ΔΕΘ 2021- Η ελληνική οικονομία και οι προκλήσεις

ΔΕΘ 2021 85η Διεθνής Εκθεση Θεσσαλονίκης ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ «ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ» ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΕΞΑΚΗΣ

11|9|2021

Η ελληνική οικονομία και οι προκλήσεις

2

50

85η ΔΕΘ

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ 11-12 Σεπτεμβρίου 2021

Η ΚΥΒΈΡΝΗΣΗ ΣΤΗ ΔΈΘ

Στη μέση της θητείας στην πιο δύσκολη στιγμή Του ΓΙΏΡΓΟΥ ΑΛΕΞΑΚΗ

Σ

την πιο δύσκολη στιγμή στη διετή πορεία της, με τις πυρκαγιές, τις αστοχίες του ανασχηματισμού και το επικείμενο κύμα ακρίβειας να σφραγίζουν την επικαιρότητα, η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη «ανεβαίνει» στη 85η Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης για να δώσει το στίγμα της επόμενης μέρας στην οικονομία, επιχειρώντας μια «φυγή προς τα μπρος». Πιο συγκεκριμένα, πατώντας στην καλή πορεία του ΑΕΠ, όπως καταγράφεται από την ΕΛΣΤΑΤ στις τελευταίες της ανακοινώσεις, την ανάκαμψη του τουρισμού αλλά και στις προσδοκίες που γεννά η εκταμίευση πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, με τη δημόσια παρουσία της προσπαθεί να πείσει ότι η οικονομία και τα εισοδήματα των πολιτών, παρά τις δυσκολίες, θα βρεθούν σε θετική ρότα.

Οι προκλήσεις

Η κυβέρνηση έχει μπροστά της την υλοποίηση σειράς προαπαιτουμένων για εκταμιεύσεις πόρων από τις προκαταβολές του Ταμείου Ανάκαμψης. Δράσεις που θα πρέπει να προχωρήσουν μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου ώστε να «τρέξει» η πρώτη δόση από τους πόρους του Ταμείου. Η διαδικασία εκταμιεύσεων των πόρων έχει να κάνει με δεσμεύσεις, προαπαιτούμενα και λογοδοσία, όπως περίπου συνέβαινε με τα μνημόνια

Ωστόσο, η συγκυρία θέτει μεγάλες προκλήσεις. Η πανδημία συνεχίζει να δείχνει τα «δόντια» της, με το δίπολο εμβιολιασμένων - αντιεμβολιαστών να απειλεί με διχασμό την κοινωνία, το χρέος έχει πάρει την ανιούσα, ξεπερνώντας το 205% του ΑΕΠ, το βουνό των υποχρεώσεων, φορολογικών και μη, περιμένει στη γωνία τα νοικοκυριά μετά την καλοκαιρινή ανάπαυλα, κουρεύοντας το διαθέσιμο εισόδημά τους. Σε αυτά έρχεται να προστεθεί και το νέο κύμα ακρίβειας που εντείνει το αίσθημα οικονομικής ανασφάλειας, που ήδη για πολλούς φορολογούμενους είναι έντονο μετά και τα όσα επέφερε η πανδημία (ανεργία, μείωση εισοδημάτων κτλ). Παράλληλα η κυβέρνηση έχει μπροστά της την υλοποίηση μιας σειράς προαπαιτουμένων για εκταμιεύσεις πόρων από τις προκαταβολές του Ταμείου Ανάκαμψης. Πιο συγκεκριμένα, δράσεις που θα πρέπει να προχωρήσουν μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου ώστε να «τρέξει» η πρώτη δόση από τους πόρους του Ταμείου. Υπενθυμίζεται ότι η διαδικασία εκταμιεύσεων των πόρων έχει να κάνει με δεσμεύσεις, προαπαιτούμενα και λογοδοσία, όπως περίπου συνέβαινε με τα μνημόνια. Από την πλευρά τους οι κοινωνικοί εταίροι και οι φορείς της αγοράς, εν όψει της παρουσίας του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο βήμα της 85ης Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης, ζητούν εξειδικευμένες παρεμβάσεις στα εργασιακά, μόνιμες φορολογικές διευκολύνσεις για τις επιχειρήσεις, ακόμα και διαγραφή μέρους του ιδιωτικού χρέους που έχει συσσωρευτεί λόγω πανδημίας.

Τα μέτρα Στο φόντο αυτό, η κυβέρνηση επιχειρεί να συνδυάσει την αναπτυξιακή προσδοκία με την υλοποίηση κάποιων συγκεκριμένων μέτρων ανακούφισης, που ειδικά λόγω του κλίματος ανατιμήσεων έχει πάρει επιτακτικό χαρακτήρα. Ηδη, όπως έχει αναφερθεί επανειλημμένα από το οικονομικό επιτελείο και τον αρμόδιο υπουργό Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα, έχουν εξεταστεί τα δημοσιονομικά περιθώρια ώστε πέρα από τις ανάγκες στήριξης όσων συνεχίζουν να πλήττονται από την πανδημία και επούλωσης των πληγών των πυρκαγιών, να υλοποιηθούν εξαγγελίες για φοροελαφρύνσεις. Η άσκηση είναι δύσκολη καθώς ο προϋπολογισμός κινείται εν μέσω ενός θηριώδους φέτος ελλείμματος, που ήδη στο επτάμηνο υπερβαίνει τα 9,07 δισ. ευρώ και μιας υστέρησης 2,2% στα έσοδα (29,447 δισ. ευρώ,

μειωμένα κατά 666 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου). Και βέβαια, δεν λείπουν οι φωνές των βορείων στην Ε.Ε. που ζητούν «μάζεμα» της πολιτικής της δημοσιονομικής επέκτασης. Στο τραπέζι, πάντως, βρίσκονται μια σειρά από μέτρα: η περαιτέρω μείωση των φορολογικών συντελεστών των επιχειρήσεων από το 24 στο 22%, η διατήρηση της απαλλαγής των μισθωτών στον ιδιωτικό τομέα από την εισφορά αλληλεγγύης και για το 2022, η παροχή κινήτρων για τις επιχειρήσεις που θα προχωρήσουν σε συνενώσεις, συμπράξεις ή εξαγορές και η διατήρηση της έκπτωσης κατά 3 μονάδες στις ασφαλιστικές εισφορές. Παράλληλα εξετάζεται και για το 2022 η μείωση της προκαταβολής φόρου για τις νομικές οντότητες, από το 100% στο 80% και για τους υπόλοιπους που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα στο 55%, αλλά και σε βάθος διετίας η κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος. Επίσης αναμένεται πακέτο μέτρων για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας, ενώ εξετάζονται δράσεις για την ανάσχεση του κύματος ακρίβειας (π.χ. μείωση κάποιων έμμεσων φόρων κτλ). Ουσιαστικά είναι ένα μείγμα κινήσεων που θα αφορούν τη μονιμοποίηση έως και το 2022 των μέτρων στήριξης που ισχύουν σήμερα, αλλά και μια προβολή μέτρων και για το 2023. Οπως πάντως έχει τονίσει ο υπουργός Οικονομικών, προτεραιότητα

είναι η μονιμοποίηση –ανάλογα με τον δημοσιονομικό χώρο– της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών και της εισφοράς αλληλεγγύης, αλλά και των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ σε εστίαση και τουριστικό πακέτο. Επίσης, ανάλογα με τον δημοσιονομικό χώρο που θα υπάρχει, θα αποφασιστεί πώς θα υλοποιηθούν οι δεσμεύσεις για περαιτέρω μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 8% (και του συμπληρωματικού φόρου), αλλά και για τις υπόλοιπες ελαφρύνσεις που είχαν εξαγγελθεί προ της πανδημίας. Υπενθυμίζεται ότι όπως έχει αναφέρει το οικονομικό επιτελείο, ο δημοσιονομικός χώρος που θα προκύψει από την αναθεώρηση των αντικειμενικών τιμών των ακινήτων το 2022 θα χρησιμοποιηθεί αρχικά για να μηδενιστούν φορο-επιβαρύνσεις που προκαλούν οι νέες τιμές ζώνης στους ιδιοκτήτες με ακίνητα χαμηλής και μεσαίας αξίας. Επίσης, όπως έχει επισημανθεί, εάν υπάρξει χώρος θα γίνει νέα μείωση του ΕΝΦΙΑ ή του συμπληρωματικού φόρου, όπως έχει ζητήσει η έκθεση Πισσαρίδη (που όμως είναι φόρος που αφορά τις μεγάλες ακίνητες περιουσίες). Να σημειωθεί ότι το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής προβλέπει μειώσεις στον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) για το 2022 και για τα επόμενα χρόνια μέχρι το 2025.

4

52

85η ΔΕΘ

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ 11-12 Σεπτεμβρίου 2021

Ούτε επιστροφή αλλά ούτε και καταστροφή

Ο Του ΑΛΕΞΗ ΧΑΡΊΤΣΗ βουλευτή Μεσσηνίας ΣΥΡΙΖΑ, τομεάρχη Ανάπτυξης και Επενδύσεων, πρώην υπουργού

Το ζητούμενο πλέον είναι ο σχεδιασμός και η εφαρμογή ενός μοντέλου οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής που θα συγχρονίζεται με τη διεθνή συζήτηση και θα έχει στρατηγικό στόχο τη μετατροπή της χώρας σε παγκόσμιο σημείο αναφοράς για τη δυνατότητα ενός συμπεριληπτικού και οικολογικού αναπτυξιακού δρόμου

ι συνθήκες κάτω από τις οποίες διεξάγεται η φετινή Διεθνής Εκθεση Θεσσαλονίκης αντανακλούν την ιδιαίτερη μεταβατική στιγμή στην οποία βρισκόμαστε: ακόμα και σήμερα -σχεδόν δύο χρόνια μετά- πορευόμαστε στους ρυθμούς -και στους περιορισμούς- μιας πρωτοφανούς πανδημίας η οποία έχει κλονίσει τις παλιές βεβαιότητες και μας ωθεί στην αναζήτηση νέων ισορροπιών. Είναι πλέον σαφές ότι, σε αντίθεση με τις κατά καιρούς επιπόλαιες κυβερνητικές εξαγγελίες, η πολλαπλή πρόκληση του κορονοϊού έχει χρονικό βάθος και το αποτύπωμά της είναι -και θα συνεχίσει να είναι- εξαιρετικά ορατό στον κοινωνικό και οικονομικό ιστό. Δεν θα υπάρξει -και δεν μπορεί να υπάρξει- επιστροφή στην όποια «κανονικότητα». Και αυτή η επίγνωση καθορίζει το περιεχόμενο της συζήτησης για την επόμενη μέρα. Η επόμενη μέρα θα είναι ριζικά διαφορετική από αυτήν που γνωρίζαμε ιστορικά. Το μεγάλο ερώτημα αφορά το περιεχόμενό της. Η εικόνα της ελληνικής οικονομίας στις παραμονές της ΔΕΘ είναι εξαιρετικά ανησυχητική. Το μεγάλο επίτευγμα της εξόδου από τη μνημονιακή επιτροπεία που σήμανε το τέλος της δεκαετούς κρίσης κινδυνεύει να εξαϋλωθεί μέσα από τις καταστροφικές επιλογές μιας κυβέρνησης που κινείται ανάμεσα στην αναποτελεσματικότητα και την εμμονική ιδεοληψία. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όλες οι οικονομίες δοκιμάστηκαν σκληρά από την πανδημία. Εδώ όμως βρίσκεται -όπως δείχνουν οι διεθνείς εξελίξεις- το κλειδί της πολιτικής: η λήψη μέτρων προκειμένου η δοκιμασία αυτή να μην οδηγήσει σε κατάρρευση. Η ελληνική κυβέρνηση πορεύτηκε σε απόκλιση από το διεθνές υπόδειγμα. Αν και οδηγήθηκε -υπό την πίεση των πραγμάτων- σε μέτρα ενίσχυσης, αποσπασματικού όμως χαρακτήρα, το αποτέλεσμα είναι ένας νέος κύκλος παραγωγικής και αναπτυξιακής κρίσης, με την πανδημική ύφεση να είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη. Τα δεδομένα φανερώνουν ότι κρίσιμοι κλάδοι, κυρίως στον τριτογενή τομέα των υπηρεσιών, έχουν υποστεί καθίζηση. Η κυβέρνηση συχνά μιλά για το ελατήριο της ανάπτυξης που θα εκτιναχθεί μετά τη συμπίεση, αλλά φαίνεται ότι δεν συνυπολογίζει τον υπαρκτό κίνδυνο το ελατήριο να σπάσει. Η κρίση της ραχοκοκαλιάς της ελληνικής οικονομίας συνεπάγεται κλειστά καταστήματα, ερημοποίηση του αστικού ιστού, αύξηση της ανεργίας και εν τέλει συρρίκνωση των δημοσίων εσόδων. Στη δίνη αυτή η ιστορική δυνατότητα του Ταμείου Ανάκαμψης θα μπορούσε να λειτουργήσει ως εφαλτήριο οικονομικής ανασύνταξης και σχεδιασμένης στήριξης των πιο δυναμικών τομέων της ελληνικής οικονομίας. Η κυβέρνηση όμως έχει ήδη φροντίσει να ναρκοθετήσει αυτή τη δυνατότητα, καθώς έσπευσε να αποκλείσει χιλιάδες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις από τις πηγές χρηματοδότησης. Η επιλογή αυτή, σε συνδυασμό με την ήδη ασφυκτική κατάσταση στα επιχειρηματικά δάνεια, είναι βαθύτατα αντιαναπτυξιακή. Στις συνθήκες όμως της πανδημίας είναι κάτι περισσότερο από αυτό. Είναι μια αντικοινωνική πολιτική που θα οδηγήσει στην περαιτέρω ενίσχυση των λίγων και ισχυρών κάθε κλάδου, υλοποιώντας έτσι το στρατηγικό όραμα του νεοφιλελευθερισμού για τη βίαια αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας. Γιατί εκεί βρίσκεται η καρδιά του προβλήματος: η ελληνική κυβέρνηση παραμένει προσκολλημένη σε απόλυτες αλήθειες που σε παγκόσμια κλίμακα πλέον φαντάζουν στην καλύτερη περίπτωση ξεπερασμένες και στη χειρότερη υπεύθυνες για τα σημερινά αδιέξοδα. Η επιμονή στη συγκεντροποίηση

της οικονομικής δραστηριότητας, η αναγόρευση του κόστους εργασίας σε κύριο πρόβλημα, η αναφυλαξία στην ιδέα της κρατικής παρέμβασης παραγνωρίζουν τόσο τις πραγματικότητες της ελληνικής οικονομίας όσο και τον σύγχρονο προβληματισμό γύρω από την «επόμενη μέρα» της πανδημίας. Ο τρόπος που τοποθετείται η κυβέρνηση γύρω από τις απότομες και υπέρογκες αυξήσεις βασικών καταναλωτικών αγαθών και ειδών πρώτης ανάγκης είναι αποκαλυπτικός ενός ιδεολογικού υποστρώματος στο οποίο συναντιέται η κοινωνική αναλγησία με την πίστη στην αυτορύθμιση της αγοράς.

Ενεργειακή φτώχεια Η χειραγώγηση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας -που με τη σειρά της οδηγεί σε αλυσιδωτές ανατιμήσεις- είναι προϊόν μιας άναρχης «απελευθέρωσης» που αρχικά παρουσιάστηκε με το νεοφιλελεύθερο θέσφατο ότι ο ανταγωνισμός οδηγεί νομοτελειακά σε μείωση των τιμών. Το αποτέλεσμα; Ακριβώς το αντίθετο. Εκρηξη ενεργειακού κόστους, χιλιάδες οικογένειες που αυτόν τον χειμώνα δεν θα μπορούν να ζεσταθούν, μία στις τέσσερις επιχειρήσεις να μην μπορεί να ανταποκριθεί στα νέα τιμολόγια του ρεύματος. Η ενεργειακή φτώχεια στην Ελλάδα του 2021 είναι μια πολιτική επιλογή. Επιλογή μιας κυβέρνησης που δεν επιβάλλει κανόνες, δεν παρεμβαίνει, δεν πατάσσει την κερδοσκοπία, δεν χαράσσει ενεργειακή στρατηγική προς όφελος των πολλών. Και μάλιστα όλα αυτά τα φαινόμενα χειραγώγησης, αισχροκέρδειας και εκτίναξης του κόστους ζωής συμβαίνουν σε συνθήκες πολύ χαμηλού συνολικού πληθωρισμού σε σχέση με τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Τι θα συμβεί όταν η ελληνική οικονομία προσεγγίσει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στον πληθωρισμό; Πόσο πιο οδυνηρά θα γίνουν τα πράγματα για βασικές ανάγκες της κοινωνικής πλειοψηφίας;

Η παγκόσμια εμπειρία της πανδημίας έχει οδηγήσει σε μια παραγωγική και ριζοσπαστική συζήτηση γύρω από την ανάγκη ενός διαφορετικού μοντέλου ανάπτυξης και ενός νέου τρόπου πολιτικής. Η ελληνική κυβέρνηση νιώθει μειονεκτικά σε αυτή τη συζήτηση. Αυτό σχετίζεται με το περιεχόμενό της. Η δυναμική επανεμφάνιση των εννοιών του δημόσιου σχεδιασμού, της κρατικής παρέμβασης, της καταπολέμησης των ανισοτήτων αμφισβητεί όχι μόνο τον ιδεολογικό πυρήνα της Νέας Δημοκρατίας, αλλά και τον ίδιο τον τρόπο που αντιλαμβάνεται την πολιτική. Το όραμα της κυβέρνησης είναι η επιστροφή της χώρας σε μια μίζερη «κανονικότητα»: στο περιθώριο των διεθνών εξελίξεων, μονοσήμαντα στραμμένη σε ένα παραγωγικό μοντέλο δίχως επενδυτικούς κανόνες, με συμπιεσμένους μισθούς και συρρικνωμένο κοινωνικό κράτος. Είναι ένα μοντέλο ιστορικά παρωχημένο και βαθιά αναποτελεσματικό. Η πανδημία ανέδειξε τα ιστορικά του όρια. Το ζητούμενο πλέον είναι ο σχεδιασμός και η εφαρμογή ενός μοντέλου οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής που θα συγχρονίζεται με τη διεθνή συζήτηση και θα έχει στρατηγικό στόχο τη μετατροπή της χώρας σε παγκόσμιο σημείο αναφοράς για τη δυνατότητα ενός συμπεριληπτικού και οικολογικού αναπτυξιακού δρόμου. Εχουμε την εμπειρία και τα εργαλεία -όπως το Ταμείο Ανάκαμψης- για την προώθηση μιας αναπτυξιακής πολιτικής που θα στηρίζεται στους ανθρώπους της και θα ενισχύει την καινοτομία. Κυρίως όμως έχουμε τη βαθιά επίγνωση ότι το παλιό μοντέλο δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των δυναμικών τμημάτων της ελληνικής κοινωνίας. Αυτή η επίγνωση εντείνει την ανάγκη για μια νέα αρχή, για μια προοδευτική κυβέρνηση, για ένα αναπτυξιακό πρότυπο που θα σημάνει το οριστικό τέλος της μακράς κρίσης και την απαρχή μιας νέας εποχής για τη χώρα.

