SHIKSHAK MULBHUT MANAVI MULYASAMBANDHI BANDHILAKI EK ABHYAS

Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language, Online ISSN 2348-3083, SJ IMPACT FACTOR 2017: 5.068, www.srjis.com PEER REVIEWED & REFERRED JOURNAL, APR-MAY, 2019, VOL- 7/33

iSaxak maUlaBaUt maanavaI maulyaasaMbaMQaI baaMiQalakI ek AByaasa p`kaSa A. jagatap , Ph. D.

iTLk iSaxaNa mahaivaValaya¸ puNao Abstract

maulyaiSaxaNa ha ek mah<vaacaa ivaYaya¸ maulyaaMcaI inaima-tI hI iSaxaNaatUnaca haoto AaiNa iSaxaNa p`iØyaotIla iSaxak ha ek mah<vaacaa GaTk Aaho. mhNaUna iSaxak inaYzavaana Asaavaa ivaivaQa p`karcyaa baaMiQalakI jaaopasaavyaat maUlaBaUt maanavaI maulyaa saMbaMQaIcaI baaMiQalakI jaaopasaavaI. maulyaaiQaiYzt iSaxakvat-na Asaavaa. AQyaapna vyavasaayamaulyao¸ saMivaQaanaar%mak maulyao¸ ivaivaQa SaOxaiNak Aayaaoga¸ QaaorNaaMnaI saaMigatlaolaI maulyao¸ vaOiSvak maanavaI maUlya yaa maulyaaMcaa AByaasa kravaa¸ samajaUna GyaavaIt AaiNa vat-na AaiNa ivaivaQa ]pØmaatUna AaiNa AQyayanaAQyaapnaatUna maulyaaMcaI $javaNaUk iSaxakaMnaI kravaI. maUlat: iSaxak maUlaBaUt maanavaI maulyaasaMbaMQaI baaMiQalakIcyaa baabat jaaga$k Aaho ka?saMivaQaanaa%mak maulya¸ SaOxaiNak QaaorNaaMnaI saaMigatlaolaI maulyao¸ vaOiSvak maanavaI maUlya ivaVaqyaa-MmaQyao $javaNyaasaazI p`ya%naSaIla Asatat ka? yaacaa p`stut saMSaaoQana ivacaar kolaa Aaho¸ p`stut saMSaaoQanaacyaa dRYTInao AavaSyak maaihtI p`SnaavalaIWaro saMkilat k$na ivaSlaoYaNa kolao Aaho.

Scholarly Research Journal's is licensed Based on a work at www.srjis.com

p`stavanaa : ekivasaavyaa SatkatIla iSaxak ha &anaaiQa-iYzt¸ tM~&anaaiQaiYzt¸ xamataiQaiYzt %yaacap`maaNao inaYzaiQaiYzt AsaNao hI kaLacaI garja Aaho. vyaavasaaiyak xamataMcyaa baraobarInao iSaxakaMjavaL kahI inaYTa¸ baaMiQalakIcaI Baavanaa AsaavaI. yaa inaYTa iSaxakalaa kaya-p`vaR<a krNyaasaazI ]pyau@t Asatat.

AaQauinak kaLat inaitmaulyaaMcaI maaoz\yaa p`maaNaavar GasarNa JaalaolaI AapNaasa idsato. ASaa vaoLI iSaxakaMcaI maUlaBaUt maUlyaa saMbaMQaIcaI baaMiQalakI ho saMskRtI saMrxaNaacao¸ saMvaQa-naacao va saamaaijak svaasqya iTkvaUna zovaNyaacao kama krto. %yaamauLo p`%yaok iSaxakanao maUlaBaUt maanavaI maUlyaasaMbaMQaI baaMiQalakIcaI BaUimaka svaIka$na kaya-rt Asaayalaa hvao. maulyaaMcao ivaivaQa s~aot Aahot. yaat p`amau#yaanao kuTuMbasaMsqaa¸ samaudaya¸ samaaja¸ ]Vaoga vyavasaaya¸ BaaYaa¸ saaih%ya¸ klaa¸ ØIDa¸ Qama-¸ saMtprMpra¸ p`baaoQana¸ iva&anaatIla SaaoQa¸ BaartIya svaatM~\yaacaa laZa¸ raYT/¸ raYT/Qvaja¸ raYT/maud`a¸ raYT/Iya p`tIko [. ho sava- maulyaaMcao s~aot Aahot yaa sava- s~aotaMcaa iSaxakanao AByaasa kolaa paihjao. yaa ivaYayaI jaagaRk Asaayalaa hvao¸ inaYzavaana Asaayalaa hvao.

