Utrechts gemaakt

from DUIC Krant NR 161 - 25 februari

Oud-Utrecht

UTRECHTS GEMAAKT De Tovertafel prikkelt met games de zintuigen van mensen met dementie

De nieuwste technologie op het gebied van games inzetten voor maatschappelijke doeleinden. Dat is wat de Tovertafel doet. Deze ‘spelletjestafel’ is bedoeld voor onder meer mensen met dementie, mensen met een verstandelijke beperking en kinderen met een extra ondersteuningsbehoefte, zoals een ontwikkelingsachterstand of gedragsstoornis.

Tekst: Charlie van Dijk / Fotogra e: Robert Oosterbroek

In deze rubriek staat een creatief, ambachtelijk, innovatief of historisch product uit de stad centraal. In deze editie: Tovertafel

Sjoerd Wennekes is medeoprichter van Tovertafel. Hij staat met een afstandsbediening naast de tafel en opent een spel. De tafel ligt opeens vol bontgekleurde herfstbladeren. Hier en daar zit een lieveheersbeestje tussen de blaadjes verborgen. Ga je over het tafelblad met je hand, dan verplaatsen de bladeren. Je kan ze op een hoopje vegen, of over de virtuele rand van de tafel. “Dit spel werkt goed voor mensen die dementeren”, legt Wennekes uit. “Het zorgt niet voor al te veel prikkels, het is herkenbaar en mooi om te zien.”

In werkelijkheid is de Tovertafel een projector die boven iedere grotere tafel of de vloer gehangen kan worden. De projecties zijn interactief. Dat komt door een sensor die in de projector zit ingebouwd. Die herkent de handen van de spelers aan tafel. In het menu is een scala aan spelletjes te vinden – voor spelers jong en oud, en voor mensen met uiteenlopende uitdagingen of behoeften. Een medewerker van een zorginstelling kan een geschikt spel aanzetten. Dat kan uiteenlopen van zeepbellen stukprikken tot gezamenlijk een trein op de rails houden of een rustgevende vijver met koikarpers.

Prikkelen

Mensen met dementie horen vanaf het begin al bij de belangrijkste doelgroep van de Tovertafel. Het begon voor mensen met latere fasen van dementie, maar inmiddels is het ook voor mensen in eerdere stadia. In 2015 kwam de tafel voor het eerst op de markt. Een product van het promotieonderzoek van de Tovertafel-bedenker Hester Anderiesen Le Riche. In haar onderzoek zocht zij een manier om met behulp van games apathie te doorbreken bij mensen met vergevorderde dementie. “Het was zo’n goed idee, jammer om dat in een laatje van de universiteit te laten verdwijnen”, denkt Wennekes.

“Als mensen dementeren, raken ze hun zelfsturend vermogen kwijt. Normaal gesproken reageren mensen op prikkels van binnen of buiten, maar bij mensen met dementie wordt dat steeds lastiger. Daarom zie je in zorghuizen vaak dat het personeel druk is met deze mensen bezighouden. Want als mensen met dementie niet bezig blijven, kan er verveling of depressie optreden. Of ernstiger, apathie. Apathie is de nummer één doodsoorzaak onder mensen met dementie.”

Onderzoek

Tovertafel heeft zeventig mensen aan het werk, onder wie ongeveer tien personen die zich bezighouden met de research en het design achter de spellen. Zij ontwikkelen games voor verschillende doelgroepen en op meerdere niveaus. Uit hun onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat jonge kinderen met een extra ondersteuningsbehoefte games met meer prikkels aankunnen dan mensen met dementie. Ook krijgen de kinderen met de spellen van Tovertafel een mogelijkheid om bijvoorbeeld te leren samenwerken en delen, op een veilige manier. Spellen van hogere niveaus zijn wat moeilijker om te spelen en zijn daarom geschikter voor mensen die (nog) wat beter kunnen spelen.

“Het is gek om te zeggen, maar vanaf het begin was het best een groot succes.” Inmiddels zijn er zo’n 5.500 Tovertafels in gebruik in zestien verschillende landen wereldwijd. De werking van de Tovertafel is bewezen door de wetenschap, vertelt Wennekes.