EFSYN EKE 050620

Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και η επιστροφή στην κανονικότητα ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Γιώργος Αλεξάκης

5-7 | 6 | 2020

Περιβάλλον και αειφορία στα χρόνια της πανδημίας Τα νέα προτάγματα σε περιβάλλον και βιώσιμη ανάπτυξη Για μια πράσινη και δίκαιη μετάβαση: η νέα πρόκληση μετά την κρίση

2

50

5-7 Ιουνίου 2020

|

ΕΚΕ

Του Πέτρου Κόκκαλη*

πανδημία έχει διαμορφώσει μοναδικές συνθήκες στον κόσμο, μέσα στις οποίες καλούμαστε όλοι να πάρουμε κρίσιμες αποφάσεις για το μέλλον μας. Η συλλογική αγωνία για το πώς θα είναι άραγε η επόμενη μέρα κυριαρχεί. Μας περιμένει μια «Πανδημο-κρατία», ένα πολίτευμα υπό καθεστώς πανδημίας με περιορισμένες δημοκρατικές ελευθερίες, ατομικά και εργασιακά δικαιώματα, στηριγμένο σε αυξημένους περιορισμούς και τεχνολογική επιτήρηση για τους πολίτες· μια κοινωνία σε απομόνωση και κατακερματισμένη, με ακόμα μεγαλύτερες κοινωνικές ανισότητες και αποκλεισμούς· μια αρπακτική οικονομία που με γραμμική ακρίβεια οδηγεί στην κλιματική καταστροφή; Η θα ορθώσουμε ανάστημα, δημιουργώντας μια «Παν-δημοκρατία», ένα εξωστρεφές πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο με περισσότερη δημοκρατία, εμπιστοσύνη στη συλλογική ευφυΐα και έμφαση στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, τη συλλογική ευημερία και τη βιωσιμότητα; Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο αριθμός των ατόμων που κινδυνεύουν να εξαναγκαστούν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους λόγω πλημμυρών θα αυξηθεί στα 50 εκατομμύρια ετησίως. Οπως αντιλαμβάνεστε, το κόστος είναι τεράστιο. Για την ακρίβεια κοντά στα 190 δισεκατομμύρια ευρώ θα είναι οι ετήσιες ζημίες για αύξηση κατά 3 βαθμούς Κελσίου στη μέση παγκόσμια θερμοκρασία. Σήμερα οι εκτιμήσεις για το ετήσιο οικονομικό κόστος της απώλειας βιοποικιλότητας και land degradation κυμαίνονται μεταξύ 9 και 29 τρισ. ευρώ. Το μέγεθος των προκλήσεων που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε δεν επιτρέπει περαιτέρω αναβολές. Κάθε χρόνο που δεν διαπλατύνουμε την καμπύλη εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, την οξύνουμε. Το μεγαλύτερο λάθος θα είναι να επιστρέψουμε στην «κανονικότητα» σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα. Γιατί έχουν αλλάξει τα πάντα και οι απλές λύσεις έχουν ήδη εξαντληθεί. Η κυβέρνηση στην Ελλάδα κινείται, εσχάτως, με γνώμονα την «πανδημο-κρατία», περνώντας από τη Βουλή νομοσχέδια, όπως αυτό του περιβάλλοντος, σε συνθήκες ελλιπούς κοινοβουλευτικής διαδικασίας, με μόλις 60 βουλευτές στα έδρανα. Στην πραγματικότητα, ο περιβαλλοντικός νόμος Χατζηδάκη αντιμετωπίζει το περιβάλλον όχι ως ένα ουσιαστικό ζήτημα δημόσιας διαβούλευσης που αφορά τους πάντες, αλλά ως μια ευκαιρία για την προώθηση νεοφιλελεύθερων ρυθμίσεων και άφρονου κέρδους. Δεν είναι τυχαίο ότι από τα αρχικά 82 άρθρα, υπό δημόσια διαβούλευση, στον νόμο εμφανίστηκαν ως διά μαγείας 136. Η απορρύθμιση βαπτίζεται εκσυγχρονισμός σε ακόμα μια σελίδα από το νέο κεφάλαιο καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος που γράφεται ήδη στις ΗΠΑ του Τραμπ, την Κίνα του Τζινπίνγκ και τη Βραζιλία του Μπολσονάρο. Η ιδεοληπτική εμμονή σε χρεοκοπημένα δόγματα και η περιφρόνηση των δημοκρατικών διαδικασιών σε ένα τόσο κεντρικό θέμα όπως η προστασία του περιβάλλοντος είναι συνταγή υποβάθμισης της δημοκρατίας. Με άρθρα που είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενα ως προς τη νομική τους βάση στο διεθνές δίκαιο, στο ευρωπαϊκό κεκτημένο και στο ελληνικό Σύνταγμα, ένας νόμος που καταργεί τη δημόσια διαβούλευση δίνει την ευκαιρία να παρακαμφθούν γνωμοδοτήσεις δημόσιων αρχών, μειώνει την προστασία των περιοχών Natura, νομιμοποιεί τις επενδύσεις που ζημιώνουν το περιβάλλον, ακόμη και την εξόρυξη

Η

ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΕΧΟΥΝ ΑΛΛΑΞΕΙ ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΛΕΣ ΣΥΝΤΑΓΕΣ ∆ΕΝ ΑΡΚΟΥΝ

Η πανδημοκρατία ενός βιώσιμου μέλλοντος πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ενισχύει, δηλαδή, όλα όσα επιτείνουν την κλιματική κρίση και βλάπτει σοβαρά τη δημοκρατία. Στην εποχή μας δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις. Το βέβαιο είναι πως οι ζωονόσοι θα μας απασχολήσουν εκ νέου τα επόμενα χρόνια εάν δεν προστατεύσουμε τη βιοποικιλότητα και δεν αναπτύξουμε δράσεις απέναντι στην κλιματική κρίση. Οπως επισημαίνει, άλλωστε, η επιστημονική κοινότητα, σε όλους τους τόνους, ο τρόπος με τον οποίο έχουμε οργανώσει τη ζωή μας εξασφαλίζει την εξάπλωση των πανδημιών. Και δεν είναι μόνον αυτές ο κίνδυνος. Στην Ευρώπη σήμερα υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 375.000 άνθρωποι, ετησίως, πεθαίνουν πρόωρα από τη ρύπανση του αέρα. Η παρατεταμένη ξηρασία και η αύξηση των θερμών ημερών προσθέτουν στη μακάβρια λίστα άλλους 90.000 θανάτους ετησίως. Ο ευρωπαϊκός Νότος αναμένεται να έχει στη διάθεσή του 40% λιγότερο νερό στο άμεσο μέλλον, όμως την ίδια στιγμή θα εκτίθενται σε πλημμύρες περισσότεροι από 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι κάθε χρόνο. Σήμερα κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια τον οικονομικό αντίκτυπο του Covid-19. Ολοι πάντως συμφωνούν ότι θα είναι μεγαλύτερος της κρίσης του 2008-2009. Η ευρωπαϊκή οικονομία αναμένεται να διολισθήσει σε μεγάλη ύφεση και δεν είναι λίγοι εκείνοι που αναφέρονται σε διψήφια νούμερα. Απαιτείται, επομένως,

Η ιδεοληπτική εμμονή σε χρεοκοπημένα δόγματα και η περιφρόνηση των δημοκρατικών διαδικασιών σε ένα τόσο κεντρικό θέμα όπως η προστασία του περιβάλλοντος είναι συνταγή υποβάθμισης της δημοκρατίας

ένα κοινό πρόγραμμα ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας, το οποίο θα περιλαμβάνει διαφορετικά επίπεδα μέτρων και με την Ευρωπαϊκή Ενωση να αναλαμβάνει από κοινού το κόστος των επενδύσεων που θα απαιτηθούν για την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Δεν θα πρέπει να επαναληφθούν τα λάθη της προηγούμενης κρίσης που συνέβαλαν στην ευπάθεια των κοινωνιών κάποιων χωρών και των λιγότερο αναπτυγμένων περιφερειών. Τις τελευταίες 72 ημέρες ακούγαμε καθημερινά, μετά από χρόνια, τη λέξη «κοινότητα» στους τηλεοπτικούς μας δέκτες. Οχι μονάχα στην Ελλάδα, αλλά σε εκατοντάδες χώρες. Είναι πράγματι μια σπουδαία λέξη. Μέσα της εμπεριέχει τα απαραίτητα συστατικά της επόμενης μέρας: την αλληλεγγύη, την ομοψυχία και τη συνεργασία. Ακόμα μία εκ νέου επίκαιρη λέξη είναι η καταλλαγή. Ο στόχος είναι κοινός. Να προχωρήσουμε σε μια ριζοσπαστική αλλαγή που θα γίνει με προοδευτικό πρόσημο, χωρίς αποκλεισμούς, και με βιώσιμα όρια για τον ανθρώπινο πολιτισμό. Είναι η στιγμή να αντιληφθούμε πως η συζήτηση για το περιβάλλον δεν αφορά τη σωτηρία του πλανήτη, αλλά τη δική μας. Και αυτή η μάχη ξεκινά από την πιο μικρή και απομακρυσμένη κοινότητα, αγκαλιάζοντας στο τέλος ολόκληρο τον κόσμο. *Ευρωβουλευτής ΣΥΡΙΖΑ

4

52

5-7 Ιουνίου 2020

|

ΕΚΕ

Με θετικό περιβαλλοντικό πρόσημο στη νέα οικονομική κανονικότητα πανδημία, που επηρεάζει καθολικά τον πλανήτη με μεγάλο κόστος σε όρους ανθρώπινης ζωής και με ισχυρό αντίκτυπο σε κάθε επίπεδο οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης, βρήκε την παγκόσμια κοινότητα ενώπιον σημαντικών αποφάσεων για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Σήμερα, διεθνείς πρωτοβουλίες, όπως η Ατζέντα 2030 των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και η Συμφωνία των Παρισίων για την Κλιματική Αλλαγή, καθίστανται περισσότερο επίκαιρες από ποτέ, καθώς σχεδιάζονται νέες πολιτικές για την ανάκαμψη της διεθνούς οικονομίας. Η Eurobank έχει συμβάλει ενεργά τα τελευταία χρόνια στην παγκόσμια προσπάθεια για την υλοποίηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών και της Συμφωνίας των Παρισίων, ενέταξε στη λειτουργία της την επενδυτική φιλοσοφία ESG (Enviromental, Social, corporate Governance), αναγνωρίζοντας ότι η υπεύθυνη επιχειρηματικότητα και η προστασία του περιβάλλοντος αποτελούν μονόδρομο για την εξασφάλιση μιας κοινής ευημερίας. Ενα απλό, αλλά ενδεικτικό, παράδειγμα της φιλοσοφίας της είναι ότι εισήγαγε στην ελληνική αγορά για πρώτη φορά μια νέα γενιά καρτών από οικολογικό, βιοδιασπώμενο υλικό, επιλέγοντας ένα προϊόν ευρείας χρήσης, όπως οι χρεωστικές κάρτες, ως το ιδανικό μέσο για να μειώσει το περιβαλλοντικό αποτύπωμά της, να εφαρμόσει την οικολογική υπόσχεσή της και να καλλιεργήσει περαιτέρω στους πελάτες της την αξία της πράσινης οικονομίας.

Η

Η Eurobank: Συμμετέχει από το 2005 στην πρωτοβουλία των Ηνωμένων Εθνών για την προστασία του περιβάλλοντος, UNEP FI, και φέτος υιοθέτησε και επίσημα τις Αρχές Υπεύθυνης Τραπεζικής που υποστηρίζονται από 130 τράπεζες σε 49 χώρες. Συμμετείχε στην έκδοση του πρώτου πιστοποιημένου «πράσινου» εταιρικού ομολόγου στην ελληνική αγορά. Η θυγατρική της, Eurobank Asset Management ΑΕΔΑΚ, είναι η πρώτη εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων στην Ελλάδα που εντάχθηκε στην παγκόσμια πρωτοβουλία Principles for Responsible Investment (PRI Initiative). Ολοκλήρωσε την ενσωμάτωση των δεικτών ESG στην επιλογή μετοχικών αξιών & ομολογιακών τίτλων για τα υπό διαχείριση κεφάλαια των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης και δημιούργησε το πρώτο Α/Κ με ESG προσανατολισμό, το (LF) Fund of Funds - ESG Focus. Εντάχθηκε στον διεθνή δείκτη FTSE4GOOD Emerging Index και ελαχιστοποιεί το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα. Σημαντικές πρωτοβουλίες στη νέα κανονικότητα H πανδημία φέρνει στο προσκήνιο ζητήματα καίριας σημασίας για το μέλλον του πλανήτη, την

υιοθέτηση πρακτικών προστασίας του περιβάλλοντος και τη δημιουργία μιας νέας, «πράσινης» κανονικότητας που θα προάγει την αρμονική συνύπαρξη της ανθρώπινης δραστηριότητας με τη φύση. Ειδικά για την Ελλάδα, που στηρίζει σχεδόν το ένα πέμπτο του ΑΕΠ της στην τουριστική βιομηχανία, ο παράγοντας περιβάλλον κατέχει σημαντικό ρόλο. Η Eurobank, ως η Τράπεζα του τουρισμού, όχι μόνο για τις ηλιόλουστες αλλά και για τις δύσκολες μέρες, στηρίζει δυναμικά τους πελάτες της ώστε να συνεχίσουν να υποστηρίζουν τον ρόλο τους ως πρεσβευτές της χώρας μας για τα εκατομμύρια επισκεπτών κάθε χρόνο. Διατηρώντας χαρτοφυλάκιο χορηγήσεων σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις ύψους 1,75 δισ. ευρώ, ενεργοποίησε νέο πακέτο μέτρων συνολικού ύψους 750 εκατ. ευρώ για την επανεκκίνηση του ελληνικού ξενοδοχειακού κλάδου, την «καρδιά» της τουριστικής βιομηχανίας: «Παγώνει» τις δόσεις κεφαλαίου φέτος και μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2021, για δάνεια ξενοδοχειακών επιχειρήσεων που ήταν ενήμερα την 31η Δεκεμβρίου 2019. Χορηγεί άμεση ρευστότητα στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, σε κεφάλαια κίνησης για τις συνολικές ανάγκες του 2020, αξιοποιώντας και μέτρα της πολιτείας για στήριξη και ενίσχυση της ρευστότητας. Παρέχει στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, ήδη από φέτος, τα κεφάλαια κίνησης που απαιτούνται για την επανεκκίνηση και της τουριστικής περιόδου του 2021.

Ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank Φωκίων Καραβίας

Συνεχίζει απρόσκοπτα τη χρηματοδότηση εγκεκριμένων επενδύσεων στον ξενοδοχειακό κλάδο, ύψους περίπου 300 εκατ. ευρώ. Προσφέρει αποκλειστικά σε όλες τις τουριστικές επιχειρήσεις, προνομιακή τιμολόγηση στο πρόγραμμα πιστοποίησης «CoVid-Shield», σε συνεργασία με τον Οργανισμό Πιστοποίησης ΤÜV AUSTRIA. Επιπλέον, βρίσκεται σε ισχύ το Πρόγραμμα Business Banking Τουρισμός της Eurobank, που κλείνει φέτος δέκα χρόνια παρουσίας και διαρκώς εμπλουτίζεται. Για το 2020, μια χρονιά με πολλές ιδιαιτερότητες και δυσκολίες, το Πρόγραμμα απευθύνεται στο σύνολο των ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων και σε όλες τις επιχειρήσεις ανεξαρτήτως κλάδου όπου δραστηριοποιούνται στις αμιγώς τουριστικές περιοχές, παρέχοντας πολύτιμη στήριξη, συμβουλευτικές υπηρεσίες, σημαντικά προνόμια και εκπτώσεις. Ως προς τη ρευστότητα, έχει ενσωματώσει όλα τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία για κεφάλαια κίνησης, όπως το υποπρόγραμμα 3 του ΤΕΠΙΧ II, με επιδότηση τόκων για δύο χρόνια και το νέο Εγγυοδοτικό Πρόγραμμα της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας (ΕΑΤ). Χρηματοδοτήσεις «τρέχουν» για κεφάλαιο κίνησης ή υλοποιήσεις επενδυτικών σχεδίων μέσω του COSME με την εγγύηση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (ΕΤαΕ) και του ΕΣΠΑ αλλά και μέσα από το «Hotel Business Credit» της Eurobank για τις ανάγκες των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων.