Copyright © 2017, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies

Da^. p`kaSa A. jagatap (Pg. 8909-8912)

8910

maUlaBaUt maanavaI maUlyaasaMbaMQaI baaMiQalakI : maUlyasaMvaQa-na¸ maUlyaivakasa AaiNa maUlyaiSaxaNa yaa ivaYayaI naohmaI cacaa- haoto. ivaivaQa SaOxaiNak Aayaaoga¸ QaaorNaaMnaI maUlya iSaxaNa¸ maUlya $javaNa yaavar Bar idlaa. %yaanausaar SaaLa mahaivaValayaatUna maUlyaiSaxaNa idlao jaato. maUlyaiSaxaNaasaazI Aajapya-Mt vaogavaogaL\yaa pwtIMcaa vaapr krNyaat Aalaa. yaat iSaxakacaI BaUimaka mah<vaacaI Asato. iSaxakacaI svat:caI maUlyaaMvar Eawa AsaavaI¸ ivaSvaasa Asaavaa. iSaxakanao svat: maUlyaaiQaiYzt AacarNa k$na ivaVaqyaa-MmaQyao SabdaMWaro va %yaacabaraobar vat-na va kRtIMWaro maUlyaaMcaI $javaNaUk kravaI. %yaacap`maaNao saava-i~k maUlya AMgaIkaravaIt. iSaxakanao Aaplyaa AQyaapna vyavasaayaacaI maUlyao samajaUna GyaavaIt¸ BaartIya rajyaGaTnaomaQyao namaUd kolaolaI AaiNa maUlaBaUt AiQakar va kt-vya yaaMcyaaSaI inagaDIt AsaNaarI maUlyao samajaUna GyaavaIt va ivaivaQa SaOxaiNak Aayaaoga¸ QaaorNaaMnaI saaMigaMtlaolaI maUlya AByaasaØma¸ AQyayana AQyaapna AaiNa iSaxak vat-naatUna p`itibaMibat vhavaI AaiNa iSaxakat maUlyaasaMbaMQaI ek sakara%mak dRYTIkaona Asaavaa AaiNa maulyaaiQaiYzt iSaxaNaasaazI p`ya%naSaIla rahUna¸ maUlyainaYzonao kaya- kravao. mah<va : maUlaBaUt maanavaI maulyaaMp`it iSaxakaMmaQyao baaMiQalakI AsaNao mah<vaacao Aaho. p`%yaok iSaxakaMnao maUlyaaiQaiYzt svat:ca iSaxak mhNaUna vat-na zovaNao garjaocao Aaho. iSaxak maUlaBaUt maanavaI maUlya maanaNaara Asaavaa. saMivaQaanaIk maUlya maaNaNaara iSaxak ha K-yaa Aqaa-nao maUlyaaiQaiYzt ipZI GaDivaNyaamaQyao maaozI BaUimaka par paDU Saktao. p`stut saMSaaoQana %yaa AnauYaMgaanao mah<vaacao Aaho. iSaxakaMcyaa izkaNaI maanavaI maulyaasaMbaMQaI iktI p`maaNaat baaMiQalakI Aaho. %yaabaabat iSaxakaMmaQyao jaagaRkta Aaho ka ? yaacaa SaaoQa GaoNyaasaazI p`stut saMSaaoQana mah<vaacao Aaho. maUlaBaUt maanavaI maUlya iSaxakat vaRwIMgat haoNyaasaazI p`stut saMSaaoQanaatUna mah<vaacyaa iSafarSaI krta yaošla. maUlaBaUt maanavaI maUlyaasaMbaMQaIcaI baaMiQalakI ivaYayaI iSaxakat sakara%mak dRYTIkaona inamaa-Na hÜšla. ]i_YTo : 1)

Saalaoya iSaxakaMcyaa maUlaBaUt maanavaI maUlyaasaMbaMQaI baaMiQalakIcaa SaaoQa GaoNao.

2)

Saalaoya iSaxakaMcyaa maUlaBaUt maanavaI maUlyaasaMMbaMQaI baaMiQalakocyaa jaagaRktocaa AByaasa krNao.

saMSaaoQanaacaI vyaaPtI : 1)

p`stut saMSaaoQana maaQyaimak stravarIla iSaxakaMpurto vyaaPt Aaho.

Copyright © 2017, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies

Da^. p`kaSa A. jagatap (Pg. 8909-8912)

8911

2)

p`stut saMSaaoQana puNao SahratIla maaQyaimak SaaLaMpurto vyaaPt Aaho.

3)

p`stut saMSaaoQana maaQyaimak iSaxakaMcyaa maulaBaUt maanavaI maulyaasaMbaMQaI baaMiQalakI purto vyaaPt Aaho.

mayaa-da : 1)

saMSaaoQanaacao inaYkYa- ho iSaxakaMnaI maaihtI saMklana saaQanaat idlaolyaa p`itsaadvar AvalaMbaUna rahIla.

