Uitleg over de wraking naar Belgisch recht

Wraking

Inhoud Vooraf. ................................................................................................................................................. 1 Wat betekent de wraking van een rechter?........................................................................................ 2 Wie kan er gewraakt worden? ............................................................................................................ 2 Wie kan wraken? ................................................................................................................................. 2 Welke redenen voorziet het Gerechtelijk Wetboek waarom een rechter kan worden gewraakt?.... 2 Voorbeelden. ....................................................................................................................................... 3 Kan de rechter zich vrijwillig onthouden? ........................................................................................... 4 Wanneer moet het wrakingsverzoek worden ingediend? .................................................................. 4 Hoe verloopt de procedure? ............................................................................................................... 4 Antwoord van de rechter. ................................................................................................................... 4 Schorsing. ............................................................................................................................................ 4 Wie doet uitspraak over het wrakingsverzoek en binnen welke termijn? ......................................... 4 Is het indienen van een wrakingsgrond een vertragingsmanoeuvre? ................................................ 5 Kosten en schadevergoeding. ............................................................................................................. 5 Is er hoger beroep mogelijk? ............................................................................................................... 5 Cassatieberoep .................................................................................................................................... 6 Onttrekking van de zaak aan een rechter. .......................................................................................... 6 Disclaimer ............................................................................................................................................ 6 Meer info nodig. .................................................................................................................................. 6

Vooraf.

Deze toelichting heeft enkel tot doel wat duiding te geven en de grote lijnen te schetsen van de wraking van een rechter.

1 – stand wetgeving juni 2021

Er wordt dus bijvoorbeeld niet in detail in ingegaan op een aantal termijnen en bijzonderheden van de procedure.

Deze toelichting is ook niet volledig vermits niet alle artikelen van het Gerechtelijk Wetboek worden besproken.

Wat betekent de wraking van een rechter?

Wraking is een procedure bij de rechtbank, die bedoeld is om de objectiviteit van een rechter te beoordelen.

De partij die een wrakingsverzoek indient wil er zeker van zijn dat de rechter onafhankelijk en onpartijdig is.

Het is immers van fundamenteel belang in een democratische rechtsstaat dat de hoven en rechtbanken het vertrouwen genieten van het publiek en van de procespartijen.

Wie kan er gewraakt worden?

Een rechter, een magistraat van het openbaar ministerie, een arbiter en een gerechtsdeskundige kunnen uit een zaak geweerd worden.

Wie kan wraken?

Enkel wie partij is in een geding kan wraken.

Welke redenen voorziet het Gerechtelijk Wetboek waarom een rechter kan worden gewraakt?

Art. 828 Gerechtelijk Wetboek voorziet een aantal redenen.

Iedere rechter kan worden gewraakt om de volgende redenen: 1° wegens wettige verdenking; 2° indien de rechter of zijn echtgenoot persoonlijk belang bij het geschil heeft; 3°indien de rechter of zijn echtgenoot bloed- of aanverwant van de partijen of van een hunner in de rechte lijn is of in de zijlijn tot in de vierde graad, of indien de rechter bloed- of aanverwant in de voormelde graad is van de echtgenoot van een der partijen; 4°indien de rechter, zijn echtgenoot, hun bloed- of aanverwanten in de opgaande en de nederdalende lijn, een geschil hebben over een gelijksoortige aangelegenheid als waarover de partijen in geschil zijn; 2 – stand wetgeving juni 2021

5° indien in hun naam een geding aanhangig is voor een rechtbank waarin een van de partijen rechter is; indien zij schuldeiser of schuldenaar van een der partijen zijn; 6° indien een crimineel geding is gevoerd tussen hen en een van de partijen, of hun echtgenoten, bloed- of aanverwanten in de rechte lijn; 7° indien er een burgerlijk geding hangende is tussen de rechter, zijn echtgenoot, hun bloedverwanten in de opgaande en de nederdalende lijn of hun aanverwanten in dezelfde lijn, en een van de partijen, en dat geding, indien het door de partij is ingesteld, begonnen is vóór het geding waarin de wraking wordt voorgedragen; indien dat geding, ingeval het afgehandeld is, binnen zes maanden vóór de wraking afgedaan is; 8° indien de rechter voogd, toeziende voogd of curator, bewindvoerder, begiftigde of vermoedelijk erfgenaam, meester of vennoot van een der partijen is; indien hij beheerder of commissaris is van enigerlei instelling, vennootschap of vereniging die partij is in het geding; indien een der partijen zijn begiftigde of vermoedelijke erfgenaam is; 9° indien de rechter raad gegeven, gepleit of geschreven heeft over het geschil; indien hij daarvan vroeger kennis heeft genomen als rechter of als scheidsrechter, behalve indien hij in dezelfde aanleg: 1. heeft medegewerkt aan een vonnis of een uitspraak alvorens recht te doen; 2. na uitspraak te hebben gedaan bij verstek, van de zaak kennis neemt op verzet; 3. na uitspraak te hebben gedaan op een voorziening, later van dezelfde zaak kennis neemt in verenigde kamers; 10° indien de rechter heeft deelgenomen aan een vonnis in eerste aanleg en hij van het geschil kennis neemt in hoger beroep; 11° indien hij als getuige is opgetreden; indien hij, sedert de aanvang van het geding, door een partij op haar kosten ontvangen is of geschenken van haar heeft aangenomen; 12° indien er tussen hem en een van de partijen een hoge graad van vijandschap bestaat; indien er zijnerzijds aanrandingen, mondelinge of schriftelijke beledigingen of bedreigingen hebben plaatsgehad sinds de aanleg van het geding of binnen zes maanden vóór de voordracht van de wraking; 13° wegens tegenstrijdigheid van belangen.