6

54

85η ΔΕΘ

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ 11-12 Σεπτεμβρίου 2021

Το μεγάλο ερωτηματικό για το Ταμείο Ανάκαμψης

Τ Tου ΧΆΡΗ ΜΆΜΟΥΛΆΚΗ, αν. τομεάρχη Ανάπτυξης & Επενδύσεων Κ.Ο. ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., βουλευτή Ηρακλείου πολιτικού μηχανικού BEng MSc

Η πρόκληση για τη χώρα μας βρίσκεται στη διαχείριση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, που θα αποτελέσει και το βαρόμετρο της δυνατότητας ανάκαμψης της εκάστοτε εθνικής οικονομίας. Οι ευρωπαϊκές κατευθύνσεις για το πώς θα έπρεπε να συνταχθούν τα εθνικά σχέδια για το Ταμείο ορθά έδιναν έμφαση σε τρεις πυλώνες: στον πράσινο μετασχηματισμό, στην ψηφιακή αναβάθμιση της παραγωγής και του Δημοσίου και στη διαχείριση των κοινωνικών ανισοτήτων

ο οικονομικό έτος 2021-2022 ξεκινάει για την ελληνική οικονομία με μια μεγάλη πρόκληση και ένα τεράστιο ερωτηματικό. Το ερωτηματικό, βεβαίως, έχει να κάνει με την ένταση και την έκταση της πανδημίας στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς. Με την εκκίνηση του νέου οικονομικού έτους οι επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι δεν είναι σήμερα σε θέση να διακρίνουν αν το 2022 είναι το έτος επιστροφής στην κανονικότητα ή εάν θα είναι ο τρίτος χρόνος στον οποίο η οικονομία θα λειτουργεί σε συνθήκες «έκτακτης ανάγκης». Η αμφιβολία αυτή, πέρα από τις οικονομικές συνέπειες, έχει και άμεσες πολιτικές επιπτώσεις. Οσο περισσότερο κρατάνε τα έκτακτα μέτρα για τη διαχείριση του κορονοϊού τόσο περισσότερο μεταβάλλεται η θεσμική αρχιτεκτονική της ευρωζώνης και το πολιτικό περιβάλλον στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Ενωση, με καθυστερήσεις και παλινωδίες, κατάφερε να δώσει μια αποφασιστική απάντηση στην ύφεση που την άνοιξη του 2020 απειλούσε τις ευρωπαϊκές οικονομίες. Η χαλάρωση των κανόνων κρατικών ενισχύσεων, η ασκούμενη νομισματική πολιτική από την ΕΚΤ και η χαλάρωση του Συμφώνου Σταθερότητα επέτρεψαν σε όλες τις χώρες να προχωρήσουν σε επιθετικά δημοσιονομικά προγράμματα στήριξης της κοινωνίας και της οικονομίας. Ωστόσο, οι αποφάσεις αυτές από μόνες τους δεν επαρκούσαν, όσο η ένταση και η έκταση της κρίσης γίνονταν εμφανείς, για τη «διάσωση» των ευρωπαϊκών οικονομιών. Ετσι, τον Ιούλιο του 2020 πάρθηκε η απόφαση για τη συγκρότηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η θεσμική αυτή καινοτομία είναι, κατά την άποψή μας, ιστορικής σημασίας για το μέλλον της Ενωμένης Ευρώπης, καθώς αποτελεί την πρώτη φορά που όλα τα κράτη της ευρωζώνης, χρησιμοποιώντας το ειδικό τους βάρος στο παγκόσμιο στερέωμα, προβαίνουν σε από κοινού δανεισμό και άρα αποδέχονται ότι η αμοιβαιοποίηση μέρους του δημόσιου χρέους αποτελεί μια αποδεκτή πολιτική επιλογή.

Σχεδιασμός, πλήγμα στον νεοφιλελευθερισμό Οι παραπάνω εξελίξεις δεν είχαν ούτε καθολική αποδοχή ούτε πάρθηκαν άνευ εντάσεων. Είναι ενδεικτικό ότι το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας μόλις τον Απρίλιο του 2021 έδωσε το πράσινο φως για την αμοιβαιοποίηση του χρέους, την ίδια στιγμή που παράγοντες του γερμανικού οικονομικού κατεστημένου καλούσαν για τη σύντομη επιστροφή στους κανόνες της δημοσιονομικής ορθοδοξίας. Ομως, η νεοφιλελεύθερη οικονομική ορθοδοξία βρίσκεται τα τελευταία δυο χρόνια σε υποχώρηση, καθώς όλο και συχνότερα καθίσταται εμφανές ότι ασύμμετρες απειλές για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, όπως η πανδημία ή οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, απαιτούν δημόσιο χρήμα, διεθνή συνεργασία και σχέδιο για να αντέξουν οι ευρωπαϊκές οικονομίες, και όχι επιμονή σε ξεπερασμένους, από την πραγματικότητα, δημοσιονομικούς κανόνες. Η πρόκληση για τη χώρα μας βρίσκεται στη διαχείριση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, που θα αποτελέσει και το βαρόμετρο της δυνατότητας ανάκαμψης της εκάστοτε εθνικής οικονομίας. Οι ευρωπαϊκές κατευθύνσεις για το πώς θα έπρεπε να συνταχθούν τα εθνικά σχέδια για το Ταμείο ορθά έδιναν έμφαση σε τρεις πυλώνες: στον πράσινο μετασχηματισμό, στην ψηφιακή αναβάθμιση της παραγωγής και του Δημοσίου και τη διαχείριση των

κοινωνικών ανισοτήτων που εντείνονταν εκθετικά εν μέσω της πανδημίας και των παρατεταμένων λοκντάουν. Τα προβλήματα για τη χώρα μας εκκινούσαν από τη στιγμή που η κυβέρνηση Μητσοτάκη ανέλαβε, χωρίς την εμπλοκή της δημόσιας διοίκηση και των παραγωγικών φορέων της χώρας, να συντάξει το σχέδιο «Ελλάδα 2.0». Το κατατεθειμένο πλέον σχέδιο της ελληνικής κυβέρνησης, παρ’ όλο που φαίνεται να απαντά στις παραπάνω προτεραιότητες, στην πραγματικότητα αποτυπώνει τις ιδεολογικές εμμονές της Ν.Δ. Ετσι, ενώ το ελληνικό σχέδιο περιλαμβάνει παρεμβάσεις για το πρασίνισμα και την ψηφιοποίηση της ελληνικής οικονομίας, τα υποκείμενα που θα επωφεληθούν από αυτό είναι εξαιρετικά περιορισμένα, με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να παραμένουν επί της ουσίας αποκλεισμένες. Ακόμα χειρότερα, όμως, η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει επιλέξει να χρησιμοποιήσει το Ταμείο Ανάκαμψης ως

έναν μηχανισμό αποδιάρθρωσης του κοινωνικού κράτους επιδοτώντας τον ιδιωτικό τομέα της υγείας, την ιδιωτική εκπαίδευση και την ιδιωτική ασφάλιση. Ακόμα όμως και σε πεδία όπου οι επιλογές του Ταμείου Ανάκαμψης θα μπορούσαν να είναι συναινετικές, η κυβέρνηση της Ν.Δ. αποτυγχάνει. Ετσι, οι παρεμβάσεις για το περιβάλλον δεν περιλαμβάνουν την ενίσχυση των θεσμών διαχείρισής του, δεν περιέχουν αρκετούς πόρους για την ενίσχυση της πολιτικής προστασίας, ενώ η δασική προστασία περιορίζεται σε ένα πενιχρό ποσό για αναδασώσεις. Οι καταστροφικές πυρκαγιές που έπληξαν τη χώρα μας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού ήταν ενδεικτικές της επιτελικής ανικανότητας της παρούσας κυβέρνησης. Οι πυρκαγιές όμως είναι ενδεικτικές και του γεγονότος ότι η κλιματική κρίση και οι συνέπειές της είναι εδώ για να μείνουν και ότι ο κρατικός μηχανισμός απαιτεί μια αντίστοιχη, γενναία, μόνιμη ενίσχυση σε αυτά τα πεδία.

8

56

85η ΔΕΘ

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ 11-12 Σεπτεμβρίου 2021

Πρωτογενής παραγωγή, από τη θεωρία στην πράξη

Η Toυ ΣΤΑΎΡΟΎ ΑΡΑΧΩΒΊΤΗ, βουλευτή Λακωνίας του ΣΥΡΙΖΑ, τομεάρχη Αγροτικής Ανάπτυξης, πρ. υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων

Η παραγωγή στη χώρα μας έχει το υψηλότερο κόστος σε σχέση με τις κύριες ανταγωνίστριες χώρες. Το τελευταίο διάστημα το κόστος του αγροτικού πετρελαίου, της ηλεκτρικής ενέργειας και των ζωοτροφών έχει εκτιναχθεί απειλώντας τη βιωσιμότητα ιδιαίτερα των μικρών, ορεινών και νησιωτικών εκμεταλλεύσεων

εγκατάλειψη των παραγωγικών δραστηριοτήτων στην ύπαιθρο, η μετανάστευση των κατοίκων από την επαρχία προς τα αστικά κέντρα έχουν τις αιτίες τους ενώ ταυτόχρονα δημιουργούν δομικά προβλήματα στην ελληνική κοινωνία και την οικονομία. Στο προσκήνιο βρέθηκαν, περισσότερο επίκαιρα από ποτέ, κατά τις καταστροφικές πυρκαγιές που κατέκαψαν τη χώρα τον περασμένο Αύγουστο. Η βασική αιτία για την παγκόσμια τάση αστικοποίησης του πληθυσμού και την εγκατάλειψη της υπαίθρου είναι το χάσμα του εισοδήματος των αγροτών έναντι των άλλων δραστηριοτήτων. Η έλλειψη ευκαιριών για βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, εκπαίδευσης, υγειονομικής κάλυψης και επαγγελματικής εξέλιξης είναι η άλλη κύρια αιτία. Το αγροτικό εισόδημα στην Ελλάδα είναι μόλις το 45% του μέσου ευρωπαϊκού της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας. Τη δεκαετία του 1950, μόλις πριν από 7 δεκαετίες, το ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού που ζούσε στα μεγάλα αστικά κέντρα ήταν 30%. Το έτος 2018 το αντίστοιχο ποσοστό έχει φτάσει στο 55%. Δηλαδή, πάνω από τον μισό πληθυσμό του πλανήτη μας ζει σε μεγάλα αστικά κέντρα, μακριά από την πρωτογενή παραγωγή, αλλά συνεχίζει να τρέφεται και να καταναλώνει. (https://population.un.org/wup/ Download/) Χαρακτηριστικά της τάσης εγκατάλειψης της αγροτικής δραστηριότητας που υπάρχει στην Ευρώπη είναι τα ακόλουθα στοιχεία: Το 2013 υπήρχαν στην Ε.Ε. 10,8 εκατομμύρια εκμεταλλεύσεις, αριθμός που σημαίνει μείωση κατά 22% σε σύγκριση με τις 13,8 εκατομμύρια εκμεταλλεύσεις που είχαν καταγραφεί το 2007. Παράλληλα, υπήρξε μείωση κατά 25% του εργατικού δυναμικού στον γεωργικό τομέα, ήτοι από 12,8 εκατομμύρια ισοδυνάμων πλήρους απασχόλησης το 2005 σε 9,5 εκατ. το 2017. Σύμφωνα με την ειδική έκθεση αριθ. 21/2017 της Ε.Ε. καταγράφεται μείωση κατά 11,5% της δηλούμενης γεωργικής γης από το 2006 στο 2015. Από τα στοιχεία αυτά γίνεται αντιληπτό ότι τα αίτια της στροφής από την παραμονή στην ύπαιθρο και την πρωτογενή παραγωγή προς την κατοίκηση σε μεγάλα αστικά κέντρα δημιουργούν δομικά προβλήματα. Καθώς ο αστικός αλλά και ο συνολικός πληθυσμός αυξάνεται, μεγαλώνουν και οι διατροφικές

ανάγκες. Συνεπώς, οδηγούμαστε σε μια τάση εντατικοποίησης της γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής. Αν οι προμήθειες δεν μπορούν να καλυφτούν από την εγχώρια παραγωγή, το κενό καλύπτεται από εισαγωγές, μεταθέτοντας όμως το πρόβλημα της εξάντλησης των φυσικών πόρων αλλού. Παράλληλα, τεράστιοι οικονομικοί πόροι εκρέουν προς το εξωτερικό για την κάλυψη αυτών των διατροφικών αναγκών. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του βόειου κρέατος, όπου μεγάλα ποσά εκρέουν για την εισαγωγή τόσο ζώντων ζώων όσο και κρέατος. Η εγκατάλειψη καλλιεργούμενων και βοσκήσιμων εκτάσεων από γεωργούς και κτηνοτρόφους μειώνει την προσβασιμότητα, αυξάνει την καύσιμη ύλη και δυσχεραίνει την κατάσβεση πυρκαγιών, όπως αυτές που βίωσε η χώρα μας φέτος. Η διαρκής επένδυση σε μέσα κατάσβεσης αποδεικνύεται ατελέσφορη αν δεν συνδυαστεί με την ενίσχυση της ανθρωπογενούς δραστηριότητας στο φυσικό οικοσύστημα. Περνώντας από τις διαπιστώσεις στις πράξεις και τις πολιτικές, χρειάζεται ένα συνεκτικό, ρεαλιστικό και εφαρμόσιμο εθνικό στρατηγικό σχέδιο με μακροχρόνιο ορίζοντα, ώστε να ανατρέψουμε τη διαγραφόμενη πτωτική τάση. Πρώτη προϋπόθεση αυτού του εθνικού στρατηγικού σχεδίου είναι η συνεννόηση και η ελάχιστη συμφωνία όλων των εμπλεκόμενων συντελεστών πάνω σε αυτό. Οι πολιτικές δυνάμεις, οι αγρότες, οι παραγωγικοί φορείς και οι επιστήμονες του χώρου, που δυστυχώς έως σήμερα δεν έχουν εμπλακεί ούτε κατ’ ελάχιστο από την κυβέρνηση της Ν.Δ. στη διαμόρφωση της ΚΑΠ, οφείλουν να συμμετέχουν και να συμβάλλουν με τις θέσεις τους και την πείρα τους.

Το κόστος Δεύτερη προϋπόθεση είναι η επιλογή της κατεύθυνσης της ελληνικής γεωργικής παραγωγής: θα είναι αυτή της «ανταγωνιστικότητας» με όρους αγοράς που οδηγεί σε διαρκή ανταγωνισμό πιέζοντας τις τιμές, το εισόδημα και την ποιότητα προς τα κάτω ή θα είναι η κατεύθυνση της αξιοποίησης της γνωστής ελληνικής υψηλής ποιότητας και διαφοροποίησης προϊόντων. Προφανώς, γνωρίζοντας τα όρια και τις δυνατότητες της χώρας, η απάντηση πρέπει να είναι η δεύτερη κατεύθυνση. Η παραγωγή στη χώρα μας έχει το υψηλότερο κόστος σε σχέση με τις κύριες ανταγωνίστριες χώρες. Ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα, με μια κυβέρνηση

σε παράλυση και αδυναμία αντίδρασης, το κόστος του αγροτικού πετρελαίου, της ηλεκτρικής ενέργειας και των ζωοτροφών έχει εκτιναχθεί απειλώντας τη βιωσιμότητα ιδιαίτερα των μικρών, ορεινών και νησιωτικών εκμεταλλεύσεων. Αν δε σε αυτό προστεθούν η μείωση της παραγωγής λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων αλλά και οι επιπτώσεις της πανδημίας στην οικονομική δραστηριότητα, είναι επείγουσα η ανάγκη άμεσης λήψης μέτρων για τον έλεγχο της κατάστασης πριν να είναι πολύ αργά για τις παραγωγικές δυνάμεις. Η υλοποίηση του εθνικού στρατηγικού σχεδίου προϋποθέτει παραγωγούς που να μπορούν να προσαρμοστούν και να αναπτύξουν τις δεξιότητες που απαιτούνται. Ετσι, η εισαγωγή της τεχνολογίας της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, η αξιοποίηση των νέων δεδομένων της έρευνας, η εφαρμογή καινοτόμων δράσεων απαιτούν τη διαρκή εκπαίδευση των αγροτών, των κτηνοτρόφων, των μελισσοκόμων. Η συνεργασία των ερευνητικών και εκπαιδευτικών οργανισμών αλλά και η επαναστόχευση της έρευνας στα νέα δεδομένα που φέρνει η κλιματική αλλαγή είναι το κομβικότερο σημείο της επιτυχούς έκβασης. Ειρήσθω εν παρόδω, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ πλήρωσε 100 θέσεις ερευνητών στα ιδρύματα εποπτείας του το 2017. Η ενίσχυση των εξαγωγών, που είναι καίριος στόχος κάθε αναπτυξιακής προσπάθειας, περνάει μέσα από την κατοχύρωση των εθνικών μας ΠΟΠ και ΠΓΕ προϊόντων στις διεθνείς συμφωνίες της Ε.Ε. με τρίτες χώρες. Συμφωνίες όπως αυτή με την Ιαπωνία ή τις χώρες της Λατινικής Αμερικής το 2018 αποτελούν πρότυπα, έναντι παλαιότερων, όπως η CETA με τον Καναδά. Στην κατεύθυνση αυτή συμβάλλει η αξιοποίηση του τουριστικού προϊόντος μας, καθώς τα εκατομμύρια των επισκεπτών, προ πανδημικής κρίσης, αποτελούν τον καλύτερο πρεσβευτή των προϊόντων μας. Τέλος, η ανεύρεση των απαιτούμενων πόρων για την υλοποίηση των ανωτέρω είναι ένα προφανές ζητούμενο. Ο αναπροσανατολισμός της ΚΑΠ και η εκτροπή πόρων σε παραγωγικές επενδύσεις αποτελούν για μας προτεραιότητα. Ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. συλλογικά και τα στελέχη του έχουν τη γνώση και τη θέληση υλοποίησης ενός τέτοιου σχεδίου. Γιατί είναι ζυμωμένοι με τους ανθρώπους του μόχθου, ζουν και μάχονται τις αντιξοότητες μαζί με τον λαό. Ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. με τον Αλέξη Τσίπρα είναι η μόνη πολιτική δύναμη που μπορεί να περάσει από τη θεωρία στην πράξη προς όφελος του κόσμου της εργασίας και της παραγωγής.

