DNYANRACHANAVAD : GANIT VISHAYACHE ADHYAYAN VA ADHYAPAN

Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies, Online ISSN 2278-8808, SJIF 2016 = 6.17, www.srjis.com UGC Approved Sr. No.49366, MAR–APR, 2018, VOL- 5/44

&anarcanaavaad : gaiNat ivaYayaacao AQyayana va AQyaapna EaI Aahor icaMtamaNaI koSava & p`a. pgaaro pI. baI. Ph. D. 1

¯Öß ‹“Ö. ›üß ÃÖÓ¿ÖÖê¬Ök, ×¿Ö Ö Ö¿ÖÖÃ˜Ö ×¾Ö³ÖÖ Ö, ›üÖò. ²ÖÖ²ÖÖÃÖÖÆêü²Ö †ÖÓ²Öê›ü ú¸ü ´Ö¸üÖšü¾ÖÖ›üÖ, ×¾ÖªÖ¯Ößšü, †Öî¸Óü ÖÖ²ÖÖ¤

2

ÃÖÆüµÖÖêgÖß ¯ÖÏÖ¬µÖÖ¯Ök, ÃÖÓ¿ÖÖê¬Ö-Ö ´ÖÖgÖÔ¤ü¿ÖÔkú, ›üÖò. ²ÖÖ²ÖÖÃÖÖÆêü²Ö †ÖÓ²Öê›ükú¸ü ´Ö¸üÖšü¾ÖÖ›üÖ, ×¾ÖªÖ¯Ößšü, †Öî¸Óü ÖÖ²ÖÖ¤

–ÖÖ­Ö¸ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤üÖ“Öß ×¿Ö Ö Ö Öê˜ÖÖŸÖ †»Öß ú›êü ¾µÖÖ¯Ö ú “Ö“ÖÖÔ ÆüÖêŸÖÖ­ÖÖ ×¤ÃÖŸÖê. Æüß “Ö“ÖÖÔ †Óןִ֟Ö: ‹ úÖ“Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ¯ÖµÖÕŸÖ µÖê‣ ­Ö ¯ÖÖêÆü“ÖŸÖê. ŸÖÖê ×¾Ö“ÖÖ¸ü ´Æü Ö•Öê þ֟Ö:“Öê –ÖÖ­Ö Ã¾ÖŸÖ: ÃÖÓ¸ü×“ÖŸÖ ú¸üŸÖÖŸÖ. ŸÖß ¯Ö׸üÛã֟Öß ŸµÖÖÓ­ÖÖ ×¾ÖÂÖµÖÖ­ÖãÃÖÖ¸ü •¯Ö»Ö²¬Ö úº ­Ö ¤êü ÖêÆêü ×¿Ö Ö úÖ“µÖÖ †¬µÖÖ¯Ö­ÖÖŸÖæ­Ö ÃÖÖ£ÖÔ ÆüÖê‡»Ô Ö.