Voorbeelden.

Per reden van wraking bestaat er al heel wat rechtspraak waarin geoordeeld werd of een wrakingsgrond al of niet terecht was.

3 – stand wetgeving juni 2021

Kan de rechter zich vrijwillig onthouden?

Overeenkomstig artikel 831 Ger. W. moet iedere rechter die weet dat er een reden van wraking tegen hem bestaat zich van de zaak onthouden.

De rechter die zich onthoudt wordt geacht te weten dat er een wrakingsgrond tegen hem bestaat; hij mag later van de zaak geen kennis meer nemen.

Wanneer moet het wrakingsverzoek worden ingediend?

Artikel 833 Ger. W. bepaalt dat wraking moet worden voorgedragen vóór de aanvang van de pleidooien.

Hoe verloopt de procedure?

De eis tot wraking moet vóór de aanvang van de pleidooien worden ingeleid bij een ter griffie neergelegde akte.

De akte moet op straffe van nietigheid, de middelen bevat en ondertekend wordt door een advocaat die meer dan tien jaar bij de balie is ingeschreven.

Antwoord van de rechter.

Binnen 24 uur wordt de akte van wraking door de griffier overhandigd aan de gewraakte rechter.

Binnen twee dagen moet de rechter op de akte een verklaring stellen waarmee hij in de wraking berust of weigert zich van de zaak te onthouden, met zijn antwoord op de middelen van wraking.

Schorsing.

Vanaf de mededeling van de wrakingsakte aan de rechter worden alle vonnissen en verrichtingen in de zaak geschorst, al is het verzoek om wraking onontvankelijk of ongegrond.

Wie doet uitspraak over het wrakingsverzoek en binnen welke termijn?

De onmiddellijk hogere rechtsinstantie

4 – stand wetgeving juni 2021

(bij de vrederechter of de politierechter is dit de rechtbank van eerste aanleg en bij de rechtbank van eerste aanleg, ondernemingsrechtbank of arbeidsrechtbank is dit het hof van beroep of het arbeidshof en hij het hof van beroep of het arbeidshof is dit het hof van cassatie) doet binnen de acht dagen in laatste aanleg uitspraak over de wraking, op conclusie van het openbaar ministerie en dit nadat de partijen behoorlijk zijn opgeroepen om hun opmerkingen te horen.

De rechter die gewraakt wordt, wordt niet meer gehoord in de procedure.

Indien de wraking wordt toegelaten, wordt aan de gewraakte rechter het bevel gegeven zich van de zaak te onthouden.

Is het indienen van een wrakingsgrond een vertragingsmanoeuvre?

Dit kan niet zomaar bevestigend of ontkennend beantwoorden worden.

Alles hangt af van de reden die wordt ingeroepen, de omstandigheden waarin alles gebeurt en de context van het dossier.

Misbruik kan in elk geval bestraft worden.

Kosten en schadevergoeding.

Heeft de rechter geweigerd zich van de zaak te onthouden, dan wordt de rechter verwezen in de kosten.

Die veroordeling tot de kosten werd geacht in strijd te zijn met het beginsel van onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechter.

Indien de wraking wordt verworpen, mag de rechter schadevergoeding vorderen indien daartoe redenen zijn.

Zijn eis is slechts toelaatbaar indien hij zich ervan onthouden heeft in de zaak zitting te nemen.

Daarenboven kan een geldboete worden opgelegd aan de wrakende partij wanneer het verzoek kennelijk onontvankelijk is.

Is er hoger beroep mogelijk?

Over de wraking wordt ‘in laatste aanleg’ uitspraak gedaan. Hoger beroep is dus uitgesloten.

5 – stand wetgeving juni 2021

Cassatieberoep Binnen achtenveertig uren na de beslissing brengt de griffier deze ter kennis van de partijen bij gerechtsbrief.

De termijn om cassatieberoep in te stellen, begint te lopen vanaf deze kennisgeving Onttrekking van de zaak aan een rechter.

Onttrekking van de zaak is niet hetzelfde als een wraking. Dit wordt afzonderlijk geregeld in het Gerechtelijk Wetboek.

Disclaimer U kan geen rechten ontlenen aan de inhoud van deze info.

Indien u juridisch advies nodig heeft, moet u een bevoegd persoon raadplegen, zoals een advocaat die met kennis van zaken en van het dossier een juist advies kan geven.

Meer info nodig.

Raadpleeg bijvoorbeeld de wettekst die u kan vinden via deze link: http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/loi_a1.pl?language=nl&la=N&cn=1967101004&tabl e_name=wet&&caller=list&fromtab=wet&tri=dd+AS+RANK#Art.828

6 – stand wetgeving juni 2021