11-12 Σεπτεμβρίου 2021 Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΗ ΔΕΘ

Ενεργειακά αυτόνομη στάση λεωφορείων

Ε

ναν «έξυπνο» ηλιακό σταθμό φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων, εξοπλισμένο με Φωτοβολταϊκά 3ης γενιάς που παράγονται στη Θεσσαλονίκη, και μια «έξυπνη» στάση λεωφορείων στην οποία μπορούν όσοι περιμένουν το λεωφορείο να φορτίσουν τις ηλεκτρονικές τους συσκευές, παρουσιάζει στο πλαίσιο της 85ης ΔΕΘ η ελληνική εταιρεία Organic Electronic Technologies, η οποία έχει κατακτήσει την παγκόσμια πρωτοπορία στον τομέα της εκτύπωσης 100% φιλικών στο περιβάλλον Φωτοβολταϊκών 3ης γενιάς. ●Πάρκινγκ αυτόνομης παραγωγής ενέργειας και φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων To πάρκινγκ αυτόνομης παραγωγής ενέργειας και φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων (OPV Solar Parkingand Charging EV) διαθέτει συστήματα ασφαλείας με κάμερες και φωτισμό. Τα οργανικά Φωτοβολταϊκά, τα οποία είναι τοποθετημένα στην οροφή του, παράγουν ενέργεια και από το διάχυτο φως, είναι κατασκευασμένα σε εύκαμπτα υποστρώματα, με προδιαγραφές σύγχρονου design, φιλικά στο περιβάλλον και από ανακυκλώσιμα υλικά. ●Ενεργειακά αυτόνομη στάση λεωφορείων Η ενεργειακά αυτόνομη στάση, όπως είναι η επίσημη ονομασία της, είναι εξοπλισμένη με εκτυπώσιμα οργανικά Φωτοβολταϊκά τα οποία καλύπτουν τον καμπυλωτό θόλο της στάσης, παράγοντας ενέργεια από το διάχυτο φως. Ετσι, δίνεται η δυνατότητα στους δημότες-επιβάτες, προφυλασσόμενοι από τις UV υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου, να φορτίζουν το κινητό τηλέφωνό τους κατά το διάστημα αναμονής του λεωφορείου έχοντας στη διάθεσή τους θύρες USB. Καθώς η ενέργεια προέρχεται από το φως της ημέρας και όχι μόνο από το φως του ήλιου, η στάση τροφοδοτείται όλο το 24ωρο. Τις βραδινές ώρες φωτίζεται με φωτισμό LED, ενώ παράλληλα μπορεί να τροφοδοτήσει κατ’ επιλογή του δήμου ρούτερ για WiFi, μετεωρολογικό σταθμό κ.ά. Και όλα αυτά επιτυγχάνονται με τη χρήση της νανοτεχνολογίας, με όλα τα υλικά να είναι ανακυκλώσιμα. Οι «έξυπνες» στάσεις λεωφορείων ήδη λειτουργούν σε δήμους της χώρας, καθώς η εγκατάστασή τους μπορεί να χρηματοδοτηθεί από τα αναπτυξιακά προγράμματα «Φιλόδημος», «Αντώνης Τρίτσης» και άλλα έργα του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης.

ΟΕΤ: η ελληνική εταιρεία στην αιχμή της παγκόσμιας πρωτοπορίας Η Organic Electronic Technologies είναι μια διεθνώς καταξιωμένη εταιρεία στελεχωμένη από εξειδικευμένους Ελληνες ερευνητές, πολλοί από τους οποίους έχουν έρθει από το εξωτερικό, ενώ στη συντριπτική πλειονότητά τους είναι απόφοιτοι του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης. Η ΟΕΤ (https://oe-technologies.com) είναι η μοναδική διεθνώς εταιρεία που δραστηριοποιείται στην παραγωγή εύκαμπτων οργανικών εκτυπωμένων φωτοβολταϊκών 3ης γενιάς (OPVs), τα οποία είναι φιλικά στο περιβάλλον, εύκαμπτα, υψηλής αισθητικής και χρησιμοποιούνται σε πλήθος εφαρμογών. Συμμετέχει στα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά προγράμματα στον τομέα των οργανικών ηλεκτρονικών και της εκτυπωμένης ενέργειας και στο πλαίσιο αυτό συνεργάζεται με τις μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο στην παραγωγή νέων προϊόντων. Οι εφαρμογές έχουν στηθεί έξω από το περίπτερο 10 και θα είναι επισκέψιμες για τις ημέρες της 85ης ΔΕΘ

85η ΔΕΘ

57

9

10

58

85η ΔΕΘ

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ 11-12 Σεπτεμβρίου 2021

Οι 3+1 προκλήσεις και οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ

Ζ Toυ ΠΑΝΑΓΙΏΤΗ ΚΟΡΚΟΛΗ, υπεύθυνου Ανάπτυξης του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, συμβούλου του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Αλ. Τσίπρα για θέματα Ανάπτυξης, μέλους της Επιτροπής Προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και πρώην γενικού γραμματέα Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ

Υπάρχουν πραγματικές ευκαιρίες; Είναι εφικτή υπό αυτές τις δύσκολες συνθήκες μια μετάβαση σε ένα περισσότερο βιώσιμο περιβαλλοντικά και δίκαιο κοινωνικά μοντέλο; Μπορεί να επιστρέψει η ελπίδα; Και ποιες είναι οι πολιτικές εκείνες που θα δείξουν τον δρόμο;

ούμε σε περίοδο παγκόσμιων προκλήσεων τις οποίες ήρθε να αναδείξει με τον πλέον πρόδηλο τρόπο η πανδημία του Covid-19. Τρεις είναι οι βασικές προκλήσεις: ● Οι ανισότητες και η ανασφάλεια. Τα τελευταία 40 χρόνια, επί νεοφιλελεύθερου οικονομικού παραδείγματος, η σχέση κεφαλαίου - εργασίας επιδεινώθηκε, οι κάθε μορφής ανισότητες διευρύνθηκαν, με μόλις 1-5% του πληθυσμού να είναι ωφελημένο από την παγκόσμια ανάπτυξη. Στους περισσότερους ανθρώπους οι ανισότητες έγιναν αντιληπτές ως αύξηση της ανασφάλειας και του φόβου, καθώς το επίπεδο διαβίωσής τους έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να υποβαθμιστεί δραματικά από τη μια μέρα στην άλλη παρά να καλυτερέψει. ● Η κλιματική κρίση. Οι κοινές αφετηρίες πανδημίας και κλιματικής κρίσης δείχνουν τα όρια ενός κοντόφθαλμου, άδικου και μη βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης. Η ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής απαιτεί τεράστιες αναπροσαρμογές σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Αν ακολουθηθούν οι συνταγές των αγορών, όπως γινόταν μέχρι σήμερα, θα οδηγηθούμε σε ακόμα μεγαλύτερες ανισότητες. ● Η κρίση της δημοκρατίας. Η εμπιστοσύνη των πολιτών στη δημοκρατία και στις συλλογικές διαδικασίες κλονίστηκε αφού το κυρίαρχο πολιτικό και οικονομικό σύστημα διέψευδε αλλεπάλληλα προσδοκίες και υποσχέσεις. Η διάρρηξη της εμπιστοσύνης οδηγεί σε έξαρση φαινόμενων ακραίου ρατσισμού και εθνικισμού αλλά και εξηγεί εν μέρει μη αναμενόμενες συμπεριφορές, όπως αυτές του αντιεμβολιαστικού κινήματος. Η πολυκρισιακή συνθήκη που βιώνουμε αυξάνει τον βαθμό συνειδητοποίησης ενός σημαντικού τμήματος της κοινωνίας απέναντι σε αυτές τις προκλήσεις αλλά, ταυτόχρονα, αυξάνει τον φόβο και την αβεβαιότητα σε ένα μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Σε αυτό το παγκόσμιο περιβάλλον έρχονται να προστεθούν ένα σωρό αναχρονισμοί και παθογένειες της «ελληνικής περίπτωσης» (τουλάχιστον σε σχέση με άλλα ευρωπαϊκά κράτη), όπως το πελατειακό κράτος, το έλλειμμα σχεδιασμού και οργάνωσης, οι ακραίες πολώσεις και ο ευτελισμός θεσμών καθώς και η απουσία συναινέσεων και συνεννόησης. Το ζητούμενο λοιπόν για τις πραγματικά προοδευτικές δυνάμεις αυτού του τόπου είναι να δώσουν προοπτική σε μια ζαλισμένη, κουρασμένη, φοβισμένη και τελικά οργισμένη κοινωνία: αξιοποιώντας τις ευκαιρίες - αποφεύγοντας τους κινδύνους. Ο βασικός κίνδυνος είναι να μείνουμε ίδιοι, να γυρίσουμε στην παλιά «κανονικότητα» σαν να μη συμβαίνουν όλα αυτά γύρω μας. Να διατηρήσουμε το πρότυπο ανάπτυξης που χρεοκόπησε, να ακολουθήσουμε την ίδια ατομική και κοινωνική συμπεριφορά, χωρίς αλληλεγγύη και σεβασμό στον διπλανό μας, να αποθεώνουμε το στενά ατομικό και πρόσκαιρο συμφέρον, να συνεχίσουμε να μην μπορούμε να συνομιλήσουμε και να συνεννοηθούμε σε ένα πλαίσιο ευθύνης και σοβαρότητας, να υπονομεύουμε το συλλογικό μας μέλλον επειδή αδυνατούμε να σχεδιάσουμε και να οργανωθούμε ως σύνολο. Από την άλλη θα αναρωτηθεί κάποιος: υπάρχουν πραγματικές ευκαιρίες; Είναι εφικτή υπό αυτές τις δύσκολες συνθήκες μια μετάβαση σε ένα περισσότερο βιώσιμο περιβαλλοντικά και δίκαιο κοινωνικά μοντέλο; Μπορεί να επιστρέψει η ελπίδα; Και ποιες είναι οι πολιτικές εκείνες που θα δείξουν τον δρόμο;

Σε αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να δώσει απάντηση το κείμενο των προγραμματικών θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. που συζητήθηκε και εγκρίθηκε στην προγραμματική συνδιάσκεψη του Ιουλίου. Και η απάντηση που δίνεται είναι ξεκάθαρα θετική. Η κεντρική ιδέα των προγραμματικών θέσεων είναι ότι η Πράσινη (και η Ψηφιακή) Μετάβαση μπορούν να συνδυαστούν με την παραγωγική και τεχνολογική ανασυγκρότηση που έχει ανάγκη η χώρα. Είναι συμβατές με τις ιδιαιτερότητες, τις δυνατότητες και τα μεγέθη της ελληνική οικονομίας. Οτι η αντιμετώπιση των ανισοτήτων θα αποτελέσει το πλέον σημαντικό τμήμα αυτού του μετασχηματισμού με στόχο την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Και ότι η ενδυνάμωση της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων θα διαμορφώσει ευνοϊκές συνθήκες για αλληλεγγύη και εμπιστοσύνη στη συλλογική προσπάθεια.

Η στρατηγική Οι προγραμματικές θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. δεν αποτελούν προεκλογικό-κυβερνητικό πρόγραμμα που απαντά στη συγκυρία, αλλά ένα στρατηγικό κείμενο που εκκινεί από τη συγκυρία και διατυπώνει τις βασικές κατευθύνσεις με ορίζοντα το 2030. Δεν περιορίζονται στο «τι θέλουμε να κάνουμε», αλλά ενσωματώνοντας την εμπειρία της διακυβέρνησης επιχειρούν να δώσουν απάντηση, επίσης, στο «πώς θα το πετύχουμε». Σε αυτό το πλαίσιο κινούνται πολιτικές προτάσεις όπως: Το 50% των αδειών ΑΠΕ κατανέμεται δεσμευτικά σε ενεργειακές κοινότητες, νοικοκυριά, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και αγρότες προκειμένου να ενισχυθεί η ενεργειακή δημοκρατία. Με κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία (κυρίως εγγυοδοσίας μέσω της Αναπτυξιακής Τράπεζας) διασφαλίζεται η πρόσβαση σε χρηματοδότηση με ευνοϊκούς όρους, ενώ με θεσμικές ρυθμίσεις διασφαλίζεται η πρόσβαση στα δίκτυα/συνδέσεις. Η πρόταση αυτή δίνει την ευκαιρία σε κάθε νοικοκυριό να ωφεληθεί ως παραγωγός-καταναλωτής και είναι απολύτως εφικτή και συμβατή με τις τεχνολογικές εξελίξεις και το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο. Παράλληλα, αποφορτίζει ευαίσθητες περιβαλλοντικά περιοχές της χώρας από μεγάλου μεγέθους εγκαταστάσεις ΑΠΕ. Αναβάθμιση του δυναμικού της δημόσιας διοίκησης με προσλήψεις χιλιάδων νέων επιστημόνων,

υψηλής εξειδίκευσης και προσόντων, ψηφιακά καταρτισμένων, έναντι ισάριθμων αποχωρήσεων μέσω διαδικασιών εθελουσίας εξόδου. Δημιουργείται εφάπαξ έξοδο για τον κρατικό προϋπολογισμό που μπορεί να καλυφθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης ή άλλους ευρωπαϊκούς πόρους, ενώ επιτυγχάνεται μόνιμο όφελος στην ικανότητα του κράτους να σχεδιάζει και να υλοποιεί. Πρόγραμμα επανεξέτασης από μηδενική βάση και απλοποίησης των διαδικασιών σε όλο το φάσμα της δημόσιας διοίκησης (ΑΑΔΕ, ΕΦΚΑ, Δικαιοσύνη, Υγεία, Παιδεία κ.ά.). Παράλληλα οι νέες απλουστευμένες διαδικασίες θα ψηφιοποιούνται. Νέο Κοινωνικό Εισόδημα: παρέχεται σε κάθε νοικοκυριό του οποίου το επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης μειώθηκε ξαφνικά για οποιονδήποτε λόγο (π.χ. φυσική καταστροφή - ανεργία - πτώχευση). Είναι εξέλιξη του Εισοδήματος Εκτακτης Ανάγκης και συνδυάζεται με την πρόσβαση σε βασικά αγαθά (στέγη, ρεύμα, νερό, διαδίκτυο) και την προώθηση στην αγορά εργασίας. Απόλυτη προτεραιότητα όλων των χρηματοδοτικών εργαλείων και κινήτρων στο «πρασίνισμα» και τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων τουριστικών υποδομών (ιδιωτικών επιχειρήσεων/καταλυμάτων αλλά και δημόσιων υποδομών) και στη μετάβαση από έναν μαζικό, αδιαφοροποίητο, μονοθεματικό και χαμηλής οικονομικής απόδοσης τουρισμό σε έναν ποιοτικό, διαφοροποιημένο και πολυθεματικό τουρισμό, οικονομικά αποδοτικότερο και περιβαλλοντικά βιώσιμο. Τα παραπάνω παραδείγματα δίνουν μια καλή εικόνα για το τι είναι επιτεύξιμο, ρεαλιστικό αλλά και ριζοσπαστικό. Η προγραμματική δουλειά βέβαια είναι πάντα μια δυναμική διαδικασία. Περαιτέρω επεξεργασίες και εξειδικεύσεις είναι απαραίτητες. Ομως το σημαντικό είναι να γίνει συνείδηση στην κοινωνία ότι υπάρχει εναλλακτικό, αξιόπιστο σχέδιο για τη χώρα, το οποίο μπορεί να εφαρμοστεί και, το κυριότερο, μπορεί να καλυτερέψει τις ζωές μας σε εύλογο και ορατό χρόνο. Το σχέδιο αυτό, συμπληρωμένο με τα κατάλληλα άμεσα μέτρα για τον σταδιακό απεγκλωβισμό της κοινωνίας και της οικονομίας από την πανδημία, δίνει προοπτική και ελπίδα. Υπάρχει όμως μια αναγκαία προϋπόθεση: να γίνει το συντομότερο δυνατό η αναγκαία πολιτική αλλαγή.