Scholarly Research Journal's is licensed Based on a work at www.srjis.com

¯ÖÏÖßÖÖ×¾Ö ú :‟ÖÖ­Ö¸ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤ü : •Ö× ÖŸÖ ×¾ÖÂÖµÖÖ“Öê †¬µÖµÖ­Ö ¾Ö †¬µÖÖ¯Ö­Ö ×¿Ö Ö ÖÖŸÖ ²Ö¤ü¹Ö ÆüÖêŸÖ†ÖÆêüŸÖ. ÆüÖ ²Ö¤ü¹Ö Öã Ö¾Ö¢ÖÖ¯Öæ ÖÔ ×¿Ö Ö ÖÖ“µÖÖ ×¤ü¿Öê­ÖêÆüÖêŸÖ†ÖÆêü. ×¿Ö Ö Ö Æüß ¯ÖÖêÙüÖ´ÖÖ±ÔúŸÖ ¾ÖÖ ×¿Ö Ö úÖ´ÖÖ±ÔúŸÖ ×¾ÖŸÖ¶üßŸÖ ú¶üÖ¾ÖµÖÖ“Öß ³ÖÖî×ŸÖ ú ÖÖê™ü ­Ö¾Æêü. ÃÖã¯Öß ú †ÖÛ Ö “ÖîŸÖ­µÖ¿ÖÖ¹Öß ×¿Ö Ö Ö Æêü ­ÖêÆü´Öß“Ö ´Öã¹ÖÖÓ“µÖÖ ¿ÖÖ¶üß׶ü ú †Ö× Ö ÃÖÖÓà é×ŸÖ ú ³Öæ´ÖßŸÖ ¸ •ÖÖ¾Öê ¹ÖÖ ÖŸÖê, ×­Ö´ÖÖÔ Ö ¾ÆüÖ¾Öê ¹ÖÖ ÖŸÖê. ¯ÖÖ»Ö•ú-×¿Ö Ö ú, ÃÖÆü úÖ¶üß ×¾ÖªÖ£Öá †Ö× Ö ÃÖ´ÖÖ•Ö µÖÖÓ“µÖÖ ¯Ö¶üïֶü ¤êü¾ÖÖ Ö ‘Öê¾ÖÖ ÖߟÖæ­Ö ŸµÖÖ“Öß •ÖÖê¯ÖÖÃÖ­ÖÖÆüÖêŸÖê. µÖê£Öê ׿֕֕ú ¾Ö ×¾ÖªÖ£Öá ¤êü¾ÖÖ Ö ‘Öê¾ÖÖ Ö ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öß šü¶üŸÖê. ´Æü Ö•Öê“Ö †Ö•Ö ¾Ö ÖÖÔŸÖß¹Ö †¬µÖµÖ­Ö-†¬µÖÖ¯Ö­Ö ¯ÖÏ× ÎúµÖÖ †×¬Ö úÖ×¬Ö ú ×¾ÖªÖ£Öá ëúצüŸÖÆüÖê‣ ­Ö †Ö¯Ö¹Öê †¬µÖÖ¯Ö­Ö ¯Ö׶ü ÖÖ´Ö úÖ¶ü ú, ¯ÖϳÖÖ¾Öß, ×™ü úÖ‣ ¾Ö ²ÖÆãü¾µÖÖ¯Öß ÆüÖê µÖÖÃÖÖšüß –ÖÖ­Ö¶ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤ü ÆüÖ ‹ ú´Öê¾Ö ¯ÖµÖÖÔµÖ †Ö•Ö“µÖÖ Ûã֟ÖßŸÖ •¯ÖµÖãŒŸÖ †ÖÆêü. †Ö•Ö“Ö߆ֹ֯Öß †¬µÖµÖ­Ö ¯ÖÏ× ÎúµÖÖ ´Æü Ö•Öê“Ö –ÖÖ­ÖÖ“Öß ¶ü“Ö­ÖÖÆüÖêµÖ. ×¾ÖªÖ£Öá þ֟Ö:“Öß –ÖÖ­ÖÖ“Öß ¶ü“Ö­ÖÖ ú¶üŸÖÖŸÖÆêü úÖµÖÔŸÖê ¯Öæ¾ÖÖÔ­Öã³Ö¾Ö Ø ú¾ÖÖ †ÖÓŸÖ¶ü× ÎúµÖÖ´Æü Öæ­Ö ú¶üŸÖ †ÃÖŸÖß¹Ö.

µÖÖ ú¶üߟÖÖ ŸµÖÖÓ­ÖÖ ÃÖÓ¬Öß •¯Ö¹Ö²¬Ö

ú¸ ­Ö ¤êü Öê Ö¶ü•Öê“Öê †ÖÆêü. ŸµÖÖŸÖæ­Ö“Ö ŸµÖÖÓ­ÖÖ †Ö ú¹Ö­ÖÖ²Ö¶üÖê²Ö¶ü“Ö –ÖÖ­ÖÖ“Öß ×­ÖÙ´ÖŸÖß ú¶üŸÖÖ µÖê‡Ô¹Ö. ‟ÖÖ­Ö¸ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤ü (Constructivism) †£ÖÔ Constructivism ÆüÖ ¿Ö²¤ü Construere µÖÖ ¹Öò×™ü­Ö ¿Ö²¤üÖ¯ÖÖÃÖæ­Ö ŸÖµÖÖ¶ü —ÖÖ¹Öê¹ÖÖ †ÖÆêü. –ÖÖ­ÖÖ“Öß ¶ü“Ö­ÖÖ ú¶ü µÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏ× ÎúµÖÖ úÖµÖÖÔÛ­¾ÖŸÖ šêü¾Ö Öê ÆüÖ –ÖÖ­Ö¶ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤üÖ“ÖÖ ÖÖ³ÖÖ †ÖÆêü. ¯Öæ¾ÖÖÔ­Öã³Ö¾ÖÖ“µÖÖ †Ö¬ÖÖ¶êü •Öê¾ÆüÖ ¾µÖŒŸÖß ­Ö¾Öß­Ö ÃÖÓ ú¹¯Ö­ÖÖ“Öß ¶ü“Ö­ÖÖ ú¶üŸÖê ŸÖê¾ÆüÖ ŸµÖÖŸÖæ­Ö †¬µÖµÖ­Ö ‘Ö›üŸÖê µÖÖÃÖ –ÖÖ­Ö¶ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤ü †ÃÖê ´Æü ÖŸÖÖŸÖ.

