Feitenreconstructie 2017-2022

advies van 11 juni 2019. Wel geeft GTS aan dat het belangrijk is om binnen het gasgebouw afspraken te maken over het gebruik van de gasbergingen Norg en Grijpskerk, omdat de gasopslagen essentieel zijn. Daarnaast is afstemming met omringende landen over aanvullende infrastructuur noodzakelijk, om voldoende aanvoercapaciteit van hoogcalorisch gas voor Nederland te hebben. GTS herhaalt in haar definitieve advies dat SodM dient te kijken of de te nemen maatregelen veilig genoeg zijn.

GTS geeft ook aan dat de lopende projecten om de Groningenproductie te reduceren nog conform de planning verlopen, behalve de ombouw van industriële grootverbruikers. Die laatste maatregel levert een relatief geringe reductie op en dreigt te vertragen, zo laat GTS weten. Om negen bedrijven uiterlijk in de zomer van 2022 om te bouwen moet, direct na inwerkingtreding van de wetswijziging die hiervoor de basis geeft108, een aanvraag ingediend worden. Op dat moment wordt de inwerkingtreding van deze wijziging van de Gaswet voorzien op 1 januari 2020. De totale besparing van de (voorgestelde) maatregelen met betrekking tot deze ombouw zijn volgens GTS beperkt tot circa 1 miljard kubieke meter aardgas over de gehele periode dat het Groningenveld nog gas produceert. “Wij [GTS] adviseren een afweging van de kosten en baten van deze maatregel een plaats te geven in de afronding van de lopende wetswijziging van de Gaswet.”109

9.3.2 Vaststellingsbesluit 2019-2020 en instemmingsbesluit Norg

Om in het gasjaar 2019-2020 daadwerkelijk onder het niveau van 12 miljard kubieke meter te komen, is een andere inzet van de gasopslag Norg cruciaal. De gasopslag is eigendom van de NAM. Op 9 september 2019 sluit de Staat met Shell en ExxonMobil hiervoor het zogeheten Interim Akkoord. In dit akkoord wordt onder andere geregeld dat voor het gasjaar 20192020 de gasopslag Norg op een andere wijze gebruikt kan worden. Shell en ExxonMobil zorgen ervoor dat de NAM daaraan mee zal werken.110 In de paragrafen 9.3.8 9.3.9 wordt (de totstandkoming van) dit akkoord behandeld.

Winning daalt in gasjaar 2019-2020 naar 11,8 miljard kubieke meter

Op 10 september 2019 stelt minister Wiebes het definitieve vaststellingsbesluit voor het gasjaar 2019-2020 vast: 11,8 miljard kubieke meter gas uit het Groningenveld in een gasjaar met gemiddelde temperaturen. Het vaststellen van de operationele strategie is de laatste stap in de nieuwe systematiek die op basis van de Mijnbouwwet specifiek voor het Groningenveld geldt. De NAM is verplicht de operationele strategie uit te voeren.

Voorafgaand aan dit besluit is eerst, in juni 2019, een ontwerpbesluit opgesteld, waarover verschillende adviezen zijn ontvangen. Naast het advies van GTS (25 juli 2019) over reductiemaatregelen zijn er nog aanvullende adviezen en rapporten ontvangen: a. Brief van de NAM over de technische haalbaarheid van een lager winningsniveau; b. Voorlopig en definitief advies van SodM over veiligheid; c. Rapport van SEO Economisch Onderzoek naar de effecten van winnen onder het niveau van leveringszekerheid; d. Advies van panel van hoogleraren over veiligheidsrisico’s van de infrastructuur.

108 Kamerstuk II 2019/20, 35328, nr. 2.

109 GTS. Brief aan minister Wiebes betreffende finaal advies over maatregelen om de Groningenproductie, 25 juli 2019.

110 Interim Akkoord afbouw gaswinning Groningenveld, 9 september 2019.

9 Na Westerwijtwerd Veranderingen, en verbeteringen? (2019-2022)

In tekstkader 9.2 is de kern van deze adviezen en rapporten op een rij gezet.

Tekstkader 9.2 Adviezen en rapporten over de winning in gasjaar 2019-2020

Advies NAM

De NAM is door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, en in overleg met SodM, gevraagd de gekozen operationele strategie bij het nieuwe winningsniveau en de nieuwe uitgangspunten over de inzet van Norg opnieuw door te rekenen. De NAM antwoordt in de brief dat de maatregelen technisch realiseerbaar zijn, maar zoals verwacht leiden tot grotere productiefluctuaties.

Advies SodM

Op basis van de analyse van de NAM concludeert SodM, dat ondanks de toename van productiefluctuaties de veiligheid in Groningen verbetert. In dit advies beoordeelt SodM de mogelijke implicaties van de voorgestelde maatregelen van GTS voor de veiligheid van de inwoners van Groningen door de mogelijke toename van de seizoensfluctuaties. Dit nadeel van toename in seizoensfluctuaties vindt SodM acceptabel wanneer dat wordt afgezet tegen de winst in veiligheid als gevolg van de te behalen volumebeperking. SodM adviseert dan ook om – vanuit oogpunt van veiligheid – de door GTS voorgestelde maatregelen te realiseren om de productie uit het Groningenveld in het gasjaar 2019-2020 terug te brengen naar 11,8 miljard kubieke meter. Minder productie prevaleert boven beperking van de fluctuaties.111

Rapport SEO Economisch Onderzoek

Het SEO-onderzoek gaat over de economische en maatschappelijke gevolgen van het (abrupt) verminderen van de gaswinning tot beneden het niveau van leveringszekerheid. Het rapport gaat uit van een situatie, waarin er bij de afschakelvarianten onvoldoende tijd is om mitigerende maatregelen te nemen. Het rapport gaat dus niet over de verwachte beleidsmatige verlaging naar onder de 12 miljard kubieke meter, aangezien dit minder abrupt is en er tijd is voor mitigerende maatregelen. Daarnaast gaat het onderzoek in op niveaus ver onder het leveringszekerheidsniveau, waarbij vele bedrijfssectoren worden afgesloten.

In het rapport stelt SEO: “Hoofdconclusie is dat de verlaging van de gasproductie, resulterend in afsluiting van alle grootverbruikers en niet-vitale bedrijfssectoren op het regionale net, leidt tot ‘catastrofale’ effecten voor economie en veiligheid”. Afschakeling van alleen niet-vitale bedrijfssectoren op het hoofd- en regionale net resulteert in een verlies van het bruto binnenlands product (bbp) van 10,5% en een krimp van 709.000 voltijdbanen. “Dit zijn vanwege de deeltijdfactor circa 993 duizend banen”. Als de gehele niet-vitale sector wordt afgeschakeld, zorgt dit voor een reductie van 6,2 miljard kubieke meter laagcalorisch gas.