12

60

85η ΔΕΘ

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ 11-12 Σεπτεμβρίου 2021

ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ

Χωρίς αποκλεισμούς στον δρόμο της ανάπτυξης Ο Του ΜΙΧΆΛΗ ΚΆΤΡΙΝΗ, βουλευτή Ηλείας ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΑΛΛΑΓΗΣ, τομεάρχη Ανάπτυξης

Ρευστότητα και δάνεια θα συνεχίσουν να είναι άγνωστα προϊόντα για τους μικρομεσαίους, τους επαγγελματίες ή τους βιοτέχνες, οι οποίοι, μετά το ΤΕΠΙΧ ΙΙ και το εγγυοδοτικό πρόγραμμα, αποκλείονται και από το Σχέδιο Ανάκαμψης

ι περισσότεροι στη χώρα μας συμφωνούμε ότι το Σχέδιο Ανάκαμψης «Ελλάδα 2.0» αποτελεί την τελευταία, ίσως, ευκαιρία να ξεφύγουμε επιτέλους από τη στασιμότητα των τελευταίων ετών και η χώρα μας να κάνει πολλά βήματα μπροστά. Ομως η κυβέρνηση απέναντι σε αυτή την πρόκληση επέλεξε, αφενός, να μην προχωρήσει σε πραγματική διαβούλευση και, αφετέρου, να μη λάβει υπόψη τις προτάσεις της αντιπολίτευσης και των κοινωνικών φορέων. Παρουσίασε, με διαδικασίες-εξπρές, στη Βουλή το πρόγραμμα που αποφάσισε η ίδια, στερώντας το πιο βασικό συστατικό για την επιτυχή έκβασή του: την εθνική συναίνεση. Ως Κίνημα Αλλαγής, ξεκάθαρα θεωρούμε ότι το ευρωπαϊκό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι αποτέλεσμα μιας από τις πιο σημαντικές, μέχρι σήμερα, ομόφωνες αποφάσεις της Ε.Ε., ώστε να βοηθηθούν τα κράτη-μέλη να ξεπεράσουν τις επιπτώσεις της πανδημίας και να κάνουν μια νέα αρχή. ● Η Πράσινη Μετάβαση ● Ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός ● Η Απασχόληση, οι Δεξιότητες και η Κοινωνική Συνοχή ● Οι Ιδιωτικές Επενδύσεις και ο Μετασχηματισμός της Οικονομίας ορθώς τέθηκαν από την Ε.Ε. ως πυλώνες στρατηγικής κατεύθυνσης. Αμφισβητούμε, ωστόσο, και ασκούμε κριτική στον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση έθεσε τις προτεραιότητες υλοποίησης, δεδομένου ότι κυριαρχούν οι αποκλεισμοί, η αυθαίρετη επιλογή συγκεκριμένων έργων αλλά και η εξωφρενική, μερικές φορές, κοστολόγησή τους. Επιπρόσθετα, στο ελληνικό πρόγραμμα δεν αποτυπώνεται η ελληνική πραγματικότητα, οι ελληνικές ιδιαιτερότητες, οι δικές μας κοινωνικές αξίες, αλλά ούτε και το μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης που ως χώρα έχουμε ανάγκη. Δεν θα υπάρξει διάχυση των πόρων προς την ευρύτερη κοινωνία και τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, η οποία μάλιστα τη δεδομένη στιγμή έχει μεγάλη ανάγκη οικονομικής ενίσχυσης. Ολα δείχνουν ότι τα κονδύλια θα ξοδευτούν εντός ενός κλειστού οικονομικού και επιχειρηματικού κύκλου, που μέλη του έχει τους λίγους και καλούς, με τους οποίους η κυβέρνηση έχει επιλέξει να συνομιλεί και να συνεργάζεται. Απόδειξη γι’ αυτό είναι η αποδοχή από την κυβέρνηση της απαίτησης των τραπεζών να ανατεθεί στις ίδιες η προώθηση των επενδυτικών σχεδίων 12,7 δισ. από τα δάνεια του προγράμματος. Με άλλα λόγια, ρευστότητα και δάνεια θα συνεχίσουν να είναι άγνωστα προϊόντα για τους μικρομεσαίους, τους επαγγελματίες ή τους βιοτέχνες που, μετά το ΤΕΠΙΧ ΙΙ και το εγγυοδοτικό πρόγραμμα (όπου πρόσβαση είχαν 30.000 επιχειρήσεις σε σύνολο 400.000 επιχειρήσεων και 830.000 ενεργών επιχειρηματικών ΑΦΜ), αποκλείονται και από το Σχέδιο Ανάκαμψης. Αγνοείται, λοιπόν, μια γιγαντιαία κατηγορία που αποτελεί πάνω από το 96,5% του επιχειρείν, δηλαδή η ραχοκοκαλιά της οικονομίας, που απασχολεί περίπου 2 εκατ. εργαζόμενους και δημιουργεί το 64% της συνολικά παραγόμενης εθνικής προστιθέμενης αξίας. Δεν τα ισχυρίζομαι αυτά απλά από αντιπολιτευτική διάθεση. Είναι ελάχιστες οι αναφορές για έργα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, και αυτές αφορούν

δράσεις πολύ χαμηλής κλίμακας. Αντίθετα, άφθονο και φθηνό χρήμα (με εκτιμώμενο επιτόκιο 0,2%-0,3%) περιμένει, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, τους μεγάλους ομίλους, για να τα διαθέσουν ή και να τα σπαταλήσουν σε δράσεις και έργα, η πλειονότητα των οποίων δεν θα έχει άμεσα θετικά αποτελέσματα για τους απλούς πολίτες και τα νοικοκυριά. Για παράδειγμα, πραγματικά αστρονομικό θεωρείται το ποσό των 242,4 εκατ. ευρώ για την «Ψηφιοποίηση Υποθηκοφυλακείων», ένα από τα 12 πρώτα έργα που εντάχθηκαν προς άμεση υλοποίηση, δημιουργώντας πολλά ερωτήματα για το πώς υπολογίστηκε.

Οι προκλήσεις Πέρα από αυτά, δεν προβλέπονται επαρκείς δράσεις για τον πρωτογενή τομέα, τη γεωργία και την κτηνοτροφία, των οποίων η συνεισφορά στο ΑΕΠ διαχρονικά μειώνεται, με αποτέλεσμα να εξακολουθούμε να εξαρτώμεθα απόλυτα από τις εισαγωγές τροφίμων. Ούτε περιλαμβάνονται δράσεις κατά της ερημοποίησης της υπαίθρου ή για την ανάσχεση της δημογραφικής γήρανσης της χώρας, ή για άσκηση ουσιαστικής νησιωτικής πολιτικής, για την οποία δεν υπάρχει κανένα σχέδιο που να στοχεύει στην απεξάρτηση από τη μονοκαλλιέργεια του τουρισμού και την ανάπτυξη εναλλακτικών οικονομικών δραστηριοτήτων στα νησιά. Θα περιμέναμε, επίσης, μετά τις πολύ δυσάρεστες εμπειρίες από την πανδημία, να υπάρχει έμπρακτη αναγνώριση της αξίας των δημόσιων υποδομών υγείας με ποσό σίγουρα πολύ μεγαλύτερο από το δεσμευμένο των 1.486 εκατ. €, που σαφώς κρίνεται ανεπαρκές για αυτόν τον τόσο κρίσιμο τομέα. Ακόμη και για το φλέγον ζήτημα της εργασίας, ναι μεν τίθενται αόριστοι στόχοι για αύξησή της, αλλά στις σχετικές δράσεις ελάχιστα περιλαμβάνονται: ● για την αξιοπρεπή εργασία, ● για τη μείωση της μισθολογικής ανισότητας μεταξύ των δύο φύλων, ● για την εξάλειψη της άτυπης απασχόλησης, ιδιαίτερα των νέων και των ελαστικών εργασιακών σχέσεων, ● για όσους θα αναζητήσουν μια ασφαλιστική «γέφυρα» μέχρι τη συνταξιοδότησή τους, π.χ. μέσω κοινωφελούς εργασίας, αφού με την εφαρμογή του Πτωχευτικού αρκετοί επαγγελματίες θα αναγκαστούν να κλείσουν τα μαγαζιά τους, ευρισκόμενοι

σε ηλικία που δύσκολα θα βρουν θέση στην αγορά εργασίας. Ενα άλλο ζήτημα που μας ανησυχεί για το Ταμείο Ανάκαμψης είναι ότι η κυβέρνηση το διαμόρφωσε, βασιζόμενη στην αδικαιολόγητα υπέρμετρη αισιοδοξία της, υιοθετώντας μονίμως τα πιο ευνοϊκά σενάρια, από όσα κυκλοφορούν, για την εξέλιξη των μακροοικονομικών μεγεθών. Εδώ πρέπει να θυμίσω ότι το Κίνημα Αλλαγής πολύ έγκαιρα είχε προτείνει εναλλακτικό σχέδιο που συνοπτικά προέβλεπε τα εξής: ● Πρόσθετα άμεσα μέτρα για να μείνει ζωντανή η οικονομία και όρθια η κοινωνία με απορρόφηση 20% των πόρων ● Θεσμοθέτηση κινήτρων για την επανεκκίνηση της οικονομίας μέσα σε μία διετία με απορρόφηση 10% των πόρων ● Ολοκλήρωση των υποδομών υγείας, των δημόσιων υποδομών και των συστημάτων κοινωνικής προστασίας μέσα σε μια τριετία με απορρόφηση 20% των πόρων ● Στροφή στην παραγωγή, την αγροτική οικονομία, τη μεταποίηση, τον ενεργειακό τομέα και τις ανθεκτικές μορφές τουρισμού, με στοχευμένες κλαδικές πολιτικές ιδίως για τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, που θα δημιουργήσουν ποιοτικές θέσεις εργασίας, με απορρόφηση του 50% των πόρων του προγράμματος Την ανάγκη αναμόρφωσης του ήδη εγκεκριμένου σχεδίου δυστυχώς ανέδειξαν ακόμα περισσότερο οι καταστροφικές πυρκαγιές του φετινού Αυγούστου. Στο Ταμείο Ανάκαμψης θα πρέπει να υπάρχει ανασχεδιασμός των δράσεων σε σχέση και με περιβαλλοντικούς σκοπούς, αλλά και σε σχέση με τη στήριξη της εργασίας και την πραγματική οικονομική ανασύσταση των περιοχών. Επιμένουμε ότι το Ταμείο Ανάκαμψης δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως μοχλός ενός βίαιου μετασχηματισμού της ελληνικής οικονομίας, με την εξαφάνιση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Για εμάς, στο Κίνημα Αλλαγής, δεν νοείται ανάπτυξη για το 1/3 του πληθυσμού και αποκλεισμός για όλους τους υπόλοιπους. Δυστυχώς, όμως, το μοντέλο που μας προτείνει η κυβέρνηση ελάχιστα ανταποκρίνεται σε αυτόν τον στόχο και επιπρόσθετα δεν υπηρετεί κοινωνικές αξίες, ούτε εξασφαλίζει συνθήκες αξιοπρεπούς διαβίωσης για όλους. Και γι’ αυτό, πολύ φοβάμαι ότι δεν θα συμβάλει στην ουσιαστική ανασυγκρότηση της χώρας και τη βελτίωση της ζωής των πολιτών.

11-12 Σεπτεμβρίου 2021

85η ΔΕΘ

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

61

13

Οι διασυνδέσεις του ΑΔΜΗΕ ανοίγουν τον δρόμο στην καθαρή ενέργεια υνώνυμα της πράσινης στροφής που συντελείται στο εγχώριο ενεργειακό σύστημα είναι τα έργα του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ). Με σταθερό βηματισμό και ένα κολοσσιαίο επενδυτικό πρόγραμμα, ύψους 5 δισ. ευρώ σε βάθος δεκαετίας, ο ΑΔΜΗΕ δημιουργεί σύγχρονες υποδομές σε θάλασσα και στεριά, θέτοντας τις βάσεις για τη νέα εποχή της καθαρής ενέργειας. Την τελευταία τετραετία, μέσα από τα έργα νησιωτικών διασυνδέσεων του Διαχειριστή, το Σύστημα Μεταφοράς έχει αναπτυχθεί κατά 30%, δημιουργώντας νέο ηλεκτρικό χώρο για τη διείσδυση καθαρής ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα της χώρας με ορίζοντα το 2030. Οι διασυνδέσεις που υλοποιεί ο ΑΔΜΗΕ έχουν όμως και σημαντικά οικονομικά οφέλη καθώς με τη λειτουργία τους ανοίγουν τον δρόμο για τη μείωση των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) που επιβαρύνουν τους πολίτες ολόκληρης της χώρας. Η εξοικονόμηση από τα έργα που υλοποιήθηκαν την τελευταία τριετία αγγίζει σήμερα τα 500 εκατ. ευρώ και υπολογίζεται ότι θα προσεγγίσει το 1,5 δισ. ευρώ μέχρι το 2030.

Σ

Η Κρήτη μπαίνει στην «πρίζα» Ιστορικό ορόσημο για τον ΑΔΜΗΕ και το ελληνικό Σύστημα Μεταφοράς υπήρξε το καλοκαίρι του 2021 η ολοκλήρωση και

λειτουργία της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης-Πελοποννήσου. Η «διασύνδεση των ρεκόρ» με το μεγαλύτερο καλώδιο εναλλασσόμενου ρεύματος στον κόσμο σηματοδότησε την αντίστροφη μέτρηση για την ενεργειακή απομόνωση της Κρήτης και πλέον αποτελεί εγγύηση για την ενεργειακή της ασφάλεια. Παράλληλα, σε εξέλιξη βρίσκεται η κατασκευή της διασύνδεσης Κρήτης-Αττικής, το έργο που θα βάλει οριστικό τέλος στην εξάρτηση της Κρήτης από τα ορυκτά καύσιμα μέχρι το 2024. Πρόκειται για μια εμβληματική επένδυση 1 δισ. ευρώ, που κατασκευάζει η θυγατρική του ΑΔΜΗΕ, Ariadne Interconnection. Η λειτουργία της «μεγάλης» διασύνδεσης θα μηδενίσει τις εκπομπές CO2 για την ενεργειακή κάλυψη των φορτίων της Κρήτης και θα διευρύνει το περιθώριο για την ανάπτυξη ΑΠΕ έως και κατά 2 GW.

Δεκαετές πλάνο διασυνδέσεων στο Αιγαίο Μέχρι το τέλος της δεκαετίας όλα σχεδόν τα νησιά του Αιγαίου θα διασυνδεθούν με το χερσαίο σύστημα εξασφαλίζοντας αξιόπιστη, φτηνή και πράσινη ηλεκτροδότηση. Με τη Σύρο, την Πάρο, την Ανδρο, τη Μύκονο και τη Νάξο να έχουν ενταχθεί στην οικογένεια των διασυνδεδεμένων νησιών, σειρά παίρνουν πλέον και οι νοτιοδυτικές Κυκλάδες.

Εως το 2024 η Σαντορίνη, η Φολέγανδρος, η Μήλος και η Σέριφος θα διασυνδεθούν στην Υψηλή Τάση, σβήνοντας και τα τελευταία φουγάρα από τους ρυπογόνους τοπικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής στο νησιωτικό σύμπλεγμα. Με το πρώτο σκέλος του έργου, τη διασύνδεση Σαντορίνης-Νάξου να βρίσκεται κοντά στη γραμμή της κατασκευαστικής εκκίνησης, τη σκυτάλη θα πάρουν το επόμενο διάστημα οι διαγωνιστικές διαδικασίες για τα τρία υπόλοιπα νησιά, θέτοντας συνολικά σε τροχιά υλοποίησης μια επένδυση 400 εκατ. ευρώ, με συγχρηματοδότηση 165 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Το 2022 η Σκιάθος θα ενταχθεί στο διασυνδεδεμένο Σύστημα, προσφέροντας σταθερή ηλεκτροδότηση για τις βόρειες Σποράδες ενώ μέχρι το 2029 θα ακολουθήσουν τα Δωδεκάνησα και τα νησιά του βορειανατολικού Αιγαίου, σε έναν νέο κύκλο πράσινων επενδύσεων του Διαχειριστή, ύψους 2,5 δισ. ευρώ.

Το ηλεκτρικό σύστημα εκσυγχρονίζεται Σημαντικά έργα του ΑΔΜΗΕ αφορούν την ανάπτυξη του χερσαίου Συστήματος Μεταφοράς και την ενίσχυση των διεθνών διασυνδέσεων. Γι’ αυτό ο Διαχειριστής αναβαθμίζει διπλά τη διασύνδεση της Πελοποννήσου στο Σύστημα των 400 kV. Το δυτικό τμήμα του

έργου, η Γραμμή Μεταφοράς Μεγαλόπολη-Πάτρα, έχει σχεδόν ολοκληρωθεί ενώ το ανατολικό τμήμα, η Γραμμή Μεταφοράς Μεγαλόπολη-Κόρινθος Αττική, θα παραδοθεί στο σύνολό της το 2024. Το 2027 αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία και η νέα Γραμμή Μεταφοράς 400 kV στην περιοχή της Θράκης (Φίλιπποι-Νέα Σάντα) για ακόμη μεγαλύτερη απορρόφηση καθαρής ενέργειας στη βόρεια Ελλάδα. Ο Διαχειριστής προτεραιοποιεί την ενίσχυση των διεθνών διασυνδέσεων προς κάθε πλευρά των ελληνικών συνόρων. Επισπεύδει τη δεύτερη διασύνδεση με τη Βουλγαρία και εξετάζει νέα έργα αναβάθμισης των διακρατικών διασυνδέσεων όπως την κατασκευή δεύτερης ενισχυτικής διασύνδεσης με την Ιταλία, για την οποία έχει συνυπογράψει μνημόνιο συνεργασίας με την ιταλική Terna. Κεντρική θέση στις επενδύσεις του Διαχειριστή κατέχουν η ασφάλεια και η ανθεκτικότητα του Συστήματος απέναντι στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και οι νέες δραστηριότητες στο πλαίσιο της ενεργειακής μετάβασης. Για το πρώτο ο ΑΔΜΗΕ έχει καταρτίσει ένα νέο πρόγραμμα ανανέωσης παγίων 200 εκατ. ευρώ σε βάθος πενταετίας, ενώ για το δεύτερο τοποθετείται στρατηγικά σε νέα πεδία δραστηριοτήτων όπως τα υπεράκτια αιολικά πάρκα και οι μονάδες αποθήκευσης ενέργειας.

