elkar aldizkaria 13 - 2008ko udazkena - otoño 2008

liburuak musika nobedadeak www.elkar.com

2008ko udazkena, 13. zenbakia

Benito Lertxundi mirotza kantari

DE VIAJE La Caminata Maravillosa, al corazón del Atlas

Kolaborazioak: Iñigo Lamarca, Begoña del Teso, Javier Muguruza, Jasone Osoro

ekaina bukaera arteko promozioa

SARRERA

Azala: Juantxo Egaña

Nuevo curso, nuevas oportunidades

Irailean oporrak amaitu eta berriro ikasturteko erritmoari ekiteko unea iristen da. Liburu dendetan ere ikasketei loturiko salerosketa giroa nagusitzen da, oporraldiaren ondorengo kemenez proiektu berriei ekiteko ilusioarekin batera.

Egitasmo berrien artean azpimarratzekoa da Euskaltzaindia eta Elkar Fundazioaren artean izenpetutako lankidetza hitzarmena. Akordioaren ondorioz Euskaltzaindiaren liburuek apalategi berezia izango dute dendetan, euskal gaien sekzio barruan kokatua. Hizkuntza akademiarekin lotutako hitzarmenak, etorkizunean Elkar argitaletxea eta Euskaltziandiaren arteko koedizio egitasmoak burutzea ere aurreikusten du.

Acaba el verano, y entramos de lleno en el ritmo del nuevo curso escolar. Para las librerías es la época del libro de texto, pero también la de embarcarse en nuevos proyectos aprovechando las energías y la ilusión renovadas en vacaciones.

Entre los nuevos proyectos hay que destacar el acuerdo de colaboración firmado entre Euskaltzaindia y la Fundación Elkar, por el que los libros de la academia de la lengua vasca dispondrán de espacio propio en las librerías elkar. El acuerdo prevé, además, futuras publicaciones en coedición entre la editorial Elkar y Euskaltzaindia.

Eskola liburuen ordua

Libros para estudiar

Ikasturte hasierako giroari dagokionez, liburu dendetan bi liburu mota mugitzen dira batez ere sasoi honetan: ikasleen testuliburuak, eta hizkuntza eskoletan eskatzen direnak. Biak dira, nolabait, derrigortutako erosketak eta horregatik inoiz baino beharrezkoago bihurtzen da liburuzale profesionalaren laguntza. Testuliburuak erostea erraza da lana adituaren esku utziz gero.

Eskolaratuko diren hizkuntza eskoletako ikasleek ere, zerbitzu eta aukerarik onenak aurkituko dituzte elkaren. Denda sare osoan topa daitezke hizkuntzak ikasteko metodoak; ingeles, frantses edo alemaneraz idatzitako literatura, aldiz, Donostiako bidaia eta hizkuntzetan espezialdutako dendan, Iruñeko Larraona hiribidekoan eta Bilboko zazpikaleko dendan eskura daiteke.

Al comienzo del curso son dos tipos de libros los que cobran protagonismo en las librerías, los libros de texto y los requeridos en las academias y escuelas de idiomas. Las publicaciones son infinitas y el servicio del profesional es más necesario que nunca. Hacerse con los libros de texto es fácil con la ayuda del librero.

Cualquier librería elkar ofrece una amplia gama de métodos y material complementario para el aprendizaje de idiomas. También la literatura en lenguas extranjeras tiene reservado un espacio en elkar, adquiriendo un especial protagonismo en las librerías de Fermín Calbetón 21 de Donostia, Avda. Larraona de Iruñea o la recién inaugurada sección en la librería elkar del Casco Viejo de Bilbao.

elkar MEGADENDAK

Kontseilu editoriala Eli Betelu eta Mikel Arrizabalaga L.G./D.L. SS-598/06

Ikasturte hasiera, aukera berriak

ARRASATE

BAIONA

BERGARA

BILBO

DONOSTIA

Erdikokale 14 943 79 78 29

Arsenal plaza 559 59 35 14

Ibargarai 12 943 76 40 50

Licenciado Poza 14 94 443 47 08

Fermin Calbeton 21 943 42 00 80

Iparragirre 26 94 424 02 28

Fermin Calbeton 30 943 42 26 96

Zamudioko ataria Zazpikale 94 416 14 50

Bergara 6 943 42 63 50

GASTEIZ

HERNANI

IRUN

San Prudencio 7 945 14 45 01

Kale Nagusia 30 943 55 15 37

Colon pasealekua 8 943 63 17 26

Apraiztarrak 1 Campus 945 14 16 70

IRUÑEA

TOLOSA

Comedias 14 948 22 41 67

Arostegieta z/g 943 67 35 33

Larraona z/g Golem eraikina 948 17 55 38

3

MUSIKA

BENITO LERTXUNDI MIROTZA KANTARI

B

enito Lertxundiren disko berria urriaren 16rako helduko da, “Itsaso ulu zolia�. Bitartean ezagun egin da Mirotzak kantua, Orioko arraunlariekin batera grabatua eta dagoeneko oriotar Mirotzen ereserki bihurtua. Hantxe, mirotzen habian, elkartu gara kantariarekin.

Orioko arraunlari elkartean egin dugu hitzordua. Zer da hau guztia zuretzat?

Herri honen izaeraren ondorio da guzti hau. Haurtzaroan, itsas adar honetan arraun hotsa entzuten nuenean, nondik ote zetorren bila ibiltzen nintzen. Ikusten nituenean traineruak arraunean, indarrean eta jenioz, zerbait handia, inportantea gertatzen ari zela iruditzen zitzaidan. Geroztik erabat baldintzatuta nator herri honen nolabaiteko nortasun eta tradizio horrekin: harrobi hori, arraun egiteko zaletasun hori... herri honen kultura berezi bat da. Elkarte hau niretzako haurtzaroko bihotzaren pausaleku da.

Egunero zerbait bizkorra arnasten dut hemen. Oso pilpilean jartzen nau.

Nolakoa da Benito Lertxundiren egun arrunt bat?

Nahikoa berdintsuak izaten dira. Goizean jaikitzen naizenean egunkariak begiratu eta luzaketa batzuk egiten ditut. Eguerdi partean, bazkal aurretik, lan pixka bat egiten dut. Ondoren bazkaldu, kafetxo bat hartu, paseoan kilometro batzuk egin eta berriro ekiten diot lanari.

4

Ilunabarrean gustatzen zait santuario honetara bueltatxo bat egitea. Egunerokotasun hori asko gustatzen zait.

Errutinazko bizimodua sormenerako ona da?

Egunerokotasunean lasai, patxadan gaudenean egoera sereno bat adierazten du, estimulu beharrik ez duzula, ongi zaudela zauden moduan. Eta hori oso emankorra da.

40 urtetik gora daramazu kantagintzan.

Bitarte horretan askok utzi dute, berriak etorri dira. Zer esango zenioke hasi berri bati?

Esan beharko nioke, egiten dakien hori hobetzen jarraitzeko, ez sartzeko edozer gauzetan.

Zer dakizu egiten, zer dago hurbilen zure ahalmenetatik, hori jorra ezazu, hobetu ezazu, eta ea nora eramaten zaituen.

Baina, ni ez naiz aholku zalea, zeren konturatzen naiz kantu munduan, guk maisu bezala ikusten dugun jende hori guztia, autodidakta izan dela. Oso inportantea da bakoitzak bere sena erabiltzea bere bidea egiteko; hortik ateratzen dira etekinak, eta azkenean, urte asko egin dituzten garaian horiek dira besteendako ereduak.

Ba al dator erreleborik?

Nik uste jende asko dabilela ikasten eta saiatzen, taldeak behintzat sortzen dira, kantari soilak ere badaude. Baina gurea bezalako herri batean, beste hizkuntzen ondoan beti egoera menperatuan, sena edo izaera asko murriztu denean, zerbait transmititu nahi duen kantaririk loratzea zaila da; ez dira baldintzarik hoberenak.

Nola nahi ere 40 urtetik gorako kantagintza dagoeneko errealitate bat da eta izaten jarraituko du. Izango ditu gorabeherak, oraindik ez da tradizio luzeegia eskolak eta abar sortzeko,

“Entzuleak ere badira kantuaren sortzaile, forma ematen ari dira kantuei, bakoitza bere irudimen eta adimenetik.� baina gutxien espero duzunean ager daiteke kantari pila bat gauza politak eginez.

Disko berria ere Elkar-en atera duzu.

Gu hasi ginenean kantuak produzitu egiten genituen baina ez genuen industria bururik eta konturatu ginen industria kultura zuen jendearekin estabilitatea bilatu behar genuela.

Niretzako beti oso inportantea izan da egonkortasun bat egotea, konfidantza egotea, aspaldiko ezagutza baten ondorioz dagoen oinarri bat; gauzak egin eta jakin gauza horiek ze bidetatik joango diren.

Zure jarraitzaile askok ez dituzte letrak ulertzen baina hala ere maite dituzte zure kantuak.

Urte askotan ibili nintzen hemendik kanpoko kontzertuetan, nire kabuz esplikazio batzuk

MUSIKA

emanez, baina beti nuen sentsazioa ekitaldi horiek ez zirela Euskal Herrian bezala gertatzen, eta soluzio bat bilatu behar nuen.

Behin, Madrileko Udaletxeko PPko kultur zinegotziak -nire oso jarraitzailea omen zen-, nahi izan zuen Casa de Campon egin zuten areto berri bat nik inauguratzea. Pentsatu nuen zerbait egitea: itzulpenak prestatu genituen, fondoko musika batzuk atera genituen gai bakoitzarentzat eta aktriz batek errezitatu egin zituen testuak. Eta soluzioa izan zen!

Jendea malkoak xukatzen ikusten nuen. Zenbat aldiz hasi nintzen txalopean kantuz... komunikazioa egina zegoen!

Geroztik, hemendik kanpo letren itzulpenak banatzen ditut.

Beraz, inportantea da letrak ulertzea.

