Feitenreconstructie 2017-2022

Versterkingsoperatie dijt toch uit

Na dit dieptepunt in de onderlinge verhoudingen moeten Rijk en regio, na het verschijnen van het Mijnraadadvies, toch weer op zoek naar een gezamenlijke aanpak van de versterking. In de tweede helft van 2018 en begin 2019 willen de partijen in samenspraak de versterking herijken. Daarbij staat enerzijds veiligheid voorop en wil men anderzijds tegemoetkomen aan reeds bij de inwoners gewekte verwachtingen. Waar de inzet van het kabinet eigenlijk gericht was op een objectgerichte aanpak, keren opvallend genoeg ook gebiedsgerichte elementen weer terug in de aanpak. De wens om een objectgerichte benadering, conform het Mijnraadadvies te hanteren, blijkt in de praktijk vrijwel onmogelijk en strandt in de uitvoering. De scope van de versterking groeit dan ook weer snel. Van 7.200 woningen met licht verhoogd risico op basis van het Mijnraadadvies, stijgt dit aantal naar 26.000 adressen per september 2019.

Versterkingsoperatie wordt publiekrechtelijke verantwoordelijkheid

Eind 2018 ligt er een nieuw plan van aanpak voor de versterking. Medio 2019 volgen nieuwe bestuurlijke afspraken over de ‘governance’. De NAM komt volledig op afstand te staan en de versterkingsoperatie wordt, net als de schadeafhandeling, een publiekrechtelijk proces.

8.6.5 De regio en inwoners: wel aandacht en geld, geen oplossing voor problemen

Veel reuring door voortvarende start minister Wiebes

Voor de regio en haar inwoners is het jaar 2018 en het begin van 2019 een roerige periode. De regiobestuurders en belangengroepen merken dat minister Wiebes vaart zet achter verbeteringen in de schadeafhandeling en het terugbrengen van de gaswinning. De minister draait aan twee knoppen: de knop waarmee hij de oorzaak van de bodembeweging beïnvloedt en de knop waarmee hij verantwoordelijkheid neemt om de effecten op de inwoners te verkleinen.

Invloed regio bij besluitvorming beperkt

De regiobestuurders en de belangengroepen zijn betrokken bij de invulling van de nieuwe schadeafhandeling. Met de bestuurlijke tafel is de regio ook betrokken bij de besluitvorming over een aantal andere onderwerpen. De belangengroepen nemen als adviseur aan de bestuurlijke tafel deel. De invloed van de regio op de besluitvorming blijkt echter beperkt. De maatschappelijke organisaties hebben wel invloed op de keuze van de bestuurlijke tafel rond het schadeprotocol, maar bij de verdere besluitvorming zien zij hun adviserende rol verdampen. Ze zetten al in maart 2018 vraagtekens bij hun positie, omdat zij onvoldoende informatie krijgen en soms zelfs niet worden uitgenodigd voor bijeenkomsten. Ook de regiobestuurders trekken rond het besluit van minister Wiebes om een deel van de versterkingsoperatie tijdelijk stil te leggen aan het kortste eind.

Blijdschap regio van korte duur

Aanvankelijk is vrijwel iedereen in Groningen – bewoners, bestuurders, belangengroepen – blij verrast met het kabinetsbesluit van 29 maart 2018 om op termijn de gaswinning in Groningen te stoppen. Dat enthousiasme vermindert als duidelijk wordt dat de minister de versterkingsoperatie wil herijken. De regio vindt dat de minister hierbij inbreuk maakt op eerdere beloften en gewekte verwachtingen bij inwoners. Ondanks een aantal overleggen tussen regiobestuurders, het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en de Nationaal Coördinator Groningen, blijft de minister erbij dat een belangrijk deel van de versterkingsoperatie in afwachting van het advies van de Mijnraad gepauzeerd moet worden. De regionale bestuurders trekken zich hierop tijdelijk terug uit het overleg. Nadat het Mijnraadadvies is verschenen, gaan Rijk en regiobestuur toch weer om tafel.

Wisselende reacties op Nationaal Programma Groningen

Wat wel tot stand komt, is het Nationaal Programma Groningen (NPG) als uitvloeisel van het regeerakkoord van oktober 2017. Het programma biedt compensatie voor de gevolgen van de aardgaswinning in Groningen door budget beschikbaar te stellen voor projecten die perspectief moeten bieden, voornamelijk op het gebied van economie en leefbaarheid. Het NPG komt tegemoet aan een aantal problemen in het aardbevingsgebied, maar neemt de zorgen bij de Groningers over veiligheid en schadeafhandeling bij individuele gedupeerden niet weg. Er is bovendien kritiek op het beperkte budget, de te lage bijdrage van de NAM en de eis van cofinanciering. Later wordt de cofinancieringseis voor de regio als gevolg van een motie in de Tweede Kamer versoepeld, met als gevolg dat het budget meer het karakter krijgt van een subsidiepot dan van een investeringsfonds.

(2019-2022)