14

62

85η ΔΕΘ

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ 11-12 Σεπτεμβρίου 2021

Καθρέφτης της καπιταλιστικής ανάπτυξης η ΔΕΘ ι διεθνείς εκθέσεις έχουν την προέλευσή τους στα μισά, περίπου, του 19ου αιώνα. Τότε που η επικράτηση του καπιταλισμού πάνω στον παλαιό κόσμο έγινε ολοκληρωτική, τότε που οι τοπικές αγορές υποχώρησαν για να μετατραπούν σε διεθνείς, τότε που ο ρυθμός ανάπτυξης της βιομηχανίας ξεπέρασε κάθε προηγούμενο, τότε που το διεθνές εμπόριο ορμούσε ως πολιορκητικός κριός για να συντρίψει κυριολεκτικά τις αδύναμες οικονομίες, τότε που επιβλήθηκαν οι όροι της διεθνούς οικονομικής εξάρτησης, με εξαγωγή του κεφαλαίου, με εθνικά δάνεια, που κατέληγαν στην οικονομική επιτήρηση ή και έλεγχο πάνω στις ασθενέστερες οικονομικά χώρες. Οι μεγάλες βιομηχανικές δυνάμεις, η μία μετά την άλλη, εγκαινίαζαν φανταχτερά μέγαρα, κολοσσιαίες εγκαταστάσεις στις μεγάλες πόλεις, για να φιλοξενήσουν τα εθνικά βιομηχανικά επιτεύγματα, για να προβάλουν τη βιομηχανική υπεροχή τους. Ξέφευγαν με άλλα λόγια από τον χαρακτήρα του πανηγυριού που είχαν στην αρχή τα προπλάσματα των Εκθέσεων. Χιλιάδες εταιρείες διαφήμιζαν τα νέα μηχανήματα και την τεχνολογική πρόοδο στους επισκέπτες, έκλειναν συμφωνίες με μεγάλους εμπορικούς οίκους. Ετσι έγιναν οι διεθνείς εκθέσεις σύμβολα της εθνικής οικονομικής ανάπτυξης, γεγονότα προώθηση της καπιταλιστικής ολοκλήρωσης, ιδεολογικά τεκμήρια της οικονομικής ευμάρειας. Η Διεθνής Εκθεση της Θεσσαλονίκης αντικειμενικά είχε τα συστατικά του ελληνικού οικονομικού και κοινωνικού μορφώματος, στα πρώτα χρόνια μετά την ίδρυσή της. «Η Α' Διεθνής Εκθεσις Θεσσαλονίκης ήνοιξε τας πύλας της την 10ην π.μ. της Κυριακής, 3ης Οκτωβρίου 1926». Και τι δεν είχε προηγηθεί. Βαλκανικοί, Μεγάλος πόλεμος, οικονομική ανέχεια, πρόσφυγες και ένα άλυτο εισέτι ζήτημα περί του οικονομικού μέλλοντος της χώρας. Να επισημανθεί ότι 10 χρόνια αργότερα, στην καινοφανή έκδοση του περιοδικού Βιομηχανική

Ο Του ΒΑΣΊΛΗ ΚΑΡΔΑΣΗ, καθηγητή Οικονομικής Ιστορίας Πανεπιστημίου Κρήτης

Η Διεθνής Εκθεση της Θεσσαλονίκης αντικειμενικά είχε από τα πρώτα της βήματα τα συστατικά του ελληνικού οικονομικού και κοινωνικού μορφώματος

Επιθεώρησις, ο υπουργός Οικονομικών υπέγραφε άρθρο στο οποίο αποκάλυπτε πόσο πίσω ήταν οι νοοτροπίες των ιθυνόντων, αφού δήλωνε με σαφήνεια ότι η ανάπτυξη της βιομηχανίας δεν συνιστούσε προϋπόθεση, περισσότερο απ’ όσο η γεωργία και η κτηνοτροφία, για την οικονομική προοπτική της χώρας. Αν συνυπολογίσουμε και την αδιαφορία έως και υπονόμευση αθηναϊκών φορέων, είναι φανερό ότι οι δυσκολίες που συνάντησαν οι ιδρυτές της ΔΕΘ έμοιαζαν σχεδόν ανυπέρβλητες. Με την πολιτεία χωρίς προσανατολισμό, με τους Αθηναίους επιχειρηματίες σκεπτικιστές, η καθιέρωση της έκθεσης ήταν κατόρθωμα. Ηδη το 1929 10 χώρες, ανάμεσά τους η Βρετανία, οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Ιταλία, η Σοβιετική Ενωση και οι βαλκανικές συνιστούσαν τις 10 συμμετέχουσες χώρες. Στις ΔΕΘ μέχρι το 1941 πλάι στους δεκάδες εκθέτες έβρισκε κάποιος ακροβάτες και ζογκλέρ στον γύρο του θανάτου, και παραδοσιακούς χορευτές δίπλα σε αγρότες με τις τσάπες τους, μελισσοκόμους και κτηνοτρόφους, κουλουρτζήδες και σαλεπιτζήδες. Ομως και τη ΦΙΞ να διαθέτει φθηνή μπίρα στους επισκέπτες, το τεράστιο βαρέλι της Ελληνικής Εταιρείας Οίνων και Οινοπνευμάτων να κερνάει κονιάκ, το πιλοποιείο που επιδείκνυε μοδάτα καπέλα, υφαντουργούς, αλλά και αυτοκίνητα της Hudson από το Ντιτρόιτ. Παρών και ο Χρήστος Τσιγγιρίδης με την επανάσταση του ραδιοφωνικού του σταθμού στον χώρο της έκθεσης. Η ΔΕΘ διακόπηκε στα χρόνια του πολέμου και του Εμφυλίου. Οταν άρχισε ξανά το 1951, η ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας ήταν παρούσα στη Θεσσαλονίκη. Το Σχέδιο Μάρσαλ, ο τραπεζικός δανεισμός, η νομοθετική προστασία του επενδυμένου κεφαλαίου, συνιστούσαν τους ευνοϊκούς παράγοντες που πρόσφεραν αέρα αναζωογόνησης της εθνικής οικονομίας. Οι τράπεζες διαφήμιζαν την επέκτασή τους με το άνοιγμα νέων υποκαταστημάτων στις συνοικίες των πόλεων και στην ύπαιθρο. Η ΔΕΗ παρουσίασε ένα εντυπωσιακό περίπτερο το

1958, δείγμα του καθοριστικού ρόλου της νέας εταιρείας στον εξηλεκτρισμό των επαρχιών της χώρας, προβάλλοντας τα τεράστια υδροηλεκτρικά έργα και τα λιγνιτωρυχεία. Η Χαλυβουργική των Αγγελόπουλων σηματοδοτούσε τη δυναμική του χάλυβα μετά την κατασκευή της υψικαμίνου στην Ελευσίνα το 1963, για να επιδείξει τον ρόλο της στην οικοδομή μεγάλων και μικρών, δημόσιων και ιδιωτικών έργων. Η ΙΖΟΛΑ με τις οικιακές συσκευές που κέρδιζε βήμα-βήμα τις προτιμήσεις των νοικοκυριών που αντικαθιστούσαν γκαζιέρες, ψυγεία πάγου και σκάφες πλυσίματος. Μπίρες, κρασιά, τσιγάρα πλάι σε αυτοκίνητα της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας. Η οικονομία άλλαζε, τα πρότυπα κατανάλωσης εισέρχονταν ταχύτατα στη σφαίρα της καθημερινότητας, για να αλλάξουν τον κόσμο. Η ΔΕΘ και οι εκπλήξεις σε είδη προϊόντων της βιομηχανίας αλλά και το βελτιούμενο προφίλ της προβολής των επιχειρήσεων αγκαλιάστηκαν από τους εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες. Ενα πολύχρωμο και πολύβουο πλήθος γυρνούσε επί μέρες τα περίπτερα εντυπωσιασμένο από αυτοματισμούς εργαλείων, εφευρέσεις στις μηχανές, νέες τεχνολογίες. Αξιοσημείωτη η εντυπωσιακή ανάπτυξη των ελληνικών συμμετοχών, έτσι που ξεκίνησε η «ελληνοποίηση» της έκθεσης. Το κεφάλαιο δυνάμωνε τον ελληνικό καπιταλισμό και η ΔΕΘ το επιβεβαίωνε κάθε χρόνο. Και η διασκέδαση πάντοτε παρούσα. Από την καθιέρωση του πρώτου φεστιβάλ ελαφρού τραγουδιού το 1962, που βρήκε νικήτρια την Καίτη Μπελίντα, και τον Κώστα Γιαννίδη μέχρι το «Κάτι να καίει» του 1963, με τη Βλαχοπούλου και τον Ηλιόπουλο να διαφημίζουν έμμεσα τη ΔΕΘ με την παρουσία τους στους εκθεσιακούς χώρους της, στον πύργο του ΟΤΕ του 1970, απ’ όπου ο επισκέπτης μπορούσε να χαρεί τη θέα της πόλης, τα συγκρουόμενα αυτοκίνητα, το γιγαντιαίο λούνα παρκ, όλα συνέδραμαν στη διαμόρφωση μιας μεγάλης πλέον ΔΕΘ που είχε εδραιωθεί ως ένα μεγάλο ευρωπαϊκό γεγονός.

16

64

85η ΔΕΘ

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ 11-12 Σεπτεμβρίου 2021

Υπευθυνότητα, συνοχή και οργάνωση για την οικονομία του μέλλοντος

Της ΙΟΥΛΙΑΣ ΤΣΕΤΗ, φαρμακοποιού MSc, CEO του Ομίλου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη, μέλους του Δ.Σ. του ΣΕΒ και προέδρου του Global Compact Network Hellas

Κ

Η συνεχιζόμενη υγειονομική κρίση, αλλά και η πρόκληση της κλιματικής κρίσης δείχνουν ήδη τον δρόμο για να δημιουργήσουμε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο και να επικεντρωθούμε στη Γη με σεβασμό, να την καλλιεργήσουμε και φυσικά να προστατέψουμε την ελληνική βιοποικιλότητα δίνοντας έμφαση στις καλλιέργειες φαρμακευτικών φυτών, φροντίζοντας παράλληλα και τις επιχειρήσεις μετατρέποντας τις μονάδες σε ενεργειακά βιώσιμες και φιλικές προς το περιβάλλον

άποτε ήταν ένας πλανήτης, κάποτε υπήρχαν οι τέσσερις εποχές του χρόνου, κάποτε μπορούσες να ξεχωρίσεις τη μυρωδιά των λουλουδιών και του βρεγμένου χώματος και να δεις καθαρά τον βυθό της θάλασσας. Θέλω να πιστεύω ότι δεν θα φτάσουμε σε μερικά χρόνια να μιλάμε σε παρελθοντικό χρόνο όταν αναφερόμαστε στον πλανήτη Γη και στο οικοσύστημά μας. Εάν η σοβαρή υγειονομική κρίση μάς δίδαξε την ετοιμότητα, την αλληλεγγύη, την οργάνωση, την ανάγκη για αυτάρκεια και επάρκεια της βιομηχανικής παραγωγής, τότε η κλιματική κρίση -και όχι αλλαγή, αυτή είναι παρελθόν πλέον- θα πρέπει να μας διδάξει την υπευθυνότητα, ατομική και συλλογική, και τον σεβασμό στον πλανήτη μας, ακόμη και τώρα, την ύστατη στιγμή. Και ακόμη να μας διδάξει τη σύμπνοια και το κοινό όραμα, που δεν είναι άλλο από το να εργαστούμε σκληρά και αποδοτικά με στόχο την αειφορία και τη βιώσιμη ανάπτυξη σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας. Οι πρόσφατες πυρκαγιές που βιώσαμε όλοι μας, οι οποίες κατέστρεψαν περιουσίες και πάνω από 1,3 εκατ. στρέμματα γης, δεν πληγώνουν μόνο την κοινωνία και το περιβάλλον, αλλά και την οικονομία και την αγορά εργασίας. Πληγώνουν το μέλλον και αποτελούν τροφή για σκέψη για το πώς θα πρέπει να κινηθούμε στο εξής ώστε να περισώσουμε ό,τι απέμεινε. Και φυσικά δεν είναι μόνο οι πυρκαγιές της Ελλάδας, είναι οι πλημμύρες στη Γερμανία, τα ακραία καιρικά φαινόμενα παντού. Τον Αύγουστο, για πρώτη φορά έπεσε βροχή και όχι χιόνι στην κορυφή της Γριλανδίας, ενώ σχεδόν ένα δισεκατομμύριο παιδιά βρίσκονται σε ακραίο κίνδυνο από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με τη UNICEF! Οι ερευνητές διεθνώς υποστηρίζουν ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη κατέστησε εννέα φορές πιθανότερη την εμφάνιση τέτοιων ακραίων καιρικών φαινομένων στη Δυτική Ευρώπη. Επομένως θα πρέπει να μάθουμε να συμβιώνουμε με τα ακραία φαινόμενα ως απότοκα της κλιματικής κρίσης… Είναι επίσης κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι οι προκλήσεις -οικονομικές, υγειονομικές, κλιματικές- θα συνεχίσουν να μας επισκέπτονται και να μας… εκπλήσσουν, συνεπώς δεν θα πρέπει να μας βρίσκουν ανέτοιμους. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας η σημασία της αειφορίας και της βιώσιμης ανάπτυξης έχει επηρεάσει σημαντικά όλο τον πλανήτη - όχι μόνο όσον αφορά τον τρόπο ζωής, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις διαμορφώνουν την

πολιτική τους, καθώς και την τακτική με την οποία οι επιχειρήσεις αναπτύσσουν λειτουργικά μοντέλα και σχεδιάζουν τη στρατηγική τους. Ενας από τους βασικούς παράγοντες παρακίνησης των επιχειρήσεων να ενστερνιστούν τις αρχές της αειφορίας ως κατευθυντήρια στρατηγική είναι η ευκαιρία ανάπτυξης που μπορεί να δημιουργήσει αυτή η στρατηγική. Η Ε.Ε. έχει θέσει φιλόδοξους στόχους για το κλίμα, το περιβάλλον και τη βιωσιμότητα, μέσω της στρατηγικής της για την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, του πλαισίου της για την ενεργειακή μετάβαση έως το 2030, της ταξινομίας για χρηματοδότηση σε υπεύθυνες δραστηριότητες, της Ενεργειακής Ενωσης και του σχεδίου δράσης για την κυκλική οικονομία. Η υλοποίηση της στρατηγικής της Ε.Ε. για τη βιώσιμη χρηματοδότηση αποτελεί βασικό βήμα προς την εφαρμογή της ιστορικής Συμφωνίας του Παρισιού και της ευρύτερης ατζέντας της Ε.Ε. για την αειφόρο ανάπτυξη. Βιώνουμε πολλαπλές κρίσεις και προκλήσεις. Ετσι, θα πρέπει να σκεφτούμε ότι είναι αναγκαία η επαρκής χρηματοδότηση της έρευνας για δημιουργία νέων μορίων, η συνεργασία των ερευνητικών ομάδων και η σύνδεση της παραγωγής με την καινοτομία. Και φυσικά η ενδυνάμωση και η χρήση της τεχνολογίας, της τηλεϊατρικής και της ψηφιακής μεταρρύθμισης στην υπηρεσία της ανθρώπινης υγείας, προόδου και ευημερίας. Είναι επίκαιρο παρά ποτέ να ενισχυθεί η εγχώρια παραγωγή και η παραγωγή στην Ευρώπη, να γυρίσει πίσω από εκεί που ξεκίνησε. Να κερδίσουμε τις θέσεις εργασίας που χάσαμε και την ανάπτυξη που μας πρέπει.

H επόμενη μέρα Είναι η ώρα να απενοχοποιήσουμε τα κέρδη, η βιομηχανία να έχει έσοδα για τις παραγωγικές μονάδες και τους εργαζομένους της, διότι μόνο με βιώσιμες και υγιείς επιχειρήσεις μπορεί να στηριχτούν η οικονομία, η απασχόληση και η κοινωνία. Να πάψουν οι απεχθείς φόροι -clawback και rebate- οι οποίοι ξεκίνησαν από τα πρώτα χρόνια της οικονομικής ύφεσης φρενάροντας τη φαρμακοβιομηχανία, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να υλοποιηθούν απόλυτα αναγκαίες επενδύσεις. Το ερώτημα που τίθεται επιτακτικά είναι ποια είναι η επόμενη ημέρα για όλους μας, για τις επιχειρήσεις, για τη νέα γενιά, για τον πλανήτη. Η απάντηση είναι ξεκάθαρη: υπευθυνότητα, βιώσιμη ανάπτυξη, πράσινη ανάπτυξη, κυκλική οικονομία, νέο παραγωγικό μοντέλο! Ως μέλος του Δ.Σ. του ΣΕΒ, αλλά και ως πρόεδρος του Global Compact Network Hellas, εκτιμώ ότι εί-

ναι αδήριτη ανάγκη να ενισχύσουμε την εγχώρια παραγωγή, να σεβαστούμε και να αγκαλιάσουμε τη διαφορετικότητα και να γίνουμε κόμβος καινοτομίας, έρευνας και αριστείας, πάντα υπό την «ομπρέλα» της βιώσιμης ανάπτυξης, της αειφορίας και της κυκλικής οικονομίας. Αλλωστε και το ευνοϊκό χρηματοδοτικό περιβάλλον του Ταμείου Ανάκαμψης (RF) μας δίνει αυτή τη δυνατότητα, την οποία πρέπει να αξιοποιήσουμε με σύνεση και σοφία. Ολοι μας αλλά περισσότερο ο επιχειρηματικός κόσμος θα πρέπει να στραφεί σε μια άλλη κουλτούρα, με έμφαση στη διαφύλαξη των φυσικών μας πόρων, του οικοσυστήματος και της βιοποικιλότητας. Η συνεχιζόμενη υγειονομική κρίση, αλλά και η πρόκληση της κλιματικής κρίσης δείχνουν ήδη τον δρόμο για να δημιουργήσουμε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο και να επικεντρωθούμε στη Γη με σεβασμό, να την καλλιεργήσουμε και φυσικά να προστατέψουμε την ελληνική βιοποικιλότητα δίνοντας έμφαση στις καλλιέργειες φαρμακευτικών φυτών, φροντίζοντας παράλληλα και τις επιχειρήσεις μετατρέποντας τις μονάδες σε ενεργειακά βιώσιμες και φιλικές προς το περιβάλλον. Η έννοια της εταιρικής υπευθυνότητας, όπως και της αριστείας και της καινοτομίας, είναι άρρηκτα συνυφασμένη με τη φιλοσοφία του Ομίλου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη (ΟΦΕΤ) με πάνω από μισό αιώνα ζωής. Δράσεις που στηρίζουν τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, την επιστήμη και τη νέα γενιά, την αειφόρο ανάπτυξη και το περιβάλλον (με διαρκείς καθαρισμούς υποβρύχιους και παράκτιους) βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της στρατηγικής του ΟΦΕΤ για την εταιρική κοινωνική υπευθυνότητα. Το σύνθημα TELEIA αποτελεί το ακρωνύμιο της φιλοσοφίας του ομίλου, αφορά τις εταιρικές αξίες και μεταφράζεται ως εξής: Ομαδικότητα - Teamwork, Αδιαπραγμάτευτη Ηθική - Ethos, Διαρκής Μάθηση - Learning, Αριστεία - Excellence, Καινοτομία Innovation και Υπευθυνότητα - Accountability. Οι Uni-Pharma & InterMed αποτελούν μέλη του Οικουμενικού Συμφώνου των Ηνωμένων Εθνών -UN Global Compact- έχοντας ευθυγραμμίσει τις λειτουργίες τους με τις διακηρυγμένες αρχές του στους τομείς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των συνθηκών εργασίας, του περιβάλλοντος και της καταπολέμησης της διαφθοράς, των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης και της Κλιματικής Αλλαγής. Εμείς στον ΟΦΕΤ λέμε: Αξία για τον άνθρωπο, ευθύνη για την κοινωνία! Κάνουμε το Εγώ Εμείς, λειτουργούμε συλλογικά, με σύμπνοια και συνεχίζουμε!

11-12 Σεπτεμβρίου 2021

85η ΔΕΘ

Η ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΛΙΑΓΚΟΥ, εκτελεστικού προέδρου Δ.Σ. ΟΛΘ Α.Ε.

17

ΟΛΘ A.E.: επενδύσεις και πλάνο ανάπτυξης H ΟΛΘ Α.Ε. είναι ένας αξιόπιστος και γρήγορα αναπτυσσόμενος οργανισμός προσηλωμένος στο όραμα και τις αξίες που πρεσβεύει και μεριμνά για τους ανθρώπους του, καινοτομεί, παράγει οικονομικές υπεραξίες και είναι ενεργός και κοινωνικά υπεύθυνος. Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης επενδύει στην ανάπτυξη, στηρίζει την κοινωνία και δημιουργεί ευκαιρίες για την πόλη και για τη χώρα στο σύνολό της. Το επενδυτικό πλάνο για την αναβάθμιση του λιμένα και την εδραίωσή του ως Κόμβου Συνδυασμένων Μεταφορών στη Νοτιοανατολική, Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη υλοποιείται με γρήγορους ρυθμούς, αποτελώντας έναν ισχυρό πόλο ανάπτυξης για την οικονομία και την κοινωνία σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.

6ος προβλήτας

H Θεσσαλονίκη γίνεται Κόμβος Συνδυασμένων Μεταφορών στη Νοτιοανατολική, Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη

65

Οι διαδικασίες για το εμβληματικό έργο επέκτασης του 6ου προβλήτα δρομολογούνται με ταχύτατους ρυθμούς, το 2ο στάδιο του σχετικού διαγωνισμού όπου υποβλήθηκαν δεσμευτικές οικονομικές και τεχνικές προσφορές από πέντε υποψήφια σχήματα έχει ολοκληρωθεί και αναμένεται να αναδειχθεί ο οριστικός ανάδοχος του έργου για να ξεκινήσουν οι εργασίες. Η υλοποίηση αλλά και η ολοκλήρωση του εν λόγω έργου συμβάλλουν ουσιαστικά στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη με ποικίλα και πολλαπλασιαστικά οφέλη σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Δημιουργούμε διαρκώς νέες θέσεις εργασίας όχι μόνο στην ΟΛΘ Α.Ε. αλλά και σε επιχειρήσεις συνδεδεμένες με τις λιμενικές δραστηριότητες και προσελκύουμε το ενδιαφέρον εταιρειών παροχής συναφών υπηρεσιών που ενισχύουν σημαντικά την οικονομική δραστηριότητα της τοπικής και εθνικής οικονομίας.

Βάσει του χρονοδιαγράμματος, η ολοκλήρωση του έργου ορίζεται σε 36 μήνες από την έναρξη των εργασιών, σηματοδοτώντας την ουσιαστική αναβάθμιση της ανταγωνιστικότητας του λιμένα της Θεσσαλονίκης καθώς: ● Επιτρέπει τη μέγιστη δυνατή αξιοποίηση του συγκριτικού ανταγωνιστικού του πλεονεκτήματος, δηλαδή της εγγύτητας με τις αγορές της Νοτιοανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης, καθώς και με τα μεγάλα διευρωπαϊκά δίκτυα αυτοκινητόδρομων και σιδηρόδρομων. ● Αναβαθμίζει περεταίρω τη θέση του λιμανιού της Θεσσαλονίκης στην παγκόσμια λιμενική βιομηχανία και στον κλάδο της εφοδιαστικής αλυσίδας. ● Αυξάνει σημαντικά τη χωρητικότητα του λιμανιού. ● Δίνει τη δυνατότητα απευθείας εξυπηρέτησης πλοίων κύριων γραμμών (Ultra Large Container Vessels) χωρητικότητας 24.000 TEUs. Βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη του λιμένα και την εδραίωσή του ως Κόμβου Συνδυασμένων Μεταφορών για τη Νοτιοανατολική, Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη αποτελούν και τα έργα συνδεσιμότητας του λιμανιού με το εθνικό οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, τα οποία εκτιμάται πως θα έχουν ολοκληρωθεί παράλληλα με την επέκταση του 6ου προβλήτα.

Αναβάθμιση εξοπλισμού Στο πλαίσιο του προγράμματος αναβάθμισης εξοπλισμού και κατ’ επέκταση της ουσιαστικής αναβάθμισης των παρεχόμενων υπηρεσιών, ώστε το λιμάνι της Θεσσαλονίκης να είναι πρωταγωνιστής στην ανάπτυξη των συνδυασμένων μεταφορών από και προς τη Νοτιοανατολική, Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη προσελκύοντας πλοία κύριων γραμ-

μών, η ΟΛΘ Α.Ε. έχει ήδη προμηθευτεί: ● 12 Straddle Carriers με δυνατότητα στοιβασίας containers σε 3 επίπεδα καθ’ ύψος ● 1 Mobile Harbor Crane μέγιστης ανυψωτικής ικανότητας 144 τόνων ● 2 STS Cranes (γερανογέφυρες), ειδικά σχεδιασμένα για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης

Dry port Παράλληλα, στα τέλη του 2020 ιδρύθηκε το 1ο dry port στη Σόφια και από τον Ιανουάριο του 2021 η ΟΛΘ Α.Ε. παρέχει ολοκληρωμένες λύσεις εμπορευματικών μεταφορών και εφοδιαστικής αλυσίδας μέσω της απευθείας σιδηροδρομικής σύνδεσης του λιμένα της Θεσσαλονίκης με το dry port της Βουλγαρίας.

Ψηφιακός μετασχηματισμός Στην εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού επενδύουμε σε καινοτόμες τεχνολογίες και λύσεις με στόχο τη μετατροπή του λιμανιού της Θεσσαλονίκης σε «έξυπνο λιμάνι», με έξυπνες και προηγμένες τεχνολογίες για την ψηφιοποίηση των συστημάτων και την παροχή αποτελεσματικών, αξιόπιστων, ποιοτικών και ανταγωνιστικών υπηρεσιών με απλουστευμένες διαδικασίες. Μέσω της συνεχούς βελτίωσης των συστημάτων μας, αξιοποιούμε τις ψηφιακές τεχνολογίες, έχοντας πάντα ως επίκεντρο τις ανάγκες των πελατών μας, προσδίδοντάς τους επιπλέον αξία και επιτυγχάνοντας αποδοτικότερη αλληλεπίδραση μαζί τους. Παραμένουμε αυστηρά προσηλωμένοι στην ανάπτυξη της εταιρείας. Εστιάζουμε στην επιτάχυνση και υλοποίηση του επενδυτικού μας πλάνου, ενώ ταυτόχρονα αναβαθμίζουμε τις υποδομές, τον εξοπλισμό, το φάσμα και την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών του λιμένα της Θεσσαλονίκης.

18

66

85η ΔΕΘ

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ 11-12 Σεπτεμβρίου 2021

Με δυσκολίες ο ψηφιακός μετασχηματισμός Ιστορία μάς έχει διδάξει ότι σε κάθε βιομηχανική επανάσταση, ο συνδυασμός νέων τεχνολογιών επικοινωνίας και νέων συστημάτων παραγωγής και μεταφοράς ενέργειας συνήθως δημιουργεί έναν «πανταχού παρόντα» και «φθηνό» παράγοντα εισροών στην κάθε παραγωγική δραστηριότητα, αλλά γενικότερα ευνοεί την ανάπτυξη κάθε είδους επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Είναι ο καταλύτης για την ανάληψη δράσεων καινοτομίας, άρα υποβοηθά τελικά τον μετασχηματισμό των παραγωγικών διαδικασιών και του κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος γενικότερα. Με την εμφάνιση νέων τεχνολογιών, όπως το φορητό internet, τα big data, η τεχνητή νοημοσύνη, το cloud computing και το διαδίκτυο των πραγμάτων, η 4η βιομηχανική επανάσταση θα είναι τελικά μια ευρείας κλίμακας διαδικασία διασύνδεσης που θα χαρακτηρίζεται από την ψηφιοποίηση, την ανάπτυξη επιχειρηματικών δικτύων και την επιχειρηματική ευφυΐα. Ολα αυτά ευελπιστούμε να συντελέσουν στην ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας, αφού πλέον η ψηφιακή γνώση και η πληροφορία είναι οι νέοι συντελεστές παραγωγής, ενώ η ευφυής βιομηχανία και η αξιοποίηση των big data συμβάλλουν στη διασύνδεση των πραγμάτων. Παρά ταύτα, σε πρόσφατη έρευνα μεταξύ των μελών του ΣΒΕ που αφορούσε τις δράσεις που έχουν αναλάβει ή θα αναλάβουν οι επιχειρήσεις-μέλη μας για τον ψηφιακό τους μετασχηματισμό, φαίνεται ξεκάθαρα ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός των μικρομεσαίων μεταποιητικών επιχειρήσεων με έδρα την ελληνική περιφέρεια πραγματοποιείται με αργούς ρυθμούς, ενώ υπάρχουν εμφανείς αδυναμίες στην εφαρμογή των διαφόρων δράσεων. Προφανώς αυτή η διαπίστωση αποτελεί και την πραγματικότητα, αλλά είναι άκρως ανησυχητική αν σκεφτούμε την προοπτική προσαρμογής στην 4η βιομηχανική επανάσταση. Από την έρευνα προέκυψαν οι πέντε κύριες προσαρμογές ψηφιακού μετασχηματισμού που έχουν ήδη υιοθετηθεί από τις μεταποιητικές επιχειρήσεις με έδρα την ελληνική περιφέρεια και η πρόθεση των επιχειρήσεων να συνεχίσουν να επενδύουν στις συγκεκριμένες προσαρμογές το επόμενο εξάμηνο (βλέπε ΠΙΝΑΚΑ 1). Από την άλλη μεριά οι πέντε λιγότερο υιοθετημένες προσαρμογές ψηφιακού μετασχηματισμού από τις βιομηχανίες της περιφέρειας φαίνονται στον ΠΙΝΑΚΑ 2 Είναι λοιπόν φανερό ότι η μεταποίηση στο πλαίσιο του ψηφιακού της μετασχηματισμού εστιάζεται σε ήδη γνωστές και διαδεδομένες πρακτικές όπως: ● η χρήση των μέσω κοινωνικής δικτύωσης για την εξεύρεση πελατών, ● η εισαγωγή αυτοματισμών για τη μείωση του λειτουργικού κόστους και ● η αναβάθμιση του εξοπλισμού παραγωγής για την αύξηση της ποιότητας και της παραγωγικότητας. Πρωτοβουλίες όπως: ● η χρήση συστημάτων ρομποτικής, ● η υιοθέτηση εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης, ● οι επενδύσεις στο διαδίκτυο των πραγμάτων κ.λπ. φαίνεται ότι θα υιοθετηθούν από τη βιομηχανία, αλλά με αργούς ρυθμούς και σε βάθος χρόνου. Σε αντίθεση με τα όσα προαναφέρθηκαν, αποτελεί θετικό μήνυμα για την ψηφιακή μετάβαση η εκπαίδευση και επιμόρφωση του προσωπικού της βιομηχανίας στις νέες τεχνολογίες. Ως εκ τούτου, ο κίνδυνος για τη βιωσιμότητα των μεταποιητικών επιχειρήσεων και την περαιτέρω μεί-

Η Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΑΒΒΑΚΗ, προέδρου του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ)

Το ζητούμενο πλέον είναι ο σχεδιασμός και η εφαρμογή ενός μοντέλου οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής που θα συγχρονίζεται με τη διεθνή συζήτηση και θα έχει στρατηγικό στόχο τη μετατροπή της χώρας σε παγκόσμιο σημείο αναφοράς για τη δυνατότητα ενός συμπεριληπτικού και οικολογικού αναπτυξιακού δρόμου

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ

85% 76% 75% 78%

Χρήση µέσων κοινωνικής δικτύωσης Εισαγωγή συστηµάτων αυτοµατοποίησης Εκπαίδευση προσωπικού για την απόκτηση ψηφιακών δεξιοτήτων Αναβάθµιση τεχνολογικού εξοπλισµού παραγωγής

65%

91%

58% 41% 50% 67%

Επένδυση στην ασφάλεια δεδοµένων και πληροφοριών

Την έχει υιοθετήσει το …% των επιχειρήσεων Το επόµενο εξάµηνο το …% των επιχειρήσεων θα υιοθετήσει τη συγκεκριµένη προσαρµογή

ΠΙΝΑΚΑΣ 2 ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ

Επένδυση στο διαδίκτυο των πραγµάτων Υιοθέτηση εφαρµογών τεχνητής νοηµοσύνης Συστηµατική ανάλυση δεδοµένων Εισαγωγή συστηµάτων ροµποτικής Εφαρµογή διαδικασιών κυβερνοασφάλειας

5% 16% 11% 15% 12% 19% 14% 13% 21%

ωση της ανταγωνιστικότητάς τους είναι προφανής. Για τον λόγο αυτό αποτελεί αδήριτη ανάγκη η παροχή ισχυρών κινήτρων από την πολιτεία για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της περιφερειακής βιομηχανίας. Στο πλαίσιο αυτό: ● οι άμεσες ενισχύσεις, ● τα αυξημένα ποσοστά ενισχύσεων των προγραμ-

91% μάτων του νέου ΕΣΠΑ για τις επιχειρήσεις που στις προτάσεις τους περιλαμβάνουν επενδύσεις και δράσεις ψηφιακού μετασχηματισμού και ● η επιχορήγηση των επιτοκίων δανεισμού είναι τα τρία βασικά χρηματοδοτικά εργαλεία που προκρίνει η περιφερειακή βιομηχανία ως τα πλέον ελκυστικά για την υποβοήθηση της ψηφιακής τους μεταρρύθμισης.

85η ΔΕΘ

11-12 Σεπτεμβρίου 2021 Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

67

19

Του ΑΝΤΏΝΗ ΜΑΥΡΌΠΌΥΛΌΥ*, διευθύνοντος συμβούλου της D-Waste / επιστημονικού συμβούλου UNEP-IETC

ΚΥΚΛΙΚΉ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ 4η ΒΙΟΜΉΧΑΝΙΚΉ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΉ

Η σχέση που καθορίζει το μέλλον του πλανήτη

Ζ

ούμε σε μια συναρπαστική όσο και δραματική ιστορική περίοδο στην οποία η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση (γνωστή και ως IND4.0) ξεδιπλώνει με τεράστια ταχύτητα, σε παγκόσμια κλίμακα, τη δυναμική της. Η μεγάλη ιδιαιτερότητα της παρούσας βιομηχανικής επανάστασης είναι ότι δεν μπορεί να εξελιχθεί με παρόμοιο τρόπο, γιατί πολύ απλά ο πλανήτης σήμερα προσεγγίζει –και σύμφωνα με κάποιες γνώμες έχει ήδη ξεπεράσει– τα φυσικά του όρια όσον αφορά το πόση ρύπανση έχει συσσωρευτεί, πόσες περιβαλλοντικές ζημιές είναι αναντίστρεπτες αλλά και όσον αφορά το πόσα απόβλητα συσσωρεύονται στους ωκεανούς και στα οικοσυστήματα. Και για να αποφύγουμε αυτό το σενάριο, χρειάζεται να παντρέψουμε τη βιομηχανική επανάσταση με την κυκλική οικονομία. Πώς συνδέεται όμως η κυκλική οικονομία με τη βιομηχανική επανάσταση; Από τη μια μεριά, το πάντρεμα της παρούσας βιομηχανικής επανάστασης με την κυκλική οικονομία είναι βασικός όρος για να αποφύγουμε ακόμα μεγαλύτερες και αναντίστρεπτες ζημιές στα οικοσυστήματα και στους φυσικούς πόρους, αλλάζοντας το κυρίαρχο βιομηχανικό και οικονομικό μοντέλο. Από την άλλη μεριά, η γενικευμένη επαναχρησιμοποίηση αντικειμένων και

εξοπλισμού, η προληπτική συντήρησή τους για την αύξηση του χρήσιμου κύκλου ζωής, η μαζική δυνατότητα επισκευών αντί της γρήγορης και συχνά εξαναγκασμένης αντικατάστασης από νέα προϊόντα αλλά και η ολοκληρωμένη ανάκτηση υλικών από εκατομμύρια βιομηχανικά προϊόντα είναι ακατόρθωτη χωρίς πλήρη ψηφιοποίηση των ροών υλικών, των παραγωγικών διαδικασιών και των καταναλωτικών μοντέλων. Το παράδειγμα της κλιματικής κρίσης είναι χαρακτηριστικό. Η επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού για συγκράτηση της ανόδου της θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου προϋποθέτει γενικευμένη ηλεκτροκίνηση, μαζική ανάπτυξη νέων φωτοβολταϊκών και αιολικών πάρκων, νέα αναβαθμισμένα ηλεκτρικά και επικοινωνιακά δίκτυα· και όλα αυτά απαιτούν να μπουν σε χρήση επιπλέον 3 δισεκατομμύρια τόνοι μέταλλα και μεταλλικά στοιχεία. Τα υλικά αυτά απλώς δεν είναι διαθέσιμα χωρίς γενικευμένες πρακτικές ανάκτησης και ανακύκλωσης από κτίρια, υποδομές, αυτοκίνητα, αεροπλάνα, πλοία, καλωδιώσεις κ.ά. Επομένως, η εμπέδωση της κυκλικής οικονομίας γίνεται όρος όχι μόνο για τη μακρόχρονη βιωσιμότητα των κοινωνιών μας, αλλά και για την αντιμετώπιση των άμεσων κινδύνων της κλιματικής κρίσης. Για αυτό ακριβώς, είτε η τέταρτη βιομηχανική

επανάσταση θα υλοποιηθεί μέσω πολιτικών και πρακτικών κυκλικής οικονομίας, δημιουργώντας ένα νέο ιστορικό πρότυπο βιομηχανικής επανάστασης και συγκρατώντας την οικονομία στα φυσικά όρια που τα οικοσυστήματα και οι κοινωνίες μας αντέχουν, είτε η κυκλική οικονομία θα γίνει άλλο ένα σύνθημα-φερετζές, όπως η αειφόρος ανάπτυξη και ο «οικο-καπιταλισμός», που θα ξεπλένει τις μεγάλες ρυπογόνους δραστηριότητες και θα διαιωνίζει το σημερινό μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης που με μαθηματική ακρίβεια οδηγεί στο πουθενά. Αρα, τέταρτη βιομηχανική επανάσταση χώρια από την κυκλική οικονομία ενέχει μεγάλους, ενδεχομένως και αναπόφευκτους, κινδύνους για το μέλλον του πλανήτη. Αντίθετα, ο συνδυασμός κυκλικής οικονομίας και 4ης βιομηχανικής επανάστασης ενέχει μεγάλες ελπίδες για έναν πιο βιώσιμο πλανήτη, με περισσότερη ευμάρεια, κοινωνική δικαιοσύνη και παραγωγή πλούτου για όλη την ανθρωπότητα. Το τι θα γίνει, δεν είναι προκαθορισμένο, ούτε μοιραίο – εν πολλοίς εναπόκειται στο πώς θα δράσουν και θα αντιδράσουν οι κοινωνίες μας. *Συγγραφέας, μαζί με τον Anders Waage Nielsen, του βιβλίου Industry 4.0 and Circular Economy: Towards a Wasteless Future or a Wasteful Planet?, ISBN: 978-1119-69927-9 (εκδόσεις Wiley)

Ή επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού για συγκράτηση της ανόδου της θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου προϋποθέτει γενικευμένη ηλεκτροκίνηση, μαζική ανάπτυξη νέων φωτοβολταϊκών και αιολικών πάρκων, νέα αναβαθμισμένα ηλεκτρικά και επικοινωνιακά δίκτυα

20

68

85η ΔΕΘ

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ 11-12 Σεπτεμβρίου 2021

Οι νέες παγκόσμιες τάσεις και το ελληνικό λιανεμπόριο

Ο Του ΓΙΏΡΓΟΥ ΚΑΡΑΝΙΚΑ, προέδρου της ΕΣΕΕ

Η ψηφιοποίηση αποτελεί πλέον έναν από τους κορυφαίους μετασχηματισμούς επηρεάζοντας πληθώρα εκφάνσεων της οικονομικής και κοινωνικής ζωής, όπως η εκπαίδευση, οι τραπεζικέςχρηματοοικονομικές υπηρεσίες αλλά και το λιανικό εμπόριο

κλάδος του λιανικού εμπορίου, πριν ακόμα από το ξέσπασμα της πανδημίας του Covid-19, βρισκόταν στη δίνη του κύκλωνα των μεγα-τάσεων (mega-trends) της διεθνούς οικονομίας. Πιο συγκεκριμένα, οι διακυμάνσεις της ενεργού ζήτησης, οι ιδιαίτερα έντονες τάσεις της απο-παγκοσμιοποίησης, η βίαιη ψηφιακή μετάβαση, η γήρανση του πληθυσμού αλλά και οι προκλήσεις της περιβαλλοντικής υποβάθμισης και της κλιματικής αλλαγής επιδρούν στη φυσιογνωμία και κατ’ επέκταση στη λειτουργία των εμπορικών επιχειρήσεων. Μετά το ξέσπασμα της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, και ιδίως μετά την πανδημική κρίση, η ψηφιακή μετάβαση από μια σημαντική τάση φαίνεται πως μετατρέπεται σε μια κρίσιμη παράμετρο βιωσιμότητας των εμπορικών επιχειρήσεων. Η ψηφιοποίηση αποτελεί πλέον έναν από τους κορυφαίους μετασχηματισμούς επηρεάζοντας πληθώρα εκφάνσεων της οικονομικής και κοινωνικής ζωής, όπως η εκπαίδευση, οι τραπεζικές/χρηματοοικονομικές υπηρεσίες αλλά και το λιανικό εμπόριο. Γενικά το εμπόριο ως κλάδος επηρεάζει και επηρεάζεται από τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Από τη μια πλευρά προσφέρει στους καταναλωτές και σε άλλες επιχειρήσεις ψηφιακά προϊόντα και ψηφιακές υπηρεσίες επιταχύνοντας τον ψηφιακό μετασχηματισμό, ενώ από την άλλη επηρεάζεται από τα νέα καταναλωτικά πρότυπα τα οποία αναφέρονται άμεσα στην ψηφιοποίηση. Οι επιμέρους τάσεις που επιταχύνονται στον κλάδο του λιανικού εμπορίου είναι δομικού χαρακτήρα, καθώς μεταβάλλονται: α) οι επιχειρηματικές ευκαιρίες, β) τα επιχειρηματικά μοντέλα (business models), γ) οι μορφές εμπορίου, δ) οι συναλλακτικές διαδικασίες αλλά και ε) η φύση και ο ρόλος των τοπικών καταστημάτων. Η ψηφιακή επανάσταση, η λεγόμενη «πλατφορμοποίηση» με τη χρήση τεχνολογιών Blockchain, edge computing, 5G και άλλων, αλλά και τα νέα καταναλωτικά πρότυπα που ευθυγραμμίζονται με

αυτήν, μετατρέπουν τις τοπικές αγορές σε διεθνείς. Από την άλλη, παρότι μέχρι πρόσφατα λόγω και της τρίτης βιομηχανικής επανάστασης η ψηφιοποίηση στο λιανικό εμπόριο ήταν συνυφασμένη με το ηλεκτρονικό εμπόριο, πλέον μοιάζει να το έχει ξεπεράσει. Η ψηφιοποίηση λόγω και της πανδημίας ενεργοποιεί νέες επιμέρους τάσεις, που απομακρύνονται από το e-shop. Αλλωστε, οι κινητές συσκευές (smart-phones, tablets, smart-watches κ.λπ.) μεταλλάσσουν τις καταναλωτικές πρακτικές ακόμα και εντός των φυσικών καταστημάτων. Πλέον τα φυσικά προϊόντα μετατρέπονται σε ψηφιακές υπηρεσίες, ακόμη και στην ένδυση-υπόδηση. Τα social media μετασχηματίζουν τα καταναλωτικά πρότυπα, κυριαρχώντας στη Γενιά Ζ, ενώ οι ψηφιακές συσκευές και το Διαδίκτυο των Πραγμάτων αποτελούν οργανικό μέρος της αγοραστικής διαδικασίας. Για παράδειγμα, ο τυπικός νέος καταναλωτής της Γενιάς Ζ αγοράζει άμεσα on-line, ενώ ο καταναλωτής της Γενιάς Υ αλλά και των προηγούμενων γενιών πιθανώς αναζητά πληροφορίες online και στη συνέχεια αγοράζει off-line σε κάποιο φυσικό κατάστημα. Αναπόφευκτα, οι εξελίξεις αυτές επηρεάζουν την καθημερινότητα των επιχειρήσεων, επιτείνουν την ανάγκη για αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων εμπόρων και εργαζομένων και δημιουργούν νέα πεδία ευκαιριών αλλά και ανταγωνισμού. Την ίδια στιγμή, η κλιματική αλλαγή αλλά και η πανδημία επιταχύνουν τη σημασία της βιωσιμότητας, επηρεάζοντας είτε άμεσα είτε έμμεσα τις εμπορικές επιχειρήσεις. Πλέον, ένα μεγάλο μέρος των καταναλωτών ενδιαφέρεται για την προστασία του περιβάλλοντος αλλάζοντας τις καταναλωτικές του συνήθειες. Είναι χαρακτηριστικό πως το 65% των Γερμανών και των Βρετανών καταναλωτών δηλώνει ότι θα αγοράσει προϊόντα τα οποία διαρκούν περισσότερο, ενώ το 64% των Κινέζων καταναλωτών δηλώνει ότι σκέφτεται να προμηθευτεί περισσότερο φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα. Οι τάσεις αυτές αναμένεται να κυριαρχήσουν και στο ελληνικό αγοραστικό κοινό μιας και ο μέ-

σος καταναλωτής στην Ελλάδα αναπτύσσει σταδιακά περιβαλλοντικές ανησυχίες. Στο επίπεδο αυτό, οι εμπορικές επιχειρήσεις καλούνται να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες στρέφοντας την προσοχή τους στην κλιματική αλλαγή, τη βιοποικιλότητα και τη διαχείριση των περιορισμένων πόρων.

Οι αντιθέσεις Πάντως, η μόδα, που αποτελεί κεντρικό άξονα του κλάδου του λιανικού εμπορίου, ευθύνεται «μόνο» για το 4% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (greenhouse gas emissions). Ο πράσινος μετασχηματισμός των εμπορικών επιχειρήσεων αναμένεται να οξύνει τις αντιθέσεις εντός του κλάδου του λιανικού εμπορίου, με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις να διαθέτουν ευκολότερη πρόσβαση στους πόρους σε σχέση με τις μικρότερες. Η ελληνική οικονομία γενικότερα και οι εμπορικές επιχειρήσεις ειδικότερα έχασαν μια δεκαετία προσαρμογής στις νέες τάσεις που κυριαρχούν στον κλάδο του λιανικού εμπορίου. Η πανδημία φώτισε τη σημασία αυτής της υστέρησης οξύνοντας για πολλές ΜμΕ τις δυσμενείς επιπτώσεις της. Για όλο το διάστημα 2008-2017 το παραγωγικό κενό της οικονομίας, η μείωση της απασχόλησης αλλά και οι ελλιπείς επενδύσεις των επιχειρήσεων λόγω του περιορισμένου τζίρου, της αβεβαιότητας αλλά και της χρηματοδοτικής υστέρησης του ιδιωτικού τομέα δεν υποβοήθησαν τις επενδύσεις στην «ψηφιακή» και «πράσινη» μετάβαση της εμπορικής επιχειρηματικότητας. Ενόψει των νέων δεδομένων και προκλήσεων, η δημόσια πολιτική θα πρέπει να εστιάσει στην υποστήριξη των επιχειρήσεων, ώστε να πραγματοποιήσουν αυτή τη διττή μετάβαση. Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και η νέα προγραμματική περίοδος ΕΣΠΑ 2021-2027 μπορούν να συμβάλουν στην κατεύθυνση αυτή. Αυτό που απαιτείται είναι εκτεταμένη διαβούλευση και ένας οδικός χάρτης που θα θέσει στο επίκεντρο τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα ως πυλώνα ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής.

85η ΔΕΘ

11-12 Σεπτεμβρίου 2021 Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

69

21

Η επανεκκίνηση της οικονομίας

Ο

σο περνάει ο χρόνος από το πρώτο ξέσπασμα της πανδημίας τόσο πυκνώνει η συζήτηση σχετικά με την επανεκκίνηση όχι μόνο της ελληνικής οικονομίας. Είναι, μάλιστα, χαρακτηριστικό ότι όλο και συχνότερες εμφανίζονται προτάσεις πολιτικής για την επανεκκίνηση, ενώ και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει σχεδιάσει και σύντομα θα προχωρήσει στην υλοποίηση του κατ’ εξοχήν εργαλείου επανεκκίνησης που περιλαμβάνει όλες τις δράσεις και τις πολιτικές που περιέχονται στο Ταμείο Ανάκαμψης. Από τη διαπίστωση αυτή απορρέουν μερικές σκέψεις και ερωτήματα που θα διατυπωθούν διά βραχέων στη συνέχεια. Η πρώτη και ίσως η πιο σημαντική σκέψη που έρχεται στο μυαλό μας είναι ότι η επανεκκίνηση της οικονομίας και οι πολιτικές που θα κληθούν να την υλοποιήσουν θα λάβουν χώρα εν μέσω των αβεβαιοτήτων που προκαλούνται από την επίμονη συνέχιση της πανδημίας. Ακόμα και στην περίπτωση κατά την οποία οι επιπτώσεις από τη συνέχιση της πανδημίας δεν θα είναι τόσο έντονες όσο στην αρχή της με τον δραστικό περιορισμό της οικονομικής δραστηριότητας, ακόμα και τότε θα υπάρξει ανάγκη και για μέτρα έκτακτης ανάγκης και τόνωσης των οικονομιών ώστε να αντιμετωπιστούν αυτές οι αβεβαιότητες. Η δεύτερη σκέψη σχετίζεται με το ίδιο το σημείο επανεκκίνησης της οικονομίας. Στην περίπτωση της Ελλάδας το 2020 έκλεισε με μια αξιοσημείωτη μείωση του ΑΕΠ κατά 8,6%, ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2021 παρατηρείται μια ιδιάζουσα «αναθέρμανση» της οικονομίας, όπως αυτή καταγράφεται στην αύξηση του πληθωρισμού. Ωστόσο, αυτή η «αναθέρμανση» είναι ιδιάζουσα επειδή κατά το μεγαλύτερό της ποσοστό οφείλεται στην αύξηση –σε μερικές περιπτώσεις, όπως τα πετρελαιοειδή,

απότομη– των τιμών των εισαγόμενων προϊόντων. Ο συνδυασμός αυτών των δύο στοιχείων του μακροοικονομικού περιβάλλοντος οδηγεί σε μια τρίτη σκέψη, για την ακρίβεια σε έναν προβληματισμό, η οποία πρόσφατα αποτυπώθηκε στον Τύπο και στην τρέχουσα δημοσιότητα με την αναφορά στο εύρημα ερευνών, σύμφωνα με το οποίο για τη συντριπτική πλειονότητα των νοικοκυριών το μηνιαίο εισόδημά τους φτάνει για να καλύψει μόνο τις ανάγκες τριών εβδομάδων. Επομένως, η συνδρομή της μείωσης των εισοδημάτων εξαιτίας της ύφεσης με τη –σχετική– μείωση των εισοδημάτων εξαιτίας της αύξησης των τιμών έχει οδηγήσει σε αισθητή μείωση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών και κυρίως εκείνων που η πηγή του εισοδήματός τους είναι ο μισθός ή η σύνταξη.

Επώδυνες εξελίξεις Υπάρχει, κατά συνέπεια, σοβαρή πιθανότητα – και αυτή είναι μια τέταρτη σκέψη– αυτή η μείωση της αγοραστικής δύναμης να οδηγήσει σε μείωση της ζήτησης για προϊόντα που προσφέρονται στην πλειονότητά τους από τις ελληνικές ΜμΕ με τελική κατάληξη τη μείωση στον κύκλο εργασιών τους. Εάν σε αυτά συνυπολογιστούν και η αύξηση στο ποσοστό ανεργίας και η διεύρυνση των μορφών ευέλικτης απασχόλησης, τότε οι πιθανές εξελίξεις θα αποβούν περισσότερο επώδυνες. Η πέμπτη σκέψη αναφέρεται στα εργαλεία εκείνα που έχουν επιλεγεί ως τα πλέον πρόσφορα για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Με δεδομένους τους περιορισμούς της δημοσιονομικής πολιτικής αλλά και –ιδιαίτερα στην περίπτωση της Ελλάδας– τον σχηματισμό τα δύο τελευταία χρόνια πρωτογενών δημοσιονομικών ελλειμμάτων, το βάρος έχει πέσει στη νομισματική πολιτική και κυρίως στα χαμηλά επιτόκια και στη, μέσω της λεγόμενης ποσοτικής χαλάρωσης, έμμεση αύξηση στην

προσφορά χρήματος. Το στοίχημα πλέον είναι να λειτουργήσει εύρυθμα ο περίφημος μηχανισμός χρηματικής μεταβίβασης που έχει αφετηρία τη μείωση των επιτοκίων και τέρμα την αύξηση της συνολικής ζήτησης. Είναι, πάντως, γνωστό και έχει καταγραφεί στη συναφή βιβλιογραφία ότι μια νομισματική πολιτική χαμηλών επιτοκίων ευνοεί στις περισσότερες των περιπτώσεων τις μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες άλλωστε έχουν τη δυνατότητα μόχλευσης των δανειακών τους κεφαλαίων. Αυτό δεν ισχύει, όμως, για τις μικρές επιχειρήσεις. Στην περίπτωση της Ελλάδας, όπου η σχέση μεταξύ τραπεζικού συστήματος αφ' ενός και μικρών επιχειρήσεων αφ' ετέρου είναι σχεδόν ανύπαρκτη για διαρθρωτικούς λόγους, αυτή η σχέση ανισότητας μεταξύ μεγάλων και μικρών επιχειρήσεων είναι πολύ πιθανό να διευρυνθεί περαιτέρω, διαμορφώνοντας ένα επιχειρηματικό περιβάλλον στο οποίο οι μικρές επιχειρήσεις θα είναι καταδικασμένες να λειτουργούν στο περιθώριο. Κι αυτή είναι μια έκτη σκέψη. Μια τελευταία σκέψη μένει να διατυπωθεί. Ακόμα και εάν η επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας υλοποιηθεί χωρίς εμπόδια, ακόμα και εάν δεν υπάρξουν περαιτέρω αβεβαιότητες από τη συνέχιση της υγειονομικής κρίσης, ακόμα και τότε θα έχουμε μια οικονομία που θα μεγεθύνεται εν μέσω διευρυμένων ανισοτήτων, οι οποίες θα πρέπει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο να αντιμετωπιστούν εκ των υστέρων, αφού πάντοτε η πολιτική ακολουθεί με ευλάβεια την αλληγορία της πίτας: «Πρώτα τη φτιάχνουμε και μετά τη μοιράζουμε». Με τον τρόπο αυτό, όμως, η αναδιανομή του πλούτου και του εισοδήματος εκτοπίζεται σαν κάτι εξωτικό από την καθαυτό παραγωγική διαδικασία. Υπάρχει, άραγε, εναλλακτική; Η νέα κυβέρνηση στις ΗΠΑ του προέδρου Τζο Μπάιντεν έχει δείξει κάποια πρώτα σημάδια.

Του ΓΙΏΡΓΟΥ ΚΑΒΒΑΘΑ, προέδρου της ΓΣΕΒΕΕ

Ακόμα και εάν η επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας υλοποιηθεί χωρίς εμπόδια, θα έχουμε μια οικονομία που θα μεγεθύνεται εν μέσω διευρυμένων ανισοτήτων, οι οποίες θα πρέπει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο να αντιμετωπιστούν εκ των υστέρων, αφού πάντοτε η πολιτική ακολουθεί με ευλάβεια την αλληγορία της πίτας: «Πρώτα τη φτιάχνουμε και μετά τη μοιράζουμε»

22

70

85η ΔΕΘ

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ 11-12 Σεπτεμβρίου 2021

Οι προοπτικές της επιχειρηματικότητας

Ο Του ΓΙΆΝΝΗ ΧΆΤΖΗΘΕΟΔΟΣΙΟΥ, προέδρου της Κεντρικής Ενωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος

ι δυσμενείς συνθήκες που επικρατούν εξαιτίας της κρίσης που έχει προκαλέσει η πανδημία, έχουν αντίκτυπο σε όλους τους τομείς και σίγουρα η χώρα μας, αλλά και η Ευρώπη και ο αναπτυγμένος κόσμος, βγαίνοντας από αυτόν τον εφιάλτη θα αντιμετωπίσουν σημαντικά διαρθρωτικά και δομικά προβλήματα της πραγματικής οικονομίας, τα οποία αυξήθηκαν την περίοδο αυτή. Παράλληλα, δεν πρέπει να ξεχνάμε τις συνέπειες των καταστροφικών πυρκαγιών καθώς και αυτές έπληξαν την επιχειρηματικότητα στις περιοχές όπου εκδηλώθηκαν. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει τα μέτρα που λαμβάνονται να προστατεύσουν και να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων και κυρίως των μικρομεσαίων. Σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης, όπως αυτές που ζούμε, χρειάζονται στοχευμένες δράσεις που θα δώσουν «ανάσα» στο επιχειρείν και θα αποτελέσουν το δίχτυ ασφαλείας για τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους, με σκοπό να επανέλθει η κανονικότητα το συντομότερο δυνατόν και με τον πιο ομαλό τρόπο. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Grant Thornton, οι επιχειρήσεις που αντιπροσωπεύουν το 69% του συνολικού κύκλου εργασιών των ελληνικών επιχειρήσεων επλήγησαν άμεσα από την πανδημία ως αποτέλεσμα του περιορισμού ή και της διακοπής της λειτουργίας τους. Συνολικά, επιχειρήσεις που παράγουν κύκλο εργασιών ποσού 32,9 δισ. € και απασχολούν περίπου 1,1 εκατ. εργαζομένους, σχεδόν το 25% επί του συνόλου, διέκοψαν τη δραστηριότητά τους λόγω της πανδημίας. Οι επιχειρήσεις ακόμα και σε κλάδους που φαινομενικά άντεξαν, πιέζονται διαρκώς και προσπαθούν να ανακάμψουν δίνοντας τρομερό αγώνα για να καλύψουν τις προθεσμίες των απαιτήσεων που γέννησε το παρατεταμένο διάστημα αδράνειας της οικονομικής δραστηριότητας.

Η επιβίωση

Οι επιχειρήσεις και τα τραπεζικά ιδρύματα της χώρας χρειάζεται να σχεδιάσουν από τώρα την επόμενη μέρα έχοντας ως βάση την κατανόηση των επιπτώσεων που προκαλεί η παρούσα κρίση στη μελλοντική καταναλωτική συμπεριφορά των πελατών τους, στην εφοδιαστική τους αλυσίδα και ευρύτερα στο λειτουργικό τους μοντέλο

Με δεδομένο λοιπόν ότι πάρα πολλές επιχειρήσεις –κυρίως μικρομεσαίες– αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους και η μεγαλύτερη πρόκληση που καλούνται να αντιμετωπίσουν είναι η επιβίωσή τους, είναι αναγκαία η περικοπή οφειλών που δημιουργήθηκαν μέσα στην κρίση που διανύουμε. Μόνο έτσι μπορεί να διασωθούν επιχειρήσεις και να ανακάμψει η οικονομική δραστηριότητα. Η επόμενη μέρα πρέπει να μας βρει με μια ανθεκτικότερη οικονομία και για να το πετύχουμε αυτό οφείλουμε να δώσουμε έμφαση στη δημιουργία ενός καλύτερου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, που στην παρούσα φάση μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από τη στήριξη των επιχειρήσεων της χώρας. Σε αυτό το πλαίσιο είναι αναγκαία η παροχή ρευστότητας από τις τράπεζες στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι οικονομικές δυσκολίες που προκλήθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια από την πανδημία. Μην ξεχνάμε ότι σήμερα περίπου το 85% των επιχειρήσεων της χώρας δεν μπορεί να υπολογίζει σε τραπεζικό δανεισμό εξαιτίας των προϋποθέσεων που έχουν θέσει οι τράπεζες. Ενα σταθερό φορολογικό σύστημα επίσης θα συμβάλει ουσιαστικά στην πάταξη της φοροδιαφυγής αλλά και στην προσέλκυση νέων επενδύσεων. Το πλάνο διαφυγής από την κρίση της πανδημίας θα πρέπει να περιλαμβάνει την επανατοποθέτηση των κεφαλαίων που θα έρθουν από τους ευρωπαϊκούς πόρους και θα ξεπεράσουν μαζί με το ΕΣΠΑ την επόμενη πενταετία τα 77 δισ. € στην πραγματική

οικονομία, αλλά και στην επέκταση της παραγωγής, από τη βιομηχανία, τη βιοτεχνία και τον κλάδο των υπηρεσιών, στην τοποθέτηση κεφαλαίων στο σύγχρονο ψηφιακό περιβάλλον με τη δημιουργία νέων επιχειρηματικών σχηματισμών. Η ελληνική κοινωνία εμφανίζει προβλήματα αφομοίωσης νέων τεχνολογιών, καινοτομιών και υπηρεσιών υψηλής ψηφιοποίησης, καθώς και χαμηλή απασχόληση σε μεταποιητικούς κλάδους υψηλής τεχνολογίας καταλαμβάνοντας την 26η θέση στον δείκτη «Ψηφιακής Οικονομίας DESI» σε σύγκριση με τις υπόλοιπες 28 χώρες της Ε.Ε. Οι επιχειρήσεις και τα τραπεζικά ιδρύματα της χώρας χρειάζεται να σχεδιάσουν από τώρα την επόμενη μέρα έχοντας ως βάση την κατανόηση των επιπτώσεων που προκαλεί η παρούσα κρίση στη μελλοντική καταναλωτική συμπεριφορά των πελατών τους, στην εφοδιαστική τους αλυσίδα και ευρύτερα στο λειτουργικό τους μοντέλο. Στην κατεύθυνση αυτή το κράτος θα πρέπει να επικεντρωθεί στη συνέχιση της ψηφιοποίησης της δημόσιας διοίκησης και των υπηρεσιών που προσφέρει στις επιχειρήσεις και στους πολίτες συνεχίζοντας να επενδύει στον

πλήρη εκσυγχρονισμό των δομών της. Επίσης, στην προώθηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, αλλά και στην έμπρακτη στήριξη της καινοτομίας μέσω πολιτικής κινήτρων ειδικά για τις μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν και το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ελληνικής εταιρικής οικονομίας, καθώς η μετάβαση στη νέα ψηφιακή πραγματικότητα ίσως αποτελέσει κοστοβόρα επένδυση για τις περισσότερες εξ αυτών. Εν κατακλείδι, τη δύσκολη αυτή περίοδο που η παγκόσμια οικονομία πλήττεται, υπάρχει ελπίδα για τις επιχειρήσεις να ανακάμψουν, αρκεί να στηριχτούν αποτελεσματικά από την Πολιτεία, να χειριστούν σωστά την έκτακτη κατάσταση και να εκμεταλλευτούν ευκαιρίες που ενδέχεται να παρουσιαστούν στο μέλλον. Ο κίνδυνος για άμεσο «λουκέτο» που αντιμετωπίζει 1 στις 4 επιχειρήσεις είναι υπαρκτός και γι’ αυτό χρειάζονται άμεσες ενέργειες. Είναι υποχρέωση όλων μας να βοηθήσουμε στην ενίσχυση των επιχειρήσεων καθώς αυτές είναι που παράγουν τον πλούτο και δημιουργούν θέσεις απασχόλησης στηρίζοντας έτσι και την κοινωνική συνοχή.

85η ΔΈΘ

11-12 Σεπτεμβρίου 2021 Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

71

23

Επτά μάχες για τον ελληνικό τουρισμό

Ο

ελληνικός τουρισμός βρίσκεται σε σημείο στρατηγικής καμπής. Μετά το μεγάλο σοκ του 2020, έκανε την επανεκκίνηση του 2021 με τον ρεαλιστικό στόχο να πετύχει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, καθώς βρισκόμαστε σε μια δεύτερη συνεχόμενη σεζόν η οποία δεν βρίσκεται στα δικά μας χέρια, αλλά σε αυτά των λοιμωξιολόγων. Το πώς θα μοιάζει η «επόμενη μέρα» στον ελληνικό τουρισμό εξαρτάται επί της ουσίας από τον τρόπο που θα απαντήσουμε σε επτά μεγάλες προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας. Η υγειονομική πρόκληση. Είναι σαφές πως η πανδημία παραμένει ακόμη εδώ και διαμορφώνει συνθήκες μιας «νέας κανονικότητας» στον τουρισμό. Είναι κατανοητό από την πρώτη στιγμή πως δεν μπορούμε να έχουμε τουρίστες με επιδημιολογικά δεδομένα στο «κόκκινο». Αρα για όσο διάστημα απαιτηθεί θα πρέπει να υπάρχει μια διαρκής συλλογική προσπάθεια προστασίας της δημόσιας υγείας ώστε η οικονομία να μην ξαναβιώσει συνθήκες lockdown. Η επιστήμη κερδίζει μάχες αλλά δεν έχει κερδίσει ακόμη τον πόλεμο. Χρειάζεται και η ευθύνη όλων μας κυρίως ως προς την επιτυχία του εθνικού προγράμματος εμβολιασμού, προκειμένου να έχουμε μια οικονομία ανοιχτή και ασφαλή ταυτόχρονα, ώστε και ο τουρισμός να δημιουργεί τη δική του σημαντική ώθηση προς την ανάκαμψη. Η πρόκληση της επιβίωσης. Να περάσουμε όλοι μαζί απέναντι. Αυτή είναι η πρόκληση. Η επανεκκίνηση δεν σημαίνει αυτόματα και ανάκαμψη, ειδικά όταν υπάρχουν πλέον έντονες διαφοροποιήσεις ανάμεσα σε ξενοδοχεία που δεν έχουν καταφέρει να λειτουργήσουν (ορεινά), ή υπολειτουργούν (αστικά) ή λειτουργούν με χαμηλές πληρότητες καθώς όλοι οι προορισμοί δεν εμφανίζουν την ίδια δυναμική. Ενας μέσος όρος δεν σημαίνει τίποτα αν ο ένας είναι στο 90 και ο άλλος στο 10. Γι' αυτό χρειάζεται διαρκής λεπτομερής καταγραφή και αποτύπωση της πραγματικής εικόνας στον κλάδο. Σε αυτή την κατεύθυνση το ΞΕΕ μέσω εβδομαδιαίων κυλιόμενων ερευνών του ΙΤΕΠ καταγράφει την

πραγματική καθημερινότητα των ξενοδόχων σε όλη τη χώρα και με το κλείσιμο της σεζόν θα έχουμε τη μεγάλη εικόνα ώστε να τοποθετηθούμε με ευθύνη, όπως κάνουμε πάντα, για τις αναγκαίες παρεμβάσεις υποστήριξης. Η πρόκληση του προγραμματισμού της «επόμενης μέρας» του ξενοδοχείου. Το μέλλον κερδίζεται από αυτούς που το σχεδιάζουν. Το ΞΕΕ με υψηλό αίσθημα ευθύνης εκπόνησε ειδικές μελέτες για το πώς θα πάμε στο «Ελληνικό Ξενοδοχείο 2.0». Με χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα, έξυπνο στις λειτουργίες του, προσβάσιμο σε όλους χωρίς εξαιρέσεις και με αναβαθμισμένων δεξιοτήτων προσωπικό. Οι προτεραιότητες αυτές που αναδείχθηκαν εγκαίρως από το ΞΕΕ έρχονται σήμερα και «κουμπώνουν» άριστα με τις προτεραιότητες της ευρωπαϊκής οικονομίας, όπως αποτυπώνονται στους στόχους του Ταμείου Ανάκαμψης και του Εθνικού Σχεδίου «Ελλάδα 2.0». Η επένδυση στη φιλοξενία, όπως αναδείξαμε και με την καμπάνια ενημέρωσης που οργανώσαμε λίγο πριν από την έναρξη της φετινής σεζόν, μπορεί και πρέπει να λειτουργήσει ως καταλύτης για τη βιώσιμη ανάκαμψη, με άμεσα αποτελέσματα σε όλη την Ελλάδα.

Τουριστική ταυτότητα Η πρόκληση της τουριστικής ταυτότητας κάθε προορισμού. Τουρισμός δεν είναι μόνο το ξενοδοχείο. Η εμπειρία του προορισμού μετράει συνολικά στον επισκέπτη. Αυτό υποχρεώνει κάθε προορισμό να σχεδιάσει στρατηγικά την ταυτότητά του και να την υποστηρίξει με τις αναγκαίες υποδομές. Ο Αγ. Ευστράτιος και η Μύκονος δεν μπορούν να προσφέρουν το ίδιο τουριστικό προϊόν και ούτε θα είχε νόημα κάτι τέτοιο. Το «όλοι όλα» είναι αδιέξοδο. Χρειαζόμαστε διαφοροποίηση του προϊόντος μας, απεύθυνση σε πολλά και διαφορετικά κοινά αλλά με κοινό παρονομαστή πως η επιλογή ταυτότητας του κάθε προορισμού θα υποστηρίζεται και ανάλογα σε ένα συνολικό σχέδιο για την τουριστική φυσιογνωμία της χώρας, με ορίζοντα τουλάχιστον την επόμενη δεκαετία.

H πρόκληση του ανθρώπινου δυναμικού. Οι άνθρωποί μας έχουν περάσει δύσκολα όλο αυτό τον καιρό. Σε συνεχή αβεβαιότητα, η οποία και παραμένει. Αυτό οδήγησε έναν σημαντικό αριθμό εργαζομένων στα ξενοδοχεία να αναζητήσει εναλλακτικές επαγγελματικές λύσεις. Οι ελλείψεις αυτές άρχισαν ήδη να φαίνονται και χρειάζονται δράσεις. Κίνητρα, δίχτυ προστασίας όσο διαρκεί η πανδημία και πρόσθετες δυνατότητες εκπαίδευσης και εμπλουτισμού των δεξιοτήτων τους. Οι άνθρωποί μας είναι πολύτιμο κεφάλαιο για τον κλάδο και πρέπει να το διαφυλάξουμε. Η πρόκληση της κλιματικής κρίσης. Ζήσαμε ένα εφιαλτικό καλοκαίρι με τις πυρκαγιές. Η κλιματική κρίση είναι μπροστά στα μάτια μας και δεν μπορούμε να εθελοτυφλούμε. Το περιβάλλον απαιτεί την ευθύνη όλων μας. Δεδομένης της σημασίας που έχιυν η φύση και το περιβάλλον για την εξέλιξη και το μέλλον της ελληνικής φιλοξενίας, το ΞΕΕ μαζί με το υπουργείο Τουρισμού δημιούργησαν τον νέο φορέα «HOTELS FOR», με αποκλειστικό αντικείμενο την ανάπτυξη πρωτοβουλιών κοινωνικής ευθύνης, στηρίζοντας αυτούς που έχουν ανάγκη και προωθώντας τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης που έχει θέσει ο ΟΗΕ. Το αρχικό μετοχικό κεφάλαιο των 500.000 ευρώ προέρχεται από πόρους του ΞΕΕ κι αποδεικνύουμε έμπρακτα πόσα πολύ περισσότερα μπορεί να δώσει στην κοινωνία, τη στιγμή που το έχει ανάγκη όσο ποτέ, η εμπέδωση της συνεργασίας ανάμεσα στον ιδιωτικό τομέα και στην πολιτεία. Η πρόκληση της εφαρμοσιμότητας. Είναι η πρόκληση που διαπερνά οριζόντια όλες τις παραπάνω. Εχουμε συζητήσει, έχουμε μελετήσει, έχουμε σχεδιάσει επί μακρόν. Τώρα είναι η ώρα της εφαρμογής. Δράσεις, πόροι, χρονοδιάγραμμα υλοποίησης. Αυτό το τρίπτυχο θα ορίσει, σε τελική ανάλυση, τη διαφορά ανάμεσα στην επιτυχία που έχουμε ανάγκη σήμερα και στις αποτυχίες του παρελθόντος, όταν τα σχέδια έμειναν στα συρτάρια. Αυτό το περιθώριο δεν υπάρχει πλέον. Το μέλλον για να το ζήσουμε πρέπει να το δημιουργήσουμε.

Του ΑΛΈΞΑΝΔΡΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ, προέδρου του ΞΕΕ

Εχουμε συζητήσει, έχουμε μελετήσει, έχουμε σχεδιάσει επί μακρόν. Τώρα είναι η ώρα της εφαρμογής. Δράσεις, πόροι, χρονοδιάγραμμα υλοποίησης. Αυτό το τρίπτυχο θα ορίσει, σε τελική ανάλυση, τη διαφορά ανάμεσα στην επιτυχία που έχουμε ανάγκη σήμερα και στις αποτυχίες του παρελθόντος