6

54

5-7 Ιουνίου 2020

|

ΕΚΕ

Η ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Η πράσινη δίκαιη μετάβαση τρέχουσα κρίση, οικονομική και υγειονομική ταυτόχρονα, με απρόβλεπτη χρονική διάρκεια και πολλούς αστάθμητους παράγοντες, έφερε ριζικές αναδιατάξεις στην οικονομική πολιτική. Στο επίκεντρο είναι η «επαναφορά του κράτους». Προσφέρει αστείρευτη ρευστότητα στην οικονομία, γίνεται καθολικός «εγγυητής της απασχόλησης» στον ιδιωτικό τομέα και διασώζει επιχειρήσεις με αντάλλαγμα τη μετοχική του παρουσία. Αναδεικνύεται ως υπέρτερος διαχειριστής στο σύστημα υγείας, ασφάλισης και πρόνοιας. Και είναι ο κεντρικός φορέας σε μία διπλή μετάβαση, στην πράσινη οικονομία και τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Το Ταμείο Ανασυγκρότησης της Ε.Ε. με Του Γιώργου πάνω από 1 τρισεκατομμύριο Σταθάκη* ευρώ χρηματοδοτεί ακριβώς αυτά. Στο επίκεντρο αυτών των αλλαγών βρίσκεται το νέο πεδίο αντιπαράθεσης Δεξιάς και Αριστεράς. Η πράσινη μετάβαση σημαίνει πρακτικά έναν τεράστιο μετασχηματισμό της παραγωγής και της κατανάλωσης, προκειμένου να εγκαταλειφθούν οριστικά οι υδρογονάνθρακες, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Αυτό σημαίνει ότι η παραγωγή ενέργειας, η θέρμανση, τα μέσα μεταφοράς, η αγροτική και βιομηχανική παραγωγή και φυσικά ο τουρισμός πρέπει να μετασχηματιστούν, να «πρασινίσουν», με κομβικό σημείο το 2030 και οριστικά το 2050 (το οποίο μπορεί να γίνει και νωρίτερα, το 2040). Η πράσινη μετάβαση και ο ψηφιακός μετασχηματισμός εγείρουν δύο θέματα. Πρώτον, το θέμα της δικαιοσύνης (και των δικαιωμάτων). Η πράσινη μετάβαση μπορεί να μετατραπεί στη νέα μορφή κοινωνικού αποκλεισμού, καθώς η συμμετοχή των μεσαίων και ανώτερων στρωμάτων είναι ευκολότερη, ενώ των φτωχότερων αδύνατη. Η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στο σπίτι, η αγορά ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου, η θέρμανση, οι πράσινες κατοικίες μπορεί να μετατραπούν σε μηχανισμό αποκλεισμού. Οι φτωχότερες κοινωνικές ομάδες μπορεί δε να τιμωρούνται διπλά, καθώς θα ακριβαίνει η σημερινή «βρόμικη κατανάλωση» λόγω επιπρόσθετων φόρων στο πετρέλαιο. Η πράσινη δίκαιη μετάβαση πρέπει να διασφαλίζει τη συμμετοχή όλων, να ξεκινάει από τα κάτω. Τα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας και το πρασίνισμα των πόλεων πρέπει να έχουν στο επίκεντρό τους τις φτωχότερες κοινωνικές ομάδες και συνοικίες. Οι συμμετοχικοί θεσμοί (ενεργειακές κοινότητες) καλούνται να αποτελέσουν βασικό πυλώνα, πέρα από τις ιδιωτικές επενδύσεις, στη μετάβαση αυτή. Δεύτερο θέμα της δίκαιης μετάβασης είναι η στήριξη των περιοχών και των περιφερειών που θα υποστούν την κατάρρευση της τοπικής οικονομίας, λόγω της απανθρακοποίησης. Η οικονομία της Δυτικής Μακεδονίας θα δοκιμαστεί. Η απάντηση είναι διπλή: ένα οργανωμένο σχέδιο

Η

ανάπτυξης νέων οικονομικών δραστηριοτήτων στην περιοχή και μια λελογισμένη τροχιά στην απολιγνιτοποίηση. Στην απολιγνιτοποίηση υπάρχουν δύο κρίσιμα θέματα. Το αν θα δουλέψει η Πτολεμαΐδα 5, που θα ξεκινήσει το 2022, και πόσο φυσικό αέριο θα χρησιμοποιήσουμε στη μεταβατική περίοδο. Οι υπάρχουσες λιγνιτικές μονάδες (13 τον αριθμό) θα αποσύρονταν στο σύνολό τους μέχρι το 2032. Οι πιο πολλές τώρα (8) και σταδιακά οι υπόλοιπες. Συνεπώς η δέσμευση της κυβέρνησης να κλείσουν μέχρι το 2028 φέρνει οριακές αλλαγές. Ουσιαστικά το επίμαχο θέμα είναι η Πτολεμαΐδα 5. Οι χώρες που χρησιμοποιούν πολύ λιγνίτη και άνθρακα (Γερμανία, Τσεχία, Πολωνία) επέλεξαν να φτάσουν μέχρι το 2038. Η Γερμανία, που πέτυχε το φαινομενικά αδύνατο (εντός πενταετίας να αντικαταστήσει τα πυρηνικά-άνθρακα με ΑΠΕ), καταδεικνύει ότι είναι απόλυτα εφικτό να πάμε πολύ γρηγορότερα σε ΑΠΕ. Ταυτόχρονα της επιτρέπει να διατηρήσει ένα μικρό μερίδιο σε λιγνίτη μέχρι το 2038. Η γρήγορη απολιγνιτοποίηση σημαίνει νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής φυσικού αερίου, με σημαντικές επενδύσεις και αμφίβολη απόσβεση. Συνεπώς είναι μια λεπτή ισορροπία, ανταγωνιστική αναπόφευκτα, ανάμεσα στη γρηγορότερη ανάπτυξη των ΑΠΕ, τη διατήρηση ή μη της Πτολεμαΐδας 5 και την επένδυση σε νέες μονάδες φυσικού αερίου. Το διακύβευμα είναι αρκετά δισ. ευρώ για τη ΔΕΗ, τις νέες ιδιωτικές μονάδες και τελικά για τους καταναλωτές. Για την Ελλάδα η πράσινη μετάβαση (και ο

Για την Ελλάδα η πράσινη μετάβαση και ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι μια μεγάλη ευκαιρία για την παραγωγική ανασυγκρότηση

ψηφιακός μετασχηματισμός) είναι μια μεγάλη ευκαιρία για την παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας. Απαιτεί μία στρατηγική πολλαπλασιασμού των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων με σαφές ρυθμιστικό πλαίσιο. Οι χρονίζουσες κακοδαιμονίες, που τελικά ήταν πολιτικές επιλογές, πρέπει να ξεπεραστούν.

H προηγούμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ξεκίνησε πληθώρα μεταρρυθμίσεων, με επίκεντρο τη χωροταξία, το περιβάλλον, τις δημόσιες προμήθειες και τη διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων. Η ανάρτηση και επικύρωση των Δασικών Χαρτών, η ολοκλήρωση του Κτηματολογίου, η ενοποίηση Υποθηκοφυλακείων και Κτηματολογικών Γραφείων, η διαχείριση των περιοχών Natura, ο σχεδιασμός Τοπικών Χωρικών Σχεδίων από όλους τους δήμους, η κατάρτιση Ειδικών Χωροταξικών Σχεδίων για ΑΠΕ, τουρισμό και βιομηχανία, η ηλεκτρονική έκδοση οικοδομικών αδειών, ο νόμος για τις δημόσιες προμήθειες, ο αναπτυξιακός νόμος και η διαχείριση των ΕΣΠΑ με ηλεκτρονικό τρόπο και κανονιστικές διαδικασίες και πληθώρα άλλων μεταρρυθμίσεων επιδίωξαν να θεραπεύσουν τις κακοδαιμονίες αυτές, τις ατέλειωτες γκρίζες ζώνες σε περιβάλλον, χωροταξία, διαχείριση πόρων. Αυτές εμπόδιζαν τη διαφάνεια, την ταχύτητα της δημόσιας διοίκησης και τις επενδύσεις. Η Ν.Δ. δοκιμάζεται σήμερα στο πεδίο αυτό, καθώς φλερτάρει με την ιδέα της «επιστροφής στο παρελθόν» στα θέματα αυτά. *Ο Γιώργος Σταθάκης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην υπουργός Οικονομίας και πρώην υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας

8

56

5-7 Ιουνίου 2020

|

ΕΚΕ

Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝ∆ΗΜΙΑΣ Ε∆ΩΣΕ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΜΑΣ ΜΕΛΛΟΝ α πρόσφατα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας και η περιστολή της λειτουργίας των επιχειρήσεων αποκάλυψαν τη δυναμική του ενεργειακού χάρτη της χώρας μας. Σύμφωνα με το τελευταίο δελτίο ενέργειας του ΑΔΜΗΕ η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας τη περίοδο της πανδημίας συρρικνώθηκε κατά 12,6%. Η συρρίκνωση δε αυτή συνοδεύτηκε και από μια δυσανάλογη μείωση της παραγωγής από λιγνιτικές μονάδες, κάνοντας την παραγωγή από ΑΠΕ να προσεγγίζει το πρωτόγνωρο και ενθαρρυντικό ποσοστό του 34%. Για τους γνώστες της ελληνική αγοράς, οι εξελίξεις αυτές δεν ήταν παράδοξες. Το ελληνικό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας εδώ και χρόνια στηρίζεται στην πραγματικότητα στις ΑΠΕ και στο φυσικό αέριο για να καλύψει τις βασικές του ανάγκες και χρησιμοποιεί τον λιγνίτη και τα υδροηλεκτριΤου ΧΑΡΗ κά στις περιόδους αιχμής. ΜΑΜΟΥΛΑΚΗ* H κρίση του κορονοϊού μάς έδωσε μια εικόνα από το ενεργειακό μέλλον της χώρας μας. Την εικόνα δηλαδή μιας κοινωνίας που ούτως ή άλλως σταδιακά απεξαρτάται από τα ορυκτά καύσιμα και στρέφεται προς περισσότερο βιώσιμες λύσεις. Αυτή η ενεργειακή μετάβαση αποτυπώνεται πια και με τον πλέον επίσημο τρόπο σε όλα τα επίπεδα δημόσιου εθνικού και ευρωπαϊκού σχεδιασμού. Περιλαμβάνονταν στον φιλόδοξο στόχο που αρχικά είχε θέσει η ελληνική κυβέρνηση το 2019 για περί το 50% της ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ μέχρι το 2030, που με μικρές διαφοροποιήσεις αποτελεί και επί της παρούσας κυβέρνησης τον εθνικό μας στόχο. Αποτυπώνεται, αντιστοίχως, και στο επίπεδο του ευρωπαϊκού σχεδιασμού τόσο στους στόχους για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και πλέον και στο κυοφορούμενο σχέδιο για μια νέα πράσινη συμφωνία (η οποία μένει να απαντηθεί αν θα είναι μέρος του σχεδίου για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας εν μέσω πανδημίας). Η μετάβαση αυτή, όμως, κάθε άλλο παρά ανώδυνη ή χωρίς προβλήματα θα είναι. Η πορεία προς το «πρασίνισμα» της ελληνικής ηλεκτροπαραγωγής και εν γένει της ελληνικής οικονομίας είναι γεμάτη εμπόδια και σπαρμένη με ερωτήματα που κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα τις απαντήσεις. Αναφέρω ενδεικτικά ορισμένα από αυτά: Α) Η χωροθέτηση των ΑΠΕ: Η υπόθεση της Τήνου τις τελευταίες ημέρες επανέφερε στην επικαιρότητα τις αντιφάσεις του μοντέλου χωρικής ανάπτυξης των ΑΠΕ που έχουμε υιοθετήσει ως κοινωνία. Το προηγούμενο ειδικό χωρικό για τις ΑΠΕ επί της ουσίας δεν έθετε κανένα περιορισμό στη χωροθέτηση τους. Η χώρα καταδικάστηκε στα ευρωπαϊκά δικαστήρια για πλημμελή τήρηση της κοινοτικής οδηγίας επί Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ για τις περιοχές Natura και, σε συνέχεια αυτού, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ εκκίνησε τη διαδικασία εκπόνησης ενός νέου ειδικού χωρικού. Η ελαστικοποίηση, ωστόσο, της εθνικής νομοθεσίας για τις περιοχές Natura από τον κύριο Χατζηδάκη δεν αποτελεί καλό οιωνό. Ποιές δικλείδες ασφαλείας θα προβλέψουμε για την ισόρροπη ανάπτυξη των αιολικών σε όλη τη χώρα και τι

Τ

Τα διαφορετικά μονοπάτια για την πράσινη ενέργεια

μηχανισμούς διάχυσης των ωφελειών στις τοπικές κοινωνίες θα σχεδιάσουμε; Η προηγούμενη κυβέρνηση δημιούργησε το κανονιστικό πλαίσιο για τις ενεργειακές κοινότητες και νομοθέτησε την απόδοση τέλους 1% από τα έσοδα από τις ΑΠΕ στους καταναλωτές στις τοπικές κοινωνίες στις οποίες είναι εγκατεστημένες αλλά πρέπει να γίνουν πολλά ακόμα βήματα σε αυτή την κατεύθυνση. Πάνω από όλα, όμως, πρέπει να συζητήσουμε ανοικτά ποια θα είναι τα κριτήρια για τη χωροθέτηση των ΑΠΕ στη χώρα μας και να μην αφήσουμε μια τέτοια απόφαση στη δικαιοδοσία των «ειδικών». Β) Ποια είναι η «τροχιά» που πρέπει να ακολουθήσει η απανθρακοποίηση της χώρας; Η συρρίκνωση της εξάρτησης από τον λιγνίτη αποτελεί κοινό τόπο στο πολιτικό σύστημα. Οι διαφορές εντοπίζονται στο ρυθμό της. Η Ν.Δ. προτάσσει τη βίαιη και άμεση υποκατάσταση των λιγνιτικών μονάδων όχι από ΑΠΕ αλλά από μονάδες φυσικού αερίου. Ο ΣΥΡΙΖΑ από την άλλη προτάσσει μια πιο ήπια πορεία απολιγνιτοποίησης ώστε να έχουν χρόνο προσαρμογής οι τοπικές κοινωνίες και να μη ζημιωθεί η εθνική οικονομία από την εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα που σήμερα εισάγουμε. Γ) Ποιος θα είναι ο ρόλος της αποθήκευσης ενέργειας στο νέο ενεργειακό τοπίο; Η αύξηση της παραγωγής από ΑΠΕ συναντάει τα τεχνικά της όρια στις διακυμάνσεις της παραγόμενης ενέργειας από αιολικά ή φωτοβολταϊκά. Από ένα σημείο και έπειτα, η συμμετοχή των ΑΠΕ δεν μπορεί να αυξηθεί παρά μόνο μέσα από τη συνακόλουθη αύξηση των μέσων αποθήκευσης. Η τεχνολογία, όμως, στα μέσα αποθήκευσης βρίσκεται σε περίοδο αλματώδους αλλαγών. Πίσω

Η πορεία προς το «πρασίνισμα» της ελληνικής ηλεκτρο­ παραγωγής και εν γένει της ελληνικής οικονομίας είναι γεμάτη εμπόδια και σπαρμένη με ερωτήματα που κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα τις απαντήσεις

από αυτές τις αλλαγές κρύβονται κοινωνικές επιλογές και προτεραιότητες που θα συναντήσουμε μπροστά μας. Θα προκρίνουμε μεγάλες συγκεντροποιημένες μορφές αποθήκευσης δημιουργώντας μεγάλα ιδιωτικά μονοπώλια ή θα προκρίνουμε ένα αποκεντρωμένο σύστημα κοντά στον ίδιο τον καταναλωτή-μικροπαραγωγό; Αν όλες οι παραπάνω επιλογές έχουν πολλές εναλλακτικές απαντήσεις στις οποίες οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ δεξιάς και αριστεράς μοιάζουν να ξεθωριάζουν μπροστά από το πρόσταγμα ενός φιλόδοξου πανευρωπαϊκού Green New Deal, υπάρχει ένα σημείο που δυστυχώς τα πράγματα είναι ασπρόμαυρα. Και αυτό δεν είναι άλλο από τη θέση των πολιτικών κομμάτων σχετικά με το δημόσιο ή ιδιωτικό χαρακτήρα των δικτύων. Στο νέο ενεργειακό τοπίο, οι υποδομές μεταφοράς και διανομής ενέργειας καλούνται να παίξουν έναν βαρύνοντα ρόλο εξαιτίας της αποκέντρωσης της παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας. Σε αυτό το πλαίσιο, όμως, η εμπλοκή ιδιωτών σε αυτούς τους φορείς και οι πιέσεις τους για υπέρογκα κέρδη από το σύστημα σταθερών χρεώσεων θα μετακύλιε το κόστος της «πράσινης μετάβασης» στην ανταγωνιστικότητα της εθνικής οικονομίας και στον καταναλωτή. Για τον λόγο αυτό είναι, πιστεύω, αναγκαίο να υπογραμμίζουμε ότι οι ιδιωτικοποιήσεις στον τομέα αυτό, του ΑΔΜΗΕ και του ΔΕΔΔΗΕ εν προκειμένω, που ωριμάζει αυτή την περίοδο ο κύριος Χατζηδάκης είναι καταστροφικές για την εθνική οικονομία και επικίνδυνες για την απαιτούμενη κοινωνική συναίνεση στην «πράσινη μετάβαση». *Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Ν. Ηρακλείου - πολιτικός μηχανικός BEng MSc

10

58

5-7 Ιουνίου 2020

|

ΕΚΕ

ΚΕΔΕ

Εξι δράσεις για τις πόλεις που θέλουμε

Ο

ι δήμοι, αντιμετωπίσαμε την πανδημία και την καραντίνα με λύσεις για τους πολίτες. Δείξαμε το ανθρώπινο, το πραγματικό πρόσωπο της Αυτοδιοίκησης και σταθήκαμε δίπλα σε όσους και όσες είχαν ανάγκη. Ηρθε η ώρα να αντιμετωπίσουμε το «μετά». Να ξαναζήσουμε σε πόλεις που αγαπούμε. Επί δύο μήνες «είδαμε τη ζωή μας αλλιώς». Τώρα πρέπει να δούμε και τις πόλεις μας αλλιώς. Να κινηθούμε για να αλλάξουμε την καθημερινότητά μας, να απολαύσουμε πόλεις με ανθρώπινο πρόσωπο, να ανακαλύψουμε ξανά τις κρυμμένες γειτονιές. Το πράσινο, τα πάρκα, Του Δημήτρη Παπαστεργίου* οι πεζόδρομοι, οι ελεύθεροι χώροι, τα ποτάμια, είναι στοιχεία που οφείλουμε να «ξαναδούμε», για να μπορέσουμε να τα «ζήσουμε». Για αυτό η ΚΕΔΕ παίρνει την πρωτοβουλία για τη δράση «6 για έξω». Εξι δράσεις για τις πόλεις που θέλουμε να αγαπάμε: ■ Τοπικές ψηφοφορίες για προτάσεις βιώσιμων αναπλάσεων ■ Δέσμευση για τουλάχιστον μία πεζοδρόμηση ή δημιουργία ποδηλατόδρομου στους δήμους που θα συμμετέχουν, για ελάχιστο διάστημα 6 μηνών ■ Δημιουργία μιας βόλτας ή ποδηλατικής διαδρομής μήκους 13.033 μέτρων (με αφορμή τον αριθμό 13033 που στέλναμε sms, για

να τιμήσουμε τους συνανθρώπους μας που έχασαν τη μάχη της ζωής από τον κορονοϊό) ■ Διοργάνωση Ποδηλατάδας με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος ■ Ανάληψη μέτρων από πλευράς δήμων, σε συνεργασία με το υπουργείο Περιβάλλοντος, για την ενίσχυση της ηλεκτροκίνησης στα ποδήλατα και την αύξηση της χρήσης των ηλεκτρικών ποδηλάτων από τους πολίτες ■ Δημιουργία θέσεων στάθμευσης ποδηλάτων, σε όλους τους δήμους. Με ένα απλό μήνυμα (το γνωστό μας 6) και τον κωδικό της κάθε πόλης, ο πολίτης θα ψηφίζει ποιοι δρόμοι θα πεζοδρομηθούν ή ποιοι θα γίνουν ποδηλατόδρομοι. Θα προηγηθούν, φυσικά, οι προτάσεις των δήμων βάσει των ΣΒΑΚ ή άλλων μελετών που έχουν ήδη εκπονήσει, ώστε οι πολίτες να ξέρουν πώς θα μπορούν να αλλάξουν την πόλη τους. Μάλιστα οι συγκεκριμένοι δρόμοι θα πρέπει να μείνουν με αυτή τη μορφή για τουλάχιστον 6 μήνες, προκειμένου να εξαχθούν κάποια πρώτα συμπεράσματα. Στόχος μας, να γίνει μια πανελλήνια δράση, από κάθε δήμο, ανεξαρτήτως μεγέθους και γεωγραφικών διαφοροποιήσεων. Διότι θέλουμε να κάνουμε την επόμενη ημέρα μια ημέρα που η κανονικότητα θα αφορά τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Σε πολλές περιοχές, εξάλλου, τα ΣΒΑΑ και τα ΣΒΑΚ έχουν ήδη ολοκληρωθεί. Δίνουμε την ευκαιρία να φωτίσουμε το «πράσινο» πρόσωπο των δήμων. Προτείνουμε μια δράση που αλλάζει το σύνθημα #Μένουμε Σπίτι ή το #Μένουμε Ασφαλείς. Τώρα, όλοι/ες #Ζούμε Ασφαλείς.

