BHARTIY ANUSUCHIT JANJATI KE GARIBI KI STITHI AUR PARINAM

Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language , Online ISSN 2348-3083, SJIF 2016 = 4.44, www.srjis.com UGC Approved Sr. No.48612, AUG-SEPT 2017, VOL- 4/23

³ÖÖ¸üŸÖßµÖ †­ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ •Ö­Ö•ÖÖ×ŸÖ êú Ö¸üß²Öß úß Ûã֟Öß †Öî¸ü ¯Ö׸ü ÖÖ´Ö ´ÖÓ Ö»Ö ­ÖÖ ÖÖê¸üÖ¾Ö ´ÖÖ¸ü ú›ü1 & •Öê. ‹ÃÖ. ³ÖÖêµÖ¸ü2ü, Ph. D. 1

ÃÖÓ¿ÖÖê¬Ökú ×¾ÖªÖ£Öá-Öß Ã¾ÖÖ. ¸üÖ. ŸÖß. ´Ö. ×¾ÖªÖ¯Ößš, ü­ÖÖÓ¤êü›ü.

2

¯ÖÏÖ“ÖÖµÖÔ kOú .²ÖÖ²Öã¸üÖ¾Ö ¯ÖÖ™üᯙ ú»ÖÖ ×¾Ö–ÖÖ-Ö ´ÖÆüÖ×¾ÖªÖ»ÖµÖ, ØÆü•ÖÖê»Öß Scholarly Research Journal's is licensed Based on a work at www.srjis.com