Copyright © 2018, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies

Shri. Aher Chintamani Keshav & Dr. Prof. Pagare P. B. 10551 (Pg. 10550-10554)

‟ÖÖ­Ö¸ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤üÖ“Öß ¾µÖÖ µÖÖ : ¯Öæ¾ÖÖÔ­Öã³Ö¾ÖÖ“µÖÖ †Ö¬ÖÖ¶êü •Öê¾ÆüÖ ¾µÖŒŸÖß ­Ö¾Öß­Ö ÃÖÓ ú¹¯Ö­ÖÖ“Öß ¶ü“Ö­ÖÖ ú¶üŸÖê ŸÖê¾ÆüÖ ŸµÖÖŸÖæ­Ö †¬µÖµÖ­Ö ‘Ö›üŸÖê µÖÖÃÖ – ÖÖ­Ö¶ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤ü ´Æü ÖŸÖÖŸÖ. ‟ÖÖ­Ö¸ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤üÖ“ÖÖ ˆ Ö´Ö: ÃÖÖò êúÎ ×™üÃÖ ¾Ö ŸµÖÖ“Öê ׿Ö嵅 µÖÖÓ“µÖÖ ¾Öî“ÖÖ׶ü ú “Ö“ÖìŸÖ, ¯ÖÏ¿­ÖÖê¢Ö¶ü ¯Ö¨ŸÖßŸÖ µÖÖ“Öê ²Öß•Ö ÃÖÖ¯Ö›üŸÖê. ŸÖ¶ü ×¾Ö úÖÃÖÖ´Ö¬µÖê •ÖÖò­Ö›üµã‡Ô, ×•Ö­Ö ×¯Ö†Ö•Öê, •Öê¶üÖò´Ö ²ÖÎã­Ö¶ü, ¹Öê¾Ö ×¾Ö ÖÖŸÃ úß, ¹ÖêÃÖ¶ü±êú¹Ö µÖÖÓ“Öê µÖÖê Ö¤üÖ­Ö ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê †ÖÆêü. ‟ÖÖ­Ö¸ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤üÖ“Öê ¯ÖÏ•úÖ¸ü: 1. ²ÖÖê¬ÖÖŸ´Ö ú –ÖÖ­Ö¶ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤ü 2. ÃÖÖ´ÖÖ×•Ö ú –ÖÖ­Ö¶ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤ü 3. ÃÖ´Öæôû –ÖÖ­Ö¶ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤ü (¯ÖÏ úÖ¶ü úÖê ÖŸÖÖÆüß †ÃÖ¹ÖÖ ŸÖ¶üß †¬µÖµÖ­ÖÖ“µÖÖ ±ú×¹ÖŸÖÖ¯Öê ÖÖ †¬µÖµÖ­ÖÖ“Öß ¯ÖÏ× ÎúµÖÖ ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öß †ÖÆêü. Æüß ²ÖÖ²Ö ´ÖÖ¡Ö ŸµÖÖŸÖ ÃÖÖ´ÖÖ‡Ô ú †ÖÆêü.) ‟ÖÖ-Ö¸ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤üÖ“Öê Öé×ÆüŸÖ êú : 1. †­Öã³Ö¾ÖÖŸÖæ­Ö –ÖÖ­Ö¶ü“Ö­ÖÖÆüÖêŸÖê.

2. †¬µÖµÖ­ÖÖŸÖ ²ÖÖÆüµ •Ö ÖŸÖÖ“Öê ¾ÖîµÖÛŒŸÖ ú ¯ÖÖŸÖôûß¾Ö¶ü †£ÖÔ×­Ö¾ÖÔ“Ö­Ö êú¹Öê •ÖÖŸÖê.

3. †­Öã³Ö¾ÖÖÓ­ÖÖ †£ÖÔ ¤êü µÖÖ“µÖÖ ÃÖ× ÎúµÖ ¯ÖÏ× ÎúµÖêŸÖæ­ÖÃÖÓ ú¹¯Ö­ÖÖ“Öß ×­ÖÙ´ÖŸÖßÆüÖêŸÖê.

4. –ÖÖ­Ö×­ÖÙ´ÖŸÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¥ü™üß úÖê­ÖÖ“Öß ¤êü¾ÖÖ Ö‘Öê¾ÖÖ Ö ÆüÖêŸÖê. µÖÖŸÖæ­Ö þ֟Ö:“Öß †ÖÓŸÖ׶ü ú ³Öæ×´Ö úÖ ²Ö¤ü¹ÖŸÖÖ µÖêŸÖê. ‟ÖÖ­Ö¸ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤üÖ“Öß ˆ¯Ö¯Ö¢Öß : 1. •ëúצüµÖÃÖÓ•ú»¯Ö-ÖÖ

2. †¬µÖÖ¯Ö­ÖÖ“Öß •×§Â™üµê

3. ×¾ÖªÖ£Öá •ëú¦ü߆¬µÖÖ¯Ö­Ö¯Ö¨ŸÖß

4. †³µÖÖÃÖ•Îú´Ö 5.

