDERS VAN ECO-TECHNIX)

38

POWER+ • 05|2025

Jij hebt de sleutels in handen voor de energietransitie Verzeker je toekomst en word warmtepompinstallateur VLAAMS ENERGIE- & KLIMAATAGENTSCHAP

vlaanderen.be/ warmtepompinstallateur

VEKA_Affiche_energietechnicus_A3staand_v1.indd 1

een nieuw exemplaar, wil een slimme keuze maken voor de komende 20 jaar.

Vind de opleiding die het beste past bij uw toekomstplannen

Volgt u momenteel lessen in het secundair onderwijs, bent u als (elektro-)installateur aan het werk, … Voor elk profiel bestaan er praktijkgerichte opleidingen om u bij te scholen of uw carrière uit te breiden. Met een opleiding tot warmtepompinstallateur leert u de warmtepomp ook kennen als verwarmingsinstallatie. De optimale werking van een warmtepomp hangt namelijk sterk af van het hydraulische aspect.

MEER INFO? www.vlaanderen.be/ warmtepompinstallateur

11/0

04/2025 13:39

XDR-E SERIES DIN-RAIL POWER

TOT 45% MINDER BREED - IDENTIEK VERMOGEN LAGE CO 2 FOOTPRINT - LAGE INRUSH CURRENT - SUPERCOMPACT - 3J GARANTIE

- 45 % MEER WETEN : WWW.TELEREX-EUROPE.COM

BE: +32 (0)3 - 326 40 00 | NL: +31 (0)76 - 578 20 00

HET STANDPU NT VAN DE POLITIEKE PARTIJ EN

PV-installaties en intermitterende energie: welke beleidsoriëntaties voor de opslag ervan?

Nu er nieuwe regeringen zijn gevormd op federaal niveau, in Vlaanderen en Wallonië (Brussel blijft in gebreke), wordt de kwestie van de opslag van hernieuwbare energie, in het bijzonder zonne-energie, cruciaal. Wat is het standpunt van de politieke partijen, zowel in de meerderheid als in de oppositie, over de ontwikkeling van de netwerken die nodig zijn voor deze transitie? Hier is een exclusieve Techlink round-up...

O

p federaal niveau werd op 3 februari 2025 de “Arizona”-coalitie gevormd bestaande uit de N-VA, MR, Les Engagés, Vooruit en CD&V, onder leiding van premier Bart De Wever (NVA).

In Vlaanderen is de regering-Diependaele (N-VA) gebaseerd op een tripartiete regering bestaande uit de N-VA, Vooruit en de CD&V. In Wallonië werd de Di Rupo III-coalitie opgevolgd door een tweepartijenregering van de MR en Les Engagés, geleid door de liberaal Adrien Dolimont. In Brussel is er sinds de regionale verkiezingen van 9 juni 2024 nog geen meerderheid ontstaan.

In het licht van deze politieke veranderingen wilde onze sector weten wat de verschillende partijen voorstellen om de opslag en integratie van hernieuwbare energie te bevorderen.

VRAAG:

Gelet op de groei van pv-installaties, hoe kan worden gegarandeerd dat het netwerk in staat is deze intermitterende energiebronnen te integreren met een minimaal verlies?

De groei van PV-installaties vraagt om een sterk en flexibel elektriciteitsnet. N-VA zet in op netversterking via digitalisering en investeringen in transmissie en distributie. Daarnaast stimuleren we opslag, vraagsturing en energiegemeenschappen om pieken op te vangen. Slimme prijsprikkels en dynamische contracten helpen consumenten energie optimaal te benutten. Tot slot pleiten we voor een stabiele, koolstofarme energiemix, inclusief kernenergie, om de volatiliteit van hernieuwbare bronnen op te vangen en een betrouwbare, betaalbare energievoorziening te garanderen.