Gure kasuan bai. Letra anglosajoiekin berdin du, badirudi metabolizatuta dugula, nahiz eta ez ulertu musikalitatearen poetikaren barruan sartzen dela sonido hori dena. Hungarieraz edo euskaraz baldin badator ez da berdin.

Dena den, askotan esan didate “ze pena ez dizudala ulertzen, bestela!”, eta nik esaten diet, igual gehiago gozatzen dutela horrela.

Entzuleak ere badira kantuaren sortzaile, eta bere erara forma ematen ari dira kantuei, bakoitza bere irudimen eta adimenetik.

Kantuek zuk sortu ondoren beren bizitza egiten dutela esan izan duzu. Zure zein kanturen bideak harritu zaitu gehien?

Kantu askok sortu didate harridura ikusiz ze istorio sortu dituzten gero.

Behin batean, neska batek kontatu zigun bere gurasoek neure kontzertu batean ezagutu zutela elkar; neska hori bera amaren barruan zela, Benitoren kontzertu batera joan zirela sortzekoa zen haurrak musika hori entzun zezan; eta orain bera, alaba, haurdun geratu berri, Benitoren kontzertura etorri. Horrelakoak entzunda txundituta geratzen zara!

Benito Lertxundi mira al mar en su nuevo disco

El cantautor oriotarra Benito Lertxundi publica nuevo disco que llega a las tiendas a partir de mediados de octubre. Diez canciones componen Itsas ulu zolia, (algo así como “Sonoro gemido del

mar”); dos de ellas, Mirotzak y Kantuz, a buen seguro habrán alcanzado el éxito para cuando se publique el disco. Mirotzak (Aguiluchos) es el tema que el cantautor ha querido ofrecer a sus amigos del mundo del remo y en concreto a los remeros de Orio, que han participado en la grabación de los coros. El tema se ha convertido ya en el himno de los remeros oriotarras.

Kantuz, es un tema clave del cancionero popular euskaldun, creado en el siglo XIX por el poeta Joxe Mendiague, del que Benito Lertxundi ha hecho una versión muy especial. El creador de Orio ha optado por interpretar la canción en un tono mucho más grave del habitual, llegando casi a susurrar o contar más que cantar, con lo que acentúa el significado del poema.

El resto del disco, los otros ocho temas, tienen todos los ingredientes para convertirse en clásicos del repertorio de Lertxundi. Junto a sus propias letras Benito Lertxundi incluye composiciones de Olatz Zugasti, Jon Maia, Andoni Egaña e Iñaki Azkune. El mar, la paz, el valor de la palabra... son algunos de los temas elegidos. Él mismo ha compuesto las músicas y en dos temas ha contado con la colaboración de Olatz Zugasti.

Itsas ulu zolia, el sonoro gemido del mar, nos trasmite toda la fragancia y el sonido del mar, y podemos disfrutarlo a partir del 16 de octubre.

“Elkarte hau niretzako, haurtzaroko bihotzaren pausaleku da. Egunero zerbait bizkorra arnasten dut nik hemen.”

Kantu bakoitza da esperientzia bat, bidetxo bat, pentsatzen duzu agian egunen batean zenbait jendek ezpainetan ibiliko duela, eta hori serioa da. Egina daukazunean kontzertuetara eramaten duzu grabaketara eraman baino lehenago, eta zuzenean aldatzen ari zara kantua, egiten ari da, forma hartzen ari da.

Lagundu behar diozu hazten umetxo bati bezala. Eta gero umeak bezala ospa egiten du.

“Itsas ulu zolia” disko berria kalean urriaren 16tik aurrera Benito Lertxundiren disko berria urrian helduko da.

Diskoaren aurkezpenerako Pako Aristi idazleak elkarrizketa luze eta mamitsua egin dio. Kantu berriak banan-bana xehatu dituzte hizketaldi luzean, baita beste hainbat gai lasai jorratu ere. Elkarrizketa horren pasarte batzuk dira ondoko hauek.

ITSASOA “...itsas zabalari begira ez dakit zer pasatzen den, baina sentimenduen pausaleku bezala ikusten dut. Bestalde, Ama baten dei ixil bat bezala da. Ez da kasualitatea, agian, bizitzari nerbioa berak eman izana. (...) agian itsasoa

berbera gara. Horregatik, ez jakinean, hurbildu nahi izaten dugu bere altzora.”

KANTUAREN ETA KANTARIAREN FUNTZIOA “Kantariak ez du inongo konpromisoetan egon behar, aske izan behar du. Kantariari berari aterako zaio bere lanbidearekin bere kontzientzia. Hori da gizarteak jaso behar duen emaitzarik hoberena eta aberasgarriena.”

ANIMATZAILE KULTURALAK “Euskal Herrian ez dago benetako bokazio kulturala duen animadore jendea; udaletxeek

eta benetan interesa baldin badute, pentsatzen baldin badute gauza kulturalak, herriarentzako onak direla, behar bada pentsatu beharko lukete animadore kultural batzuekin.”

BELAUNALDI TRANSMISIOA “Lehen aldikoz Iparraldean hasi nintzen ikusten duela 15 bat urte, hiru belaunaldi toki berean nire kantuak ezagutzen eta beranduago Hegoaldean; horrek esan nahi du, behar bada, nire emaitzak belaunaldien arteko transmisioa oso erraz egiten duela eta horrek asko poztutzen nau.

5

LIBURUAK

HIRIADNA Harkaitz Cano Hacía tanto que no me mandabas un email... Y me dices que sigues dando gran importancia a la música que escuchas mientras viajas. Me cuentas que mientras volabas hacia Berlín (un vuelo barato y puntual) tuviste la tentación de meter en tu i-pod algo de von Karajan, pero que al final ganaron tus

cielo sobre

BERLÍN gustos de siempre: Nick Cave y Leonard Cohen (“first we take Manhattan, then we take Berlin”). Me refieres un libro precioso de Emine Sevgi Özdamar, llamado Extrañas estrellas, que cuenta que Bertolt Brecht, cuando murió, tenía varias amantes. Su mujer lo sabía y encargó al Berlín occidental siete pares de medias negras finas, metió cada par en un sobre y se las mandó a cada amiguita de Brecht con una nota: “Bueno, fulanas, para que aparezcáis decentemente en el entierro”. Que la moral y las medias perteneciesen a diferentes partes de la ciudad tenía, por aquel entonces, su lógica. El mercado negro, tantas veces reconstruido por Lubitsch y Wilder en escenarios de cartoné... Me dices que aquello que decía John Banville sobre los placeres de la guerra en Londres, bien podría aplicarse a Berlín: “No me refiero a esa nueva y cálida sensación de solidaridad que se supone que todo el mundo experimentaba, ni a mantener la moral ni el fuego del hogar ni todas esas chorradas; no, a lo que me refiero es al libertinaje, voluptuoso y lánguido, con cierto tufillo a azufre, que se nos concedía debido a la permanente posibilidad de una muerte inminente, indiscriminada y violenta….” Y después, lo sé, en el siguiente párrafo

me hablarás de Marlene Dietritch y de Rossellini, de Edmund, el niño más triste de la historia del cine, que, en Alemania, año cero acababa suicidándose sin que los ángeles que pueblan Berlín se dignasen a ayudarlo. ¿Aún hoy permanece la brecha, el muro virtual? Me dices que sí, que aún se distinguen las calles de uno y otro lado gracias a las farolas, que brillan con menos intensidad en la ex RDA. Que aunque no quede ni rastro de la Alemania de Alfred Döblin en Berlín Alexanderplatz, y el páramo que aparecía en Cielo sobre Berlín sea ahora pasto del neón, Berlín sigue manteniendo su músculo creativo. Quizá no el mismo que inspirase en 1973 el disco más oscuro de Lou Reed, pero músculo al fin y al cabo… Me hablas de películas que no he visto y que esperas que lleguen pronto aquí, películas, aseguras, más impactantes aún que Berlín está en Alemania y La vida de los otros. Me cuentas que leíste en el avión Opiniones de un payaso, y que yo estaba equivocado, que el payaso Hans no es de Berlín, sino de Bonn, pero que igualmente te gustó este clown arruinado y obcecado. Me sugieres que lea Los silencios del Dr. Murke de Böll (“ahí si aparece Berlín”). Dices haber encontrado un pequeño Kino en el que proyectan películas de Fassbinder. Que vaya a visitarte cuando quiera, que no me conforme con la novela gráfica de Jason Lutes (Berlín, ciudad de piedras), ni con ese otro pedrusco de Martin Kessel llamado El fiasco del señor Becher, que narra todo lo relativo a los años anteriores a la ascensión del fascismo. Abandono el ordenador, enciendo la radio y me entero de que han desalojado a 5.000 personas en el céntrico barrio berlinés de Wilmersdorf para desactivar una bomba de quinientos kilos que quedó empotrada en el subsuelo durante los bombardeos aliados de la II. Guerra Mundial. Así de indefensos estamos: encontramos una bomba antigua, caída del cielo, y ya no sabemos qué hacer con ella.

7

LIBURUAK

SIMONE deBEAUVOIR

EXISTENTZIA LIBRE BATEN KONTAKIZUNA; IDAZTEKO BIZI IZAN ZEN EMAKUME BATEN BIZIKIZUNAK.

8

Simone de Beauvoir 1908an jaio zen Parisen.

Sorbonan egin zituen filosofia ikasketak.

1929an ezagutu zuen bizitza osoan bikote izan zuen Jean-Paul Sartre, gerora filosofo existentzialista. 1943. urtera arte irakasle jardun zuen.

II. Mundu Gerraren hondarrean, Les Temps Modernes izeneko aldizkarian parte hartzen hasi zen intelektual talde batekin. Gerra amaitu ondoren bidaia ugari egin zuen eta ez zion inoiz idazteari utzi; 1950-60 urteetan Kubara, Txinara, Errusiara nahiz Vietnamera joan zen Sartrerekin erregimen komunistak babestera.

1986an, hil zen arte, idazten jarraitu zuen, beti ere, Parisen.

Idazteko biziko zela erabaki zuen gaztetatik, hein handi batean, inguratzen zuen gizarte burges eta konbentzionalaren kritika egiteko.

Argitaratu zituen, besteak beste, L’Invitée (1943), La sang des autres (1945) (Besteen odola), Les mandarins (1954) –Congourt Saria–, La femme rompue (1968) eleberriak; Pour une morale de l’ambigüité (1947), Le deuxième sexe (1949) saiakerak; L’Amérique au jour le jour (1948), Mémoires d’une jeune rangée (1958), La force des choses (1963), La vieilleise (1970), La cérémonie des adieux (1981) oroitzapen-liburuak. “Idazteko existitu” horixe izan zuen goiburu bizitza osoan. “Nire bizitzaren xehetasun txikiena ere grabagailu ikaragarri

handi batean jasota gelditzen ari zela eta egunen batean nire iragan osoa hustuko nuela imajinatu izan dut beti”, utzi zuen idatzita.

Aurten bete dira ehun urte Simone de Beauvoir jaio zela; asko argitaratu eta berrargitaratu da, batzuk Beauvoir-mitoa hausten ere saiatu dira. Horren adibide dira maitale izan zuen Nelson Algren idazle estatubatuarrari 40ko hamarkadan idatzitako eskutitzak argitaratuz, egin den hainbat interpretazio errebisionista, garai bertsuan idatzi zuen Le deuxième sexe-ren edo feminismoaren bibliatzat hartu izan denaren zilegitasuna eta zintzotasuna ere auzitan jarriz.

“Emakumea ez da emakume jaiotzen; bilakatu egiten da” aldarrikatu zuen idazlearen testuek badute oraindik interesa, feminismoaren edo existentzialismoaren mugetatik haratago.

“Irentsiko nauen bizitza behar dut nik. Jardun egin behar dut, gainezka egin, errealizatu.

Erdietsiko ditudan helburuak behar ditut, gaindituko ditudan zailtasunak, egingo dudan obra bat”, bere oroitzapenek erakusten dute, ezin hobe, aske maitatu, aske borrokatu, aske ikasi eta irakatsi, aske idatzi eta aske bizi izan zen emakume bat izan zela Simone de Beauvoir, ororen gainetik; horixe da gaurko eta etorkizuneko emakumezkoei utzitako ondarerik funtsezkoena.

LIBURUAK

IÑIGO

LAMARKAREN

proposamena

EL CANGREJO SABIO A Umberto Eco hay que leerle. A paso de cangrejo. No, no es que recomiende leer su obra al ritmo habitualmente lento de estos crustáceos, sino que aconsejo la lectura de un compendio de su pensamiento expresado en artículos de opinión y conferencias, escritos en el periodo comprendido entre 2000 y 2005, sobre temas diversos (mayoritariamente relativos a la macropolítica, la micropolítica y la parapolítica) que nos preocupan, o deberían preocuparnos, a todas las personas. A Eco lo descubrimos muchos con motivo de su exitosa y maravillosa novela “El nombre de la rosa” en 1980. Un aspecto que no se subrayó debidamente en la citada obra es el altísimo nivel y calidad de conocimientos que demostraba poseer el semiólogo italiano al construir la base y el contexto de las peripecias de Adso de Melk y de Guillermo de Baskerville.

Este rasgo de gran pensador se plasma en todo su esplendor en la obra que estamos comentando. El tiempo en el que Eco expresa sus ideas resulta ser simbólicamente el comienzo del siglo XXI y materialmente, en mi opinión, muestra el esbozo de las variables que van a determinar una transformación radical del mundo que conocemos. Soy de la opinión de que uno de los atractivos apasionantes de la existencia es ser espectador y protagonista a la vez de la evolución del mundo, para lo cual resulta indispensable poseer la información y los conocimientos precisos.

“A paso de cangrejo” se lee de un tirón, disfrutando además de la lectura. Eco tiene el don de la palabra, y consigue transmitir sus ideas aunando rigor, amenidad y facilidad de comprensión. Quizá alguien plantee la objeción de que la política italiana y Berlusconi tienen un peso excesivo en la recopilación de conferencias y artículos que recoge la obra, pero hago mío un argumento según el cual es muy recomendable la lectura de la digamos parte italiana del libro. Italia es un gran país que a lo largo de la historia ha dado –y sigue haciéndolo- grandes pensadores y actores poderosos que han adquirido protagonismo en el complejo escenario mundial. En la actualidad, aun cuando haya ido perdiendo progresivamente centralidad desde el Renacimiento, los fenómenos que acontecen en la gran bota del Mediterráneo nos deberían interesar, y mucho, a todos porque en alguna medida –sospecho que grande- suponen el anticipo de lo que ocurrirá en otros países europeos.

Leamos al sabio Umberto Eco. Quizá salgamos de la experiencia con más preguntas que respuestas, pero al menos nos habrá servido para pasar un buen rato, saber más, y agitar nuestras neuronas a las que los poderosos consiguen narcotizar más de lo que creemos.

9

LIBURUAK

ZUBIAK ETA ABDOMINALAK Gai-jartzaileek bertsolariari nola, aldizkari honetako arduradunek gai estu samarra jarri didate artikulu honetarako. Euskaraz idatzitako liburuen zine moldaketez aritzeko eskatu didate, eta bederatzi puntuko neurria agindu.

Laster, lehen puntuan bertan, estutzen hasi naiz: urri samar dira euskaraz idatzitako liburuetatik elikatutako filmak, eta are urriago, lehenik euskaraz papereratu eta ondoren euskaraz zinemaratutakoak. Beraz, gaiari orokor samar heltzea erabaki dut, azken urteotako zubigintza saioek eta zinemaren gaur egungo egoerak eragin dizkidaten galdera koxkor batzuk planteatuz.

Hala, Sustrai Colina bertsolariak Unai Elorriaga idazleari Argian egindako elkarrizketa interesgarri bat etorri zait gogora (2.144 zenbakia). Solasaldiaren bukaeran, Colinak SP-rako tranbia nobelaren zine egokitzapenaz itauntzen du Elorriaga: ea nolako arrastoa hartu dion berak paperean idatzi zuen, eta ondoren zinemara Un poco de chocolate izenburuarekin heldu zen zeluloide puskari. Musika bera entzun ote duen batean eta bestean.

Interesgarria da Elorriagak emandako erantzuna: “(‌) keinu batzuk eraman naute hitzen soinura. Gidoia irakurri nuenean elkarrizketa batzuk oso txarrak iruditu zitzaizkidan. Nik aste-

10

LIBURUAK

ak eta egunak ematen ditut elkarrizketa laburrekin, eta hauek testuen espiritua hartu eta elkarrizketa arin-arin idazten zuten, irakurketan erraz igartzeko moduan. Baina gero Hector Alteriok antzezten zuen, eta testuari falta zitzaion guztia ematen zion. Liburu batean ezin duzu hori egin, hitzen bitartez lortu behar duzu dena, baina zineman beste baliabide batzuk dituzu. Tartean, Hector Alterio izatea”.

Hector Alterio izatea. Galdera koxkor baterako gai ona. Horixe da liburu batetik zinemara salto egiterakoan, konfluentzia (edo distortsio) politak eragin ditzakeen faktoreetako bat: norberak bere buruan eraikitako pertsonaiak hezurharagitzearen jauzia. Bestelako jauziak ahaztu gabe, noski; izan ere, Hector Alteriok ezingo dizu euskaraz antzeztu, baina oso litekeena da zuk Alterio nahi izatea (eta gainera, Alterio tartean izanik ere, ez da gauza segurua aretoak beteko dituzunik).

Galdera koxkorrerako ematen duen bezala, ea nolako galera-irabaziak eragiten dituen istorioak denbora eta espazioan gauzatu beharrak (Obabakoak irakurri genuenean, artean gazte eta berdeegi ote ginen, eta horrexegatik oroitzen ote dugu paperezko Obaba zeluloidezkoa baino askoz zaharrago? Nik ez daukat zalantzarik: Montxo Armendarizek luze hausnartu zuen diseinu produkziorako giltzarri den oraineratze hori, baina onerako ala kalterako izan zen?). Eta Zeru horiek nobelaren egokitzapenaren kasuan (2006, Aizpea Goenana), zeru berak al dira?

Aurrera egingo dut. Kutsidazu bidea, Ixabel pelikularen kasuan, beste alde batetik sortzen zait galdera: Fernando Bernues eta Mireia Gabilondok lan txukuna egin arren, Joxean Sagastizabalen best sellerrak urrezko arrautzak erruten segi al zezakeen? Liburutik antzerkira eta antzerkitik zinema-telebistara salto egin eta gero, norbait animatuko al da orain euskaldunberriari buruzko musikalarekin? High School tankerakoek euskaltegi premia larria dute behintzat…

Izan ere, urteak ez dira alferrik joan, eta dantza eskola modernoak bezala, gaur egun zinema gero eta abdominal gogorragoekin dabil.

Ez dizu edozein liburu hartuko, eta hartuta ere, egurra erruz. Urte asko joan eta gero, orain jabetzen gara Kareletik (1987, Andu Lertxundi), “Ke arteko egunak” (1989, Antxon Ezeiza) eta Off-eko maitasuna (1992, Koldo Izagirre) haien abdominal indartsuez. Ez alferrik, Domingo apustuzalearen sabelalde gogor hartatik ikasi zuten denek (Hamaseigarrenean aidanez, 1985, Andu Lertxundi). Orduz geroztik, ez da euskal idazlerik jarri kamera atzean.

Libururen bat edo beste bai, aurrean baina.

Bukatzeko, aholku bat: Gure zinemaren historia petrala (Koldo Izagirre, 1996. Susa argitaletxea). Hartu eta mantso-mantso irakurri.

Gomendatzen dizuet, zinez.

Alberto Irazu Kazetaria

11

LIBURUAK

JOAN MARI

IRIGOIEN TRILOGIA BATEN LEHEN ATALA DAKAR

Zaloa Fuertes

N

obela berria argitaratu du Joan Mari Irigoien altzatarrak: Bestea da mundua (Orbetarrak-1). Saga bat burutu du XIX. mendearen amaiera aldera hasi eta XX.ean aurrera doana.

Hiruzpalau liburukitan aterako den lan erraldoia.

Zein izan da proiektu hau lantzera eraman zaituen ideia, edo bidea?

Nobelak hiru zati nagusi izango ditu, bukatzeko gai banaiz. Nik, hasieran, bigarren partea nuen buruan: familia bat hartuko nuen protagonista, probintziako hiriburuko jauregi batean bizi dena. Bertan, beraz, guraso zein seme-alaben gorabehera guztiak sar nitzakeen. Bide horretan barrena, ordea, berehala ulertu nuen gurasoen sustraiak-eta ulertzeko, hobe nuela gurasoen bizimodua beste ale batean ematea, bestela korapilotsuegia gerta baitzitekeen: nobelak bi zati izango zituen, beraz. Gero, baina, aurrera egiterakoan, nobelak hirugarren parte bat ere behar zuela ulertu nuen: bertan, familiako semeetako bik (bata ateo argia, eta bestea frantziskotar poeta) bizitzari buruzko errepasoa egingo zuten.

Nobela-sorta honetako hizkera xehea eta ñabarduraz betea da; azaldu iezaguzu hautu estilistiko horren nondik norakoa.

Zehaztasunez islatu nahi nituen pertsonaiak, barrutik kanpora, eta aukeratutako ikuspuntuak guztiz markatu dit jarraitu beharreko bidea. Imajinatu Jainkoaren begia, pertsonaien mugimendu guztiak ikusteko gai dena. Bada, ni ikuspuntu hori neure egiten ahalegindu naiz; baina ez naiz horrekin konformatu: espazioa-

ren eta denboraren berri emateaz gain, pertsonaia bakoitzaren barne-denboraren berri ematen ere saiatu bainaiz.

Karlistaldien ondoko krisia eta industrializazioak ekarri zituen tentsioak jorratu izan dituzu lehen ere; zer berrikuntza dakar liburu honek aurrekoen aldean?

Bi berrikuntza aipatuko ditut: idazkera da bata, eta muturrerainoko introspekzio psikologikoa bestea, ez nobelaren orri guztietan, baina bai nobelaren une jakin batzuetan.

Idazkerara itzuliz, ez dut ukatuko idazkera exijentea dela, baina ulergarria ere bada, eta irakurleak ez du esaldi bakoitza bi aldiz irakurri behar izango, seguru ezetz.

“Hutsetik esperantzara” poesiabilduma eta “Oilarraren promesa” nobela izan ziren zure lehen liburuak; nola ikusten dituzu orain dela 35 urteko zure lehen sorkuntza-lan haiek?

“Hutsetik esperantzara” nire lehen ahalegina izan zen, Irun Hiria saria jaso zuena; jaso ondoren pentsatu nuen lehen aldiz, idazle izatera irits nintekeela noizbait. “Oilarraren promesa”, berriz, euskara lantzeko egin nuen. Nik pentsatzen dut literatura “normal” batean “Oilarraren promesa” ez zela, bere hartan, argitaratzeko moduko nobela. Hortik aurrera, zer esango dizut nik, bada, neure ibilbideaz? Ez dagoela “Oilarraren promesa” “Lur bat haratago”-rekin konparatzerik… eta horrek zertxobait ongi egingo nuela adierazten du, ezta?

Baina harrokeriarik gabe esaten dizut, esaera zaharra birmoldatuz, lasai aski esan baitiezazuket: “Hilda gero, malda bero”: malda behera goazela, alegia.

Literatura kontuetatik at, orduko giroa eta oraingoa alderatu beharko bazenitu?

Euskarak kezkatzen nau, Euskal Herriak, eta, ukaezina bada ere aspektu batzuetan aurrera egin dugula, ez dut uste bide onetik goazenik, oro har. Nik uste Lizarra-Garaziren beste berredizio bat behar dugula. Armen hotsak alde batera utzita. Gainerakoan, Altzako ekologiak kezkatzen nau, eta AHTak, proiektu osoa astakeria handia iruditzen baitzait, eta politikaren judizialiazizioak kezkatzen nau.

Esaiguzu zeozer zure aurreko liburu hauei buruz: “Oilarraren promesak” ezagutarazi zintuen...

Oilarrak bere promesa egin zuen, bai, baina euskaldunok berdin jarraitzen dugu, kukurrukuaren egunaren zain…

“Poliedroaren hostoak” zure prestigioaren zutabe moduko bat izan zen...

Nobelaren bigarren edizioko lehen partearekin oso pozik gelditu nintzen bere garaian. Gustatuko litzaidake lehen parte hura liburuki bakarrean noizbait argitaratzea, susmoa baitut idatzi dudan onena —ez dakit onena baina bai onentsuena— edizio hartako lehen parte hartan ez ote dagoen…

“Babilonia”-k halako kontsagrazio antzeko bat eman zizun…

Bai, baina epistola eta ebanjelioa ongi irakurrita gero iristen da kontsagrazioa, oker ez banago…

“Lur bat haratago”-k lurtarron mundutik apur bat harago kokatu ote zintuen...

Baina lasai, berriro nator-eta, beste nobela batekin.

13

LIBURUAK

Programación cultural infantil.

Todos los sábados a las 12:00

elkar aretoa,

kultura bizia elkar liburu denda sareak ikasturtean zehar etenik ez duen kultur egitaraua antolatzen du: mahai-inguru, irakurketa saio, aurkezpen, ikus-entzunezko, hitzaldi... hamaika formatu har ditzakeen kultur eskaintza prestatzen da liburuetan dagoen kultura, ezagutza eta jakintzan sakontzeko. Bost gune daude horretarako beharrezko baliabide teknikoez ongi hornituta eta liburu dendan bertan integratuta: elkar aretoak dira.

Egunerokoan, txoko atsegin eta lasaia dira aretoaren guneak, kafe bat hartuz irakurketan eta liburuen miaketan presarik gabe egoteko prestatutako bazterrak. Ekitaldiak daudenean, aldiz, elkar aretoak liburuen edukietan irakurketa soilaz haratago beste era batean murgiltzeko parada eskaintzan du: haurrentzat, liburua eta irakurketa jolas eta emozio iturri bilakatuko dira elkar aretoan; helduentzat kultur topaleku da, interes berak dituen beste irakur zale eta kultura zaleekin gaietan sakondu eta partekatzeko gunea.

Irailean hasi eta ekaina bitarteko egitaraua antolatzen da Euskal Herriko bost elkar aretotan: Bilbon, Baionan, Donostian eta Iruñean (bi gunetan). Larunbat goizak haurren programazioarentzat dira, eta astean zeharreko goiz eta arratsaldeak helduentzat. Aretoaren guneak berariaz prestaturik daude liburu denda barruan, txokorik lasaienetan, irakurketa edo

14

ikuskizunetarako egokitutako harmaila bana dute eta berrogei bat lagunentzako eserlekua.

Larunbatetan, haurrek liburuetan irakurtzen dituzten ipuinak zuzenean entzungo dituzte, liburuetako orrialdeetan aurkitzen dituzten eskulanak egin ahal izango dituzte, pertsonaiak marraztu eta ukitu, liburuetako magoen magia zuzenean ikusiko dute, liburuekin jolas egingo dute. Erabat euskaraz burutzen da haurren egitarau osoa, eskolaz kanpo aisialdia euskaraz bizitzeko beste aukera bat emanez.

Helduen egitaraua anitza da, liburuaren mundua bera anitza den bezalaxe. Orain artean buruturiko ekitaldien artean, ohiko formatuan sar daitezkeen mahai-inguru, hitzaldi, poesia irakurketa eta antzekoez gain aipagarriak dira egindako gastronomia eta enologiari buruzko saioak, edo mendia eta bidaiekin zerikusia duten ikastaro edo ikuskizunak.

Liburuetan edozer sar daitekeen bezala, aretoak ere ez dio mugarik jartzen edukiari, baldin eta kalitatezkoa bada, hurbiltasunez emana, liburuzaleentzat atsegina. Liburuetako letrak hainbat gorpuzkera hartzen dituzte elkar aretoan: eztabaida, ipuin, eskulan, jolas bihurtzen dira, pertsonaia, gogoeta, ikuskizun, filma... edukiak liburuaren formatutik kanpora jauzi egiten du liburu dendan bertan.

- Fermin Calbeton, 21. Donostia - Licenciado Poza, 14. Bilbo - Comedias, 14. Iruña - Larraona z/g. Iruña

Irailak 13: ARETOKO KOADERNOA EGITEKO TAILERRA Irailak 20: ZINTZILIKARIO MITOLOGIKOAK Irailak 27: ANIMALIAK EZAGUTU: COLLAGE TAILERRA Urriak 4: IPUIN KONTALARIAK: EUSKAL MITOLOGIA IPUINAK Urriak 11: IPAR-ORRATZAK EGITEKO TAILERRA Urriak 18: HOZGAILU-ERANSGAILUAK EGITEKO TAILERRA Urriak 25: ORRI-MARKATZAILE MITOLOGIKOAK Azaroak 8: ENERGIA GARBIAK: PAPEREZKO HAIZE ERROTAK Azaroak 15: IPUIN KONTALARIAK Azaroak 22: IPUIN MITOLOGIKOEN TAILERRA Azaroak 29: PAPIROFLEXIA TAILERRA: ANIMALIAK EZAGUTU Abenduak 13: OLENTZERORI ESKUTITZA IDATZI Abenduak 20: GABONETAKO APAINGARRIAK EGITEKO TAILERRA

Sebastián Alvaro, director de Al Filo de lo Imposible presentó su libro en Donostia.

Viajes, aventura y montaña hacen cumbre en elkar aretoa.

Un espacio rodeado de libros que invita a disfrutar de la lectura y la compañía con charlas y presentaciones interesantes.

Todos los sábados a las 12:00 elkar aretoa se inunda de niños: cuenta cuentos, juegos y talleres que los acercarán a los libros y la lectura.

La literatura en mayúsculas: presentaciones de libros, mesas redondas, recitales de poesía... En la imagen, Gioconda Belli presentado su última novela “El infinito en la palma de la mano”.

15

BIDAIAK MENDIAK

Despierto con el olor de pan ácimo recién hecho y el borboteo del agua en la tetera que hierve no muy lejos de mi cabeza. Un ligero resplandor me dice que en algún lugar, más allá, amanece. Un gallo canta junto a la puerta, medio cubierta por una alfombra. Yo mismo estoy tendido sobre unos tapices, con la pared desnuda de adobe a mi derecha.

Tardo unos minutos en recordar que me encuentro en una tadouine del Atlas, la típica vivienda de estas montañas marroquíes. Se trata de un edificio de forma cúbica de una sola planta, y mi lecho se ha improvisado en el tamsyrt, la habitación que hace las veces de zaguán y sala de visitas a la vez. Es aquí donde por lo común se acoge a los viajeros de paso y, en este caso, a los trekkers que siguen la ruta de La Caminata Maravillosa, una travesía que se completó por primera vez en 1992 y que va de la meseta de Tichka hasta el monte Toubkal, el más alto del Atlas con 4.167 metros. La ruta se completa en unos 14 días y es posible dormir en casas particulares, lo cual aligera de manera considerable la impedimenta.

El Jbel Toubkal no se coronó hasta doce años más tarde que la conquista del Polo Sur, un dato que nos indica lo aislada y desconocida que resulta la región marroquí en la que se levanta. El Alto Atlas fue la última zona de África en ser colonizada, a pesar de no distar demasiado de la concurridísima Marrakech.

Sorbo el té que me ofrece la mujer bereber, la primera en levantarse, ya que debe ir a regar los campos antes de que el sol esté alto.

Su marido ya está reuniendo a las cabras y ovejas para llevarlas a los pastizales de altura.

MONTAGNES DU MAROC Hervé Galley Editions Olizane Frantsesez dator gida osatu hau. Marokoko mendi inguru eta gailur gehienak jorratzen ditu oinezko zein eski gaineko ibilaldiak proposatuz. Herriari buruzko gutxieneko azalpenekin batera mendiaz behar adina argibide tekniko ematen ditu, oinezko 22 ibilaldi zehaztuz -hainbat, familian egiteko modukoak-, eta 50etik gora eskiatuz egitekoak.

16

BIDAIAK MENDIAK

LA CAMINATA MARAVILLOSA UN VIAJE AL CORAZÓN DEL ATLAS

A pesar de la latitud, en lo alto del Atlas es posible encontrar nieves perpetuas en pleno verano, además de cascadas y torrentes de deshielo que harán las delicias de los acalorados caminantes. Claro que las múltiples

TREKKING IN THE ATLAS MOUNTAINS Karl Smith Cicerone Esta guía incluye toda la información práctica para la realización de trekkings en Marruecos. Desde pistas sobre alquiler de mulas, hasta información de servicios de emergencia o recomendaciones sobre cómo entrar en relación con los habitantes del lugar.

cañadas de ovejas se confabularán para que se pierdan más de una vez.

La aventura del Wonderful Walk empieza en Marrakech, donde es posible tomar un Grand Taxi, o sea, un taxi colectivo, hasta Taroudant.

Una vez en esta población del sudoeste, es bastante fácil encontrar alguna camioneta con la que regatear el precio hasta la aldea de Awsaghmelt, dejando atrás las palmeras datileras y los naranjos del valle Medlawa. El trayecto es corto pero movidito por el estado de la pista. A partir de allí, empieza lo que será un constante cruzar tizis o pasos de montaña, siendo el primero a afrontar el Tizin n’ Targa, situado a 3.000 m. Luego viene la depresión del Tichka Plateau o Mundo Perdido, así conocida entre los montañeros por el aspecto salvaje, primigenio de las formaciones graníticas que salpican la meseta, formadas cuando América y África estaban unidas en un solo continente. Unos kilómetros más delante nos encontramos con el cauce del río Oued Nfis, que nace en la misma meseta de Tichka y que nos acompañará durante buena parte del trayecto. El denso bosque de robles de Tiziatin, que nos daba sombra al principio del camino se va transformando en frondas de pinos a partir de Souk Sebt, donde apetece el vivaque como nunca. A lo largo de todo el camino aparecen aquí y allá aldeas organizadas alrededor de un ighrem o granero que en algunos casos puede ser una verdadera kasbah o bastión de defensa. De vez en cuando nos cruzaremos con los pastores cubiertos con su chilaba de lana de color pardo, que parecen surgir de la nada pero que en realidad disponen de azibs o refugios diseminados

MAPAS DE LA ZONA: TOUBKAL & MARRAKECH Orientazion Además de un buen mapa general de Marruecos, un mapa excursionista de las montañas de Atlas será de gran ayuda para orientarse en el recorrido. Este mapa, a escala de 1:50.000, detalla bien la zona montañosa, sus valles y aldeas.

BIDAIAK MENDIAK

por la zona. Es probable que acabemos compartiendo pan y queso con ellos: la hospitalidad es la norma, una vez más.

Siempre con rumbo hacia el este, pisando tierras de intenso color rojo, se suceden la mezquita fortificada de Tinmal -epicentro de la invasión almohade del siglo XII que llegó hasta las puertas de Marrakech-, y la estratégica Kasbah Goundafi, antigua fortaleza de uno de los más importantes Señores al Atlas.

Su importancia radicaba en el control del agua, por lo que hoy en día aún es un buen lugar para aprovisionarse si llevamos pastillas potabilizadoras.

Finalmente aparece el pueblo de Ljoukak, un paraíso de restaurantes y cafés tras varios días de marcha. El Toubkal nos desafía en las inmediaciones, de manera que no hay que hacerlo esperar, bien sea ascendiendo por la ruta más sencilla del valle de Agoundis o bien por el refugio de Tazaghârt, más exigente pero con las cascadas de Irhoulidene como valor añadido.

Una vez en la cima, poco importa si estamos en Europa o en África: el cielo siempre es más ancho en la cumbre.

Josep M. Palau Josep Maria Palau Riberaygua es periodista especializado en viajes y profesor de la universidad Pompeu Fabra y de la escuela de universitaria de Turismo de Bellaterra. Es colaborador habitual en El País y La Vanguardia ; y en revistas, como Altaïr, Viajes National Geographic o Kairós

Ofrece información cultural y práctica para conocer la región. Incluye un mapa general, además de planos de ciudades y mapas temáticos y de intinerarios. Por medio de LA "GUÍA VERDE un sistema de estrellas clasifica los lugares DE POITOU CHARENTES COSTA más turísticos de mayor a menor interés.

Y PAÍS DE COGNAC" Propone, además, una selección de establecimientos con encanto para todos los Michelín bolsillos.

Guía para realizar PLANES CON NIÑOS los días de fiesta 1

50 MONTAÑAS DE LOS ALPES David Atela Desnivel

Gida egokia Alpeetara lehenengo aldiz hurbildu eta ibilaldi zein gailurrak egin nahi dituenarentzat. Ibilbideen zailtasuna, ordutegiak, garaierak, hurbilpenerako bideak, etabar ongi zehazten dira, argazki gaineko krokis eta mapekin batera.

38 variadas propuestas para disfrutar del tiempo libre: áreas recreativas, parques de aventuras, zonas de juego, paseos en barco, excursiones en bicicleta, paseos a caballo, museos para divertirse y aprender, cuevas y un amplio etcétera.

SURÁFRICA Y NUEVA ZELANDA

Mikel Tellagorri Sua

Guías visuales El Pais Aguilar

Senderos PR y GR del P. Nacional de LOS PICOS DE EUROPA A. Alba, A. Fernández y V. Guerra Desnivel

La información se ha estructurado en forma de rutómetro, señalando los principales puntos de paso. En todos ellos se indica la distancia total y parcial, el tiempo estimado y la coordenada GPS. Así mismo, cada punto de paso se acompaña con una fotografía que nos dará la clave para confirmar que nos encontramos en el lugar correcto.

Gida hauen ezaugarri nagusia bere ikusgarritasuna da, hau da, argazki bikainez horniturik daudela. Baina gainera informazioa ere behar adina dute: herrialdeari buruzko orokorraz gain bidaiatzeko eta bidaiaz era ezberdinetan gozatzeko guztia. Sei gida berri atera dira, horien artean bi aipagarri: Zelanda Berria eta Hego Afrika.

17

MUSIKA

GU GIRA RECOPILATORIO DE TEMAS EMBLEMÁTICOS DEL CANCIONERO VASCO

Gu gira es una selección de treinta y cinco canciones de la década de los setenta, interpretadas por cerca de veinte artistas. Todos los temas son en euskera, muy conocidos por los amantes de la música creada y cantada en euskera, y para cualquiera que haya vivido los años setenta en esta tierra.

Gu gira propone un viaje en la memoria, tanto en la memoria colectiva, como en la memoria personal. Las canciones que componen Gu gira son de cuando comenzó a cimentarse la canción contemporánea en euskera, son todas ellas canciones que marcaron una época, un tiempo pasado pero cercano que reviviremos al escuchar el disco.

La edición del CD se ha realizado sin silencios, introduciendo los sonidos originales del momento histórico entre canción y canción, lo que ayuda a evocar mejor la realidad histórica.

Algunos de los registros que presenta el disco nunca han sido comercializados en formato CD, a pesar de ser canciones que sobreviven nítidamente en la memoria colectiva, lo que añade valor al recopilatorio.

Varios de los artistas que aparecen en el disco no están ya entre nosotros. Es el caso de Julen Lekuona, Estitxu, Imanol Larzabal, Lurdes Iriondo... Otros abandonaron los escenarios o dejaron de publicar discos. Algunos artistas siguen en la brecha, creando y cantando treinta años más tarde. Todos ellos participaron en el resurgir de la nueva canción vasca.

El disco es fruto de la colaboración entre Radio Euskadi, que celebra así su XXV aniversario, y la discográfica Elkar.

GU GIRA I Agur Maria Estitxu Ez, ez dut nahi Julen Lekuona Eskolan Gorka Knörr Larra erdian Iñaki Eizmendi Eperra Niko Etxart Txalaparta Gorka Knörr Haika mutil Mikel Laboa Errota zaharra Lourdes Iriondo / Xabier Lete Itauna Antton Valverde Zenbat gera Benito Lertxundi Itsasoan urak handi dire Xabier Lete Poeta kaxkarra Imanol Adios maitiak Pantxoa eta Peio Ez dugu etsiko Gorka Knörr Hiltzori II Itoiz Euskal rock&roll Niko Etxart Nora goaz Errobi Baserriko ate zabalak Txomin Artola GU GIRA II Ene maitea nauzu Iñaki Eizmendi Zenbat eurik Gorka Knörr Maite Maite Maite Urko O Pello Pello Mikel Laboa Urtxintxak Pantxoa eta Peio Bihotzean dut min Antton Valverde Maitiak galde egin zautan Imanol Guretzat Oskorri Bagare Gontzal Mendibil eta Xeberri Urrillaren 28. eguna Xabier Lete Agure zaharra “L’estaca” Gorka Knörr Txuriko Txomin Artola Fas Fatum Ruper Ordorika Baga, biga, klik! Niko Etxart Jaun Baruak Benito Lertxundi Kapitalismoak Gontzal Mendibil eta Xeberri Katalintxu Gorka Knörr

19

LIBURUAK

a sw (

oo o

o

U

d

d

s

D

o

r letralapikoa

EUSKAL HERRIA MUNDUAN

20

r

ATLAS HISTORIKOA

Historia, definizioz, gizadiaren, edo herri jakin baten, iraganaldiko gertaerak aztertzen dituen jakintza da, eta haien interpretazioa eta azalpena egitea eta gizarte-garapenaren eta bilakaeraren arrazoiak eta legeak aurkitzea du helburu.

Historiak, besteak beste, munduaren errealitatea hobeto ezagutzeko beharrezkoak diren ezaguerak, alderdi fisikoak, sozialak eta kulturalak eskaintzen dizkigu. Iraganeko eta gaur egungo esperientzia kolektiboak ezagutzeko ere tresna baliagarria da.

Atlas Historiko honetan, Euskal Herriko historiari gainbegiratu bat eman nahi zaio.

Oinarrizko atlasa da; beraz, Historiaren ikuspegi orokor bat ematea du helburu. Izaki bizidunen sorrerari buruzko sarreratxo baten ondoren, Historiaurretik gaur egun arteko historia du aztergai.

Nahiz eta Euskal Herriko historia hartu oinarrizko erreferentziatzat, gure historia “soila� eginez gero, historia orokorraren hainbat pasarte eta atal ezkutuan geldituko lirateke. Horregatik, itxuraz gure herriarekin harreman zuzen-zuzenik izan ez duten zenbait herriren eta gertakariren berri ematen da atlasean.

Hala ere, Euskal Herriko historia da atlasaren muina eta horregatik azpititulua: Euskal Herria munduan.

Atlasa Gizarte Zientzietako ikasle gazteei

zuzendua bada ere, egokia gertatuko zaio Euskal Herriko historiaren ikuspegi orokor bat eduki nahi duen edozeini.

Atlasaren egitura orrialde bikoitzetan banatutako hainbat unitatez osatua dago, erabiltzaileak begiratu batean gai bakoitzaren batbateko ikuspegia izan dezan. Ikuspegi hori indartzeko, hainbat mapa, argazki, kontzeptusare, etab. ditu, irudiari garrantzia emanez; horrela, adibidez, unitate gutxi batzuk irudi soilez hornituak topatuko ditu erabiltzaileak, oso testu gutxirekin.

Zenbait orrialdetan, jakingarriak edo bitxikeriak datoz; Historiaren harian pisu handirik ez badute ere, “kontakizun-ardatzaren� bizigarri gertatuko direnak.

Azkenik, liburuaren amaieran, glosategia dator atlasean zehar dauden zenbait kontzeptu argitzeko.

LITERATURA

IRAKURTZEKO MODUEZ

Juan Kruz Igerabide Aduna (Gipuzkoa) 1956.

Idazle, itzultzaile eta haur literaturan espezialista.

Irakurtzeko moduen artean, norberaren baitatik norberaren baitara irakurtzeko bideak jorratu beharraz gogoeta

Desberdin irakurri izan da Galtzagorrik eta OEPLIk uztailaren hasieran antolaturiko biltzarraren izenburua. Kultura desberdinen arteko harremana, haur literaturari dagokionez batik bat baina baita oro har ere, izan zen jorraturiko gai nagusia. Hamaika kontu interesgarri entzun genituen, baina ez naiz horretaz arituko orain, irakurtzeko moduez baizik.

Erakutsi digute irakurtzea kode bat erabiliz mezu bat jasotzea dela; beraz, hainbat kode, hainbat irakurketa; baina, era berean, hainbat mezu, hainbat irakurketa. Mezuak berak ere desberdin irakurtzera bultzatzen gaitu. Baina hori atzeragotik dator: irakurtzea entzuten jakitea da lehenbizi, eta begiratzen jakitea gero; entzun, besteekiko komunikazioa gauzatu (horrela hasten da haurra); gero, begiratu eta formak irakurri, bereizi, formen mezuak jaso. Irakurtzea inguruaz ohartzea da, inguruarekin harremanetan jartzea, eta horren abstrakzio landu eta findua da letren bidez irakurtzea. Eta abstrakzio hori areagotu egiten da, magiaz janzten da literaturaren bidez. Errealitatea berpizteko modu bat da literatura.

Letrak hil egiten du “espiritua�; alegia, letrak esaten

duena ez da errealitate bizian dagoen gauza bera. Baina literaturak letrari bizi berri bat ematen dio, bigarren aukera bat, berpiztu egiten du, eta errealitatearekiko harremana areagotu egiten du, literatura ona bada behintzat (eta ez naiz literatura errealista aldarrikatzen ari, noski). Literaturatik errealitatera itzultzean, betaurreko berriekin datorren miopea bihurtzen da irakurlea. Ez dut atsegin irakurketaren propaganda ero-eroan egitea; haurrak irakur dezala, edozer gauza bada ere. Ez, bada!

Baina literaturak bizitza berpizteko aukera eskaintzen dio haurrari. Garai batean, haurrak errealitatea zuzen-zuzenean jasotzen zuen, batik bat izadiaren bidez; orain, ia guztia birtuala da; beraz, izadiarekin kontaktu zuzena eta birtualitate hori biziberrituko duen literatura bularreko esnea bezain elikagarriak dira haurrarentzat.

Irakurketa-kanpaina ugari egiten dira gaur egun; ez agian behar beste. Hala ere, norberaren baitatik norberaren baitara irakurtzeko bideak ez dakit oso ondo jorratzen ote diren. Hori nola egiten den?

Betidanik ezagutu ditugun irakurzaleei galdetu; ederki asko dakite haiek.

21

HAUR LITERATURA NOBEDADEAK EUSKARAZKO LITERATURA GUZTIA! +3 urte

+3 urte

¿Y YO QUE PUEDO HACER?

ANIMALIEN KUMEAK

José Campanari OQO

Louisa Sladen Ttarttalo

El señor Equis lee las noticias del periódico y el cuerpo se le llena de preocupaciones. A cada momento se pregunta: ¿Y yo qué puedo hacer?

+5 urte

Etorri eta ezagutu animalia hauek: hartza, zaldia, ahatea, txerria eta ardia. Ba al dakizu nola duten izena haien kumeek? Tira mihietatik eta... magia!

+5 urte

GANDHI BAKETSUA

MIEDO A TODO A. Zabalbeascoa Beascoa

Gorka Calzada Txertoa

XX. mendearen hasierako Indian nahasketa izugarriak zeuden: fakirrak, elefanteak, suge-sorgintzaileak... baina baita ingeles pila ere, inoren gonbidapenik gabe sartutakoak.

Agertoki eder horretan Gandhi bizi zen.

+3 urte

OILO BUSTIA

KAMILE GOAZEN LOTARA!

Émile Jadoul Ttarttalo

Aline de Pétigny Ttarttalo

Eduardo ahatea aitarekin joan da igerilekura tranpolinetik jauzi egitera. Arrisku-jauzia da ahaten artean ohikoena baina Eduardo konturatzen da aita beldur dela.

22

Kamile, jantzi pijama, lo egiteko ordua da! esan du amak, Kamileren logelara sartuz.

- Jolasten ari naiz! -esan dio Kamilek, eskuak bete jostailu.

+6 urte

Hay muchos niños: Irene, Uli, Claudia, Telmo, Pablo, Dora... Y muchos miedos: a no ser el primero, a todo, al agua, a lo distinto, a los fantasmas, a las tormentas... Todos van a la consulta del Doctor Quitamiedos.

+6 urte MARKEL GELAZIKIN Leire Bilbao Elkar

Markelek bere logela txukundu behar du, oso gogo onez ez bada ere. Amak erratza eta trapu bat eman dizkio.

NIKOLETA ETA GAUA Eider Rodriguez Elkar

Nikoleta Arrieta gauaren beldur bizi da. Berak koloreak eta txoriak maite ditu, baina gauez dena da iluna eta isiltasuna.

HAUR LITERATURA NOBEDADEAK

+8 urte

+8 urte

MAKALEKO BELEAK

MARGOLIN

Aldous Huxley Ikasmina

Joxan Ormazabal Elkar

Arratsaldero, janari dendatik itzultzean, bele andreak bere habia hutsik topatzen du.

Egunean errundako arrautza bakoitza desagertu egiten da beti.

+10 urte

EL CASO DEL BAÑADOR DEL PROFESOR DE MATE Joachim Friedrich Edebé Novela de aventuras, misterio y humor protagonizadas por la pandilla que forma la agencia de detectives Charly & Company: Charly, Estefi, Rabanito, Fede y Precioso.

+12 urte MONTARACES. LAS RUINAS DE GORLAN

Parisko kaleetan bizi den eskale baten ahotik etorri zaigu Margolin tximeletaren istorioa. Haur batek bere etxeko jardinean harrapatuko du. Baina tximeleta ausarta da.

+10 urte

BABYMOUSE ESTRELLA DE ROCK Jennifer L. Holm Serres

Nuestra campeona es una ratita tan adorable y soñadora como irritable y maniática, con cierta tendencia a meterse en líos, y con una imaginación desbordante.

+12 urte EL FIN DE MR. Y Scarlett Thomas Paidos

Cuando Ariel Manto descubre un ejemplar de “El fin de Mr. Y” se verá inmersa en una emocionante aventura de amor, sexo, muerte...

+8 urte

NUR ETA IRLANDAR GNOMOA

EZ ZAIT IRAKURTZEA GUSTATZEN

Toti Martinez de Lezea Erein

Pako Aristi Elkar

Amamaren etxeko zakarrontzian gnomo bat agertu da eta, harrezkero, Nur zoriontsua da. Amonak uste du arratoi bat dela, eta zepoak jarri eta jarri ari da.

Andereñoak beti esaten dio zerbait irakurri behar duela, baina Nemesiori ez zaio gustatzen irakurtzea. Bizitzan beste gauza interesgarri asko daudela uste du.

+12 urte

+12 urte

OSKAR ETA ANDRE ARROXA Eric-Emmanuel Schmitt Elkar

KAMARA GOSE Karlos Aizpuru Mensajero

Hara hemen hamar urteko mutiko batek Jainkoari idatzi zizkion gutunak. Mutikoa bisitatzera joaten zen emakume batek, Andre Arroxa izenekoak, aurkitu zituen gutunak.

Azken urteotan, koloreduna baino zuri-beltza izan da Maiderren eta bion arteko bideoa.

Egunerokoak ilusioa irentsi zuen. Eta ilusiorik ezak amodioa.

+12 urte

+12 urte

NIKOLAS TXIKI Historia ezezagun gehiago Goscinny / Sempé Elkar

John Flanagan Alfaguara

Los montaraces son un grupo misterioso.

Entrenados para el uso del arco y las flechas, los movimientos silenciosos y el arte del camuflaje.

+8 urte

Orain arte argitaratu gabeko Nikolas Txiki ezagunaren berrogeita bost istorio barregarrik osatzen dute liburu hau.

MR. SEBASTIAN Y EL MAGO NEGRO Daniel Wallace Roca

Daniel Wallace consigue hacer verosímil la magia, incluso más que la propia realidad, a través de un personaje que nos inspira ternura y nos intriga a partes iguales.

23

LITERATURA NOBEDADEAK

iritzia LAS MANOS DE MI MADRE

VIDA Y LAS OPINIONES DEL CABALLERO TRISTAM SHANDY Laurence Sterne Alfaguara, 2008

Pocos libros pueden compararse a esta exquisita baladronada, obra cumbre de una picaresca tanto argumental como metalingüística, firmada por un peligrosísimo clérigo (en el siglo XVIII y en la Inglaterra magnífica los clérigos podían ser la especie más divertida y excelente de la raza bretona) que luego dio en contarnos sus no menos peculiares navegaciones desde Dover al Continente en su impagable Viaje sentimental a Francia e Italia, Historia de un capote bueno y de abrigo.

Vicario en Yorkshire, (eso marca, definitivamente), excéntrico, tuberculoso a ratos y frecuentador de salones otros, lector de Rabelais (eso marca aún más) y conocedor del Ingenioso Hidalgo Don Quijote de la Mancha (eso ya remata a cualquiera), el bueno y sardónico Laurence, bordó una estrambótica y genial novela en la que se permitió hasta malicias tipográficas de alta alcurnia. El vicario Sterne encontró la horma de su zapato en la película que alrededor de su Tristram hizo Winterbottom en 2005.

Begoña del Teso kazetaria

UN GRITO DE AMOR DESDE EL CENTRO DEL MUNDO Kyoichi Katayama Alfaguara Sakutaru y Aki se conocen en la escuela de una ciudad de Japón. Él es ingeniero, precoz y algo sarcástico. Ella es inteligente, hermosa, agradable y popular. De la camaradería, la relación evoluciona hacia el amor cómplice. Ambos se convierten en inseparables. Un hecho trágico pondrá a prueba un amor sin límites. Una inolvidable historia de amor.

24

Karmele Jaio Ttarttalo

Una mujer yace en la cama de un hospital con la memoria a la deriva y su hija observa impotente sus manos, posadas en las sábanas. La enfermedad de su madre acaba por desequilibrar por completo su vida, que transcurría ya sobre un fino alambre, con un trabajo estresante y sin apenas tiempo para compartir con su marido y su hija.

UN HOMBRE EN LA OSCURIDAD Paul Auster Anagrama

August Brill ha sufrido un accidente de coche, y se está recuperando en casa de su hija, en Vermont. No puede dormir e inventa historias en la oscuridad. En una de ellas, Owen Brick, un joven mago que ha adoptado el nombre artístico de “El Gran Zavello”, despierta en el fondo de un foso de paredes muy lisas que no puede escalar.

LOS GUARDIANES DEL LIBRO

EL CARTEL ROJO

Geraldine Brooks RBA

Philippe Ganier Txalaparta

Después de la guerra de Bosnia, Hanna, una joven bibliófila, se traslada a Sarajevo para restaurar un tesoro perdido. Ya en Bosnia comenzará a trabajar en la restauración de la Haggadah de Sarajevo -un libro de oraciones judía- para tratar de descubrir sus secretos y reconstruir la historia de su milagrosa supervivencia.

En los primeros días del mes de abril de 1944, los muros de Francia se cubrían de quince mil carteles rojos que portaban estas palabras en grandes caracteres: “¿Libertadores? La liberación por el ejército del crimen”. En el centro había diez retratos rodeados por un círculo, y cada rostro se recortaba sobre un fondo de piedra.

MOTÍN EN LA BOUNTY John Boyne Salamandra

Instalado en los últimos compases de su vida, el capitán Turnstile rememora los extraordinarios acontecimientos que dieron inicio a su larga y fructífera carrera de marino. A sus catorce años, de padres desconocidos, John Jacob Turntile es un chico alegre y vivaz. Cuando va a dar con sus huesos en la cárcel embarca en un navío destinado a una importante misión.

MAL DE ESCUELA

ADVERBIOS

Daniel Pennac Mondadori

Daniel Handler Tusquets

“Mal de escuela” aborda la cuestión de la escuela y la educación desde un punto de vista insólito, el de los malos alumnos.

Pennac mezcla recuerdos autobiográficos y sus reflexiones sobre la pedagogía, sobre el dolor de ser un mal estudiante etc...

Diecisiete narraciones que conforman una novela poco convencional sobre el amor y los meandros más sinuosos de la pasión: el amor hetero y el homo, el amor adolescente, el platónico y una variopinta gama de otras posibilidades.

LITERATURA NOBEDADEAK EUSKARAZKO LITERATURA GUZTIA!

TARTUFO / ZEKENA

IRAGAITZAZ -ILUNBISTAN-

Molière Alberdania-Elkar

Pello Lizarralde Erein

Tartufo edo iruzurgilea, literatura unibertsaleko komeriarik ezagun eta antzeztuenetakoa ez ezik, iruditeria kolektibora igaro den pertsonaia-tipoa ere bada, hipokrita erabatekoaren eredu gisa.

NOLA ELURRETAN BELEAK Luigi Anselmi Pamiela

Aingeru fier baten antzera, sortu aitzineko eta hil ondoko denboren arteko basamortu idorrean biltzen ditu bere eleak. Oroimena eta itxaropena -bizi eta hil arteko bi ezpatak- amesten ditugun sorterri iluneko zantzuetan.

GOLGOTA Xabier Montoia Elkar

iritzia

Gasolindegiak, kamioiak eta txoferrak. Begiratu, hitzari eutsi eta alde egin. Ez du alperrik hitz askorik egingo Martinek, baina zenbat sentiarazten digun munduaz bere begi, belarri eta usaimenak jasotzen dutenarekin!

HOGEITALAU ORDU EMAKUME BATEN BIZITZAN

ZU BEZAIN AHUL

Stefan Zweig Igela

Karmele Jaio Elkar

Bizitza erabat antolatua zuen eta bere gizartean duintasunik zorrotzena eta konbentzionalena mantentzen ohitua zen emakumeak 24 urte inguruko jokalari bat ezagutu, eta hura jokoaren irrikatik, grinatik, pasiotik hastantzen saiatuko da.

Urteetako herra sufrituko du Felisak, aita eta ahizpa hil zizkiotenen gogaideek beren gorrotoaren biktima egingo baitute geroan ere.

Moja sartuko da Felisa, ahizpa Elena bihurturik errukia eta barkamena ezagutuko dituelakoan, baina maitasunaren lekuan bazterkeria bihozgabea jasango du berriz ere.

1936ko udan hasi eta XX. mende amaieraraino luzatzen den istorio lazgarria idatzi du Xabier Montoiak; fintasun psikologiko harrigarriz eta leunkeriarik gabeko idazkera gordinez, gizakiaren xalotasuna eta ankerkeria bere biluztasunean erakutsi dizkigu egileak.

Ahulak gara gizakiok berez. Horregatik bilatzen dugu identifikazioa. Besteak ere gu bezain ahul direla jakin nahi izaten dugu. Identifikazioak batu egiten gaitu, lotu eta, batez ere, gure buruarekin adiskidetzen gaitu. Horrelakoxeak gara gizakiak eta hori da, hain justu, Karmele Jaiok “Zu bezain ahul” liburuan kontatzen duena. Ipuin liburu honek gauza handirik kontatu gabe, istorio unibertsalak deskribatzen ditu. Lerro artean zure burua aurkituko duzu maiz, ku-ku egiten, ispiluak bueltan eskaintzen dizun irudiaren antzera. “…Begiak itxi eta erlojuaren orratzak bere buruarekin jolasten ikusi ditu” bezalako esaldi zoragarriak topatuko dituzu, irakurketa etengo duzu, erloju bat ikusiko duzu zure burua harrapatu nahian, eta denborak polikipoliki zure bizitza irensten duela ohartuko zara.

Karmelek bere sentimenduak ezagutzen ditu. Izan daiteke askotan berak ere ez ulertzea zer gertatzen zaion, zergatik jokatzen duen modu batean eta ez duen kontrako jarrera hartzen. Agian horregatik idazten du, galderei erantzunak emateko. Edo akaso idaztea jolas bat da Karmelerentzat. Edonola, irakurketa errazeko liburu honek, gure ahuldadeei buruzko klabeak eskaintzen dizkigu. Zu bezain ahul diren asko daude munduan.

Eta horrek egiten zaitu indartsu.

Jasone Osoro idazlea

GIZONA ILUNPEAN Paul Auster Alberdania

EUSKALKIAK Koldo Zuazo Elkar

Euskalkia ez da errealitate estu eta zurruna: historiaren momentu batean sortu ziren euskararen barruko aldaerak, eta hizkera horiek aldatuz segitu dute geroztik, beste dialekto batzuetara hurbilduz edo haiengandik urrunduz, eta bere baitan ere gehiago berdinduz edo bereiziz. Izaera dinamiko hori oso aintzat hartu du Koldo Zuazok euskalkien gaur egungo argazkia egitean.

Erretiroa hartutako liburu-kritikari bat, bere alabarekin eta hiru urteko bilobarekin bizi da. Emaztea iaz hil zitzaion. Alaba gizonak duela bost urte utzi zuen. Bilobaren mutillaguna hil egin zuten. Samina dago etxe horretan, arima zaurituak, eta gizona gauerogauero etzaten da ilunpean bere iraganari buruz ez pentsatzeko ahaleginak eginez.

INTIMITATEA Hanif Kureishi Txalaparta

Zergatik uzten diozu maitatzeari? Zein da maleta prestatu, atetik atera eta sekula ez itzultzeko unea? Liburu honetako protagonista trantze horretan dago. Bikotea eta bi semeak utzi eta etxetik alde egin aurreko gauean bizitza ustez arrakastatsuak sortzen dion asegabetasunaren arrazoiak aletzen joango da.

25

MUSIKA NOBEDADEAK

iritzia

TERRA NOUS(EN)SOMMES ENCORE LÁ Experience Cover Green Ufos

Afortunadamente para todos y todas, discos como éste -muy por encima del claroscuro imperante y habitual de las propuestas tildadas por muchos y muchas de transgresoras- exige poder seguir levitando en la belleza de las cosas que, con el disfraz de lo inalcanzable, nunca fueron pero deberían ser; cosas que Michael Cloup, cabeza visible de EXPERIENCE, ha susurrado enérgicamente en cada uno de sus proyectos anteriores (Peter Parker Experience, Panti Will, Diabologum).

Después de dejarnos boquiabiertos con su anterior LP “Positive Karaoke With a Gun” (disco ecléctico de versiones creadas y manipuladas de forma tan personal como efectiva), vuelve a regurgitar todas sus insatisfacciones, musicándolas de forma magistral.

Resumiendo, nos encontramos ante un ejercicio de rock sin fisuras, que pelea a la contra con la satisfacción de seguir siendo fieles amantes de la honradez y que sin darse cuenta, se convierte en el enemigo a batir de la banalidad musical. Una vez más demuestran que a pesar de todo, nadie nos puede robar los sueños. Zorionak Monsieur Cloup, quizás en breve “la révolution ne sera pas télévisée”.

Mariza World Conecction “Terra” es según la propia Mariza, su obra cumbre, el disco en el que más ha crecido a nivel interpretativo y en el que se ha enfrentado a nuevos retos que la convierten una vez más en la embajadora de todo el mundo. Mariza continúa experimentando con nuevas formas de cantar el Fado.

VIVA LA VIDA OR DEATH AND ALL HIS FRIENDS Coldplay EMI Este disco es uno de los acontecimientos musicales del año y los hechos lo confirman. Son 42’ de música que Coldplay ha trabajado en The Bakery, una antigua panadería situada en un callejón perdido al norte de Londres.

A LAS CINCO EN EL ASTORIA La Oreja de Van Gogh Sony-BMG “A las cinco en el Astoria” incluye doce temas, la mayoría compuestos por Xabi San Martín y Pablo Benegas de manera conjunta, y un bonustrack.

Entre ellos, el single “El último vals” y “Jueves”, dedicado al 11-M. El disco se lanza en tres formatos, CD normal, CD con camiseta y digipack.

FLAVORS OF ENTANGLEMENT Alanis Morrisette Warner Music Once temas que nacieron de distintas sesiones de escritura en Londres y Los Ángeles, una cuidada selección de canciones. Recorre un itinerario ya familiar, creando canciones que son como fotografías tomadas de su propia vida.

Haritz Quintana elkar Zazpikale

DE FUEGO Y AGUA Mayte Martin, Katia & Marielle Labèque KML Recording

DEATH MAGNETIC Metallica Universal La esencia más pura de Metallica con sonido y producción de 2008 junto a la veteranía que dan más de 20 años de carrera.

26

En este álbum se incluyen temas de Paco de Lucía, Joan Albert Amargós, Manuel de Falla, Enrique Granados etc. Una excelente grabación en la que la voz de Mayte se une a la perfección con los dos pianos de las hermanas Labèque bajo la dirección artística de Joan Albert Amargós.

BLANCO Y NEGRO EN VIVO Bebo & Cigala Sony-BMG Disco con 19 canciones grabadas en un concierto en directo de Bebo & Cigala . Además del audio tenemos el DVD del concierto en formato digipack.

Las versiones en directo de magníficas canciones como “Inolvidable”, “Corazón loco”, “La bien pagá”, “Vete de mí” y otras es lo que podemos disfrutar ahora en éste CD.

MUSIKA NOBEDADEAK

EUSKAL MUSIKA GUZTIA!

iritzia

KALEAN ARNAUD D´OIHENART (1592-1667) Pier Paul Berzaitz Elkar Oraingo honetan, Pier Paulek Oihenart olerkariaren obra poetikoa musikatu du sokaren musikalitatean oinarriturik. 2002. urtean kaleratu zuen dizkoak arrakasta izan zuen, eta Muskildiko ezagutza zabala izan zuen Hego Euskal Herrian.

Bad Sound System Zu2ak Kalea, hori izan da betidanik Bad Sound System taldeko gustuko espazioa. Eta kalean diraute bigarren honetan, berriro ere Jamaikara begira. Reggaea, dancehall-a eta ragga dute hasierako lenguaia, baina ez dira hor geratzen.

EUSKAL HERRIA FESTETAN!

EUSCAT Trikizio Baga Biga Disko honekin Trikizio taldeak bi kultura senidetu nahi izan ditu, Euskal Herria eta Katalunia. Eta horretarako bi herrialde hauetako kanturik eta artista eta talderik ospetsuenetarikoak batzen dira.

Batzuen artean Elkar Festa-giroak eta bizitzaren zentzuak bat egiten dute pasodoblearen baitan: dibertsioa, dantza eta integrazio-sentimendua, sarritan itomena eragiten digun munduari aurre egiteko. Bilduma ezagun hau, gai herrrikoi honen bertsio nabarmen batekin hasten da, bereziki lan honetarako moldatua.

MARIA BETHANIA OMARA PORTUONDO √√Maria Bethania/ Omara Portuondo Random Records

Midem azokako aurtengo edizioan bildutako adituek aho batez aldarrikatu dute ez dela musika krisian dagoena, baizik eta formatoa. Etorkizunean, beste bide batzuk erabiliko ditugula (ordenagailua, telefonoa...) musikara hurbiltzeko, eta hori dela guztia.

Gaur, Omara Portuondo eta Maria Bethania kantari handiek kaleratu berri duten diskoa entzuten ari nintzela, ustezko aditu haiek esandakoa etorri zait berriz ere gogora.

Jarraitu baino lehen, esan disko guztiz gomendagarria grabatu dutela kubatar eta brasildar beteranoek.

Baina esatera nindoana: benetan musika maite baduzu, benetan musika entzutea plazer bat baldin bada zuretzat, minimo batzuk beharko dituzu disko hau, beste asko bezala, behar bezala dastatu ahal izateko. Ekipo txukun bat beharko duzu, entzuten diren ahots ederren tinbre eta ñabardurez gozatu ahal izateko; perkusio-jolas magikoak zure barruraino sartu daitezen; piano, kontrabaxu eta gitarren sonoritateak bidaia liluragarrian eraman zaitzaten...

Nik, horrelako diskoak entzunda, garbi daukat: musika krisian ez dagoela esatea, telefono batetik entzungo dela argudiatuz, kontraesan nabarmena da.

Jabier Muguruza musikaria

GALDUTAKO ZUBIXAK HELLMUGA Latzen Txintxarri Kontzertu itzulian egin zuten bezala, Latzenek giza baliabide eta bitarte tekniko ugari erabili du DVD/CD hau egiteko garaian. Horretan ondoko hauek biltzen ditu: Eskoriatzako kontzertua osoosorik, taldearen bi garaietako argazki bilduma, kontzertu guztien zerrenda eta bi dokumental.

Kemen Lertxundi Gaztelupeko Hotsak Ondarroako poeta eta musikari gazteak argitaratzen duen lehen lana da. Bi bideak elkar gurutzatu eta lotzen dira bertan. Diskoan bi formatutan agertzen zaigu; batean, bakarka eta era akustikoan, bestean, Ondarroako Garde rock progresiboko taldeko musikarien babesaz, pop-rocka.

AURTENGO GORAKADA 10 Batzuen artean Gor Aurtengo Gorakada bere 10. entregara iritsi da GORek 10 urteetan zehar eskenaturiko taldeen erakusleihoa izan denaren zikloa itxiz. Azken edizio honetan zortzi abesti bildu dira.

27