´Ö滵ִÖÖ¯Ö-Ö 6. ×¿Ö Ö úÖÓ“Öê ¯ÖÏ×¿Ö Ö Ö 7. ×¿Ö•Ö úÖÓ“Öß³Öæ×´Ö•úÖ ‟ÖÖ­Ö¸ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤üß †¬µÖÖ¯Ö­Ö ¯Ö¨ŸÖß: –ÖÖ­Ö¶ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤ü ÆüÖ ¯Öæ ÖÔ¯Ö Öê ×¾ÖªÖ£Öá ëú¦üß †ÃÖ¹µÖÖ­Öê ŸµÖÖ“ÖÖ †¾Ö¹ÖÓ²Ö ú¸ ­Ö ×¾ÖªÖ£µÖÖÕ­ÖÖ †Ö¾Ö¿µÖ ú ¯Öã¶êü¿ÖÖ ¾Ö µÖÖê•µÖ ÃÖã×¾Ö¬ÖÖ ¾Ö ÃÖÓ¬Öß ¯Öã¸ü×¾Ö»µÖÖÃÖ ×¾ÖªÖ£Öá -Ö×¾Ö-Ö –ÖÖ­ÖÖ“Öß ×­ÖÙ´ÖŸÖß ú¸ ¿Ö úŸÖÖŸÖÆêü ×¿Ö Ö úÖÓ­Öß ¹Ö ÖÖŸÖ ‘µÖÖ¾Öê ¾Ö ŸµÖÖ ú¶üߟÖÖ•ÖÖ¹Öß¹Ö úÖµÖÔ×­ÖŸÖß“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¶ü ú¶üÖ¾ÖÖ.

1. ¯Öé“”ûÖ †­Öã´ÖÖ­Ö-¯ÖÏ¿­Ö ×¾Ö“ÖÖ¸ ­Ö µÖÖê µÖ •¢Ö¶ü úÖœæü­Ö ‘ÖêŸÖÖ­ÖÖ ¯Öæ¾ÖÔ–ÖÖ­Ö •ÖÖ ÖéŸÖß, ŸÖÖÙ ú ú ×¾Ö“ÖÖ¸ü •ú¸ü•µÖÖÃÖ ³ÖÖ•Ö ¯Ö›ü Öê.

•¤üÖ. ¯ÖÏ´ÖêµÖÖ“Öß ×ÃÖ¨ŸÖÖ ÃÖÖê›üŸÖÖ­ÖÖ •¯ÖµÖ㌟Ö.

Copyright © 2018, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies

Shri. Aher Chintamani Keshav & Dr. Prof. Pagare P. B. 10552 (Pg. 10550-10554)

2. ¾Ö•Öá•ú¸ü•Ö- •úÖê ÖŸµÖÖÆüß ÖÖê™üß´Ö¬µÖê †ÃÖ¹Öê¹µÖÖ ÃÖÖ´µÖ-³Öê¤ü ¾Öî׿Ö™üµÖ­ÖãÃÖÖ¶ü ¾Ö Öá ú¶ü Ö ú¶ü Öê.

3. ×¾Ö¿»ÖêÂÖ•Ö - פü»Öê¹µÖÖ ´ÖÖ×ÆŸÖß“Öê ×¾Ö¿¹ÖêÂÖ Ö ú¶ü Öê.

•¤üÖ. ³ÖÖî×´ÖŸÖß ú ¶ü“Ö­ÖÖ 4. ÃÖÖÓ× Ö ú ¿Ö²¤ü„ÖÖ»Ö ŸÖµÖÖ¸ü ú¸ü Öê - ÃÖÓ•µÖÖ±úôû¶Ö¾Ö¶ü ×¹ÖÆæü­ÖŸµÖÖ“Öê †¾ÖµÖ¾Ö ×¾Ö“ÖÖ¶ü Öê.

5. ÃÖÓ ú»¯Ö­ÖÖ ×“Ö¡Ö Ö - ‹ ÖÖªÖ ÃÖÓ ú¹¯Ö­Öê“Öê ¯Öæ ÖÔ ×“Ö¡Ö Ö ÆüÖê µÖÖÃÖÖšüß ×ŸÖ“µÖÖ¿ÖßÃÖÓ²ÖÓÛ¬ÖŸÖ ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ÃÖ¾ÖÔ ´Öã§êü, ×¾ÖªÖ£µÖÖÕ­Öê †Ö¯Ö¹µÖÖ †Ö ú¹Ö­ÖÖ­ÖãÃÖÖ¶üŸÖµÖÖ¶ü ú¶ü Öê.

6. ´ÖãŒŸÖ ¯ÖÏ¿­Ö -‹ úÖ“Ö ¯ÖÏ¿­ÖÖ¹ÖÖ †­Öê ú •¢Ö¶êü †ÃÖ¹Öê¹ÖÖ ¯ÖÏ¿­Ö ×¾Ö“ÖÖ¶ü Öê. •¤üÖ. 12 ¹ÖÖ ³ÖÖ Ö •ÖÖ ÖÖ¶üß ÃÖÓ µÖÖ ÃÖÖÓ ÖÖ.