Om van de groei van PV-installaties een succes te maken zijn er drie voorwaarden. Ten eerste is het belangrijk om het elektriciteitsnet tijdig te versterken. Ten tweede moet de elektrificatie van warmte, transport en industrie snel genoeg gaan. In plaats van fossiele brandstoffen te importeren kunnen we dan onze eigen zonnestroom gebruiken. En ten derde is er genoeg flexibiliteit nodig in het ener-

40

POWER+ • 05|2025

giesysteem, zodat vraag en aanbod goed op elkaar afgestemd worden. Dat kan bijvoorbeeld door via slimme apps je warmtepomp of elektrische wagen op te laden als de prijzen laag zijn, of door batterijen in te zetten.

Met het oog op een fossielvrije, klimaatneutrale toekomst is het belangrijk dat onze netten versterkt worden.

Dit om ons transport (elektrisch laden), onze verwarming (warmtepompen) en industriële processen (warmtepompen en elektrische boilers) te elektrificeren. Dat creëert ook ruimte voor de injectie van bijkomende zonen windstroom. Met een combinatie van flexibele aansluitcontracten, het bevorderen van opslag (ook onder de vorm van warm water) en slim laden vermijden we dat er té grote overschotten ontstaan die niet meer weg raken en hun waarde verliezen.

Open Vld gelooft dat de markt het best in staat is om de energie-uitdagingen aan te pakken. We steunen de Europese ambitie om de elektriciteits­

productie tegen 2050 te verdubbelen.

Dat vereist veel extra zonne-energie, liefst op daken of parkings, niet op groene ruimte en best ook met lokale opslag. Open Vld is voor lokale opslag en wil investeringen stimuleren via marktprikkels, niet via subsidies. Met lage belastingen voor wie werkt, maar indien nodig hogere voor vervuilers of vervuilende producten, zorgen we ervoor dat investeringen in panelen én opslag betaalbaar en rendabel wordt.

De combinatie van proactieve en doordachte netversterking, het maximaal ontsluiten van flexibiliteit en het stimuleren van marktwerking zijn de sleutels voor de optimale integratie van zonne-energie in ons elektriciteitssysteem. In de eerste plaats is de uitvoering van de investeringsagenda van Fluvius en Elia daarbij cruciaal.

Om overinvesteringen te vermijden, willen we inzetten op de maximale ontsluiting van flexibiliteit. Prijsprikkels, zoals dynamische contracten, moeten slim netgebruik stimuleren.

Het Vlaams Regeerakkoord voorziet ook de mogelijkheid om verschillende elektriciteitscontracten af te sluiten op één aansluiting. De drempels voor bi-directioneel laden van elektrische voertuigen moeten worden weggewerkt.

Ons land heeft een overvloed aan kleinschalige PV-installaties op woonhuizen. Grootschalige PV-systemen staan in ons land nog in de kinderschoenen. Deze keuze is niet zonder gevolgen, aangezien het gebruikte net een laagspanningsnet is. Dit is een van de gevolgen van de politieke keuze die meer dan 20 jaar geleden is gemaakt. Het netwerk zal versterkt moeten worden, maar dat zal niet genoeg zijn. Voor onze beweging is de eerste stap om met zekerheid de getroffen gebieden te identificeren (de rol van de DNB) en de meest geschikte oplossingen te vinden: ofwel via opslag, ofwel via energiegemeenschappen of, waarschijnlijker, beide samen.

Interconnectie met Europese netwerken zal essentieel zijn voor de ontwikkeling van duurzame, koolstofneutrale energienetwerken en voor het in evenwicht brengen van onze consumptiebehoeften met onze variabele productie. Tegelijkertijd zullen slimme meters essentieel zijn voor een grotere beweeglijkheid op het gebied van energie, door onze consumptiepatronen te identificeren en te moduleren. Lokale energiegemeenschappen,

POWER+ • 05|2025

41

die verplaatsingsgerelateerde verliezen kunnen beperken en de balanceringsmarkt opnieuw kunnen bekijken, moeten worden onderzocht. Tot slot kunnen we niet zonder investeringen in onze netwerkinfrastructuur en het aanmoedigen van technologische innovatie, in het bijzonder het vooruitzicht van thuisopslag.

De integratie van hernieuwbare energie vereist modernisering van het net: opslag, slimme netten, voorspellend beheer. De PS pleit voor een systemische en intelligente aanpak die de veerkracht van het net versterkt en tegelijkertijd de verliezen beperkt.

Maar deze ontwikkeling mag de middenklasse niet benadelen: dynamisch energiebeheer moet gezien worden als een gemeenschappelijk goed, toegankelijk voor iedereen, met publieke financiering op basis van solidariteit, voor een eerlijke en duurzame transitie.

Ecolo verontschuldigt zich dat ze niet op tijd konden antwoorden op onze vraag. Ze blijven ter beschikking staan.

ACTUALITEIT

Wereldwijde vraag naar elektriciteit neemt toe Het Internationaal Energieagentschap (IEA) heeft hun nieuwe rapport gepubliceerd rond elektriciteit. Centrale vraag: hoe ziet de elektriciteitsmix en de vraag naar elektriciteit er wereldwijd uit, en hoe zal dit evolueren tegen 2027? Verwacht wordt dat het wereldwijde elektriciteitsverbruik tot 2027 met gemiddeld ongeveer 4% per jaar zal toenemen door een toenemend gebruik van elektriciteit voor industriële productie, een grotere vraag naar airconditioning, versnelde elektrificatie, geleid door de transportsector, en de snelle uitbreiding van datacenters.

E

lektriciteit is essentieel voor het functioneren van moderne samenlevingen en economieën - en het belang ervan neemt alleen maar toe naarmate technologieën die op elektriciteit werken, zoals elektrische voertuigen en warmtepompen, steeds populairder worden.

Regionale groei

Electricity 2025

Analysis and forecast to 2027

“Wereldwijd stijgt de vraag naar elektriciteit jaarlijks met 4%. Hernieuwbare energiebronnen vangen 95% van de stijging op.”

De groei komt vooral voor rekening van opkomende economieën, met name China. Het land heeft al een omvangrijke industrie en maakt ook steeds meer zonnepanelen, elektrische voertuigen en batterijen, waarvoor extra energie nodig is.

In de VS zal de vraag naar elektriciteit jaarlijks 2% stijgen, verwacht het IEA. Datacenters die nieuwe toepassingen van artificiële intelligentie ondersteunen hebben veel stroom nodig, wat een grote rol speelt bij die stijging.

In de Europese Unie verwacht het agentschap een “bescheidenere” toename. Pas in 2027 zal de vraag weer stijgen tot het niveau van 2021, na de grote dalingen in 2022 en 2023 als gevolg van de energiecrisis. In 2024 steeg de opwekking van hernieuwbare energie met 8,4%, wat naar verwachting de komende jaren zal aanhouden.

Zonne-energie is belangrijk

De groei van emissiearme bronnen gaat de stijgende vraag naar elektrici-

42

POWER+ • 05|2025

teit dus compenseren. Volgens het IEA zullen hernieuwbare bronnen al in 2025 voorzien in meer dan een derde van de totale wereldwijde vraag naar elektriciteit, waarmee ze steenkool voorbijstreven. Vooral de opkomst van zonne-energie - goedkoper dan ooit - zal goed zijn voor de helft van de wereldwijde toename van de vraag naar elektriciteit. Ook leveren kerncentrales de komende jaren steeds meer stroom, voorspelt de organisatie.

Gevolgen van extreem weer

Tegelijkertijd waarschuwt het IEA voor de impact van extreme weersomstandigheden. Stormen, droogtes en hittegolven verstoren de wereldwijde elektriciteitsproductie in de VS, Australië en Zuid-Amerikaanse landen, om er maar een paar te noemen.

Daarom roept het agentschap op tot een grotere veerkracht om schokken op te vangen.

MEER INFO? Lees het volledige rapport via:

www.iea.org/reports/electricity-2025

CABLOFIL DRAADGOOTSYSTEMEN

DE PERFECTE COMBINATIE:

FASCLIC+ EN CABLOBEND 2 1

Draadgoten met geïntegreerde automatische klikkoppelingen • 1 referentie = 1 compleet product • Snelle en eenvoudige installatie • Hygiënisch ontwerp, eenvoudig te reinigen ®

Aanpasbare accessoires met automatische koppeling • Oneindig aanpasbaar • Snelle en eenvoudige installatie • 1 product = meerdere configuraties ®

AWARD

Vrouwen inspireren voor een carrière in de technische sector Op dinsdag 11 februari 2025, op de International Day of Women and Girls in Science, staat het talent van vrouwelijke ondernemers en ingenieurs centraal tijdens de Womenpreneur & VINCI Energies Award 2024! Deze award bekroont inspirerende vrouwen die met hun innovatieve ideeën en ondernemerschap het verschil maken in de technologische en industriële sector. Deze prijs moet vrouwelijk talent inspireren voor STEM. Ook Techlink was aanwezig op de uitreiking en steunt volop “Women in Technology”.

H

et evenement ging van start met het panelgesprek “Vrouwen in tech: Pioniers van innovatie in België” waarin vrouwelijke STEM-talenten hun carrière, successen en visie op de toekomst van technologie deelden en het belang van meer vrouwelijke vertegenwoordiging in de sector bespraken. Na de prijsuitreiking, werd de ceremonie afgesloten met een walking dinner en netwerkmoment.

CI Energies. Het biedt niet alleen een unieke professionele ervaring, maar ook de kans om bij te dragen aan duurzame en innovatieve projecten.

Ben je een pas afgestudeerde studente en wil je bijdragen aan de hoognodige veranderingen in de technologische wereld? Grijp dan deze kans en neem deel’, getuigt Valérie Willems, Project Engineer bij VINCI Energies Belgium en de winnares van de Womenpreneur & VINCI Energies Award 2024.

Beloning voor onderzoekswerk

Jonge vrouwen inspireren

De prijs, toe aan zijn tweede editie, is een initiatief van Womenpreneur, een vereniging die vrouwen ondersteunt in ondernemerschap in de technologiewereld, en VINCI Energies. Met deze prijs willen de partners vrouwelijk talent in het wetenschappelijk, technologisch, ingenieurs- en wiskundig (STEM) vakgebied in de kijker zetten.

Dankzij deze award krijgt Valérie een vast contract, waar ze de vier strategische afdelingen van VINCI Energies zal doorlopen, met persoonlijke begeleiding, om zo haar vaardigheden verder te ontwikkelen en te ontdekken welke afdeling aansluit bij haar ambities.

Volgens UNESCO is slechts 34% van de afgestudeerden in STEM-richtingen een vrouw en is slechts 28% van

de wetenschappers en ingenieurs een vrouw. Marc Lemaire, Deputy Managing Director bij VINCI Energies Europe North West, licht toe: ‘Vrouwen zijn essentieel voor de groei en innovatie in de technologie- en industriesector. Deze cijfers tonen aan dat ondanks hun waardevolle bijdrage aan de vooruitgang, ze toch nog steeds geconfronteerd worden met hardnekkige barrières. Met deze prijs willen we vrouwelijk talent in de kijker plaatsen, jonge vrouwen inspireren voor een loopbaan in technologie en STEM-professionals, studenten en bedrijfsleiders samenbrengen om verandering en genderdiversiteit in de sector te stimuleren.’

GEERT VERSCHRAEGEN , Teamleader Le-

gal Department bij Techlink, was ook aanwezig op de ceremonie en merkt op dat dit soort initiatieven van cruciaal belang zijn om de aanwezigheid van vrouwen in technische en industriële beroepen te versterken. Als sectorfederatie ondersteunt Techlink dit uiteraard en wenst ze Valérie veel succes met haar nieuwe uitdaging bij VINCI Energies Belgium!

De Womenpreneur & VINCI Energies Award 2024 gaat naar Valerie Willems, een recent afgestudeerde vrouwelijke ingenieur.

‘Deze award opent voor mij de deur naar een wereld van mogelijkheden en onderstreept het engagement voor diversiteit en inclusie van VIN-

44

POWER+ • 05|2025

Niko Hydro tuinpaal essential Een slimme en betaalbare oplossing voor stroom in je tuin, zonder in te boeten op kwaliteit en design.

• Bestand tegen alle weersomstandigheden (IP55- en IK07-gecertificeerd) • Eenvoudig te installeren dankzij twee voorbekabelde stopcontacten • Voorzien van een subtiel en strak design • Geschikt voor kabels van 4 mm tot 15 mm • Veilig door te lussen met wartels Ontdek de nieuwe tuinpaal op niko.eu

PA-278-0

PRODUCTNEWS

Green'up Home: Laadoplossingen voor elektrische & plug-in hybride voertuigen

Niko introduceert Niko Hydro tuinpaal essential

De vraag naar laadinfrastructuur voor elektrische voertuigen groeit snel. Legrand's Green'up Home laadstations bieden een betrouwbare oplossing die aan alle veiligheidsnormen voldoet. Green'up Home is beschikbaar met of zonder geïntegreerde laadkabel.

Voor de laadstations met contactdozen heb je de keuze tussen een lader met enkel een T2S contactdoos of een lader met een T2S contactdoos en een mode 2 contactdoos zodat er verschillende type gebruikers kunnen genieten van het laadstation. Het laadstation is standaard voorzien van een 6mA DC lekbeveiliging en sommige modellen hebben eveneens een ingebouwde differentieelautomaat.

De laadstations kunnen eenvoudigweg via bluetooth worden geconfigureerd maar voor een uitgebreide monitoring en een doorgedreven energiebeheer is er de standaard ingebouwde communicatie (Wifi of LAN) met het Home+Control ecosysteem van Legrand. Dit laat toe om de laadpaal te integreren in uw Smart Home systeem waardoor dynamisch loadbalancing zowel als energiebeheer (verbruik, aansturing zonneproductie, ...) mogelijk zijn. www.legrandgroup.com

LEDVANCE plant EPD’s tot voor 80% van haar professionele portfolio

Als een van 's werelds toonaangevende leveranciers in algemene verlichting voor professionele verlichtingsexperts, zet LEDVANCE zich in voor terugbrengen van de milieu-impact van haar producten en diensten. Met extern geverifieerde Environmental Product Declarations (EPD's) gebaseerd op de ISO14025 en EN 15804+A2 normen, biedt het bedrijf nu vergelijkbare, objectieve en door derden geverifieerde gegevens met betrekking tot de milieuprestaties van het assortiment professionele armaturen.

Andreas Adam, Head of Global Sustainability bij LEDVANCE: ‘EPD's kwantificeren de ecologische voetafdruk van onze verlichtingsoplossingen gedurende hun hele levenscyclus. Ons doel is om tegen 2026 extern geverifieerde EPD's te hebben voor ten minste 80% van ons volledige portfolio professionele verlichtingsarmaturen in Europa.’ Aanvullend zal dit ook worden gedaan voor het assortiment professionele Led buizen.

Een robotmaaier opladen, buitenverlichting aansluiten of muziek afspelen op een speaker: stroom in de tuin is een must.

En dat hebben ze begrepen bij Niko! Zo breidt de Belgische pionier zijn weer-, wind- en waterbestendige outdoor reeks Niko Hydro uit met de gloednieuwe Niko Hydro tuinpaal essential. Een minimalistisch buitenstopcontact dat eenvoudig te installeren is. Stroom waar je het nodig hebt. Zonder opzichtige verlengkabels. Zonder breekwerk. Eenvoud en comfort. Dat is het centrale idee achter het ontwerp van de Niko Hydro tuinpaal essential. Dankzij het eenvoudige, strakke zwarte design en positie laag bij de grond, valt de nieuwe minimalistische tuinpaal nauwelijks op tussen planten, langs borders of aan een tuinpad. Ook aan de achterzijde trekt Niko die minimalistische insteek door. De kabels worden netjes en veilig naar beneden geleid om de cleane look te behouden. Voor het dubbele stopcontact aan de voorzijde koos het Belgische familiebedrijf bewust voor een horizontaal ontwerp. Zo sluit je er probleemloos twee haakse stekkers op aan. De Niko Hydro tuinpaal essential is beschikbaar bij de groothandel, met een bruto richtprijs exclusief BTW van €92,6. www.niko.eu

Intercable Tools introduceert innovatief buiggereedschap KBW-01 voor kabels tot Ø78 mm Intercable Tools breidt zijn assortiment professioneel gereedschap uit met de introductie van de KBW-01, een robuust en gebruiksvriendelijk buiggereedschap voor laag- en middenspanningskabels tot een diameter van Ø78 mm. De KBW-01 is ontwikkeld voor elektrotechnische professionals die nood hebben aan precisie en veiligheid bij het buigen van grote kabels. Met een gewicht van 10,5 kg en afmetingen van 585 x 345 x 225 mm is het toestel zowel krachtig als compact.

Het apparaat is compatibel met een ½" ratelaansluiting en de DMVI95, die aangedreven kan worden met een standaard accuschroevendraaier. Dankzij een uitgekiend systeem van invoer-, buig- en steunrollen verloopt het buigproces gecontroleerd en nauwkeurig. Met behulp van de bijgeleverde tabel kan de gebruiker de juiste buigradius en markeerlengte bepalen, wat bijdraagt aan een feilloze installatie. De duidelijke markeringen en gestructureerde werkvolgorde zorgen voor extra efficiëntie op de werkvloer. Veiligheid eerst: de KBW-01 is ontworpen met het oog op maximale veiligheid. Het apparaat mag uitsluitend bediend worden door gekwalificeerde specialisten.

Voor meer informatie, demonstratie of technische ondersteuning: belgium@ intercable.com

www.benelux.ledvance.com

46

POWER+ • 05|2025

Jij hebt de sleutels in handen voor de energietransitie Verzeker je toekomst en word warmtepompinstallateur VLAAMS ENERGIE- & KLIMAATAGENTSCHAP

vlaanderen.be/ warmtepompinstallateur

ALTIJD MEE, PRO EN PRIVÉ

Vakwerk, da’s maatwerk.

Ook bij je verzekeringen.

Tot

20%

korti ng polis op je (sen )*

Jij werkt met precisie en oog voor detail. Federale Verzekering weet ook wat maatwerk is... en past dit toe om je bedrijf te beschermen. Daarom geven we 10%, 15% of 20% korting voor nieuwe klanten met afwerkingsactiviteiten in de bouwsector, indien je 1, 2 of 3 contracten bij ons afsluit!

De actie is geldig tot 15/07/2025 op deze producten: Arbeidsongevallen, B.A. Auto en omnium, B.A. Bouw, Multirisk Brand Woning of Handel/KMO, 24/24 Ongevallenverzekering.**

Meer info of een afspraak? Scan de QR-code! * Actiereglement vind je op federale.be/nl/afwerking. ** Lees de algemene voorwaarden en IPID voor je een polis onderschrijft.

FEDERALE Verzekering – V.U.: Tom De Troch – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel – www.federale.be Onderlinge verzekeringsvereniging Financieel rekeningnummer BIC: BBRUBEBB IBAN: BE31 3100 0723 3155 - RPR Brussel BTW BE 0403.274.332