¯ÖÏßÖÖ¾Ö­ÖÖ ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖ´ÖÖ„Ö ¾µÖ¾ÖãÖÖ ´Öë †Öפü¾ÖÖÃÖß ÃÖ´ÖÖ„Ö µÖÆü ²ÖÆãüŸÖ ´ÖÆüŸ¾Ö¯Öã ÖÔ ‘Ö™ü ú Æîü * ‡ÃÖ †Öפü¾ÖÖÃÖß ÃÖ´ÖÖ„Ö ´Öë »Ö Ö³Ö Ö 414 „Ö­Ö„ÖÖ×ŸÖ Æîü* †Öî¸ü µÖÆü ÃÖ³Öß „Ö­Ö„ÖÖ×ŸÖ ÃÖÓ¯Öæ ÖÔ ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë ²Ö›Íüß ÃÖÓ•µÖÖ ´Öë ±îú»Öê Æîü* ‡ÃÖ †­ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ „Ö­Ö„ÖÖ×ŸÖ úÖê †»Ö Ö†»Ö Ö ­ÖÖ´ÖÖë ÃÖê ¯Öã úÖ¸üÖ „ÖÖŸÖÖ Æîü* Aboriginal µÖÖ Aboriginels ‡ÃÖ úÖ ´ÖŸÖ»Ö²Ö ´Öã»Ö ×­Ö¾ÖÖÃÖß, ¯ÖÏÖ“Öß­Ö µÖÖ †Öפü¾ÖÖÃÖß ‹êÃÖê úÆüÖ „ÖÖŸÖÖ Æîü* µÖÆü ¯ÖÏÖ“Öß­Ö †Öפü¾ÖÖÃÖß ÃÖ´ÖÖ„Ö ²Ö›êÍü ¯Öî´ÖÖ­Öê ´Öë „ÖÓ Ö»Ö, ÖÖ‡Ô, ¯Ö¾ÖÔŸÖ †Öî¸ü ¯ÖÆüÖ›üÖê ´Öë ¯ÖÏÖ“Öß­Ö úÖ»Ö ÃÖê Æüß ¸üÆüŸÖê Æîü* ‡ÃÖ ¾Ö„ÖÆü ÃÖë †Öפü¾ÖÖÃÖß ÃÖ´ÖÖ„Ö êú ÃÖÖ´Ö­Öê †­Öê ú ÃÖ´ÖõÖÖ‹Ñ Æîü * ‡­Ö ÃÖ´ÖõÖÖ†Öë ´Öë ‹ ú ´ÖÆüŸ¾Ö¯Öã ÖÔ ÃÖ´ÖõÖÖ Æîü* •Ö¸üß²Öß* ‹êÃÖê Ö¸üß²Öß ´Öë ±úÃÖê Æãü‹ †Öפü¾ÖÖÃÖß ÃÖ´ÖÖ„Ö úß ÃÖ´ÖõÖÖ úÖê ÃÖã»Ö†ÖÖ­Öê êú ×»Ö‹ µÖÖê„Ö­ÖÖ úÖ»Ö ÃÖê Æüß †­Öê ú •¯ÖÖµÖ µÖÖê„Ö­ÖÖ × ú‹ Ö‹ Æîü* †ÖÙ£Ö ú µÖÖê„Ö­ÖÖ úÖê ÛÃ¾Ö úÖ¸ü × ú‹ 62 ÃÖÖ»Ö ÃÖê †×¬Ö ú ÃÖ´ÖµÖ ÆüÖê­Öê êú ²ÖÖ¤ü ³Öß ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë 29 ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ ÃÖê †×¬Ö ú „Ö­ÖÃÖÓ µÖÖ ²Öê¸üÖê„Ö ÖÖ¸üß, ãú¯ÖÖêÂÖ•Ö, ×­Ö¸ü Ö¸üŸÖÖ, †ÖÙ£Ö ú ×¾ÖÂÖ´ÖŸÖÖ, †ÖÙ£Ö ú ¾ÖéÛ¬¤ü ¤ü¸ü ´Öë •ú´Öß, ¿ÖÆü¸üß ú¸ü Ö úÖ ×¬Ö´Öß ÖŸÖß ÃÖê ×¾Ö úÖÃÖ ‡ÃÖ ¾Ö„ÖÆü ÃÖê ²Öê¸üÖê„Ö ÖÖ¸üß úÖ ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ ²ÖœÍü •ÖµÖÖ Æîü* •Ö¸üß²Öß êú ²ÖÖ¸êü ´Öë †Ö­ÖÓ¤ü ŸÖê»ÖŸÖã²Ö›êü úÆüŸÖê Æîü* •úß Poverty is cencer of economy ‡ÃÖê Ö¸üß²Öß úß ÃÖ´ÖõÖÖ úÖ × úŸÖ­ÖÖ ³ÖßÂÖ Ö ¹ý¯Ö Æîü* ‡ÃÖ úÖ ¯ÖŸÖÖ “Ö»ÖŸÖÖ Æîü* Ö¸üß²Öß •­´Öæ»Ö­Ö êú ´ÖÖ¬µÖ´Ö ÃÖê ‡ÃÖ ÃÖ´ÖõÖÖ ¯Ö¸ü ´ÖÖŸÖ ú¸ü­Öê úß úÖê×¿Ö¿Ö úß Ö‡Ô Æîü* •Ö¸üß²Öß ¯Ö¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸üŸÖê Æãü‹ ­Ö‡Ô ÃÖ¢ÖÖ ¯Ö¸ü †Ö‹ ÃÖ¸ü úÖ¸ü­Öê פü‹ Ö‹ ¾Ö“Ö­ÖÖê ´Öë ¯ÖϬÖÖ­Ö ´Öã¦üÖ êú ºþ¯Ö ´Öë † ÖÏ Î ú´Ö פüµÖÖ •ÖµÖÖ Æîü* †£ÖÔ ÃÖÓ ú»¯Ö 2014 - 15, 2015 - 16 ´Öë ‡­Ö ¾Ö“Ö­ÖÖê úÖ ¹ý¯ÖÖÓŸÖ¸ü †£ÖÔ ÃÖÓ ú»¯Ö êú ¯ÖÏßÖÖ¾Ö êú ºþ¯Ö •ú¸ü-Öê •úß úÖê×¿Ö¿Ö úß Ö‡Ô Æîü* ¾ÖîÃÖê Æüß Ö¸üß²Öß úÖê ú´Ö ú¸ü êú ãú¯ÖÖêÂÖ Ö úÖ ÃÖÖ´Ö­ÖÖ ú¸üŸÖê Æãü‹ ÃÖ¸ü úÖ¸ü­Öê þ֟ÖÓ¡ÖŸÖÖ êú ²ÖÖ¤ü êú ÃÖ´ÖµÖ ´Öë ²ÖÆãüŸÖ ²Ö›êü ¯Öî´ÖÖ­Öê ´Öë úÖµÖÔ Îú´Ö µÖÖê„Ö­ÖÖ úÖê ÃÖÖ úÖ¸ü × úµÖÖ Æîü*•­Ö´Öë ÃÖê †Öפü¾ÖÖÃÖß •¯ÖµÖÖê„Ö­ÖÖ, ‹ úß éúŸÖ ²ÖÖ»Ö×¾Ö úÖÃÖ ÃÖê¾ÖÖ µÖÖê„Ö­ÖÖ (ICDS) „ÖîÃÖß µÖÖê„Ö­ÖÖ “ÖÖ¸ü ¤ü¿Ö ú ÃÖê ¯Ö×Æü»Öê Æüß ¿Öãºþ úß Ö‡Ô Æîü* ÃÖ³Öß úÖê úÖ´Ö úÖ ÆüŒ ú †Ö¬ÖÖ׸üŸÖ ´Ö­Ö¸êü ÖÖ „ÖîÃÖß †Öî¸ü µÖÖê„Ö­ÖÖ†Öë úÖ ×­Ö´ÖÖÔ Ö Ö¸üß²Öß •­´Öæ»Ö­Ö ú¸ü­Öê êú ×»Ö‹ × úµÖÖ ÖµÖÖ Æîü* ÃÖÓ¿ÖÖê¬Ö­Ö êú ˆ§êü¿Ö 1.