7. ÃÖ´ÖõÖÖ×¾Ö´ÖÖê“Ö­Ö - ×¾ÖªÖ£µÖÖÕÓ¯Öãœêü ‹ ÖÖ¤üß ÃÖ´ÖõÖÖ šêü‣ ­Ö ן֓µÖÖ¾Ö¶ü •¯ÖÖµÖ ÃÖã“Ö¾Ö Öê. ¯ÖÏŸµÖê úÖ“Öß ´ÖŸÖê ‘µÖÖ¾Öß ¾Ö ‹ ú“Ö ¯Ö¨ŸÖ ¾ÖÖ¯Ö¶üÖ¾Öß.

8. ¯ÖϵÖÖê×„Ö úŸÖÖ - ¯ÖÏŸµÖ Ö éúŸÖß ú¸ ­Ö ¯Öϵ֟­ÖÖŸÖæ­Ö ×­ÖµÖ´ÖÖÓ“ÖÖ úÖµÖÖÔŸ´Ö úÃÖã¡ÖÖÓ“ÖÖ ¿ÖÖê¬Ö ‘Öê Öê.

•¤üÖ.

×­ÖµÖ´ÖÖ¾Ö¸ ­Ö •¤üÖÆü¶ü Ö ÃÖÖê›ü¾Ö Öê.

9. ÃÖÆü úÖµÖÖÔŸÖæ­Ö †¬µÖµÖ­Ö -ÃÖÆüÖ¬µÖÖ£ÖáÓ­Öß ‹ ú´Öë úÖÓ­ÖÖ ´Ö¤üŸÖ ú¹­Ö †¬µÖµÖ­Ö ú¶ü Öê. •¤üÖ. þֵÖÓ†¬µÖµÖ­ÖÖŸÖæ­Ö •¤üÖÆü¶ü Öê ÃÖÖê›ü¾Ö Öê.

10. †Öê ÖŸÖŒŸÖÖ - ‘Ö™ü­ÖÖ Îú´ÖÖ­ÖãÃÖÖ¶ü •¤üÖ. ÃÖÖê›ü¾Ö Öê. (²Öê¶üß•Ö, ¾Ö•ÖÖ, Öã ÖÖ úÖ¶ü, ³ÖÖ ÖÖ úÖ¶ü µÖÖ × ÎúµÖÖ Îú´ÖÖ­Öê ÃÖÖê›ü¾Ö Öê.)

11. †ÖœüÖ¾ÖÖ ¯Ö¨ŸÖ - ¯Öæ¾ÖÔ–ÖÖ­ÖÖ“ÖÖ †ÖœüÖ¾ÖÖ ‘Öê‣ ­Ö ­Ö×¾Ö­Ö –ÖÖ­Ö ×´Öôû¾Ö Öê. Öã Ö¬Ö´ÖÖÔ“Öß ••Öôû Öß ú¸ ­Ö ¯ÖÏ´ÖêµÖÖ¾Ö¶ü“Öß •¤üÖ. ÃÖÖê›ü¾Ö Öê.

12. ´Ö-Ö: ×“Ö¡Ö -•ú´Öß ¯ÖÖµÖ·µÖÖ“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¶ü ú¸ ­Ö •¤üÖ. ÃÖÖê›ü¾Ö Öê. µÖÖ ú¶üߟÖÖ ÃÖ¶üÖ¾ÖÖ“Öß Ö¶ü•Ö †ÖÆêü. Û¿Ö Ö úÖÓ­Öß ÖÛ ÖŸÖ ×¾ÖÂÖµÖÖ“µÖÖ †¬µÖÖ¯Ö­ÖÖ ú¶üߟÖÖ ¾Ö¶üß¹Ö ×¾Ö×¾Ö¬Ö úÖµÖÔ×­ÖŸÖà“ÖÖ ‹ ú¡Ö ¾ÖÖ¯Ö¶ü ¾ÖÖ ‹ ú ‹ ú ÆüÖê‣ ­Ö ¯ÖÖšüµ‘Ö™ü úÖ¹ÖÖ †­ÖãÃÖ¸ ­Ö †¬µÖÖ¯Ö­Ö ú¶üÖ¾Öê ¾Ö ¯ÖÖšü™üÖ“Ö ÖŸÖµÖÖ¶ü ú¶üÖ¾Öê. ×¾ÖªÖ£µÖÖÕ-Öß –ÖÖ-Ö×-ÖÝüü´ÖŸÖß ú¶üŸÖÖ­ÖÖ (†¬µÖµÖ­Ö) ŸµÖÖÓ­ÖÖ ¯Öãœüß¹Ö ¯Ö׶üÛã֟Öß“Öß ×­ÖÝüü´ÖŸÖß ú¶üÖ¾Öß.

1. ¾Ö ÖÖÔŸÖ ²Öã¨ß¹ÖÖ “ÖêŸÖ­ÖÖ ¤êü ÖÖ¶êü ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¶ü Ö ×­Ö´ÖÖÔ Ö ú¶üÖ¾Öê.

2. †¯Ö׶ü×“ÖŸÖ ÃÖ´ÖõÖÖ 3. ¯Öæ¾ÖÔ–ÖÖ­Ö †Öšü¾Ö µÖÖ“ÖÖ ¯Öϵ֟­Ö ÃÖ㸠ú¶üÖ¾ÖÖ.

4. ×¾ÖªÖ£Öá †Ö ú¹Ö­Ö ú¶ü µÖÖÃÖ ÃÖã·ý¾ÖÖŸÖ ÆüÖêŸÖê.

5. †¯Ö׶ü×“ÖŸÖ ‘Ö™ü úÖ²Ö¤Ëü¤ü¹Ö ú¬ÖßŸÖ Ôú, ú¬ÖßÃÖÓ ú¹¯Ö­ÖÖ, ú¬Öß †­Öã³Ö¾Ö µÖÖÓ“µÖÖ ´Ö¤üŸÖß­Öê †¯Ö׶ü×“ÖŸÖ †¾ÖãÖÖ Ø ú“ÖßŸÖ •ú´Öß •ú¸ü•Öê.

6. µÖÖ ú¶üߟÖÖÃÖÆüÖ¬µÖÖ“Öß ´Ö¤üŸÖ, “Ö“ÖÖÔ, ×¿Ö Ö ú ´ÖÖ ÖÔ¤ü¿ÖÔ­Ö ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔ“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¶ü ú¶üÖ¾ÖÖ.

Copyright © 2018, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies

Shri. Aher Chintamani Keshav & Dr. Prof. Pagare P. B. 10553 (Pg. 10550-10554)

7. ×¾Ö“ÖÖ¶ü ¯ÖÏ× ÎúµÖêŸÖß¹Ö †›ü£Öôêû ¤æü¶üÆüÖêŸÖÖŸÖ.

8. -Ö×¾Ö-Ö –ÖÖ­ÖÖ“Öß ×­ÖÙ´ÖŸÖßÆüÖêŸÖê. ¾Ö¶üß¹Ö ¯ÖÖµÖ·µÖÖ“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¶ü êú¹µÖÖÃÖ ­ÖêÆü´Öß“Ö ×¾ÖªÖ£Öá ¾ÖîµÖÛŒŸÖ ú ¯ÖÖŸÖôûß¾Ö¶ü ‘ÖêŸÖ¹Öê¹µÖÖ †­Öã³Ö¾ÖÖÓ“µÖÖ †£ÖÔ×­Ö¾ÖÔ“Ö­ÖÖŸÖæ­Ö –ÖÖ­Ö×­ÖÙ´ÖŸÖßÆüÖêŸÖê. ×¾ÖªÖ£µÖÖÕ­ÖÖ ¾Ö ÖÖÔŸÖ ×¿Ö Ö úÖ­Öê ×¿Ö ú¾Ö Öê ´Æü Ö•Öê“Ö †¬µÖµÖ­Ö †­Öã³Ö¾Ö ¤êü Öê. ‟ÖÖ­Ö¸ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤üß †¬µÖÖ¯Ö­ÖÖ“Öê ±úÖµÖ¤êü : 1. †¬µÖµÖ­Ö-†¬µÖÖ¯Ö­Ö ¯ÖÏ× ÎúµÖÖ †Ö­ÖÓ¤ü¤üÖµÖß, ´Ö­ÖÖê¶Óü•Ö ú ¾Ö éúןֵÖãŒŸÖ ²Ö­ÖŸÖê.

2. –ÖÖ­Ö¶ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤üß †¬µÖÖ¯Ö­ÖÖ´Öãôûê •Öß¾Ö­Ö úÖî¿Ö¹µÖê, ´Öã¹µÖê µÖÖÓ“ÖÖ ÃÖÆü•ÖÃÖÓà úÖ¶üÆüÖêŸÖÖê.

3. ²Öã¨ß, ³ÖÖ¾Ö­ÖÖ ¾Ö éúŸÖß µÖÖ ×ŸÖ­Æüà“ÖÖ ÃÖ´Ö­¾ÖµÖ ÃÖÖ¬Ö¹ÖÖ •ÖÖŸÖÖê.

4. ¿Öî Ö× Ö ú ¤ü•ÖÖÔ ¾Ö Öã Ö¾Ö¢ÖÖ ¾ÖÖœüßÃÖ ´Ö¤üŸÖÆüÖêŸÖê. ‟ÖÖ­Ö¸ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤ü ¾Ö ´Ö滵ִÖÖ¯Ö­Ö : †³µÖÖÃÖ Îú´Ö, ¯ÖÖšüµ¯ÖãÃŸÖ ú, ¾Ö ÖÖÔ¬µÖÖ¯Ö­Ö µÖÖ ÃÖ¾ÖÖÔŸÖ –ÖÖ­Ö¶ü“Ö­ÖÖ ¾ÖÖ¤üÖ“ÖÖ †¾Ö¹ÖÓ²Ö êú¹ÖÖ Öê¹µÖÖÃÖ ´Öæ¹µÖ´ÖÖ¯Ö­ÖÖŸÖÆüß ²Ö¤ü¹Ö ú¶ü Öê Ö¶ü•Öê“Öê †ÖÆêü. ¯ÖÖ¶Óü¯ÖÖ׶ü ú ´Öæ¹µÖ´ÖÖ¯Ö­Ö ¯Ö¨ŸÖß­Öê ×¾Ö“ÖÖ¶ü¹Öê •ÖÖ ÖÖ¶êü ¯ÖÏ¿­Ö Æêü ¯ÖÖšüµ¯ÖãÃŸÖ úÖ¾Ö¶ü ¾Ö ôֶü Ö¿ÖŒŸÖß¹ÖÖ †­ÖãÃÖ·ý­Ö †ÃÖŸÖÖŸÖ. ŸÖ¶ü, úÖµÖÔ úÎ ´ÖÖŸÖ ³ÖÖ¾Ö ¿ÖÖê¬Ö Öê, ÃÖé•Ö­Ö¿Öß¹Ö ×¾Ö“ÖÖ¶ü ¾µÖŒŸÖ ú¶ü Öê. ­Ö¾Öß­Ö ¯Ö׶üÛã֟ÖßŸÖ –ÖÖ­ÖÖ“Öê •¯ÖµÖÖê•Ö­Ö ú¶ü Öê ‡. ²ÖÖê¬ÖÖŸ´Ö ú ²ÖÖ²Öà­ÖÖ ŸµÖÖŸÖ Ã£ÖÖ­Ö ­ÖÃÖŸÖê. †¿Öß ´Öæ¹µÖ´ÖÖ¯Ö­Ö ¯Ö¨ŸÖß ²Ö¤ü¹Öæ­Ö ×¾Ö“ÖÖ¶ü ¯ÖϾ֟ÖÔ ú ¾Ö ´ÖãŒŸÖ Ã¾Ö·ý¯ÖÖ“Öê ¯ÖÏ¿­Ö ×¾Ö“ÖÖ¶ü µÖÖ¾Ö¶ü ³Ö¶ü ¤êü ÖÖ¶üß ´Öæ¹µÖ´ÖÖ¯Ö­Ö ¯Ö¨ŸÖß ¾ÖÖ¯Ö¶ü Öê Ö¶ü•Öê“Öê †ÖÆêü. µÖÖ¾Ö¸ü NCF 2005 ´Ö¬µÖê ³Ö¶ü פü¹ÖÖ †ÖÆêü. úÖ¶ü Ö ¯ÖÏ¿­ÖÖ“µÖÖ •¢Ö¶üÖ´Ö¬Öæ­Ö ×¾ÖªÖ£µÖÖÔÓ“Öê ¾ÖîµÖÛŒŸÖ ú ¥ü™üß úÖê­ÖïÖ™ü פüÃÖÖ¾ÖêŸÖ. †¿ÖÖ ¯ÖÏ úÖ¶ü“Öê ´ÖãŒŸÖ ¯ÖÏ¿­Ö ¯ÖÏ¿­Ö¯Ö×¡Ö úêŸÖ ÃÖ´ÖÖ×¾Ö™ü †ÃÖÖ¾ÖêŸÖ µÖÖ“Ö²Ö¶üÖê²Ö¶ü †Ö¾ÆüÖ­ÖÖŸ´Ö ú ´Æü Ö•Öê ¯ÖÖšüµ•Îú´ÖÖ¾Ö¶ü †Ö¬ÖÖ¶üßŸÖ ¯Ö Ö ¯ÖÖšüµ¯ÖãÃŸÖ úÖ ²ÖÖÆêü¶üß¹Ö ¯ÖÏ¿­Ö ¤üê Öß¹Ö †ÃÖÖ¾ÖêŸÖ. ÃÖ´ÖÖ¸üÖê¯Ö : ×¿Ö Ö ÖÖ“ÖÖ ÃÖÓ µÖÖŸ´Ö ú ×¾ÖßÖÖ¶ü Æêü •×§ü™ü ÃÖÖ¬µÖ ú¶üŸÖÖ­ÖÖ †¿Öß ¾Öêôû †Ö¹Öß †ÖÆêü úß Öã Ö¾Ö¢ÖÖ ÃÖÖ¬µÖ •ú¶ü µÖÖÃÖÖšüß ´Öã§üÖ´Ö ¾Öê Öôêû ¯Öϵ֟­Ö ú¶ü Öê Ö¶ü•Öê“Öê —ÖÖ¹Öê †ÖÆêü. ŸµÖÖ¾Ö¶ü ‹ ú ¯ÖµÖÖÔµÖ ´Æü Ö•Öê ¯Öæ ÖÔŸÖµÖÖ ×¾ÖªÖ£Öá ëú¦üß †ÃÖ¹Öê¹ÖÖ –ÖÖ­Ö¶ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤ü ü¾Ö ÖÖÔŸÖ ¯ÖÖêÆü“Ö×¾Ö Öê. µÖÖê µÖ ÃÖÓ¬Öß ¾Ö ÃÖã×¾Ö¬ÖÖ ¯Öã¶ü¾Ö¹µÖÖÃÖ ×¾ÖªÖ£Öá þ֟Ö:ÃÖÖšüß –ÖÖ­Ö×­ÖÙ´ÖŸÖß ú·ý ¿Ö úŸÖÖŸÖ. ¾Ö ŸµÖÖ“Öß ¬ÖÖ¶ü ÖÖ ¯ÖŒ úßÆüÖêŸÖê. µÖê£Öê ×¿Ö Ö úÖÓ­Öß ´ÖÖ ÖÔ¤ü¿ÖÔ úÖ“Öß ³Öæ×´Ö úÖ ‘µÖÖ¾Öß. ¾Ö¶üß¹Ö¯ÖÏ úÖ¶êü Ö× ÖŸÖÖ“Öê †¬µÖÖ¯Ö­Ö ¾Ö †¬µÖµÖ­Ö µÖÖ×¾ÖÂÖµÖß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ×¿Ö Ö úÖÓ­Öß ‘Öê Öê Ö¶ü•Öê“Öê †ÖÆêü. ‘Ö™ü úÖ¹ÖÖ †­ÖãÃÖ·ý­Ö ¯ÖÖšü™üÖ“Ö Ö ¾Ö ×¿Ö Ö úÖ“Öê †¬µÖÖ¯Ö­Ö Æüß ÖÖê™ü ­Ö¾µÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¶üÖ­Öê, Öã¹µÖÖ ´Ö­ÖÖ­Öê þÖß úÖ¶ü ú¶ü µÖÖ“Öß Ö¶ü•Ö †ÖÆêü.

Copyright © 2018, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies

Shri. Aher Chintamani Keshav & Dr. Prof. Pagare P. B. 10554 (Pg. 10550-10554)

ÃÖÓ¤ü³ÖÔ : ´Öãôêû ¸üÖ.¿Ö, •´ÖÖšêü ×¾Ö.ŸÖã (1998) ¿Öî Ö× Ö úÃÖÓ¿ÖÖê¬Ö­ÖÖ“Öß ´Öæ»ÖŸÖ¢¾Öê, ­ÖÖ Ö¯Öæ¸ü, ´ÖÆüÖ¸üÖ™üÒ ×¾ÖªÖ¯Ößšü, ÖÏÓ£Ö×­ÖÙ´ÖŸÖß ´ÖÓ›üôû. ´Ö㌟Ö×¾ÖªÖ ÃÖÓ¿ÖÖê¬Ö­Ö ×­ÖµÖŸÖ úÖ×»Ö ú •Öã»Öî 2002 ÖÓ›ü-1, µÖ.“Ö.´Ö.´Öã. ×¾ÖªÖ¯Ößšü, ­ÖÖ×¿Ö ú.

•Öß¾Ö­Ö ×¿Ö Ö Ö •Öã»Öî 2014, ±êú²ÖÎã 2018. ×¿Ö Ö Ö ÃÖÓ Îú´Ö Ö •ÖÖ­Öê¾ÖÖ¸üß 2009. ¯ÖÖ“Ö¯ÖãŸÖê ›üß.‹´Ö. –ÖÖ­ÖÃÖÓ¸ü“Ö­ÖÖ¾ÖÖ¤ü-ÃÖÓ ú»¯Ö­ÖÖ ¾Ö ´Ö¸üÖšüß †¬µÖÖ¯Ö­ÖÖŸÖ •¯ÖµÖÖê•Ö­Ö. ×¿Ö Ö ÖÖŸÖᯙ ´Ö´ÖÔ¥ü™üß - ¡Öî´ÖÖ×ÃÖ ú †ÖŒ™üÖê 2010 ŸÖê ×›üÃÖêÓ 2010, ‡­ÖÃÖÖ‡Ô™ü ¯ÖÛ²»Ö êú¿Ö­ÃÖ, ­ÖÖ×¿Ö ú.

P.B. Pagare (June, 2013) A study of the awareness about Inclusive education, Conflux Journal of Education A peer reviewed International journal among teacher educators in Aurangabad District. P-100 P.B. Pagare (June, 2012) Global Concern for Quality of Educational Research, International Multidisciplinary E-journal.

P.B. Pagare (June, 2012) Effectiveness of innovative collaborative learning techniques for teacher educator in teacher education institutes International Multidisciplinary EJournal (Monthly Peer Reviewed Refereed Journal) page no. 14.

Copyright © 2018, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies