Utrechts gemaakt

UTRECHTS GEMAAKT Joke en Esther maken risoprints van Utrechtse gebouwen

Ze kwamen elkaar eind jaren ’80 tegen op de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Sindsdien zijn Joke van de Fliert en Esther van de Visch niet meer van elkaars zijde geweken. Ook zijn ze na hun opleiding niet meer vertrokken uit Utrecht. “Eigenlijk zijn we import-Utrechters, maar Utrecht is nu wel écht onze stad”, vertelt Esther. “We zijn gevallen voor o.a. het formaat van Utrecht. Het is echt een stad met alle voordelen daarvan, maar voelt soms ook net als een dorp.”

Tekst: Charlie van Dijk

In de rubriek staat een creatief, ambachtelijk, innovatief of historisch product uit de stad centraal. In deze editie: de risoprints

Nadat ze hun opleiding aan de HKU hebben afgerond, vinden Joke en Esther hun plekje in een van de lokalen van een voormalig schoolgebouw uit 1897. Het ligt op een idyllisch plekje in de binnenstad, aan de Kleine Geertekerkhof. Het is daar in Utrecht dat ze beginnen met hun bedrijf Omniafausta, een grafsch ontwerpbureau. Ze maken onder andere folders, logo’s en websites voor verschillende bedrijven. Vaak zijn het bedrijven in de culturele hoek waar ze voor werken, of non-proftbedrijven of kleine ondernemers. In de jaren daarna gaan ze onder de naam VrijFormaat steeds meer eigen werk maken. Nog altijd werken ze voornamelijk met z’n tweeën. Bij zowel VrijFormaat als Omniafausta. In de loop der jaren zijn er ook andere samenwerkingsverbanden ontstaan, maar die zaten de samenwerking tussen Joke en Esther niet in de weg.

Drums

Twee jaar geleden kochten Joke en Esther hun eigen risoprinter. Het apparaat neemt ook de nodige ruimte in van het atelier. De printer zelf lijkt op een grote kantoorprinter, maar daarnaast liggen normaal gesproken geen ‘drums’. Dat zijn grote cilinders met inkt. Voor iedere kleur heb je een aparte drum nodig. De kleuren komen, laag voor laag, op het papier. Anders dan bij een ‘gewone’ inkjetprinter. Daarmee maken ze de risoprints van markante Utrechtse gebouwen. De Inktpot, de Neudefat en het brugwachtershuisje bij de Vaartscherijnbrug. Esther: “We gaan niet per se voor de meest bekende gebouwen. We maken prints van gebouwen waar we iets mee hebben. Omdat we ze mooi of fascinerend vinden of soms zelfs lelijk maar met interessante grafsche lijnen.” Joke: “Dat brugwachtershuisje vind ik toch wel de mooiste, dat kijkt je zo aan.”

Opbouwen

De meeste prints zijn gemaakt met slechts enkele kleuren inkt. Toch lijkt het alsof het er meer zijn. “Met risoprint maak je meerdere kleuren door verschillende lagen kleur over elkaar te drukken. Zo kun je de kleuren ‘opbouwen’”, vertelt Joke. “Die beperking dwingt je na te denken over hoe je iets in beeld brengt.” Dat is goed te zien bij de werken uit de tentoonstelling ‘Bijzonder Alledaags’ die nu te zien zijn in de Vishal in Haarlem. Die serie risoprints gaat over hele normale voorwerpen: lucifers, een handdoek en een stekker. Dingen die we bijna dagelijks wel eens in onze handen hebben. Ze worden als ware iconen neergezet, met slechts blauwe en rode inkt. Door de kleuren over elkaar te drukken, ontstaat er een kleur die richting zwart neigt.

Een risoprint maken is niet zomaar een ‘druk op de knop’-werkje. De printer, die oorspronkelijk is bedoeld voor afdrukken in grote oplage, heeft nogal een handleiding. “Als je ermee wil doen wat wij doen, dan moet je heel nauwkeurig te werk gaan”, vertelt Esther. “Bij iedere laag moet je kijken: staat die er recht op? Zo niet, dan verschuif je je ontwerp op de risoprinter een millimeter. En dan probeer je het opnieuw.” Zo gaat het opnieuw bij iedere kleurlaag. Een monnikenwerkje. Joke glundert: “Het maken van de risoprints, hoe lastig het ook kan zijn, is iedere keer weer leuk.” a