Ö¸üß²Öß úß ÃÖÓ ú»¯Ö­ÖÖ úÖê ïÖ™ü ú¸ü­ÖÖ *

2.

³ÖÖ¸üŸÖßµÖ †­ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ „Ö­Ö„ÖÖ×ŸÖ êú Ö¸üß²Öß úß Ûã֟Öß úÖ †¬µÖµÖ­Ö ú¸ü­ÖÖü*

Copyright © 2017, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies

Mangal Nagorav Markad & Dr. S. J. Bhoyar 6334 (Pg. 6333-6137)

3.

†­ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ „Ö­Ö„ÖÖ×ŸÖ êú Ö¸üß²Öß úß Ûã֟Öß êú ¯Ö׸ü ÖÖ´ÖÖê úÖ †¬µÖµÖ­Ö ú¸ü­ÖÖü*

ÃÖÓ¿ÖÖê¬Ö­Ö ¯Ö¬¤üŸÖß ‡ÃÖ ¿ÖÖê¬Ö ×­Ö²ÖÓ¬Ö ´Öë ¤ãüµµÖ´Ö ÃÖÖ´Ö ÖÏß úÖ •¯ÖµÖÖê•Ö וúµÖÖ •ÖµÖÖ Æîü* ׄÖÃÖ ´Öë ´Öã µÖ ŸÖÖê¸ü ¯Ö¸ü ÃÖÓ¤ü³ÖÔ ÖÏÓ£Ö, ´ÖÖ×ÃÖ ú, ×­ÖµÖŸÖ úÖ×»Ö ú, ÃÖ¸ü úÖ¸ü êú ×¾Ö³Ö­Ö †Æü¾ÖÖ»Ö †Öî¸ü ¾Öê²ÖÃÖÖ‡Ô›ü êú •¯ÖµÖãŒŸÖ †Ö ú›üÖê úÖ †Ö¬ÖÖ¸ü ×»ÖµÖÖ Æîü* •Ö¸üß²Öß úÖ †×³Ö¯ÖÏÖµÖ Ö¸üß²Öß úÖ †£ÖÔ ×„ÖÃÖ´Öê ÃÖ´ÖÖ„Ö úÖ ãú”û ³ÖÖ Ö †¯Ö­Öê „Öß¾Ö­Ö ´Öë †Ö¬ÖÖ¸ü³ÖæŸÖ †Ö¾Ö¿µÖ úŸÖÖ†Öë úÖê (³ÖÖê„Ö­Ö, ú¯Ö›üÖ, þÖÖÃ£Ö †Ö¾ÖÖÃÖ) ¯ÖæÙŸÖ ú¸ü Öê ´Öë †ÃÖ´Ö£ÖÔ ÆüÖêü* •Ö¸üß²Öß úß ÃÖÓ ú»¯Ö­ÖÖ ×­Ö¸ü¯Öê Ö Ö¸üß²Öß †Öî¸ü ÃÖÖ¯Öê Ö Ö¸üß²Öß ¤üÖê †£ÖÖð ÃÖê »Ö Ö‹ „ÖÖŸÖê Æîü * 1)

×-Ö¸ü¯Öê•Ö •Ö¸üß²Öß (Absolute Poverty) „Ö²Ö ´Ö Öæ嵅 †Ö¯Ö­Öß †Öî¸ü †¯Ö­Öê ¯Ö׸ü¾ÖÖ¸ü úß †Ö¬ÖÖ¸ü³ÖæŸÖ†Ö¾Ö¿µÖ úŸÖÖ†Öê úß ¯ÖæÙŸÖ •ÃÖê †¯Ö­Öê ×´Ö»Ö­Öê¾ÖÖ»Öß †ÖµÖ

ÃÖê •ú¸ü-Öê ´Öë †ÃÖ´Ö£ÖÔ ÆüÖê ŸÖÖê •ÃÖê×­Ö¸ü¯Öê Ö Ö¸üß²Öß úÆüŸÖê Æîü* 2)

ÃÖÖ¯Öê•Ö (Relative Poverty) „Ö²Ö „Ö­ÖÃÖÓ µÖÖ úÖê †ÖµÖ êú †­ÖãÃÖÖ¸ü ×¾Ö×³Ö­Ö ÁÖê Öß µÖÖ ¾Ö ÖÖì ´Öë ²ÖÖ™üÖ „ÖÖŸÖÖ Æîü* ŸÖÖê •“Öß †ÖµÖ ¾ÖÖ»Öê »ÖÖê•Ö

†×¬Ö ú ÃÖÓ¯Ö­Ö ÆüÖêŸÖê Æîü* †Öî¸ü ú´Ö †ÖµÖ ¾ÖÖ»Öê Ö¸üß²Ö ÆüÖêŸÖê Æîü* ŸÖÖê ú´Ö †ÖµÖ ¾ÖÖ»Öê ¾µÖÛŒŸÖ •Ó“Öß †ÖµÖ ¾ÖÖ»ÖÖê úß ŸÖã»Ö­ÖÖ ´Öë Ö¸üß²Ö ÆüÖêŸÖê Æîü* ‡ÃÖ ŸÖ¸üÆü ÃÖÖ¯Öê Ö Ö¸üß²Öß úÖ †×³Ö¯ÖÏÖµÖ †ÃÖ´ÖÖ­ÖŸÖÖ ÃÖê Æîü* ÃÖÖ¯Öê Ö Ö¸üß²Öß †ÖÙ£Ö †ÃÖ´ÖÖ­ÖŸÖÖ ÁÖê¡ÖßµÖ †ÃÖ´ÖÖ­ÖŸÖÖ †£Ö¾ÖÖ †­ŸÖ¸üÖÔ™ÒüßµÖ †ÃÖ´ÖÖ­ÖŸÖÖ†Öë úÖ ²ÖÖê¬Ö ú¸üÖŸÖß Æîü* •Ö¸üß²Öß ¸êü•ÖÖ (Poverty Line) -µÖæ­ÖŸÖ´Ö †ÖµÖ úÖ ¾ÖÆü ßָü „ÖÖê †ÖîÃÖŸÖ †Ö úÖ¸ü êú ¯Ö׸ü¾ÖÖ¸ü êú „Öß¾Ö­Ö ×-Ö¾ÖÖÔÆü êú ×»Ö‹ †Ö¾Ö¿µÖ ú ¾ÖßÖã†Öë úÖê Ö¸üߤü­Öê úß Ö´ÖŸÖÖ ¸ü ÖŸÖÖ Æîü* •Ö¸üß²Öß ¸êü ÖÖ êú ´ÖÖ¯Ö¤Óü›ü †. Îú 1.

2.

´ÖÖ¯Ö¤Óü›ü ¯ÖÏ×ŸÖ ¾µÖÛŒŸÖ ¯ÖÏןÖפü­Ö îú»ÖÖê¸üß ¯ÖÏ×ŸÖ ¾µÖÛŒŸÖ ¯ÖÏןִÖÖÆü •¯ÖµÖÖê Ö ¾µÖµÖ

•ÖÏÖ´Öß•Ö 2400 356.30

¿ÖÆü¸üß 2100 538.60

³ÖÖ¸üŸÖ êú †£ÖÔ¿ÖÖáÖßµÖÖê­Öê µÖÖ ÃÖÓãÖÖ­Öê Ö¸üß²Öß •­´Öæ»Ö­Ö êú ×»Ö‹ †¯Ö­Öê †¯Ö­Öê ´ÖÖ¯Ö¤Óü›ü ŸÖµÖÖ¸ü × ú‹ Æîü* ‡­Ö ÃÖ³Öß •úÖ †Ö¬ÖÖ¸ü 2250 îú»ÖÖê¸üß ²Ö¸üÖ²Ö¸ü ¯ÖÖêÂÖ•Ö •úÖ ´Öã»µÖ Æîü*µÖÖê„Ö­ÖÖ †ÖµÖÖê Ö«üÖ¸üÖ ÖךüŸÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ‟Ö ¤ü»Ö (Task Fore on Minimum Needs Effective Consumption Demand ) êú †­ÖãÃÖÖ¸ü ÖÏÖ´Öß Ö Öê¡Ö ´Öê ¯ÖÏ×ŸÖ ¾µÖÛŒŸÖ Copyright © 2017, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies

Mangal Nagorav Markad & Dr. S. J. Bhoyar 6335 (Pg. 6333-6137)

2400 îú»ÖÖê¸üß ¯ÖÏןÖפü­Ö ŸÖ£ÖÖ ¿ÖÆü¸üß Öê¡Ö ´Öë ¯ÖÏ×ŸÖ ¾µÖÛŒŸÖ 2100 îú»ÖÖê¸üß ¯ÖÏןÖפü­Ö ¯ÖÏ Ö¯ŸÖ ­Ö ú¸ü­Öê ¾ÖÖ»ÖÖ ¾µÖÛŒŸÖ Ö¸üß²Öß ¸êü ÖÖ êú ×­Ö“Öê ´ÖÖ­ÖÖ „ÖÖŸÖÖ Æîü* ¿ÖÆü¸üß †Öî¸ü ÖÏÖ´Öß Ö Öê¡Ö ´Öë Ö¸üß²Öß ¸êü ÖÖ êú ×­Ö“Öê ¸üÆü­Öê ¾ÖÖ»Öê ÃÖÓ¯Öæ ÖÔ „ÖÖŸÖß, ¬Ö´ÖÔ êú »ÖÖê Ö †Öî¸ü †­ÖãÃÖæ× “ÖŸÖ „Ö­Ö„ÖÖŸÖß •úß „Ö­ÖÃÖÓ µÖÖ* •Ö¸üß²Öß ¸êü ÖÖ êú ×­Ö“Öê ¸üÆü­Öê¾ÖÖ»Öß •Ö­ÖÃÖÓ µÖÖ úÖ †­Öã¯ÖÖŸÖ

x

50

47.3

45

„Ö­ÖÃÖÓ•µÖÖ •úÖ †­Öã¯ÖÖŸÖ

40 35 30

28.3

33.

3 25.

7

25 20

ST ALL

15 10 5 0 •ÖÏÖ×´Ö•Ö •Öê¡Ö

¿ÖÆü¸üß •Öê¡Ö

Y

Source :- Planning commission (2004-2005) (Statistical protile of scheduled Tribes In India 2013 Page No. 96 µÖÖê•Ö­ÖÖ †ÖµÖÖê Ö :2004 - 2005 •êú †Ö ú›üÖê êú †­ÖãÃÖÖ¸ü ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë ¸üÆü­Öê¾ÖÖ»Öê ×¾Ö×³Ö­Ö „ÖÖŸÖß †Öï¸ü ¬Ö´ÖÔ êú »ÖÖê Ö „ÖÖê ÃÖÓ¯Öæ•ÖÔ ³ÖÖ¸üŸÖ úß Ö¸üß²Öß ¸êü ÖÖ êú ×­Ö“Öê ¸üÆü­Öê¾ÖÖ»Öß „Ö­ÖÃÖÓ µÖÖ úÖ ÖÏÖ´Öß Ö Öê¡Ö ´Öë ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ 28.3 Æîü †Öî¸ü ¿ÖÆü¸üß Öê¡Ö ´Öë ÃÖÓ¯Öæ•ÖÔ ³ÖÖ¸üŸÖ úß „Ö­ÖÃÖÓ µÖÖ 25.7 ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ Ö¸üß²Öß ¸êü ÖÖ êú ×­Ö“Öê Æîü* †Öï¸ü ¯Öã¸üß „Ö­ÖÃÖÓ µÖÖ ´Öë ÃÖê †­ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ „Ö­Ö„ÖÖ×ŸÖ •êú »ÖÖ•ÖÖê úß Ö¸üß²Öß ¸êü ÖÖ êú ×­Ö“Öê ¸üÆü­Öê¾ÖÖ»Öß „Ö­ÖÃÖÓ µÖÖ ÖÏÖ´Öß Ö Öê¡Ö ´Öë 47.3 ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ Æîü*†Öî¸ü ¿ÖÆü¸üß Öê¡Ö ´Öë 33.3 ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ Ö¸üß²Öß ¸êü ÖÖ êú ×­Ö“Öê Æîü*†­ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ „Ö­Ö„ÖÖ×ŸÖ ´Öë ¿ÖÆü¸üß Öê¡Ö úß ŸÖã»Ö­ÖÖ ´Öë ÖÏÖ´Öß Ö Öê¡Ö ´Öë „µÖÖ¤üÖ Ö¸üß²Öß Æîü* ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ †­ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ „Ö­Ö„ÖÖ×ŸÖ úß „Ö­ÖÃÖÓ µÖÖ úÖ ×¾Ö×³Ö­Ö ¸üÖ„µÖ êú ¿ÖÆü¸üß Öê¡Ö êú Ö¸üß²Öß úÖ ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ (2004 2005)

Copyright © 2017, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies

Mangal Nagorav Markad & Dr. S. J. Bhoyar 6336 (Pg. 6333-6137)

†. Îú 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

¸üÖ•µÖ •¢Ö¸üÖ Ö•›ü †Öê×›üÃÖÖ •ú­ÖÖÔ™ü ú ײÖÆüÖ¸ü †Ö­¬ÖÐ ¯ÖϤêü¿Öü †ÖÖ¸ü•Ö•›ü ´Ö¬µÖ ¯ÖϤêü¿Öü ”û¢ÖßÃÖ ÖœÍü ´ÖÆüÖ¸üÖ™Òü •¢Ö¸ü ¯ÖϤêü¿Ö †× Ö»Ö ³ÖÖ¸üŸÖ

(¿ÖÆü¸üß Öê¡Ö ´Öë) †­ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ •Ö­Ö•ÖÖ×ŸÖ úÖ ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ 64.4 61.8 58.3 57.2 50.0 45.1 44.7 41.0 40.4 37.4 33.30

Sourse :- Persptive planning Division planning commission (page - 93) •¯ÖµÖãÔŒŸÖ ŸÖÖ×»Ö úÖ ÃÖê ïÖ™ü ÆüÖêŸÖ Æîü*•úß †× Ö»Ö ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë ¿ÖÆü¸üß Öê¡Ö ´Öë †­ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ „Ö­Ö„ÖÖ×ŸÖ •êú •Ö¸üß²Öß •úÖ ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ 33.30 Æîü*†Öî¸ü ³ÖÖ¸üŸÖ êú ¸üÖ„µÖÖë êú ¿ÖÆü¸üß Öê¡Ö ´Öë ÃÖ²ÖÃÖê „µÖÖ¤üÖ †­ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ „Ö­Ö„ÖÖ×ŸÖ êú ×­Ö¬ÖÔ­ÖŸÖÖ úÖ ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ •¢Ö¸üÖ Ö ›ü ´Öë Æîü ¤ãüÃÖ¸êü ãÖÖ­Ö ¯Ö¸ü †Öê›üßÃÖÖ ¸üÖ„µÖ Æîü ׄÖÃÖ´Öê 61.8 ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ ×­Ö¬ÖÔ­ÖŸÖÖ Æîü*ÃÖ²ÖÃÖê •ú´Ö ¿ÖÆü¸üß •Öê¡Ö ´Öë ×­Ö¬ÖÔ­ÖŸÖÖ †­Öã¯ÖÖŸÖ •¢Ö¸ü ¯ÖϤêü¿Ö ´Öë 37.4 ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ Æîü* ¸üÖ„ÖµÖ êú ÖÏÖ´Öß Ö Öê¡Ö ´Öë †­ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ „Ö­Ö„ÖÖ×ŸÖ êú Ö¸üß²Öß úÖ ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ (2004 - 2005) †. Îú

¸üÖ„µÖ

1 2 3 4 5 6

†Öê×›üÃÖÖ ´Ö¬µÖ ¯ÖϤêü¿Ö ´ÖÆüÖ¸üÖ™Òü ”û¢ÖßÃÖ ÖœÍü †ÖÖ¸ü•Ö•›ü ײÖÆüÖ¸ü †× Ö»Ö ³ÖÖ¸üŸÖ

†­ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ „Ö­Ö„ÖÖ×ŸÖ úÖ ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ ( ÖÏÖ´Öß•Ö •Öê¡Ö) 75.6 58.6 56.6 54.7 54.2 53.3 47.3

Sourse :- Presptive planning Division planning commission Statistical Protile of Scheduled Tribes In India - 2013, Page - 93 •¯ÖµÖãÔŒŸÖ ŸÖÖ×»Ö úÖ ÃÖê µÖÆü ïÖ™ü ÆüÖêŸÖÖ Æîü úß †× Ö»Ö ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë ÖÏÖ´Öß Ö Öê¡Ö úß †­ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ „Ö­Ö„ÖÖ×ŸÖ êú „Ö­ÖÃÖÓ µÖÖ úÖ ×­Ö¬ÖÔ­ÖŸÖÖ 47.3 ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ Æîü*†Öî¸ü ×¾Ö×³Ö­Ö ¸üÖ„µÖÖë êú ÖÏÖ´Öß Ö Öê¡Ö ´Öë †­ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ „Ö­Ö„ÖÖ×ŸÖ úß ×­Ö¬ÖÔ­ÖŸÖÖ ÃÖ²ÖÃÖê „µÖÖ¤üÖ †Öê×›üÃÖÖ ´Öë 75.6 ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ Æîü*¤ãüÃÖ¸êü ãÖÖ­Ö ¯Ö¸ü ´Ö¬µÖ¯ÖϤêü¿Ö Æîü ׄÖÃÖ úß 58.6 ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ ×­Ö¬ÖÔ­ÖŸÖÖ †­Öã¯ÖÖŸÖ Æîü *ÃÖ²ÖÃÖê •ú´Ö ×­Ö¬ÖÔ­ÖŸÖÖ ÖÏÖ´Öß Ö Öê¡Ö ´Öë ײÖÆüÖ¸ü ´Öë 53.3 ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ Æîü*

Copyright © 2017, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies

Mangal Nagorav Markad & Dr. S. J. Bhoyar 6337 (Pg. 6333-6137)

†­ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ •Ö­Ö•ÖÖ×ŸÖ ¯Ö¸ü Ö¸üß²Öß úÖ ¯Ö׸ü ÖÖ´Ö 1)

¯ÖÏ×ŸÖ ¾µÖÛŒŸÖ †ÖµÖ ú´Ö ÆüÖê Ö‡Ô Æîü*

2)

†ÖÙ£Ö ú †ÃÖ´ÖÖ­ÖŸÖÖ ²ÖœüÍ Ö‡Ô Æîü*

3)

„Ö­ÖÃÖÓ µÖÖ ¾ÖéÛ¬¤ü ¤ü¸ü ²ÖœüÍ Ö‡Ô Æîü*

4)

²Öê¸üÖê„Ö ÖÖ¸üß ²Ö›êü ¯Öî´ÖÖ­Öê ´Öë ²ÖœÍü Ö‡Ô Æîü*

5)

Ö¸üß²Öß êú ¾Ö„ÖÆü ÃÖê ×¿Ö ÖÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸ü Öê ´Öë ²Ö›üÍß úšüß­ÖÖ‡ÔµÖÖë úÖ ÃÖÖ´Ö­ÖÖ ú¸ü­ÖÖ ¯Ö›üŸÖÖ Æîü*

6)

Ö¸üß²Öß êú ¾Ö„ÖÆü ÃÖê ÖÖ­ÖÖ, ú¯Ö›üÖ †Öî¸ü †Ö¾ÖÖÃÖ „ÖîÃÖß †Ö¬ÖÖ¸ü³ÖæŸÖ †Ö¾Ö¿µÖ úŸÖÖ†Öë úÖê ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸ü Öê ê ú ×»Ö‹ ú‡Ô

¹ý úÖ¾Ö™êü ¯Öî¤üÖ ÆüÖêŸÖß Æîü*†Öî¸ü •¯Ö³ÖÖê Ö ¯ÖϾÖé¢Öß ú´Ö ÆüÖê Ö‡Ô Æîü* 7)

Ö¸üß²Öß êú ¾Ö„ÖÆü ÃÖê ¸üÆêü­Ö ÃÖÆêü­Ö ¯Ö¸ü ¯Ö׸ü ÖÖ´Ö Æãü†Ö Æîü*

8)

Ö¸üß²Öß êú ¾Ö„ÖÆü ÃÖê †Öפü¾ÖÖÃÖßµÖÖê êú þÖÖÃ£Ö ‹¾ÖÓ ×¿Ö ÖÖ ¯Ö¸ü ×¾Ö¯Ö׸üŸÖ ¯Ö׸ü ÖÖ´Ö Æãü†Ö*

9)

Ö¸üß²Öß êú ¾Ö„ÖÆü ÃÖê †Öפü¾ÖÖÃÖßµÖÖê êú ×¾Ö úÖÃÖ ¯Ö¸ü ×¾Ö¯Ö׸üŸÖ ¯Ö׸ü ÖÖ´Ö Æãü†Ö*

‡ÃÖ ŸÖ¸üÆü Ö¸üß²Öß êú ¾Ö„ÖÆü ÃÖê ³ÖÖ¸üŸÖ êú †­ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ „Ö­Ö„ÖÖ×ŸÖ ¯Ö¸ü ×¾Ö¯Ö׸üŸÖ ¯Ö׸ü ÖÖ´Ö Æãü†Ö Æîü* ÃÖÓ¤ü³ÖÔ :³ÖÖ¸üŸÖßµÖ †£ÖÔ¾µÖ¾ÖãÖÖ ¯ÖÏןֵÖÖê× ÖŸÖÖ ¤ü¯ÖÔ Ö, 2013 - 2014 •ÖÖî¸ü¾Ö ¤ü¢Ö ‹¾ÖÓ †ÛÀ¾Ö­Öß ´ÖÆüÖ•Ö­Ö, ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ †£ÖÔ¾µÖ¾ÖãÖÖ ‹ÃÖ, “ÖÖÓ¤ü Óú¯Ö­Öß ×»Ö×´Ö™ü›ü ­Ö‡Ô פü»»Öß, 2013 ¾Öê²ÖÃÖÖ‡Ô›ü Statistical Protile of Scheduled Tribes In India, 2013, Page 93 Planning commission (2004 - 2005)

Copyright © 2017, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies