De vier megatrends

DE DECARBONISATIE VAN DE SAMENLEVING

Deze trend, die getriggerd wordt door sociale en politieke doelstellingen om klimaatverandering tegen te gaan, wordt bepaald door de toenemende integratie van hernieuwbare energiebronnen in het energiesysteem en de toenemende elektrificatie van onze samenleving. Op grond van de Europese klimaatwet, die in juli 2021 in werking is getreden, moeten alle lidstaten de nodige maatregelen nemen, zowel op Europees als op nationaal niveau, om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn. De sleutelrol van duurzame financiering bij het verwezenlijken van deze beleidsdoelstelling werd erkend, waarna de EU-taxonomie is opgesteld (zie de paragraaf “Politieke ontwikkelingen” hieronder). De sterke stijging van hernieuwbare energieproductie en de extra elektriciteitsbehoeften hebben echter belangrijke gevolgen: de behoefte aan elektriciteitstransmissie (over lange afstanden) neemt toe (omdat gebieden met veel HEB vaak afgelegen liggen) en gebieden met verschillende en complementaire productiepatronen moeten worden verbonden. De mix van hernieuwbare energiebronnen en meer elektrificatie maakt het systeem flexibeler en biedt dus nieuwe mogelijkheden om het te beheren en te stabiliseren.

DECENTRALISATIE VAN DE ELEKTRICITEITSPRODUCTIE EN NIEUWE SPELERS

Door de decarbonisatie van de samenleving zal er in ons energiesysteem een toename zijn van verspreide, kleinere en lokale productiebronnen die vooral verbonden zijn met lagere spanningsnetten. Deze trend wordt sterker; zelfs al zien we ook grotere hernieuwbare installaties in het systeem opduiken zoals offshore windparken. Er is de opkomst van prosumers (consumenten die zelf energie produceren) die ondersteund door digitale technologieën een prominentere rol zullen krijgen in het energiesysteem. Bovendien zullen nieuwe technologieën, een toenemende elektrificatie en sectorkoppeling ervoor zorgen dat er nieuwe spelers op de markt komen, zoals dienstverleners die zich richten op de eindverbruikers. Dit betekent dat consumenten (zowel de industrie als huishoudens) extra flexibiliteit kunnen aanbieden aan het energiesysteem. Ze zullen dus een actieve speler worden en tegelijkertijd meer comfort en waarde halen uit hun duurzame investeringen.

SUPRANATIONALE COÖRDINATIE

Deze trend is vooral een gevolg van de vorige twee. Het toenemend aandeel aan hernieuwbare energiebronnen in de energiemix, de overgang naar meer gedecentraliseerde productiebronnen met meer spelers en de koppeling van de elektriciteitssector met andere sectoren zoals gas, verwarming of mobiliteit maken het beheer van het energiesysteem complexer. Bovendien loopt de ontwikkeling van het net in heel Europa achter op de versnelde toename van hernieuwbare energieproductie. Dit zorgt in sommige landen voor congestieproblemen (met daaraan verbonden kosten). Aangezien de Europese energiesystemen en de markten al in hoge mate onderling verbonden en met elkaar geïntegreerd zijn, vragen deze uitdagingen vaak een supranationale aanpak. Dat kan via samenwerking tussen bepaalde Europese regio's, bv. via initiatieven voor regionale veiligheidscoördinatie, of door samenwerkingen die het hele continent omvatten, zoals het tienjarige netwerkontwikkelingsplan (TYNDP) dat is opgesteld door het Europese netwerk van transmissienetbeheerders (ENTSO-E). Door deze aanpak kunnen complementaire regio’s samenwerken om de vraag naar en het aanbod van hernieuwbare energie op elkaar af te stemmen. Het biedt de Europese burgers en industrie een kostenefficienter en robuuster energiesysteem.

DE DIGITALE TRANSFORMATIE

De digitale transformatie, in het bijzonder de digitalisering van de energiesector, is volop bezig. Nieuwe (flexibele) technologieën zoals elektrische voertuigen, thuisbatterijen en warmtepompen veranderen in sneltempo onze manier van elektriciteitsproductie, -transport en -verbruik. Dit versnelt de overgang naar een duurzaam energiesysteem. Dankzij toenemende digitalisering zullen marktspelers nieuwe energiediensten ontwikkelen voor consumenten met flexibele middelen. Door hun verbruik af te stemmen op de beschikbaarheid van elektriciteit aan de beste prijs, kunnen consumenten naast comfort ook een prijsvoordeel halen uit de transitie. Deze toenemende flexibiliteit aan de vraagzijde geeft netbeheerders de mogelijkheid om de complexiteit van een hernieuwbaar energiesysteem beter te beheersen. Nieuwe digitale ontwikkelingen zoals big data, cloud computing, artificiële intelligentie (AI) en blockchain worden nu al toegepast in onze sector. De uitdaging is om mee te evolueren met deze digitale ontwikkelingen. Een bijkomende uitdaging is om de toegang tot data mogelijk te maken en tegelijk een effectief toestemmingsbeheer en gegevensbeveiliging op te zetten.