Η γε

Διότι ασφάλεια είναι ● η χρήση ποδηλάτου, ● η κίνηση οχημάτων με μηδενικούς ρύπους, ● τα «ηλεκτρικά βενζινάδικα», ● η βόλτα σε καταπράσινο πάρκο, ● η παιδική χαρά με πιστοποιημένα όργανα ● ένα παγκάκι για ΑμεΑ ● μια ράμπα προσβάσιμη και από τη μητέρα με το καροτσάκι ● μια διαδρομή με ηχητικά συστήματα για τυφλούς ● φανάρια για ποδήλατα. Πλέον, βάζουμε τον πολίτη στο επίκεντρο. Δράση για το περιβάλλον και δη το αστικό περιβάλλον, χωρίς συναίνεση, συμμετοχή και συνεργασία του κάθε πολίτη, δεν νοείται. Η διαβούλευση και η έκφραση γνώμης, η προσπάθεια να στραφούμε ξανά στις πόλεις μας, είναι κυρίαρχο στοιχείο για πόλεις από τον άνθρωπο για τον άνθρωπο. Ταυτόχρονα, στηρίζουμε κάθε πρωτοβουλία που κινείται στην ίδια κατεύθυνση. Οπως: ▶ τη νομοθέτηση του υπουργείου Περιβάλλοντος για προσωρινούς πεζόδρομους και ποδηλατόδρομους ▶ την έναρξη της απόδοσης κινήτρων για ηλεκτροκίνηση σε αυτοκίνητα, δίκυκλα και μοτοσικλέτες Το σαφές πλαίσιο διευκολύνει και βάζει τάξη σε πλήθος επικαλύψεων που οδηγούν σε ταλαιπωρία τον πολίτη και σε γραφειοκρατική διαιώνιση προβλημάτων, τα οποία, τελικά, δεν λύνονται. Είναι η ώρα να δείξουμε ότι κερδίζοντας τον ιό, κερδίζουμε και νέες, πιο ανθρώπινες πόλεις. *Πρόεδρος ΚΕΔΕ, δήμαρχος Τρικκαίων

τρατηγικές ανάπτυξης βασισµένες στην αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής, την προστασία της βιοποικιλότητας, τον «πράσινο» µετασχηµατισµό των οικονοµιών µέσω της υποστήριξης επενδύσεων και δραστηριοτήτων ευθυγραµµισµένων µε τους παγκόσµιους στόχους για την βιώσιµη ανάπτυξη, προωθεί µε γρήγορους ρυθµούς η Ευρωπαϊκή Ενωση δηµιουργώντας έτσι µια δυναµική που θα επηρεάσει άµεσα την οικονοµία και την αναπτυξιακή προσπάθεια του κάθε κράτους µέλους. Η πανδηµία του κορωνοϊού και οι δραµατικές της συνέπειες ανέδειξαν πέραν πάσης αµφισβήτησης ότι οι επιδηµίες, η κλιµατική αλλαγή και η ανάπτυξη είναι ζητήµατα άµεσα συνδεδεµένα. Η ανάπτυξη ακόµα και σε αριθµούς, συσχετίζεται άµεσα µε το περιβάλλον όπως επισηµαίνεται και σε πρόσφατη µελέτη (2020) του World Economic Forum όπου σηµειώνεται πως το µισό παγκόσµιο ΑΕΠ εξαρτάται άµεσα ή έµµεσα από τη βιοποικιλότητα και τις υπηρεσίες που προσφέρει η φύση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δηµοσίευσε πρόσφατα τη Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη Βιοποικιλότητα, µε ορίζοντα το 2030 σηµειώνοντας ότι «H προστασία της βιοποικιλότητας είναι ο µόνος τρόπος για να διατηρηθεί η ποιότητα της ζωής του ανθρώπου και αποτελεί κλειδί για την πρόληψη της εµφάνισης και διάδοσης µελλοντικών επιδηµιών. Η κλιµατική κρίση είναι άρρηκτα συνδεδεµένη µε την κρίση στη βιοποικιλότητα». Μεταξύ των κατευθύνσεων που προβλέπει η Στρατηγική αναφέρεται πως η Ε.Ε. θα διαθέτει τουλάχιστον 20 δισ. ευρώ το χρόνο για τη βιοποικιλότητα, ενώ και ένα σηµαντικό ποσοστό από το 25% του προϋπολογισµού της Ε.Ε., που υποστηρίζει τη δράση για το κλίµα, θα επενδύεται και στη φύση Η Στρατηγική αυτή θα αποτελεί κεντρικό στοιχείο του Σχεδίου Ανάκαµψης της Ε.Ε. καθώς και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συµφωνίας (EU Green Deal) (ύψους €1 τρις.). Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συµφωνία αποσκοπεί στο να έχουν µηδενιστεί ως το 2050 οι εκποµπές αερίων θερµοκηπίου και η οικονοµική ανάπτυξη να έχει αποσυνδεθεί από τη χρήση των φυσικών πόρων. Αποσκοπεί, επίσης, στην προστασία, τη διατήρηση και την ενίσχυση του φυσικού κεφαλαίου της ΕΕ, καθώς και στην προστασία της υγείας και της ευηµερίας των πολιτών από κινδύνους και επιπτώσεις που σχετίζονται µε το περιβάλλον.

Σ

Η Τράπεζα Πειραιώς υποστηρίζει το «πράσινο» µοντέλο ανάπτυξης της οικονοµίας Ο ρόλος του τραπεζικού συστήµατος µέσω του οποίου κατανέµονται και οι πόροι για την χρηµατοδότηση της οικονοµίας θα είναι καταλυτικός για την προώθηση των νέων αναπτυξιακών κατευθύνσεων σε επίπεδο Ε.Ε. Τα δάνεια και οι επιχορηγήσεις που θα δοθούν στα κράτη -µέλη της Ε.Ε. στο πλαίσιο του ταµείου ανάκαµψης θα πρέπει να υποστηρίζουν βιώσιµες «επενδύσεις και µεταρρυθµίσεις» και να έχουν σαφή πράσινα κριτήρια. Η Τράπεζα Πειραιώς έχει θέσει ως κορυφαία στρατηγική της δέσµευση την υποστήριξη της βιώσιµης ανάπτυξης της

ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

Στηρίζει τη βιώσιµη και πράσινη ανάπτυξη

ελληνικής οικονοµίας και µέσω στοχευµένων δράσεων και πρωτοβουλιών υλοποιεί σταθερά µια συνεκτική επιχειρησιακή πολιτική για την κλιµατική αλλαγή τόσο σε ότι αφορά στις ίδιες της τις λειτουργίες όσο και σε ότι αφορά στην παρέµβασή της στο χώρο της οικονοµίας και της επιχειρηµατικότητας. Η πολιτική αυτή περιλαµβάνει τους εξής άξονες: ● τη σταδιακή µείωση του αποτυπώµατος άνθρακα του Οµίλου Πειραιώς. Αξίζει να σηµειωθεί ότι µεταξύ άλλων, συνολικά, από το 2014 ο δείκτης ηλεκτρικής κατανάλω-

Χρηµατοδοτήσεις της Τράπεζας Πειραιώς σε έργα ΑΠΕ Η Τράπεζα έχει χρηµατοδοτήσει επενδύσεις σε ΑΠΕ ύψους 1,3 δις, που αντιστοιχούν σε επίπεδο άνω του 26% της ελληνικής αγοράς ■ Αιολικά Πάρκα €660 εκατ.

■ Φωτοβολταικά Συστήµατα €536 εκατ.

■ Εργα εξοικονόµησης Ενέργειας €49 εκατ.

■ Επενδύσεις σε βιοµάζα και βιοαέριο €36 εκατ.

■ Υδροηλεκτρικά Πάρκα €8 εκατ.

σης ανά µονάδα επιφάνειας µειώθηκε κατά 22%. Από το 2014, η κατανάλωση τόνερ ανά εργαζόµενο έχει µειωθεί κατά 49% ενώ το 2019 ανακυκλώθηκαν περίπου 590 τόνοι στερεών αποβλήτων ● τη στήριξη επενδύσεων σε έργα ΑΠΕ καθώς και σε έργα εξοικονόµησης ενέργειας, ● την αξιολόγηση του κινδύνου που προκύπτει από την κλιµατική αλλαγή για τις ελληνικές επιχειρήσεις ● την εύρεση λύσεων για την προσαρµογή των επιχειρήσεων στο νέο κλιµατικό περιβάλλον.

Αντίστοιχα προσαρµόζει την επιχειρησιακή της πολιτική, υποστηρίζοντας µε τεχνογνωσία και χρηµατοδότηση επιχειρηµατικούς τοµείς και επενδύσεις που συνάδουν µε τις κατευθύνσεις της βιώσιµης ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό θα παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην απορρόφηση σηµαντικών ευρωπαϊκών πόρων για την υποστήριξη της πράσινης, αειφόρου και ψηφιακής επιχειρηµατικότητας που θα έχουν κεντρικό ρόλο στον αναπτυξιακό µετασχηµατισµό της ελληνικής οικονοµίας.

Sustainability Unit Το Sustainability Unit της Τράπεζας συµµετέχει ενεργά εδώ και τρία χρόνια στην Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία EU Business @ Biodiversity Platform, όπου συζητούνται στρατηγικές για τη διασύνδεση βιοποικιλότητας και επιχειρηµατικότητας, ενώ στο πλαίσιο των Αρχών Υπεύθυνης Τραπεζικής συµµετέχει σε working group του UNEP FI για τη βιοποικιλότητα. Με τον τρόπο αυτόν η Τράπεζα αποκτά εµπειρία και πρωτοπορεί σε θέµατα βιοποικιλότητας, όπως ακριβώς έχει κάνει και σε θέµατα κλιµατικής αλλαγής.

12

60

5-7 Ιουνίου 2020

|

ΕΚΕ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ

Θετικός αγωγός επενδυτικού ρεύματος ε μια περίοδο κατά την οποία η ελληνική οικονομία δοκιμάζει τα όρια και τις αντοχές της πιεζόμενη από τις σοβαρότατες επιπτώσεις της πανδημικής κρίσης, η αγορά ενέργειας, και ειδικότερα η πράσινη ενέργεια, αποτελεί βασικό πυλώνα στήριξης του ΑΕΠ της χώρας. Πρόκειται για τομέα ο οποίος έχει ήδη κινητοποιήσει επενδύσεις υψηλής κεφαλαιακής αξίας, αλλά και μεγάλης υπεραξίας για την εθνική οικονομία, ενώ τα επόμενα έτη πρόκειται να απορροφήσει νέα κεφάλαια πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ. Αρθρο του δρος Αθανάσιου Το μεγάλο έργο για Κελέμη* τη λειτουργία του ΤΑΡ στη βόρεια Ελλάδα, που σύντομα ολοκληρώνεται, ο αγωγός διασύνδεσης με το δίκτυο αερίου της Βουλγαρίας, η επέκταση των δικτύων φυσικού αερίου, οι υποδομές στις ΑΠΕ, αλλά και το «Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα», που προβλέπει επενδύσεις 43,8 δισ. ευρώ, όπως και η ηλεκτροκίνηση για την οποία η κυβέρνηση προωθεί νομοσχέδιο προς ψήφιση στη Βουλή, δίνουν το στίγμα μιας αγοράς που διαθέτει όλες τις αναγκαίες «προδιαγραφές» μακροπρόθεσμης στήριξης του ΑΕΠ, όπως και της αγοράς εργασίας. Ρόλο πρωταγωνιστή στο πεδίο αυτό ανα-

Σ

μένεται να διαδραματίσει και η ΔΕΗ με την υλοποίηση του προγράμματος απολιγνιτοποίησης του ενεργειακού της μείγματος, με την ανάπτυξη νέων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής μέσω ΑΠΕ και γενικότερα τη δημιουργία υποδομών για την απόκτηση πρόσβασης σε επιπλέον 1 GW πράσινης ενέργειας. Το Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο, γνωρίζοντας το ισχυρό ενδιαφέρον της Γερμανίας για την ενεργό συμμετοχή της σε ανάλογες επενδύσεις, έχει στραμμένη την προσοχή του στον τομέα της ενέργειας. Στην ενεργειακή αγορά, εξάλλου, επικεντρώθηκε και το Ελληνογερμανικό Οικονομικό Φόρουμ «Οραμα και ευκαιρίες επενδύσεων», που πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο στο Βερολίνο, όπου και ανακοινώθηκε η υπογραφή MoU μεταξύ της ΔΕΗ και της γερμανικής RWE, μίας από τις μεγαλύτερες παγκοσμίως ενεργειακές εταιρείες με ισχυρή παρουσία στις ΑΠΕ, ενώ εκδηλώθηκε ενδιαφέρον τόσο της γερμανικής τράπεζας KfW όσο και της European Investment Bank για τη χρηματοδότηση ανάλογων επενδύσεων στην Ελλάδα. Το γεγονός ότι το Φόρουμ στο Βερολίνο πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του Ελληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, και της Γερμανίδας καγκελαρίου, Ανγκελα Μέρκελ, καταδεικνύει ότι οι δύο χώρες συλλειτουργούν ως στρατηγικοί εταίροι στον χώρο της ενέργειας.

Το γεγονός ότι το Φόρουμ στο Βερολίνο πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του Ελληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, και της Γερμανίδας καγκελαρίου, Ανγκελα Μέρκελ, καταδεικνύει ότι οι δύο χώρες συλλειτουργούν ως στρατηγικοί εταίροι στον χώρο της ενέργειας

Ανά λογα προσανατολισ μένο ήταν, εξάλλου, και το πρόσφατο HellenicGerman Virtual Business Forum-Virtual B2B Meetings in Energy, Renewables, Environmental Technologies and Innovation, στο πλαίσιο του οποίου πραγματοποιήθηκαν πάνω από το 250 virtual Β2Β επαφές μεταξύ 91 γερμανικών και 143 ελληνικών εταιρειών, οργανισμών και φορέων της αγοράς. Το συνέδριο συνδιοργάνωσαν το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της Ελληνικής Πρεσβείας Βερολίνου και το Ελληνογερμανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο. Πρόθεση του Επιμελητηρίου είναι να εντείνει τις πρωτοβουλίες του στο ενεργειακό πεδίο λειτουργώντας σαν ένας «θετικός αγωγός» επενδυτικού ρεύματος προς την Ελλάδα. Οι ευκαιρίες βρίσκονται στο μέλλον, βραχυπρόθεσμο αλλά και μακροπρόθεσμο, με τη χώρα να διαθέτει πλούσιους φυσικούς πόρους για ανάλογες επενδύσεις, όπως κι ένα αξιόλογο και άρτια καταρτισμένο επιστημονικό και ακαδημαϊκό προσωπικό, μέρος του οποίου μετανάστευσε στο εξωτερικό εν μέσω της πολυετούς κρίσης χρέους της χώρας και με την πρώτη ευκαιρία, την πρώτη πραγματική ευκαιρία, θα επέστρεφε προκειμένου να προσφέρει στη χώρα υπηρεσίες υψηλής εξειδίκευσης και υπεραξίας. *Γενικός διευθυντής του Ελληνογερμανικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου

ΕΚΕ

|

61

5-7 Ιουνίου 2020

ολύ πριν την υγειονομική κρίση των τελευταίων μηνών είχε τεθεί στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού διαλόγου, το διακύβευμα της αναγκαιότητας της «πράσινης» στροφής. Η Ευρώπη επέδειξε τολμηρά αντανακλαστικά για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αφουγκραζόμενη τις τάσεις που καταγράφονται στα κράτη μέλη της. Σε αντίθεση με τις άλλες υπερδυνάμεις του πλανήτη, τις ΗΠΑ και τη Κίνα, η Ευρώπη στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων, αναγνωρίζοντας το πρόβλημα. Αυτό που έμενε ήταν να αναγνωριστούν και τα εργαλεία. Τα αναπτυξιακά εκείνα εργαλεία που θα απαιτούνταν ώστε να δοθεί και η απαραίτητη ώθηση στις επιχειρήσεις που θα μπορούσαν να αντεπεξέλθουν στις νέες αυτές πολιτικές. Η πανδημία του κορoνοϊού ανέτρεψε πολλά από αυτά που θεωρούσαμε δεδομένα. Ανέτρεψε τις ζωές μας, τις εργασιακές μας σχέσεις και ο αντίκτυπος του φαινομένου είναι ήδη εκκωφαντικός. Η Ευρώπη είχε δύο επιλογές: είτε να αναλάβει άμεση δράση, τολμηρή και φιλόδοξη, είτε να εγκλωβιστεί σε ατέρμονες συζητήσεις ανάμεσα στα κράτη μέλη. Πιστή στην ιστορία της και στον ιδρυτικό της στόχο, επέλεξε το δεύτερο. Παρουσίασε μία εμπεριστατωμένη στρατηγική ανάκαμψης με επίκεντρο την βιώσιμη ανάπτυξη. Το μήνυμα είναι ότι οι «πράσινες» επενδύσεις θα είναι ένα κυρίαρχο εργαλείο αντιμετώπισης της κρίσης. Η κρίση του covid-19 λοιπόν επιτάχυνε τις εξελίξεις. Και πλέον ξεκαθαρίζει το τοπίο για τις επενδύσεις εκείνες που θα είναι απαραίτητες στη νέα εποχή. Οι ελληνικές εταιρείες που έχουν ενσωματώσει στο πυρήνα της στρατηγικής τους τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης μπορούν να επωφεληθούν από τις νέες στοχεύσεις που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση και να αξιοποιήσουν με αποτελεσματικότητα τα νέα εργαλεία προς όφελος εν τέλει της ελληνικής οικονομίας. Η MYTILINEOS είναι μία από αυτές τις εταιρείες. Η εταιρεία βασίζει την ανάπτυξή της στην ικανότητά της να ανταποκρίνεται σε οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές προκλήσεις. Επιδεικνύει ανθεκτικότητα και σύνεση και για αυτό και εν μέσω αυτής της κρίσης, κράτησε όλες τις μονάδες της ανοικτές, χωρίς φυσικά εκπτώσεις στην υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων και συνεργατών της. Κράτησε «ζωντανή» την εφοδιαστική της

13

Π

Μοχλός ανάπτυξης οι «πράσινες» επενδύσεις αλυσίδα, συνέβαλε σημαντικά στην ενεργειακή ασφάλεια της χώρας, αλλά και μείωσε τα χρηματοοικονομικά της κόστη. Ταυτόχρονα, η εταιρεία δεσμεύεται στη σταθεροποίηση και τη μείωση του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος, με την εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης που υποστηρίζεται από επιμέρους περιβαλλοντικές πολιτικές, από επενδύσεις αναβάθμισης των παραγωγικών μονάδων, αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογικές εξελίξεις, καθώς και από την εφαρμογή Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών ανά Τομέα Επιχειρηματικής Δραστηριοποίησης. Πα ρ ά λ λη λ α ω σ τό σ ο, η MYTILINEOS επενδύει και στην ανάπτυξη τεχνογνωσίας για

ενεργειακά έργα που θα στοχεύουν στη βιώσιμη ανάπτυξη για όλους. Από το ευρύτερο φάσμα των φωτοβολταϊκών έργων και έργων αποθήκευσης ενέργειας, έως την ορθή διαχείριση βιομηχανικών αποβλήτων και έργων ενεργειακής εξοικονόμησης, η MYTILINEOS εισέρχεται στη μετά covid εποχή έχοντας ήδη καθιερωθεί ως μία κορυφαία βιομηχανική εταιρεία που προσφέρει κατασκευή εξειδικευμένων ενεργειακών έργων ευρείας κλίμακας, παρέχοντας ταυτόχρονα λύσεις ενεργειακής εξοικονόμησης. Η MYTILINEOS λοιπόν συμμετέχει ήδη ενεργά και ουσιαστική στην παγκόσμια τάση για ενεργειακό μετασχηματισμό. Είναι άλλωστε μία εταιρεία που

έχει στο DNA της την εξέλιξη και την δυνατότητα να ανταποκρίνεται σε όλες τις καταστάσεις. Μέσω της METKA EGN, του νέου τομέα Ανάπτυξης Ανανεώσιμων και Αποθηκευτικών Εργων Ενέργειας, η MYTILINEOS εξειδικεύεται σε σύνθετα φωτοβολταϊκά έργα και σε λύσεις ενεργειακής εξοικονόμησης, ενώ συγκαταλέγεται ανάμεσα στους 10 κορυφαίους contractors στον κόσμο, με παρουσία και στις 5 ηπείρους. Μέσω του Τομέα Ηλεκτρικής Ενέργειας και Φυσικού Αερίου, η εταιρεία επεκτείνονται και στον τομέα των αιολικών και μικρών υδροηλεκτρικών έργων. Ταυτόχρονα, αναγνωρίζοντας τη σημασία του φυσικού αερίου ως καυσίμου «γέφυρα» προς την απανθρακοποίηση, ξεκίνησε

ήδη την κατασκευή μιας μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, συνδυασμένου κύκλου με καύσιμο το φυσικό αέριο. Οταν λειτουργήσει, θα αποδίδει 826 MW στο δίκτυο, με 63% θερμική απόδοση, καθιστώντας την την πιο ισχυρή και αποδοτική μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα και έναν από τους μεγαλύτερους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής στην Ευρώπη. Ο Τομέας Ολοκληρωμένων Εργων και Υποδομών συνεχίζει να διακρίνεται για την παροχή των βέλτιστων ενεργειακών λύσεων ανά τον κόσμο, ενώ πλέον διαθέτει expertise και για λύσεις μικρότερης κλίμακας, όπως ενεργειακός οδοφωτισμός, ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, net metering κ.ά. Μέσω της θυγατρικής Zeologic, η MYTILINEOS επιβεβαιώνει την προσήλωσή της στην βιώσιμη ανάπτυξη και στην ελαχιστοποίηση του αποτυπώματος της βιομηχανικής παραγωγής σε όλα τα στάδιά της. Οι δυνατότητες είναι ανεξάντλητες και η συγκυρία μπορεί να είναι καθοριστική. Η ανάταξη της ελληνικής οικονομίας μπορεί να έχει «πράσινο» πρόσημο και να βασιστεί στην εμπειρία και τεχνογνωσία των κορυφαίων εταιρειών της χώρας.

14

62

SUPPORT EARTH

Μια νέα πρωτοβουλία για την Προστασία του Περιβάλλοντος ΜΈΣΑ ΣΤΙΣ ΗΜΈΡΈΣ της «κοινωνικής αποστασιοποίησης» μια νέα πρωτοβουλία γεννήθηκε με στόχο να σηκώσει φωνή απέναντι σε επιβουλές υποβάθμισης του περιβαλλοντικού πλούτου, αλλά και να προτείνει την ανάγκη ενός νέου παραγωγικού μοντέλου. Μάλιστα η πρωτοβουλία ασκεί έντονη κριτική στις τελευταίες νομοθετικές παρεμβάσεις της κυβέρνησης. Ο λόγος για το #SupportEarth που, όπως αναφέρεται, γεννήθηκε από την ανάγκη μελών του #SupportArtWorkers, επιστημόνων, ακτιβιστ(ρι)ών, πολιτών, περιβαλλοντικών ομάδων και κινημάτων να αντισταθούν συσπειρωμένα στη συστηματική καταστροφή του περιβάλλοντος. «Οι νεοψηφισθέντες νόμοι (περιβάλλοντος και τουρισμού) διευκολύνουν την αδειοδότηση μεγάλων επενδυτικών καταστροφικών έργων, υποβαθμίζουν και το καθεστώς προστασίας της φύσης και των περιοχών Natura2000, παραχωρούν βουνά, παραλίες, λίμνες, ποτάμια και δάση στις ορέξεις επενδυτών, στερώντας το δικαίωμα των τοπικών κοινωνιών στην αυτοδιάθεση και την αυτοδιαχείριση», τονίζει σχετική ανακοίνωση δημοσιοποίησης της πρωτοβουλίας αυτής που προσθέτει τα εξής: «Υποθηκεύουν τον δημόσιο πλούτο και τα κοινά και υπονομεύουν τη δημόσια υγεία. Οι νόμοι αυτοί δεν αποτελούν εξαίρεση, αλλά συνέχεια μιας συστηματικής πολιτικής, η οποία, με το πρόσχημα της ανάπτυξης, αναπαράγει τις ίδιες ακριβώς πρακτικές που οδήγησαν στην περιβαλλοντική, οικονομική και, τελευταία, στην υγειονομική κρίση». Η πρωτοβουλία #SupportEarth καλεί σε δράση και συμπαραστέκεται σε συλλογικότητες που δρουν για την προστασία του περιβάλλοντος σε διάφορα σημεία της χώρας. «Οσο οι αποφάσεις παίρνονται χωρίς εμάς, εμείς θα αντιστεκόμαστε στο πεδίο με τις φωνές και τα σώματά μας. Ετσι, μαζί με τη διεκδίκηση για απόσυρση των νόμων, φυτεύουμε την ιδέα της άμεσης και πρακτικής ακύρωσης της εφαρμογής τους στο πεδίο: #to_ akyronoume. »Παράλληλα δρούμε θετικά: εισάγουμε την τέχνη, τα social media, χτυπάμε πόρτες, μιλάμε σε γείτονες και οικογένεια. Συντασσόμαστε με τις πρωτοβουλίες για την προάσπιση του περιβάλλοντος ανά την Ελλάδα και πολλαπλασιάζουμε τη φωνή τους. Στηρίζουμε τον αγώνα των τοπικών κοινωνιών, από τις Σκουριές ώς την Τήνο κι από τη Δυτική Μακεδονία ώς το Ιόνιο και την Κρήτη» αναφέρει σχετικά και τονίζει: «Αναγνωρίζουμε ότι είμαστε διαφορετικ@, αλλά συσπειρωνόμαστε γύρω από τις κοινές μας αξίες. Εχοντας ποικίλα υπόβαθρα, εργαλεία, στόχους, οπτικές, δημιουργούμε ένα μαζικό κίνημα και αποφασίζουμε για τους εαυτούς μας. Λειτουργούμε ως χώρος ένωσης, ζύμωσης, αγώνα για περιβαλλοντική δικαιοσύνη, ίση πρόσβαση στο αγαθό της ενέργειας και δίκαιη μετάβαση των κοινωνιών που πλήττονται από την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου».

5-7 Ιουνίου 2020

|

ΕΚΕ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Η πανδημία θέτει σε προτε περιβαλλοντική προστασία, η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αλλά και η αναίρεση των κοινωνικών ανισοτήτων που μπορεί να φέρει η υποβάθμιση του περιβάλλοντος αλλά και η κλιματική κρίση είναι στους βασικούς στόχους του φιλόδοξου προγράμματος χρηματοδότησης των οικονομιών της Ευρώπης που ανακοίνωσε πριν από λίγες μέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και φέρει τον τίτλο «Next Generation EU». Είναι το περίφημο Ταμείο Ανάκαμψης που όπως είπε στην ομιλία της στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 27/5 η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Φον ντερ Λάιεν, σχετικά με τη δέσμη μέτρων για την ανάκαμψη της Ε.Ε., έχει στόχο: ● την αποκατάσταση του κοινωνικού ιστού στα κράτη-μέλη, ● την προστασία της ενιαίας αγοράς, ● την επανεξισορρόπηση των ισολογισμών σε όλη την Ευρώπη, ● αλλά και την ενίσχυση της πορείας προς ένα πράσινο, ψηφιακό και ανθεκτικό μέλλον. «Αυτό είναι το μέλλον της επόμενης γενιάς της Ευρώπης. Της γενιάς αυτής που είναι συνδεδεμένη σε παγκόσμιο επίπεδο και αισθάνεται υπεύθυνη για τον κόσμο μας, για τον πλανήτη μας. Με σαφές όραμα για την προαγωγή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και του κράτους δικαίου. Αποφασισμένη να καταστήσει τις κυβερνήσεις περισσότερο υπόλογες για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και τη διάσωση της φύσης μας. Ωθούμενη από ιδεαλισμό για την Ευρώπη και την πεποίθηση ότι η Ενωσή μας πρέπει να προσπαθήσει για το καλύτερο», ανέφερε η πρόεδρος της Κομισιόν, Φον ντερ Λάιεν, προσθέτοντας: «Ετσι, πέρα από την αλληλεγγύη για την αντιμετώπιση της κρίσης τού σήμερα, προτείνω ένα νέο σύμφωνο μεταξύ των γενεών για το αύριο. Ναι, οι επιπτώσεις της παρούσας κρίσης σημαίνουν ότι πρέπει σήμερα να κάνουμε επενδύσεις σε πρωτόγνωρη κλίμακα. Αλλά θα το πράξουμε κατά τρόπο ώστε αύριο, η επόμενη γενιά της Ευρώπης, να δρέψει τα οφέλη. Επενδύσεις που όχι μόνο θα διατηρήσουν τα εξαιρετικά επιτεύγματα των τελευταίων 70 ετών, αλλά θα διασφαλίσουν ότι η Ενωσή μας είναι κλιματικά ουδέτερη, ψηφιακή, κοινωνική και επίσης στο μέλλον ισχυρός παγκόσμιος παράγοντας. Ολα τα κράτη-μέλη χρειάζεται να επενδύσουν σε τεχνολογίες που

Η

θα πυροδοτήσουν την ανάκαμψη μέσω νέων καινοτομιών και καθαρών βιομηχανιών. Το μέσο NextGenerationEU ενισχύει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και το πρόγραμμα “Ορίζων Ευρώπη”, ενώ θα επενδύσει σε βασικές υποδομές από το 5G έως την ανακαίνιση κατοικιών», τόνισε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δίνοντας το στίγμα για την επόμενη μέρα της Ε.Ε., όπως τουλάχιστον το προσεγγίζει η Κομισιόν. Προτάσεις πράσινων επενδύσεων Σε σχέση με τα σχέδια που θα υποβάλλονται από τα κράτη-μέλη για χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκαθαρίζει ότι θα πρέπει να είναι συνεπή με τις προκλήσεις και τις προτεραιότητες που εντοπίζονται κατά τη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, με τα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων, τα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα, τα σχέδια δίκαιης μετάβασης, καθώς και με τις συμφωνίες εταιρικής σχέσης και τα επιχειρησιακά προγράμματα που εγκρίνονται στο πλαίσιο των ταμείων της Ενωσης. Ουσιαστικά, οι χρηματοδοτήσεις αυτές που συνολικά (επιχορηγήσεις - δάνεια), με βάση την πρόταση της Επιτροπής, φτάνουν τα 750 δισ. ευρώ, εντάσσονται στη συνολική «πράσινη στρατηγική της Ε.Ε.» που είναι κορυφαία πολιτική επιλογή για την πρόεδρο Φον ντερ Λάιεν. Σημειώνεται ότι όπως έχει αναφερθεί με επίσημη ανακοίνωση, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επικεντρώνει τις προσπάθειές της στην καταπολέμηση του κορονοϊού, παράλληλα συνεχίζει τις προπαρασκευαστικές εργασίες για μακροπρόθεσμες πολιτικές προτεραιότητες, όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Φιλόδοξοι στόχοι για το κλίμα Ηδη η Επιτροπή έχει ξεκινήσει διαδικτυακή δημόσια διαβούλευση σχετικά με τη θέσπιση πιο φιλόδοξου ενωσιακού στόχου για το κλίμα

Η επόμενη γενιά της Ευρώπης δεν μπορεί παρά να αισθάνεται υπεύθυνη για τον κόσμο μας, για τον πλανήτη μας, να έχει σαφές όραμα για την προαγωγή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και του κράτους δικαίου

ΕΚΕ

|

63

5-7 Ιουνίου 2020

15

ραιότητα την Πράσινη Συµφωνία Θέμα ύπαρξης!

«Freeze or fry» 7 6 5

Tα εγγόνια μας

4 3

Tα παιδιά μας

2

MAX +2O c

1

Εμείς

ΠΗΓΗ: STRONG UNIVERSAL NETWORK

FREEZE OR FRY

Τουρισµός και περιβάλλον Ο COVID 19 εµφανίστηκε ξαφνικά στη ζωή µας και την άλλαξε -τουλάχιστον προσωρινά- µε δραµατικό τρόπο. Οι επιπτώσεις στην οικονοµία γενικά και στον τουρισµό ειδικά θα είναι ιδιαίτερα σηµαντικές, πλην όµως δεν θα είναι µη αναστρέψιµες. Από την άλλη µεριά, η κλιµατική αλλαγή µάς απειλεί εδώ και πολύ καιρό. Εχει κάνει αισθητή την παρουσία-απειλή της σε ουκ ολίγες περιπτώσεις και στο άµεσο µέλλον θα την κάνει εντονότερη. Οµως, oι επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής, αν αυτή δεν αντιµετωπιστεί έγκαιρα, δηλαδή σήµερα, ∆ΕΝ θα είναι αναστρέψιµες! Ο τουρισµός, αν είναι «ευάλωτος» σε έκτακτα γεγονότα και καταστάσεις όπως ο Covid-19, ας αναλογιστούµε πόσο ευάλωτος θα είναι στο µέλλον από διαρκείς καταστάσεις-απειλές, κατά πάσα βεβαιότητα πολύ πιο οδυνηρές, όπως θα είναι η κλιµατική αλλαγή. Προφανώς η κλιµατική αλλαγή δεν αφορά µόνο τον τουρισµό, αλλά αυτό δεν µπορεί να αποτελεί δικαιολογία για να µην περιλαµβάνεται στις προτεραιότητες της τουριστικής πολιτικής µας, όπως αυτή οφείλει να συνδιαµορφώνεται από τη συνεργασία δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα. Η αντίδραση στην κλιµατική αλλαγή είναι µέσα στα Sustainable Development Goals του ΟΗΕ και η Ε.Ε. έχει ξεκινήσει το Green Deal. Εµείς, ως ελληνικός τουρισµός, έστω και µε καθυστέρηση, οφείλουµε να συστρατευτούµε σε µια προσπάθεια Climate Friendly Travel, διότι αν δεν ληφθούν µέτρα σήµερα, η αυριανή επιλογή µας θα είναι µεταξύ «freeze or fry». Γιώργος ∆ρακόπουλος, ιδρυτής και διευθύνων σύµβουλος Tourism Generis

3000

2080

2060

2040

2020

2000

1980

1960

1940

1920

0 1900

ντας τους κινδύνους για τα ιδιωτικά κεφάλαια, µε µια ανανεωµένη στρατηγική για τη βιώσιµη χρηµατοδότηση που θα έχει στόχο τον αναπροσανατολισµό των ροών ιδιωτικών κεφαλαίων σε πράσινες επενδύσεις, ώστε να εξασφαλιστεί η ενσωµάτωση των βιώσιµων επενδύσεων στο σύνολο του χρηµατοπιστωτικού µας συστήµατος. Παράλληλα ο Μηχανισµός ∆ίκαιης Μετάβασης και το Ταµείο ∆ίκαιης Μετάβασης, το οποίο τον συνοδεύει, που προτάθηκαν στις αρχές του 2020, θα στηρίξουν τις περιφέρειες και τους τοµείς που πλήττονται περισσότερο και, όπως αναφέρεται, θα διασφαλίσουν ότι η µετάβαση είναι δίκαιη και δεν αφήνει κανέναν στο περιθώριο. Θα τους βοηθήσει να εκσυγχρονίσουν και να διαφοροποιήσουν τις οικονοµίες τους, καθώς και να ελαφρύνουν το κοινωνικό και οικονοµικό κόστος της µετάβασης. Πολλές άλλες σχεδιαζόµενες πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συµφωνίας θα συµβάλουν επίσης στην επίτευξη των στόχων του νόµου για το κλίµα, συµπεριλαµβανοµένων της υποβολής πρότασης για «µηχανισµό συνοριακής προσαρµογής άνθρακα» για επιλεγµένους τοµείς, της δροµολόγησης νέας στρατηγικής προσαρµογής της Ε.Ε. και του ευρωπαϊκού συµφώνου για το κλίµα. «Τώρα, καθώς σχεδιάζουµε να επιστρέψουµε σταδιακά στις εργασίες µας και να επενδύσουµε δισεκατοµµύρια ευρώ για να επανεκκινήσουµε την οικονοµία µας, θα πρέπει να αποφύγουµε την επιστροφή στις παλιές µας ρυπαντικές συνήθειες. Θα πρέπει να επανέλθουµε καλύτεροι από αυτήν την πανδηµία. »Μπορούµε να καταστήσουµε την κοινωνία και τον πλανήτη µας υγιέστερους επενδύοντας στην ανανεώσιµη ενέργεια, οδηγώντας καθαρά αυτοκίνητα, ανακαινίζοντας τα σπίτια µας για να βελτιώσουµε την ενεργειακή τους αποδοτικότητα. Αγοράζοντας βιώσιµα τρόφιµα, ξαναχρησιµοποιώντας τα υλικά αντί να τα πετάµε στα σκουπίδια και παράγοντας χάλυβα χαµηλού άνθρακα. Αυτό είναι το νόηµα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συµφωνίας», αναφέρει σε δήλωσή της η πρόεδρος Φον ντερ Λάιεν δίνοντας το στίγµα των πολιτικών προτεραιοτήτων των Βρυξελλών.

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΜΕΣΗ ΑΥΞΗΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ O C

ώς το 2030, καθώς και σχετικά µε τις δράσεις και τις πολιτικές που απαιτούνται για την επίτευξη µεγαλύτερης µείωσης των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου. Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συµφωνίας, η οποία αποτελεί την αναπτυξιακή στρατηγική της Ευρώπης, η Επιτροπή θα παρουσιάσει ένα ολοκληρωµένο σχέδιο, µαζί µε εκτίµηση επιπτώσεων, για την αναθεώρηση προς τα πάνω του στόχου της Ε.Ε. για το κλίµα ώς το 2030, ώστε να προβλέπει µείωση των εκποµπών ρύπων κατά τουλάχιστον 50% µε 55% σε σύγκριση µε τα επίπεδα του 1990. Αφού επιτευχθεί συµφωνία επί του νέου στόχου, η Επιτροπή θα προτείνει τη συµπερίληψή του στον ευρωπαϊκό νόµο για το κλίµα που κατατέθηκε πρόσφατα. Βάσει του νέου στόχου για το 2030, ώς το καλοκαίρι του 2021 η Επιτροπή θα εκπονήσει και την αξιολόγηση όλης της σχετικής τοµεακής νοµοθεσίας, συµπεριλαµβανοµένης της σχετικής µε την ενεργειακή απόδοση, τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, τον επιµερισµό των προσπαθειών και το ενωσιακό σύστηµα εµπορίας εκποµπών. Χάρη στην αναθεώρηση προς τα πάνω του ισχύοντος στόχου για το 2030, η πορεία της Ε.Ε. προς την κλιµατική ουδετερότητα µέχρι το 2050 θα καταστεί πιο σταδιακή, όπως αναφέρει η Κοµισιόν. Επίσης, σύµφωνα µε την Επιτροπή, η ευρωπαϊκή βιοµηχανία θα εξασφαλίσει τα οφέλη του πρωτοπόρου, θα αποφευχθούν µη αξιοποιήσιµα περιουσιακά στοιχεία και θα ενισχυθεί ο ηγετικός ρόλος της Ε.Ε. στις διεθνείς διαπραγµατεύσεις για το κλίµα. Ετσι, η διαδικτυακή διαβούλευση είναι ανοιχτή από τις 31 Μαρτίου και για 12 εβδοµάδες, έως τις 23 Ιουνίου 2020. Σηµειώνεται, τέλος, ότι το επενδυτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συµφωνίας, που προτάθηκε στις αρχές του 2020, θα αποδεσµεύσει βιώσιµες επενδύσεις ύψους τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ κατά την επόµενη δεκαετία για να συµβάλει στη χρηµατοδότηση της κλιµατικής µετάβασης. Η εγγύηση του InvestEU θα στηρίξει αυτό το σχέδιο µειώνο-

16

64

5-7 Ιουνίου 2020

|

ΕΚΕ

ΤΑ ΣΚΟΥΠΙ∆ΙΑ ΕΙΝΑΙ ΧΡΗΜΑ

Καταλύτης για την ανάπτυξη η κυκλική τοίχημα για την επόμενη μέρα της χώρας είναι η προώθηση δράσεων κυκλικής οικονομίας αλλά και η ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων με αύξηση των ποσοστών επανάκτησης κι επαναχρησιμοποίησης υλικών. «Τα σκουπίδια είναι πλούτος» λένε όσοι ασχολούνται με την περιβαλλοντική διαχείριση σήμερα, αποτυπώνοντας μια πραγματικότητα, που ακόμη η χώρα, έστω κι αν έχουν γίνει σημαντικά βήματα, δεν έχει καταφέρει να την ενσωματώσει στην καθημερινότητά της. Μάλιστα, όπως έχει αναφέρει η Κομισιόν, η κυκλική οικονομία θα έχει καθαρά θετικά οφέλη τόσο σε όρους ΑΕΠ όσο και σε όρους δημιουργίας θέσεων εργασίας, αφού η εφαρμογή φιλόδοξων μέτρων κυκλικής οικονομίας στην Ευρώπη μπορεί να αυξήσει το ΑΕΠ της Ε.Ε. κατά επιπλέον 0,5% έως το 2030, δημιουργώντας περίπου 700.000 νέες θέσεις εργασίας. Οπως αναφέρει, δε, ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών και Επιχειρήσεων Ανακύκλωσης και Ενεργειακής Αξιοποίησης Αποβλήτων - ΣΕΠΑΝ (πρώην ΣΕΒΙΑΝ), που συστάθηκε το 2010 από εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και ασκούν βιομηχανική δραστηριότητα στους τομείς της ανακύκλωσης και αξιοποίησης αποβλήτων, υποπροϊόντων και δευτερογενών πρώτων υλών, η μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία είναι ανάγκη και ευκαιρία μαζί. Ο ΣΕΠΑΝ, επίσης, σημειώνει ότι η αποδοτική διαχείριση των φυσικών πόρων μπορεί να γίνει η μεγάλη ευκαιρία για την ελληνική οικονομία, καθώς νέες μέθοδοι παραγωγής, φιλικές προς το περιβάλλον, μπορούν να προσφέρουν νέες δυνατότητες στις ελληνικές επιχειρήσεις για να ηγηθούν του νέου παραγωγικού προτύπου της Κυκλικής Οικονομίας, ενισχύοντας την αναπτυξιακή δυναμική της χώρας. Κι αυτό την ώρα που, στην Ελλάδα, τα προβλήματα με τη διαχείριση των απορριμμάτων συνεχίζουν να επιβαρύνουν το περιβάλλον σε πολλές περιοχές της χώρας. Αλόγιστη απόρριψη απορριμμάτων, παράνομες χωματερές, μόλυνση υδροφόρου ορίζοντα και θαλασσών, αδυναμία αξιοποίησης των απορριμμάτων σε όψεις της παραγωγικής διαδικασίας, χαμηλά ποσοστά ανακύκλωσης, αδυναμία ενεργειακής αξιοποίησης τους είναι ζητήματα που μόνο εν μέρει αντιμετωπίζονται σε κάποιες περιοχές.

Σ

Προτάσεις του ΣΕΠΑΝ Στο φόντο αυτό, ο ΣΕΠΑΝ έχει καταθέσει μια σειρά από προτάσεις αναφορικά με την προώθηση της κυκλικής οικονομίας στη χώρα. Μεταξύ άλλων έχει προτείνει: ■ Τα προϊόντα να σχεδιάζονται και παράγονται σύμφωνα με τις αρχές της κυκλικότητας.

■ Να προωθηθούν πράσινες δημόσιες συμβάσεις με κριτήρια κυκλικότητας.

■ Να υπάρξει ορισμός υψηλού ειδικού τέλους ταφής ως αντικίνητρο για ταφή αποβλήτων.

■ Να ενισχυθούν οι δευτερογενείς αγορές ανακυκλωμένων προϊόντων.

■ Να υπάρξει ενεργειακή αξιοποίηση δευτερογενών καυσίμων και υπολειμμάτων.

■ Να στηριχθεί η ανακύκλωση ως προτιμότερη επιλογή έναντι της ταφής.

■ Να υπάρξει προτυποποίηση αποβλήτων (πρότυπα Ε.Ε.), προϊόντων ανακύκλωσης και διεργασιών.

■Να προωθηθεί η βιομηχανική συμβίωση που αποτελεί έναν τύπο κυκλικών προμηθειών με εφαρμογή στον ιδιωτικό τομέα και πιο συγκεκριμένα στον τομέα της βιομηχανίας. Κατά την εφαρμογή της, ενέργεια, υποπροϊόντα, απόβλητα υλικά κ.λπ. ενός βιομηχανικού φορέα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από άλλες βιομηχανικές δραστηριότητες πριν αυτά διαχειριστούν ως απόβλητα.

■ Να υπάρξει αξιοποίηση του Ηλεκτρονικού Μητρώου Αποβλήτων (ΗΜΑ). Επισημαίνεται ότι το ΗΜΑ αναπτύχθηκε σε συνεργασία με το Τμήμα Διαχείρισης Αποβλήτων του ΥΠΕΝ και χρηματοδοτήθηκε εξ ολοκλήρου από τον ΣΕΠΑΝ. Με την εφαρμογή και χρήση ενός αξιόπιστου ηλεκτρονικού συστήματος που περιλαμβάνει στοιχεία διαχείρισης αποβλήτων, το ΥΠΕΝ διαθέτει πλέον μία πλήρη και δυναμική εικόνα διακίνησης αποβλήτων. Με τα στοιχεία αυτά και την αξιολόγησή τους, είναι πλέον εφικτή η εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων και αναφορών για τη διαχείριση των αποβλήτων στην Ελλάδα. Το σχέδιο της Ε.Ε. Σημειώνεται ότι μόλις πριν λίγες εβδομάδες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το νέο σχέ-

Τα βιώσιμα προϊόντα πρέπει να γίνουν ο κανόνας στην Ε.Ε. να είναι σχεδιασμένα για να διαρκούν περισσότερο, για να ξαναχρησι­ μοποιούνται, να επισκευάζονται και να ανακυκλώνονται ευκολότερα και περιέχουν όσο το δυνατόν περισσότερα ανακυκλωμένα υλικά αντί των πρωτογενών πρώτων υλών

διο δράσης για την κυκλική οικονομία – δομικό στοιχείο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, που αποτελεί το νέο θεματολόγιο της Ευρώπης για τη διατηρήσιμη ανάπτυξη. Το νέο σχέδιο δράσης, το οποίο προβλέπει μέτρα για ολόκληρο τον κύκλο ζωής των προϊόντων, αποσκοπεί να προσαρμόσει την οικονομία μας, ώστε να είναι κατάλληλη για ένα πράσινο μέλλον, να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά μας, προστατεύοντας, παράλληλα, το περιβάλλον, και να δώσει νέα δικαιώματα στους καταναλωτές. Το νέο σχέδιο δράσης, το οποίο αξιοποιεί το έργο που έχει επιτελεστεί από το 2015 και μετά, επικεντρώνεται στον σχεδιασμό και στην παραγωγή προϊόντων για μια κυκλική οικονομία, με σκοπό να εξασφαλίσει ότι οι πόροι που χρησιμοποιούνται παραμένουν στην οικονομία της Ε.Ε. όσο το δυνατόν περισσότερο. Τόσο το σχέδιο όσο και οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται στο πλαίσιό του θα αναπτυχθούν με τη στενή συμμετοχή του κόσμου των επιχειρήσεων και της κοινότητας των ενδιαφερόμενων μερών. «Για να επιτευχθεί κλιματική ουδετερότητα ώς το 2050, να διαφυλαχθεί το φυσικό μας περιβάλλον και να ενισχυθεί η οικονομική μας ανταγωνιστικότητα, πρέπει η οικονομία μας να λειτουργεί εξ ολοκλήρου κυκλικά», τόνισε ο Φρανς Τίμερμανς, εκτελεστικός αντιπρόεδρος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και προσέθεσε: «Σήμερα, η οικονομία μας εξακολουθεί

ΕΚΕ

|

65

5-7 Ιουνίου 2020

17

οικονομία

να είναι σε μεγάλο βαθμό γραμμική, δεδομένου ότι μόνο το 12 % των δευτερογενών υλικών και πόρων επιστρέφουν στην οικονομία. Πολλά προϊόντα χαλάνε πολύ εύκολα, δεν μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν, να επισκευαστούν ή να ανακυκλωθούν ή κατασκευάζονται για μία χρήση μόνο. Υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες αξιοποίησης τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους καταναλωτές. Με το σημερινό σχέδιο δράσης προσπαθούμε να αλλάξουμε τον τρόπο που παράγονται τα προϊόντα και να ενδυναμώσουμε τους καταναλωτές, ώστε να κάνουν βιώσιμες επιλογές προς όφελος δικό τους και του περιβάλλοντος». Μέτρα και στρατηγική Το σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία, που υποβλήθηκε τον Μάρτιο ως μέρος της βιομηχανικής στρατηγικής της Ε.Ε., προτείνει μέτρα για τα ακόλουθα: ■ Τα βιώσιμα προϊόντα πρέπει να γίνουν ο κανόνας στην Ε.Ε. Η Επιτροπή θα προτείνει νομοθεσία σχετικά με την πολιτική για τα βιώσιμα προϊόντα, με σκοπό να εξασφαλίσει ότι τα προϊόντα που διατίθενται στην αγορά της Ε.Ε. είναι σχεδιασμένα για να διαρκούν περισσότερο, για να ξαναχρησιμοποιούνται, να επισκευάζονται και να ανακυκλώνονται ευκολότερα και περιέχουν όσο το δυνατόν περισσότερα ανακυκλωμένα υλικά αντί των πρωτογενών πρώτων υλών. Θα περιοριστούν τα προϊόντα μιας χρήσης, θα

αντιμετωπιστεί η πρόωρη αχρήστευση και θα απαγορευτεί η καταστροφή των απούλητων διαρκών αγαθών.

■ Ενδυνάμωση των καταναλωτών. Οι καταναλωτές θα έχουν πρόσβαση σε αξιόπιστες πληροφορίες για θέματα όπως η δυνατότητα επισκευής και η διάρκεια ζωής των προϊόντων, ώστε να μπορούν να κάνουν πιο βιώσιμες επιλογές από περιβαλλοντική άποψη. Οι πολίτες θα κάνουν χρήση πραγματικού «δικαιώματος επισκευής».

■ Θα δοθεί έμφαση στους τομείς που χρησιμοποιούν τους περισσότερους πόρους και στους οποίους υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες κυκλικότητας. Η Επιτροπή θα δρομολογήσει συγκεκριμένες δράσεις σχετικά με τα εξής: • Ηλεκτρονικά και ΤΠΕ: Θεσπίζεται «πρωτοβουλία για την κυκλική διαχείριση των ηλεκτρονικών προϊόντων» με σκοπό την παράταση του κύκλου ζωής των προϊόντων και τη βελτίωση της συλλογής και της διαχείρισης των αποβλήτων.

• Συσσωρευτές και οχήματα: Θεσπίζεται νέο κανονιστικό πλαίσιο για τους συσσωρευτές με σκοπό την τόνωση της βιωσιμότητας και την ενίσχυση του δυναμικού κυκλικότητας που έχουν οι συσσωρευτές.

• Συσκευασίες: Προβλέπονται νέες υποχρεωτικές απαιτήσεις σχετικά με το τι επιτρέπεται στην αγορά της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της (υπερβολικής) συσκευασίας.

• Πλαστικά: Προβλέπονται νέες υποχρεωτικές απαιτήσεις για ανακυκλωμένο περιεχόμενο, με ιδιαίτερη προσοχή στα μικροπλαστικά, καθώς και στα πλαστικά βιολογικής βάσης και στα βιοαποδομήσιμα πλαστικά.

• Κλωστοϋφαντουργικά: Χαράσσεται νέα στρατηγική της Ε.Ε. για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, η οποία θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία στον τομέα αυτό και θα δώσει ώθηση στην αγορά της Ε.Ε. για επαναχρησιμοποίηση των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.

• Κατασκευαστικά έργα και οικοδομές: Χαράσσεται συνολική στρατηγική για ένα βιώσιμο δομημένο περιβάλλον, η οποία προάγει τις αρχές της κυκλικότητας για τα κτίρια.

• Τρόφιμα: Νέα νομοθετική πρωτοβουλία για την επαναχρησιμοποίηση, με σκοπό να αντικατασταθούν οι συσκευασίες μίας χρήσης, καθώς και τα επιτραπέζια σκεύη και μαχαιροπίρουνα μίας χρήσης από επαναχρησιμοποιούμενα προϊόντα στις υπηρεσίες εστίασης.

• Λιγότερα απόβλητα: Δίνεται έμφαση δίνεται στην πλήρη αποφυγή των αποβλήτων και στη μετατροπή τους σε δευτερογενείς πόρους υψηλής ποιότητας, που επωφελούνται από την εύρυθμη λειτουργία μιας αγοράς δευτερογενών πρώτων υλών. Η Επιτροπή θα διερευνήσει το ενδεχόμενο να καθορίσει ένα εναρμονισμένο μοντέλο, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για τη χωριστή συλλογή των αποβλήτων και την επισήμανση. Το σχέδιο δράσης προτείνει επίσης σειρά μέτρων με σκοπό την ελαχιστοποίηση των εξαγωγών αποβλήτων της Ε.Ε. και την αντιμετώπιση των παράνομων μεταφορών αποβλήτων.

Πώς μια επιχείρηση «κλειδώνει» εξοικονόμηση 90% υδάτινων πόρων; ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ αλλά και έμπρακτη εφαρμογή «πράσινων» πρακτικών μπορεί να φέρει η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών σε μια επιχείρηση, αλλά και η υλοποίηση έξυπνων λύσεων. Ειδικά στη δεδομένη συγκυρία, όπου η προσπάθεια για βελτιστοποίηση των λειτουργικών διαδικασιών αποτελεί πρώτη προτεραιότητα, ένα μοντέλο εξοικονόμησης νερού αποτελεί έμπρακτο παράδειγμα εξοικονόμησης πόρων αλλά και σεβασμού στο περιβάλλον. Σύμφωνα με όσα αναφέρει η διοίκηση της αλυσίδας Stegno, μιας ελληνικής εταιρείας παροχής υπηρεσιών περιποίησης στεγνού καθαρισμού και φροντίδας υφασμάτινων ειδών, η χρήση ενός κλειστού κυκλώματος νερού διασφαλίζει εξοικονόμηση του πολύτιμου αυτού φυσικού πόρου αλλά και ενέργειας, κάτι που οδηγεί σε αποκλιμάκωση του κόστους λειτουργίας. «Χρησιμοποιούμε κλειστό κύκλωμα ανακύκλωσης νερού με εξοικονόμηση υδάτινων πόρων που αγγίζει το 90%, αλλά και ενέργειας», τονίζεται σχετικά. Οπως αναφέρεται, η λειτουργία του μηχανήματος στεγνού καθαρίσματος χρησιμοποιεί νερό για ψύξη το οποίο υπό άλλες συνθήκες θα πήγαινε στην αποχέτευση. Δημιουργείται ένα ασφαλές σύστημα ανακύκλωσης κι έτσι το νερό αυτό έχοντας υψηλή θερμοκρασία κατά την έξοδό του από την εγκατάσταση του στεγνού καθαρισμού συλλέγεται σε δεξαμενές έως ότου ξαναχρησιμοποιηθεί. Ταυτόχρονα, το νερό αυτό αξιοποιείται ως πηγή ζεστού νερού για τα πλυντήρια υγρού καθαρίσματος με αποτέλεσμα να υπάρχει μειωμένη κατανάλωση ενέργειας. Ομως, όπως αναφέρει η διοίκηση της αλυσίδας, η προσπάθεια για πράσινες πρακτικές επεκτείνεται και στη χρήση led τελευταίας γενιάς καθώς και mini ταχυμπόιλερ, που διασφαλίζουν τη μεγαλύτερη αλλά και ταχύτερη παραγωγή ατμού χωρίς καυσαέρια και με μικρή κατανάλωση ρεύματος. Επιπλέον τα λύματα που προκύπτουν κατά την επεξεργασία των ρούχων παραδίδονται προς επεξεργασία σε πιστοποιημένες εταιρείες διαχείρισης, ενώ τα απορρυπαντικά είναι βιοδιασπώμενα. Τέλος, η αλυσίδα Stegno έχει προχωρήσει σε άμεση προσαρμογή στα νέα δεδομένα που έχουν προκύψει στην καθημερινότητά μας. Παρ' όλο που καμία μελέτη ώς σήμερα δεν επιβεβαιώνει τη μετάδοση του ιού Covid-19 μέσω του ρουχισμού, τηρεί μια σειρά διαδικασιών που ουσιαστικά θα εκμηδενίσουν και την παραμικρή πιθανότητα. Τέτοιες είναι: ▶ Η χρήση υψηλής ποιότητας πιστοποιημένων (CE) απορρυπαντικών. ▶ Ο καθαρισμός στην υψηλότερη θερμοκρασία που ο κατασκευαστής των ρούχων επιτρέπει. ▶ Η χρήση στεγνωτήριου στην υψηλότερη θερμοκρασία που ο κατασκευαστής επιτρέπει. ▶ Η επεξεργασία ρούχων με ατμό σε θερμοκρασία υψηλότερη των 120ο C. ▶ Η χρήση προστατευτικής συσκευασίας για την κάλυψη των ρούχων και η παραμονή τους για 48 ώρες σε συγκεκριμένο χώρο του καταστήματος.

18

66

5-7 Ιουνίου 2020

|

ΕΚΕ

ΣΤΟΧΟΣ Η ΜΕΙΩΣΗ ΚΑΤΑ 70% ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ

Η επόµενη µέρα για τα πλαστικά µιας ε τρίτη φάση διαβούλευσης του νοµοσχεδίου για τα πλαστικά µιας χρήσης, το οποίο θα ενσωµατώνει τη σχετική κοινοτική Οδηγία, αναµένεται να προχωρήσει η κυβέρνηση µέσα στον Ιούνιο. Μετά την ολοκλήρωση και αυτής της φάσης το σχέδιο νόµου θα κατατεθεί στη Βουλή προς ψήφιση ώστε να τεθεί σε εφαρµογή από τον Ιούλιο του 2021. Στο µεταξύ, όπως αναφέρεται, θα έχει δοθεί όλος ο χρόνος στην αγορά για την αναγκαία προσαρµογή. Σηµειώνεται ότι µε βάση τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όταν εφαρµοστούν τα νέα µέτρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα αποφέρουν τόσο περιβαλλοντικά όσο και οικονοµικά οφέλη, όπως για παράδειγµα: την αποφυγή εκποµπών 3,4 εκατοµµυρίων τόνων ισοδυνάµου CO2 την αποφυγή περιβαλλοντικών ζηµιών, ύψους 22 δισ. ευρώ, έως το 2030 την παροχή της δυνατότητας στους καταναλωτές να εξοικονοµήσουν, σύµφωνα µε εκτιµήσεις, 6,5 δισ. ευρώ. Ηδη, πάντως, σε µια προσπάθεια εντατικής διαβούλευσης το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας το προηγούµενο διάστηµα ολοκλήρωσε µέσω τηλεδιασκέψεων και ηλεκτρονικού ερωτηµατολογίου έναν ευρύ κύκλο συζητήσεων µε 44 παραγωγικούς φορείς από 10 κλάδους της οικονοµίας που σχετίζονται µε την κατασκευή και την κατανάλωση πλαστικών εκπροσωπώντας πάνω από 6.000 επιχειρήσεις και ιδιώτες. Ο δεύτερος κύκλος διαβουλεύσεων έγινε τον Απρίλιο ενώ η ανταλλαγή απόψεων µε την αγορά και τους πολίτες έχει ξεκινήσει από τον ∆εκέµβριο του 2019, µε πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ και την υποστήριξη του Κοινωφελούς Ιδρύµατος Α. Κ. Λασκαρίδη. Αντικείµενο της διαβούλευσης, όπως αναφέρεται από το ΥΠΕΝ, ήταν να δοθεί στους ενδιαφερόµενους και το κοινό η δυνατότητα να τοποθετηθούν για τον τρόπο εφαρµογής της σχετικής κοινοτικής Οδηγίας για την απόσυρση των πλαστικών µιας χρήσης. Ετσι, στο πλαίσιο της διαβούλευσης υποβλήθηκαν 395 προτάσεις από τις επιχειρήσεις και τους πολίτες. Μεταξύ αυτών και οι ακόλουθες: 1. Η εκπόνηση ενός ειδικού σχεδίου δράσης για τα πλαστικά µιας χρήσης που θα αποτελεί τον οδικό χάρτη των επιχειρήσεων για την προσαρµογή στις νέες απαιτήσεις. Να σηµειωθεί ότι ήδη το ΥΠΕΝ επεξεργάζεται ένα ολοκληρωµένο σχέδιο δράσης.

2. H υιοθέτηση συστήµατος ανταµοιβής στους καταναλωτές για τις πλαστικές φιάλες, ενισχύοντας έτσι την ανακύκλωση.

Σ

3. Η ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση των καταναλωτών: α) για τις νέες καθηµερινές τους συνήθειες που θα αλλάξουν από τον Ιούλιο του 2021 καθώς και για β) τις εναλλακτικές τους επιλογές έναντι των πλαστικών µιας χρήσης. Μάλιστα πριν από λίγες µέρες ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστής Χατζηδάκης, ο γενικός γραµµατέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, Κωνσταντίνος Αραβώσης, και η εκτελεστική διευθύντρια του Κοινωφελούς Ιδρύµατος Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη, Αγγελική Κοσµοπούλου, κήρυξαν την έναρξη της καµπάνιας ευαισθητοποίησης των πολιτών για την απόσυρση των πλαστικών µιας χρήσης. Η απόσυρση αφορά 9 είδη πλαστικών -δοχεία τροφίµων, ποτήρια, κύπελλα από φελιζόλ, πιάτα, µαχαιροπίρουνα, καλαµάκια, µπατονέτες, στηρίγµατα µπαλονιών, αναδευτήρες ποτών. Βέβαια ένεκα της πανδηµίας, σύµφωνα µε π ληροφορίες, εκτιµάται ότι η πλευρά της βιοµηχανίας θα ζητήσει µεγάλα µεταβατικά διαστήµατα εφαρµογής καθώς η χρήση των πλαστικών µιας χρήσης είναι µέρος της νέας, έστω και προσωρινής, κανονικότητας. Πάντως η κυβέρνηση, όπως και η Ε.Ε., έχει θέσει κεντρική προτεραιότητα το όλο θέµα της απόσυρσης των πλαστικών µιας χρήσης. Μάλιστα ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κ. Χατζηδάκης κατά την έναρξη

της καµπάνιας ενηµέρωσης πριν από λίγες µέρες προανήγγειλε ότι: α) στο ∆ηµόσιο η απόσυρση των πλαστικών µιας χρήσης θα εφαρµοστεί έξι µήνες νωρίτερα, δηλαδή από τον Ιανουάριο του 2021, ενώ το υπουργείο πηγαίνοντας ένα βήµα παραπέρα β) σχεδιάζει την παροχή κινήτρων ανακύκλωσης για τα πλαστικά µπουκάλια νερού, ποτών και αναψυκτικών. Τα πλαστικά µπουκάλια θα επιβαρύνονται µε λίγα λεπτά το καθένα και κάθε πολίτης που τα επιστρέφει στα σηµεία αγοράς, θα παίρνει τα επιπλέον χρήµατα πίσω. Ο υπουργός Περιβάλλοντος, δε, δίνοντας το χρονοδιάγραµµα νοµοθέτησης και εφαρµογής της σχετικής Οδηγίας, αποσαφήνισε ότι παρέχεται στην αγορά ικανό χρονικό διάστηµα για να απαλλαγεί από τα υπάρχοντα, συσσωρευµένα πλαστικά µιας χρήσης που διαθέτει, αλλά και να προετοιµαστεί για τις νέες φιλοπεριβαλλοντικές εναλλακτικές. Ο κ. Χατζηδάκης δήλωσε χαρακτηριστικά: «∆εν είναι για µας η προστασία του περιβάλλοντος λόγια, είναι έργα και προχωρούµε κάθε µέρα προς αυτήν την κατεύθυνση. Απολιγνιτοποίηση, ηλεκτροκίνηση, εθνικό σχέδιο αναδασώσεων, απόσυρση των πλαστικών µιας χρήσης». Στο µεταξύ, πριν από λίγες µέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέφρασε την ικανοποίησή της για την τελική έγκριση από το Συµβούλιο των νέων κανόνων σχετικά µε τα πλαστικά µιας χρήσης µε σκοπό τη µείωση των θαλάσσιων απορριµµάτων από πλαστικό. Οι κανόνες σχετικά µε τα πλαστικά µιας χρήσης και τα αλιευτικά εργαλεία προβλέπουν την εφαρµογή δια-

ΕΚΕ

|

67

5-7 Ιουνίου 2020

19

χρήσης φορετικών µέτρων για διαφορετικά προϊόντα και, όπως αναφέρει η Κοµισιόν, τοποθετούν την Ε.Ε. στην πρώτη γραµµή του παγκόσµιου αγώνα κατά των θαλάσσιων απορριµµάτων. Οταν υπάρχουν εύκολα διαθέσιµα και οικονοµικά προσιτά εναλλακτικά προϊόντα, τα πλαστικά προϊόντα µιας χρήσης, όπως µαχαιροπίρουνα, πιάτα και καλαµάκια, θα απαγορεύονται από την αγορά. Για τα άλλα προϊόντα, η έµφαση δίνεται στον περιορισµό της χρήσης τους µέσω της µείωσης της κατανάλωσης σε εθνικό επίπεδο, στις απαιτήσεις σχεδιασµού και επισήµανσης και στις υποχρεώσεις των παραγωγών όσον αφορά τη διαχείριση και τον καθαρισµό των αποβλήτων. «Τα πλαστικά καλαµάκια ή τα πλαστικά πιρούνια µπορεί να είναι µικρά αντικείµενα, αλλά µπορούν να προκαλέσουν µεγάλη και δύσκολα αναστρέψιµη ζηµιά. Η νοµοθεσία για τα πλαστικά µιας χρήσης θα καταπολεµήσει το 70% της παραγωγής θαλάσσιων απορριµµάτων και θα επιτρέψει έτσι την αποφυγή περιβαλλοντικής ζηµίας κόστους 22 δισ. ευρώ έως το 2030», τόνισε ο επίτροπος Περιβάλλοντος, Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας, Καρµένου Βέλα. Οι νέοι κανόνες είναι αναλογικοί και σχεδιασµένοι για κάθε περίπτωση χωριστά, ώστε να επιτυγχάνονται τα βέλτιστα αποτελέσµατα. Αυτό σηµαίνει ότι διαφορετικά µέτρα θα εφαρµόζονται για διαφορετικά προϊόντα. Οι νέοι κανόνες θα επιφέρουν: ■ Απαγόρευση επιλεγµένων προϊόντων µιας χρήσης από πλαστικό, για τα οποία υπάρχουν εναλλακτικά προϊόντα στην αγορά: µπατονέτες, µαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαµάκια, αναδευτήρες, καλαµάκια στήριξης µπαλονιών από πλαστικό, περιέκτες τροφίµων και ποτών από διογκωµένο πολυστυρένιο και όλα τα προϊόντα από οξοδιασπώµενα πλαστικά.

■ Μέτρα για τη µείωση της κατανάλωσης δοχείων τροφίµων και κύπελλων ποτών από πλαστικό και συγκεκριµένη σήµανση και επισήµανση ορισµένων προϊόντων.

■ Προγράµµατα διευρυµένης ευθύνης των κατασκευαστών όσον αφορά το κόστος για την περισυλλογή των απορριµµάτων, τα οποία εφαρµόζονται σε προϊόντα όπως τα φίλτρα καπνού και τα αλιευτικά εργαλεία.

■ Στόχος ξεχωριστής περισυλλογής πλαστικών φιαλών 90% έως το 2029 (77% έως το 2025) και θέσπιση απαιτήσεων σχεδιασµού για τη σύνδεση των πωµάτων µε τις φιάλες, καθώς και στόχος ενσωµάτωσης 25% ανακυκλωµένου πλαστικού σε φιάλες PET από το 2025 και 30% για όλες τις πλαστικές φιάλες από το 2030.

ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΡΩΤΙΑ

Πρωταθλήτρια η Ελλάδα στη συλλογή και αναγέννηση απόβλητων λιπαντικών ελαίων ε πρωταγωνίστρια σε πανευρωπαϊκό επίπεδο στη διαχείριση των απόβλητων λιπαντικών ελαίων αναδεικνύεται η Εναλλακτική ∆ιαχείριση Απόβλητων Λιπαντικών Ελαίων Α.Ε. (ΕΝ∆ΙΑΛΕ Α.Ε.), το Εθνικό Συλλογικό Σύστηµα Εναλλακτικής ∆ιαχείρισης (ΣΣΕ∆) Απόβλητων Λιπαντικών Ελαίων (ΑΛΕ). Συγκεκριµένα, σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα του 2019 που ανακοινώθηκαν πριν από λίγες µέρες, η ΕΝ∆ΙΑΛΕ Α.Ε. υπερκάλυψε για άλλη µία χρονιά τόσο τον στόχο συλλογής (70% των παραγόµενων ΑΛΕ) σε ποσοστό 102% (25.120 τόνοι έναντι στόχου 24.570 τόνων), όσο και τον στόχο αναγέννησης ΑΛΕ (80% του όγκου συλλογής) σε ποσοστό 127% (24.953 τόνοι έναντι στόχου 19.656 τόνων). Η µεγάλη αυτή επιτυχία της ΕΝ∆ΙΑΛΕ Α.Ε. αναγνωρίστηκε µάλιστα προσφάτως από το European Environmental Bureau (EEB), το µεγαλύτερο δίκτυο οργανώσεων περιβάλλοντος στην Ευρώπη, µε πάνω από 160 οργανώσεις-µέλη σε περισσότερες από 35 χώρες. Ειδικότερα, στην έκθεσή του µε τίτλο «Europe’s New Laws for the Separate Collection of Waste», που δηµοσιεύτηκε στα τέλη Μαρτίου του 2020, αναδεικνύει την ΕΝ∆ΙΑΛΕ Α.Ε. ως βέλτιστη πρακτική στη συλλογή και αναγέννηση των ΑΛΕ, επισηµαίνοντας ότι η Ελλάδα πετυχαίνει το υψηλότερο ποσοστό ανακύκλωσης απόβλητων λιπαντικών ελαίων (Waste Lubricant Oils Recycling rate) στην Ε.Ε. Σηµειώνεται ότι τα αναγεννηµένα λιπαντικά είναι εφάµιλλα των πρωτογενών και επαναπροωθούνται στο εµπόριο. Ως εκ τούτου η ΕΝ∆ΙΑΛΕ

Σ

Στόχοι συλλογής και αναγέννησης ΑΛΕ. Απόδοση ΕΝ∆ΙΑΛΕ Ετος αναφοράς

2019

Σύνολο ΑΛΕ

35.100 tn

Στόχος συλλογής ΑΛΕ - (70%)

24.570 tn

ΕΝ∆ΙΑΛΕ Απόδοση συλλογής ΑΛΕ

25.120 tn

Κάλυψη στόχου συλλογής ΑΛΕ

102%

Στόχος αναγέννησης ΑΛΕ - (80%)

19.656 tn

ΕΝ∆ΙΑΛΕ Απόδοση αναγέννησης ΑΛΕ

24.953 tn

Κάλυψη στόχου αναγέννησης ΑΛΕ

127%

Α.Ε., όπως αναφέρεται, συµβάλλει ουσιαστικά τόσο στη βέλτιστη διαχείριση των φυσικών πόρων και στη µείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώµατος, όσο και στην εξοικονόµηση πόρων από το κράτος, καθώς µειώνεται η ανάγκη εισαγωγής πετρελαίου, και τους καταναλωτές, καθώς τα αναγεννηµένα λιπαντικά έχουν µεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Σηµειώνεται ότι η ΕΝ∆ΙΑΛΕ στα χρόνια λειτουργίας της έχει υπερκαλύψει τους στόχους συλλογής και τους στόχους αναγέννησης, ενώ έχει απαλλάξει το περιβάλλον συνολικά από 435.000 τόνους επικίνδυνων και τοξικών αποβλήτων. Τα αποτελέσµατα, µάλιστα, συλλογής της ΕΝ∆ΙΑΛΕ, δεδοµένου ότι το 100% των συλλεγόµενων ποσοτήτων ΑΛΕ οδηγούνται σε αναγέννηση, αποτελούν την επιτοµή της κυκλικής οικονοµίας, καθώς: • Από τη διαδικασία επαναδιύλισης 435.000 τόνων ΑΛΕ παράγονται περί τους 320.000 τόνους βασικών λιπαντικών, γεγονός που οδηγεί σε εξοικονόµηση πρώτων υλών. Μόνο για

την παραγωγή αντίστοιχης ποσότητας πρωτογενών βασικών λιπαντικών απαιτείται ποσότητα 32 εκατ. τόνων αργού πετρελαίου (grude oil).

• ∆ιασφαλίζεται εξοικονόµηση ενέργειας, διότι η διαδικασία παραγωγής 1 λίτρου πρωτογενούς λιπαντικού απαιτεί 8 φορές παραπάνω ενέργεια σε σχέση µε τη διαδικασία επαναδιύλισης. Οφείλεται δε να επισηµανθεί ότι το περιβαλλοντικό αποτύπωµα της παραγωγής βασικών λιπαντικών µέσω της επαναδιύλισης σε σχέση µε την πρωτογενή παραγωγή βασικών λιπαντικών, απαλλάσσει το περιβάλλον από τεράστιες ποσότητες αερίων του θερµοκηπίου, ενώσεις θείου κ.ά. Σηµειώνεται ότι σε ετήσια βάση η παγκόσµια αγορά λιπαντικών ελαίων κυµαίνεται σε 40 εκατ. τόνους. Η ευρωπαϊκή αγορά κατέχει περίπου το 19% της παραπάνω κατανάλωσης ενώ στην Ελλάδα εκτιµάται ότι ετησίως τοποθετούνται στην αγορά περί τους 50.000 τόνους λιπαντικών ελαίων. Τα βασικά λιπαντικά που απαιτούνται για την παραγωγή των 50.000 τόνων λιπαντικών ελαίων είναι 45.000 τόνοι.

20

68

5-7 Ιουνίου 2020

|

ΕΚΕ

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ Η ΗΘΙΚΗ

Πώς επηρέασε η πανδημία τους οικονο ια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα καταγραφή των οικονομικών προσεγγίσεων στο φόντο της πανδημίας κάνει ο Νίκος Κουτσιαράς, αναπληρωτής καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης) και κύριος ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ, σε άρθρο του με τίτλο «Η τελευταία λέξη στα οικονομικά του Covid-19: Μεθοδολογικές παρατηρήσεις», που δημοσιεύθηκε στις 27/4 στα Κείμενα Εργασίας | Παρατηρητήριο Ελληνικής & Ευρωπαϊκής Οικονομίας του ΕΛΙΑΜΕΠ. Ο κ. Κουτσιαράς εστιάζει μεταξύ άλλων στο πώς η οικονομική επιστήμη επηρεάζεται από την ιατρική και τη βιολογία, αλλά και πώς η οικονομική θεωρία βρίσκεται να αναμετριέται με ηθικού χαρακτήρα ερωτήματα. «Υπηρετώντας τις κοινές αξίες τους –το επαγγελματικό (οικονομικό) ήθος τους– πολλοί ακαδημαϊκοί οικονομολόγοι έχουν εμπλακεί στην έρευνα για την πανδημία καθ’ εαυτήν ή/και στην απολύτως συναφή έρευνα για τη σκοπιμότητα, την εφαρμογή και τη (σταδιακή) χαλάρωση ή την άρση των (οικονομικώς επώδυνων) μέτρων προστασίας της δημόσιας υγείας», αναφέρει ο Νίκος Κουτσιαράς και προσθέτει: «Αξιοσημείωτο είναι, πρωτίστως, ότι η συνάντηση της οικονομικής έρευνας με εκείνην της ιατρικής και της βιολογίας –ιδίως την επιδημιολογία, τη λοιμωξιολογία και την ανοσολογία– δεν γίνεται με πνεύμα αυταρέσκειας και αξιώσεις υπεροχής (από την πλευρά της οικονομικής επιστήμης) – για εποικισμό, ασφαλώς, λόγος δεν μπορεί να γίνει. »Τουναντίον, έχοντας ως κοινό αναλυτικό εργαλείο τη μαθηματική στατιστική, η οικονομική της πανδημίας και η επιδημιολογία, ειδικότερα αυτή, έχουν εναγκαλισθεί, συμπορεύονται και γονιμοποιούνται αμοιβαίως – και σε αυτήν την αμοιβαία γονιμοποίηση, οι οικονομικοί ερευνητές αναγνωρίζουν, εμπράκτως και απροσχημάτιστα, ότι η επιδημιολογία έχει τον πρώτο λόγο». Παράλληλα ο Ν. Κουτσιαράς αναφέρει ότι «η σύγχρονη πανδημία –τόσο ως προς την υγειονομική όσο και ως προς την οικονομική συνιστώσα της– συνιστά μια μείζονα ηθική πρόκληση· η ανθρώπινη ζωή διακυβεύεται – για την ακρίβεια, απειλείται. Η πανδημία καθ’ εαυτήν και, κυρίως, η αναχαίτισή της γεννούν τεράστια ηθικά διλήμματα, υγειονομικής και οικονομικής φύσεως – εν πολλοίς αξεδιάλυτα– τόσο στην κλίμακα της ατομικής συμπεριφοράς όσο και σε αυτήν του κοινωνικού σχεδιασμού». «Η εντυπωσιακή αντίδραση της οικονομικής επιστήμης –της ακαδημαϊκής οικονομικής κοινότητας– και, ειδικότερα, η δημοσιευμένη εισφορά της τελευταίας είναι, εν πολλοίς, αντίστοιχη προς αυτήν την ηθική πρόκληση και, ταυτοχρόνως, αναδεικνύει την ηθική διάσταση της οικονομικής ανάλυσης της πανδημίας», γράφει ο Νίκος Κουτσιαράς και προσθέτει: «Στην οικονομική ανάλυση της πανδημίας του κορονοϊού, η κρατούσα (επιστημολογική) αντίληψη περί της οικονομικής ως επιστήμης που, σχεδόν αποκλειστικώς, ανακαλύπτει νέα

Μ

δεδομένα και αποκτά βαθύτερη γνώση για τη δεδομένη (αντικειμενική) πραγματικότητα αλλοιώνεται – και ίσως υποχωρεί. Η γονιμοποίηση της οικονομικής έρευνας από την ιατρική και τη βιολογία, ειδικότερα, μετατοπίζει την έμφαση, πιθανώς ανασυνθέτει το ερώτημα, τροποποιεί τη μέτρηση και αναδιατάσσει τους αιτιώδεις παράγοντες στην έρευνα της οικονομικής ύλης. »Για παράδειγμα, στη μελέτη της αγοράς εργασίας, ενδέχεται να είναι εξηγητικώς σκόπιμος ο αναπροσδιορισμός ροών και αποθεμάτων και, κατ’ επέκταση, η αναταξινόμηση του εργατικού δυναμικού και του οικονομικώς ενεργού πληθυσμού. Τούτο προεικάζεται μεταβολές στην οικονομική ύλη, τουτέστιν, στην (όχι δεδομένη πλέον, αλλά μεταβεβλημένη) πραγματικότητα που ερευνά η οικονομική επιστήμη. »Η εσωτερίκευση των εισροών της ιατρικής και της βιολογίας στην οικονομική έρευνα, εν όψει των δυνητικών συνδηλώσεών τους (μεταβολή της πραγματικότητας), δεν είναι άμοιρη ηθικών επιλογών – για παράδειγμα, ασφάλεια και υγιεινή vs. απασχόληση· και, κατ’ επέκταση, συνεπάγεται μεταβολές στα οικονομικά ήθη. »Εκτός της (επιστημολογικής) στάσης της ως ηθικής επιστήμης, η οικονομική ανάλυση της πανδημίας εισφέρει στην επίλυση των συναφών ηθικών διλημμάτων – κατά κανόνα, εκδοχών του γενικού διλήμματος υγεία vs. πλούτος. Τούτο διαπιστώνεται διττώς – και αμφότεροι οι διαπιστωτικοί συλλογισμοί έχουν κοινή μεθοδολογική αφετηρία». Παράλληλα ο κ. Κουτσιαράς εστιάζει στο ότι η οικονομική επιστήμη εισφέρει «στην ποσοτική αποσαφήνιση –και την επίλυση- της (κορυφαίας) αντισταθμιστικής σχέσης μεταξύ υγείας και οικονομικής ευημερίας». Οπως τονίζει, «οι οικονομικοί ερευνητές καλούνται να αποφανθούν για την ευημερία – και πώς η υγεία καθ’ εαυτήν, καθώς και σε σχέση με άλλα δημόσια ή κοινωνικά αγαθά, επιδρά στην ευημερία συνολικώς και στη διανομή της. Και

Ο αφορισμός πως η ανθρώπινη ζωή δεν αποτιμάται σε νομισματικές μονάδες είναι στερεότυπος – και εξίσου στερεότυπη είναι η αποδοκιμασία της οικονομικής θεωρίας -και της ανάλυσης κόστους και οφέλους- που σε πολλές περιπτώσεις, ιδίως σε θέματα της δημόσιας υγείας, προβαίνει σε τέτοιες αποτιμήσεις

από αυτήν την άποψη, καλούνται και αυτοί να κάνουν ηθικής σημασίας επιλογές. »Από την άλλη πλευρά, αυτήν της μεταβιβαστικής οικονομίας, η έρευνα της πανδημίας –μικροοικονομική και μακροοικονομική, περιλαμβανομένης της μακροοικονομικής πολιτικής– καλείται να συνεισφέρει στην αποσαφήνιση και την επίλυση αντισταθμιστικών σχέσεων, κυρίως των εκάστοτε εκδοχών της σχέσεως μεταξύ ηθικού κινδύνου και κινήτρων, οι εκδηλώσεις των οποίων έχουν, πιθανότατα, μεταβληθεί – μεταξύ άλλων και ως αποτέλεσμα της εφαρμογής των μέτρων προστασίας της δημόσιας υγείας, δηλαδή, της καταστολής ή της συμπίεσης των ανταλλαγών (και της κοινωνικής απομάκρυνσης). »Τα οικονομικά της πανδημίας του κορονοϊού, ιδίως η έρευνα για τα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας –καταστολής ή συμπίεσης των ανταλλαγών (και κοινωνικής απομάκρυνσης)– φέρει στην επιφάνεια ηθικού χαρακτήρα ερωτήματα τα οποία παρακάμπτονται στην κρατούσα οικονομική θεωρία». Η Αρχή του Παρέτο Ο αναπληρωτής καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών θέτει ζητήματα για το κατά πόσο κλασικές ερμηνείες οικονομικής συμπεριφοράς αναιρούνται ή συνεχίζουν να ισχύουν ένεκα πανδημίας. Εστιάζει, δε, στο θεώρημα οικονομικής αριστείας μιας κοινωνίας –βέλτιστης κατάστασης ευημερίας– του Παρέτο, σύμφωνα με το οποίο η αριστεία επιτυγχάνεται όταν δεν υπάρχει άλλη κατανομή των πόρων μιας κοινωνίας η οποία βελτιώνει τη θέση κάποιου ή κάποιων ατόμων, χωρίς να συνεπάγεται όμως τη χειροτέρευση της θέσης κάποιου άλλου. Οπως σημειώνει ο Ν. Κουτσιαράς, «η ισχύς της αριστείας Παρέτο και, κατά τούτο, η ορθολογικότητα του (αντιπροσωπευτικού) συναλλασσόμενου και η ανεξαρτησία των ατομικών συναρτή-

ΕΚΕ

|

69

5-7 Ιουνίου 2020

21

μολόγους σεων ωφελιμότητας τίθενται, πιθανότατα, υπό αίρεση σε περιστάσεις που, εκ των πραγμάτων, ενθαρρύνουν –αν όχι υπαγορεύουν ή και απαιτούν– την αλληλεξάρτηση των ατομικών συναρτήσεων ωφελιμότητας – ως εκ της μετάδοσης και εξάπλωσης του ιού. »Πολύ περισσότερο, το υπόδειγμα της ορθολογικής επιλογής –της ιδιοτελούς μεγιστοποίησης της ωφελιμότητας– είναι, σε αυτές τις περιστάσεις, ηθικώς φτωχό· αδυνατεί να συλλάβει τη διάδοση μοτίβων φιλεύσπλαχνης συμπεριφοράς, κοινωνικής ευθύνης και ανοχής. »Αδυνατεί, επίσης, να αναμετρηθεί εξηγητικώς με τα (λιγότερο ή περισσότερο διαδεδομένα και ισχυρά) πρωτόκολλα ηρωικής ηθικής –ειδικότερα, το ανιδιοτελές επαγγελματικό ήθος των αλτρουιστών δημοσίων λειτουργών που, στις περιστάσεις της πανδημίας, αντανακλώνται (και κοινωνικώς αποθεώνονται) στις πράξεις των επαγγελματιών (της) υγείας και στην πρακτική των δημοσίων συστημάτων παροχής της. »Η κριτική στο υπόδειγμα της ορθολογικής επιλογής μπορεί, δίχως άλλο, να προέρχεται από τον οικονομικό συμπεριφορισμό και τα υποδείγματα λήψεως αποφάσεων σε περιστάσεις γενικευμένης αποστροφής (του) κινδύνου. Το κριτικό επιχείρημα μπορεί να συγκροτείται, όμως, και εντός του υποδείγματος της ορθολογικής επιλογής και της αριστείας Παρέτο, υποδεικνύοντας, όπως έχει υποστηριχθεί αλλού, τον (ηθικοθεωρητικό) εμπλουτισμό της ατομικής συνάρτησης ωφελιμότητας. »Ενας τελευταίος –μα κορυφαίος λεξικογραφικώς– λόγος περί την οικονομική ως επιστήμη (της) ηθικής: Ο αφορισμός πως η ανθρώπινη ζωή δεν αποτιμάται σε νομισματικές μονάδες είναι στερεότυπος – και εξίσου στερεότυπη είναι η αποδοκιμασία της οικονομικής θεωρίας –και της ανάλυσης κόστους και οφέλους– που σε πολλές περιπτώσεις, ιδίως σε θέματα της δημόσιας υγείας, προβαίνει σε τέτοιες αποτιμήσεις. »Παρ’ όλα αυτά, η νομισματική αποτίμηση της ανθρώπινης ζωής δεν παύει να συνιστά μια χρήσιμη πρώτη προσέγγιση, η οποία προκύπτει μέσω της εφαρμογής μεθόδων και τεχνικών ανάλυσης και, ασφαλώς, δεν είναι αξιακώς ουδέτερη· η εκτίμηση της αξίας της στατιστικής ζωής εδράζεται μεθοδολογικώς στις συναφείς ατομικές αποκαλυμμένες προτιμήσεις και, κατά τούτο, μεταξύ άλλων αντανακλά τις αγοραίες τιμές. »Ομως, η νομισματική αποτίμηση της ανθρώπινης ζωής είναι εν πολλοίς υπόρρητη στις δραματικές αποφάσεις των εντατικολόγων ιατρών στα νοσοκομεία της Λομβαρδίας. Πολύ μεγαλύτερης σημασίας είναι, όμως, ότι η νομισματική αποτίμηση της ανθρώπινης ζωής ευνοεί, κατ’ αρχήν, την εκλεπτυσμένη (ποσοτική) αποσαφήνιση του διλήμματος υγεία vs. πλούτος, καθιστώντας δυνατή την εσωτερίκευση των προτιμήσεων για υγιή και ποιοτική ζωή στο δεύτερο σκέλος (πλούτος). Και, από αυτήν την άποψη, αποτελεί βασική εισροή στην πολιτική προστασίας της δημόσιας υγείας – την καταστολή ή τη συμπίεση των ανταλλαγών και την (προοδευτική) αναίρεσή της», καταλήγει ο κ. Κουτσαράς.

Το Ταμείο Ανασυγκρότησης και η ευκαιρία της χώρας για επενδύσεις ια μοναδική ευκαιρία για να καλύψει χρόνιες προφανές ότι επενδύσεις σε κυβερνοασφάλεια, ρομποτική, σε υστερήσεις υποδομές και να δημιουργήσει 5G, στη βιοτεχνολογία, στα φαρμακευτικά και παραϊατρικά προϋποθέσεις για ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης σκευάσματα είναι κομβικής σημασίας που πρέπει η χώρα έχει η χώρα μετά τις ανακοινώσεις της Κο- να προτάξει. μισιόν για το Ταμείο Ανάκαμψης. Ο «κουμπαράς» αυτός, Ολοι ομονοούν στη σκιά της πανδημίας, η χώρα χρειμαζί με τα περίπου 19 δισ. ευρώ από το επόμενο ΕΣΠΑ, άζεται με βάση τις δικές της ανάγκες να «χτίσει» ένα νέο δημιουργεί μια βάση περίπου 50 δισ. για τα επόμενα χρό- παραγωγικό μοντέλο, που θα δίνει έμφαση στην καινοτομία, νια για να μπορέσει η ελληνική οικονομία να καλύψει τα την εγχώρια παραγόμενη αξία, αλλά και τη διασφάλιση ελλείμματά της. αυτάρκειας σε τομείς-κλειδιά. Παράλληλα, απαιτούνται κιΣημειώνεται ότι το επενδυτικό κενό της ελληνικής οι- νήσεις ώστε να γίνει η σωστή προπαρασκευή και η χώρα κονομίας προσδιορίζεται στα 100 δισ. ευρώ. Αυτό έχουν να αντιμετωπίζει υγειονομικές απειλές και κυρίως να εμπεεπισημάνει επανειλημμένα πολλοί φορείς της χώρας σε δώνει αίσθημα ασφάλειας στους πολίτες και τους επισκέσχέση με το τι πρέπει να γίνει στο μέτωπο της πτες, αίσθημα αναγκαίο για την οικονομική οικονομίας. Στο φόντο αυτό, είναι προφανές ευημερία. ότι αποτελεί εθνικής σημασίας ζήτημα το πώς Σημειώνεται ότι οι δημόσιες τρέχουσες θα γίνει η αξιοποίηση αυτών των χρημάτων Το μεγάλο δαπάνες υγείας διαμορφώνονται στο 4,7% για να μπορέσει η χώρα να γυρίσει σελίδα του ΑΕΠ το 2018, έναντι 6,6% του ΑΕΠ στον στοίχημα είναι προς όφελος των επόμενων γενεών που τόσο ΟΟΣΑ, και 6,5% του ΑΕΠ το 2009. Στο πλαίσιο το κατά πόσον έχουν επιβαρυνθεί με το άχθος του χρέους. αυτό, μέτρα όπως π.χ. η στήριξη της πρόληΣυνεπώς, είναι πρώτης γραμμής θέμα το οι χρηματο­ ψης και της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, πώς θα γίνει η διαχείριση αυτών των πόρων, η αύξηση του προϋπολογισμού της Δημόσιας δοτήσεις από με ποιες προτεραιότητες και βέβαια σε ποια Εξωνοσοκομειακής Φαρμακευτικής Δαπάνης βάση εθνικής λογοδοσίας, αλλά και με ποιο το Ταμείο σταδιακά στα 2,3 δισ., με παράλληλο εξορθοδημοκρατικό προγραμματισμό έργων. Ουσι- Ανάκαμψης λογισμό του συστήματος υποχρεωτικών επιαστικά, το μεγάλο στοίχημα είναι το κατά πόστροφών ώστε να διασφαλίζεται η πρόσβαση και το επόμενο σον οι χρηματοδοτήσεις αυτές, εφόσον τελικά όλων σε καινοτόμα φάρμακα, είναι κομβικά. αποφασιστούν, θα γίνουν πραγματικά εργα- ΕΣΠΑ θα γίνουν Επίσης η κινητροδότηση της έρευνας και της λεία κάλυψης εθνικών αναγκών ανασυγκρό- πραγματικά ανάπτυξης κέντρων καινοτομίας στη χώρα τησης κι όχι ευκαιρία μεταφοράς πόρων σε μπορεί να δώσει διέξοδο. Είναι χαρακτηριεργαλεία δράσεις που εξυπηρετούν αλλότρια συμφέροστικό ότι τόσο ο ΣΕΒ όσο και το ΙΟΒΕ έχουν ντα. Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με όσα κάλυψης αναφέρει ότι η αξιοποίηση της αναπτυξιακής αναφέρονται στις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής εθνικών δυνατότητας του φαρμακευτικού κλάδου στην Επιτροπής, που συνοδεύουν την πρόταση για Ελλάδα είναι απαραίτητη. Γι’ αυτό έχουν σηαναγκών το Ταμείο Ανάκαμψης, η Ελλάδα έχει το τρίτο μειώσει ότι ο τομέας της Υγείας και του φαρμεγαλύτερο έλλειμμα ως προς τις επενδύσεις ανασυγκρότησης μάκου έχει επιλεγεί ως ένας από τους 9 τομείς μηχανολογικού εξοπλισμού, ενώ βρίσκεται κι όχι ευκαιρία ανάπτυξης. μέσα στην πρώτη δεκάδα των χωρών με επενΕπίσης και ο Φρ. Κουτεντάκης, επικεφαλής μεταφοράς δυτική «τρύπα» στις κατασκευές. του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής, Επίσης, με βάση τη συγκεκριμένη έκθεση πόρων σε έχει επανειλημμένα τονίσει ότι ως αντίδοτο στην Ε.Ε. και βέβαια στην Ελλάδα καταγράφε- δράσεις που στην κρίση και την ύφεση μπορεί να λειτουρται εκτεταμένη εξάρτηση από εισαγωγές βασιγήσει η επένδυση στον κλάδο υγείας της χώεξυπηρετούν ρας με δαπάνες καθώς είμαστε πολύ χαμηλά κών αγαθών (φάρμακα, βασικά υλικά για την σε όλους τους δείκτες. Κάτι τέτοιο, όπως ανέυψηλή τεχνολογία, τρόφιμα κ.λπ.) και υπηρε- αλλότρια σιών, κάτι που παραπέμπει στην ανάγκη για συμφέροντα φερε, θα αφήσει μια σημαντική κληρονομιά ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της Ευστην κοινωνία αλλά θα δώσει και ώθηση στην ρώπης και της Ελλάδας. Στο φόντο αυτό, είναι οικονομία.

Μ

22

70

ο 40% των επιχειρήσεων δεν διαθέτει διαδικασίες υποστήριξης των εργαζοµένων, µε οικονοµικά προβλήµατα, σύµφωνα µε τον ∆ηµήτρη Καλούδη, Head, Employee Benefits (Οµαδικές Ασφαλίσεις) της MATRIX Brokers, της ελληνικής µεσιτικής εταιρείας-µέλους του Οµίλου Howden. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι το συντριπτικό 96% των εργοδοτών ήταν πεπεισµένο ότι ένα ποσοστό του προσωπικού τους αντιµετώπιζε τέτοια σοβαρά ζητήµατα. Οι εργαζόµενοι, σήµερα περισσότερο από ποτέ, χρειάζεται να νιώθουν οικονοµικά ασφαλείς, προσθέτει η Cheryl Brennan, επικεφα λής του Corporate Consulting του τοµέα Employee Benefits & Wellbeing της Howden. Μάλιστα, η ανησυχία που προκαλεί η οικονοµική ανασφάλεια στους εργαζόµενους έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική και σωµατική υγεία τους και κατ’ επέκταση στην παραγωγικότητά τους. «Σε περιόδους κατά τις οποίες οι εργαζόµενοι ανησυχούν για την υγεία τους», υπογραµµίζει η Cheryl Brennan, «το επιπρόσθετο βάρος της οικονοµικής ανασφάλειας, µπορεί να τους απορρυθµίσει πλήρως. Σε αυτήν την κρίσιµη στιγµή είναι ουσιαστική η στήριξη από τον εργοδότη τους, στήριξη που πρέπει να εστιάζει στη

Τ

5-7 Ιουνίου 2020

COVID 19

Επιτακτική ανάγκη η οκονοµική ασφάλεια των εργαζοµένων

Cheryl Brennan, επικεφαλής του Corporate Consulting του τοµέα Employee Benefits & Wellbeing της Howden

∆ηµήτρης Καλούδης, Head, Employee Benefits (Οµαδικές Ασφαλίσεις) της MATRIX Brokers

ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ «προίκα» για το Εθνικό Σύστηµα Υγείας έχει µαζευτεί από δωρεές ιδιωτών και επιχειρήσεων. Με βάση στοιχεία του υπ. Υγείας µέχρι τις πρώτες εβδοµάδες Μαΐου τα ποσά που έχουν δοθεί από συνολικά 865 φορείς ξεπερνούν τα 89 εκατοµµύρια ευρώ. Από αυτά, 40 εκατ. ευρώ αφορούν τον ιατρικό εξοπλισµό και πιο σ υγ κε κριµένα 1.228 monitors ΜΕΘ, 1.051 αναπνευστήρες και 172 φορητούς αναπνευστήρες και 595 κλίνες ΜΕΘ.

O πρόεδρος της Ενωσης Είναι ενδεικτιΕλλήνων Εφοπλιστών κό ότι η ελληνική Θεόδωρος Βενιάµης ναυτιλία µέσω του συλλογικού οργάνου του ελληνικού εφοπλισµού, την Εταιρεία Κοινωνικής Προσφοράς του Ελληνικού Εφοπλισµού «ΣΥΝ-ΕΝΩΣΙΣ», έχει προσφέρει ιατροτεχνολογικό εξοπλισµό αξίας 14 εκατ. ευρώ. για την ενίσχυση των Νοσοκοµειακών Μονάδων, των ιατρών και των νοσηλευτών που αγωνίζονται

σωµατική και ψυχική υγεία, αλλά και στο ευ ζην. Γίνεται εποµένως προφανές ότι είναι αναγκαία η δυναµική προσέγγιση και των δύο αυτών σηµαντικών παραµέτρων, µε έµπρακτες ενέργειες, που διασφαλίζουν ότι το προσωπικό µιας επιχείρησης θα βγει αλώβητο από την παρούσα κρίση». Σήµερα, το άγχος των εργαζόµενων για την ενδεχόµενη µείωση των εισοδηµάτων τους –που ελλοχεύει εξαιτίας της πολύχρονης οικονοµικής κρίσης και της συνεπακόλουθης µεγάλης ανεργίας– έχει επιδεινωθεί δραµατικά, ιδίως για όσους τέθη-

ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΥΝ ΑΞΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Μια νέα σχέση χτίζεται για την αντιµετώπιση της πρωτόγνωρης αυτής συγκυρίας. Αποτέλεσε και αποτελεί στρατηγικό αρωγό της πολιτείας στην προσπάθεια να ενισχύσει το Εθνικό Σύστηµα Υγείας αλλά και να ενδυναµώσει δοµές πρόνοιας για την αντιµετώπιση της µεγάλης επιδηµιολογικής κρίσης. «Οι πολίτες βλέπουν ότι ο κόσµος της ναυτιλίας είναι δίπλα τους», αναφέρει ο πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Εφοπλιστών Θεόδωρος Βενιάµης µε αιχµή το έργο της «ΣΥΝ-ΕΝΩΣΙΣ». Επίσης, το Ιδρυµα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) ανακοίνωσε ότι, στο πλαίσιο της ∆ιεθνούς Πρωτοβουλίας ∆ράσης για τον Κορονοϊό, ύψους 100 εκατ. δολαρίων, προσέφερε 11,9 εκατ. δολάρια (11 εκατ. ευρώ) στο ΕΣΥ, πέρα από το πρόγραµµα που τρέχει µε τίτλο Πρωτοβουλία για την Υγεία, ύψους άνω των 400 εκατοµµυρίων ευρώ. Εξάλλου, στις 13 Μαρτίου, το ∆ιοικητικό Συµβούλιο του Οµίλου Generali

ανακοίνωσε τη δηµιουργία ενός Εκτακτου ∆ιεθνούς Ταµείου 100 εκατ. ευρώ για να ενισχύσει την προσπάθεια αντιµετώπισης της πανδηµίας σε παγκόσµιο επίπεδο. Στην προσπάθεια αυτήν έχουν τη δυνατότητα να συµβάλουν και οι ίδιοι οι εργαζόµενοι της Generali που συνθέτουν µια παγκόσµια κοινότητα 72.000 ατόµων. Επίσης, στο πλαίσιο της πανδηµίας Covid-19 και για να αντιµετωπίσει τις συνέπειές της, η L’Oréal ανακοίνωσε το πρόγραµµα «L’Oréal for the future», το οποίο θα απαντήσει στις παρακάτω προτεραιότητες: • Στήριξη οργανώσεων που βοηθούν εξαιρετικά ευάλωτες γυναίκες, τα πρώτα θύµατα της κοινωνικής και οικονοµικής κρίσης που προκλήθηκε από την πανδηµία, µε τη δηµιουργία ενός φιλανθρωπικού ταµείου 50 εκατοµµυρίων ευρώ.

• Συµβολή στην αναγέννηση των κα-

|

ΕΚΕ

καν σε αναστολή. Τα 800 ευρώ, που δόθηκαν από την κυβέρνηση σε όσους εντάχθηκαν σε αυτό το µέτρο, ήδη µεταφράζονται για πολλούς σε εισοδηµατική µείωση κατά τουλάχιστον 20%, ενώ οι περισσότεροι εργοδότες µιλούν σήµερα για περικοπές είτε στο προσωπικό είτε στη συνολική µισθοδοσία είτε στα bonus. Το άγχος και η αϋπνία µειώνουν την παραγωγικότητα Αυτή η απότοµη και απροσδόκητη αρνητική εξέλιξη µοιραία θα έχει αποτέλεσµα την αδυναµία µέρους του ενεργού οικονοµικά πληθυσµού να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του. Πολλές οικογένειες, µη µπορώντας να αντεπεξέλθουν, θα αναγκαστούν, δεύτερη φορά µέσα σε µία οκταετία, να αλλάξουν τρόπο ζωής ή/και να δηµιουργήσουν καινούργια χρέη. Και ακόµη κι αν το πρόβληµα δείχνει να είναι πιο πιεστικό για τους εργαζόµενους σε σύγκριση µε τους εργοδότες, το γεγονός είναι ένα: τα οικονοµικά προβλήµατα επηρεάζουν την απόδοση και την παραγωγικότητα του προσωπικού µιας επιχείρησης µε τρόπους που δύσκολα η εργοδοσία µπορεί να αντιληφθεί και να κατανοήσει. Χαρακτηριστικά είναι, µάλιστα, κάποια ανησυχητικά ευρήµατα τα οποία αποκαλύπτει η σχετική έρευνα της Howden: ■ Οι εργαζόµενοι που έχουν διαρκές οικονοµικό πρόβληµα έχουν 5 φορές περισσότερες πι-

τεστραµµένων φυσικών οικοσυστηµάτων και τις προσπάθειες πρόληψης της κλιµατικής αλλαγής, µε 100 εκατοµµύρια ευρώ, αφιερωµένα στην επένδυση κατά των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Επίσης η Trastor (Trastor ΑΕΕΑΠ), η πρώτη Ανώνυµη Εταιρεία Επενδύσεων σε Ακίνητη Περιουσία που συστάθηκε στην Ελλάδα και εισήχθη στο Χρηµατιστήριο Αθηνών (TRASTOR: GA) αποφάσισε να αναλάβει πλήρως το κόστος αναβάθµισης των χώρων και του εξοπλισµού του εργαστηρίου του Εθνικού Κέντρου Αιµοδοσίας (ΕΚΕΑ), προκειµένου να αυξηθεί ο αριθµός των αξιόπιστων µοριακών ελέγχων που διενεργούνται εκεί για τη διάγνωση κρουσµάτων κορονοϊού. Σηµειώνεται ότι το ΕΚΕΑ αναµένεται να διαδραµατίσει κοµβικό ρόλο κατά τη δεύτερη φάση του εθνικού σχεδίου για την αντιµετώπιση του Covid-19, το οποίο προβλέπει την επέκταση των απαραίτητων µοριακών ελέγχων στον πληθυσµό, έτσι ώστε να καταστεί δυνατό το σταδιακό άνοιγµα της οικονοµίας και της κοινωνίας και η επιστροφή στη νέα κανονικότητα.

ΕΚΕ

|

71

5-7 Ιουνίου 2020

θανότητες να δημιουργήσουν συγκρουσιακές σχέσεις με τους συναδέλφους τους.

■ Οι εργαζόμενοι με οικονομικά προβλήματα έχουν 6πλάσιες πιθανότητες να παραγάγουν κατώτερο ποιοτικό αποτέλεσμα σε σχέση με τους συναδέλφους τους.

■ Οι εργαζόμενοι με οικονομικά προβλήματα έχουν 7πλάσιες πιθανότητες, σε σχέση με τους συναδέλφους τους, να εμφανίσουν μειωμένη παραγωγικότητα ή να μην είναι σε θέση να ολοκληρώσουν ακόμη και τις πιο απλές, καθημερινές επαγγελματικές υποχρεώσεις τους.

■ Οι άνθρωποι που ζουν υπό το βάρος των οικονομικών τους υποχρεώσεων έχουν 8 φορές περισσότερες πιθανότητες να υποφέρουν από σοβαρή αϋπνία, κατάσταση που επηρεάζει τόσο την επαγγελματική τους απόδοση όσο και τη γνωστική τους ικανότητα. Τα παραπάνω συμπεράσματα κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και αποτελούν μια σκληρή υπενθύμιση για τους εργοδότες: η παραγωγικότητα του εργαζόμενου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την προσωπική του ζωή και την ευημερία του. Είναι, επομένως, προς το συμφέρον μιας επιχείρησης να στηρίξει και να βοηθήσει, εάν και εφόσον αυτό είναι εφικτό, τους εργαζόμενους που αντιμετωπίζουν σοβαρό οικονομικό πρόβλημα. «Στην Ελλάδα, οι εργοδότες συνήθως συνδέουν την εξασφάλιση του ευ ζην των εργαζομένων μιας επιχείρησης αποκλειστικά με την αύξηση του μισθολογικού κόστους, δηλαδή με επιβάρυνση των οικονομικών αποτελεσμάτων τους, κάτι που είναι αβάσταχτο, ειδικά για τις επιχειρήσεις που έχουν πληγεί από την κρίση», αναφέρει ο Δημήτρης Καλούδης. Υπάρχουν, όμως, εναλλακτικές; Σύμφωνα με τον επικεφαλής των Ομαδικών Ασφαλίσεων της MATRIX Brokers, η παροχή στους εργαζόμενους προγραμμάτων ομαδικής ασφάλισης που εστιάζουν στην υγεία ή στη σύνταξη, όχι μόνον επηρεάζει ελάχιστα το μισθολογικό κόστος, αλλά αποτελεί και μέσο σημαντικής φορολογικής ελάφρυνσης. Παράλληλα, οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν ήδη εμπλουτίσει τα προγράμματα Ομαδικής Ασφάλισης με νέες παροχές πρόληψης και ευεξίας, συνδυάζοντας έτσι τις υψηλού επιπέδου ασφαλιστικές υπηρεσίες με επιπλέον κίνητρα (πρόληψη, άθληση κ.ο.κ.) που στόχο έχουν να συμβάλουν θετικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των εργαζομένων.

23

COVID-19 ΚΑΙ ΔΗΜΌΣΙΑ ΥΓΕΙΑ

Η πρόληψη, το μεγάλο ζητούμενο ην ανάγκη για ανάπτυξη μιας εθνικής στρατηγικής με επίκεντρο την πρόληψη ανέδειξε με τον πιο ηχηρό τρόπο η πανδημία. Πλέον, με αιχμή τη συζήτηση για τις δοκιμές εμβολίων για τον COVID-19, όλοι κατανοούν την αξία των εμβολιασμών στον αγώνα για διασφάλιση της δημόσιας υγείας αλλά και της θωράκισης των συστημάτων υγείας. Είναι ενδεικτικό ότι, με βάση δημοσιευμένα στοιχεία σε μια 20ετία, από 1994 έως 2013, στην Ελλάδα, χάρη στους εμβολιασμούς αποφεύχθηκαν 20.396 θάνατοι, με όφελος σε οικονομικούς όρους που φτάνει τα 38,7 δισ. ευρώ (κόστη υγείας, απώλειες ανθρώπινου δυναμικού κ.λπ.). Είναι προφανές, λοιπόν, ότι η πρόληψη και ειδικά ο εμβολιασμός ως μέσο πρόληψης είναι δικαίωμα αλλά και ευθύνη όλης της κοινωνίας, ενώ η υλοποίηση των εμβολιαστικών προγραμμάτων λειτουργεί ως επένδυση στο σύστημα υγείας και τον πληθυσμό. Ωστόσο, η πανδημία του κορονοϊού στη χώρα μας είχε αντίκτυπο στους εμβολιασμούς. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιοποίησε η ειδική επιτροπή για τη νόσο που συνεστήθη στο υπ. Υγείας, παρατηρείται: ● Σημαντική μείωση των εμβολιασμών σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και ανεξαρτήτως νοσήματος, με τη μεγαλύτερη επίπτωση να παρατηρείται στις ηλικιακές ομάδες άνω των δύο ετών και στους εφήβους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν ο πνευμο-

Τ

νιόκοκκος, ο έρπητας ζωστήρας, η μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος κτλ. ● Aνάλογη μείωση παρατηρείται και σε παιδιά ηλικίας 0-2 ετών, παρά τις πρόσφατες συστάσεις εμβολιασμού ρουτίνας για τα παιδιά κατά την περίοδο της πανδημίας. Συνεπώς η τόνωση της επαγρύπνησης αλλά και ανάπτυξη μιας εθνικής στρατηγικής υγείας που θα εστιάζει στην πρόληψη και τον εμβολιασμό είναι εκ των ων ουκ άνευ για την επόμενη μέρα της πανδημίας, προ-

κειμένου ο γενικός πληθυσμός να παραμένει υγιής και άρα παραγωγικός. Στο φόντο αυτό, εκτίμηση των ειδικών της υγείας είναι ότι η δημιουργία ειδικού κονδυλίου για την πρόληψη μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο στην οικονομία και την κοινωνία. Μάλιστα, μια τέτοια κίνηση, μέσω ειδικού κονδυλίου πρόληψης, όπως αναφέρεται, δεν θα πρέπει να εκλαμβάνεται ως δαπάνη για το κράτος αλλά ως μέγιστη επένδυση η οποία θα μειώσει τις υγειονομικές και οικονομικές επιπτώσεις οι οποίες έχουν πολλαπλάσιο κόστος. Π.χ. η αύξηση των εμβολιασμών μπορεί να μειώσει την κατανάλωση αντιβιοτικών λόγω της μείωσης της αντιμικροβιακής αντοχής έως και 59%. Επίσης, μια συγκροτημένη πολιτική πρόληψης μειώνει το κόστος φαρμακευτικής δαπάνης μέσω της αποσόβησης περιστατικών παθήσεων που μπορούν να προληφθούν όπως περιπτώσεων καρκίνου, ηπατίτιδας και παρενεργειών που μπορεί να προκληθούν από την εποχική γρίπη. Ωστόσο, όπως τονίζεται από ειδικούς του κλάδου της υγείας, το σημερινό πλαίσιο φαρμακευτικής πολιτικής, με την επιβολή αυτόματων επιστροφών, δεν επιτρέπει την ελευθερία κινήσεων στη διαμόρφωση μιας πολιτικής εστιασμένης στην πρόληψη και τον εμβολιασμό. Ετσι, η δημιουργία ενός κονδυλίου για την πρόληψη και τον εμβολιασμό είναι προαπαιτούμενο που θα επιτρέψει την εξασφάλιση επαρκούς εμβολιαστικής προστασίας και την ενδυνάμωση της δημόσιας υγείας.

ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΌ

Νέο μοντέλο στην έρευνα και την καινοτομία ΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ του στην πρόταση που κατατέθηκε στην πρόσφατη Γενική Συνέλευση του Παγκόσμιου Όργανισμού Υγείας (ΠΌΥ) από πολλές χώρες, κυρίως της Ε.Ε., για τα πνευματικά δικαιώματα στα φαρμακευτικά και ιατροτεχνολογικά προϊόντα για την πανδημία από τον ιό SARS-CoV-2 (πρόταση γνωστή και ως «Σχέδιο Κόστα Ρίκα»), εξέφρασε ο Ανδρέας Ξανθός, βουλευτής Ρεθύμνου και τομεάρχης Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ. «Η πρόταση να δημιουργηθεί ένας παγκόσμιος φορέας με επικεφαλής τον ΠΌΥ, που με χρηματοδότηση από τις πλούσιες χώρες θα εξαγοράσει τις πατέντες και θα τις διαθέσει δωρεάν προς κάθε ενδιαφερόμενο (κράτη, ινστιτούτα, εταιρείες κ.λπ.) προκειμένου να παραχθούν έγκαιρα, στις αναγκαίες ποσό-

τητες και σε προσιτές τιμές, τα κατάλληλα φαρμακευτικά και ιατροτεχνολογικά προϊόντα για την αντιμετώπιση της λοίμωξης Covid-19, είναι η πολιτική απάντηση στις νέες ανισότητες που γεννά η πανδημία», αναφέρει ο κ. Ξανθός και προσθέτει: «Η πρόταση του ΠΌΥ είναι εξαιρε-

τικά ριζοσπαστική και θα αποτελέσει πρόκριμα για τη συνολική αντιμετώπιση των σημερινών στρεβλώσεων που δημιουργεί η πνευματική ιδιοκτησία στη διεθνή αγορά φαρμάκου και τεχνολογιών υγείας [αδιαφάνεια στο κόστος έρευνας και ανάπτυξης (R&D), υψηλές τιμές, καθυ-

στερήσεις στην πρόσβαση αρκετών χωρών στην καινοτομία]. »Η πανδημία έχει αναδείξει νέες ανάγκες αλλά και νέες προκλήσεις. Το κοινωνικό αίτημα για καθολική πρόσβαση όλων των ανθρώπων στα νέα προληπτικά, διαγνωστικά και θεραπευτικά μέσα για τον ιό SARS-CoV-2 αλλά και για κάθε καινούργια απειλή της δημόσιας υγείας είναι πλειοψηφικό. Η πανδημία μάς δείχνει τον δρόμο: ένα νέο μοντέλο στην ανάπτυξη της έρευνας και της καινοτομίας στην υγεία και στο φάρμακο, βασισμένο στη διεθνή συνεργασία, στη δημόσια χρηματοδότηση, στα ανοιχτά δεδομένα, στη διαφάνεια, στις “δίκαιες” τιμές και στην προστασία των δικαιωμάτων των ασθενών, είναι αναγκαίο και εφικτό».