2)

sadr saMSaaoQana marazI maaQyamaaMcyaa iSaxakaMSaI saMbaMiQat Aaho.

saMSaaoQana pwtI : p`stut saMSaaoQanaacaa AByaasa krNyaasaazI vaNa-naa%mak saMSaaoQanaatIla Saalaoya savao-xaNa yaa p`karcaI inavaD krNyaat AalaI haotI. saMSaaoQana saaQanao : p`stut saMSaaoQanaamaQyao iSaxak baaMiQalakI Salaaka yaa saaQanaacaa vaapr kolaa Aaho. namaunaa inavaD pwt : p`stut saMSaaoQanaat saMBaavyatovar AaQaairt namaUnaa inavaD pwtItIla saugama yaadRicCk pwtI va %yaatIla laa^TrI pwtInao namaUd inavaD kolaI Aaho. saM#yaaSaas~Iya tM~ : sadr saMSaaoQanaat iSaxak baaMiQalakI SalaakoWaro maaihtI saMkilat kolaI %yaa maaihtIcao saM#yaaSaas~Iya Aqa-inava-canaasaazI SaokDovaarIcaa vaapr kolaa. inaYkYa- : 1)

laaokSaahI¸ Qama-inarpoxata AaiNa samaajavaad yaa saMklpnaaMnaa p`ao%saahna doNyaasaaazI iSaxak AQyaapnaatUna va ivaivaQa kaya-ØmaaWaro ivaVaqyaa-Mnaa p`ao%saahna krNyaacao p`maaNao Alpp`maaNaat idsaUna Aalao.

2)

SaaLot AByaasapUrk ]pØmaatUna saMvaoQaainak kayado¸ maUlyao¸ AiQakar AaiNa kt-vya yaa ivaYayaI saMvaodnaxamata vaaZvaNyaacyaa p`ya%naacao p`maaNa Alp p`maaNaat idsaUna Aalao.

3)

SaaLot AByaasapUrk ]pØmaatUna ivaVaqyaa-MmaQyao maanavaI maUlyao $jaivaNyaacao p`ya%naacao p`maaNa samaaQaanakark idsaUna Aalao.

4)

Eamap`itYza maulya ivaVaqyaa-Mt ivakisat krNyaasaazIcao p`ya%na p`maaNa caaMgalao idsaUna Aalao.

Copyright © 2017, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies

Da^. p`kaSa A. jagatap (Pg. 8909-8912)

8912

5)

vaO&ainak dRYTIkaona maUlya $jaivaNyaacao p`maaNa samaaQaana kark idsaUna Aalao.

6)

va@tSaIrpNaa maUlya $jaivaNyaasaazI svat: pasaUna sau$vaat krNyaacao p`maaNa caaMgalao idsaUna Aalao.

7)

saÝjanyaSaIlata¸ saMvadonaSaIlata maUlyao iSaxak vat-naatUna SaaLot $jaivaNyaacao p`maaNa caaMgalao idsaUna Aalao.

8)

svaatM~\ya¸ samata¸ baMQauta AaiNa nyaaya hI rajya GaTnaotIla maUlya $jaivaNyaasaazI iSaxak jaaNaIvapUva-k p`ya%na krNyaacao p`maaNa Alp p`maaNaat idsaUna Aalao.

9)

ivaVaqyaa-Mt gaaBaaGaTk $jaivaNyaacao p`maaNa caaMgalao idsaUna Aalao.

iSafarSaI : 1)

SaaLot maUlya iSaxaNaavar AaQaairt kaya-SaaLocao Aayaojana kravao.

2)

saMivaQaainak kayad¸ maUlya¸ AiQakar¸ kt-vya yaa ivaYayaI AByaasapUrk ]pØmaaMcao Aayaaojana kravao.

3)

saÝjanyaSaIlata¸ saMvadonaSaIlata maUlya ivakasanaasaazI iSaxak va ivaVaqyaa-MnaI Anaaqaalaya¸ vaRwaEama yaa izkaNaI BaoT VavaI.

4)

saMivaQaanaa idna SaaLot saajara kravaa.

5)

saMivaQaanaacyaa caÝkTIt rahuna iSaxak mau#yaaQyaapk yaaMnaI kt-vya par paDavao.

6)

maUlaBaUt maanavaI maUlya yaa saMbaMQaI iSaxak baaMiQalakI yaa ivaYayaavar SaaLot kaya-SaaLa Aayaaoijat kravaI.

saMdBa- : iBaMtaDo iva.ra. (2006)SaOxaiNak saMSaaoQana pwtI¸ ina%yanaUtna p`kaSana¸ puNao. mauLavasakr sa¸ mauLavakr k (2005) maUlyaiSaxaNa : sausaMvaad¸ ivaVa p`kaSana naagapUr. maaoro ca. iBalaogaaMvakr saM. (2009) iSaxak iSaxaNa¸ ina%yanaUtna p`kaSana¸ puNao.

Copyright © 2017, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies