Feitenreconstructie 2017-2022

Met de keuze om de schadeafhandeling publiekrechtelijk te organiseren, is ‘fundamenteel afstand’ genomen van de tot dan toe lopende gang van zaken waarbij de NAM zowel de veroorzaker was als de verantwoordelijke partij om schades op te lossen. In plaats daarvan komt er een commissie – eerst de TCMG, later het IMG – die schades gaat beoordelen op basis van ‘inhoudelijke’ gronden met inachtneming van NAM’s aansprakelijkheid, onafhankelijk van de NAM en op afstand van het kabinet.395

Zoals beschreven in paragraaf 8.4.4, gaat de TCMG op 19 maart 2018 van start. Op papier is de taakverdeling helder: de TCMG beoordeelt en voert uit, de NAM betaalt. In oktober 2018 ontvangt de NAM de eerste factuur. Al snel blijkt dat de NAM zich niet kan vinden in hoe de TCMG het schadeproces uitvoert. De NAM heeft ‘principiële bezwaren’ tegen de kosten die worden doorbelast, en vindt onder meer dat de TCMG het bewijsvermoeden in een te groot gebied toepast.396

Het gesteggel over aansprakelijkheid, het geruzie bij die achterdeur, heeft ervoor gezorgd dat nog steeds die hele schadeafhandeling niet goed verloopt.

Openbaar verhoor Annemarie Heite, 1 juli 2022

In maart 2019, een jaar na de start van de TCMG, is er een overleg tussen de NAM en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat over de schadeafhandeling. Uit een interne mailterugkoppeling van een NAM-medewerker staat beschreven wat de NAM met dit overleg wilde bereiken, namelijk: “om aan EZK (dus de achterdeur) uit te leggen hoe NAM het nieuwe [TCMG] beleid interpreteert en aan te geven waar de zorgen van NAM zitten”. De NAM vindt het zorgelijk hoe hoog de TCMG de lat legt om het bewijsvermoeden te ontkrachten, en wijst erop dat het aantal schademeldingen blijft toenemen, net als de hoogte van uitgekeerde schades. De NAM-medewerker eindigt de e-mail met: “EZK sloot af met de opmerking dat ze op onze input gaan kauwen, en die gaan gebruiken voor het stellen van kritische vragen ’aan de andere kant’ (lees: de voordeur). Wij hebben vanuit NAM daar niet op aangestuurd […] maar dit is dus de beweging die EZK zelf maakt. Er lijkt een basis gecreëerd om samen met EZK de uitwerking van het schadebeleid van TCMG te monitoren en later in het jaar bevindingen hierover uit te wisselen.”397

In de maanden die volgen blijft de NAM haar zorgen over de schadefacturen bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat onder de aandacht brengen in brieven, mails en overleggen. Naast de meer inhoudelijke bezwaren, vindt de NAM dat de facturen te weinig gedetailleerde

395 Kamerstuk II 2017/18, 33529. nr. 423.

396 NAM. Schriftelijke inlichting met een overzicht van facturen die NAM van de Staat heeft ontvangen in het kader van verrekening van kosten voor de afhandeling van schade en waarvan (volledige) betaling is opgeschort, voorzien van een toelichting op de daarbij door betrokken partijen gehanteerde argumenten en ingenomen standpunten, juni 2022.

397

9 Na Westerwijtwerd Veranderingen, en verbeteringen? (2019-2022) informatie bevatten.398 De ambtenaren van Economische Zaken en Klimaat schrijven aan de NAM terug dat zij ervan overtuigd zijn dat de TCMG haar taken op een juiste manier uitvoert, en de NAM dus de facturen moet betalen.399

Dus dat de overheid haar beleid wil uitvoeren […] vind ik prima. Maar breng niet de volledige rekening bij NAM in.

Openbaar verhoor Johan Atema, 12 oktober 2022

Als jij zelf de schade hebt veroorzaakt […] dan past het toch niet om dan te gaan zeuren over waar het bewijsvermoeden wordt toegepast en waar niet?

Openbaar verhoor Hans Vijlbrief, 12 oktober 2022

Op de vraag of het aan de NAM is om te oordelen over het schadebeleid van de TCMG, terwijl zij op afstand staat, antwoordt NAM-directeur Johan Atema in zijn verhoor: “Het is niet aan de NAM om het beleid te bepalen. Het is wel aan NAM om als het beleid gevoerd wordt, te bepalen op welk deel van dat beleid wij moeten betalen.” “Wij hebben geen blanco cheque afgegeven aan de overheid. Wij hebben niet gezegd: doe maar wat, hier is het geld van NAM, je kunt gewoon alles bij ons indienen. Dat hebben we niet afgesproken”, voegt Atema toe.

De NAM en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat staan op dit punt lijnrecht tegenover elkaar. Directeur-generaal Sandor Gaastra zegt in zijn verhoor desgevraagd dat het ‘echt niet’ aan de NAM is om te oordelen over hoe de TCMG het bewijsvermoeden toepast: “dat is aan de TCMG”. Ter aanvulling verklaart staatssecretaris Vijlbrief dat het bewijsvermoeden juist ‘ruim’ rond het bevingsgebied moet worden toegepast. “Ik probeer hier echt aan de kant van de mensen in Groningen te staan, en niet aan de kant van de instituties”, aldus Vijlbrief.

Ook bij de versterkingsopgave is de NAM inmiddels op afstand gezet (zie paragraaf 8.4.12 van hoofdstuk 8). NAM’s betrokkenheid zou voortaan beperkt blijven tot het betalen van de versterkingskosten.400 Maar net als bij schadeafhandeling, is er inmiddels ‘gedoe’ aan de achterdeur ontstaan. De NAM vindt dat een ‘significant en groeiend deel’ van de kosten voor versterkingsmaatregelen niet nodig is om gebouwen aan de geldende veiligheidsnorm te laten voldoen, en die dus niet voor NAM’s rekening moeten komen. Dit komt volgens de NAM omdat bij de versterking met verouderde normen wordt gewerkt, en niet op basis van de nieuwste inzichten. De versterkingsfacturen bevatten daarnaast te weinig informatie.401 Over de versterkingsfacturen volgen de nodige brieven tussen de NAM en het ministerie van

398 NAM. Schriftelijke inlichting met een overzicht van facturen die NAM van de Staat heeft ontvangen in het kader van verrekening van kosten voor de afhandeling van schade en waarvan (volledige) betaling is opgeschort, voorzien van een toelichting op de daarbij door betrokken partijen gehanteerde argumenten en ingenomen standpunten, juni 2022.

399 Ministerie van EZK. Brief van secretaris-generaal Camps aan NAM inzake facturen TCMG, 11 mei 2020; Ministerie van EZK. Brief van directeur-generaal Gaastra aan NAM inzake facturen TCMG, 28 oktober 2020.

400 Kamerstuk II 2017/2018, 33529, nr. 493.

401 NAM. Arbitrageaanvraag inzake versterking, 31 januari 2022.